Jaarstukken 2013
Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
Erfgoed in beweging
1
INHOUDSOPGAVE
Pag.
JAARVERSLAG
Algemene gegevens
Verslag van de activiteiten
1. Kennis en ontwikkeling
2. Versterking lokale en regionale infrastructuur
3. Archeologie
4. Cultuurhistorie en monumenten
5. Erfgoededucatie
6. Immaterieel erfgoed
7. Musea
8. Betaalde dienstverlening
Bijlagen
Verslag Raad van Toezicht
4
6
7
10
16
19
23
26
29
31
33
37
JAARREKENING
Balans per 31 december 2013 na resultaatbestemming
Staat van baten en lasten over 2013
Kasstroomoverzicht
Algemene toelichting en waarderingsgrondslagen
Toelichting op de balans per 31 december 2013
Toelichting op de staat van baten en lasten over 2013
Verschillenanalyse begroting en jaarrekening 2013
40
42
43
44
46
55
60
OVERIGE GEGEVENS
Overige gegevens
64
BIJLAGEN
Resultaat projecten 2013
Verantwoording subsidie 2013 Provincie Zeeland
Financiële verantwoording 2013 per prestatieveld
66
68
69
2
Jaarverslag
3
ALGEMENE GEGEVENS
Doelstelling
De Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) heeft tot doel het integraal
bevorderen van activiteiten gericht op het behoud, het beheer, de toegankelijkheid,
het onderzoek en de ontsluiting van het cultureel erfgoed van Zeeland.
Instellingsgegevens
Naam rechtspersoon
Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
Adres
Looierssingel 2
Postbus 49
4330 AA Middelburg
Telefoonnumer
0118-670870
Website
www.scez.nl
Kamer van Koophandel
41113210
BTW nummer
NL 0054.95.660.B01
Samenstelling Raad van Toezicht 2013
mevrouw A.C. de Bruijn
de heer mr. drs. G.W. van der Brugge MA
de heer mr. A. Kerkhove (tot 1-4-2013)
de heer mr. A.B. Stapelkamp (per 1-4-2013)
de heer G. van der Wal
de heer H.G.L. Verheuvel AA
Voorzitter
Vicevoorzitter
Lid
Lid
Lid
Lid
Directeur / bestuurder
de heer drs. W.H.P. Scholten
4
Beleid met betrekking tot omvang en functie van het eigen vermogen
Het eigen vermogen fungeert als buffer om in één of meerdere jaren uitgaven te kunnen verrichten,
die niet vanuit de jaarlijkse exploitatierekening kunnen worden bekostigd.
In 2011 is een bestemmingsreserve gevormd ter dekking van eenmalige kosten bedoeld voor
herhuisvesting van de SCEZ. Een gedeelte van de uitgaven bestaat echter uit investeringen.
De afschrijvingslasten worden jaarlijks ten laste worden gebracht van de bestemmingsreserve.
Op 23 november 2012 stelden Provinciale Staten het nieuwe subsidiebeleid 2013 'Resultaat met
subsidie' vast. Dit subsidiebeleid kent voor gelieerde instellingen geen begrenzing meer aan de
omvang van het eigen vermogen van de instelling. De toevoeging van overschotten in enig
boekjaar aan het eigen vermogen is echter wel beperkt. In essentie kan er alleen nog vermogen
worden gevormd uit andere bronnen dan de provinciale subsidie.
Verder is op 21 december 2012 door Provinciale Staten een besluit genomen over de invulling
van de ombuigingstaakstelling gesubsidieerde instellingen op basis van de kerntaken. Dit besluit
houdt in dat er naast de lopende bezuinigingstaakstelling sprake is van een extra bezuiniging.
De SCEZ zal de komende jaren de algemene reserve moeten aanspreken om op de langere termijn
een sluitende exploitatie te kunnen hebben.
Verkorte begroting 2014
Baten
Subsidies en bijdragen
Overige baten
2.121.694
393.722
Som der baten
2.515.416
Lasten
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Algemene- en bureaukosten
Bestuurskosten
Autokosten
Afschrijvingskosten
Activiteiten / specifieke kosten
Overige kosten
1.803.485
469.373
118.057
30.870
17.400
70.460
38.000
1.000
Som der lasten
2.548.646
Exploitatieresultaat
33.2305
Verslag van de activiteiten
Dit inhoudelijke verslag van de activiteiten maakt deel uit van de jaarstukken 2013, waarover door de
accountant controle wordt uitgevoerd. Het is geen publieksjaarverslag. Wie een goed beeld van de
activiteiten van de SCEZ over 2013 wil krijgen wordt verwezen naar de nieuwsbrief Zeeuws Efgoed, de
digitale nieuwsbrieven en de verschillende websites.
Met de activiteiten is in 2013 bijgedragen aan het realiseren van de provinciale beleidsdoelstelling
betreffende het in stand houden van een duurzame culturele basisinfrastructuur toegankelijk voor
een breed publiek. De SCEZ heeft met name invulling gegeven aan de provinciale prioriteit op het
terrein van het cultureel erfgoed.
Dit jaarverslag volgt het Prestatieaanbod 2013 dat met de Provincie Zeeland is overeengekomen en
op basis waarvan de Provincie de budgetsubsidie 2013 heeft verleend. De drie prestatieafspraken die
in de subsidiebeschikking zijn vastgelegd, zijn nader geconcretiseerd in de acht prestatievelden van
het prestatieaanbod.
Over de voortgang van de realisatie van het prestatieaanbod is tussentijds gerapporteerd in de
managementrapportages. Deze rapportages zijn ook aan de Provincie toegezonden.
Het jaarverslag vormt samen met de nieuwsbrief Zeeuws Erfgoed het prestatiebewijs zoals omschreven
in de provinciale subsidiebeschikking 2013.
6
Prestatieveld
1. Kennis en ontwikkeling
1.1. SCEZ vervult binnen (en zo mogelijk buiten) de provincie Zeeland de rol van spraakmakende, inhoudelijke en
procesmatige innovator op het terrein van het cultureel erfgoed. Als procesmanager versterkt de SCEZ de
samenwerking op het gebied van projecten tussen (provinciale) erfgoedorganisaties en dragende instellingen. Deze rol
wordt met name ingevuld door het programmatisch (verder) ontwikkelen, coördineren en deels uitvoeren van de culturele
biografie van Zeeland (Zeeuwse Ankers).
1.1.1. De culturele biografie van Zeeland (Zeeuwse Ankers)
De SCEZ is initiatiefnemer, coördinator en deels uitvoerder van het project Zeeuwse Ankers, dat
speerpunt is van het erfgoedbeleid van de Provincie. In maart 2013 is het projectplan 2013-2015
opgeleverd en op 11 april 2013 is dit in het Centraal Werkoverleg met de Provincie besproken. Het
projectplan is een concrete vertaling van de startnotitie uit 2012, met de focus op het onderdeel
‘Benoemen, markeren, ontdekken en beleven’. Voor het onderdeel ‘Herbestemming van
monumenten’ is een pilot opgezet in de vorm van het project ‘Kerk, Krimp en Kans’ (zie 4.1.3.).
Het projectplan gaat uit van het benoemen van ankers en het inrichten van ankerplaatsen. Voor het
faciliteren van de verhalen bij de ankers en de beleving op de ankerplaatsen is onderzoek gedaan naar
een digitaal platform met verschijningsvormen op website en smartphone. Gekozen is voor het
‘whitelabel’ overnemen van een vergelijkbaar platform uit Noord-Holland: Oneindig Noord-Holland.
Om dit te realiseren deed de SCEZ een eigen investering en stelden de Provincie en het Prins
Bernhard Cultuurfonds Zeeland een subsidie beschikbaar. Voor de content van het digitale platform
(www.zeeuwseankers.nl) is aangesloten bij die van www.geschiedeniszeeland.nl.
Er is een samenwerkingsverband opgezet met Omroep Zeeland om vanaf januari 2014 wekelijks een
filmpje over een van de vensters van de Canon van Zeeland uit te brengen (in totaal 50 uitzendingen)
en in aansluiting op die uitzendingen verhalen bij het betreffende venster te ontwikkelen en
activiteiten op locatie in Zeeland te organiseren.
Het kernteam van Zeeuwse Ankers, waarin SCEZ, Promotie Zeeland Delta en de Provincie
participeren, kwam in 2013 drie keer bijeen (16 september, 28 oktober en 28 november).
1.2. SCEZ voorziet de provinciale overheid gevraagd en ongevraagd schriftelijk van signalen uit, over en gerelateerd
aan het werkveld, ten behoeve van beleidsontwikkeling. SCEZ functioneert voor de Provincie als “ogen en oren”.
SCEZ heeft hierbij een alerte houding en is Proactief gericht op afstemming met de provincie.
1.2.1. Netwerk
De SCEZ onderhield een uitgebreid netwerk in en buiten de provincie Zeeland. Belangwekkende
ontwikkelingen zijn gesignaleerd en ter kennis gebracht van de diverse provinciale
beleidsmedewerkers. Medewerkers van SCEZ en provinciale beleidsmedewerkers hadden regelmatig
contact met elkaar over (onderdelen van) het provinciaal erfgoedbeleid.
Het Ambtelijk Overleg is in formele zin met verslaglegging vijf keer gehouden (7 februari, 29 maart,
12 september, 15 oktober, 2 december). Daarnaast is er incidenteel contact geweest. In deze
overleggen zijn vooral lopende zaken besproken en is er afgestemd over wijzigingen of aanvullingen
van het prestatieaanbod.
Het Bestuurlijk Overleg is twee keer gehouden (30 mei en 30 oktober). Er is gesproken over de
invulling van de bezuinigingstaakstelling 2014-2016, het project Zeeuwse Ankers, de inhoudelijke en
financiële resultaten (aan de hand van de managementrapportages), de verbouwing en inrichting,
7
alsmede de huur- en exploitatie van Het Schuitvlot en het inlopen van de ‘structurele’ incidentele
subsidies in de basissubsidie van de SCEZ vanaf 2016.
Het Centraal Werkoverleg met beleidsmedewerkers cultuur van de Provincie is gehouden op 12 april
bij de SCEZ. Er is gesproken over het provinciale uitvoeringsprogramma cultuur 2013
(ondersteuning vrijwilligersorganisaties, Europese projecten, museumbeleid) en het programma
Zeeuwse Ankers. Over de uitkomsten is schriftelijk teruggekoppeld naar alle deelnemers.
1.3. SCEZ is het kenniscentrum voor cultureel erfgoed. Zij ontsluit erfgoedinformatie actief. Zij verzamelt, bundelt en
verspreidt informatie op het gebied van cultureel erfgoed. Zij is aanspreekpunt en heeft een doorverwijsfunctie voor
overheden, particuliere organisaties en burgers.
1.3.1. Zeeuws Erfgoed
De nieuwsbrief Zeeuws Erfgoed verscheen vier keer (in april, juni, september en december). Het blad is
verzonden aan ruim 5.100 adressen in en buiten Zeeland. Medewerkers van de SCEZ leverden
tekstbijdragen, beeldmateriaal en gegevens aan. Er is nieuws en informatie over het werk en de
werkvelden van de SCEZ verstrekt en er zijn belangwekkende initiatieven op het terrein van het
cultureel erfgoed gesignaleerd. In de rubriek Erfgoed Allerlei zijn publicaties op het terrein van de
Zeeuwse (cultuur)geschiedenis gesignaleerd.
Er is onderzoek gedaan naar de lezerswaardering van Zeeuws Erfgoed en daarmee samenhangende
ontwikkeling van nieuwsbrief naar een wat breder blad voor erfgoedliefhebbers. De waardering is
hoog en er is bereidheid om er iets voor te betalen. Gekozen is voor een koppeling aan een
donateurschap van de SCEZ. In 2014 zal het blad uitsluitend nog worden toegezonden aan
donateurs en aan abonnees van de Monumentenwacht.
1.3.2. Website www.scez.nl en digitale nieuwsbrieven
De website www.scez.nl is beheerd en actueel gehouden. Er is nieuws en informatie gepubliceerd
over en met betrekking tot de SCEZ, het werk en de werkvelden. Twitterberichten van de SCEZ
hebben een plaats gekregen op de homepage. Een waardevolle toevoeging in 2013 was de beeldbank
archeologie. Via deze beeldbank zijn 3.500 topvondsten uit het Zeeuws Archeologisch Depot van de
SCEZ in beeld en tekst ontsloten.
De website trok in 2013 in totaal 25.733 bezoekers, waarvan 17.878 unieke bezoekers. Dat is iets
minder dan vorig jaar, maar verklaarbaar omdat bezoekers die via de Cookie-module geen
toestemming verlenen niet meer worden meegeteld.
Er zijn websitegerelateerde digitale nieuwsbrieven uitgegeven voor de werkvelden cultuurhistorie en
monumenten (4), immaterieel erfgoed (3) en musea (4). Hierin is vooral geattendeerd op actualiteiten
en ontwikkelingen.
1.3.3. Website www.geschiedeniszeeland.nl
De website is een samenwerkingsverband van SCEZ, ZA en ZB, met medewerking van het Zeeuws
Museum en het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland. Door het wegvallen van de financiële
bijdragen als gevolg van de (nieuwe) bezuinigingen is het beheer van de website in 2013 tot een
minimum teruggebracht. De overeenkomst met de webredacteur is opgezegd. Er is in 2013 geen
substantiële content meer toegevoegd. Centrale werkgroep, redactieraad en communicatiewerkgroep
zijn niet bijeengekomen. Wel zijn er incidentele contacten tussen de verschillende medewerkers
geweest. Door inzet van de SCEZ is de ontsluiting van de museumcollecties en de archeologische
collectie van de SCEZ in 2013 verbeterd.
Er is door de stuurgroep, waarin alle genoemde organisaties zijn vertegenwoordigd, drie keer overleg
gevoerd over de doorontwikkeling van de website, mede in het licht van de ontwikkeling van een
8
digitaal platform voor Zeeuwse Ankers. Na afweging van alle voors en tegens is gekozen voor een
opgaan van www.geschiedeniszeeland.nl in de nieuwe website www.zeeuwseankers.nl in de loop van
2014.
De website trok in 2013 in totaal 161.616 bezoeken, waarvan 114.135 unieke bezoekers.
1.4. SCEZ speelt een actieve rol in de advisering, ontwikkeling en ondersteuning van zowel grensoverschrijdende
projecten als Europese projecten (Scheldemondfonds, Interreg).
1.4.1. Project ‘World War II Heritage’
De SCEZ leverde een bijdrage aan de uitvoering aan het leadpartnership van het project ‘World War
II Heritage’. De Provincie is de officiële leadpartner. Twee voormalige medewerkers van de
Provincie hadden ten behoeve van de afronding van dit project kantoorfaciliteiten bij de SCEZ.
Het plan van aanpak voor de inventarisatie van de fysieke overblijfselen is afgerond met de
oplevering van een inventarisatierapport met de beschrijvingen van 27 kernobjecten.
De SCEZ deed voorstellen voor verdere aanpak en implementatie van de projectresultaten in de
museumsector en het onderwijs.
In de contacten met de twee voormalige provinciale medewerkers is aandacht besteed aan overdracht
van kennis en netwerkcontacten ten behoeve van het initiëren en ontwikkelen van Europese
projecten door de SCEZ vanaf 2014.
1.4.2. Project ‘4 Werven’
Op verzoek van de Historische Scheepswerf C.A. Meerman, de Museumhaven Zierikzee,
scheepswerven Baasrode en scheepswerf Rupelmonde (beide laatste gevestigd in de provincie OostVlaanderen) en in afstemming met de Provincie nam de SCEZ het leadpartnership op zich van het
project ‘4 Werven’. Doel van het project is de ontwikkeling van promotiemiddelen en
informatiebrochures die bijdragen aan het bezoek aan de sites en het delen van kennis en het
versterken van de samenwerkingsstructuur. Voor dit project is in augustus 2012 een aanvraag
ingediend bij het Scheldemondfonds. In november 2012 werd het project goedgekeurd door de
Scheldemondraad. Alle beoogde promotiemiddelen, waaronder een affiche en een brochure, zijn
ontwikkeld. Het project is afgesloten ultimo 2013.
1.4.3. Project ‘North Sea Seafood Experience’
Op verzoek van de Provincie is de SCEZ namens de Provincie partner geworden in het
Interregproject ‘North Sea Seafood Experience’. Doel is de opzet van een internationale
samenwerkingsstructuur met als verbindend thema ‘Zeevoedsel’. De SCEZ deed mee in de
voorbereidingen voor de projectaanvraag in 2012, maar pas in juni 2013 werd van de Europese Unie
bericht ontvangen dat de aanvraag is afgewezen. In overleg met de partners is aansluitend besloten
een alternatieve aanvraag voor te bereiden. De SCEZ leverde een beschrijving van de ‘hotspot’
(‘Identified Location’) Breskens aan. Uiteindelijk is samen met de andere partners besloten om geen
nieuwe aanvraag meer in te dienen. De SCEZ trok zich vervolgens uit het project terug.
1.4.4. Project ‘Fostering Innovation in Natural and Cultural Heritage’
Op verzoek van de Provincie is SCEZ partner geworden in het Interregproject ‘Fostering Innovation
in Natural and Cultural Heritage’. Doel is de ontwikkeling van methodieken voor het opzetten van
regionale samenwerkingsverbanden (‘trading zones’) met vertegenwoordigers van publieke en private
sector en communities. De SCEZ deed mee in de voorbereidingen voor de projectaanvraag, die in
april is ingediend. In juni is van de Europese Unie bericht ontvangen dat de aanvraag is afgewezen.
Het partnership is daarna ontbonden.
9
Prestatieveld
2. Versterking lokale en regionale infrastructuur
2.1. SCEZ onderhoudt een netwerkstructuur (binnen en buiten de provincie) waardoor initiatieven en activiteiten in
een vroeg stadium aan elkaar gekoppeld, afgestemd en gecoördineerd kunnen worden. Belangrijk hierbij is het invulling
geven aan jaarthema’s en provinciale activiteiten.
