Rapport n.a.v. de jaarrekening
2011 APS
juli 2014
Jaarrekening APS 2011
INHOUDSOPGAVE
1.
OVER DIT ONDERZOEK ................................................................................................... 3
1.1
Aanleiding ................................................................................................................. 3
1.2
Wijze van uitvoering onderzoek .................................................................................... 4
1.3
Onderzoek naar jaarrekening ....................................................................................... 5
1.4
Onderzoek naar de rechtmatigheid ................................................................................ 5
2.
SAMENVATTING ............................................................................................................. 7
3.
DE JAARREKENING ........................................................................................................ 10
3.1
Verklaring van de externe accountant en de actuaris van het APS ..................................... 10
3.2
Balansposten ............................................................................................................ 11
3.3
De winst- en verliesrekening 2011 ............................................................................... 20
4.
RECHTMATIGHEID......................................................................................................... 22
4.1
Organisatie ............................................................................................................... 22
4.2
Beleggingen.............................................................................................................. 23
4.3
Begroting en verantwoording ...................................................................................... 25
4.4
Oordeel over de rechtmatigheid ................................................................................... 26
5.
GOVERNANCE, COMPLIANCE AND RISK MANAGEMENT (GCR) .............................................. 27
5.1
Investment Policy Statements (IPS) en interne beheersing .............................................. 27
5.2
De samenwerking met de beleggingsadviseur ................................................................ 28
5.3
Toezicht Centrale Bank ............................................................................................... 29
5.4
Oordeel over Governance, Compliance and Risk Management (GCR) .............................. 29
6.
REACTIE BESTUUR APS EN NAWOORD ALGEMENE REKENKAMER ......................................... 30
6.1
Reactie Bestuur APS .................................................................................................. 30
6.2
Nawoord Algemene Rekenkamer .................................................................................. 33
BIJLAGE 1
DEFINITIE LIJST ................................................................................................. 35
Algemene Rekenkamer | 2
Jaarrekening APS 2011
1.
OVER DIT ONDERZOEK
1.1
Aanleiding
De opdracht tot controle van het Algemeen Pensioenfonds Sint Maarten (APS) ligt vast in artikel
26 van de Landsverordening Algemeen Pensioenfonds van Sint Maarten (Lv APS; AB 2013, GT
nr. 65). In artikel 18, lid 10 van de Lv APS staat dat de Algemene Rekenkamer (verder: de
Rekenkamer) de door haar gecontroleerde jaarrekening onder bijvoeging van haar opmerkingen
aan de Staten en de Minister zendt.
Uit de bepalingen in de Lv APS blijkt duidelijk dat de overheid betrokken wil blijven bij het
toezicht op het APS en haar deelnemingen. Naar de mening van de Rekenkamer is dit terecht,
omdat de premies door de deelnemers en de overheid aan het fonds worden afgedragen en het
fonds de toekomstige pensioenuitkeringen veilig dient te stellen.
Het bestuur dient de vastgestelde jaarrekening1 2011 met verklaring van zijn externe
accountant én het jaarverslag vóór 1 november van 2012 aan de Minister van Financiën, aan de
Centrale Bank en aan de Algemene Rekenkamer te verstrekken. Het bestuur van het APS heeft
de jaarrekening 2011 bij brief van 21 juni 2013 aan ons aangeboden.
De jaarrekening 2011 van het APS is gecontroleerd door een externe accountant. De
Rekenkamer heeft vanuit efficiëntie overwegingen ervoor gekozen om niet zelfstandig een
controle op de jaarrekening van het APS te verrichten maar een grondige review van de door de
externe accountant verrichte controle uit te voeren. Voor de aspecten met betrekking tot het
deelnemersbestand van het pensioenfonds en de actuariële aannames bij de bepaling van de
pensioenverplichtingen, hebben wij ons laten bijstaan door een externe actuaris.
Leeswijzer
In dit rapport komen achtereenvolgens aan de orde: de samenvatting van ons rapport
(hoofdstuk 2), de jaarrekening 2011 (hoofdstuk 3), de naleving van de Lv APS en de daaruit
voortkomende
nadere
bepalingen
en
richtlijnen
(rechtmatigheid)
(hoofdstuk
4)
en
Governance,Compliance and Risk Management aspecten (Risico Beheersing) (hoofdstuk 5). Wij
besluiten dit rapport met een weergave van de reactie die wij op het conceptrapport hebben
gekregen van het bestuur van het APS (hoofdstuk 6), aangevuld met ons nawoord (§ 6.2).
