docenten, studenten en medewerkers

23 obkcompleet themakring 2
docenten, studenten en medewerkers
kunstonderwijs bij elkaar te gast:
vijf themasessies over computergebruik of
ict (informatie- en communicatietechnologie)
in het kunstonderwijs
2
obk-comp themakring 2
25 maart 2003, HKU Utrecht
deelnemers:
René Bosma • coördinator + vakdocent AKV St Joost
Breda
Joost Dikker Hupkes • praktijkdocent computervaardigheden HKA Arnhem
Rens Holslag • projectleider obkcomp
Roel Klaassen • afdelingshoofd HKU Utrecht
Léon Kranenburg • student WdKA Rotterdam
Louis van der Linden • medewerker IR&O + docent
interactieve media WdKA Rotterdam
Marc Mijer • journalist (notulen en redactie
gespreksverslag)
Paulijn Offermans • ondersteunend ict-medewerker
ABKM Maastricht
Theo Pasveer • docent CABK Kampen
Loes Sikkes • student WdKA Rotterdam
Hans Slierendregt • ict-manager KABK Den Haag
verslag themadiscussie 2:
de school
nieuwe kansen,
nieuwe tegenslagen
Als gevolg van een her-agendering werd
op woensdag 25 maart als laatste van de
themakringen thema 2 bij de horens gevat.
Ter ondersteuning liet de gastlocatie
(Hogeschool voor de Kunsten Utrecht)
een karretjesvracht vol versnaperingen
aanrukken. Onder het genot van roze koeken
en flesjes prik lieten de aanwezigen hun
gedachten gaan over de consequenties van
ict voor de onderwijsinstellingen.
Een voorbeeld: een toenemend aantal
av-studenten beschikt thuis over eigen
opname- en montageapparatuur. De
schoolstudio wordt dan steeds minder
gebruikt. Dit vermindert het aantal contactmomenten.
Gebruik van digitale apparatuur werkt ook in
de hand dat studenten met bijvoorbeeld een
digicam ‘alles’ opnemen. Er hoeft niet meer
geselecteerd te worden.
het studieproces kunnen volgen
En een ander punt: de werkwijze van de
buiten school opererende student wordt
onzichtbaar. Vroeger stonden de blaadjes
in het schetsboek borg voor navolgbaarDe veranderingen die ict op instellingsnivo
heid van het creatieve proces. Wat komt
voortbrengt zijn groot. Bestaande beroepen daar voor in de plaats?
en dus de bijbehorende opleidingen zijn
Sommige academies gebruiken projectsites
ingrijpend veranderd, nieuwe beroepen — als als onderwijsondersteuning. Deze sites
gevolg van ict — zijn ontstaan.
werken met bestaande, gedownloade projectEr is tot op heden altijd veel aandacht
omgevingen, die als communicatiemiddel
geweest voor infrastructuur en voor de
dienen tussen docenten en studenten.
investeringen die daarvoor nodig waren. Van De vordering van projecten valt op een
dozen en kabels hebben we nooit genoeg, dergelijke site stap voor stap te volgen. De
maar de kern van het probleem ligt nu niet navolgbaarheid is dus geborgd.
bij faciliteiten maar bij mensen en ideeën. Op een dergelijke manier is digitalisering
de consequenties van
prima, maar dan wel gecombineerd met
ict voor kunstonderwijsde persoonlijke dialoog tussen docent en
instellingen
student.
stelling 1
beknopte introductie
Het succes van projectonderwijs en probleem- Dit kan gestimuleerd worden door studenten
naar de school te lokken met onweerstaanDe veranderingen die ict op instellingsniveau gestuurd onderwijs is recht evenredig met de
bare faciliteiten, zoals krachtige servers,
voortbrengt zijn groot. Bestaande beroepen kwaliteit van de onderwijsondersteunende
bandbreedte en verruimde openingsen de bijbehorende opleidingen zijn
ict-gereedschappen. Zonder Informatie en
ingrijpend veranderd, nieuwe beroepen – als Communicatie lukt het niet, maar heb je daar tijden. Scholen die dit niet (kunnen)
aanbieden, zien steeds minder studenten
computers bij nodig?
gevolg van ict – zijn ontstaan.
binnen de muren.