2.1.1. Inventarisatie en afstemming activiteiten
De SCEZ inventariseerde de (belangrijkste) activiteiten en (jaar)thema’s die voor het werkterrein van
het cultureel erfgoed van belang zijn en hield daarvan een actueel overzicht bij. Hier is over
geïnformeerd via Zeeuws Erfgoed, de www.scez.nl, de website geschiedeniszeeland.nl en de
onderscheiden netwerkstructuren (2.2.1 en 3.2.2.).
De themajaren die een raakvlak met het cultureel erfgoed hebben zijn:
2013
2013
2013
2013
2014
2014
2014
2014
200 jaar Koninkrijk der Nederlanden
150 jaar afschaffing van de Slavernij
Jaar van de Boerderij (Agrarisch Erfgoed Nederland)
- 2014: Jaar van het Ambacht (Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel
Erfgoed)
200 jaar Provincie Zeeland (Provincie Zeeland)
200 jaar afschaffing van de Slavenhandel (Zeeuws Archief)
100 jaar na de Eerste Wereldoorlog (Pro-Artes)
70 jaar na de Slag om de Schelde (Provincie Zeeland)
Binnen het samenwerkingsverband geschiedeniszeeland.nl (1.3.3.) is nader afgestemd over de
provinciale coördinatie van themajaren. Actuele overzichten zijn vermeld op de website.
De SCEZ participeerde in de stuurgroep ‘Afschaffing van de Slavernij, afschaffing van de
slavenhandel’ en leverde daarnaast een beperkte bijdrage aan de coördinatie van het bijbehorende
educatieve programma.
De SCEZ was zowel vanuit het project ‘Geschiedenis van Zeeland’ als van Zeeuwse Ankers indirect
betrokken bij de voorbereidingen van het themajaar ‘200 jaar Provincie Zeeland’.
De SCEZ was slechts zijdelings bij het Jaar van de Boerderij 2013 betrokken.
De jaren 2013/2014 werden door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel
Erfgoed uitgeroepen tot Jaar van het Ambacht. SCEZ richtte een raamvitrine van Het Schuitvlot in,
gewijd aan de gecombineerde jaarthema’s ‘Boerderij’ en ‘Ambacht’.
Vanaf najaar 2013 werden 5 jaarthema’s omgezet in campagnes van zeeuwseankers.nl m.i.v. 1 januari
2014: 200 jaar Provincie Zeeland, 200 jaar afschaffing Slavenhandel, 100 jaar na de eerste
wereldoorlog, 70 jaar na de Slag om de Schelde, Jaar van het Ambacht.
2.1.4. Schakelfunctie
De SCEZ vormde een belangrijke schakel in de informatievoorziening tussen landelijke
erfgoedorganisaties en samenwerkingsverbanden en de Zeeuwse. Landelijke informatie is
doorgegeven aan overheden en organisaties in Zeeland en omgekeerd leverde de SCEZ ook
informatie aan over Zeeuwse projecten en initiatieven aan de landelijke organisaties.
De SCEZ participeerde in de overleggen van:
 Overleg Provinciale Erfgoedinstellingen Nederland (4 overleggen)
10
 Eigen Overleg Steunpunten (4 overleggen; vanaf september vervulde SCEZ de rol van
voorzitter)
 Landelijk Contact van Museumconsulenten (3 overleggen)
 Vakberaad Provinciaal Archeologen (5 overleggen)
 Landelijk Depotbeheerdersoverleg (geen overleg)
 Convent van Gemeentearcheologen (1 overleg)
 Vereniging Monumentenwacht Nederland (5 overleggen)
 Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (1 overleg)
 Vakoverleg Erfgoededucatie (3 overleggen; voor het septemberoverleg was de SCEZ gastheer)
 Daarnaast participeerde de SCEZ in de Erfgoedcommissie Oost-Vlaanderen, waar in 2013 t.a.v.
de provinciale werkingssubsidies voor musea bij het regionale niveau werd geadviseerd
(locatiebezoeken op 5 en 7 november; commissievergadering op 5 december in Gent).
2.1.5. Open Monumenten Dag
De SCEZ droeg zorg voor coördinatie en publieksvoorlichting rondom de 27ste Open Monumenten
Dag (14 en 15 september) in Zeeland. Het thema was ‘Macht en Pracht’. Doel van de coördinatie
was om de activiteiten die in het kader van de OMD in Zeeland worden georganiseerd en de ideeën
daarover op elkaar af te stemmen en afspraken te maken over adequate publieksvoorlichting. De
SCEZ participeerde in de provinciale bijeenkomst die op 5 februari door de landelijke stichting
OMD in Goes werd georganiseerd.
Op de website www.scez.nl, in Zeeuws Erfgoed en in de digitale nieuwsbrief cultuurhistorie en
monumenten is aandacht aan de OMD besteed.
In afstemming met de PZC zijn gegevens over activiteiten verzameld voor publicatie in de krant en
op de website van de SCEZ. Er is meegewerkt aan een lezersactie in de vorm van het tegen
gereduceerd tarief beschikbaar stellen van het boekje Monumenten Onderhouden. In de PZC van 12
september verscheen een groot artikel over de Zeeuwse Open Monumenten Dag. De
Monumentenwacht van de SCEZ presenteerde zich op zaterdag 14 september op de Markt in
Middelburg. Er werden onder andere proefinspecties uitgevoerd. Enkele honderden mensen
bezochten de stand en vier personen meldden zich aan als abonnee.
2.1.6. MuseumNa|8
Evenals in de zes voorgaande jaren coördineerde de SCEZ ook in 2013 de MuseumNa|8. In
samenwerking met de Vereniging van Zeeuwse Musea werd voor dit jaar voor een andere opzet
gekozen. De MuseumNa|8 werd niet op één avond georganiseerd, maar musea hadden de
mogelijkheid om gedurende de maand oktober hun eigen ‘Na|8’ te kiezen. In totaal maakten 14
musea van die mogelijkheid gebruik, die naar schatting ongeveer 600 bezoekers trokken. Dat is een
sterke afname ten opzichte van voorgaande jaren. Na afloop van de MuseumNa|8 vond een
evaluatie onder alle bij de VZM aangesloten musea plaats. De meerderheid van de musea gaf aan
ondanks de teruglopende bezoekcijfers de MuseumNa|8 te willen voortzetten.
2.1.7. Publieksevenement natuur, erfgoed en landschap
In samenwerking met de Stichting Landschapsbeheer onderzocht de SCEZ de mogelijkheid voor het
organiseren van een publieksevenement, met deelname door SCEZ, Stichting Landschapsbeheer
Zeeland en mogelijk ook Het Zeeuwse Landschap, de Boerderijenstichting Zeeland en de ZLTO. De
verkenning leidde tot de conclusie dat er draagvlak is voor de organisatie van een dergelijk
11
evenement en dat dit ook haalbaar is, maar niet in 2013. Daarom is besloten een dergelijk evenement
pas in 2014 te organiseren.
2.2. SCEZ biedt advisering en ondersteuning aan provinciale platforms en vrijwilligersorganisaties cultureel erfgoed.
2.2.1. Platformfunctie
De SCEZ adviseerde en ondersteunde verschillende platforms. In deze platforms is samengewerkt
en afgestemd tussen (vrijwilligers)organisaties, overheden en SCEZ op een specifiek gebied. In alle
platforms participeerden SCEZ-medewerkers. De platforms maken deel uit van de netwerkstructuur
van de SCEZ.
In 2013 is door de SCEZ in algemene zin de aandacht gevraagd voor de actuele en komende
themajaren, de culturele biografie van Zeeland (Zeeuwse Ankers), geschiedeniszeeland.nl en
actualiteiten en ontwikkelingen op het specifieke erfgoedgebied.
In overleg met de platforms is in 2013 overeengekomen dat het aantal bijeenkomsten dat door de
SCEZ inhoudelijk en administratief-secretarieel wordt ondersteund vanaf 2014 (maximaal) 2 is. Een
uitzondering hierop vormt het Platform Zeeuwse Archeologie. Dat veranderde de naam in Proza
(Provinciaal Overleg Zeeuwse Archeologie) en komt vanaf 2014 vier keer bijeen met inhoudelijke en
administratief-secretariele ondersteuning door de SCEZ.
Advisering en ondersteuning is verleend aan:
 Meldpunt Erfgoed Zeeland. Elf aangesloten monumentenorganisaties. Advisering en
organisatorische en administratief-secretariële ondersteuning. Het Meldpunt kwam 2 keer plenair
bijeen (22 maart in Boerderij Land- en Zeezicht in Kamperland, gastheer de BSZ en 22
november in het Industrieel Museum Zeeland in Sas van Gent, gastheer de WIEZ) in het
Industrieel Museum. Aan de orde kwamen onder meer: de problematiek van het ruimen van
historische begraafplaatsen, vervolg van de POP-2 subsidieregeling, problematiek van langdurige
leegstand van monumentale gebouwen. De voorzitter en de meldpuntcoördinator kwamen 2 keer
apart bijeen ter voorbereiding van de vergaderingen. In de PZC verscheen vanaf medio
september tot en met december wekelijks een artikel over bedreigd erfgoed.
 Platform Zeeuwse Archeologie. Aangesloten zijn beleidsarcheologen van Provincie en
gemeenten. Advisering, administratief-secretariële ondersteuning en voorzitterschap. Het
Platform kwam 4 keer bijeen (23 januari, 24 april, 18 september en 20 november). Aan de orde
kwamen onder meer: Pilot plaatselijk vrijwilligers archeologie Zeeland, Provinciale
Onderzoeksagenda Zeeland, Basisregistratie Ondergrond, Evaluatie en herziening richtlijnen
Zeeland, Archeologie WOII, aanvullende eisen depothouder deselectie, behoud en beheer van
archeologische monumenten.
 Platform Maritiem Erfgoed Zeeland. Zes aangesloten maritieme organisaties en drie
onafhankelijke deskundigen. Advisering en administratief-secretariële ondersteuning. Het
Platform kwam 5 keer bijeen (22 januari, 19 maart, 18 juni, 17 september, 26 november). Aan de
orde kwamen onder meer: evaluatie en vervolg/tournee ‘Inventarisatie maritieme objecten in
Zeeland’, financiën, evaluatie excursie Parkhaven Utrecht, werkverdeling platformleden 2013,
nieuwsbrief, meldingen Meldpunt Erfgoed Zeeland, gesprekken gemeenten, werkplan 2013,
voortgang reünie LVBHB en Sail de Ruyter, druk en verspreiding folder 2013, Maritiem Plan
Scheldeboulevard Terneuzen. Op 16 mei werd het rapport ‘Inventarisatie Maritieme Objecten in
Zeeland’, uitgevoerd door de SCEZ op verzoek van het Platform, gepresenteerd tijdens opening
van de Bruine Vloothaven in Kamperland.
12
 Platform Verdedigingswerken. Dertien aangesloten overheden en organisaties. Advisering,
administratief-secretariële ondersteuning en voorzitterschap. Het Platform kwam 2 keer bijeen
(10 april en 9 oktober). Aan de orde kwamen onder meer: consolidatie en restauratie
Keizersbolwerk Vlissingen, Landfront Vlissingen, Middelburg-Toorenvliedt, Aardenburg (project
Odyssee), Fort Rammekens, onderzoek kaarten verdedigingswerken Zeeland.
 Platform Historische Kerken Zeeland. Aangesloten zijn Provincie, gemeenten en kerkelijke
denominaties. Advisering en administratief-secretariële ondersteuning. Het Platform kwam 1 keer
bijeen in de St. Eligiuskerk in Oostburg (7 november). Aan de orde kwamen de voortgang van
het provinciaal project herbestemming, de exploitatie van de Sint Eligiuskerk en het beleid van de
gemeente Sluis voor het project Kerk, Krimp & Kans. Er waren ca. 25 aanwezigen.
 Platform Kastelen en Buitenplaatsen in Zeeland. Aangesloten zijn Provincie en negen
organisaties. Advisering en administratief-secretariële ondersteuning. Het Platform kwam 1 keer
bijeen (12 november). Aan de orde kwamen een evaluatie van het Jaar van de Historische
Buitenplaats, Dag van het Kasteel 2013 en 2014, Kastelenlexicon Zeeland en een melding bij het
Meldpunt Erfgoed Zeeland. Het platform zoekt een nieuwe voorzitter.
 Provinciaal Molenoverleg. Aangesloten zijn Provincie, gemeenten en twee molenorganisaties.
Advisering, administratief-secretariële en facilitaire ondersteuning. Het Molenoverleg kwam 2
keer bijeen (16 april en 8 oktober). Aan de orde kwamen onder meer: Brim 2013, draaipremie en
de invulling van het Provinciaal Molenoverleg vanaf 2014.
2.2.2. Vrijwilligersorganisaties
De SCEZ levert advisering en ondersteuning aan diverse, provinciaal werkende
vrijwilligersorganisaties. Deze erfgoedorganisaties maken deel uit van de netwerkstructuur van de
SCEZ.
In 2013 werd door de SCEZ in algemene zin de aandacht gevraagd voor de actuele en komende
themajaren, de culturele biografie van Zeeland (Zeeuwse Ankers), geschiedeniszeeland.nl en actuele
beleidsontwikkelingen op het gebied van het erfgoed. Met de vrijwilligersorganisaties is
overeengekomen dat het aantal bijeenkomsten dat door de SCEZ inhoudelijk en/of administratiefsecretarieel wordt ondersteund vanaf 2014 (maximaal) 2 is.
Administratief-secretariële en deels facilitaire ondersteuning, gekoppeld aan adviseurschap of agendalidmaatschap van SCEZ-medewerkers is geleverd aan:
 AWN-afdeling Zeeland. Advisering en facilitaire ondersteuning. Advisering in 7 overleggen met
bestuur (10 januari, 7 maart, 23 mei, 4 juli, 12 september, 7 november en 20 december). Aan de
orde kwamen onder andere: organisatie ZAAD (2013 Aardenburg en 2014 Middelburg),
afstemming adviseurs SCEZ en AWN-leden, onderzoeksproject WAD-SCEZ-AWN
Oostkapelle-Zwanenburgseweg, archeologiebeleid en -uitvoering Schouwen-Duiveland,
cursussen voor AWN-leden en actualiteiten.
 Boerderijenstichting Zeeland. Advisering en administratief-secretariële en facilitaire
ondersteuning. Advisering in 4 bestuursvergaderingen (5 februari, 16 april, 5 juni en 10
september). Op 19 september organiseerde de Boerderijenstichting een symposium, waarvoor bij
de voorbereiding administratieve ondersteuning werd verleend. Aan de orde kwamen onder
andere: projectplan AEN ‘Jaar van de Boerderij 2013’, Brim 2013, financiën,
BoerderijEnZeeland, Meldpunt Erfgoed Zeeland, rondje regio, voorschriften boerderijen
gemeente Terneuzen, nieuwsbrief.
 Provinciale Commissie Bond Heemschut. Advisering en administratief-secretariële en facilitaire
ondersteuning. Advisering in 3 bestuursvergaderingen (8 juli, 30 september en 12 november). In
de eerste helft van 2013 kon op de geplande vergadata geen advisering worden verleend. Bij de
13






vergaderingen in de tweede helft van 2013 kwamen aan de orde: ontwikkelingen rondom
voormalig hotel Brittania, de watertoren in Vlissingen, de Zeevaartschool, inventarisatie
beschermwaardige panden in Terneuzen en meldingen van het Meldpunt Erfgoed Zeeland.
Stichting Oude Zeeuwse Kerken. Administratief-secretariële ondersteuning. Betreft beheer
donateursbestand en financiële administratie.
Stichting De Zeeuwse Streekdrachten. Advisering en facilitaire ondersteuning. Advisering
algemeen bestuur in 2 vergaderingen (8 april en 20 november) en in 3 vergaderingen dagelijks
bestuur (17 januari, 15 augustus en 28 augustus). Aan de orde kwamen onder andere:
Patronenboek Zeeuwse streekdrachten, verkenning kenniscentrum Zeeuwse streekdrachten, 6de
Streekdrachtendag 2013, streekdrachten en de nationale inventaris immaterieel erfgoed.
Stichting De Zeeuwse Taele. Advisering. Verliep via maandelijks bilateraal overleg met de
voorzitter. Aan de orde kwamen met name de verslechterde werkrelatie tussen deze stichting en
de Zeeuwse Dialect Vereniging en de organisatie van ‘Uutgesproken Zeeuws’.
Werkgroep Industrieel Erfgoed Zeeland. Advisering en facilitaire ondersteuning. Advisering in 2
vergaderingen (8 april en 7 oktober). Aan de orde kamen onder andere: voortgang projecten,
website, pers en publiciteit, Meldpunt Erfgoed Zeeland, interne excursie, stand van zaken
Industrieel Museum Zeeland.
Zeeuwse Dialect Vereniging. Advisering en facilitaire ondersteuning. Advisering in 2
bestuursvergaderingen (19 februari en 14 mei). Aan de orde kwamen de organisatie van de
Dialectendag, een cd met verhalen van Schouwen-Duiveland en een hoorspel in het dialect van
Noord-Beveland. In de tweede helft van 2013 is geen ondersteuning (advisering zowel als
facilitaire ondersteuning) meer gevraagd bij de SCEZ.
Vereniging van Zeeuwse Musea. Advisering in 6 bestuursvergaderingen (13 en 25 maart, 17 juni,
11 september, 30 oktober en 16 december) en facilitaire ondersteuning. Aan de orde kwamen
onder meer: een nieuw beleidsplan, een nieuwe voorzitter, uitwisselingen met andere provinciale
verenigingen en contacten met de Nederlandse Museumvereniging en gemeenschappelijke
promotie. Op de voorjaarsdag (22 april) en de najaarsdag (18 november) van de Vereniging
presentaties verzorgd.
2.3. SCEZ draagt bij aan deskundigheidsbevordering zodanig dat (vrijwilligers)organisaties in staat zijn cultureel
erfgoed (beter) te ontsluiten, toegankelijk en beleefbaar te maken en te beheren.