1
Lv APS; AB 2013, GT nr. 65. Art. 18, lid 7
Algemene Rekenkamer | 3
Jaarrekening APS 2011
1.2
Wijze van uitvoering onderzoek
Bij haar wettelijke taak om de controle van het APS uit te voeren steunt de Rekenkamer op de
door de externe accountant uitgevoerde controle. De Rekenkamer dient een redelijke mate van
zekerheid te verkrijgen over de getrouwheid van de verantwoordingsinformatie en over het
rechtmatig handelen van het APS. Daarbij mag van de Rekenkamer worden verwacht dat zij
haar taak zo efficiënt mogelijk uitvoert. Vanuit efficiëntieoverwegingen is het logisch om werk
niet dubbel te doen, maar om te steunen op reeds door de externe accountant uitgevoerde
werkzaamheden. Tevens is het van belang dat de Rekenkamer vanuit haar eigen specifieke taak
en
verantwoordelijkheid
zelf
een
oordeel
vormt
over
de
door
anderen
uitgevoerde
werkzaamheden.
De Rekenkamer heeft haar reviewprogramma uitgevoerd waarbij optimaal gebruik wordt
gemaakt van de door de externe accountant verrichte werkzaamheden.
Naast het beoordelen van de werkzaamheden van de externe accountant en de uitkomsten
hiervan, heeft de Rekenkamer altijd de mogelijkheid om zelf een eigen onderzoek ter plaatse uit
te voeren. De Rekenkamer heeft bijvoorbeeld een eigen onderzoek verricht naar de “Pensioenen
Sint Maarten 2011” en heeft hierover op 16 april 2013 gerapporteerd door publicatie op haar
website en door aanbieding van haar rapport aan de Staten. Ook heeft de Rekenkamer
bijvoorbeeld een externe actuaris ingeschakeld om de actuariële aannames, die ten grondslag
liggen aan de berekening van de pensioenverplichtingen, te laten toetsen. Daarnaast heeft de
Rekenkamer diverse rechtmatigheidsaspecten zelfstandig onderzocht.
De Rekenkamer is verantwoordelijk2 voor de controle van de jaarrekening van het APS. Het APS
heeft haar jaarrekening opgesteld onder de International Financial Reporting Standards (IFRS).
Dit verslaggevingsstelsel is een algemeen aanvaard stelsel.
De jaarrekening 2011 van het APS is gecontroleerd door een externe accountant. In dit rapport
geven wij antwoord op de twee volgende onderzoeksvragen:
1. Is de jaarrekening 2011 van het Algemeen Pensioenfonds Sint Maarten opgesteld in
overeenstemming met de bepalingen van de Landsverordening Algemeen Pensioenfonds
van Sint Maarten en met de International Financial Reporting Standards en is de hierin
opgenomen informatie inzake de financiële positie en financiële resultaten redelijkerwijs
getrouw verantwoord?
2. Handelt het APS in overeenstemming met:
a.
De Landsverordening Algemeen Pensioenfonds van Sint Maarten en de daaruit
voortkomende nadere bepalingen en richtlijnen?
b.
De pensioenlandsverordening Overheidsdienaren (PB 1997, no 312) en de
Pensioenverordening Burgerlijke Landsdienaren (PB 1938, no15) en andere
relevante wet- en regelgeving, voor zover aanwezig?
2
c.
De Landsverordening Corporate Governance (AB 2013, GT nr. 19)?
d.
Beleid en richtlijnen van de Centrale Bank?
Lv APS; AB 2013, GT no. 35, art. 18, lid 7
Algemene Rekenkamer | 4
Jaarrekening APS 2011
1.3
Onderzoek naar jaarrekening
Ons onderzoek naar de jaarrekening 2011 van het APS bestaat uit het reviewen van de
werkzaamheden van de externe accountant en eigen onderzoek. In de review is ook gekeken in
welke mate de externe accountant steunt op de actuaris en zijn er in dit kader diverse brieven
en mailwisselingen van en met de actuaris geanalyseerd.