Er is tot op heden altijd veel aandacht
geweest voor infrastructuur en voor de
Degenen die zich geroepen voelen om deze
Het gebruik van de computer als niet meer
vraag te beantwoorden, laten zich in het
investeringen die daarvoor nodig waren.
dan een veredelde sheet presentator wordt
algemeen in twee kampen verdelen. Eén
Van dozen en kabels hebben we nooit
kamp vindt dat álles geautomatiseerd moet overigens door alle aanwezigen verworpen.
genoeg, maar de kern van het probleem ligt
worden, het ander dat de computer alléén De opmerking dat Power Point op de zwarte
tegenwoordig niet bij faciliteiten maar bij
mensen en ideeën.
ingezet moet worden voor primaire zaken. lijst van applicaties zou moeten worden
Het handgeschreven briefje op de deur van
De onderwijsorganisatie staat in deze
geplaatst, spreekt wat dat betreft boekdelen.
de bijeenkomst van deze middag voldoet
themakring centraal. Het gaat over het
bijvoorbeeld volledig als bewegwijzering voor
managen van het leerproces en de gevolgen
daarvan voor het onderwijs
de deelnemers.
stelling 2
Het leren leren dient een onderdeel van het
verslaglegging van discussie door Marc Mijer
Zo zijn ook leren ontwerpen en zelf leren
curriculum te vormen. Zelf selecteren en op
[obkcompleet / pagina 23 tot en met 25]
nadenken aspecten waar geen computer bij kwaliteit beoordelen van informatie uit het
is digitaal beschikbaar via
nodig zou moeten zijn. Dat neemt niet weg
wereldwijde aanbod kunnen studenten niet.
obkcompverslagthema2.pdf dat projectonderwijs een grotere zelfstandigheid van studenten verlangt. Computers
Academies richten zich thans teveel op
download via www.obkcomp.org
stellen studenten in staat om aan die
‘leren door te doen’. Wellicht is het beter
grotere zelfstandigheid invulling te geven. over te stappen op ‘leren door te denken’.
Daar hoort ook de bewustwording bij dat je
Daar kleven wel een aantal nadelen aan.
alle informatie die je vindt op het web op zijn
waarde moet schatten. Dingen klakkeloos
aannemen is uit den boze. Het leren zoeken
en leren beoordelen zou in het eerste jaar
stof mogen zijn van een aantal lessen.
Het behoort zeker tot de taken van het
kunstonderwijs, omdat het valt onder
brononderzoek. Daar behoort internet
immers ook toe.
pdf pagina 1 van 3 obkcompverslagthema2.pdf
24 obkcompleet themakring 2
Een idealistisch toekomstbeeld ziet zich
dus geconfronteerd met een waaier aan
Wie ict inzet om het onderwijs goedkoper te
maken, is op de verkeerde weg. Het wordt juist praktische problemen. Laat dat niemand er
van weerhouden om over die toekomst te
duurder maar wel veel beter!
blijven nadenken.
Computers kosten inderdaad veel geld. Dat
resulteert in een verschuiving van middelen.
Het budget voor een vakgroep bijvoorbeeld
stelling 4
blijft gelijk. Als er meer geïnvesteerd wordt
Ict moet transparantie in het onderwijsaanbod
in computers en beheerders ervan, blijft er
(voor studenten) mogelijk maken. Docenten
minder geld over voor andere zaken, zoals
zien deze transparantie als top-down-controle
docenten. Maar ligt het zwaartepunt in het
en boycotten zulke vernieuwing.
kunstonderwijs niet bij de dialoog tussen
docent en student? Er bestaat weliswaar
Een dergelijke boycot zou voortkomen uit
verschil van mening over hoe zwaar dat
de angst om het onderwijsprogramma
zwaartepunt precies is, maar dat computers te moeten omschrijven en er dus ook
eigenlijk niet docentvervangend mogen
op gecontroleerd te kunnen worden of
zijn, staat voor iedereen vast.
het totale programma in de betreffende
periode doorlopen is.