2.3.1. Deskundigheidsbevordering
Medewerkers van de SCEZ waren op de hoogte van het op deskundigheidsbevordering toegesneden
(landelijke) cursusaanbod. Zij droegen actief zorg voor het informeren van erfgoedorganisaties over
dit aanbod, onder andere door hierover te berichten in Zeeuws Erfgoed en www.scez.nl. Vraag en
aanbod zijn actief op elkaar afgestemd. De deskundigheidsbevordering beperkte zich niet strikt tot
de (vrijwilligers)organisaties, maar strekte zich ook uit tot vrijwilligers en particulieren die zich
inzetten voor het ontsluiten van, toegankelijk en beleefbaar maken en het beheren van erfgoed.
De volgende cursussen werden georganiseerd (voor lezingen en presentaties zie de bijlagen).
- 25 januari, 1 februari, 8 februari, 15 februari, 22 februari, 22 februari, 8 maart en 15 maart: cursus
‘Wonen in een monumentenpand/in een monumentenstad: Middelburg’. Organisatie samen met
Zeeuwse Volksuniversiteit (17 deelnemers).
- 19 maart en 6 mei: cursus ‘Rondleiden in musea’ in Stadhuismuseum Zierikzee (10 deelnemers, alle
van het Stadhuismuseum zelf).
14
- 15 april: training ‘Doorlopende leerlijn in het onderwijs’ voor alle musea in Zeeuws-Vlaanderen in
Museum ’t Bolwerk in IJzendijke (10 deelnemers van 8 organisaties).
- 23 en 24 mei: training ‘Erfgoededucatie bij de SCEZ’ aan 2e jaars studenten van de Pabo in Het
Schuitvlot (in totaal 50 deelnemers).
- 7 oktober: training ‘Doorlopende leerlijn in het onderwijs’ voor alle musea in Walcheren en
Oosterschelderegio in Watersnoodmuseum (11 deelnemers van 9 organisaties).
- 15 oktober: workshop ‘Early medieval metalwork Domburg’ in Het Schuitvlot in samenwerking
met Vrije Universiteit Brussel, Zeeuws Museum en gemeente Veere (’s ochtends 20, ’s middags 35
deelnemers).
- 15 en 23 oktober: cursus ‘Zeeuws’ in Adenkerke, provincie West-Vlaanderen (15 deelnemers)
- 11 november: training houtconservering in het kader van de Collectiewacht Zeeland in Atelier
Stefan Schelling in Kamperland (8 deelnemers van 4 musea).
- 15 november: training papierconservering in het kader van de Collectiewacht Zeeland in Atelier
Marijn de Valk in Nieuw- en St. Joosland (8 deelneemers van 4 musea).
- 20 november: training metaalconservering in het kader van de Collectiewacht Zeeland in Het
Schuitvlot, Middelburg (9 deelnemers van 4 musea).
15
Prestatieveld
3. Archeologie
3.1. SCEZ is provinciaal kennis- en informatiecentrum van archeologisch erfgoed in Zeeland, waarop overheden,
organisaties en particulieren een beroep kunnen doen. Zij bevordert de integrale inbreng van archeologie in het kader
van ruimtelijke plannen. SCEZ adviseert overheden en organisaties over de omgang met archeologische waarden bij
ruimtelijke ontwikkelingen. SCEZ gaat versnippering tegen en plaatst lokale kennis en informatie in een breder
kader. SCEZ houdt de kennis van het archeologisch erfgoed actueel.
3.1.1. Helpdeskfunctie
De SCEZ vervulde een specifieke helpdeskfunctie op het terrein van de archeologie. Deze functie
maakte deel uit van een brede helpdeskfunctie voor archeologie, cultuurhistorie en monumenten. De
functie is ‘op maat’ uitgevoerd, hoofdzakelijk via e-mail en telefoon. Voor de beantwoording van een
helpdeskvraag en daarmee samenhangende afhandeling is een indicatieve tijdsduur aangehouden van
maximaal 2 uur per vraag. Voor beantwoording van vragen die meer tijd vergden is doorverwezen.
Er zijn in totaal 121 helpdeskvragen beantwoord. Vragenstellers waren gemeenten (16), bedrijven
(89) en particulieren en instanties (16). Vragen hadden onder meer betrekking op aanwezigheid en
aard van archeologische waarden op de gevonden locaties (particulieren en instanties) en aanvullende
archeologische informatie uit het Zeeuws Archeologisch Archief (archeologische bedrijven).
3.1.2. Archeologische Monumenten Kaart
De SCEZ heeft in 2013 aan de actualisering van onderdelen van de Archeologische Monumenten
Kaart (AMK) slechts beperkt uitvoering kunnen geven. Er zijn data van gewijzigde begrenzingen van
de AMK-terreinen Waldammeweg Middelburg en Wallen Retranchement geactualiseerd.
3.1.3. Advisering Provincie
De SCEZ adviseerde de Provincie op het terrein van de archeologie. Het totaal aantal adviesuren
bedroeg 287,75 waarvan 99,5 declarabel in het kader van de betaalde dienstverlening. Advisering
betrof onder meer de dossiers Heikant-Wilde Landen, Waterdunen en N61/Tractaatweg.
Er is op verzoek van de Provincie gestart met advisering inzake aanpassing van de provinciale
richtlijnen voor archeologisch onderzoek in Zeeland en het SIKB project 204. Afronding hiervan
geschiedt in 2014.
3.1.4. Zeeuwse Amateur Archeologen Dag
De SCEZ organiseerde de jaarlijkse Zeeuwse Amateur Archeologen Dag (ZAAD) in de SintBaafskerk in Aardenburg op 13 april. Het programma stond grotendeels in het teken van Romeins
Aardenburg en de resultaten van het onderzoek naar het castellum in Aardenburg. Er waren
ongeveer 85 deelnemers.
3.1.5. Provinciale Onderzoeks Agenda Archeologie
De SCEZ coördineerde en gaf op onderdelen uitvoering aan de Provinciale Onderzoeksagenda
Archeologie Zeeland (POAZ). In dat kader adviseerde zij in 2013 de AWN-afdeling Zeeland bij het
project ‘Binnendijken’ en actualiseerde onderzoeksinformatie over de verdronken geschiedenis van
Zeeland op de website www.verdronkenzeeland.nl. Het rapport over het onderzoek ‘HeikantEllestraat’ werd van commentaar voorzien.
De uitvoering van de geplande voltooiing van het onderzoek naar de scheepsresten uit de binnenstad
van Hulst is vertraagd. Afronding geschiedt in 2014.
16
Er werd in het kader van het project Zeeuwse Ankers een verkenning uitgevoerd naar reconstructies
van boerderijen uit het Neolithicum (Haamstede) en Romeinse tijd (Ellewoutsdijk) als onderdeel van
een doorlopende tijdlijn over de Zeeuwse boerderij. De reconstructie van de prehistorische boerderij
in Haamstede kan worden uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit van Leiden.
De Provincie is geadviseerd ten aanzien van de inzet van financiële middelen voor
dendrochronologische, macrobotanische, chemische, fysisch antropologische en
scheepstechnologische onderzoeken voor de locaties haven St. Maartensdijk, Tholen-Kruittoren,
Axel-Markt, Wissenkerke-Emelissedijk, Middelburg-Bachtensteene en Veerse Meer-MFP920.
De website www.verdronkenzeeland.nl trok in totaal 1.867 bezoeken, waarvan 1.326 unieke
bezoeken.
3.1.6. Project ‘Forten en Linies in grensbreed Perspectief’
Ter afsluiting van het grensoverschrijdende Interreg IV A-project ‘Forten en Linies in grensbreed
Perspectief’ heeft de SCEZ bijgedragen aan de inhoudelijke voorbereiding van het tweede
internationaal colloquium op 22 februari in Sint-Gillis -Waas (Oost-Vlaanderen). Voor ongeveer 150
aanwezigen werden de resultaten van het project gepresenteerd en werd getoond wat de effecten
voor de directe omgeving van de forten waren.
3.1.7. Onderzoeksproject ‘Odyssee’
In het kader van de POAZ heeft de SCEZ een actieve rol gespeeld bij het uitwerken van het NWOonderzoeksproject ‘Odyssee’, in het bijzonder ten aanzien van Romeins Aardenburg. Medewerkers
van de SCEZ schreven mee aan de wetenschappelijke publicatie (De Romeinse agglomeratie Aardenburg)
en het publieksboek (Aardenburg en Zeeland in het Romeinse Rijk). Beide publicaties werden op 25
oktober officieel gepresenteerd in de OBS Vorsterman van Oyen in Aardenburg. Het programma
voorzag onder andere in een gastles, lezingen en de overhandiging van de publicaties aan
gedeputeerde Ben de Reu en wethouder Peter Ploegaert van Sluis. Er waren ongeveer 80 aanwezigen.
3.2. SCEZ beheert namens de Provincie het Zeeuws Archeologisch Depot en draagt zorg voor adequaat behoud en
ontsluiting van de archeologische collecties en archieven.
3.2.1. Beheer Zeeuws Archeologisch Depot
Met het opleveren van het project ‘Probleemloos Toegankelijk’ in december 2012 is het beheer van
de archeologische collecties en archieven en daarmee het beheer van het Zeeuws Archeologisch
Depot (ZAD) in een nieuwe, meer extern gerichte fase gekomen.
Er is in 2013 door de projectmedewerkers van ‘Probleemloos Toegankelijk’ gewerkt aan een
publicatie waarin op toegankelijke wijze verslag wordt gedaan van de bereikte projectresultaten en
waarin tevens een blik op de toekomst van het Zeeuws Archeologisch Depot wordt geworpen. Deze
publicatie zal in 2014 verschijnen.
De Provincie heeft alle (wettelijke) taken die verband houden met het beheer van het ZAD
gedelegeerd aan de SCEZ. In 2013 zijn deze taken uitgevoerd. Naast het dagelijks beheer van het
depot, het afhandelen van bruikleenverzoeken en het ontvangen van archeologen en groepen
geïnteresseerden is ook aandacht besteed aan het inventariseren van de nieuwe ontwikkelingen en
depoteisen (e-depot) en het vastleggen van protocollen en werkwijzen. Dit zal in 2014 resulteren in
een depotbeheersplan.
Er is gestart met een meerjarig project met als doel de actieve conservering van de archeologische
collecties en archieven. Begonnen is met de conservering van de metaalcollectie.
17
3.2.2. Invoer TMS en Archeolink
De SCEZ voerde gegevens in over archeologische vondsten en archeologische gegevens in de
databestanden TMS en Archeolink. Vondstgegevens, aangeleverd cf. de SCEZ-richtlijnen (KNArichtlijnen), zijn na aanlevering zo snel mogelijk in verwerking genomen. Nieuwe archeologische
gegevens zijn zo snel mogelijk na aanlevering in Archeolink verwerkt. De maximale doorlooptijd die
in beide gevallen is gehanteerd was 1 jaar.
Er zijn in totaal 46 vondstdozen met aardewerk, glas, organisch materiaal en metaal in TMS
ingevoerd. In Archeolink zijn 569 dossiers ingevoerd.
3.2.3. Invoer Archis
De SCEZ voerde gegevens in van vondstmeldingen in ARCHIS. Deze gegevens zijn zo snel
mogelijk, in ieder geval binnen een half jaar verwerkt in ARCHIS.
Er zijn in totaal 38 nieuwe vondstmeldingen in Archis ingevoerd.
3.3. SCEZ behoudt/vernieuwt een opgravingbevoegdheid, zodat een vangnet wordt gecreëerd voor noodonderzoek en de
uitwerking van toevalsvondsten.
3.3.1. Opgravingsbevoegdheid
De SCEZ voldeed aan de eisen die worden gesteld aan het bezit van de opgravingbevoegdheid.
Menskracht en middelen zijn ingezet voor veldwaarnemingen naar aanleiding van een vondstmelding
(zie 3.3.2.) en één kleinschalig veldonderzoek, te weten een proefsleuvenonderzoek aan de
Noordlangeweg in Colijnsplaat.
Ambtshalve werd de opgravingsbevoegdheid in 2013 verlengd tot 2015. In 2015 zal er een nieuw
kwaliteitssysteem worden ingevoerd. Er is gestart met een onderzoek naar de consequenties hiervan
voor de SCEZ.
3.3.2. Meldpunt voor archeologische vondsten
De SCEZ fungeerde als provinciaal meldpunt voor archeologische vondsten. Er werden 89
vondstmeldingen geregistreerd. In 13 situaties was het noodzakelijk een archeologische waarneming
in het veld te doen.
Er is verder gewerkt aan de wetenschappelijke rapportage over de vondst ‘GrijpskerkeKievitshoekweg’. Het is niet gelukt deze in 2013 af te ronden, deels vanwege het uitblijven van
resultaten van extern uitgezet materiaalonderzoek. De oplevering van het rapport geschiedt in 2014.
3.3.3. Onderzoek Archeologische Monumentenwacht Zeeland
Er is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van de ontwikkeling van een archeologische
monumentenwacht als onderdeel van de SCEZ. De SCEZ beschikt over expertise ten aanzien van
zowel de archeologie als de monumentenwacht. Vanwege het wegvallen van de stichting
Archeologische Monumentenwacht Nederland medio 2013 zijn bij dit onderzoek ook betrokken de
aldaar aanwezige en de door de stichting Monumentenwacht Nederland overgenomen informatie en
documentatie over archeologische nulmetingen en inspecties. Het onderzoek wordt in 2014
afgerond. Vooruitlopend daarop is het product archeologische inspecties al wel opgenomen in het
prestatieaanbod 2014.
18
Prestatieveld
4. Cultuurhistorie en monumenten
4.1. SCEZ is provinciaal kennis- en informatiecentrum op het terrein van cultuurhistorie en monumenten, waarop
overheden, organisaties en particulieren een beroep kunnen doen. Zij bevordert de integrale inbreng van cultuurhistorie
en monumenten in het kader van ruimtelijke plannen. SCEZ adviseert overheden en organisaties over de omgang met
cultuurhistorische en monumentale waarden bij ruimtelijke ontwikkelingen. Particulieren adviseert zij over de
bestaande infrastructuur en subsidiemogelijkheden.
4.1.1. Helpdeskfunctie
De SCEZ vervulde een specifieke helpdeskfunctie vervuld op het terrein van cultuurhistorie en
monumenten, inclusief monumentenwacht. Deze functie maakt deel uit van een brede
helpdeskfunctie voor archeologie, cultuurhistorie en monumenten. De functie is ‘op maat’ uitgevoerd
hoofdzakelijk via telefoon en mail. Het Meldpunt Erfgoed Zeeland en BoerderijEnZeeland (zie
hieronder bij 4.1.5. en 4.1.6.) zijn instrumenteel geweest voor de helpdeskfunctie. Voor de
beantwoording van een helpdeskvraag en daarmee samenhangende afhandeling is een indicatieve
tijdsduur aangehouden van maximaal 2 uur per vraag. Voor beantwoording van vragen die meer tijd
vergen is doorverwezen.
Er zijn in totaal 200 helpdeskvragen beantwoord. De vragen hadden onder meer betrekking op
duurzaamheid, herbestemming, restauratieregeling, monumentenbeleid en de erfgoedmonitor.
Vragenstellers waren Zeeuwse gemeenten en overheidsinstellingen, Rijksdienst voor het Cultureel
Erfgoed, collega-instellingen, erfgoedorganisaties en bedrijven.
4.1.2. Schakelfunctie
De SCEZ vormde een belangrijke schakel in de informatievoorziening tussen Rijk, Provincie en
gemeenten. Informatie vanuit het Rijk en/of de Provincie is doorgegeven aan gemeenten in Zeeland
en omgekeerd leverde de SCEZ ook bouwstenen aan voor rijksbeleid en provinciaal beleid. Het
verkrijgen van actuele beleidsinformatie, het leveren van input én het realiseren van afstemming
betrof niet alleen organisaties als de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Provincie,
maar ook het Nationaal Restauratiefonds, de provinciale steunpunten en andere organisaties die een
rol vervullen in het landelijke monumentenbestel.
Er zijn twee beleidsoverleggen met RCE, Provincie en VZG gehouden (25 april en 12 december).
Hierin is onder andere gesproken over de Nationale Monumentenorganisatie, de VER-pilot ‘Kerk,
Krimp en Kans’, netwerkdagen voor ambtenaren, het rapport Erfgoed in goede handen van de
Erfgoedinspectie en de uitvoering en de ontwikkeling van de steunpunttaken.
Tijdens de portefeuillehoudersbijeenkomst van de VZG (22 oktober) is een presentatie gehouden
over de Visie Erfgoed en Ruimte.
4.1.3. Project ‘Krimp en leefbaarheid Zeeuws-Vlaanderen’
De SCEZ werkte samen met de Provincie aan een projectvoorstel in het kader van de Visie Erfgoed en
Ruimte van het Rijk. Dit resulteerde in het projectplan ‘Kerk, Krimp en Kans’, dat op 23 mei bij de
RCE is ingediend en dat zich richt op de krimpregio West Zeeuws-Vlaanderen. Het betreft een
pilotproject met als voornaamste doelstelling te komen tot een proactieve aanpak waarbij het
religieuze erfgoed van de (wederopbouw)kerken bijdragen aan verschillende deelaspecten van
leefbaarheid (sociale cohesie, ruimtelijke kwaliteit, economische potentie). De RCE en de Provincie
stelden extra middelen beschikbaar voor de uitvoering van het project. De SCEZ is
projectverantwoordelijke. Andere participanten zijn de gemeente Sluis en Scoop. De
startbijeenkomst van het project was op 20 november in Oostburg.