Op hoofdlijnen hebben wij onze review van het dossier van de externe accountant op de
volgende onderdelen uitgevoerd:
-
De uitgevoerde risicoanalyse;
-
De onderbouwde en gemotiveerde controleaanpak;
-
De vermelde controlewerkzaamheden in de controleprogramma’s voor de aspecten die uit
onze risicoanalyse naar voren zijn gekomen (zie de paragraaf hierna);
-
De vastgestelde betrouwbaarheidspercentages en toleranties die bepalend zijn voor de
minimale omvang van deelwaarnemingen;
-
De
diepgang
van
de
uitvoering
van
de
in
de
controleprogramma’s
opgenomen
controlehandelingen en de doorvertaling ervan naar het eindoordeel;
-
De
materiele
posten
van
de
jaarrekening
in
de
planning
en
evaluatie
van
de
accountantscontrole;
-
De controle op de gehanteerde waarderingsgrondslagen;
-
De tekst van de afgegeven controleverklaring;
-
De tekst van de door de actuaris afgegeven actuariële verklaring;
-
Het voldoen aan de Pensioenlandsverordening Overheidsdienaren (PB 1997, no 312), aan
de Pensioenverordening Burgerlijke Landsdienaren (PB 1938, no15) en andere relevante
regelgeving voor zover aanwezig.
Op basis van onze eigen risicoanalyse hebben wij met name onderzoek gedaan naar de
volgende aspecten van de jaarrekening :
-
De waardering van beleggingen;
-
De waardering van de vordering op de overheid;
-
De boedelverdeling van activa en passiva van het voormalig Algemeen Pensioenfonds van
de Nederlandse Antillen (APNA);
-
Het eigen vermogen;
-
De volledigheid en juistheid van de deelnemersadministratie “defined benefit pension plan”;
-
De prudentie van de actuariële aannames voor berekening van de pensioenverplichting per
balansdatum;
-
De rekening-courant schuld aan APC.
In onze rapportage zullen wij ingaan op de hier vermelde aspecten.
1.4
Onderzoek naar de rechtmatigheid
Ons onderzoek naar de rechtmatigheid heeft zich gericht op:
-
de Landsverordening APS (AB 2013, GT nr. 65);
Algemene Rekenkamer | 5
Jaarrekening APS 2011
-
het voldoen aan de Pensioenlandsverordening Overheidsdienaren (PB 1997, no 312),
aan de Pensioenverordening Burgerlijke Landsdienaren (PB 1938, no15) en andere
relevante regelgeving voor zover aanwezig;
1.5
-
het besluit ‘Mandaat & delegatie directie APS’ van 13 april 2012;
-
Benoemingsbeschikking leden beleggingscommissie;
-
het reglement beleggingscommissie;
-
het investeringsbeleid: External and Internal Master investment Policy.
Onderzoek naar Governance, Compliance and Risk Management
Ons onderzoek naar de kwaliteit van de Governance, Compliance en Risk management aspecten
heeft zich gericht op:
-
De verschillende investment policy statements;
-
Separately Management Accounts agreement (SMA)
-
artikel 11 lid 2 van Lv APS.
Algemene Rekenkamer | 6
Jaarrekening APS 2011
2.
SAMENVATTING
In dit hoofdstuk geven wij een samenvatting van de belangrijkste bevindingen en conclusies.
Wij hebben er voor gekozen om de bevindingen en conclusies samen te vatten zonder
technische termen. Voor een onderbouwing van deze bevindingen en conclusies met technische
details verwijzen wij naar de hierna volgende hoofdstukken.
Jaarrekening
De Boedelverdeling van de activa en passiva van het voormalig Algemeen Pensioenfonds van de
Nederlandse Antillen (APNA) is ten tijde van dit onderzoek nog niet afgerond. Hierdoor bestaat
er een onzekerheid in de waardering van de posten die voortkomen uit de boedelscheiding.
Niet alle deelnemers zijn in de bestanden van het APS opgenomen en de gegevens van een
aanzienlijk deel van de deelnemers zijn foutief in de bestanden van het APS opgenomen. Wij
achten de kans reëel dat de pensioenverplichtingen in werkelijkheid per 31 december 2011
hoger zijn dan de pensioenverplichtingen die in de jaarrekening voor NAf 394.701.000 zijn
weergegeven.
De gebruikte grondslagen voor de berekening van de Voorziening Pensioenverplichtingen zijn
niet
getoetst
aan
de
specifieke
situatie
van
Sint
Maarten.
Het
APS
berekent
de
pensioenverplichtingen door toekomstige betalingen contant te maken uitgaande van 4% rente.
Op het moment dat het APS een lager percentage hanteert, wordt de verplichting per 31
december
2011
aanzienlijk
hoger.
Het
feit
dat
een
ALM-studie
ontbreekt,
het
beleggingsrendement over 2011 laag is en het resultaat over 2011 negatief is, zorgt ervoor dat
wij geen oordeel kunnen vormen over het terecht hanteren van een rekenrente van 4 procent.