Docenten, zo wordt gemeld uit ervaring,
eigen computerbeheerder is een must
zijn überhaupt niet in staat om te
Beheer van computers lijkt, met name door
het moeten inhuren van benodigde mensen, omschrijven wat ze nou precies in hun
kostbaar. Maar als het niet gebeurt, komt het lessen doen. En wat is er eigenlijk tegen topdown-controle? Er zijn teveel docenten die
hele netwerk remmend en piepend tot stilstand. Dit blijkt in de praktijk op die plekken maar doen waar zij zelf zin in hebben, brengt
een van deelnemers in.
waar beheerders binnen een academie zijn
wegbezuinigd. Zelfs als er sprake is van een
helpdesk, blijkt gecentraliseerd beheer
onderwijsondersteunend intranet; onderhoud
niet te werken.
Er blijken nog meer nadelen te kleven aan
het publiceren van volledige onderwijsprogramma’s op een site. Het zou er toe
centraal opschonen computers
Een zijstap wordt gemaakt naar het centraal kunnen leiden tot studenten niet langer de
opschonen van computers, waardoor aller- noodzaak zien om nog naar de les te komen.
lei (door studenten toegevoegde) program- Daarom moet het gaan om niet meer dan
matuur en custom machineinstellingen (en aanvullende informatie, die studenten
soms werkstukken waar nog geen back-up juist prikkelt om wel te komen.
van bestaat) verloren gaan. Het gevolg: de Een ander nadeel is dat een en ander veel
onderhoud vergt. Wie houdt de site bij? Dat
apparaten worden nooit een persoonlijk
kost veel tijd en geld.
stuk gereedschap. Opschoning blijft toch
Bepaalde academies zijn absoluut nog niet
noodzakelijk, omdat systeembeheerders
anders een half jaar celstraf riskeren vanwege toe aan een dergelijke rol van ict.
Ict kan nooit een doel zijn. Het is een middel
het beschikbaar stellen van illegale versies
om ergens te komen. Als docenten dat
van software.
beseffen, zullen ze ook de noodzakelijk
medewerking verlenen aan een site waarop
rsi
ook hun onderwijsprogramma’s komen te
Een tweede zijstap: Rsi of ‘muisarm’. Er
staan.
zijn al gevallen bekend van studenten die
hun opleiding aansprakelijk stellen voor het
oplopen van deze ziekte die gerelateerd
administratie en organisatie
kan zijn aan veelvuldig computergebruik.
Voor zover er sprake is van centrale ict,
Opleidingen zouden deze aansprakelijkheid heeft dat inhoudelijk niets te maken met
moeten uitsluiten.
het onderwijs (maar met administratieforganisatorische zaken).
stelling 3
Dit voucher-idee schijnt inmiddels alweer
in de prullenbak beland te zijn. Toch blijft
de vraag of het geen goed idee zou zijn om
de modules uit de afzonderlijke richtingen
te incorporeren, zodat studenten een
gevarieerde en richtingoverschrijdende
keuze kunnen maken. Ict zou dit inderdaad
kunnen faciliteren.
Het lijkt zonder meer goed om de
eilandenstructuur in het kunstonderwijs
te doorbreken. Zeker binnen een instelling
zou je modulair onderwijs moeten kunnen
volgen en daar een diploma mee halen. Het
is wellicht minder realistisch om dit in het
kader van meerdere instellingen mogelijk te
willen maken. Bovendien is het nog maar de
vraag of studenten hierop zitten te wachten.
Deeltijders misschien wel, maar de reguliere
studenten niet.
stelling 6
Nieuwe kunstopleidingen door ict komen er
niet meer.
Hilariteit alom over deze stelling, want op
tafel adverteert een glimmende brochure
van de Utrechtse academie voor de nieuwe
opleiding ‘Industrial Design and Robotics’.