19
4.1.4. Samenwerkingsmodellen herbestemming en beheer
De SCEZ besteedde in het kader van het Nationaal Programma Herbestemming op verzoek van de
Provincie aandacht aan de mogelijkheden om in Zeeland te komen tot bundeling van kennis en
versteviging van het bestaande netwerk. Concreet is gekeken naar nieuwe samenwerkingsmodellen
waarbinnen restauratie, herbestemming en beheer van monumenten efficiënt kunnen worden
geregeld. Er is een inventarisatie gemaakt van (landelijke) voorbeelden en er zijn gesprekken gevoerd
met gemeenten, monumentenorganisaties en Provincie. Een eerste verkenning is uitgevoerd naar
samenwerking met het Monumentenfonds Brabant. Op 11 november is door het Monumentenfonds
Brabant een presentatie over de verschillende varianten verzorgd. De resultaten van de verkenning
zijn onder de aandacht van de Provincie gebracht.
4.1.5. Website www.meldpunterfgoedzeeland.nl
Via de website meldpunterfgoedzeeland.nl heeft iedereen, overheden en burgers, meldingen kunnen
doen van bedreigd, onbekend en/of ondergewaardeerd erfgoed. In 2013 zijn 23 meldingen
geregistreerd. Deze meldingen zijn uitgezet bij Erfgoedvereniging Heemschut, de Werkgroep
Industrieel Erfgoed Zeeland, het Platform Maritiem Erfgoed Zeeland, de stichting Menno van
Coehoorn, de stichting Bunkerbehoud en de Boerderijenstichting Zeeland. De afwikkeling van de
deze meldingen is via de website te volgen.
De website trok in totaal 2.076 bezoeken, waarvan 1.541 unieke bezoeken.
4.1.6. Website www.boerderijenzeeland.nl
Via de website boerderijenzeeland.nl zijn eigenaren van Zeeuwse boerderijen en de Zeeuwse
overheden geïnformeerd over financiële regelingen en de verschillende mogelijkheden op
bouwkundig, planologisch en cultuurhistorisch vlak voor het behoud van de historische boerderijen
in Zeeland.
De website trok in totaal 1.050 bezoekers, waarvan 888 unieke bezoeken.
In 2013 is BoerderijEnZeeland geëvalueerd en is het draagvlak voor de toekomst getoetst.
Geconcludeerd is dat er nog steeds behoefte is aan een digitale vraagbaak, hoewel het aantal
bezoekers van de website relatief beperkt is. Advisering en ondersteuning van boerderijeigenaren
kwam ook tot stand via de helpdesk of via de Boerderijenstichting Zeeland.
4.1.7. Planoverleg
De SCEZ fungeerde als coördinatiepunt in de advisering van de monumentenzorg en
cultuurhistorische waarden bij ruimtelijke ontwikkeling. Oogmerk is het bewerkstelligen van een
afstemming tussen de diverse betrokken partijen met betrekking tot cultuurhistorie en monumenten
(RCE, Provincie, gemeenten, waterschap). Dit gebeurde via het planoverleg (geïntegreerd ruimtelijk
planoverleg en bouwplanoverleg). Er werden 6 planoverleggen georganiseerd.
- 9 januari: plannen Gemeente Schouwen-Duiveland (Nieuwe Bogerdstraat 25, Zierikzee) en
Gemeente Noord-Beveland (Rijgerlaan 1, Kamperland).
- 13 februari: plannen Gemeente Schouwen-Duiveland (Mondragon, Zierikzee) en Gemeente
Borsele (spoor/tramlijn bij ’s-Heer Abtskerke e.o.)
- 13 maart: plannen Gemeente Sluis (vestingwerken), Gemeente Tholen (vestingwerken) en
Gemeente Veere (Wijngaardstraat Veere & Park Welgelegen, Serooskerke).
- 11 juni: plannen Gemeente Noord-Beveland (dijktraject Roompot), Gemeente Reimerswaal
(landbouwhaven Rattekaai) en Projectbureau Zeeweringen (‘Meer met Dijken’).
- 11 september: plannen Gemeente Terneuzen (RK Kerk Sas van Gent).
20
-13 november: plannen Gemeente Hulst (Steenstraat 28 en 30, Binnentuinen achter Museum de Vier
Ambachten) en Gemeente Reimerswaal (oesterputten).
Door de crisis in de bouw en een terugtredende rijksoverheid was een trend van vermindering in het
aantal aanvragen voor overleg waarneembaar.
4.1.8. Informatie- en netwerkbijeenkomsten
De SCEZ organiseerde scholings/- informatie-/netwerkbijeenkomsten voor ambtenaren van
gemeenten en andere overheden. Er werden drie bijeenkomsten georganiseerd.
- Op 20 juni werd samen met Stichting Landschapsbeheer Zeeland en Projectbureau Zeeweringen in
De Stenge in Heinkenszand onder de naam ‘Lijnen in het landschap’ een themadag over historische
infrastructuur in Zeeland georganiseerd. Deze bijeenkomst kreeg een breder karakter en was gericht
op een grotere doelgroep. Lezingen werden gehouden over ‘Verbindingen over land en water in
Zeeland - historische context en betekenis’, ‘Versterking rond lijnen in het landschap: puzzelen met
elementen als recreatie, cultuurhistorie, natuur en landschap’, ‘Beleef het landschap tijdens het
wandelen’, ‘Lijnen tussen economie en (wandel)landschap’. Het programma voorzag verder in
workshops en een buitenexcursie. Er waren ongeveer 100 deelnemers.
- Op 4 oktober vond de jaarlijkse A&O-dag plaats in het Oosterscheldemuseum in Yerseke, met als
thema ‘Erfgoed en Toerisme’. In de kenniscarroussel in het ochtendprogramma werd onder meer
aandacht aan Zeeuwse Ankers besteed. In het middagprogramma was er een bezoek aan de
vernieuwde Oesterputten. Er waren 30 deelnemers.
- Op 6 november vond bij de SCEZ de studiemiddag ‘Bouwhistorie’ plaats. Het programma bestond
uit de onderdelen ‘Bouwhistorie in de praktijk’ (met een tweetal casussen) en ‘Bouwhistorie in het
gemeentelijk beleid’. Er waren ongeveer 40 deelnemers.
4.1.9. Cultuurhistorische Hoofd Structuur
Ten behoeve van het actueel houden van de CHS leverde de SCEZ een gebiedsbeschrijving voor
Zeeuws-Vlaanderen aan.
4.1.10 Subsidieregeling restauratie rijksmonumenten
Op verzoek van de Provincie adviseerde de SCEZ over het opstellen van de provinciale
subsidieregeling restauratie rijksmonumenten en over de bij de Provincie ingediende
subsidieaanvragen.
In 2013 is geadviseerd over 13 aanvragen. Deze betroffen de toren en de kerk van St. Anna ter
Muiden, de watertoren in Kloetinge, de kerk in Kruiningen, de molen van Gapinge, het stadhuis van
Goes, de Zeevaartschool in Vlissingen, de kerk in Oud-Vossemeer, ’s Landshuis in Hulst, de
Meestoof in Kapelle, de kerk in IJzendijke, het interieur (schilderingen) van het museumgebouw in
Axel en het Stadhuis van Veere.
4.1.11 Symposium ‘Het Zeeuwse landschap in beweging’
De SCEZ organiseerde op 22 november in de filmzaal van de Provincie Zeeland ter gelegenheid van
het afscheid van Aad de Klerk (voormalig adviseur van de SCEZ) een symposium over het
cultuurlandschap als wezenlijk onderdeel van het cultureel erfgoed. Het symposium werd onder de
naam ‘Het Zeeuwse landschap in beweging’ inhoudelijk gekoppeld aan de Toekomstvisie 2040 van
Provinciale Staten. Vier sprekers hielden een toespraak naar aanleiding van een van de vier
toekomstscenario’s: Zeeland Deltaland (Marten Hemminga), Voedselrijk Zeeland (Hans Renes),
Ondernemend Zeeland (Henk Baas) en Avontuurlijk Zeeland (Aad de Klerk). Alle sprekers werden
ingeleid met een filmpje vanaf locatie. Er namen ongeveer 75 mensen aan het symposium deel.
21
4.2. SCEZ draagt bij aan het behoud van monumenten.
4.2.1. Monumentenwacht
De SCEZ voerde op basis van landelijke standaarden (Vereniging Monumentenwacht Nederland) in
totaal 650 inspecties aan monumentenpanden uit. Er zijn naast de reguliere inspecties verschillende
nulmetingen in het kader van een PIP (Periodiek Instandhoudings Plan), alsmede incidentele
inspecties en aankoopkeuringen uitgevoerd. Voorts is er nog een Quick Scan (NRF) uitgevoerd.
In totaal zijn er door de Monumentenwacht 6.902 declarabele uren gerealiseerd.
Met Stichting Landschapsbeheer Zeeland is een proefinspectie van een historische begraafplaats
uitgevoerd.
De Monumentenwacht is door de gemeente Goes gevraagd een ondersteunende en adviserende rol
te vervullen in een pilot naar de onderhoudsbehoefte van ongeveer 200 monumentenpanden in de
gemeente.
4.2.2. Restauratie Opleidingsproject
Het Restauratie Opleidingsproject (ROP) is facilitair ondergebracht bij de SCEZ. Ondanks de crisis
in de bouwwereld lag het aantal projecten (vergeleken met omliggende provincies) in Zeeland nog
steeds bovengemiddeld hoog: 11 projecten. Op 27 februari vond overleg van de stuurgroep plaats
met de nieuwe landelijke directeur, Sacha Baggerman. Aansluitend vond een kleine excursie plaats
naar de bijzondere panden aan de Markt te Axel (locatie voor nieuw museum Het Warenhuis). Op 17
april en 2 oktober kwam de stuurgroep bijeen in Middelburg. Op 14 juni vond in Vlissingen een
ROP-brainstormsessie plaats met Stichting ROP-Zuidwest. Zorgpunt blijft het teruglopend aantal
restauratieplaatsen. Het ROP Zuid-West brengt een jaarverslag uit, waarin verslag wordt gedaan van
de uitgevoerde werkzaamheden.
22
Prestatieveld
5. Erfgoededucatie
5.1. SCEZ bevordert de deskundigheid in het onderwijs op het gebied van erfgoed. Hiermee wordt zowel het
basisonderwijs, het voortgezet onderwijs als het hoger onderwijs bedoeld.
5.1.1 Minor Cultuureducatie
Voor het hoger onderwijs is de minor Cultuureducatie van de Hogeschool Zeeland (studenten Pabo)
een belangrijk instrument voor de versterking van erfgoededucatie in het primair onderwijs. De
Provincie verzocht de SCEZ een bijdrage aan de minor van 2013 te geven, maar deze ging wegens te
weinig aanmeldingen niet door.
Voor 2de jaars studenten van de Pabo werd in het kader van het vak ‘Mens en Maatschappij’ een
training ‘Erfgoededucatie bij de SCEZ’ gegeven (zie bij 2.3.1.) en werden enkele studenten via de
helpdesk doorverwezen binnen het Zeeuwse erfgoedveld.
5.1.2. Cultuureducatie
De SCEZ droeg vanuit de erfgoedsector bij aan provinciale afstemming op het gebied van
cultuureducatie binnen het cultuurcoördinatorenoverleg. Er is geparticipeerd in drie
cultuurcoördinatorenoverleggen (18 februari, 25 maart en 27 mei). Aan de orde kwamen onder meer:
de regeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’, aanvragen bij het Fonds voor Cultuurparticipatie,
deskundigheidsbevordering museummedewerkers, regionale onderwijsdagen cultuureducatie, ‘the
untold story’ en de theatervoorstelling ‘ Stormkracht’ in het Watersnoodmuseum.
Met ingang van het cursusjaar 2013/2014 werden de cultuurcoördinatorenoverleggen opgeschort en
zullen deze waarschijnlijk verdwijnen. De SCEZ had enkele malen bilateraal overleg met de Centra
voor Kunst- en Cultuureducatie over de Regeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’.
Er is geen informatie meer aangeleverd voor de website www.cultuureducatiezeeland.nl. Deze
website wordt niet meer actief onderhouden.
5.2. SCEZ adviseert en ondersteunt erfgoedorganisaties op het terrein van de educatie en stimuleert (regionale)
samenwerkingsverbanden.
5.2.1. Regionale Erfgoededucatie Platforms
De SCEZ ondersteunde de REPs (Regionale Erfgoededucatie Platforms) voor SchouwenDuiveland/Tholen, Walcheren, Oost-Zeeuws-Vlaanderen en West-Zeeuws-Vlaanderen. Binnen de
REPs vond afstemming plaats tussen erfgoedinstellingen en Centra voor Cultuureducatie, met als
doel te komen tot vraaggestuurd aanbod erfgoededucatie en duurzame samenwerking.
Er zijn 6 REPs georganiseerd.
- 11 februari: Schouwen-Duiveland/ Tholen. Aan de orde kwamen onder meer: het Kiekus-project,
de toekomst van het REP, de cursus ‘Van rondleiden tot begeleiden’, de inspanningen van het CKE
Oosterschelderegio voor scholenbezoeken Tholen, de inventarisatie van het educatief aanbod van de
musea en ontwikkelingen binnen de eigen instellingen.
- 15 april: Zeeuws-Vlaanderen in combinatie met de training ‘Doorlopende leerlijn in het onderwijs’
(zie 2.3.1). Aan de orde kwamen verder de Cultuurmenu's.
- 25 april: Walcheren. Aan de orde kwamen onder meer: het onderzoek van een Pabo studente over
samenwerking van basisscholen in Westkapelle met Museum Het Polderhuis, het herderdenkingsjaar
23
afschaffing slavenhandel, de Cultuurmenu’s/museummenu’s Walcheren, de regeling ‘Cultuureducatie
met Kwaliteit en het project ‘Schatverhalen’.
- 7 oktober: Schouwen-Duiveland/Tholen én Walcheren samen in combinatie met een training
‘Doorlopende leerlijn in het onderwijs’ (zie 2.3.1.).
- 2 december: West-Zeeuws-Vlaanderen. Aan de orde kwamen de cultuurmenu’s in ZeeuwsVlaanderen.
- 9 december: Walcheren. Aan de orde kwamen de cultuumenu’s Walcheren (KEW) en de
doorgaande leerlijn museumeducatie van het Zeeuws Museum.
In 2013 stagneerde het REP voor de Bevelanden. Het aantal deelnemers was vaak (te) gering. Musea
werden op hun verzoek via de helpdesk geïnformeerd. In de tweede helft van 2013 stopte het REP
voor Schouwen-Duiveland in afwachting van de komst van een nieuwe educatief medewerker voor
alle musea van het eiland.
Binnen de REPs is afgesproken vanaf 2014 eenmaal per jaar een overleg per regio te organiseren en
eenmaal per jaar een provinciale bijeenkomst voor deskundigheidsbevordering.
5.2.2. Educatieve projecten en activiteiten
De SCEZ geeft adviezen voor opzet en uitvoering van educatieve projecten en activiteiten van
erfgoedinstellingen, waarbij de samenwerking tussen erfgoed-, cultuur- en onderwijsinstellingen
uitgangspunt is en waarbij een doorgaande leerlijn gestimuleerd wordt. In 2013 werd geadviseerd ten
aanzien van het project ‘Kiekus’ van de gezamenlijke musea en het gemeentearchief op SchouwenDuiveland, ten aanzien van het project ‘Stormkracht’ (een toneelstuk over de Watersnoodramp door
jeugdtheater d’Rang dat in het kader van het cultuurmenu in het Watersnoodmuseum werd
uitgevoerd voor basisscholen uit Zeeuws-Vlaanderen) en ten aanzien van een educatief van Dijk- en
Oorlogsmuseum Het Polderhuis in Westkapelle (digitale lessen) voor het HAVO op Walcheren.
5.3. SCEZ ontwikkelt, ondersteunt en actualiseert voorbeeldprojecten en activiteiten en treedt hierover in overleg met
cultuureducatieve partners.
5.3.1. Project ‘the untold story’
De SCEZ coördineerde op verzoek van de Provincie het meerjarige project ‘the untold story’ (het
niet vertelde verhaal) over WO2 dat zich richt op het Voortgezet Onderwijs in Zeeland en
samenwerking stimuleert met het Voortgezet Onderwijs in andere Europese landen. In het
schooljaar 2012/2013 werd een pilot uitgevoerd in het VMBO (Calvijn College in Kapelle in
samenwerking met een school in Oberhausen, Duitsland). Het evaluatieverslag werd in november
opgeleverd. In februari is een projectplan vastgesteld voor uitbreiding in het schooljaar 2013/2014,
op basis waarvan de Provincie en het Europees Platform subsidie verleenden.
Met een aantal scholen (o.m. Nehalennia SSG in Middelburg, Zeldenrust Steelantcollege in
Terneuzen en Calvijn College Tholen) werden verkennende besprekingen gevoerd over invoering
van het project. Met name door het niet tijdig kunnen vinden van een school in een ander Europees
land is het niet gelukt deze uitbreiding al in het schooljaar 2013/2014 te realiseren. Wel werd kennis
uitgewisseld met het project ‘World War II Heritage’ (zie 1.4.1.), onder andere over de inzet van
Webquest.
Het project breidde zich in 2013 uit naar meerdere musea en archieven (naast Museum Het
Polderhuis nu ook Museum Wings To Victory, Bevrijdingsmuseum Zeeland, Gemeentearchief Goes
en het Zeeuws Archief). In oktober werd een digitale nieuwsbrief van ‘the untold story’ uitgegeven.
24
5.3.2. Leskisten
De SCEZ bood rechtstreeks en via de regionale Centra voor Cultuureducatie leskisten aan, die door
scholen konden worden ingezet voor binnen- en buitenschoolse activiteiten. Het actuele aanbod is
gepubliceerd op de Projector (www.scez.nl/projector). Daarnaast bood de SCEZ begeleiding aan
docenten en vrijwilligers bij het uitwerken van projecten voor de eigen school.
Uitleen van leskisten rechtstreeks via de SCEZ (over de uitleen via de Centra voor Cultuureducatie
zijn geen gegevens bekend):
- VOC-leskist: van december 2013 t/m februari 2014 uitgeleend aan de Herman Faukeliusschool in
Middelburg.
- Monumentenkist: van 22 februari tot en met 22 maart 2013 uitgeleend aan het Calvijn College in
Krabbendijke.
- Een koffer vol scherven. Niet uitgeleend.