Volgens de jaarrekening worden de pensioenverplichtingen niet gedekt door het aanwezige
vermogen en er is tevens niet voldoende vermogen aanwezig ter dekking van de algemene
risico’s en de beleggingsrisico’s. Op het moment dat er een lager percentage dan 4 wordt
gehanteerd voor de berekening van de pensioenverplichtingen, wordt het tekort van het
aanwezige vermogen ten opzichte van de pensioenverplichtingen fors hoger.
APC heeft de schuld van het APS aan APC van NAf 13,436,381 per 31 december 2011 niet
bevestigd. De externe accountant heeft ook geen toereikende controle-informatie kunnen
verkrijgen over deze schuld aan APC. Er is daarom geen zekerheid over de volledigheid van de
opgenomen schuld aan APC.
Het percentage van de gehanteerde premieafdracht van 22 procent is niet in overeenstemming
met het wettelijke percentage van 25 procent.
Conclusie
Op grond van het vorenstaande zijn er aanzienlijke onzekerheden in de jaarrekening met
betrekking tot de verdeling van de Boedelbalans voormalige Nederlandse Antillen, de
volledigheid van de deelnemersadministratie en de onderbouwing van de grondslagen voor de
Algemene Rekenkamer | 7
Jaarrekening APS 2011
berekening van de pensioenverplichtingen en de schuld aan APC. Wij onthouden ons daarom
van een oordeel over de getrouwheid van de jaarrekening.
Ook kunnen wij op basis van het voorgaande niet concluderen dat de financiële positie per 31
december 2011 gezond was.
Rechtmatigheid
Formele besluiten over de organisatie van het APS, zoals benoeming voltallige Bestuur, zijn niet
tijdig genomen. Ook zijn de jaarrekening 2011 en de jaarrekening 2012 niet tijdig opgesteld.
Ook is er voor 2011 en 2012 geen beleggingsplan opgesteld. Deze bevindingen zijn in strijd met
de Lv APS.
Het overmaken van US$ 48 miljoen naar een buitenlandse bankrekening is onrechtmatig omdat
de vergunning die daarvoor nodig was pas later door de Centrale Bank werd afgegeven. De
Rekenkamer heeft begrepen dat het usance is dat door tijdsdruk eerst mondeling toestemming
wordt verkregen en dat de schriftelijke toestemming in de vorm van een vergunning later volgt.
De Algemene Rekenkamer heeft niet kunnen vaststellen of deze “praktijk” bij het APS ook is
gehanteerd.
Conclusie
Op grond van het vorenstaande concludeert de Rekenkamer dat er vanaf de start van het fonds
op 10 oktober 2010 tot op het moment van ons onderzoek niet is voldaan aan diverse wettelijke
inrichtingseisen. Ook hebben wij niet kunnen vaststellen dat de Centrale Bank over 2011 in
overeenstemming met de LV APS toezicht heeft gehouden.
Governance, Compliance and Risk management (GCR)
Voor zover de Rekenkamer heeft kunnen nagaan worden de toezichtswerkzaamheden op de
uitvoering van het beleggingsbeleid en de oordelen daarover onvoldoende gestructureerd en
consistent vastgelegd. Hierdoor was het voor de Rekenkamer tijdens haar onderzoek niet
mogelijk om na te gaan of de toezichtswerkzaamheden en de interne oordelen daarover
adequaat zijn uitgevoerd.
Wel is tijdens het gesprek met de directie onder andere gebleken dat APS 24/7 de beschikking
heeft over een terminal om de beleggingen te kunnen monitoren en dat er periodiek telefonisch
overleg met de externe adviseur plaatsvindt in het kader van toezichthoudende taken.
De adviseur, het bedrijf dat de adviseur vertegenwoordigt en het bedrijf dat de opdrachten tot
aan- en verkoop geeft aan de managers zijn direct of indirect met elkaar verbonden, terwijl de
managers op aanbeveling van dezelfde adviseur door het APS worden aangewezen (zie 5.2:
Tabel OECD).
APS heeft voor haar buitenlandse investeringen (40%) de functie van custodian formeel
geregeld. Voor de binnenlandse investeringen (60%) is echter -formeel- nog geen invulling
gegeven aan de functie van custodian.
De Rekenkamer heeft geen oordeel kunnen vormen over het toezicht over de jaren 2011 en
2012 van de Centrale Bank op het APS.
