Presentatie onderzoek

Onderzoeksgroep Sport- & Bewegingsbeleid
Sportief en innovatief?
Onderzoek naar trends, uitdagingen en
vernieuwing in een veranderend
sportlandschap
Jeroen Scheerder
Elien Claes
Bart Vanreusel
Onderzoek in opdracht van
Mechelen - 21 oktober 2014
INNOVATION vs INVENTION
SPORT WETENSCHAP TECHNOLOGIE ...
VAAK HAND IN HAND
STERKE FOCUS OP TECHNOLOGISCHE
VARIANT VAN INNOVATIE
VENI VIDI FIXIE ... FIETSIE
‘CULTURAL LAG’
William Ogburn
(1886-1959)
‘CREATIVE DESTRUCTION’
Joseph Schumpeter
(1883-1950)
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)
Onderzoek
• WAT?
o
Trends en verschuivingen
o
Uitdagingen en kansen voor sport- en bewegingssector
Een veranderende samenleving
TRADITIONELE VORM VAN
ORGANISEREN
NIEUWE VORM VAN
ORGANISEREN
Formeel
Informeel
Langdurig
Kort/tijdelijk
Tijdsintensief
Tijdsflexibel
Vast en gebonden
Vluchtig en los
Sterke binding (loyaliteit)
Zwakke binding
Opvallend zichtbaar
Minder zichtbaar
Sterke sociale controle
Makkelijk op te zeggen
Sterke socialisatie
Zwakke identificatie
Hoge, wederzijdse verwachtingen
Lage verwachtingen
Enkelvoudig lidmaatschap
Meervoudige bindingen mogelijk
Lokaal en intern georiënteerd, ‘nabij’
Dichtheid van netwerken
Niet noodzakelijk lokaal, wel vanuit
basis
Openheid van netwerken
Niet virtueel
Ook virtueel
Bron: Scheerder & Van Bottenburg (2010)
TRADITIONELE TROEVEN
SPORTCLUB
Beschikbaarheid specifieke
accommodatie
NIEUWE SPORT- EN
BEWEGINGSBEHOEFTEN
Alternatieve sportinfrastructuur (park,
bos, Finse piste)
Technische en agogische ondersteuning
Persoonlijke training en advies
(training en begeleiding)
Systeem van competitie, tornooien,
kampioenschappen, ...
Geen te strakke banden met
organisaties, flexibel aanbod
Inbedding in een breder sociaal verband Individuele fitheid en/of collectieve
ontspanningsmomenten
(gezelligheid, groepsbinding, ...)
Bron: Scheerder e.a. (2014)
Onderzoek
• HOE?
Verschuivingen:
Vraag
Aanbod
Uitdagingen
Kansen
Aanbevelingen
Innovatie in
de praktijk
Verschuivingen:
Vraag
Aanbod
Uitdagingen
Kansen
Aanbevelingen
Innovatie in
de praktijk
Enkele cijfers
• Vraag/participatie
Evolutie sportparticipatie in Vlaanderen 1969 – 2009 (12 tot 75 jaar)
Bron: Scheerder e.a., 2013
Enkele cijfers
• Vraag/participatie
%
1
Loopsport (club)
29,9 (2,6)
2
Sportief fietsen
25,8
3
Zwemmen (club)
15,5 (0,7)
4
Fitness
14,5
5
Sportief wandelen (club)
12,3 (1,0)
6
Tennis (club)
7,5 (4,4)
7
Voetbal (club)
7,2 (5,4)
8
Skiën (club)
6,4 (0,2)
9
Wielertoerisme
4,6
10
Mountainbike
3,6
Sportvoorkeur bij volwassenen, anno 2009, i.f.v. sportieve populatie
Bron: Scheerder e.a., 2013
Enkele cijfers
• Vraag/participatie
Algemene sportparticipatie
100
Clubsportparticipatie
90
80
Percentage
70
60,7
60
50
51,7
40
41,3
41,0
30
25,0
20
14,7
10
0
18,6
22,75
14,03
5,34
1969
1979
1989
1999
Evolutie algemene sportparticipatie en clubsportparticipatie bij volwassenen, 1969-2009
Bron: Scheerder e.a., 2013
2009
Enkele cijfers
• Vraag/participatie
(a)
7,1
(b)
11,3
24,5
4,0
Publieke
sportvoorziening
Commerciële
sportvoorziening
Recreatief
Voorziening van een
sportclub
Competitief
42,1
Recreatief en competitief
14,8
Outdoor/in de natuur
Thuis
84,8
11,6
27,4%
29,2%
Formeel
Semi-formeel
(c)
Informeel
43,4%
(a) niveau, (b) locatie en (c) contextualiteit van sportbeoefening bij volwassenen,
anno 2009, i.f.v. sportieve populatie
Bron: Scheerder e.a., 2013
Verschuivingen:
