Een selectie uit de wortel-, bol- en knolgewassen

Bio specifieke groenteteelt Deel 3#3
Een selectie uit de wortel-, bol- en knolgewassen
Teelt van ajuin
Allium cepa var ‘cepa’
Lookfamilie ook leliefamilie
Ajuin kweken wetenswaard
Reeds bekend bij oude Egyptenaren, Grieken
en Romeinen
Tweejarig gewas zoals veel groenten, 1
zaadlobbig
Jong is alles eetbaar, oud alleen de bol
Wortelt oppervlakkig
Zaaiui, plantui
Er zijn ronde, platte, peervormige
Wij kiezen uit plant- en zaaiui
Ze zijn kalkminnend
Wij kweken op oude kracht
Plantajuin is gemakkelijker dan zaaiajuin
Vroeg zaaien en planten!
Teeltafwisseling 1 op 6 jaar
Niet na erwten, wortelen en aardappelen
Ajuin kweken bodem en bemesting
Groeit graag op zware grond
Edelcompost of gewoon oude kracht
Kalium is belangrijk
Houtasse: 30Ca-6à10K-5Mg
Vinasse-extract: 25K of 40K
patentkali: 3OK-10Mg
Plantajuin kweken
Rassen:
Stutgarter
Nieuwer; Sturon, Setton mooi rond
Topje knippen (niet te diep
Rijafstand = 25 cm
In de rij = 10 cm
Diepte, topje juist boven de grond
Afdekken met gaatjesfolie
Wieden en bodembedekking (grasmaaisel)
Zaaiajuin voorkweken
Rassen:
Rijnsburger, Strogele van Vertus, Red baron,
Ailsa Graig…
Voorzaaien half februari in isomobakje
Of: in koude bak of serre
Kiemt° = kamert°
Na kiemen koeler en klaarder
Verdraagt lichte vorst
Planten op onkruidvrij bed
Oogsten als het loof grotendeels verstorven is
Met Herman De Waele
Teelt van sjalot
Allium ascalonicum
Lookfamilie ook leliefamilie
Sjalot kweken wetenswaard
Stamt van Israël
Rond de geplante bol … klisters
Sjalotpijpjes zijn heel lekker!
Sjalot is fijner dan ajuin
Zeeeeerrr goed houdbaar
Bruine en Gele
Zaaisjalot
Plantsjalot kweken
Bruine
Ouddorpse bruine, Red Sun (+++)
Sterke rassen die vroeg mogen geplant
worden
Plant in Maart op 25 x 15
Gele rassen (Noord Hollandse strogele)
Brengen meer op
Plant in April op 25 x 15
Oogsten
Als loof 2/3 verdord is
Plantsoen uitkiezen
Dikke of kleine bollen?
Binnenste of buitenste?
Teelt van knoflook
Allium sativum
Lookfamilie ook leliefamilie
Knoflook wetenswaard
Reeds bekend van bij de Egyptenaren
Zeer gezond
Goed voor bloed en aders
Doet de bloeddruk dalen
Verhoogt het uithoudingsvermogen
Knoflook kweken
Op goed ontwaterde grond (op rugjes)
Plant in oktober of september
Op 25 x 15 en 5 cm diep (randbeplanting?)
