Arbouw magazine

winter
2011
Vakblad over arbeidsomstandigheden
Hoe
onderhoud
veiliger
kan
Speciaal katern
Lichter werk(t)
Boetes
wat kosten ze
onder de streep?
jeuk!
Voorkom
allergische
reacties
Wat? De eerste fase van het project
SpaarneBuiten, mooi gelegen aan
de haven van het pittoreske
Noord-Hollandse dorp Spaarndam.
De 77 VolkerWessels prefab
woningen worden verfraaid met
oud-Hollandse gevels.
‘Dit is mijn eerste project als zelfstandig uitvoerder. Ik ben
er trots op. De plek is mooi, ook al kan het hier best hard
waaien. Het werk loopt gesmeerd. De onderaannemers
die de fundering leggen, de casco’s bouwen en de kappen
plaatsen doen tien woningen per week. De trein op gang
houden als het loopt, dat is de uitdaging.’
Wie? Mathieu Reulen (35),.
uitvoerder bij Kondor Wessels.
Amsterdam.
2
→ mijn project
winter
2011
magazine
26
JEUK!
Vijf tips om een allergische reactie te voorkomen.
Vakblad over.
arbeidsomstandigheden.
14
17
KASSA
Lichter werk(t)
De Arbeidsinspectie deelt
forse boetes uit.
Ja, óók de betonstaalvlechter kan lichter werken.
en verder
Informatie
Met dit blad informeert Arbouw
werkgevers en werknemers over
de arbeidsomstandigheden in de
bouwnijverheid. Wil je meer over
dit onderwerp lezen, neem dan
een kijkje op www.arbouw.nl. Hier
vind je zeer uitgebreide informatie
over arborisico’s en maatregelen.
Ook kun je er brochures bestellen
of downloaden. Met specifieke
vragen kun je elke werkdag van
negen tot vijf terecht bij de
Arbouw Infolijn. Bel 0341-466222
of mail naar: [email protected]
4 Kort
11 MEDISCHE KEURING
12 Panel
21ARBOUW.NL
22 WINTERweetjes
24 Gadgets
25Test
28 HOE? ZO!
31 Stelling
32 Sterk verhaal
inhoud ←
3
6
thema:
VEILIG ONDERHOUD
Onderhoudswerk is vaak riskant. Maar het kán
veiliger. Hoe? Door meer aandacht voor de risico’s,
zoals het valgevaar. Het nieuwe Bouwbesluit eist
dat ook van architecten en opdrachtgevers.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Arbeidsinspectie
pakt zwaar
werk aan
Metselen hoeft niet heel zwaar te zijn alsi
de stenen en specie met de kraan worden
aangeleverd. Het dragen van handschoeneni
voorkomt allergische reacties.i
4
→ kort
De Arbeidsinspectie controleert de komende jaren
strenger op fysiek zwaar werk. In de periode
2012-2016 worden vijftien zware werkzaamheden
op de voet gevolgd. In 2012 zijn dat metselen,
blokkenstellen (ruwbouw), betonstaal vlechten,
montage van metalen daken, glaszetten en kozijnen
plaatsen. Landelijk projectleider Leo de Jong windt
er geen doekjes om. ‘Er is inmiddels veel bekend
over lichtere werkmethoden. Maar nu moet het
echt eens gaan gebeuren. In 2016 moet de situatie
duidelijk zijn verbeterd. Dan moeten de bedrijven
de beschikbare hulpmiddelen beter benutten.’
Naast de controles op zwaar werk verscherpt
de Arbeidsinspectie (vanaf 2012 ‘Inspectie SZW’)
de controle op arbo-certificaten en keurings
bewijzen. Ook worden nalatige opdrachtgevers en
veelplegers strenger aangepakt.
Houtsector werkt
aan veiligheid
Mens schat risico’s
te laag in
Mensen zijn geneigd risico’s te onderschatten. Dat
schrijven Britse hersenwetenschappers in het vakblad
‘Nature Neuroscience’. Deelnemers aan een onderzoek
bleven volhouden dat ze minder kans hadden op het
krijgen van een nare ziekte, ook al werd hen de statistische
kans verteld. De frontale cortex, het hersengebied achter
het voorhoofd, gaat vooral aan de slag bij positieve
boodschappen. Op het werk zou deze ‘weeffout’ in ons
brein tot gevaarlijke situaties kunnen leiden. Door de
onderschatting is men geneigd de nodige arbomaatregelen
achterwege te laten.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
De branche- en vakorganisaties in de houtsector
voeren twee jaar lang campagne om de machineveiligheid te verbeteren. Met stickers, posters,
een website en een prijsvraag vragen zij aandacht
voor dit thema. Verkeerd en onveilig gebruik van
machines leidt tot onnodig veel ongelukken.
Bijna de helft van de overtredingen heeft te
maken met onveiligheid. Zo worden er regelmatig
beschermkappen weggehaald of wordt het verkeerde snijgereedschap gebruikt. Meer informatie
over de campagne: www.houtveilig.nl
Veilig onderhoud
In sommige wijken is het lastig parkeren.
Soms staat er dan ook nog een rolsteiger in
de weg. Een schilder vertelde me hoe zijn
steiger eens onklaar werd gemaakt.
Stabilisator eraf, auto ernaast. Zo, klaar.
Glas plaatsen als extra zoekoptie
in de arbocatalogus ‘Glaszetten’.
Via bouwtaak
zoeken naar
arbomaatregelen
Online zoeken naar arbomaatregelen kan
binnenkort ook via specifieke bouwtaken.
Deze zoekingang wordt toegevoegd aan de
arbocatalogi, naast de al bestaande ingangen
‘beroep’ en ‘risico’. De catalogi worden met
de zoekoptie uitgebreid zodra de Arbeids
inspectie deze inhoudelijk heeft goedgekeurd.
In de catalogi vinden bedrijven en hun personeel
oplossingen voor de meest voorkomende
risico’s, zoals stof, valgevaar en lichamelijke
belasting. Alle versies zijn beschikbaar
via www.arbocatalogi-bouwnijverheid.nl
Dit zijn problemen die in het onderhoud
veel voorkomen. Tijdens onderhoud
gaat het gebruik van het gebouw of de
infrastructuur namelijk gewoon door.
Onderhoudsmensen werken daar
tussendoor en proberen de overlast zo veel
mogelijk te beperken. Onderhoud is belangrijk
voor het duurzaam gebruiken van de omgeving.
Regelmatig moet het huis worden geschilderd of
moet in de straat de riolering worden vervangen.
Veel onderhoud kan worden gepland. Hierdoor hebben
bewoners weinig last en kan de veiligheid
worden gegarandeerd. Maar er is ook het
column ←
ongeplande onderhoud. Door storm zijn
ruiten gebroken. Door vorst zijn gaten in
het wegdek ontstaan. Ook dan moet aan de veiligheid
worden gedacht, maar dat gaat in de praktijk nog
wel eens mis. Er gebeuren veel ongevallen. Het is
niet voor niets dat de Europese Unie vanaf 2010
veel aandacht heeft besteed aan de veiligheid
bij onderhoud.
5
Ook in de bouwnijverheid is veel aandacht voor
dit thema. Het nieuwe Bouwbesluit bepaalt dat al
bij het ontwerp van gebouwen moet zijn nagedacht
over hoe het onderhoud plaatsvindt. In dit Arbouw
Magazine zetten we de belangrijkste informatie op
een rij.
Jan Warning, directeur Arbouw
[email protected]
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
6
→ thema
Au, dat doet zeer! Onderhoudswerk is vaak riskant.
Maar het kán veiliger. Hoe? Door meer aandacht voor
de risico’s, zoals het valgevaar. Het nieuwe Bouwbesluit
eist dat ook van architecten en opdrachtgevers.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
7
Boem
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Het Shell-terrein ‘Pearl’ in Qatar.
Het moet de grootste ‘Gas To Liquid’-
fabriek van de wereld worden. Aan
het project werken 50.000 bouw
vakkers uit vijftig verschillende
landen. Samen zijn ze goed voor
vijftig miljoen manuren ongevalsvrij
werk. Het staat er echt: een vijf met
zeven nullen, ongevalsvrij. Zo’n fraai
resultaat hebben zelfs de strak
geleide petrochemische bedrijven
in Nederland nog nooit gehaald.