Vraag
Aanbod
Uitdagingen
Kansen
Aanbevelingen
Innovatie in
de praktijk
Uitdagingen
I. Eigen troeven
II. Nieuwe groeimarkten
III. Eigentijdse waarden
IV. Besparingen
V. ...?
Kansen
Verschuivingen:
Vraag
Aanbod
Uitdagingen
Kansen
Aanbevelingen
Innovatie in
de praktijk
Overzicht van
praktijkvoorbeelden
Analyse van 7 good
practices
Overzicht van
praktijkvoorbeelden
Analyse van 7 good
practices
Good practices
public profit
common profit
OVERHEID
public-private profit
publiek
publiek
privaat
particulier
MARKT
MIDDENVELD
economic profit
social profit
private profit
© Scheerder & Vos (2013)
Belgian Homeless Cup
• Sociaal-sportieve voetbalcompetitie
• Doelgroep: dak- en thuislozen
• 19 stedelijke homeless teams
• Voetbal als middel
• Financiering: 50/50
• Partnerships
Belgian Homeless Cup
• Sociaal-sportieve voetbalcompetitie
• Doelgroep: dak- en thuislozen
• 19 stedelijke homeless teams
• Voetbal als middel
• Financiering: 50/50
• Partnerships
public profit
common profit
OVERHEID
public-private profit
publiek
publiek
privaat
particulier
MARKT
MIDDENVELD
economic profit
social profit
private profit
© Scheerder & Vos (2013)
Belgian Homeless Cup
• Sociaal-sportieve voetbalcompetitie
• Doelgroep: dak- en thuislozen
• 19 stedelijke homeless teams
• Voetbal als middel
• Financiering: 50/50
• Partnerships
F+F
Voetbalclubs
Sponsors
Leveranciers
Lokaal netwerk rond
elk homeless team
BHC
Sociale
organisaties
(vb.
evenementenbureau)
Spelers
19
Stedelijke
overheden
13
57
Gemiddeld vijf
partners per netwerk
FitClass
• Advies- en beweegcentrum
• (opnieuw) leren bewegen met plezier
• Gelijkgestemden van zelfde niveau in sociale omgeving
• Franchiseconcept
• Samenwerking scholen en bedrijven
• Dicht bij de doelgroep (dens netwerk): omwonenden en
leerlingen
FitClass
• Advies- en beweegcentrum
• (opnieuw) leren bewegen met plezier
• Gelijkgestemden van zelfde niveau in sociale omgeving
• Franchiseconcept (duurzaamheid van organisatie)
• Samenwerking scholen en bedrijven
• Dicht bij de doelgroep (dens netwerk): inwoners en
leerlingen
We are freerunning
• Project GymFed
• Uitbreiding aanbod met free running en parkour
• Communicatie
• Lidmaatschap
We are freerunning
• Project GymFed
• Uitbreiding aanbod met free running en parkour
• Communicatie
• Lidmaatschap
We are freerunning
• Project GymFed
• Uitbreiding aanbod met free running en parkour
• Communicatie
• Lidmaatschap
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)
Exploratief kader voor sport en innovatie
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)
INCOMPATIBILITEITSTHESE
vorm van innovatie
SOCIAAL
principe
toegankelijkheid
kwaliteit
efficiëntie
omschrijving
goedkoop
laagdrempelig
verdelend
goed
betrouwbaar
omvattend
snel
functioneel
zuinig
focus
vraag
markt
aanbod
product
middelen
structuur
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)
PRODUCTGERELATEERD ORGANISATORISCH
SCENARIO 1
vorm van innovatie
SOCIAAL
principe
toegankelijkheid
kwaliteit
efficiëntie
goedkoop
goed
laagdrempelig
verdelend
betrouwbaar
omvattend
snel
functioneel
zuinig
vraag
markt
aanbod
product
middelen
structuur
omschrijving
focus
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)
PRODUCTGERELATEERD ORGANISATORISCH
SCENARIO 2
vorm van innovatie
SOCIAAL
principe
toegankelijkheid
kwaliteit
efficiëntie
goed
snel
omschrijving
goedkoop
laagdrempelig
verdelend
betrouwbaar
omvattend
functioneel
zuinig
focus
vraag
markt
aanbod
product
middelen
structuur
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)
PRODUCTGERELATEERD ORGANISATORISCH
SCENARIO 3
vorm van innovatie
SOCIAAL
principe
toegankelijkheid
kwaliteit
efficiëntie
goedkoop
snel
laagdrempelig
verdelend
goed
betrouwbaar
omvattend
functioneel
zuinig
vraag
markt
aanbod
product
middelen
structuur
omschrijving
focus
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)
PRODUCTGERELATEERD ORGANISATORISCH
Diffusietheorie van Rogers
Diffusietheorie van Rogers
Verschuivingen:
Vraag
Aanbod
Uitdagingen
Kansen
Aanbevelingen
Praktijk
SPORTIEF (EN) INNOVATIEF IN EEN VERANDERENDE SAMENLEVING
Een verkennende analyse van good practices
als inspiratie voor de clubsport van de toekomst
Jeroen Scheerder, Elien Claes & Bart Vanreusel
Beschikbaar vanaf 21 oktober 2014
via
www.faber.kuleuven.be/BMS
Dank voor uw aandacht!