Afdekken met grof materiaal (bladeren)
Rond Sint Jan een knoop leggen
Oogst juli-augustus
Lookfamilie ziekten en plagen
Uienvlieg, Witte maden boren zich in de bollen
Tasten eerder zaaiajuin aan
Preimot, Vreet gangen in het blad
1
Schimmelziekten
Pas op met stikstof
Geen beschimmeld plantgoed gebruiken
Na de oogst goed laten opdrogen
Basaltmeel, zeewierextract,
heermoesaftreksel
Aaltjes
Vruchtafwisseling 1 op 6
Teelt van aardappelen
Solanum tuberosum
Familie van de Nachtschaden
Aardappelen wetenswaard
Stammen uit het Andesgebergte
In de 16de eeuw in Europa gebracht door de
Spanjaarden, in België sinds 1620
Vrucht en groen bevat solaninne (giftig)
Wij gebruiken de stengelknollen
Bevat veel vit C (25 mg/100g)
Teeltafwisseling 1 op 4
Aardappelen poters
Aardappelen worden geplant… poters
In de polders worden ze gemakkelijk
virusvrij gekweekt
Klassen:
E de beste klasse (voor consumptie en
pootgoed)
A is daarna de beste klasse
Maat:
Hoe dikker de maat, hoe meer ogen en
scheuten…
28-35 meest interessant (+/- 40 knolletjes/kg)
Kleinere maten (25-28) dichter planten
Grote maten (35-40) en (40-45) voor
vroegste teelt ze hebben reserve bij
vorstschade
Aardappelen voorkiemen
Bij ontvangst (februari) warmtestoot geven
Daarna koel plaatsen en klaar.
Aardappelen bodem en bemesting
Veel compost geven (250 Kg/are)
Indien er te weinig compost is krijgen de
kolen voorrang
Grote kaliumbehoefte:
Geef max. 7 kg/are vinasse 20%
Of 6 kg/are patentkali
Of max. 15 kg/are houtasse (bevat kalk) voor
het balken (alleen op zure grond)
Gedijen op zure bodem…Niet kalken
Pas op voor teveel stikstof
Bodembewerking: Grof is goed
Aardappelen teelttechniek
Geef warmteschok zo’n 3 weken voor het
planten
Planttijd:
Vroege: half Maart
GLORIA, DORE, CORINE,
PREMIERE, OSTARA,
BERBER
Tussensoorten: Maart
DESIRE, AGRIA,
CHARLOTTE, VAN
GOGH, FRANCELINE
Late: begin April
EBA, PIMPERNEL
Meest resistente:
TOLUCA, SARPO MIRA
Opletten voor vorst
Aanaarden
Oogsten
Op een zonnige dag
Alle knolletjes oprapen
Vroege soorten vanaf 90 dagen
Bewaaraardappelen: als het loof afgestorven
is
Aardappelen ziekten en plagen
Aardappelplaag (Phytophtora infestans)
Schimmel ontwikkelt snel bij warm,
vochtig weer
Bruine vlekken, onderaan witgrijs
schimmelpluis
De schimmel stopt bij droog weer en t°
> 27 °C
Na het blad… de knol
Maatregelen:
Voorkiemen en vroeg planten
Liever half vroeg en half laat ras
kiezen
Sterk ras kiezen (Sarpo Mira, Toluca,
Desire, Agria,…)
Compostbemesting… gestadige groei
Goed aanaarden
Gewas moet kunnen opdrogen
Bestuiven met gesteentemeel
Besproeien met heermoes
Aangetast blad wegnemen
Vanaf half juni een koperpreparaat
spuiten (Koperoxychloride Bordeause pap)
Coloradokever
Mooie kever, oranje ovale larven
Verpopping in de grond (5 à 20 cm diep)
Maatregelen
Attent zijn en afvangen
Bacillus thuringienses
2
Teelt van radijs
Rapfanus sativus var. ‘radicula’
Familie van de Kruisbloemigen
Radijs wetenswaard
Een van de oudste cultuurplanten
Reeds voor de tijd v/d piramiden in Egypte
verbouwd
Bij ons vanaf de 16de eeuw
Eenjarig
Ronde, cilindrische, witte, rode
Pikante smaak komt van een mosterdolie
Goed voor: voorteelt, nateelt en tussenteelt
Markeerzaad
Radijs kweken
Vroege teelt
Begin februari in rijtjes op 10 cm,
leg elke 2 cm een zaadje
Onder beschutting? In bakjes
Begin maart buiten in volle grond
Herfstteelt
Zaai in juli - augustus
Veel soorten om te experimenteren
Knolvoetgevaar minder bij lage temperaturen
Zaai de ronde radijzen niet diep
De lange mogen op 1 cm diepte gezaaid
worden
Verlangen een voortdurend vochtige bodem
Te droog:
Meer aardvlooien
Sneller voos
Geen goede smaak
Het loof is eetbaar!