8
Kan de onderhoudssector dat ook,
ongevalsvrij werken? Dit lijkt een
utopie. Vorig jaar werd 3,5% van de
werknemers slachtoffer van een
ongeval. Daarmee scoort de sector
wel iets beter dan het gemiddelde
van de bouw, maar in absolute zin
is het cijfer nog altijd hoog.
Dit geldt min of meer ook voor de
rest van Europa. Het Europees arboagentschap (EU-OSHA) voerde
daarom twee jaar campagne om de
veiligheid in de onderhoudssector te
verbeteren. ‘Van de arbeidsonge
vallen gebeurt 20% tijdens onderhoudswerk’, zei Jukka Takala,
directeur van EU-OSHA, bij de start
van de campagne in 2010.
‘Onderhoudswerkers lopen daarnaast
een hoger risico op beroepsziekten
en werkgerelateerde gezondheids
problemen als asbestose, kanker,
gehoorproblemen en spier- of
gewrichtsaandoeningen. We moeten
elke kans benutten om Europa
bewust te maken van het belang van
goede arbeidsomstandigheden.’
Wisselende omstandigheden
Het nog altijd hoge aantal ongevallen
tijdens onderhoudswerk kan deels
worden verklaard. De sector lijkt in
geen enkel opzicht op de geconditioneerde omgeving van bijvoorbeeld
een fabriek, of zelfs een bouwplaats
zoals die van Shell in Qatar. Het werk
is vaak hectisch en gebeurt onder
wisselende omstandigheden. Vaak
ontbreken op gebouwen de nodige
permanente voorzieningen, zoals een
verhoogde borstwering. Regelmatig
zijn de vormen van het object zelf het
struikelblok. Lange schuine wanden,
ronde bogen en andere architectonische hoogstandjes maken het plegen
van onderhoud een lastige klus.
Een van de bepalingen uit het nieuwe
Bouwbesluit moet daar verandering
in brengen. Deze bepaling dwingt
‘Een oud-collega is
arbeidsongeschikt
geraakt door een
val van een
onveilige steiger.
Sindsdien kijk ik
wel uit voordat ik
ergens aan het
werk ga.’
Patrick Tol (33), schilder uit Volendam
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
ontwerpers die
oog hebben voor
veiligheid, dat is
pure winst
rchitecten om al bij hun ontwerp
a
rekening te houden met de veilige
uitvoering van onderhoudswerk aan
de schil van het gebouw. Bij de keuze
van veiligheidsvoorzieningen verdienen maatregelen die het gevaar
voorkomen of wegnemen de voorkeur
boven voorzieningen die het gevaar
beperken. De aanvrager van de bouwvergunning moet aantonen dat aan
deze verplichting is voldaan.
De specifieke bepaling in het Bouwbesluit is het resultaat van een
succesvolle lobby van het ‘Platform
Preventie Valgevaar’. Dit organiseerde op 26 oktober in Gorinchem het
congres ‘Veilig op de hoogte’, om de
diverse schakels in het bouwproces
alvast over de nieuwe regelgeving
te informeren. ‘Het is enorme winst
dat al bij het ontwerp over veilig
‘Verkeer moet je
goed geleiden. Die
fietsers en scooter
rijders schieten
overal tussendoor.
Zonder goede
wegafzetting is
het wachten op
problemen.’
Ron Hoekstra (45), grondwerker uit Alkmaar
Onderhoudspersoneel
Bouw algemeen
..!!!
3,5%
4,4%
Slachtoffer
arbeidsongeval
12,3% 10,4%
49,9% 47,3%
Voelt zich
vaak niet goed
Last van
hoge werkdruk
?!?!
9,5% 10,6%
Verkeert in
onveilige situaties
8,1% 5,7%
Wil vaker
overleggen
Bron: Arbouw
onderhoud moet worden nagedacht’,
zegt Roel Gans, directeur gezond en
veilig werken van het ministerie van
SZW. ‘Het vergroot het besef bij
architecten dat veilig onderhoud
belangrijk is.’
Ook John Kerstens, voorzitter van
FNV Bouw, verwacht veel van het
nieuwe Bouwbesluit. ‘Er is straks
sprake van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dat geeft de veiligheid een zetje in de goede richting.’
‘Het nieuwe besluit zorgt voor meer
duidelijkheid over de verantwoordelijkheden’, zegt Jaap Jongejan van
CNV Vakmensen. ‘De veiligheid is
niet langer overgelaten aan het vrije
marktspel, waarin de aannemers hun
opdrachtgevers moeten overtuigen
van het belang van veilig werken.’
Geen architecten
Er is dus veel lof voor het initiatief,
maar uiteindelijk zullen de ontwerpers het moeten doen. Helaas zit er
in de goed gevulde conferentiezaal
in Gorinchem niet één architect.
Enige representant is Alexander
Pastoors van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA). Hij toont
zich in elk geval strijdbaar.
‘Een goede architect houdt ook rekening met de arbeidsomstandigheden.
Dat gebeurt in de praktijk al regelmatig, hoewel er ook onder onze leden
zwakke broeders zijn. We gaan ervoor
dat architecten gebouwen ontwerpen
die veilig te onderhouden zijn.’
Om de ontwerpers een handje te
helpen, is door het Platform Pre
ventie Valgevaar een handleiding
geschreven. De BNA gaat bijeen
komsten organiseren om het nieuwe
Bouwbesluit bij hun leden onder de
aandacht te brengen.
Gracht
Een Europese campagne en een
extra verplichting voor ontwerpers,
wordt het onderhoudswerk hier in de
toekomst veiliger door? Ook Rob
Veraart van FOSAG is daarvan
overtuigd. De organisatie heeft zich
jarenlang hard gemaakt voor meer
ontwerpveiligheid. ‘De aandacht voor
het thema is hard nodig’, zegt
Veraart. ‘Onderhoudsmedewerkers
lopen in de praktijk tegen grote
problemen aan. De architect heeft
bijvoorbeeld bedacht dat er water om
een gebouw heen moet lopen. Maar
zie daar maar eens een steiger op te
bouwen om ruiten te vervangen,
Samen een veiliger ontwerp
Ook in de nieuwbouw is veel aandacht
voor ontwerpveiligheid. Opdrachtgevers,
architecten en bouwpartijen ontwikkelen
een model om tijdens het ontwerpproces
bepaalde arborisico’s weg te nemen. Ook
komt er een toetsingsinstrument
waarmee de gebruiker kan controleren
of de risico’s voldoende zijn terug
gebracht. In een Europese richtlijn uit
1994 staat al dat opdrachtgevers in de
ontwerpfase rekening moeten houden
met de gezondheid en veiligheid van
werknemers op de bouwplaats.
In de afgelopen twintig jaar is diverse
keren en met wisselend resultaat
geprobeerd om aan deze richtlijn te
voldoen. Groot verschil met nu: anno
2011 doet een groot aantal ketenpartijen mee. Dit zijn Aedes en BNA namens
de opdrachtgevers en architecten, de
bonden FNV Bouw en CNV Vakmensen
en Bouwend Nederland. Zij worden
ondersteund door Arbouw, Aboma en
de Arbeidsinspectie.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
9
Onderhoudswerk levert dikwijls gevaar op.
Meestal gaat het om kortdurende klussen
waarbij de veiligheid op de achtergrond
raakt. Wat zijn de voornaamste
valkuilen? En hoe ga je daarmee om?
of schilderwerk te doen. Dan moeten
de mensen al snel halsbrekende toeren uithalen. Dat is op te lossen. Als
je die gracht twee meter verder legt
en bestrating tegen het gebouw aan,
kan de steiger er wel staan. Hierin
voorziet het nieuwe Bouwbesluit,
maar dit biedt nog geen oplossing
bij bestaande objecten.’
10
Inderdaad zal het grootste deel van
het onderhoudswerk voorlopig aan
de huidige, bestaande gebouwen blijven gebeuren, waarvoor de ontwerpverplichting dus niet geldt. Daarmee
blijft het probleem bestaan dat
sommige klussen moeilijk veilig uit
te voeren zijn. Veel hangt daarbij af
van de kundigheid van het personeel.
En de wil om het werk veilig uit te
voeren, of anders niet.