- Geboeid door het verleden. Niet uitgeleend.
- Geen nummers maar namen (WOII). Niet uitgeleend.
Er is geen verzoek gedaan voor actieve begeleiding en bemiddeling in het kader van bestaande
educatieve projecten. De formats van de projecten ‘Het verleden is dichterbij dan je denkt’ en de ‘De
Explosie’ waren digitaal beschikbaar via www.scez.nl/projector.
25
Prestatieveld
6. Immaterieel Erfgoed
6.1. SCEZ stimuleert, initieert en coördineert activiteiten en projecten op het gebied van het immaterieel erfgoed, die
bijdragen aan het borgen van kennis over het immaterieel erfgoed en de volkscultuur in Zeeland en de samenhang
versterken tussen materieel en immaterieel erfgoed.
6.1.1. Website www.traditieszeeland.nl
De SCEZ ontwikkelde in 2012 een digitaal kenniscentrum immaterieel erfgoed en volkscultuur en
bracht dit onder bij de website www.traditieszeeland.nl. In 2013 zijn 20 nieuwe items op de website
geplaatst. Het totale aantal items kwam daarmee op 64.
De website trok in totaal 3.288 bezoeken, waarvan 2.818 unieke bezoekers.
6.1.2. Nationale inventaris immaterieel erfgoed
Naar aanleiding van een landelijke informatiedag van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en
Immaterieel Erfgoed over de nationale inventaris immaterieel erfgoed, op 2 februari in Nuenen,
heeft de SCEZ verschillende organisaties in Zeeland die zich bezighouden met immaterieel erfgoed
hierover geïnformeerd en heeft advisering en begeleiding bij eventuele aanmelding voor de nationale
inventaris aangeboden. Slechts één aanmelding uit Zeeland kwam in de nationale inventaris: het
Zeeuws-Vlaamse krulbollen. Duidelijk werd dat veel organisaties opzien tegen de administratie,
terwijl er naar hun gevoel weinig rendement tegenover staat. De SCEZ heeft daarop besloten geen
actieve rol meer te spelen in de aanmoediging tot aanmelding en eerst de landelijke ontwikkelingen af
te wachten. Hierover is met het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed
overleg gevoerd.
6.1.3. Activiteiten en projecten.
De SCEZ stimuleerde, initieerde en coördineerde activiteiten en projecten op het terrein van het
immaterieel erfgoed.
Onder de titel ‘Zeeuwse Traditionals’ stelde de SCEZ een dubbel-cd samen met een selectie van 52
Zeeuwse liedjes uit mondelinge overlevering, die vroeger gezongen werden tijdens het werken, in ’t
café, op straat of gewoon thuis. De presentatie van de cd en het begeleidende boekje vond plaats op
15 maart in dorpshuis Ons Dorpsleven in Ritthem. Er waren ongeveer 54 aanwezigen. De eerste
oplage bedroeg 250 exemplaren, de tweede 150. Op 8 maart is hierover een radio-interview gegeven
aan Omroep Zeeland.
In vervolg hierop werden zangers en bands uit Zeeland gevraagd om een van de traditionals in een
hedendaagse versie uit te brengen. Op 15 november traden 14 zangers en bands op in poppodium
De Spot in Middelburg en brachten covers ten beste van Zeeuwse traditionals. Bij deze presentatie
waren ongeveer 100 mensen aanwezig. De avond kreeg de nodige persaandacht in De Bode (13 en
20 november), de PZC (14 november) en bij Omroep Zeeland TV (15 november). De covers zullen
in 2014 op cd verschijnen.
- De SCEZ coördineerde ook in 2013 de uitleen van de langste merklap ter wereld ‘Door ons
Gedaen’. De merklap was te zien in juli en augustus in de Grote Kerk in Goes (opening op 4 juli) en
in september bij Pot in Axel (opening op 14 september).
- Samen met het Zeeuws Museum werd in 2013 een verkenning gedaan naar een project om ambacht
en design met elkaar te verbinden. Het project is bedoeld voor circa vier Zeeuwse musea waarin
diverse ambachten worden getoond, voor Zeeuwse ambachtslieden en voor studenten van
opleidingen voor kunst en design uit heel Nederland. Het project wordt in 2014 voorgelegd aan het
Fonds voor Cultuurparticipatie voor financiële ondersteuning in 2014 en 2015.
26
6.2. SCEZ draagt actief bij aan het behoud en het gebruik van de Zeeuwse streektalen
6.2.1. Helpdeskfunctie
De SCEZ vervulde een specifieke helpdeskfunctie op het terrein van de streektalen. Doelgroepen
zijn erfgoedorganisaties en particulieren. De functie is ‘op maat’ aangeboden, in hoofdzaak via
telefoon en mail. Voor de beantwoording van een helpdeskvraag en daarmee samenhangende
afhandeling is een indicatieve tijdsduur aangehouden van maximaal 2 uur per vraag. Voor
beantwoording van vragen die meer tijd vergen is doorverwezen.
Er zijn in totaal 14 helpdeskvragen beantwoord. Het waren vooral vragen op het gebied van
vertalingen, etymologie en toponiemen.
6.2.2. Website www.zeeuwsklapbank.nl
Via de website www.zeeuwseklapbank.nl worden verhalen in het Zeeuws ontsloten voor een breed
publiek. Veel materiaal van deze digitale klapbank leent zich goed voor verdiepende presentatie in
Zeeuwse musea of voor gebruik voor de culturele biografie van Zeeland (Zeeuwse Ankers). Op de
website is in 2013 aandacht besteed aan actualiteiten en ontwikkelingen en er is een extra webpagina
toegevoegd over de Zeeuwse adviesspelling. Er zijn 6 nieuwe verhalen gepubliceerd. In totaal zijn nu
62 verhalen op de website gepubliceerd. Ook werd gestart met de fotowedstrijd ‘Oog voor taal - Oog
voor Zeeuws’. De ingestuurde foto’s worden gepubliceerd op zeeuwseklapbank.nl en maandelijks
werd er één in de schijnwerper gezet.
De website trok in 2013 1.367 bezoeken, waarvan 1.079 unieke bezoekers.
- Er werden vrijwilligersgroepen in verschillende regio’s (Bevelanden en Zeeuws-Vlaanderen)
begeleid voor de (digitale) ontsluiting van Zeeuws taalmateriaal, ter ondersteuning van het
Woordenboek van de Zeeuwse Dialecten. Bedoeling is de gedigitaliseerde versie op te leveren bij de
viering van het 50-jarig bestaan van het Zeeuws Woordenboek, op 22 november 2014.
Intensieve ondersteuning is verleend aan Het Belfort in Sluis, alwaar in het vernieuwde museum
onder meer een vaste presentatie over woordenboeken (Johan Hendrik van Dale) en een Taalkamer
voor Zeeuwse dialecten (met veel content vanuit de Zeeuwse Klapbank) werden gerealiseerd. Het
museum heropende op 30 september 2013.
Ondersteuning is ook verleend aan Het Warenhuis - Museum voor het Land van Axel, ten behoeve
van een Taalkamer voor het Axelse dialect. De opening van het museum is voorzien in 2014.
6.2.3. Reminiscentieproject
De SCEZ deed in 2012, samen met enkele regionale vertellers en vertelkringen een verkenning naar
een vertelprogramma voor Zeeuwse zorginstellingen. Op basis hiervan hebben in 2013 enkele
vertellers proefgedraaid. Daarbij werden uiteenlopende ervaringen opgedaan. De betreffende
vertellers hadden wel voldoende ervaring met dialecten, maar minder met remininiscentie. Vrijwel
allen besloten hier niet mee verder te gaan. De SCEZ heeft daarop onderzocht of er aansluiting kon
komen bij het inmiddels goedlopende reminiscentieproject ‘Feest van herkenning’ (zie 8.1.4.). Dit is
niet gelukt omdat de organiserende museumstichting deze koppeling geen goed idee vond, hoewel bij
dit project enkele vrijwilligers werken met de inzet van dialect. Besloten is geen verdere uitvoering
meer aan dit project te geven.
6.2.4. Verhalenwedstrijd ‘Uutgesproken Zeeuws’
Elk jaar organiseert de SCEZ een evenement dat volledig in het Zeeuws wordt gepresenteerd en
uitgevoerd. Het ene jaar staan verhalen centraal, het andere jaar liedjes. In 2013 is de
verhalenwedstrijd gepland ‘Uutgesproken Zeeuws’ georganiseerd. De uitvoering hiervan vond plaats
27
op 14 juni in Sint Maartensdijk. Een onafhankelijke jury koos uit twintig inzendingen zes finalisten.
Zij kregen de opdracht hun verhaal zo boeiend mogelijk te vertellen. Er waren ongeveer 50
bezoekers. Deze eerste editie van de verhalenwedstrijd kende de nodige stagnaties in de organisatie.
In een evaluatie met de Stichting De Zeeuwse Taele op 2 juli is afgesproken de organisatie bij een
volgende editie meer via de SCEZ te laten verlopen.
De SCEZ was op 7 september met een verhalenpaviljoen (Erfgoedmobiel en tent) in Middelburg
aanwezig bij UiT!, de informatiemarkt als start van het culturele seizoen in Zeeland. Hier werden
Zeeuwse verhalen, waaronder het die week uitgekomen boekje ‘Nijntje ân zée’, en liedjes
gepresenteerd. Verder was er een dialectkwis en een presentatie van het boek ‘Schrijvers op streek’.
Het programma verliep goed maar de publieke belangstelling viel tegen.
28
Prestatieveld
7. Musea
7.1. SCEZ is provinciaal informatie- en aanspreekpunt op het terrein van musea, waarop overheden, organisaties en
particulieren een beroep kunnen doen. SCEZ adviseert overheden en organisaties over aspecten van museumbeleid en
museumwerk. Particulieren adviseert zij over de bestaande infrastructuur en subsidiemogelijkheden.
7.1.1. Helpdeskfunctie
De SCEZ vervulde een helpdeskfunctie op het terrein van musea. De functie werd ‘op maat’
uitgevoerd in hoofdzaak via telefoon en mail. Voor de beantwoording van een helpdeskvraag en
daarmee samenhangende afhandeling werd een indicatieve tijdsduur aangehouden van maximaal 2
uur per vraag. Voor beantwoording van vragen die meer tijd vergen wordt doorverwezen.
In 2013 werden 22 helpdeskvragen beantwoord. De vragen hadden betrekking op museumbeleid,
collectieregistratie, conservering en fondswerving. In aansluiting op enkele helpdeskvragen werden
publicaties op de website van de SCEZ geplaatst. Ook kon in enkele gevallen worden verwezen naar
de vernieuwde website www.museumconsulenten.nl met veel veelgestelde vragen en bijbehorende
antwoorden. Aan de realisatie van deze website heeft ook de SCEZ bijgedragen.
7.2. SCEZ ondersteunt regionale samenwerkingsverbanden van musea en stimuleert, initieert en ondersteunt
activiteiten en projecten, die de culturele biografie van Zeeland (Zeeuwse Ankers) versterken.
7.2.1. Musea
De SCEZ adviseerde en ondersteunde musea die van belang zijn voor de (verdere) ontwikkeling en
uitvoering van het provinciaal museumbeleid. Hierover wordt afgestemd met de Provincie. De
SCEZ richtte zich in de advisering en ondersteuning in het bijzonder op de provinciaal werkende
(thema)musea en de regionale en lokale musea die bijdragen aan de totstandkoming van de culturele
biografie van Zeeland (Zeeuwse Ankers).
De musea in Dreischor, Sas van Gent, Axel, Sluis (Belfort) en Veere (Schotse Huizen) werden
uitgebreid geadviseerd op het gebied van herinrichting, samenwerking en vermaatschappelijking. In
vrijwel alle gevallen zijn inhoudelijke verbanden gelegd met Zeeuwse Ankers.
Bij de advisering in de ontwikkeling van het museumconcept voor het (nieuwe) Archeologisch
Museum Zeeland (zie 8.1.6.) is rekening gehouden met positionering binnen Zeeuwse Ankers.
7.2.2. Regionale samenwerkingsverbanden
De SCEZ adviseerde en ondersteunde regionale samenwerkingsverbanden van musea.
In het Veers Museumoverleg van 23 oktober is geadviseerd over de dreigende sluiting van Museum
de Schotse Huizen in Veere, de plannen voor vernieuwing van het MTVP Museum in Domburg en
de nieuwe exploitatie voor de Grote Kerk in Veere. Voor de verschillende onderwerpen werden ook
aparte adviesgesprekken met de musea en de gemeente gevoerd.
De SCEZ was agendalid voor de bijeenkomsten van de Vereniging Musea Schouwen-Duiveland en
gaf adviezen over de verzelfstandiging van het Stadhuismuseum Zierikzee en de inzet van de
educatief medewerker voor de gezamenlijke musea.
7.2.3. Digitaal Zeelandmuseum
De SCEZ heeft de wens van de Zeeuwse musea om de collecties digitaal verder te profileren in een
digitaal Zeelandmuseum gekoppeld aan de ontwikkeling van het digitale platform
www.zeeuwseankers.nl. Toen de contouren van dit nieuwe platform zich beter begonnen af te
29
tekenen is in het najaar 2013 door de SCEZ definitief besloten om de ontwikkeling van een digitaal
Zeelandmuseum in zijn geheel onder te brengen bij www.zeeuwseankers.nl, dat in brede zin de
functie van digitaal museum en digitale etalage voor de culturele biografie van Zeeland zal gaan
vervullen.
7.2.4. Collectiewacht Zeeland
Op 5 juli 2011 is de Collectiewacht Zeeland, een samenwerkingsverband van de SCEZ en Zeeuwse
restauratoren, van start gegaan. Doel is om de behoudsbehoefte van collecties te kwantificeren,
conserveringsachterstanden weg te werken, kennis over de collectie te verbeteren en te verdiepen en
veiligheid voor de collectie te bevorderen. Het ging vooralsnog om een proef van 3 jaar (2011-2013),
die financieel mogelijk werd gemaakt door het Steunfonds voor de Zeeuwse Musea en het Prins
Bernhard Cultuurfonds Zeeland. Zeven musea, aangesloten bij de Vereniging van Zeeuwse Musea
namen een abonnement op de Collectiewacht Zeeland. Na zeven basisinspecties in 2011 en
uitwerking van de rapporten hiervan in 2012 werden in 2013 in dezelfde musea 12
materiaalinspecties uitgevoerd. De gesubsidieerde periode werd najaar 2013 afgesloten met een
drietal trainingen over hout, papier en metaal (zie 2.3.1.). Vijf musea hebben aangegeven vanaf 2014
een beroep te zullen blijven doen op de Collectiewacht, zij het op incidentele basis en niet in
abonnementsvorm. Een evaluatieverslag van de eerste drie jaar Collectiewacht Zeeland verschijnt in
2014.
7.2.5. Netwerkaanpak veiligheidszorg
Wegens het uitblijven van een subsidie van het Mondriaanfonds voor het begeleiden en actualiseren
van de netwerkaanpak voor veiligheidszorg in erfgoedinstellingen is begin 2013 besloten om geen
verdere ondersteuning meer te verlenen aan de netwerkaanpak. Wel werd de informatieverstrekking
over veiligheidszorg en werd de beantwoording van vragen hierover opgepakt via de digitale
nieuwsbrief musea en de helpdesk.
30
Prestatieveld
8. Betaalde dienstverlening
8.1.1. Kastelenlexicon
Vanaf 2006 is door de SCEZ, samen met de Stichting Kastelenlexicon Nederland en later de
Nederlandse Kastelenstichting (NKS), gewerkt aan het systematisch inventariseren, beschrijven en
determineren van de Zeeuwse kastelen voor het Kastelenlexicon Zeeland. De Provincie heeft
hiervoor subsidie verstrekt. De SCEZ heeft haar aandeel aan het langlopende project eind 2013
opgeleverd door het invoeren van de laatste beschrijvingen in het databestand van de NKS en het
verwerken van het wetenschappelijk commentaar op alle ingevoerde beschrijvingen. Er is bij aanvang
een groslijst van 285 objecten en terreinen opgesteld. Daarvan zijn er zo’n 150 in het Kastelenlexicon
ingevoerd. Voor de overige objecten kon dit niet, vanwege de strikt toegepaste criteria van
verdedigbaarheid en bewoonbaarheid. Alle documentatie die de SCEZ echter heeft gegenereerd is
ook ondergebracht in het Zeeuws Archeologisch Archief. In 2013 zijn de laatste 41 beschrijvingen
ingevoerd (23 van de groslijst en 18 van de reservelijst). Over de voortgang van het project is bericht
op de website www.scez.nl en in Zeeuws Erfgoed.
8.1.2. Toekomst Historische Landbouwschuren
SCEZ en DSL zijn in 2011 gestart met het in kaart brengen van de behoefte aan een specifiek
instrumentarium (werkwijze en producten), dat concreet bijdraagt aan het vergroten van de kansen
van instandhouding en her- en nevenbestemming van historische landbouwschuren in Zeeland die
met leegstand, verval en sloop bedreigd worden. In 2013 is het rapport over een pilotonderzoek naar
de toekomst van vijf schuren, Regisseur op de dorsvloer opgeleverd en met de Provincie besproken. De
aanbevelingen van het rapport hebben betrekking op een betere begeleiding van eigenaren van
historische landbouwschuren bij het ontwikkelen van toekomstplannen. Via de digitale
nieuwsbrieven, Zeeuws Erfgoed en www.scez.nl zijn eigenaren geïnformeerd. Er zijn in 2013 geen
verzoeken door eigenaren ingediend bij de SCEZ of DSL naar advisering bij het ontwikkelen van
toekomstplannen voor de eigen landbouwschuur.
8.1.3. Archeologische dienstverlening gemeenten
De archeologische dienstverlening (advisering) aan de gemeenten Borsele, Goes, Kapelle, NoordBeveland, Tholen en Reimerswaal is per 1 april geformaliseerd in het OAS (Oosterschelde
Archeologisch Samenwerkingsverband). Hiervoor hebben de betreffende gemeenten en de SCEZ
een samenwerkingsovereenkomst en detacheringsovereenkomsten afgesloten.