Algemene Rekenkamer | 8
Jaarrekening APS 2011
Conclusie
De Rekenkamer heeft op basis van het hiervoor vermeldde niet kunnen vaststellen dat binnen
het APS op een gestructureerde wijze toezicht wordt gehouden op de uitvoering van het
beleggingsbeleid.
Algemene Rekenkamer | 9
Jaarrekening APS 2011
3.
DE JAARREKENING
3.1
Verklaring van de externe accountant en de actuaris van het APS
Controleverklaring van de externe accountant
De externe accountant heeft bij de jaarrekening 2011 van het APS op 15 mei 2013 een
controleverklaring
met
beperking
afgegeven.
Volgens
de
controleverklaring
geeft
de
jaarrekening een getrouw beeld van de financiële positie per 31 december 2011 en het behaalde
resultaat over 2011 en is deze jaarrekening in overeenstemming met de International Financial
Reporting Standards met uitzondering van de mogelijke effecten van de volgende issues:
-
De other non-current assets include the proceeds from the division of the assets of the
Fund’s predecessor. The division of assets is being executed in accordance with the
Kingdom
decree
‘Onderlinge
regeling
opvolging
en
boedelscheiding
Algemeen
Pensioenfonds Nederlandse Antillen en opvolging van enkele andere aanverwante
regelingen’. The amount that the Fund has been recognized as the beginning balance is
derived from the latest draft version of the ‘Rapport inzake boedelverdeling per 9
oktober 2010 van het Algemeen Pensioenfonds van de Nederlandse Antillen’ dated
September 14, 2012. The possible effect on the non-current assets of the re-allocation
of participants is unknown;
-
The loan and borrowings include the current account payable to APC amounting to ANG
13,436,381 as per December 31, 2011. This balance could not be confirmed by APC.
We were not able to satisfy ourselves as to the completeness of this current account
balance by other audit procedures;
-
The Fund has recorded a provision for non-registered participants for an amount of ANG
7,086,649. This provision is recognized based on the invoiced premiums for nonregistered participants. The related pension benefit obligation for these non-registered
participants and the possible effect on the provision currently recognized is unknown.
De verklaring van de actuaris
De actuaris heeft op 7 mei 2013 een actuariële verklaring afgegeven over het boekjaar 2011.
Het oordeel in de actuariële verklaring luidt:
-
“Met inachtneming van het voorafgaande en het navolgende verklaar ik dat naar mijn
overtuiging de technische voorzieningen, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels
en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend zijn vastgesteld. Het vermogen van het
pensioenfonds is op de balansdatum niet voldoende ter dekking van de minimum positie
van
de
voorziening
voor
pensioenverplichtingen
(VPV),
er
is
sprake
van
een
dekkingstekort.”
Het “voorafgaande” heeft betrekking op de door het pensioenfonds verstrekte administratieve
basisgegevens en de bevindingen van de accountant ten aanzien hiervan. De actuaris heeft
deze gegevens als uitgangspunt voor zijn beoordelingswerkzaamheden aanvaard.
Algemene Rekenkamer | 10
Jaarrekening APS 2011
3.2
Balansposten
Activa
In onderstaande tabel is de activazijde van de balans van het APS per 10 oktober 2010 en
ultimo 2011 opgenomen. Wij hebben de benamingen uit de jaarrekening 2011 van APS
aangehouden:
Activazijde balans (x NAƒ 1.000)
2011
Property and equipment
161
Intangible assets
108
Financial assets
- Investments held to maturity
70.000
- Investments held at fair value through profit or loss
65.972
Other non-current assets
87.229
Total non-current assets
223.470
Accounts receivable
40.062
Short term portion of financial assets
120.000
Other current assets
66
Cash and cash equivalents
31.134
Total current assets
191.262
Total assets
414.732
10-10-10
-
300.928
300.928
74.427
74.427
375.355
Waardering van de beleggingen
De beleggingen zijn deels verantwoord onder de balanspost Financial assets en deels voor het
kortlopende deel van NAf 120.000.000 (deel van het vermogen in de beleggingen dat binnen
een jaar na 31 december 2011 weer beschikbaar komt ter herinvestering of pensioenbetalingen)
onder de balanspost Short term portion of financial assets.
Investments held to maturity
Het APS heeft in het kader van de boedelscheiding met APNA een voorschot gekregen op het
deel waar het APS recht op heeft. Dit voorschot werd gedurende 2011 tijdelijk belegd in Time
deposits in afwachting van verdere binnenlandse en buitenlandse investeringen. Wij hebben
geen vastlegging van de intentie van het management gezien inzake de voorgenomen termijn
voor het aanhouden van de time deposits. Deze time deposits zijn geclassificeerd als “held to
maturity”. De intentie van het management was kennelijk om deze beleggingen tot einde
looptijd aan te houden.