Veilig werken of anders niet, die
mening zijn steeds meer werkgevers
en werknemers toegedaan. Wat
vroeger heel normaal was, is nu not
done. Werken zonder de randbevei
liging, werken bij langsrazend verkeer, open sparingen in de vloer,
geen helm op het hoofd. Wie goed
zoekt, vindt ook die situaties nog
wel. Maar steeds meer mensen passen hiervoor. De risico’s van onveilig
werken zijn gewoonweg te groot.
Veraart zegt het nog het best: ‘80%
van het kapitaal van de bedrijven
zijn de mensen zelf. Daar moet je
heel zuinig op zijn.’
Het Bouwbesluit treedt waarschijnlijk op 1 april
2012 in werking. Zie www.hba.nl voor meer
informatie over de handleiding van het Platform
Preventie Valgevaar. De campagne van
EU-OSHA heeft onder andere geresulteerd in
het omvangrijke ‘Visiedocument Safety 2020’,
een uitgave van de Nederlandse Vereniging
voor Doelmatig Onderhoud. Voor een exemplaar,
zie www.nvdo.nl
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
8
grootste valkuilen
1. Het werk is moeilijk
bereikbaar
5. De steiger voldoet niet
aan de eisen
In tuintjes, nauwe doorgangen of in de
buurt van water is het moeilijk om een
steiger op te bouwen of een hoogwerker
te plaatsen. Elk project moet in ieder
geval voldoen aan de normen en richt
lijnen uit de betreffende arbocatalogus.
Bekijk de catalogi via www.arbocatalogi-
bouwnijverheid.nl
Steigers zijn complexe bouwwerkjes
waaraan het nodige kan ontbreken. Kijk
dus in de Richtlijn Steigers (www.richtlijnsteigers.nl) en raadpleeg de A-bladen
‘Steigerbouw’ en ‘Veilig steigergebruik’.
2. Vogelvrij op weg
Aanrijdgevaar is een van de grootste
risico’s voor wegenbouwers, wegmarkeerders en straatmakers. Goed geleiden
van het verkeer is dus heel belangrijk.
Bruikbare informatie vind je in de
CROW-publicaties.
3. Permanente voorzieningen
ontbreken
Op gebouwen waar permanente voor
zieningen zijn getroffen, kunnen werk
nemers vanaf een veilige plek aan de slag.
Bedenk dat de werkgever in alle gevallen
verantwoordelijk is voor de veiligheid.
4. Een val van het hellende
dak
Dakdekkers op een schuin daklopen
extra gevaar. Oplossingen om
valgevaar te voorkomen, vind je op
www.werkveiligophoogte.nl
6. Onveilig materieel
Onderhoud en tijdig keuren van het
materieel is een must. Ook moet er
aandacht zijn voor de draagkracht van
de ondergrond en het afzetten van het
werk. Raadpleeg via www.arbouw.nl het
‘Handboek Arbeidsmiddelen’.
7. De ladder schuift onderuit
Werken op ladders mag nog maar
in een beperkt aantal gevallen. De
belangrijkste eisen staan in twee
beknopte folders voor de werkgever
en werknemer. Download ze via
www.arbouw.nl bij ‘Brochures’.
8. De routine sluipt erin
Misschien wel het allergrootste gevaar is
de routine. De gedachte dat het vandaag
allemaal wel goed zal gaan, omdat het
altijd goed gaat. Toch is het belangrijk
om de werkplek dagelijks kritisch te
bekijken. Met de tools en brochures van
Arbouw. En natuurlijk met een flinke
dosis gezond boerenverstand.
Het
PAGO
Arbouw nodigt jaarlijks 70.000 werk
nemers uit voor het PAGO. Iets meer
dan de helft geeft gehoor aan de oproep.
Een gemiste kans voor de andere helft?
MEDISCH ONDERZOEK ←
11
De keuring is een APK voor je lijf
Goed, je wordt flink door de mangel gehaald. Bloed
gecontroleerd. De longinhoud, bloeddruk en het gehoor
getest. De rug onderzocht. Een uitgebreid onderzoek.
Een beetje spannend ook. Maar nuttig. Want je lichaam
wordt weer eens goed bekeken.
Arbouw regelt het uitgebreide cao-pakket Preventiezorg
voor de bouw. Verreweg de bekendste voorziening uit dit
pakket is het PAGO, ook wel ‘keuring’ genoemd. Werkne
mers onder de veertig krijgen elke vier jaar een uitnodiging. Voor werknemers vanaf veertig (UTA-personeel: 52)
is dit elke twee jaar.
Arbouw trekt alles uit de kast om zo veel mogelijk
mensen naar het PAGO te krijgen. ‘De opkomst kan
nog wel wat beter’, zegt Jan Golsteijn, hoofd Bedrijfs
gezondheidszorg van Arbouw. ‘We blijven dan ook
hameren op het grote belang van het medische onderzoek. We hebben bijvoorbeeld een promotiefilm
gemaakt. Daarnaast blijven we de bedrijfsartsen
bijscholen op het gebied van de bouw. De keuring is
gewoon heel belangrijk om vroegtijdig klachten op te
sporen. Vergelijk het met de APK voor je auto. Als je er
niet vroeg genoeg bij bent, kun je wel eens voor verrassingen komen te staan.’
Een belangrijk verschil met de APK is er wel: je auto
kan worden afgekeurd. De werknemer nadrukkelijk niet.
Wel kan het zijn dat er iets moet worden ‘gerepareerd’.
Golsteijn: ‘Het kan gaan om een vervolgafspraak met de
bedrijfsarts. Daarnaast kan een arbeidshygiënist of werk
plekadviseur worden ingeschakeld. Eventueel kan deelname aan een loopbaanproject uitkomst bieden. Meestal
komt het niet zo ver. Vaak is er niets aan de hand en krijgt
de werknemer alleen enkele adviezen mee naar huis.’
Deze adviezen kunnen gaan over werk en leefstijl en zijn
nadrukkelijk alleen bedoeld voor de werknemer. Bedrijven
kunnen een rapport opvragen. Hierin staat anonieme
informatie over de gezondheid en werkbeleving bij het
personeel.
Film
De promotiefilm over het cao-pakket (‘Komt een bouwvakker bij de dokter’) kun je online bekijken. In de film is
een metselaar aanvankelijk doodsbenauwd voor het
PAGO. Hij loopt met rugklachten en is bang zijn baan te
verliezen. Een collega overtuigt hem om wél te gaan.
Hoe de film afloopt, kun je zien op www.arbouw.nl/pago.
Zie ook www.arbouw.nl bij het onderdeel ‘Medische keuringen’.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Het spouwmes op de handcirkelzaag is
in nagenoeg alle gevallen verplicht.
1
Adri Frijters,
veiligheidskundige Arbouw
Moet op een handcirkelzaag altijd een
spouwmes zitten?
12
→ panel
‘De wet is hier duidelijk over. In vrijwel alle gevallen moet het spouwmes op
de zaagmachine zitten. Alleen bij het afkorten is het spouwmes niet nodig.
In dat geval kan het tijdelijk worden verwijderd, uiteraard onder strikte voorwaarden uit de geldende (NEN-)norm en volgens de handleiding van de fabrikant.
Let wel, direct na het afkorten moet het spouwmes weer worden gemonteerd.
Een handcirkelzaag die zonder spouwmes wordt geleverd, of niet de mogelijkheid heeft er een te monteren, is dus zeer beperkt inzetbaar en gelet op
de veiligheid niet geschikt voor de bouw. Arbouw heeft de bovenstaande
vraag ook voorgelegd aan de Arbeidsinspectie. Het antwoord was luid en
duidelijk: zagen zonder spouwmes levert groot gevaar op. Komt een inspecteur een dergelijke situatie tegen, dan zal hij het werk direct stilleggen.’
Mariska Putters,
Lopen bepaalde
beroepsgroepen meer
gevaar dan andere?
‘Om inzicht te krijgen in de veiligheid op
bouwplaatsen doet Arbouw jaarlijks onderzoek
naar de arbeidsongevallen. Onder werknemers
die aan de medische keuring deelnemen,
verspreiden we een vragenlijst. Jaarlijks
wordt ongeveer eenvijfde van alle werknemers
gekeurd. Met behulp van hun antwoorden
kunnen we een goede inschatting maken van
het totale aantal ongevallen, de oorzaken en
de aard van het letsel. Uit de resultaten van
2010 blijkt dat de verschillen best groot zijn.