Waarom zou dat niet meer mogen? Er
komen nieuwe richtingen bij, er vallen
oude richtingen af. Dat wordt door velen
als een goede gang van zaken gezien. Als
ict-opleidingen studenten aantrekken,
moet je daar op inspringen. Wat dat betreft
leidt de huidige instorting van de ict-markt
plaatselijk tot paniek. Anderen zien dat als
een kans voor het echte kunstonderwijs. Er
is nu minder behoefte aan ‘Flash-boeren’
en anderen die op een computer kunnen
rammelen, maar des te meer behoefte aan
mensen die echt iets kunnen bedenken.
stelling 7
Er is een onoplosbaar conflict ontstaan
tussen de eis van de beroepspraktijk (iedere
student beheerst alle in zijn branche gangbare
software voor 100%) en de mogelijkheden
en wenselijkheden van het kunstonderwijs
(concept-denken staat voorop, pakkettraining
beperkt in verband met vierjarig programma).
op een laptop ontwerp je niet lekker
Vallen alle problemen niet op te lossen met
het beschikbaar stellen van een laptop aan
elke student? Nee, want je kunt op laptops
niet ontwerpen. Bovendien zal draagbare
apparatuur er toe leiden dat je vrijwel geen
student meer op de academie tegenkomt.
Of dat studenten, zoals in Eindhoven, de
middagboterham met zijn allen zwijgend
achter hun laptop doorbrengen. Lunching
Apart Together.
pdf pagina 2 van 3 obkcompverslagthema2.pdf
pakketkennis versus conceptuele vaardigheden
stelling 5
We moeten alle bestaande kunstopleidingen
opheffen en volledig overstappen naar
individuele leerroutes binnen toegepast of
autonoom. Dat is goed voor de student en ict
maakt het mogelijk.
Stel voor: de overheid benoemt profielen
(autonoom, ruimtelijk, vormgeving en
productontwerp) en studenten kunnen naar
believen met ‘vouchers’ losse vakken volgen
in verschillende academies.
Hoe dienen academies daar mee om te gaan?
De pakketkennis lijkt meer iets te zijn voor,
bijvoorbeeld, de grafische MTS. Wellicht
kan op dit vlak met dergelijke instellingen
worden samengewerkt. Academies dienen
studenten inzichten te verschaffen,
waarmee pakketten — die vaak gelijke
methodieken hanteren — relatief
makkelijk doorgrond kunnen worden.
Voorts moeten de conceptuele vaardigheden centraal staan alsmede de wijze
waarop je pakketkennis aanwendt ten
behoeve van de creativiteit.
25 obkcompleet themakring 2
Het is eigenlijk vanzelfsprekend dat iemand
zich de techniek eigen maakt die hij nodig
heeft om zijn creatieve einddoel te bereiken.
Er wordt opgemerkt dat niet iedereen
over evenveel kwaliteiten beschikt om de
techniek onder de knie te krijgen.
Het schijnt overigens dat de marktvraag
een kentering laat zien ten faveure van
creatieven en conceptontwikkelaars.
stelling 8
stelling 10
Goede (flexibele en per instelling aanpasbare)
gereedschappen voor elektronische leeromgevingen kunnen we alleen maar als sector
gezamenlijk ontwikkelen.
Het zou inderdaad jammer zijn als de synergie van instellingen niet voor iets dergelijks
benut kan worden. Academies zouden een
gezamenlijk pakket van eisen kunnen
opstellen om tot goede, flexibele en per
instelling aanpasbare gereedschappen
voor elektronische leeromgevingen te
komen.
Kunstacademies kunnen wellicht een
bijdrage leveren aan het ontwerpen van
nieuwe methodes.
De effectiviteit van kennisoverdracht kan
profiteren van games.
De vraag is hoever je daarin wilt gaan. Want
het gaat om méér, namelijk inhoudelijkheid.
Televisiebeelden tonen momenteel elke
avond aan dat oorlog geen game is.
De fascinatie voor de presentatie in plaats van
voor de inhoud lijkt een punt van zorg te zijn.