Deze time deposits worden aangehouden bij vier lokale banken. De nominale waarde van deze
time deposits bedraagt NAf 190 miljoen, waarvan 120 miljoen binnen een termijn van maximaal
1 jaar zal aflopen. Het gedeelte welk binnen 1 jaar zal aflopen is op de balans 2011 van het APS
verantwoord als kortlopende deel van de beleggingen.
Algemene Rekenkamer | 11
Jaarrekening APS 2011
Investments held at fair value through profit or loss
De “investments held at fair value” betreffen internationale beleggingen en zijn ultimo 2011 als
volgt samengesteld:
Soort belegging
31-12-11
Fixed income
17.123.623
Equity
48.847.610
Totaal
65.971.233
Bedragen in NAf
Periodiek ontvangt het APS een overzicht van de internationale beleggingen. Wij merken hierbij
op dat de waardering niet is gestaafd met een onafhankelijke bron (bijvoorbeeld Bloomberg).
Wij hebben begrepen dat de waardering ultimo 2012 wel met een onafhankelijke bron zal
worden afgestemd.
Waardering van de vordering op de overheid
Ultimo 2011 heeft het APS een aanzienlijke vordering van NAf 38,4 miljoen op de overheid.
Deze vordering betreft door het APS voorgeschoten bedragen inzake:
-
VUT en Duurtetoeslag ten behoeve van gepensioneerde ambtenaren;
-
voorgeschoten bedragen inzake VUT en Duurtetoeslag van gepensioneerde werknemers van
gesubsidieerde schoolbesturen;
-
nog te ontvangen pensioenpremies van actieve werknemers van de gesubsidieerde
schoolbesturen.
Momenteel onderhandelt het APS met de overheid over een aflossingsplan ter incasso van deze
openstaande vordering.
Ten tijde van het uitbrengen van de jaarrekening was de vordering op de overheid per 31
december 2011 ouder dan 1 jaar. De rentetegoeden zijn ook in deze vordering per 31 december
2011 verantwoord.
Conclusie waardering van de vordering op de overheid
De vordering op de overheid is correct gewaardeerd.
Boedelverdeling van de activa en passiva van het voormalig Algemeen Pensioenfonds
van de Nederlandse Antillen (APNA)
Van belang voor het APS is dat er een definitieve afrekening van bezittingen en schulden zal
volgen uit de definitieve boedelscheiding van APNA. De boedelscheiding is nog niet afgerond en
daarom ook nog niet definitief.
Conclusie Boedelverdeling van de activa en passiva van het voormalig Algemeen
Pensioenfonds van de Nederlandse Antillen (APNA)
Er bestaat een onzekerheid in de waardering van de posten die voortkomen uit de voorlopige
boedelscheiding. Dit kan gevolgen hebben voor de getrouwheid van de jaarrekening.
Algemene Rekenkamer | 12
Jaarrekening APS 2011
Passiva
In de volgende tabel is de passivazijde van de balans ultimo 2011 weergegeven:
Passivazijde balans (x NAƒ 1.000)
2011
Reserves
Result current year
10-10-10
3.597
- 4.328
3.597
-
- 731
3.597
394.701
7.087
13.436
371.758
-
415.224
371.758
Accounts payable
Tax and social premiums payable
199
40
-
Total current liabilities
239
-
Total liabilities
415.463
371.758
Total equity and liabilities
414.732
375.355
Total equity
Pension benefits obligations
Provisions
Loan and borrowings
Total non-current liabilities
Eigen vermogen
Als gevolg van de nieuwe staatkundige verhoudingen per 10 oktober 2010 en de in dit kader
bepaalde verdeelsleutel van de activa en passiva van APNA zijn activa en passiva voorlopig
toegekend aan het APS op basis van de voorlopige boedelverdeling. De verdeelde activa
overtreffen de verdeelde passiva met NAf 3.597.252. Dit is het startkapitaal van het APS per 10
oktober 2010.