Er is een verhoogde kans op een ongeval bij
ovenbouwers, betonstorters, gietbouwers en
slopers. In die bedrijven moeten de veiligheidskundigen en preventiemedewerkers dus extra
alert zijn. Ga voor een compleet overzicht van
de ongevallen in de bouw naar www.arbouw.nl’
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
medewerker Onderzoek en
Ontwikkeling Arbouw
Verhoogde ongevalkans bij betonstorters.
2
Hoe kan ik mijn personeel zo gericht
mogelijk voorlichten?
‘Als vormgever van de folders en brochures van Arbouw, valt mij één ding
op: de grote variëteit. Arbouw heeft echt voor alles en iedereen informatie
op maat. Voor specifieke beroepen, voor veel voorkomende werksituaties en
risico’s. De informatie staat in A-bladen, beroepenfolders, posters, kant-enklare toolboxen, een RI&E-instrument en talloze andere handige tools. Deze
ondersteunen de werkgevers, veiligheidskundigen en preventiemedewerkers
bij hun arbobeleid. Met updates zorgen we ervoor dat de inhoud altijd actueel
is en aan de wetgeving voldoet. De producten kunt u grotendeels in papieren
vorm bestellen, maar nog veel sneller is deze direct te downloaden van
www.arbouw.nl. Kennis toegankelijk maken, dat is waar Arbouw naar streeft.’
Michiel Jansen,
vormgever Arbouw
3
13
Downloaden van Arbouw-informatie kan op elk gewenst moment.
Om zeker te onthouden
1
Werkgever In het Handboek
Arbeidsmiddelen van Arbouw
vindt u alle eisen aan het meest
gebruikte gereedschap.
Werknemer Bij invalwerk wordt
r egelmatig een handcirkelzaag
zonder spouwmes gebruikt. Deze is
hier echter niet voor bedoeld.
2
Werkgever Op www.arbouw.nl
vindt u in ‘De bouwnijverheid:
arbeid, gezondheid en veiligheid’ het
complete overzicht van
de arbeidsomstandigheden.
Werknemer Per beroep de beste
manier om je werk gezond en veilig
te doen, vind je op www.arbouw.nl
3
Werkgever Een groot deel
van de informatie van
Arbouw is ook te vinden in de
arbocatalogi voor de bouw.
Werknemer Kijk ook eens op
www.arbouw.tv. Hier vind je
korte filmpjes over gezond en
veilig werken.
Ook een vraag? Bel of mail de Arbouw Infolijn.
Hier kunnen werkgevers en werknemers elke werkdag
van negen tot vijf terecht. Bel 0341-466222 of mail naar [email protected]
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
14
Kassa!
Een boete voor het overtreden van de Arbowet kan flink
oplopen, tot maximaal 100.000 euro. Wat bepaalt precies
de hoogte?
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Kleine bedrijven profiteren van het Calimero-effect:
zij krijgen negentig procent korting
De Arbowet, de arbocatalogi en
alle maatregelen die daaruit voortvloeien. Zo helder als wat, maar
ontzettend véél om aan te denken.
Aan passende stofafzuiging bijvoorbeeld. Of aan stevige randbeveiliging.
Aan ruime schaft- en kleedruimtes
en CE-gekeurde bouwhelmen. Aan
ademende winterkleding, stevig
schoeisel en voldoende rustmomenten.
Aan koele en warme dranken in de
keet, vleiende bestratingsmachines,
kleurige dopjes voor stekeinden
en ergonomische kitverwijderaars.
Je kán een keer iets vergeten.
Dat blijkt ook uit de cijfers. In
driekwart van de bezoeken die de
Arbeidsinspectie vorig jaar aflegde,
vond zij minstens één overtreding.
Dat is veel, maar zeker niet maat
gevend voor het arboniveau in de
bouw. De inspecteurs zoeken immers
vooral op plaatsen waar de wet
wordt overtreden. Vissen waar vis
zit, zeggen ze zelf.
Hun ijver leverde de schatkist een
slordige acht miljoen euro op. Dat
is geen kinderachtig bedrag. Is de
pakkans dus groot? Nee, want
er zijn slechts enkele tientallen
inspecteurs die de bouw, de infra
en de sector afbouw en onderhoud
controleren. Dat aantal is veel te
klein om een vuist te kunnen maken.
Rekenwerk
Laten we er voor het gemak van
uitgaan dat de inspecteurs uw bouwplaatsen wél weten te vinden.
Helmpje op, of…
Op een bouwplaats in Haarlem
nodigt een inspecteur de hoofduitvoerder uit om een rondje met hem te
lopen. Verbouwereerd door het plotselinge bezoek, vergeet de uitvoerder zijn
helm op te zetten. Ai…
En dat u bij de driekwart van de bedrijven hoort die wel eens een foutje
maakt. Hoe hoog is dan de boete?
Hier gaat het nodige rekenwerk aan
vooraf. Uitgangspunt is het zogeheten
normbedrag. Dat bedrag verschilt
per type overtreding. Bovendien
wordt er korting verstrekt. Die korting
is weer afhankelijk van de bedrijfsgrootte (per juridische eenheid,
meestal BV). Hierbij geldt: hoe minder
personeel, hoe lager de boete. Grote
bedrijven met meer dan vijfhonderd
werknemers betalen het volledige
bedrag. Middelgrote bedrijven met
veertig tot honderd man betalen de
helft. Bedrijven met minder dan vijf
werknemers profiteren van het
Calimero-effect: zij krijgen negentig
procent korting.
De korting kan echter teniet worden
gedaan. Gaat het om een ernstig
risico, zoals acuut valgevaar, dan
verdubbelt namelijk de boete. Ook
kan het aantal personen op de werkplek de boete opdrijven. Lopen er
tijdens de inspectie meer dan tien
werknemers gevaar, dan wordt de
boete met de helft verhoogd. Bij
meer dan vijftig werknemers
verdubbelt de boete. Komt op de
bouwplaats dezelfde overtreding
meerdere keren voor, dan wordt dat
maximaal drie keer beboet. Bij
verschillende typen overtredingen
telt de Arbeidsinspectie de boetes
bij elkaar op tot een maximum van
100.000 euro. Gewoon per acceptgiro te voldoen.
65 miljoen
Boetes van de Arbeidsinspectie
mogen dan flink in de papieren
lopen, de kosten van arbeidsongevallen
zijn vele malen hoger. Deze bedroegen in
2009 maar liefst 65 miljoen euro.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
15
gecorrigeerd naar bedrijfsgrootte,
maar hierbij zijn de verschillen tussen het kleine en grote bedrijf iets
kleiner. Zijn er bij één ongeval twee
slachtoffers, dan neemt de boete
met de helft toe. Drie of meer
slachtoffers betekent een verdub
beling van de boete tot een maximum van 22.500 euro.
Extra korting
16
Voorbeeld
Hoe hoog is nu de boete wanneer
vijftien werknemers van een middelgrote aannemer langs een onbeveiligde vloerrand staan te werken?
Voor deze overtreding geldt een
normbedrag van 4500 euro. Daar
gaat de helft af omdat het gaat om
een middelgroot bedrijf. Echter,
omdat valgevaar een ernstig risico
is, wordt het bedrag meteen weer
verdubbeld tot 4500 euro. En omdat
er meer dan tien werknemers gevaar
lopen, betaalt de aannemer ook nog
eens 50% extra: 6.750 euro. Komt
de inspecteur op de bouwplaats
dezelfde overtreding binnen twee
jaar nog eens tegen, dan wordt de
boete nogmaals opgelegd en ook
meteen met de helft verhoogd.
Grote verschillen
Uit dit voorbeeld blijken tevens de
grote verschillen. Voor dezelfde
overtreding betaalt de kleinste
categorie bedrijven (minder dan vijf
werknemers) slechts 900 euro,
namelijk eentiende van 4500 euro
= 450 euro, maal twee vanwege de
ernst van de overtreding. Dat is
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
ruim zes keer minder dan de boete
voor het middelgrote bedrijf.