De soft- en hardware ontwikkelingen
mm/rh/jvt
gaan dermate snel dat een strategische
samenwerking van het kunstonderwijs met het Misschien is dat wel niet te definiëren. Alle
bedrijfsleven, waaronder de ict-industrie zelf, academies (en zelfs de faculteiten en
noodzakelijk is.
vakgroepen binnen die academies) vinden
zichzelf eigenaardig. Iedereen wil ‘zijn
Bepaalde softwareontwikkelaars (Adobe) eigen ding’, al was het alleen maar om dat
maken speciale prijsafspraken met het
daar allerhande subsidiepotjes tegenover
onderwijs. Per slot van rekening sturen zij staan. Sommige academies zullen ook aan
zo het latere beroepsgebruik aan. Je zou je hun concurrentiepositie denken en met de
kunnen afvragen waarom zij het eigenlijk niet eer van het zelfbedachte willen strijken.
gratis aanbieden.
In Nederland bestaat nu eenmaal niet de
openheid – die in vele buitenlanden wel de
Uitgeklede versies van programma’s
norm is – zelfs als dat er toe leidt dat iederspeciaal voor onderwijsdoeleinden lijken een afzonderlijk van elkaar vanuit hetzelfde
niet wenselijk. Het leidt tot ‘laffe’ versies
nulpunt begint.
en strijdt met het gegeven dat studenten
in de praktijk toch gewoon met volledige
versies moet kunnen werken.
stelling 11
Vroegere ervaringen hebben
Het ontwikkelen (en gebruiken) van interactief
overigens geleerd dat bijvoorbeeld
lesmateriaal zou sneller verlopen als er een
sectorale uitwisseling kon plaatsvinden (‘mijn
beroepsverenigingen (zoals de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers
typografiemodule voor jouw kleurensite’).
BNO) met succes de dialoog met
Dat kan zonder samenwerking via een onlinesoftwareleveranciers aan kunnen gaan.
marktplaats waar vraag en aanbod elkaar
ontmoeten.
In de praktijk is een standaard ontstaan
van meest gebruikte programma’s, zoals
Als dat betekent dat je onderwijs inkoopt,
Photoshop en Illustrator. Academies
doet dat tekort aan de eigen docenten. Als
dienen deze als een soort basisapplicaties studiemateriaal, als een basis waarop
docenten hun eigen verhaal kwijt kunnen,
op het lesprogramma te zetten. Het
aanleren van specifiekere programma’s,
is (de uitwisseling van) interactief
waar in het bedrijfsleven behoefte aan
digitaal lesmateriaal prima. Er dient wel
bestaat, moet je dan ook overlaten aan dat
voor gewaakt te worden dat directies van
bedrijfsleven.
instellingen dergelijk uit te wisselen materiaal
gaan vercommercialiseren. Een uitwisseling
zou spontaan moeten ontstaan, anders werkt
het niet.
stelling 9
We leiden meer op voor 2007 dan voor 2003.
De beroepspraktijk is te weinig visionair om
ons een leidraad te kunnen bieden voor de
stelling 12
inrichting van ons onderwijs.
Computergames en educatieve software
hebben veel gemeen (logisch nadenken,
onthouden, omgaan met beelden en probleemDe beroepspraktijk vraagt om ‘content’:
oplossen). Daar moeten wij meer gebruik van
concepten, ideeën. Daar moeten
academies dan ook voor opleiden. Het
maken.
kunstonderwijs moet dus visionair zijn.
Daar wordt aan toegevoegd: ... én ruimte
We moeten ons niet gek laten maken. Het
bieden voor onderzoek. Maar er zit toch
leven is geen spelletje. Maar het valt niet te
een ‘B’ in HBO? Jawel, maar kunstonderwijs
ontkennen dat kinderen op basisscholen
onderscheidt zich sowieso van ict- en andere behoefte hebben aan andere manieren van
beroepsopleidingen. En dat moet ook zo
kennisoverdracht.
blijven.
pdf pagina 3 van 3 obkcompverslagthema2.pdf

Download Report