Aanbevelingen
• 33 aanbevelingen rond vijf thema’s (zie rapport)
o
o
o
o
o
Tendensen
Sportclubs
Overheden
Leden en lidmaatschap
Partners
Tendensen
6. De omvang van niet-competitieve sportbeoefening in Vlaanderen
is beduidend groter dan die van competitieve sportbeoefening. Het
sportclublandschap moet daarom ook voorzien in een ruim aanbod
van niet-competitieve sportbeoefening. De groeimogelijkheden voor
het verenigde sportleven zitten vooral in de niet-competitieve
sportbeoefening.
9. De voorgestelde praktijkvoorbeelden in dit boek tonen aan dat
innovatief denken en handelen in sportverenigingen volop aan de
orde en van diverse aard is. De uitwisseling van werkbare modellen
en goede voorbeelden moet dit vernieuwingsproces stimuleren.
Sportclubs
13. Het landschap van sportclubs is ‘organisch’: ze zijn heel divers in
schaal, doelen, programma, bereik, organisatie, leden, partners, ... .
In dit landschap moet een sportclub bewust een eigen profiel en
eigenheid bepalen en koesteren.
15. Waar te weinig sportclubs zijn, onder meer in een aantal steden
in Vlaanderen, moet de lokale overheid de oprichting van sportclubs
door burgers bevorderen. Waar teveel sportclubs zijn of waar ze
elkaar beconcurreren moeten diverse vormen van samenwerking
gestimuleerd worden of zelfs fusie overwogen durven worden.
Overheden
20. Overheidsbesparingen op sportverenigingen zullen een groot
aantal mensen uitsluiten en dit moet vermeden worden. Sociale
correctie in de beleidsvoering en beleidssanering is aangewezen.
22. Waar te weinig sportinfrastructuur beschikbaar is moeten
sportclubs alternatieve ruimten en omgevingen benutten. De
publieke ruimte, zoals pleinen, veldjes, parken en straten moet meer
voor sportbeoefening ingezet worden en inzetbaar zijn.
Leden en lidmaatschap
24. Lid zijn van een sportvereniging moet op diverse manieren
kunnen. Het jaarlidmaatschap is niet de enige formule. Flexibele
vormen van binding en lidmaatschap moeten inspelen op meer
informele of formele manieren waarop mensen zich vandaag
verenigen.
25.
Ook
de
snel
groeiende
lichte
sportvormen
en
lichte
sportbeoefenaars zoeken vormen van binding en verbinding.
Sportclubs moeten vormen van ledenbinding ontwikkelen die
aangepast zijn aan de verwachtingen van lichte sportbeoefenaars.
Partners
32. Samenwerkingsvormen geven aanleiding tot het uitwisselen van
expertise en good practices. Van op lokaal tot op internationaal
niveau kunnen uitwisselingen plaatsvinden, zowel binnen de
sportsector, als met andere sectoren.
33. Samenwerking tussen sportclubs kan op verschillende manieren
bevorderd worden, van eenvoudige praktische afspraken tot fusie.
Traditioneel versus nieuw
Traditionele organisatie in ‘oude’ sportwereld
‘Stricte’ definitie van sport
Club, bond
Stabiel
Star
Taakgericht
Sportieve belangen
Taken bepaald door functie
Democratische regels
Kostendekkende begroting
Gericht op het individu
Vrijwillig bestuur
Vaste aanstellingen
Gericht op opdrachten
Managers nemen beslissingen
Gericht op voorschriften
Relatief homogeen personeelsbestand
Werkdagen van negen tot vijf
Hiërarchische relaties
Werken op kantoor, op specifieke tijden
Lokale gemeenschap
Sportassociatie
Uniform sportspecifiek domein als accommodatie
Leden, donateurs
Bron: Robbins & Coulter (2003) en Broeke (2002)
Nieuwe organisatie in ‘nieuwe’ sportindustrie: sport als
business
‘Ruime’ definitie van sport
Onderneming, bedrijfstak
Dynamisch
Flexibel
Gericht op vaardigheden
Commerciële belangen
Taken bepaald door prioriteit
Economische wetten
Beoogde winstmarge
Teamgericht
Professioneel management
Tijdelijke aanstelling
Gericht op betrokkenheid
Werknemers dragen bij aan beslissingsproces
Klantgericht
Heterogeen personeelsbestand
Flexibele werktijden
Uitgebreide (netwerk)relaties
Plaats en tijd van werken onbepaald
Wereldwijde markt
Sportonderneming
Veelvormig sport-/vrijetijdscomplex
Aandeelhouders en belanghebbenden
Traditionele versus nieuwe lijn in de
sport- en bewegingscultuur
Focus
Traditionele lijn
Nieuwe lijn
Focus
Hiërarchie
Top-down model
Participatie model
Inspraak (deelnemen en
deelhebben)
Productiviteit
Centralisatie model
Netwerk model
Creativiteit (verweven
en innoveren)
Preventief model
Verantwoordelijkheid
(voorkomen en
behouden)
Remedie
Curatief model
Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)

Download Report