Voor alle bedrijven geldt dat de boete
hoger kan uitvallen wanneer ook één
of meer zelfstandigen (zzp’ers) op
dezelfde werkplek rondlopen. De
zzp’er krijgt namelijk alleen een boete
als hij ook echt zelfstandig werkt en
dus niet onder het directe gezag van
een opdrachtgever, zoals in dit geval
de aannemer. Niet de zzp’er maar de
aannemer draait dus op voor de boete.
Leidt een overtreding tot een
arbeidsongeval of zelfs de dood,
dan gelden per type ongeval vaste
bedragen. De boete wordt
De Arbeidsinspectie handhaaft op
basis van de Arbowet en de arbocata
logi. De catalogi zijn overeengekomen
door de sociale partners en zijn een
praktische invulling van de doelvoor
schriften uit de Arbowet. Er mag van
de catalogi worden afgeweken, maar
dan moet het bedrijf aantonen dat het
arboniveau minstens even hoog is.
Een boete voor het overtreden van
de Arbowet kan dus op veel manieren hoger uitpakken. Goed nieuws is
er ook. In enkele gevallen wordt de
boete tot nul gereduceerd, ongeacht
of er sprake is geweest van een
arbeidsongeval. Hierbij moet de
werkgever aantonen dat de risico’s
zijn geïnventariseerd en de nodige
maatregelen zijn genomen. Dit
levert eenderde korting op. Er gaat
nog eens eenderde af als aantoonbaar en voldoende instructie is
gegeven. De boete is nul als er
(eveneens aantoonbaar) sprake was
van goed toezicht. Voldoet de werkgever niet aan de eerstgenoemde
voorwaarde, vervallen automatisch
ook de andere twee.
Boetes voor de werknemer
Kunnen werknemers ook een boete
krijgen? Ja, dat kan. Bijvoorbeeld
voor het niet dragen van de helm of
andere persoonlijke beschermingsmiddelen. Ook worden boetes gegeven voor het onbevoegd weghalen
van beveiligingen en het meerijden
op mobiele arbeidsmiddelen die
hiervoor niet geschikt zijn. Het kan
een boete opleveren van maximaal
225 euro, door de bouwvakker zelf
te voldoen. In de praktijk komt dat
zelden voor. Meestal houdt de
inspecteur de werkgever verantwoordelijk. Die is immers verplicht
om maatregelen te nemen en
toezicht te houden. Is er bovendien
sprake van een ongeval met letsel,
volgt vaak een juridisch getouwtrek
waarbij de werkgever meestal aan
het kortste eind trekt.
Meer weten? Download via www.arbouw.nl de
brochure ‘Boetes in de bouw’. Hierin leest u onder
meer hoe u bezwaar kunt maken tegen een boete.
lichter werk(t) special
Lichter werk(t) is de campagne van Arbouw
en de sociale partners over de fysieke belasting
in de bouw. Elk kwartaal staat één van de
tien speerpuntberoepen centraal. Deze winter
is dat de betonstaalvlechter.
Lichter betonstaal
vlechten
Betonstaalvlechters hebben het zwaar. Het materiaal zelf, maar ook het werken
in gebukte houding veroorzaakt blessures en slijtage. ‘Laat constructeurs vaker
arbovriendelijk ontwerpen’, zegt Ed Schipper van Diepstraten wapeningstaal.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
special
Gekletter van betonstaal in de enorme productiehal van de
Betonbuigcentrale in Hardinxveld-Giessendam. Dikke staven
rollen in een rek. Aan de machine worden de korte staven
verbogen tot beugels. Een andere machine verwerkt de
lange. Het materiaal wordt verpakt, op de truck geladen en
vervoerd naar bouwlocaties in heel Nederland. ‘Precies conform de tekening van de aannemer’, aldus bedrijfsleider Mees
van Wijngaarden. Hij is de jongste telg uit de familie die de
fabriek al drie generaties in haar bezit heeft. In 1953 richtte
zijn grootvader de firma op. In de prille eerste jaren werd het
materiaal gewoon nog met bakfiets en bestelbus geleverd.
Hoe anders gaat dat nu. Dertig ton opeengepakt staal past in
één keer op de wagen. En die dertig ton gaat straks meerdere keren door de handen van de vlechters. Fysiek belastend
werk dat niet altijd met hulpmiddelen kan worden gedaan.
Lichamelijke klachten zijn in de branche dan ook geen uitzondering. Bijna de helft van de betonstaalvlechters, veelal
kleine ondernemers of zelfstandigen, heeft pijn in de rug,
tegen 38% gemiddeld in de bouw. Ook pijn in de armen,
benen en nek komen vaker dan gemiddeld voor. Om de arbeidsomstandigheden te verbeteren, hebben organisaties van
werkgevers en werknemers afspraken gemaakt. Over het tillen
en dragen, knippen, buigen en binden. Over de rol van de
opdrachtgever. En over het transport, de opslag en de begaanbaarheid van het bouwterrein. De afspraken zijn gebundeld in het A-blad ‘Betonstaal verwerken’. De uitgave is bedoeld voor bedrijven en hun personeel, maar ook voor
ontwerpers, fabrikanten en constructeurs.
‘Het A-blad is terecht bedoeld voor een brede doelgroep’,
zegt Ed Schipper, adjunct-directeur van Diepstraten
wapeningstaal. ‘Want lichter maken van het werk begint
feitelijk op de tekentafel. Het is nogal een verschil of de
constructeur een balk tekent met open of met gesloten
beugels. In het eerste geval kun je voor de zware staven een
kraan inzetten. Maar in het andere geval niet. Dan moeten de
Een medewerker van de Betonbuigcentrale aan het werk bij
een buigmachine.
vlechters ze met de hand invoeren, terwijl de lange staven
wel zo’n 140 kilo kunnen wegen. Dat is ver boven de tilnorm
die in het A-blad beschreven staat.’
Arbovriendelijk ontwerp
Het A-blad geeft panklare oplossingen om de arbeids
omstandigheden te verbeteren, zoals: knip met een handschaar geen staven dikker dan 8 millimeter en met een
blokschaar maximaal 16 millimeter. Of: knip handmatig
maximaal een uur per dag en niet langer dan drie minuten
achtereen. Over het transport: til niet zwaarder dan 25 kilo
en met zijn tweeën maximaal 50 kilo.
Vooral in die laatste maatregel schuilt een probleem, zegt
Schipper. ‘Vaak is het materiaal veel zwaarder. Vandaar dat
we de constructeur regelmatig een tegenvoorstel doen.
Een arbovriendelijke versie van zijn oorspronkelijke ontwerp,
maar dan met kortere eenheden. Een ontwerp dat grotendeels met behulp van de kraan kan worden gemaakt. Dat is
wel wat duurder, want door de korte staven ontstaan extra
laslengtes. Dan heb je dus ook meer materiaal nodig.’
Schipper schat de extra kosten van dit materiaal op zo’n
4 tot 5 procent. Geen probleem, zou je zeggen. ‘Maar een
probleem is het vaak wel’, verzucht hij. ´Helaas gaan veel

opdrachtgevers alleen voor de laagste prijs. De gezondheid
van de vlechters wordt dus een manier om te concurreren.
Het A-blad is wat dat betreft een goed middel, omdat het
duidelijk aangeeft waar de grenzen liggen.’
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
special
Handzame verpakkingen
Terug in de centrale, waar de volgende
volgeladen truck vertrekt. Ogenschijnlijk
onvermoeibaar bereiden de tientallen
werknemers het volgende transport alweer voor. Wat kan hier gebeuren om het
werk van de betonstaalvlechter te verlichten? ‘Minder lichamelijke belasting,
daar zijn we absoluut vóór’, zegt Van
Wijngaarden. ‘Maar onze rol is beperkt.
Het zit ‘m vooral in de verpakking. De
beugels doen we in handzame pakketten. Zitten er verschillende lengtes in een
bos staven, dan worden die ook onderling verpakt. Zo valt het materiaal op de
bouw niet als een takkenbos uit elkaar.
Het zijn geen schokkende verbeteringen,
maar het scheelt.’