De vaste dienstverlening aan de gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen is per 1 augustus beëindigd.
Deze gemeenten hebben gekozen voor een overeenkomst met een archeologisch bedrijf. Er zijn in
2013 in totaal 342,5 declarabele uren voor de Zeeuws-Vlaamse gemeenten gerealiseerd.
Voor de gemeente Terneuzen is in het kader van de betaalde dienstverlening het project ‘Verruiming
vrijstelling archeologisch onderzoek’ in gerealiseerd.
8.1.4. Project ‘Feest van herkenning’
In 2013 verleende de SCEZ de Stichting Delta Cultureel ondersteuning bij de ontwikkeling van een
reminiscentieproject vanuit Zeeuwse musea, ‘Feest van herkenning’, te beginnen met Museum De
Schotse Huizen in Veere. In het kader van het project ‘Vitaliteit ontmoet kwetsbaarheid’, waarbij
vitale senioren zich als vrijwilliger inzetten voor kwetsbare leeftijdgenoten, hebben Fonds Sluyterman
van Loo en Stichting RCOAK voor dit project subsidie beschikbaar gesteld. De ondersteuning van
de SCEZ was vooral gericht op acquisitie en ontwikkeling van het project. Na Museum De Schotse
Huizen zijn in 2013 nog 12 andere musea bereid gevonden in het project te participeren. In totaal
31
werkten ongeveer 40 vrijwilligers mee en zijn er ongeveer 125 bijeenkomsten in zorginstellingen
geweest, waarmee ongeveer 1.200 dementerende bejaarden een bijzondere dag kon worden bezorgd.
8.1.5. Archeologische dienstverlening DLG en landschapsorganisaties
De SCEZ adviseerde de Dienst Landelijk Gebied op het gebied van de archeologie vanaf mei 2013
tegen kostendekkend tarief. Het totaal aantal gedeclareerde adviesuren bedroeg 20,5.
8.1.6 Museumconcept Archeologisch Museum Zeeland
De gemeente Sluis besloot in 2013 het voormalige gemeentehuis aan de Markt in Aardenburg te
bestemmen als museum. Dit museum zal de opvolger worden van het huidige Gemeentelijk
Archeologisch Museum Aardenburg. De gemeente vroeg de SCEZ een concept op te stellen voor
het nieuwe museum. Dit concept moest aansluiten bij de ambitie van de nieuwe museumstichting om
het museum te laten uitgroeien tot provinciaal archeologisch museum. Op 27 mei werd het concept
voor het Archeologisch Museum Zeeland gepresenteerd in de klankbordgroep en op 4 juni
voorgelegd aan het College van B&W van Sluis. Op 5 november werd het concept voor de
gemeenteraad toegelicht in Het Belfort van Sluis. Het concept ontving veel positieve reacties. De
PZC schreef er op 15 november een artikel over. De SCEZ blijft betrokken bij de verdere
ontwikkelingen.
8.1.7. Actualiseren lemma’s over verdronken dorpen in de Encyclopedie van Zeeland
In opdracht van de Zeeuwse Bibliotheek zijn ongeveer 15 nieuwe lemma’s voor de Encyclopedie van
Zeeland geschreven en zijn circa 80 bestaande lemma’s aangevuld met actuele informatie.
32
Bijlagen
Overzicht belangrijkste netwerkstructuren
Betreft vaste netwerkstructuren waarin medewerkers van SCEZ participeren.
Internationaal
- Erfgoedcommissie Provincie Oost-Vlaanderen
- Stichting Nederlandse Dialecten
Landelijk
- Convent van Gemeentearcheologen
- Eigen Overleg Steunpunten (EOS)
- Landelijk Contact van Museumconsulenten (LCM)
- Landelijk Depotbeheerdersoverleg
- Overleg Provinciale Erfgoedinstellingen Nederland (OPEN)
- Vakberaad Provinciaal Archeologen
- Vakoverleg Erfgoededucatie
- Vereniging Monumentenwacht Nederland (VMN)
Provinciaal
- Adviescommissie Cultuurfonds voor monumenten Zeeland
- AWN-afdeling Zeeland
- Boerderijenstichting Zeeland
- Stichting Historisch Onderzoek Zeeland
- Meldpunt Erfgoed Zeeland
- Platform Zeeuwse Archeologie
- Platform Historische Kerken Zeeland
- Platform Kastelen en Zeeland Buitenplaatsen
- Platform Maritiem Erfgoed Zeeland
- Platform Verdedigingswerken Zeeland
- Provinciaal Molenoverleg
- Provinciale Commissie Bond Heemschut
- Stichting De Zeeuwse Taele
- Stichting Steunfonds voor de Zeeuwse Musea
- Stichting Oude Zeeuwse Kerken
- Stichting De Zeeuwse Streekdrachten
- Stuurgroep geschiedeniszeeland.nl
- Communicatiewerkgroep
- Redactieraad
- Centrale werkgroep
- Vereniging van Zeeuwse Musea
- Werkgroep Industrieel Erfgoed Zeeland
- Zeeuwse Dialect Vereniging
33
Regionaal en lokaal
- Regionale Erfgoededucatie Platforms (regio’s Schouwen-Duiveland/Tholen, Bevelanden,
Walcheren, Oost-Zeeuws-Vlaanderen en West-Zeeuws-Vlaanderen)
- Netwerken Veiligheidszorg Erfgoedinstellingen
Overzicht van belangrijkste door de SCEZ georganiseerde (publieks)activiteiten
15 maart
Zeeuwse Traditionals 2.0 (Dorpshuis, Ritthem)
13 april
14de Zeeuwse Amateur Archeologen Dag (Sint Baafskerk, Aardenburg)
14 juni
Verhalenfestival ‘Uutgesproken Zeeuws’ (De Haestinge, Sint Maartensdijk)
20 juni
Themadag ‘Lijnen in het landschap’, samen met Stichting Landschapsbeheer
Zeeland en Projectbureau Zeeweringen (De Stenge Heinkenszand)
oktober
7de MuseumNa|8, activiteiten verspreid over de hele maand (verschillende
locaties)
22 november
Symposium ‘Het Zeeuwse landschap in beweging’ (Filmzaal Provincie
Zeeland, Abdij Middelburg)
Overzicht van belangrijkste door de SCEZ georganiseerde cursussen en netwerkbijeenkomsten
- 25 januari, 1 februari, 8 februari, 15 februari, 22 februari, 22 februari, 8 maart en 15 maart: cursus
‘Wonen in een monumentenpand/in een monumentenstad: Middelburg’. Organisatie samen met
Zeeuwse Volksuniversiteit (17 deelnemers)
- 19 maart en 6 mei: cursus ‘Rondleiden in musea’ in Stadhuismuseum Zierikzee (10 deelnemers, alle
van het Stadhuismuseum zelf)
- 15 april: training ‘Doorlopende leerlijn in het onderwijs’ voor alle musea in Zeeuws-Vlaanderen in
Museum ’t Bolwerk in IJzendijke (10 deelnemers van 8 organisaties).
- 23 en 24 mei: training ‘Erfgoededucatie bij de SCEZ’ aan 2e jaars studenten van de Pabo in Het
Schuitvlot (in totaal 50 deelnemers)
- 4 oktober: A&O dag in Oosterscheldemuseum Yerseke (30 deelnemers.
- 7 oktober: training ‘Doorlopende leerlijn in het onderwijs’ voor alle musea in Walcheren en
Oosterschelderegio in Watersnoodmuseum (11 deelnemers van 9 organisaties).
- 15 oktober: workshop ‘Early medieval metalwork Domburg’ in Het Schuitvlot in samenwerking
met Vrije Universiteit Brussel, Zeeuws Museum en gemeente Veere (’s ochtends 20, ’s middags 35
deelnemers).
- 15 en 23 oktober: cursus ‘Zeeuws’ in Adenkerke, provincie West-Vlaanderen (15 deelnemers)
- 6 november: studiemiddag ‘Bouwhistorie’ in Het Schuitvlot, Middelburg (30 deelnemers)
- 11 november: training houtconservering in het kader van de Collectiewacht Zeeland in Atelier
Stefan Schelling in Kamperland (8 deelnemers van 4 musea)
- 15 november: training papierconservering in het kader van de Collectiewacht Zeeland in Atelier
Marijn de Valk in Nieuw- en St. Joosland (8 deelneemers van 4 musea)
- 20 november: training metaalconservering in het kader van de Collectiewacht Zeeland in Het
Schuitvlot, Middelburg (9 deelnemers van 4 musea)
34
Overzicht van door SCEZ-medewerkers gehouden lezingen, presentaties et cetera in het kader van
deskundigheidsbevordering en publiekswerking
- 22 februari, Lezing Wim Jakobsen over woonhuismonumenten en de praktische vragen rond
gebruik, onderhoud en advisering (cursusavond ‘Wonen in een monumentenpand/in een
monumentenstad: Middelburg), Zeeuws Archief, Middelburg (17 cursisten)
- 15 maart, presentatie Jeanine Dekker over liedcultuur in Zeeland bij dubbel-cd Zeeuwse
Traditionals. Ons Dorpshuis, Ritthem (54 aanwezigen)
- 23 maart, lezing Leo Adriaanse, ‘Musea en de kunst van het ambacht’, bij opening museumseizoen
in Fruitteeltmuseum Kapelle (circa 50 aanwezigen)
- 10 april, lezing Robert van Dierendonck tijdens ZAAD in St. Baafskerk, Aardenburg, ‘Romeins
Aardenburg: oud onderzoek, nieuwe kennis’ (85 aanwezigen)
- 18 april, colleges Robert van Dierendonck op UGent, ‘Zeeland in het Imperium Romanum’ en
‘Romeins Aardenburg: oud onderzoek, nieuwe kennis’ (25 aanwezigen)
- 17 mei, gastles Robert van Dierendonck, Eerste Zeeuwse Gymnasiumdag Oostburg, ‘Zeeland in
het Imperium Romanum’ (50 aanwezigen)
- 18 mei, lezing Leo Adriaanse, ‘Musea in beweging’. Vriendendag Museum Goemanszorg in de SintAdriaanskerk, Dreischor (circa 75 aanwezigen).
- 11 juni, lezing Wim Jakobsen, ‘Zin en onzin: de lessen van 40 jaar ervaring met houtaantasting’,
symposium Het Nieuwe Bestrijden. Amersfoort, RCE (78 aanwezigen)
- 20 juni, lezing Jeanine Dekker, over ‘Verbindingen over land en water in Zeeland - historische
context en betekenis’. Themadag Historische Infrastructuur Zeeland, De Stenge, Heinkenszand
(circa 100 aanwezigen)
- 11 september, lezing Wim Jakobsen, ‘Zin en onzin: de lessen van 40 jaar ervaring met
houtaantasting’, symposium Het Nieuwe Bestrijden. Amersfoort, RCE (circa 90 aanwezigen)
- 14 augustus, presentatie over molens en rondleiding Seismolen in Middelburg voor groep
scholieren in het kader van hun opleiding ROP (12 deelnemers)
- 2 oktober, lezing Robert van Dierendonck, ‘Zeeland in de Romeinse tijd’ bij boekaanbieding
‘Nehalennia. Het laatste offer’, Drvkkery Middelburg (circa 25 aanwezigen)
- 15 oktober, inleiding Robert van Dierendonck bij workshop ‘Early medieval metalwork Domburg’,
SCEZ Middelburg (20 aanwezigen)
- 24 oktober, presentatie Leo Adriaanse over Zeeuwse Ankers. A&O-dag ‘Erfgoed & Toerisme’.
Oosterscheldemuseum Yerseke (circa 30 aanwezigen)
- 25 oktober, gastles Robert van Dierendonck, ‘Romeins Aardenburg’, voor leerlingen en docenten
groep 7/8 basisscholen Aardenburg, OBS Vorsterman van Oyen Aardenburg (46 aanwezigen)
- 25 oktober, presentatie Robert van Dierendonck Odyssee-project Aardenburg ‘Romeins
Aardenburg: oud onderzoek, nieuwe kennis’, OBS Vorsterman van Oyen Aardenburg (43
deelnemers)
- 25 oktober, lezing Robert van Dierendonck ‘De Romeinen komen in Aardenburg. Oud
archeologisch onderzoek, nieuwe resultaten’ Dorpshuis Aardenburg (82 aanwezigen)
- 15 november, presentatie Jeanine Dekker over liedcultuur in Zeeland tijdens coverevenement
Zeeuwse Traditionals 2.0. De Spot, Middelburg (circa 100 aanwezigen)
Overzicht van door SCEZ-medewerkers geschreven publicaties
- Dekker, J. en M. Evenhuis, Zeeuwse Traditionals, een dwarsdoorsnede van de oude liedcultuur in Zeeland.
Middelburg (SCEZ) 2013
- Dierendonck, R.M. van, & W.K. Vos: De Romeinse agglomeratie Aardenburg. Onderzoek naar de
ontwikkeling, structuur en datering van de Romeinse castella en hun omgeving, opgegraven in de periode 1955-heden,
Middelburg 2013
35
- Besuijen, G.P.A., & R.M. van Dierendonck: Inleiding, in: R.M. van Dierendonck & W.K. Vos, De
Romeinse agglomeratie Aardenburg. Onderzoek naar de ontwikkeling, structuur en datering van de Romeinse castella
en hun omgeving, opgegraven in de periode 1955-heden, Middelburg 2013, 9-19
- Besuijen, G.P.A., & R.M. van Dierendonck: Geschiedenis van het onderzoek, in: R.M. van
Dierendonck & W.K. Vos, De Romeinse agglomeratie Aardenburg. Onderzoek naar de ontwikkeling, structuur
en datering van de Romeinse castella en hun omgeving, opgegraven in de periode 1955-heden, Middelburg 2013, 2133
- Dierendonck, R.M. van, (met een bijdrage van O. Brinkkemper): Aardenburg in een landschappelijk
en archeologisch kader, in: R.M. van Dierendonck & W.K. Vos, De Romeinse agglomeratie Aardenburg.
Onderzoek naar de ontwikkeling, structuur en datering van de Romeinse castella en hun omgeving, opgegraven in de
periode 1955-heden, Middelburg 2013, 34-61
- Besuijen, G.P.A., R.M. van Dierendonck, W.K. Vos & N.J.G. de Visser: Sporen en structuren, in:
R.M. van Dierendonck & W.K. Vos, De Romeinse agglomeratie Aardenburg. Onderzoek naar de ontwikkeling,
structuur en datering van de Romeinse castella en hun omgeving, opgegraven in de periode 1955-heden, Middelburg
2013, 87-207
- Dierendonck, R.M. van, W.K. Vos & G.P.A. Besuijen: Synthese: zonering, karakter en chronologie
van Romeins Aardenburg, in: R.M. van Dierendonck & W.K. Vos, De Romeinse agglomeratie
Aardenburg. Onderzoek naar de ontwikkeling, structuur en datering van de Romeinse castella en hun omgeving,
opgegraven in de periode 1955-heden, Middelburg 2013, 287-344
- Dierendonck, R.M. van, & W.K. Vos: Aanbevelingen, in: R.M. van Dierendonck & W.K. Vos, De
Romeinse agglomeratie Aardenburg. Onderzoek naar de ontwikkeling, structuur en datering van de Romeinse castella
en hun omgeving, opgegraven in de periode 1955-heden, Middelburg 2013, 345-350
- Dierendonck, R.M. van, & T. Hazenberg, English Summary, in: R.M. van Dierendonck & W.K.
Vos, De Romeinse agglomeratie Aardenburg. Onderzoek naar de ontwikkeling, structuur en datering van de
Romeinse castella en hun omgeving, opgegraven in de periode 1955-heden, Middelburg 2013, 351-356
-Bolt, J., & R.M. van Dierendonck, Aardenburg en Zeeland in het Romeinse Rijk, Leiden 2013
-Brinkkemper, O., & R.M. van Dierendonck, Zoete kersen en speciale zure pruimen uit Romeins
Aardenburg, 2013 Zeeuws Erfgoed 12/3, 7
Overzicht kortlopende bruiklenen (educatief materiaal, archeologica)
-15 november 2012 tot en met 1 november 201, diverse objecten uit de Late Middeleeuwen voor
tentoonstelling ‘Middeleeuwse chic’ (Rijksmuseum voor Oudheden, Leiden)
- december 2013 tot februari 2014, Monumentenkist (Calvijn College, Krabbendijke)
- 22 februari tot en met 22 maart 2013, VOC leskist (Herman Faukeliusschool, Middelburg)
36
Verslag Raad van Toezicht 2013
Inleiding
In het verslag van de Raad van Toezicht (hierna Raad) is beschreven hoe en in welke samenstelling
de Raad in 2013 zijn toezichthoudende taken heeft uitgevoerd.
Algemeen
De Raad is belast met het toezicht op de algemene gang van zaken van de organisatie en op het
beleid en het functioneren van de directie.
Samenstelling
De (gewenste) samenstelling van de Raad en van de binnen de Raad aanwezige competenties zijn
vastgelegd in de statuten en in een profielschets. Leden van de Raad worden benoemd door het
College van Gedeputeerde Staten, gehoord de Raad. Elk jaar stelt een deel van de leden zijn zetel ter
beschikking volgens een door de Raad vastgesteld rooster van aftreden. Leden van de Raad hebben
zitting gedurende een periode van vier jaar en zijn eenmaal opnieuw benoembaar.
De Raad bestond op 31 december 2013 uit vijf leden.
- Mevrouw A.C. de Bruijn, voorzitter
- De heer mr. drs. G.W. van der Brugge, vicevoorzitter
- De heer mr. A.B. Stapelkamp
- De heer H.G.L. Verheuvel AA
- De heer G. van der Wal
Per 1 april 2013 is de heer mr. A. Kerkhove afgetreden vanwege het bereiken van de maximale
zittingstermijn. In een feestelijke afscheidsbijeenkomst is hem van harte dank gezegd voor zijn
langdurige, betrokken en deskundige inzet voor de SCEZ. Per genoemde datum is de heer mr. A.B.