Maak eens radijzenloofsoep!
Teelt van knolvenkel
Foeniculum vulgare
Familie van de Schermbloemigen
Knolvenkel wetenswaard
Het is geen knol, meer een bol… bolvenkel?
Het is een verdikte stengel
Afkomstig uit West Azië en Middellands
zeegebied
Heeft een zoete anijsachtige smaak
Het is een langedagplant
Zaaien na de langste dag
Moderne selecties kunnen vroeger! (ZefaFino)
Voorzaaien en uitplanten gaat goed
Lang bewaarbaar
Knolvenkel kweken
Zaaien op rijafstand 45 cm (april – juni) of
Voorzaaien voor minder kans op schieten
Nateelt voor vroege erwten
Niet na sla, niet na schermbloemigen
Uitdunnen of planten op 2O cm in de rij.
Aanaarden
Mulchen
Na 3 maanden oogstbaar
Oogst niet te laat (vezeliger)
Knolvenkel in de keuken
De bol
rauw in slaatjes
in soepen
In hespenrolletjes met kaassaus
Het loof
als versiering
in slaatjes als kruiderij
in soepen
Teelt van Pastinaak
Pastinaca sativa
Familie van de schermbloemigen
Pastinaak wetenswaard
Komt uit het Middelands zeegebied
Tiberius Ceasar importeerde hem van uit
Duitsland uit het Rijngebied
De Kelten brachten hem mee uit het Oosten
Kolonisten voerden hem mee naar Amerika,
hij werd snel aanvaard door de indianen
Tot voor de suikerbiet was hij een zoetmiddel
Tot voor de aardappel…
Pastinaak
Pastinaak is dus een zoete wortel
Men kan er wijn en bier van maken
In Italie voedert men varkens met pastinaak
om er de beste parmaham van te bekomen
De teelt lukt altijd
De opbrengst is groot
Winterhard!
Pastinaak kweken
Koop (kweek) verse zaden! De kiemkracht is 1
jaar.
Een paar rassen:
Tender and true
Halve lange van Guersenay
White gem zou kankerresistent zijn
Zaai in april met radijs als markeerzaad
Rijafstand: 30 cm, in de rij 15 à 20 cm
Zaailingen kunnen verspeend worden vooraleer
de penwortel zich heeft ontwikkeld
Heeft 200 dagen nodig om te groeien
Het is een echte wintergroente
Na vorst smaakt hij zoeter
2 weken houdbaar in koelkast
3
Pastinaak ziekten en plagen
Kanker, bruine plekken aan de kraag is van
weinig betekenis
De grond te droog?
Te stikstofrijke grond?
Beschadigde kroon?
Wortelvlieg
Zou kunnen maar ik heb het nog nooit
gezien
Pastinaak in de keuken
Dun schillen of schrapen
Rauw, wegens de ruwvezelrijkheid op
lucifergrootte brengen en mengen met ander
wortelgewassen
Gestoomd, gekookt of geroerbakt
Gepureerd met evenveel aardappel
In soepen
Pastinaak geeft altijd een speciale smaak aan
het gerecht!