Oplossingen voor
de betonstaalvlechter
Gegrepen door het werk
Hoe zit het eigenlijk met de beton
staalvechter zelf? Zijn opstelling is
verrassend. Slechts 6% van de beroepsgroep zegt niet tegen het werk op te
kunnen, blijkt uit cijfers van de medische keuringen. ‘Het ijzervlechten is
misschien niet voor iedereen weg
gelegd. Maar als je er eenmaal door
gegrepen bent, wil je niet anders meer’,
zegt Schipper, die op zijn zeventiende
als vlechter begon en zich langzaam
opwerkte in het bedrijf. ‘Onze oudste
vlechter is 62 jaar. Die man is nog
grotendeels inzetbaar.’
Hijsklem
Zijn ijzervlechters dus ijzervréters?
Dat nu ook weer niet. Ook al vindt het
merendeel het werk goed te doen, zegt
ruim 80% het best zwaar te vinden. 63%
werkt geregeld onder tijdsdruk. Ook die
percentages zijn een stuk hoger dan
gemiddeld in de bouw. De vlechter is
niet van staal. Nee, hij is net als iedereen
een mens van vlees en bloed.
Download het A-blad van www.arbouw.nl
en kijk op www.lichterwerkt.nl voor meer
Bindvlechtmachine
Deze elektrische bindmachine is vooral geschikt voor
het automatisch binden van betonstaal in wanden.
De machine wordt daarnaast gebruikt bij het vastzetten van vloerverwarmingselementen of pvc-
pijpen op betonstaal. Met één druk op de knop wordt
de binding gemaakt. Dit voorkomt dat de pols een
belastende draai maakt. De machine kan ook worden
gebruikt voor het dichtbinden van zakken.
Deze klem is speciaal ontwikkeld
voor het transport van wapenings
netten. Met de klem kunnen de
netten snel worden geladen en
gelost. De vlechter hoeft ze dus niet
meer beet te pakken. Dat scheelt
fors in de lichamelijke belasting.
Bovendien wordt voorkomen dat
aan de binddraden wordt gehesen,
wat wettelijk verboden is.
Mattenwagen
Deze mattenwagen komt goed van pas op plekken
waar de kraan niet bij kan. Daarmee voorkom je
onnodig handmatig tillen van zware wapeningsnetten.
Op de wagen kunnen matten worden vervoerd
tot een maximum van 225 kg. De wagen is
kantelbaar, zodat je het materiaal er
gemakkelijk af schuift.
Voor meer hulpmiddelen zie
www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl
praktische tips.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
special
GRATIS
LICHTER
WERK(T)
MUTS
op = o
p!
Is jouw bouwplaats
begaanbaar?
Je denkt er misschien niet altijd over na, maar een goed
begaanbaar bouwterrein komt de productiviteit en de veiligheid ten goede. Op een opgeruimde bouwplaats is het aantal
klachten van werknemers over de nek, rug en benen veel
lager. Natuurlijk is het niet altijd mogelijk om de bouwplaats
netjes begaanbaar te houden, maar je kunt dit wel verbeteren.
Gebruik hierbij de checklist voor de afbouw- en onderhoudsbranche en de Keuzewijzer persoonsbegaanbaarheid voor
bouwplaatsen.
Download de checklist en keuzewijzer van www.lichterwerkt.nl en ontdek
hoe je de begaanbaarheid van jouw bouwplaats kunt verbeteren.
gratis
Wil jij ook zo’n te gekke gratis
Lichter werk(t) muts?
Ga dan naar www.lichterwerkt.nl
en zorg ervoor dat jij er deze
winter warmpjes bijloopt.
Wees er snel bij want op = op!
Gratis gastles voor
opleidingsbedrijven
70% van de bouwvakkers krijgt
fysieke klachten door het werk dat
zij verrichten. Vaak ontstaan die
klachten in het begin van hun loopbaan, maar komen de echte blessures
pas later tot uiting. Daarom verzorgt
de campagne Lichter werk(t) nu een
GRATIS gastles voor leerling-bouwvakkers bij opleidingsbedrijven. Want NU lichter werken voorkomt later een hoop ellende.
Vraag de interactieve gastles van vijftig minuten aan voor
jouwopleidingsbedrijf en voorkom fysieke klachten.
ARBOUW MAGAZINE • WINTER 2011
21
Arbouw.nl vernieuwd!
De website van Arbouw is vernieuwd. Deze is nu nog gebruiksvriendelijker,
overzichtelijker en uitgebreider. Vragen over gezond en veilig werken?
Onthoud dan vanaf nu één adres: www.arbouw.nl
Veelgestelde vragen
Relevante wet- en regelgeving
Met de handen in het haar over geluidsnormen,
eisen aan asbest verwerken en persoonlijke
beschermingsmiddelen? Binnen het onderdeel
‘Veelgestelde vragen’ heb je grote kans dat je
antwoord vindt op jouw vraag.
In het woud van regelgeving raakt menigeen
het spoor bijster. Je hebt de Arbowet, arbo
catalogi en cao’s. Op de website van Arbouw
vind je alle wet- en regelgeving die voor jou
van belang is.
Alle beroepen en risico’s
Arbouw TV
Werken in de bouw is mooi, maar brengt ook
risico’s met zich mee. Zoals lawaai, stof, zwaar
werk en valgevaar. Per beroep staan de risico’s
beschreven en de maatregelen om het werk
gezond en veilig uit te voeren.
Op een leuke manier bekijken hoe je gezond
en veilig werkt? Ga dan op de homepage via
‘Nieuw’ naar Arbouw TV. Hier vind je filmpjes
over lichamelijke belasting, lawaai en werken
op de ladder. De filmpjes
zijn zeer geschikt voor
toolboxmeetings, of om
zó te bekijken natuurlijk.
Gratis tools en brochures
Op de website vind je succesnummers zoals
de RI&E MKB Bouwnijverheid, het Handboek
Arbeidsmiddelen en PISA. Maar ook veel
kant-en-klare toolboxen, beroepenfolders en
andere brochures.
Smartphone bij de hand?
Scan dan snel de QR-code!
ARBOUW MAGAZINE • WINTER 2011
winterwee
22
Koning winter in de keet
Bouwvakkers die tijdens de schaft tegen
de verwarming leunen. Een koelkast vol
fruit, melk en slaatjes. De ochtendkrant op
tafel. Het comfort van de meeste bouwketen
is uitstekend. Ook omdat het verplicht is om
wc’s en aparte ruimten voor de kleding in de
keten aan te brengen. De werkgever moet zelfs
zorgen voor water of andere (alcoholvrije) drank.
Als het werk en de keet ver van elkaar af liggen,
moet er bij slecht weer een schuilkeet beschikbaar zijn. Goed geregeld!
Vorst-WW
Als de komende winter net zo koud wordt
als twee jaar geleden, gaat de bouw een dure
tijd tegemoet. De kou kostte de bedrijven in
2010 anderhalf miljard euro. Normaal zijn er
ongeveer vijftien onwerkbare dagen, tijdens
de winterperiode van 2009-2010 waren dat er
zo’n 35. Om de kosten van het slechte weer te
beperken, heeft de sector bouw en infra extra
maatregelen genomen. Werkgevers en werk
nemers kunnen gebruikmaken van de vorst-WW.
Voor de vorstdagen boven het aantal van
22 waarop vanwege de kou niet wordt
gewerkt, kan de werkgever namens
de werknemer een WW-uitkering
aanvragen. De werkgever vult
deze uitkering aan tot 100%
Buiten werken in de bouw is ook in de
van het loon.
winter vaak goed te doen. Maar het houdt
natuurlijk een keer op. In de CAO voor de
Bouwnijverheid staat onder welke omstandigheden je mag stoppen met werken. Om het
antwoord op de vraag ‘Wel of niet werken’
wat gemakkelijker te maken, heeft Technisch
Bureau Bouwnijverheid / Weerverletbestrijding een instrument ontwikkeld. Ga naar
www.weerverlet.nl en beantwoord de vijf korte
vragen. Geen computer of smartphone
bij de hand? Bel dan 085-4010733.
Check het verlet
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
tjes
Goed afgeschermd
In de winter zie je op elke hoek van de straat
een doorwerktent. Mooi, de schilder speelt
zich ermee in de kijker. Jammer genoeg waait
er nog wel eens wat weg, of is secuur werken
onmogelijk door het slechte zicht. Terwijl er zo
veel professioneel materiaal te koop is. Let bij
de aanschaf in elk geval op de stevigheid van
de constructie. Een scherm moet daarnaast
ook kunnen ventileren en voldoende licht
doorlaten. Een pre is ook de flexibiliteit:
koop een scherm dat snel aan te
passen en te verplaatsen is.