Voorzieningen
Inleiding
De balanspost Voorzieningen is als volgt samengesteld:
Omschrijving
Pensioenvoorziening geregistreerde deelnemers
Pensioenvoorziening niet geregistreerde deelnemers
Totaal
Bedrag NAf
394.701.000
7.086.649
401.787.649
De voorziening voor niet-geregistreerde werknemers betreft de gefactureerde premies voor niet
geregistreerde deelnemers. De niet-geregistreerde deelnemers zullen in de pensioenvoorziening
Algemene Rekenkamer | 13
Jaarrekening APS 2011
worden opgenomen zodra deze werknemers worden geregistreerd. Wij zullen hierna deze twee
voorzieningen als een geheel onder de pensioenvoorziening behandelen.
Voorwaarden voor het juist berekenen van de omvang van de voorziening voor
pensioenverplichtingen
Om de juiste omvang van de voorziening voor pensioenverplichtingen (VPV) te kunnen
berekenen is het essentieel dat:
-
de deelnemersadministratie juist en volledig is;
-
de actuariële aannames voldoende prudent zijn.
Juistheid en volledigheid van de deelnemersadministratie
Het APS is bij Landsverordening opgericht op 10 oktober 2010 en is het pensioenfonds voor alle
overheidsambtenaren en werknemers van de overheidsentiteiten op Sint Maarten. De
deelnemende organisaties hebben over 2011 het aantal deelnemers en de relevante gegevens
over de deelnemers aan het APS doorgegeven. Deze opgaven zijn niet vergezeld van een
controleverklaring van de betreffende externe accountants. Het APS heeft niet gecontroleerd of
de door de deelnemende organisaties opgegeven aantal werknemers en gegevens per
werknemer correct zijn.
Het beheer van de deelnemersadministratie en de verzorging van de pensioenuitkeringen werd
gedurende 2011 grotendeels uitbesteed aan het Algemeen Pensioenfonds Curaçao (APC). In dit
kader was er sprake van een Service Level Agreement (SLA) tussen het APS en het APC.
Er bestonden bij het APC en haar voorganger het APNA aanzienlijke achterstanden (‘backlogs’)
in de verwerking van mutaties in de deelnemersadministratie. Verder was rond 10 oktober 2010
sprake van een aanzienlijke uitbreiding van het deelnemersbestand als gevolg van de
indiensttreding van ambtenaren voor de invulling van belangrijke posten in de overheid van het
nieuwe Land Sint Maarten.
Het APS heeft de Stichting Overheidsaccountantsbureau (SOAB) de opdracht gegeven om de
juistheid en de volledigheid van het deelnemersbestand, dat door het APS van het APC is
overgenomen, te controleren. De werkzaamheden zijn in 2012 opgestart en liepen door tot in
2013. SOAB had op het moment van onze controle haar definitieve rapportage inzake de
juistheid en volledigheid van het deelnemersbestand nog niet uitgebracht. Op grond van de
bevindingen
in
de
concept-rapportage
bleek
dat
er
onzekerheid
bestond
over
de
betrouwbaarheid van de deelnemersadministratie. Dit werd onder andere veroorzaakt doordat:
-
gegevens betreffende het pensioengevend salaris, de NAW-gegevens, maar ook gegevens
betreffende partner of geen partner en aantal kinderen onvolledig in het bestand waren
opgenomen;
-
de overheid, de NV ’s, de schoolbesturen en de overige stichtingen niet altijd alle en niet
altijd actuele gegevens en documenten bij het APNA/APC hebben ingeleverd.
Bij onvolledige documentatie en gegevens werden de aangemelde personen door APNA/APC niet
in het deelnemersbestand opgenomen.
Uit de door de Rekenkamer op 16 april 2013 uitgebrachte Eindrapportage “Pensioenen Sint
Maarten 2011” komt ook naar voren dat de deelnemersadministratie onvolledig is. Wij stelden
vast dat meer dan 50 procent van de medewerkers die recht op pensioen hebben, niet bij het
Algemene Rekenkamer | 14
Jaarrekening APS 2011
APS waren ingeschreven. Ook al staan deze medewerkers niet ingeschreven, zij hebben wel
rechten uit het pensioenfonds omdat ze overheidsdienaar of werknemers volgens burgerlijk
recht zijn. De periode van de uitvoering van ons onderzoek loopt niet helemaal door tot het
moment van afgeven van de controleverklaring door de externe accountant. Wij zijn echter van
mening dat ons onderzoek wel richtinggevend is voor ons oordeel over de betrouwbaarheid van
de deelnemersadministratie.