Stapelkamp benoemd tot lid van de Raad.
Beloning
De leden van de Raad van Toezicht ontvangen geen beloning. Ze hebben recht op een redelijke
vergoeding van onkosten.
Werkwijze en werkzaamheden
De Raad heeft in 2013 vijfmaal regulier vergaderd. Naast deze reguliere vergaderingen heeft de
voorzitter regelmatig overleg gevoerd met de directeur. Hierin zijn naast de lopende zaken ook de
agendaonderwerpen van de Raad besproken.
Door de Raad zijn in 2013 besproken en formeel goedgekeurd:
- De jaarstukken en de Jaarrekening 2012 (in aanwezigheid van externe accountant)
- Het prestatieaanbod en de begroting 2014
- De profielschets van de Raad
- Voordracht nieuw lid van de Raad (per 1 april 2013)
37
Daarnaast kwamen aan de orde:
- De algemene gang van zaken
- De managementrapportages
- Het Beleids- en werkkader 2013-2015
- De werving en selectie van een nieuw lid van de Raad (per 1 april 2014)
- De huisvesting
- De bezuinigingstaakstelling 2014-2016 (als gevolg van de provinciale kerntakendiscussie en
ombuigingstaakstelling)
- Het Bestuurlijk Overleg SCEZ-Gedeputeerde Staten
Van bovenstaande onderwerpen is de bezuinigingstaakstelling als gevolg van de provinciale
kerntakendiscussie en ombuigingstaakstelling en de daarmee samenhangende verhouding met de
Provincie met de meeste aandacht en zorg besproken. De Raad steunt de directeur-bestuurder in
diens streven om als SCEZ ook in moeilijker tijden een volwaardig en kwalitatief adequaat aanbod
aan de Provincie aan te bieden. De Raad is er van overtuigd dat die doelstelling ook in 2013 bereikt is
en voor 2014 haalbaar is. De ontwikkelingen zal de Raad met veel aandacht blijven volgen.
De voorzitter en andere leden van de Raad en de directeur hebben tweemaal regulier Bestuurlijk
Overleg met de gedeputeerderde voor cultuur gevoerd. Hierin zijn beleidsmatige zaken besproken,
waaronder het (nieuwe) provinciale cultuurbeleid en de effecten van de provinciale
kerntakendiscussie en bezuinigingstaakstelling voor de SCEZ.
De voorzitter en een ander lid van de Raad hebben een jaargesprek met de directeur gehouden. Op
basis hiervan heeft de Raad vastgesteld dat de directeur in de afgelopen periode zeer goed heeft
gefunctioneerd.
De werving en selectie van een nieuw lid van de Raad per 1 april 2014 is voorbereid door de
vicevoorzitter en een ander lid van de Raad, daarin bijgestaan door de directeur. Voor de
selectieprocedure is een commissie ingesteld bestaande uit de vicevoorzitter en twee andere leden
van de Raad.
Leden van de Raad waren aanwezig bij de nieuwjaarsbijeenkomst en bij activiteiten van de SCEZ.
38
Jaarrekening
39
BALANS PER 31 DECEMBER 2013 NA RESULTAATBESTEMMING
ACTIVA
OMSCHRIJVING
1. MATERIELE VASTE ACTIVA
31 december 2013
31 december 2012
366.860
312.509
366.860
2. VOORRADEN
Voorraad verkoopartikelen
11.358
312.509
10.353
11.358
3. VORDERINGEN OP KORTE TERMIJN
Debiteuren
Belastingen en premies sociale verzekering
Overige vorderingen en overlopende activa
108.816
0
65.436
10.353
60.770
0
70.944
174.252
ONDERHANDEN PROJECTEN
0
131.714
11.929
0
4. LIQUIDE MIDDELEN
Kas
Bank
1.010
933.611
11.929
765
805.637
934.620
806.402
1.487.090
1.272.907
40
PASSIVA
OMSCHRIJVING
5. EIGEN VERMOGEN
Algemene reserve
Bestemmingsreserve
31 december 2013
31 december 2012
494.264
55.771
444.989
118.061
550.035
6. VOORZIENINGEN
65.495
563.050
53.634
65.495
7. ONDERHANDEN PROJECTEN
22.644
53.634
20.085
22.644
8. SCHULDEN OP KORTE
TERMIJN
Crediteuren
Belastingen en premies sociale verzekering
Overige schulden en overlopende passiva
164.949
206.047
477.920
20.085
149.555
187.421
299.162
848.916
636.138
1.487.090
1.272.907
41
STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Subsidies en bijdragen
Baten onderhanden projecten
Overige baten
2.249.061
146.388
366.042
2.270.830
416.270
2.315.196
284.731
424.220
Som der baten
2.761.491
2.687.100
3.024.147
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Algemene- en bureaukosten
Bestuurs- en organisatiekosten
Autokosten
Afschrijvingskosten
Activiteitenkosten
Specifieke kosten
Lasten onderhanden projecten
Overige kosten
1.804.049
560.265
127.884
32.719
16.887
59.096
20.593
13.396
146.388
1.411
1.881.790
466.520
141.220
35.990
20.510
62.190
65.990
15.000
1.000
1.892.986
563.674
136.187
31.142
19.006
70.912
48.915
7.717
231.137
782
Som der lasten
2.782.689
2.690.210
3.002.459
-21.198
-3.110
21.688
8.183
10.000
12.363
-13.015
6.890
34.051
Baten
Lasten
Exploitatieresultaat
Financiële baten en lasten
Exploitatieresultaat uit gewone
bedrijfsuitoefening
Resultaatbestemming
Het resultaat is als volgt verdeeld:
Toevoeging algemene reserve
Onttrekking bestemmingsreserve herhuisvesting
49.275
-62.290
-13.015
42
KASSTROOMOVERZICHT
Resultaat 2013
Aanpassing voor
Afschrijving op materiële vaste activa
Mutaties voorzieningen
-13.015
59.096
11.861
70.957
Veranderingen in werkkapitaal
Voorraden
Vorderingen
Onderhanden projecten
Kortlopende schulden
-1.005
-42.538
14.488
212.778
183.723
Kasstroom uit operationele activiteiten
241.665
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen in materiële vaste activa
-113.447
Netto kasstroom
128.218
Mutatie geldmiddelen
Geldmiddelen per 1 januari
Mutatie geldmiddelen
806.402
128.218
Geldmiddelen per 31 december
934.620
43
ALGEMENE TOELICHTING
ALGEMENE GRONDSLAGEN VOOR DE OPSTELLING VAN DE JAARREKENING
De jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van de Richtlijn voor de jaarverslaggeving
640 Organisaties zonder winstoogmerk.
De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis
van historische kosten. Tenzij bij het betreffende balanshoofd anders wordt vermeld, worden
activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde.
Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden
slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke
verliezen, die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen
indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Alle bedragen zijn vermeld in .euro’s.
GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA
Materiële vaste activa
De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de
cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De
afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend
op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele
residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming.
Voorraden
De voorraad materialen wordt gewaardeerd tegen 90% van de verkrijgingsprijs (in verband met
breukcorrectie). De voorraad boeken wordt gewaardeerd tegen 100% van de verkrijgingsprijs.
Vorderingen en overlopende activa
De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens
gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn
gelijk aan de nominale waaarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van
oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van
individuele beoordeling van de vorderingen.
Liquide middelen
De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de stichting.
Onderhanden projecten
Projectopbrengsten en projectkosten uit hoofde van de onderhanden projecten worden als
opbrengsten en kosten verwerkt in de winst-en-verliesrekening op basis van de verrichte
prestaties op balansdatum. Onderhanden projecten waarvan het saldo een debetstand vertoont,
worden gepresenteerd onder de vlottende activa. Onderhanden projecten waarvan het saldo een
44
creditstand vertoont, worden gepresenteerd onder de vlottende schulden.
Kortlopende schulden
Schulden en overlopende passiva worden opgenomen tegen nominale waarde.
Voorzieningen
De voorziening jubileumuitkeringen wordt gewaardeerd tegen de contante waarde van de
toekomstige vergoedingen in het kader van jubileum, waarbij rekening wordt gehouden met het
verwachte toekomstige verloop van werknemers en verwachte loonstijgingen.
De voorziening Persoonlijk Ontwikkelbudget (POB) is gebaseerd op de CAO Provincies
Bij de bepaling van de omvang ervan is voorzien in de looptijd van de regeling.
GRONDSLAGEN VOOR DE BEPALING VAN HET RESULTAAT
Opbrengsten
Opbrengsten van diensten worden opgenomen naar rato van de mate waarin de diensten zijn verricht.
Subsidies
Subsidies worden ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht in het jaar ten laste
waarvan de gesubsidieerde uitgaven komen/waarin de opbrengsten zijn gederfd/waarin het
exploitatietekort zich heeft voorgedaan.
Overige bedrijfskosten
De kosten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben.
Financiële baten en lasten
De financiële baten en lasten worden aan het verslagjaar toegerekend op basis van werkelijke
ontvangsten en uitgaven, rekening houdend met transitoria.
Pensioenen
De voor het personeel geldende pensioenregelingen worden gefinancierd door afdrachten aan de
pensioenuitvoerder. De verschuldigde premie wordt als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord.
Als de reeds betaalde premiebedragen de verschuldigde premie overtreffen, wordt het meerdere
opgenomen als overlopend actief voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van
verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Indien er, naast de verplichting voor
periodieke pensioenpremies, een verplichting bestaat voor per balansdatum opgebouwde
pensioenrechten (backserviceverplichtingen), wordt de verplichting in de balans opgenomen
tegen de contante waarde. Ultimo 2013 (en 2012) waren er voor de stichting geen pensioenvorderingen
en geen verplichtingen naast de betaling van de jaarlijks aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie.
Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het
kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen.
45
TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013
1. MATERIËLE VASTE ACTIVA
De volgende categoriëen worden onderscheiden.
Categorie
Hardware
Software
Overige inventaris
Voertuigen
Meubilair
Overige inventaris
Afschrijvingstermijn
3 jaar
3 jaar
5 jaar
8 jaar
10 jaar
20 jaar
31 december
2013
31 december
2012
595.662
-283.153
312.509
549.347
-212.242
337.105
Investeringen boekjaar
Afschrijving boekjaar / correcties
Saldo
113.447
-59.095
54.352
46.315
-70.911
-24.596
Aanschafwaarde per 31 december
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
709.109
-342.249
366.860
595.662
-283.153
312.509
Aanschafwaarde per 1 januari
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 1 januari
46
Hardware
Aanschafwaarde per 1 januari
96.668
91.128
-85.184
11.484
-70.236
20.892
6.090
-8.039
-1.949
5.540
-14.948
-9.408
102.758
-93.223
9.535
96.668
-85.184
11.484
89.787
-84.127
5.660
89.787
-67.756
22.031
-5.245
-5.245
-16.371
-16.371
89.787
-89.372
415
89.787
-84.127
5.660
Aanschafwaarde per 1 januari
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 1 januari
70.316
-41.008
29.308
70.316
-27.312
43.004
Investeringen boekjaar
Afschrijving boekjaar / correcties
Saldo
3.470
-13.843
-10.373
-13.696
-13.696
Aanschafwaarde per 31 december
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
73.786
-54.851
18.935
70.316
-41.008
29.308
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 1 januari
Investeringen boekjaar
Afschrijving boekjaar / correcties
Saldo
Aanschafwaarde per 31 december
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
Software
Aanschafwaarde per 1 januari
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 1 januari
Investeringen boekjaar
Afschrijving boekjaar
Saldo
Aanschafwaarde per 31 december
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
Overige inventaris (5 jaar)
47
Voertuigen
Aanschafwaarde per 1 januari
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 1 januari
78.703
-22.815
55.888
37.928
-13.828
24.100
Investeringen boekjaar
Afschrijving boekjaar / correcties
Saldo
36.570
-13.266
23.304
40.775
-8.987
31.788
Aanschafwaarde per 31 december
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
115.273
-36.081
79.192
78.703
-22.815
55.888
64.054
-20.522
43.532
64.054
-14.050
50.004
Investeringen boekjaar
Afschrijving boekjaar / correcties
Saldo
21.805
-6.760
15.045
0
-6.472
-6.472
Aanschafwaarde per 31 december
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
85.859
-27.282
58.577
64.054
-20.522
43.532
Aanschafwaarde per 1 januari
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 1 januari
196.134
-29.497
166.637
196.134
-19.060
177.074
Investeringen boekjaar
Afschrijving boekjaar / correcties
Saldo
45.512
-11.942
33.570
0
-10.437
-10.437
Aanschafwaarde per 31 december
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
241.646
-41.440
200.206
196.134
-29.497
166.637
Totaal activa
366.860
312.509
Meubilair
Aanschafwaarde per 1 januari
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 1 januari
Overige inventaris (20 jaar)
48
2. VOORRADEN
Voorraad materialen
De voorraad materialen ten behoeve van inspecties is opgenomen tegen 90% van de inkoopprijs.
Tevens is in 2009 een voorraad boeken aangelegd. Deze zijn bedoeld voor de verkoop en
(in meer beperkte mate) representatiedoeleinden.
De specificatie is als volgt:
Materialen monumentenwacht
Boeken
31 december
2013
10.085
1.273
11.358
31 december
2012
9.681
673
10.354
3. VORDERINGEN OP KORTE TERMIJN
Debiteuren
Deze post betreft de per balansdatum uitstaande vorderingen. Een voorziening voor oninbaarheid
. wordt niet noodzakelijk geacht.
49
Overige vorderingen en overlopende activa
31 december
2013
Vooruitbetaalde bedragen
Nog te ontvangen bedragen
Rente
Overige vorderingen
4.708
52.545 *
8.183
0
65.436
* In dit bedrag zijn de volgende vorderingen op de Provincie Zeeland
inbegrepen:
- subsidie Werkgroep Industrieel Erfgoed Zeeland 2013
- subsidie Platform Maritiem Erfgoed Zeeland 2013
- subsidie digitaal platform Zeeuwse Ankers
31 december
2012
18.184
40.297
12.363
100
70.944
200
600
12.500
4. LIQUIDE MIDDELEN
Rabobank 3350.88.600
Rabobank 3150.875.250
Kas
40.119
893.492
1.010
934.621
40.507
765.129
765
806.402
De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de stichting. Tijdelijk
overtollige liquide middelen worden weggezet op een bedrijfsspaarrekening.
50
5. EIGEN VERMOGEN
ALGEMENE RESERVE
Stand per 1 januari
Toevoeging algemene reserve
Stand per 31 december
31 december
2013
31 december
2012
444.989
49.275
494.264
403.720
41.269
444.989
RESERVES
Bestemmingsreserve herhuisvesting
In 2011 is een bestemmingsreserve gevormd ten behoeve van de verhuis- en
inrichtingskosten van gebouw Het Schuitvlot. In 2012 en 2013 zijn kosten gemaakt. Afschrijvingen
voortvloeiend uit investeringen worden jaarlijks ten laste gebracht van de bestemmingsreserve.
Stand per 1 januari
Toevoeging boekjaar
Onttrekking boekjaar
Stand per 31 december
31 december
2013
31 december
2012
118.061
-
125.279
-
62.290
55.771
7.218
118.061
51
6. VOORZIENINGEN
Voorziening persoonlijk ontwikkelbudget (POB)
In de CAO provincies zijn afspraken gemaakt over een persoonlijk ontwikkelbudget voor iedere
ambtenaar. Het betreft een tijdelijke regeling welke loopt tot 1 januari 2014.
Deze regeling voorziet erin dat niet gebruikte budgetten na afloop van de regeling beschikbaar
blijven.
Voorziening POB
31 december
2013
31 december
2012
31.244
13.390
44.634
3.050
41.584
31.244
31.244
31.244
Voorziening jubilea
31 december
2013
31 december
2012
Stand 1 januari
Toevoeging boekjaar
22.390
1.521
23.911
23.911
18.977
3.413
22.390
22.390
Stand 1 januari
Toevoeging boekjaar
Onttrekking boekjaar
Stand per 31 december
Onttrekking boekjaar
Stand per 31 december
52
7. ONDERHANDEN PROJECTEN
Project
Platform Maritiem Erfgoed Zeeland 2013
Digitaal platform Zeeuwse Ankers
Odyssee / Romeins Aardenburg
Kastelenlexicon Zeeland
The Untold Story 2012/2013
The Untold Story 2013/2014
Onderhoud collecties en archieven ZAD
Saldo
1-1-2013
-11.929
17.903
2.182
-
Kosten
Opbrengsten
6.000
87.595
8.414
32.396
7.448
30
4.505
6.000
87.595
20.343
14.493
5.266
8.429
18.750
Saldo
31-12-2013
8.399
14.245
8.156
146.388
160.876
22.644
Totaal generaal
8. SCHULDEN OP KORTE TERMIJN
31 december
2013
31 december
2012
164.949
149.555
70.352
24.781
110.914
206.047
72.295
22.932
92.194
187.421
28.980
57.024
62.319
5.219
324.378
477.920
78.598
56.621
80.599
4.670
78.674
299.162
Schulden aan leveranciers en handelskredieten
Crediteuren
Belastingen en premies sociale verzekeringen
Loonheffing
Sociale lasten
Te betalen omzetbelasting
Overige schulden en overlopende passiva
Vooruitontvangen bedragen
Vakantiegeld
Vakantiedagen
Accountantskosten
Overige nog te betalen kosten
53
Niet uit de balans blijkende verplichtingen
Tussen de SCEZ en leveranciers zijn overeenkomsten afgesloten. Onderstaand een opgave van de
verplichtingen inzake:
Omschrijving
Service-overeenkomst VOIP-centrale
Huur kopieerapparatuur
Huur kopieerapparatuur
Verplichting
1.349
2.232
630
Resterende looptijd
2 jaar en 2 maanden
1 jaar en 1 maand
4 jaar en 7 maanden
De huurkosten van gebouw Het Schuitvlot bedroegen over 2013 € 386.070,De verhuurder heeft de huurprijs voor 2014 nog niet bekend gemaakt. De resterende looptijd van de
huurovereenkomst is 1 jaar.