23
Slagveld in Friesland
Onder zeer koude omstandigheden kunnen
vingers en tenen bevriezen. Een treffend voorbeeld is de Elfstedentocht van 1963, waarbij
Reinier Paping met een gezicht vol ijspegels de
finish passeerde. Voordat Prinses Beatrix hem
met zijn overwinning kon feliciteren, moest hij in
een EHBO-tent met een infraroodlamp worden
ontdooid. Tijdens de tocht werden alle kouderecords
gebroken. Bij de start was het -12 graden. En of
dat al niet koud genoeg was, stak er in de loop
van de dag ook nog een noordoosterstorm op.
Van de 568 wedstrijdrijders haalden er maar
58 de finish in Leeuwarden. Van de 9.294
toerrijders kwamen er slechts 69 aan. Brr!
Het hoofd koel
Warme kleding is oké, maar kan ook nadelig
werken. Onderzoekers hebben aangetoond
dat de mentale concentratie bij lage tempe
raturen beter is dan bij hoge temperaturen.
Menig student weet dat blokken voor een
examen beter gaat als het binnen een tikkeltje
koel is. Kleed je ’s winters dus goed, maar
niet te warm. Hierdoor ben je alerter. Tip voor
leden van Bouwend Nederland: Intersafe
Groeneveld en Secur geven korting op
de aanschaf van winterkleding.
Meer informatie:
www.bouwendnederland.nl
bij ‘Ledenvoordelen’.
De koudste plek op aarde is Antarctica, het
continent rond de Zuidpool. Bij het van oorsprong
Russische poolstation Vostok werd daar in 1983 de
laagste temperatuur ooit gemeten: -89,2 graden Celsius.
Niet zo gek dat 90% van al het ijs op de wereld op Antarctica
ligt. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter
en op het dikste punt is die zelfs 4776 meter dik. Het meeste
ijs is meer dan honderdduizend jaar oud. Recht onder het
Vostok-station ligt het grootste bekende meer. Het ligt vier
kilometer onder het ijs, meet 14.000 vierkante kilometer en
is vermoedelijk meer dan een half miljoen jaar oud.
Koudste plek op aarde
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Nooit meer koude voeten
Last van vermoeide, koude voeten?
Met deze sloffen los je het gemakkelijk op. Verwarm ze in de magnetron en geniet ruim twee uur van de
warmte. Drie uur in de diepvries en
ze doen precies het omgekeerde!
www.kerstwebwinkel.nl
€ 24,95
24
→ gadgets
USB Stofzuiger
Een broodje eten en werken op de
computer, dat combineert prima.
Maar wie ruimt de rommel op?
Simpel: deze ministofzuiger die je
gewoon op je computer aansluit.
Zuig je toetsenbord vrij van alle
kruimels en stofdeeltjes!
www.megagadgets.nl
€ 9,50
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Afstandsbediening
met bieropener
Er zijn twee dingen waarnaar
mannen in huis het langst zoeken:
hun afstandsbediening en bieropener.
Afgeleid door die spannende voetbal
wedstrijd op tv, proberen sommigen
zelfs hun biertje met de afstand
bediening te openen. Met deze gadget
maak je dat één-tweetje!
www.gadgethouse.nl
€ 29,95
Licht in de duisternis
‘s Avonds nog achter de computer?
Verminder dan het felle, kille
tegenlicht van het beeldscherm.
Plug de handige stelbare lamp in de
USB-poort en hij geeft je direct de
benodigde hoeveelheid licht. Geen
batterij nodig.
www.bestthings.nl
€ 6,95
“
Het werkt de helft sneller
en is beter voor je rug
”
25
test ←
Afreibalk
Wat: Strakvlak
Wie: Berend Nijhoff (57)
Functie: straatmaker
Waar: Aannemersbedrijf
Gebroeders Van Breda,
Geldermalsen
‘Vroeger deden we alles met de
hand. Nu hangt er zo’n twee ton aan
machines achter de bus. Al die hulp
middelen maken het werk minder
ambachtelijk, minder gevarieerd
ook. Maar omdat ik lijd aan reuma,
ben ik absoluut vóór hulpmiddelen.
Zoals deze afreibalk. Een goede
vondst, want je kunt het werk staand
doen. Zeg zelf, dat is eigenlijk voor
alle straatmakers heel handig. Je
stelt ‘m in en loopt stapvoets over
het zandbed achteruit. Dan ga je er
een keer met de trilplaat overheen.
En voor het gladde resultaat nog
een keer met de balk. Het werkt
de helft sneller en is beter voor
je rug. De basisarm is in hoogte
verstelbaar. Je kunt ‘m dus op je
eigen lengte instellen. Het enige
nadeel: je moet het ding in- en uitladen. En die aanhangwagen stáát
al zo vol!’
Meer informatie
Op de website www.arbovriendelijke
hulpmiddelen.nl staan ruim
driehonderd hulpmiddelen voor de
bouwnijverheid. De Strakvlak vind
je bij het onderdeel ‘Straatmaken’.
Rapport (door Be
rend)
Gem a k: Sn el he id: K walite it
U itstralin g: Gem id d el d: 9
8
8
7
8
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
De oplossing voorh
Veel bouwproducten bevatten irriterende stoffen.
Hoe voorkom je de vervelende allergische reacties zoals
jeuk, roodheid, blaasjes en kloofvorming op je huid?
2
26
Kun je de stof niet vervangen, vermijd dan het
directe huidcontact. Bijvoorbeeld met een boortol
op een lange steel tijdens het mengen van epoxycoatings. En door vervuild zeil- en plaatmateriaal
direct te vervangen. Het vermijden van contact
luistert zeer nauw. Zelfs de kleinste hoeveelheid
kan leiden tot een allergische reactie. Iemand die
bijvoorbeeld allergisch is voor epoxy’s kan niet in
een auto zitten met iemand die hiermee zojuist
heeft gewerkt.
1
Vervang de stof die de klachten veroorzaakt. In het
geval van allergisch contacteczeem wordt de huid
overgevoelig voor producten als epoxy, chroom of
kobalt in cement, lijmen en impregneermiddelen.
Door een niet-allergeen product te gebruiken (die
deze schadelijke bestanddelen dus niet bevat),
voorkom je een allergische reactie.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
anden
3
Verzorg je handen goed. Gebruik bijvoorbeeld
lanettecrème of vaseline-lanettecrème FNA,
verkrijgbaar bij de apotheek. Doe je ringen af voordat
je aan het werk gaat. Droog je handen na het
wassen en gebruik schone, droge handdoeken.
27
4
Draag handschoenen, beschermende kleding,
ademhalingsbescherming en oogbescherming.
Soms als aanvulling op de maatregelen 1 t/m 3 en,
als het niet anders kan, ter vervanging.
5
Gebruik handschoenen van neopreen- of nitril
rubber. De katoenen of wegwerphandschoenen
helpen niet voldoende om de huid te beschermen.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Zo voorkom je vallen
Vallen, struikelen, verstappen en uitglijden
zijn ongevalsoorzaak nummer één in
de bouw. In een vijfde van alle gevallen
gaat een werknemer op de één of andere
manier onderuit. Wat kun je doen om een
val te voorkomen?
28
1
→
hoe? zo!
Beveilig de
sparingen met
stevig materiaal.
2
Plaats overal rand
beveiliging. Voorzie
deze van leuningen
en kantplanken.
3
Zorg voor een opgeruimde
bouwplaats.
En verder >
7 Werk vanaf een steiger, bordes
of werkvloer. Hieronder vallen ook
hefsteigers, hangsteigers en hoogwerkers. Breng vangnetten aan als
andere vormen van collectieve val
beveiliging onvoldoende bescherming bieden.
ARBOUW MAGAZINE • WINTER 2011
8 Zorg voor veilige steigers. Raadpleeg de A-bladen ‘Steigerbouw’ en
‘Veilig steigergebruik’. Ga zeker niet
aan het werk als er gebreken zijn.