Teelt van rode biet
Beta vulgaris ‘var.esculenta’
Familie van de Ganzevoeten
Rode biet wetenswaard
Ook: kroot, tuinbiet, keukenbiet
Tweejarig
Ronde, platronde en cilindrische
Stamvader: strandbiet van het Middellands
zeegebied
Houdt van humusrijke grond
Het is een nitraatplant
Het is een anti-kankerplant
Rode bietjes bewaren goed
Rode biet kweken
Vroege teelt
Zaai vanaf maart in rijtjes op 30 cm, leg elke
10 cm een kluwen
Of: voorzaaien en uitplanten
Egyptische platronde
Normale teelt
Zaai vanaf april tot begin juli
Kogel, Detroit, Nero
Rode biet in de keuken
Knolletjes op luciferdikte raspen en mengen
in salades, met wortels, appel, rozijnen
(rauw)
Jonge blaadjes als sla
Bladstelen stoven met…
Even voorkoken en serveren met vinaigrette
In wintersoep
Rode bietensalade recept Jozefa
Rode biet op luciferformaat raspen
Neem de helft van het gewicht rode biet aan
appels, raspen en mengen
Meng alles met mayonaise waaraan een
lepeltje honing is toegevoegd
Kruiden met dragon
In schotel opdienen versierd met jonge
bietenblaadjes
Rode bietensoep
3 rode bieten
3 grote ajuinen
In stukken snijden
2 l water bij met 3 kruidenblokjes
Gaar koken
Ong. 20 min kookdrukpan
Mixen
250 ml zure room erbij
Versieren met bieslook-peterselie
Teelt van wortelen
Daucus carota
Familie van de Schermbloemigen
Wortelen wetenswaard
Inheemse plant
Tweejarig gewas
De kleur wijst op betacaroteen (provitamine
A)
Verwarmen voor meer vitaminen
Grond met goede structuur
Ze mogen geen watergebrek lijden!
Hebben veel kalium nodig (houtasse, vinasse,
patentkali)
Voorkiemen voor vroege teelt
Onkruid kiemt sneller dan wortelen
Aanaarden?
Wortelen kweken
Vroege teelt (Amsterdamse bak)
Zaai vroeg in serre, koude bak of onder
gaatjesfolie
Leg folie vroeger om op te warmen
Radijs als markeerzaad
Zomerteelt (Halve lange van Nantes, Juwarot)
vanaf maart
Late teelt (Flakkese, berlikummer, Colmar…)
Vanaf half april tot half mei
Wortelen resitent tegen de wortelvlieg
F1hybride Flyaway
Door natuurlijke selectie
Laag gehalte aan chlorogenisch zuur
Larven hebben deze stof nodig
De larven sterven vroeg, de schade is
verwaarloosbaar
4
Teelt van wortelpeterselie
Petroselium Crispum var. ‘tuberosum’
Familie van de schermbloemigen
Wortelpeterselie wetenswaard
Een godsgeschenk!
2-jarige plant die 1-jarig gekweekt wordt
Groeit nog in half schaduw
Lang groeiseizoen
Ook knolpeterselie genoemd
Bevat meeste vit C van alle wortelgewassen
Verder ß-caroteen, ijzer ...
Ontstekingsremmend
Bij blaas- en nierontsteking/problemen
Bij gewrichtsontsteking en rheuma
Digestief
Tegen knoflookgeur
Wortelpeterselie kweken
Zaai: maart-april
We zaaien op rijafstand 25 cm en dunnen op
10 cm in de rij
Voorzaaien is mogelijk maar verplant
vooraleer de penwortel zich vormt
Groeit best op oude kracht
Wortelpeterselie ziekten en plagen
Schimmelziekten
Botritis en sclerotinia kunnen voorkomen
Blad plukken voor de keuken helpt
Wortelvlieg
In de serre kweken gaat heel goed, heb daar
nog nooit last gehad van de wortelvlieg
Buiten op winderige plaats kweken of onder
insectengaas
Woelmuizen zijn gek op wortelpeterselie
Wortelpeterselie in de keuken
Het blad kan geplukt worden zoals van
gewone peterselie
De wortel gebruikt men zoals pastinaak
Rauw in luciferformaat
Gestoomd/gekookt
Geroerbakt
In soepen
Nota’s
5

Download Report