DE VOLKSKRANT DINSDAG 23 SEPTEMBER 2014 23 Mondialisering Economie Slappe pap verandert in stevige kust De bewoners van een Indonesisch dorp kunnen hun nachtelijke patrouilles tegen hoogwater staken. Dankzij een nieuwe vorm van kustbescherming: ‘bouwen met de natuur’. Door René Didde M annen en vrouwen staan tot hun middel in het water van de Javazee. Met engelengeduld slepen de bewoners van het dorp Timbul Sloko bossen snoeihout aan. Met een sleg hebben ze palen van galam, een snelgroeiende Aziatische houtsoort, anderhalve meter in de slappe zeebodem gehamerd en nu verbinden ze de takkenbossen met staaldraad. Hier worden vier dammen van elk honderd meter gebouwd. Die moeten helpen om de steeds wederkerende overstroming van de huizen van duizenden mensen in de Noord-Javaanse kuststreek van district Demak (Centraal-Java) tegen te gaan. Een Nederlands samenwerkingsverband begeleidt deze nieuwe vorm van kustbescherming die ‘bouwen met de natuur’ wordt genoemd. De waterbouwbranche EcoShape, kennisinstituut Deltares, adviesbureau Witteveen+Bos, Imares-Wageningen UR en de ngo Wetlands International dokteren het project uit. Voorlopig is er een luttele 5 miljoen euro mee gemoeid. Bouwen met de natuur wordt gezien als een nieuwe vorm van Nederlandse waterbouw. Dat kan in Nederland economische groei genereren. Een paar honderd kilometer verder op Java, in de baai van Jakarta, ligt bijvoorbeeld een megaproject van 50 miljard euro in het verschiet waarbij elementen uit het bouwen met de natuur een rol kunnen spelen. De erosie van de Javaanse kust gaat met een schrikbarende snelheid van honderd meter per jaar. ‘Van een proefproject weten we dat met de getijdenbeweging modderig sediment neerslaat achter de dammen’, zegt Pieter van Eijk, coördinator klimaatadaptatie van Wetlands International. De ngo is betrokken bij de opschaling van dammen bij een kuststrook van 20 kilometer. ‘Op termijn ontstaan in de zone tussen de dammen en de kust nieuwe mangrove- donesië. ‘Zonder bodemverbetering zakt een dijk weg in de slappe pap’, aldus Winterwerp. Ook het lukraak aanplanten van mangrove is weinig succesvol als de stroming en golfslag niet worden gebroken en geen slib wordt ingevangen. De natuur kan nog een handje worden geholpen als er verderop in de ondiepe Javazee met eenvoudige baggermaterieel modder naar de kust wordt gebracht. Ook daar komt Hollandse bagger-expertise van pas. ‘Binnen vijf jaar kan de kust op deze manier flink zijn hersteld’, denkt Jaap van Thiel de Vries, programmamanager ‘Building with Nature’ bij EcoShape, een samenwerkingsverband van de Nederlandse watersector dat duurzame waterbouwinnovaties in de markt probeert te zetten. Met snoeihout gebouwde dammen moeten helpen tegen overstromingen in Noord-Java. Foto Nanang Sujana bossen die de kust weerbaar maken tegen de drieste golfslag.’ Mangrovebossen zijn natte moerasachtige bossen die van oudsher op natuurlijke wijze golfslag op de Indonesische kust opvangen en slib invangen. Dat sediment verhoogt de kust die daardoor met de zeespiegel meegroeit. De bossen vormen de kraamkamer voor tal van vissoorten. Ze zuiveren water en leveren hout. Zieke garnalen In het verleden zijn deze bossen gekapt voor onder meer garnalenkwekerijen. ‘Daardoor is de natuurlijke kustverdediging ondermijnd en is de bodem gedaald, met overstromingen tot gevolg’, zegt Van Eijk. ‘Triest is bovendien dat de intensief gebruikte garnalenvijvers al na vijf jaar door ziektes bij de garnalen onbruikbaar zijn geworden. De Indonesische investeerders zijn weer naar een Bouwen met de natuur nieuwe vorm van Nederlandse waterbouw nieuwe streek vertrokken.’ De dammen, de landwinning en nieuwe mangrovebossen moeten de aftakeling keren. ‘De in de Nederlandse waterstaatgeschiedenis ontwikkelde kwelderwerken blijken soelaas te bieden’, zegt professor Han Winterwerp van TU Delft, tevens verbonden aan kennisinstituut Deltares. Vanaf het einde van de Middeleeuwen wonnen de Nederlanders land door steeds verder zeewaarts derge- lijke houten dammen aan te brengen. Doordat de golfslag en de stroming worden gebroken, slaan slibdeeltjes neer, weten we al eeuwen. Voor de kust van Java heeft het proefdammetje al 20 centimeter modder gevangen. ‘Nog eens 20 centimeter erbij, en de eerste pioniersoorten van de mangrove steken de kop op, waarna de verdere ontwikkeling van bos kan beginnen’, weet Winterwerp. De bewoners van het dorp kunnen hun nachtelijke patrouilles tegen hoogwater nu al staken. Het plaatsje, dat vroeger een kilometer landinwaarts lag, maar nu aan zee grenst, staat regelmatig blank. Volgens Winterwerp lopen meer dan zesduizend dorpen (drie miljoen mensen) langs de enorme kustlijn van Indonesië het gevaar om te worden weggespoeld. Harde civieltechnische verdediging in de vorm van dijken heeft geen zin op modderige kusten zoals in In- Dorpsoudsten Hij is net terug uit het gebied waar hij om tafel zat met dorpsoudsten en bestuurders. ‘Naast de steun van de nationale en regionale overheid is lokale medewerking van bewoners onontbeerlijk’, zegt Van Thiel de Vries. Voorheen was het district welvarend, maar de garnalenkwekerijen hielpen de visserij en de rijstteelt om zeep en sinds de instorting van de garnalenkweek ligt de economie op zijn gat. Het programma voorziet dan ook in nieuwe sociaal-economische ontwikkeling. ‘Met expertise van ImaresWageningen UR gaan we duurzame vormen van aquacultuur in de verlaten vijvers en duurzaam gebruik van mangrove ontwikkelen’, aldus Van Thiel de Vries. ‘Al zijn de kosten voor dergelijke dammen niet bijster hoog, toch is het belangrijk dat de economie in het achterland het onderhoud aan de waterkeringen kan financieren en mogelijk opschalen.’ Als het project blijvende bescherming tegen de zee en nieuwe economische ontwikkeling oplevert, kan een markt ontstaan voor ‘bouwen met de natuur’, denkt Van Thiel de Vries. ‘Er zijn tienduizenden kilometers van dit type kust die in landen als Thailand, Vietnam, Colombia en Suriname om versteviging vragen.’ Import Export Nu nog wilde perziken: kans op miskoop Wat? Wilde perziken Waarvandaan? Spanje Wilde perziken waren een hit, deze zomer. Waar komen die vruchten ineens vandaan? Consumenten zijn dit jaar massaal gevallen voor de zoete smaak van platte perziken die hier worden verkocht als wilde perziken, paraguayos of platerinas. Deze vrucht komt niet uit Paraguay zoals de naam doet vermoeden, maar vooral uit Spanje waar zij door vooruitziende kwekers is geënt op klassieke perzik – en nectarinebomen. Dat bleek een gouden greep. De consumptie van wilde perziken neemt alleen maar toe, ten koste van de gewone perzik of nectarine. Is Spanje hofleverancier van perziken? Oorspronkelijk komen perziken uit het zuiden van China. Daarvandaan zijn ze al in de Romeinse tijd via de Zijderoute in Europa beland. Nu worden ze vooral gekweekt in Spanje, Portugal, Italië en NieuwZeeland. In Spanje is de productie in de afgelopen twintig jaar verdrievoudigd. De provincies Catalonië, Murcia en Aragón zijn vanwege het ideale klimaat goed voor 70 procent van de totale perzikproductie in Spanje. Catalonië produceert liefst 400 duizend ton perziken per jaar. Dus ook de wilde perzik die nu in de supermarkt ligt? Wie nu nog wilde perziken in de schrappen van de supermarkt ziet liggen, is verzekerd van een miskoop. De vrucht is keihard en is me- lig tegen de tijd dat hij rijp is. ‘Doodzonde’, vindt Pieter de Ruiter van fruitimporteur 4 Fruit Company uit Barendrecht. ‘Als je dat twee keer hebt meegemaakt, koop je die vrucht nooit meer.’ De miskopen in de supermarkt zijn volgens de importeur het gevolg van bindende afspraken tussen handel en supermarkt. ‘Als afgesproken is dat paraguayos tot in week 39 in het schap liggen, dan gebeurt dat ook. Al moeten ze de vruchten onrijp aanleveren.’ Daar zullen de Spaanse exporteurs ook niet blij mee zijn? Zeker niet. De Spaanse telers die hun nek hebben uitgestoken om deze nieuwe rassen te kweken, vooral in Lleida, hebben nu vrijwel het monopolie op de export van deze platte perzikvariant. De helft van de productie wordt geëxporteerd naar Noord-Europa en vooral ook Rusland. Rusland? Maar die boycotten toch de import van Europees fruit? Klopt. Als die boycot aanhoudt, zullen de vruchten elders moeten worden verkocht of nog gewilder moeten worden wanneer volgend jaar mei de eerste zoete vruchten weer te krijgen zijn. Carlijne Vos
© Copyright 2024 ExpyDoc