9 Draag een harnasgordel met
leeflijn. Let wel: dit is pas toegestaan
wanneer eerder genoemde maat
/Users/natascha/
regelen niet mogelijk zijn. Voorkom
scha/NS-26379-9
een hangtrauma door niet alleen
2011/Beeld/norm_
te werken. Bij een val moet het
Canon-IXUS-220-
en struikelen
Maatregelen tegen valgevaar zijn verplicht vanaf een
werkhoogte van 2,5 meter, of wanneer sprake is
van risicoverhogende factoren, zoals scherpe stekeinden of water. Ondanks deze verplichting waren
er in 2011 veel valincidenten, ook van een hoogte
kleiner dan 2,5 meter. De arbocatalogi bieden een
schat aan informatie over de juiste oplossing voor
een veilige werkplek op hoogte. Je vindt ze via
www.arbocatalogi-bouwnijverheid.nl. Kijk ook op
www.werkveiligophoogte.nl en bestel de Veilig
heidsindex Bouw, het instrument van Arbouw voor
het snel scannen van de veiligheid.
4
5
29
Werk volgens de ladderregels*.
Maak gebruik van de
aanhaakpunten.
slachtoffer snel uit zijn gordel kunnen
worden bevrijd. Arbouw raadt aan
om ook in de hoogwerker altijd een
/Desktop/Natamet leeflijn te gebrui9_Arbouw harnasgordel
winter
ken, mits deze aan bevestigings_beeld/Middel_
-HS-2.jpg ogen kan worden vastgemaakt.
6
Praat uitvoerig over het
onderwerp.
* Zie www.arbouw.nl
bij ‘Brochures’ en ‘Valgevaar’
10 Voor de werkgever: geef het
personeel voldoende instructie over
hoe zij de valbeveiliging veilig
kunnen gebruiken en onderhouden.
Op de website van Arbouw staan
talloze brochures en een kant-en-
klare toolboxmeeting over het
onderwerp. Deze gaan in op de
wettelijke verplichtingen, de meest
voorkomende situaties en de juiste
arbomaatregelen.
ARBOUW MAGAZINE • WINTER 2011
Op www.arbocatalogi-bouwnijverheid.nl
vind je zeer uitgebreide informatie over
de arbeidsomstandigheden. Een absolute
must voor wie graag gezond en veilig
werkt! Rein Bijsterveld uit Wieringerwerf
hield aan zijn bezoek aan de website
zelfs een mooie prijs over. Hij deed mee
met de prijsvraag en won een Canon
IXUS 220 HS digitale camera. De
gelukkige winnaar heeft de camera
inmiddels ontvangen. Gefeliciteerd!
De jubileumcartoon van Arbouw
winnen, wie wil dat nu niet? Op de
prijsvraag in de jubileumeditie van
dit magazine is dan ook massaal
gereageerd. 250 lezers ontvangen
de cartoon op posterformaat!
Kijk snel op www.arbouw.nl of je
erbij bent…
COLOFON
Arbouw Magazine is een uitgave
van Arbouw. In het bestuur zijn
vertegenwoordigd: Bouwend
Nederland, Stichting FOSAG-NOA,
FNV Bouw en CNV Vakmensen.
Hoofdredactie
30
Dennis Derksen
Redactiecommissie
→ varia
Cor van Duivenbooden,
Floor de Goede, Jan Golsteijn,
Edmondt Wijk, Mario Witlox
Quiz
Medewerkers
Angenieta Garcia y Draijer,
John Hogenes, Michiel Jansen,
Ellen Lakrone
Pak die bioscoopbon!
Gezellig een avondje naar de bioscoop? Los dan de
onderstaande vragen op en maak kans op één van
de drie bioscoopbonnen ter waarde van twintig euro!
Fotografie
Ton Borsboom, Erik Buis,
Jeroen Poortvliet, Arbouw
Vormgeving
Verheul Communicatie, Alphen a/d Rijn
Druk
Weiss Druck, Monschau (Duitsland)
Verspreiding
Sandd, Apeldoorn
Redactieadres
1
Postbus 213, 3840 AE Harderwijk
Telefoon: 0341-466200 /
e-mail: [email protected]
(Adres)wijziging doorgeven?
Wat ging er van dit station
onlangs weer open?
3
2
Deze bouwvakker heeft
een hobby. Welke?
Welk materiaal verwerkt deze machine?
Mail je antwoorden naar [email protected] of stuur een kaartje naar Arbouw,
Postbus 213, 3840 AE Harderwijk.
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
Bent u werknemer, dan wordt het
nieuwe adres waarop u zich in het
bevolkingsregister inschrijft na enige
tijd automatisch verwerkt in het
adressenbestand voor dit magazine.
Bent u werkgever, geef dan uw nieuwe
postadres door aan de organisatie
voor de uitvoering van cao-regelingen
waarbij u bent aangesloten: Cordares,
A&O Services of Centrum Natuursteen.
Overige lezers kunnen de wijziging
doorgeven via [email protected] en
tel. 0341-466222. Via dit mailadres
en telefoonnummer kunt u ook een
opzegging doorgeven.
ARB 2469 / ISSN 2211-3878
Mijn leefstijl,
dat bepaal ik toch
lekker zelf?
stelling ←
Piet van Hoolwerff (54),
Johan Koning (28),
Nico van Kampen (25),
timmerman uit Uitgeest
schilder uit Volendam
asfaltwerker uit Hoogkaspel
‘Je werkgever mag best wat
zeggen over je manier van leven.
Tenslotte letten profvoetballers
ook op hun gezondheid. Dus
waarom zou je dat als bouwvakker
niet moeten? Als redelijke schaatser weet ik dat je hard moet werken voor een fit lijf. Overgewicht
belemmert je alleen maar. Voor
mij hoeft het bedrijf ook weer
geen abonnement op de sportschool te vergoeden. De discipline
om te trainen moet je zelf opbrengen, anders wordt het niks.’
‘Om eerlijk te zijn, sta ik niet
bepaald bekend om mijn gezonde
leefstijl. Ik bepaal het liefst zelf
wat ik eet of drink. Gezellig is de
vrijdagmiddag, die zou ik niet
willen missen. Dan komen we op
kantoor bij elkaar voor een hapje
en een drankje. Mijn werkgever
is zelf erg sportief, hij doet aan
wielrennen. Maar hij legt dat
ons niet op. Dat vind ik een goede
zaak. Sport kan ook blessures
geven. En wat schiet het bedrijf
daar nu mee op?’
31
‘Als je goed bent in je werk, wat
maakt het dan uit wat je eet, of
hoeveel je beweegt? Nou moet je
ook weer niet elke avond dronken
worden, daar komen problemen
van. Maar met een beetje over
gewicht kun je het werk nog
steeds goed doen. Ik loop dagelijks een kilometer of vijf naast de
machine. Dat houdt me fit. Fruit
van de baas? We verdienen genoeg,
dus dat koop ik zelf wel. Al ben ik
blij met het eten dat we in de
nacht meekrijgen!’
ARBOUW MAGAZINE • winter 2011
In hogere sferen
Timmerman Arthur Ranzijn (34) uit Egmond a/d Hoef
heeft altijd wat. ‘Kleine dingetjes, pure pech eigenlijk.
Zo was ik een keer op een vrijdagmiddag op zolder
bezig. De jongens gingen alvast het weekend vieren.
In de keet stond een frisje klaar. ‘Volk!’, riep er
eentje nog. Maar ik was aan het zagen, dus dat hoorde
ik niet. Deden ze alles op slot, zat ik daar ruim een uur
te wachten! En net toen ik dacht: welk raam zal ik
intrappen, stonden ze ineens voor de deur. Van de
week gebeurde het volgende. Ik was binnen aan het
werk, toen een paar collega’s vroegen of ik een handje
wilde helpen. Ik zei ‘prima’, want ik ben de beroerdste
niet. Ik stapte uit de raamopening en nam een klein
sprongetje op de steiger. Net toen ik wilde landen, bleef
ik haken achter een stukje van de steigerpijp. Mijn voeten
bungelden boven de grond, ik had mezelf opgehangen!
Levensmoe was ik nog niet, nee. Maar ik moest wel
worden bevrijd. Anders had ik daar nu nog gehangen…’
32
“
net als ik wil landen, blijf
iik ergens achter haken
”

Download Report