54
TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013
Omschrijving van de baten
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
BATEN
Subsidies en bijdragen
Basissubsidie
Steunpunt Monumentenzorg en Archeologie
Subsidie taken Museumbeleid 2009-2012
Subsidie taken Nota Archeologie
Subsidie taken Cultuurhistorisch- en
Monumentenbeleid
Huur en exploitatie gebouw De Burg
Huur en exploitatie gebouw Het Schuitvlot
Incidentele subsidies
1.693.708
1.693.710
1.498.662
108.460
79.294
19.000
59.952
129.593
423.760
2.000
103.580
423.540
50.000
129.478
415.195
5.155
Subtotaal overige subsidies
Totaal subsidies en bijdragen
555.353
2.249.061
577.120
2.270.830
816.534
2.315.196
Baten onderhanden projecten
146.388
Overige baten
Abonnementen monumentenwacht
Inspecties monumenten
Bruiklenen
Archeologische dienstverlening
Detachering
Overige inkomsten
Resultaten projecten
Totaal overige baten
26.652
207.417
45
51.643
33.887
54.911
-8.515
366.042
28.000
204.300
416.270
76.141
4.721
424.219
2.761.491
2.687.100
3.024.146
Som der baten
284.731
138.720
45.250
26.586
186.400
182
130.189
55
Omschrijving van de lasten
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
LASTEN
Personeelskosten
Loonkosten personeel
Inleen derden
Gesubsidieerde arbeidsplaatsen
Gericht belonen
Kosten vakantiedagen
Bijdrage pré-pensioen
Dienstkleding
Reis- en verblijfkosten personeel
Vorming en opleiding personeel
Werving en selectie
Arbokosten
Kantinekosten
Langdurig zieken
Decentrale arbeidsvoorwaarden
Mutatie voorz. Jubilea
Mutatie voorz. POB
Overige personeelskosten
Totaal personeelskosten
Huisvestingskosten
Huur De Burg
Huur Het Schuitvlot
Onderhoudskosten gebouwen
Eenmalige inrichtingskst. Het Schuitvlot
Schoonmaakkosten
Energiekosten
Ov. heffingen & belastingen
Overige huisvestingskosten
Totaal huisvestingskosten
Algemene- en bureaukosten
Druk- en kopieerkosten
Kantoorbenodigheden
Portokosten
Telefoonkosten
Nieuwsbrief
Website
1.559.215
167.604
6.964
10.879
-18.280
1.688.220
71.330
7.450
17.160
2.885
21.085
20.984
482
3.474
4.964
130
775
1.521
10.340
11.027
1.804.049
3.500
26.480
34.320
5.050
5.000
10.000
2.000
2.000
9.280
1.881.790
26.480
380.700
3.030
1.544.415
226.858
3.423
14.851
-1.682
4.759
2.504
23.070
11.107
482
3.847
4.865
1.207
1.250
3.413
31.244
17.373
1.892.986
26.481
386.070
1.206
60.044
25.832
46.612
5.909
8.112
560.265
15.080
31.020
6.280
3.930
466.520
105.923
373.195
712
7.218
22.761
43.158
6.308
4.399
563.674
9.278
4.152
15.413
16.908
24.450
1.726
9.000
7.000
12.500
19.220
28.520
3.100
9.013
6.254
13.573
16.691
28.515
3.934
56
Omschrijving van de lasten
Rekening
2013
3.367
4.359
636
908
11.577
4.984
13.988
4.634
6.285
5.219
127.884
Begroting
2013
5.000
5.000
2.000
14.100
4.700
13.600
4.480
8.000
5.000
141.220
Rekening
2012
5.608
6.036
916
58
9.209
4.713
13.583
4.499
8.662
4.923
136.187
Bestuurs- en organisatiekosten
Reis- en vergaderkosten, vacatiegeld
Representatiekosten
Lidmaatschappen
Verzekering
Totaal bestuurs- en organisatiekosten
3.642
1.514
17.599
9.965
32.719
3.100
2.500
18.650
11.740
35.990
2.646
1.619
17.246
9.630
31.142
Autokosten
Brandstof vervoersmiddelen
Onderhoud vervoersmiddelen
Verzekering vervoersmiddel
Belasting vervoersmiddelen
Totaal autokosten
6.719
3.514
3.393
3.261
16.887
6.500
5.500
5.710
2.800
20.510
6.778
4.528
4.764
2.935
19.006
Afschrijvingskosten
Afschrijving hardware 3 jr
Afschrijving software 3 jr
Afschrijving overige inv 5 jr
Afschrijving voertuigen 8 jr
Afschrijving meubilair 10 jr
Afschrijving overige inv 20 jr
Totaal afschrijvingskosten
8.039
5.245
13.843
13.266
6.760
11.942
59.096
8.660
8.410
13.760
14.840
6.710
9.810
62.190
14.948
16.371
13.696
8.988
6.472
10.437
70.912
Activiteitenkosten
Activiteiten algemeen
Werkgroep Industrieel Erfgoed Zeeland
Totaal activiteitenkosten
18.593
2.000
20.593
65.990
45.260
3.655
48.915
Communicatiekosten
Mediatheek
Aanschaf kleine inventaris
Aanschaf kantoorapp. & ICT
Kosten licenties/onderhoud software
Vubis mediatheek licentie
Financiële administratie
Salarisadministratie
Automatisering en ICT ondersteuning
Accountantskosten
Totaal algemene- en bureaukosten
65.990
57
Omschrijving van de lasten
Specifieke kosten
Archeologisch depot
Exposities
Materialen/gereeds. archeologie
Materialen/gereeds. Monumentenwacht
Totaal specifieke kosten
Lasten onderhanden projecten
Overige kosten
Bankkosten
Diverse kosten/onvoorzien
Totaal overige kosten
Som der lasten
Exploitatieresultaat
Financiele baten en lasten
Exploitatieresultaat uit gewone
bedrijfsuitoefening
Rekening
2013
3.310
3.824
776
5.485
13.396
Begroting
2013
5.000
2.000
1.000
7.000
15.000
146.388
Rekening
2012
3.540
62
48
4.067
7.717
231.137
689
722
1.411
1.000
1.000
786
-4
782
2.782.689
2.690.210
3.002.458
-21.198
-3.110
21.688
8.183
10.000
12.363
-13.015
6.890
34.051
58
De totale verantwoorde salarislasten bedragen € 1.588.328,- en zijn als volgt opgebouwd:
- Loonkosten personeel
1.559.215
- Gericht belonen
7.957
- Overige personele lasten (loonheffing kerstattenties)
670
- Salarislasten verantwoord op projecten
13.340
- Teruggaaf WAO/WIA 2013
7.145
Totaal
1.588.328
Deze lasten zijn als volgt te specificeren:
Brutoloon
Sociale lasten
Pensioenlasten
Totaal
1.260.772
138.974
188.582
1.588.328
Per 31-12-2013 waren er 31 personen in loondienst voor een totale betrekkingsomvang van
25,67 fte. De SCEZ volgt het beloningsbeleid van de Provincie Zeeland (CAP).
Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT)
Naam
Functie
Duur
Omvang
dienstverband dienstverband
W.H.P. Scholten
directeur /
bestuurder
geheel 2013
1,0 fte
Beloning
Voorzieningen
betaalbaar op
termijn
93.198
15.133
Voor de directeur / bestuurder is het beloningsbeleid van de Provincie Zeeland (CAP) van toepassing.
Naam
A.C. de Bruijn
G.W. van der Brugge
A. Kerkhove
A.B. Stapelkamp
G. van der Wal
H.G.L. Verheuvel
Functie
vz. Raad van toezicht
vice vz. Raad van Toezicht
lid Raad van Toezicht
lid Raad van Toezicht
lid Raad van Toezicht
lid Raad van Toezicht
Van
1-1-2013
1-1-2013
1-1-2013
1-4-2013
1-1-2013
1-1-2013
Tot
31-12-2013
31-12-2013
1-4-2013
31-12-2013
31-12-2013
31-12-2013
Vergoeding
949
1.062
0
383
634
615
Leden van de Raad van Toezicht ontvangen een vacatievergoeding en een reiskostenvergoeding.
59
VERSCHILLENANALYSE BEGROTING EN JAARREKENING 2013
Resultaat
Het exploitatieresultaat over 2013 bedraagt negatief € 13.015,- ten opzichte van een
positief begrotingsresultaat van € 6.890,-.
Verklaring per rubriek
BATEN
Subsidies en bijdragen
Bij het opstellen van de begroting was rekening gehouden met een korting van 20% op de
huisvestingssubsidie voor wat betreft gebouw de Burg. Deze korting is door de Provincie
Zeeland echter niet toegepast. In de begroting was een subsidie voorzien van de Provincie
Zeeland van € 50.000,- voor activiteitenkosten ten behoeve van Zeeuwse Ankers. Deze
subsidie is niet gehonoreerd. Hier staan ook geen kosten tegenover.
Overige baten
Rekening was gehouden met hogere inkomsten voor wat betreft archeologische dienstverlening
aan gemeenten. Deze zijn lager uitgevallen, vanwege het wegvallen van de Zeeuws-Vlaamse
gemeenten als klant voor wat betreft de advisering. Hier staan echter ook lagere (personele)
kosten tegenover. De post overige inkomsten is hoger dan begroot, onder andere vanwege
opdrachten voor de gemeenten Sluis (musea), Terneuzen (archeologie) en de Zeeuwse
Bibliotheek. Op projecten is per saldo een negatief resultaat geboekt, hetgeen is veroorzaakt
door een ingecalculeerde eigen bijdrage voor het project Zeeuwse Ankers (digitaal platform).
Een tegenvaller was een niet verkregen subsidie bij een fonds, waardoor het verlies op dit project
werd vergroot.
LASTEN
Personeelskosten
In totaliteit een onderschrijding van € 77.741,- Het verschil wordt in hoofdzaak veroorzaakt
door de volgende posten:
Rekening
Loonkosten
Inleen derden
Kosten vakantiedagen
Vorming, training en opleiding
Kosten langdurig zieken
Mutatie voorziening POB
begroting
realisatie
1.688.220,00 1.559.215,00
71.330,00
167.604,00
0,00
(18.280,00)
34.320,00
20.984,00
10.000,00
130,00
0,00
10.340,00
verschil
toelichting
129.005,00
1
(96.274,00)
1
18.280,00
2
13.336,00
3
9.870,00
4
(10.340,00)
5
60
Toelichting:
Ad 1
Per saldo een positief verschil van € 32.731,Bij het opstellen van de begroting was uitgegaan van een uitbreiding van de capaciteit voor
depotbeheer in 2013. Dit heeft (nog) niet plaatsgevonden. Verder was meer inzet voorzien
voor archeologische dienstverlening, maar door minder opdrachten is deze inzet verminderd.
Door de overheid is in het Belastingplan 2014 geregeld dat werkgevers een gedeeltelijke
teruggaaf ontvangen van de basispremie WAO/WIA. Deze meevaller was niet voorzien.
Ad 2
Met name in het vierde kwartaal is relatief veel verlof opgenomen, waardoor het saldo per eind
2013 fors is verminderd ten opzichte van ultimo 2012.
Ad 3
De begroting gaat jaarlijks uit van een vast percentage van de begrote loonkosten.
De besteding is achtergebleven.
Ad 4
Dit budget is nauwelijks aangesproken.
Ad 5
Uit hoofde van de regeling persoonlijk ontwikkelbudget provincies (POB) is in overleg met
de accountant een voorziening gevormd in verband met een te verwachten uitstroom van
middelen. Iedere medewerker in vaste dienst heeft recht op een persoonlijk ontwikkelbudget
van € 1.500,- Ten tijde van het opstellen van de begroting was dit niet voorzien.
Huisvestingskosten
Het verschil wordt veroorzaakt door een aantal posten. De eenmalige herinrichtingskosten ten
behoeve van het pand Het Schuitvlot ad. € 60.044,- waren niet begroot in de exploitatiebegroting.
Deze kosten worden onttrokken uit de hiervoor gevormde bestemmingsreserve.
Verder zijn er negatieve afwijkingen op de energielasten (wederom meer elektriciteitsverbruik),
schoonmaakkosten (te laag begroot) en kosten van beveiliging. Dit laaste is een verplichting voor de
verzekering en was niet voorzien.
Algemene- en bestuurskosten
Op veel posten zijn de besteding iets lager dan de begroting.
61
Activiteitenkosten
Op de geplande activiteiten zijn er nauwelijks verschillen. Uitgegaan was ook van een activiteitenbudget voor Zeeuwse Ankers, maar deze kosten zijn niet gemaakt vanwege het ontbreken van
financiering.
Vastgesteld door de directie d.d. 1 mei 2014
directie,
de heer drs. W.H.P. Scholten,
directeur
Goedgekeurd door de Raad van Toezicht d.d. 13 mei 2014
namens de Raad van Toezicht,
de heer mr. drs. G.W. van der Brugge MA,
voorzitter
62
Overige gegevens
63
OVERIGE GEGEVENS
Vaststelling en goedkeuring jaarstukken
De directie heeft de jaarstukken 2013 vastgesteld op 1 mei 2014 en de Raad van Toezicht
heeft de jaarstukken goedgekeurd in de vergadering van 13 mei 2014.
Resultaatbestemming
Het resultaat wordt verdeeld zoals aangegeven onder de staat van baten en lasten op pagina 42.
Gebeurtenissen na balansdatum
Er hebben zich geen bijzondere gebeurtenissen voorgedaan.
Controleverklaring
De controleverklaring is hierna opgenomen.
64
Bijlagen
65
RESULTAAT PROJECTEN 2013
1. Platform Maritiem Erfgoed Zeeland 2013
Subsidies
Provincie Zeeland (13002194)
Totaal inkomsten
Bedrag
6.000
6.000
Uitvoeringskosten
1.987
Resultaat
4.013
*
* Deze subsidie is inclusief een vordering ad. € 600,.verantwoord als nog te ontvangen bedrag.
Het niet bestede bedrag wordt in 2014 ev. ingezet door het
.Platform.
2. Digitaal platform Zeeuwse Ankers
Subsidies
Provincie Zeeland (13026465)
Prins Bernhard Cultuurfonds Zeeland
Bedrag
50.000
10.000
Uitvoeringskosten
87.595
Resultaat
*
27.595-
* Deze subsidie is inclusief een vordering ad. € 12.500,.verantwoord als nog te ontvangen bedrag.
66
3. Odyssee / Romeins
Aardenburg
Subsidies
Provincie Zeeland (10036782 / 13023203)
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Totaal inkomsten
Bedrag
78.256
41.878
120.134
Uitvoeringskosten
120.271
Resultaat
-138
4. The Untold Story
2012/2013
Subsidies
Provincie Zeeland (12021040)
Totaal inkomsten
Bedrag
10.621
10.621
Uitvoeringskosten
10.330
Resultaat
291
5. Kastelenlexicon Zeeland
Overige inkomsten
Nederlandse Kastelenstichting
Totaal inkomsten
Bedrag
56.870
56.870
Uitvoeringskosten
37.943
Resultaat
18.927
67
VERANTWOORDING VERLEENDE SUBSIDIES PROVINCIE ZEELAND
Omschrijving
Structurele subsidies (beschikbaar voor 2013-2015):
Reguliere basissubsidie
Subsidies ihkv de Cultuurnota 2013-2015
Huur en exploitatie gebouw Het Schuitvlot
Incidentele subsidies:
Huur en exploitatie gebouw De Burg (jan-apr)
Platform Maritiem Erfgoed Zeeland
Werkgroep Industrieel Erfgoed Zeeland
Digitaal platform Zeeuwse Ankers
Onderhoud collecties en archieven
Zeeuws Archeologisch Depot
The Untold Story 2013/2014
Totaal subsidies 2013
Beschikking Verantwoording
1.540.816
250.000
423.760
1.540.816
250.000
423.760
32.485
6.000
2.000
50.000
25.000
32.485
6.000
2.000
50.000
18.750
11.238
8.429
2.341.299
2.332.240
Vastgesteld Brief
J
ASV /
ASB
Rubriek
12078440
12078440
12078440
2007
2007
2007
A
A
A
12078440
13002194
13000940
13026465
13026463dg
2007
2007
2007
2013
2013
A
B
A
B
B
13012577
2013
B
A. Deze subsidies zijn verantwoord onder "Subsidies en bijdragen". (Totaal € 2.249.061,-)
B. Deze subsidies zijn door SCEZ als project aangemerkt en als balanspost opgenomen.
Vrijval en verantwoording vindt plaats bij afronding van het project. De projecten "Onderhoud collecties en archieven
Zeeuws Archeologisch Depot" en "The Untold Story 2013/2014" lopen door in 2014.
68
FINANCIËLE VERANTWOORDING 2013 PER PRESTATIEVELD
Prestatieveld
Kosten
Opbrengsten
Saldo
Kennis en
ontwikkeling
335.661
64.212
Versterking
lokale en
regionale
infrastructuur Archeologie
223.774
531.464
42.808
101.669
271.449
Subsidie Provincie Zeeland
Resultaat uit normale bedrijfsuitoefening
180.966
429.794
Cultuurhistorie
en ErfgoedMonumenten educatie
1.398.589
83.915
267.551
16.053
1.131.038
67.862
Immaterieel
Erfgoed
111.887
21.404
Musea
111.887
21.404
Totaal
2.797.177
535.101
90.483
90.483
2.262.076
2.249.061
-13.015
69

Download - Gemeente Vlissingen

PERSBERICHT

statenstu kken - Provincie Zeeland

Nieuwsbrief Erfgoed en Publiek juni 2014

Zeeland maakt krimp tot kans

Provinciewerk - Provincie Zeeland

September 2014 - Boerderijenstichting Zeeland

Zilte Academie zet het mes in Pontes keuken

vacature - Bibliotheek Barneveld

Infographic Zeeuwse Arbeidsmarktmonitor - Zeeuws