De actuaris heeft op 7 mei 2013 een “Certificeringsrapport 2011 Algemeen Pensioenfonds Sint
Maarten” uitgebracht. In dit rapport staan uitspraken die er voor zorgen dat wij twijfelen of de
deelnemersbestanden en de daarop berekende VPV in de jaarrekening 2011 voldoende
betrouwbaar zijn. Deze uitspraken hebben betrekking op:
-
Het ontbreken van een verklaring van de accountant dat de basisgegevens juist en volledig
zijn. Dat is wel gebruikelijk en geeft de actuaris zekerheid. De actuaris heeft op zich de
ruimte om zonder een verklaring toch de basisgegevens te aanvaarden, maar juist als de
accountant geen verklaring kan geven, en er zijn al eerder twijfels geuit over de bestanden,
dan zullen er duidelijke bevindingen van de accountant en/of van de actuaris zelf moeten
zijn die tot de conclusie leiden dat de basisgegevens juist en volledig zijn.
-
Een brief van de accountant van 15 april 2013 waarin deze verklaart dat zij uit een
steekproef voor 80 van de 85 deelnemers de juistheid heeft kunnen vaststellen. Van 5 van
de 85 kon de accountant niet de juistheid vaststellen, omdat deze in het dossier ontbraken.
Deze dossiers bevonden zich nog bij het Algemeen Pensioenfonds Curaçao. Uit emails blijkt
dat de 5 ontbrekende deelnemers door de actuaris zelf zijn gecontroleerd en hierbij geen
bijzonderheden zijn geconstateerd.
-
De volledigheid van de basisgegevens. De actuaris en de accountant gaan in de betreffende
correspondentie niet in op de volledigheid van de basisgegevens. Er zouden dus deelnemers
kunnen ontbreken. De deelnemersbestanden van het APS komen voort uit de splitsing van
APNA. De splitsing van APNA is door een accountant gecontroleerd. De controles van de
actuaris en accountant zijn voortgezet op basis van deze beginstand. Eventueel kunnen nog
verschuivingen van deelnemers plaatsvinden tussen de verschillende pensioenfondsen
voortgekomen uit APNA. De actuaris geeft aan dat dit naar verwachting een beperkte
impact op de dekkingsgraad zal hebben, omdat naast de pensioenverplichtingen ook het
bijbehorende vermogen overgedragen zal moeten worden.
-
De hoogte van de voorziening voor niet geregistreerde deelnemers, die door het fonds zelf
is bepaald en niet door de actuaris is gecontroleerd.
-
Het bestaan van twee gescheiden systemen voor de administratie van actieve- en
premievrije deelnemers enerzijds en voor gepensioneerden anderzijds heeft geleid tot a. het
opnemen van extracomptabele posten in de voorziening en b. tot diverse correctieposten bij
zowel de vaststelling van de VPV als bij het opstellen van het verloop van de VPV. Hierdoor
ontstaan onzuiverheden in de analyse en wordt de controle op de toereikendheid van de
VPV bemoeilijkt. Volgens de actuaris van het APS biedt de technische analyse vooralsnog
niet het gewenste betrouwbaarheidsniveau. Dit komt omdat sprake was van grote
correctieposten door de afsplitsing van het fonds en door onzekerheden wegens meerdere
administratieve systemen.
Algemene Rekenkamer | 15
Jaarrekening APS 2011
-
De herindeling van de deelnemers over de drie fondsen (APS, APC en PCN). Volgens de
actuaris dienen de eindafrekeningen met de andere fondsen zo spoedig mogelijk te worden
afgewikkeld om onzekerheden zo veel mogelijk te verkleinen.
-
Deelnemers die ten onrechte niet en ten onrechte wel in de systemen van het APS
voorkomen. Volgens de actuaris horen 147 deelnemers bij het APS thuis, maar waren bij
het APC geregistreerd. Verder stonden 22 deelnemers bij het APS geregistreerd in plaats
van bij het APC. Deze deelnemers zijn voor de berekening van de pensioenverplichtingen
ultimo 2011 gecorrigeerd. Deze correcties zijn door het APC gecontroleerd. Deze controle is
niet door de accountant of actuaris gecontroleerd.
-
De pensioentrekkende deelnemers. De actuaris heeft niet kunnen vaststellen of deze bij het
APS horen. Deze controle is door de accountant uitgevoerd.
-
De “zwevende” gepensioneerden. Deze komen niet voor in de bestanden van het APS en
zijn extracomptabel bepaald.
-
De onduidelijkheid of er een voorziening voor nog niet opgehaalde pensioenen is
opgenomen.
-
De onduidelijkheid of de gehanteerde afkoopfactoren nog bij de door het fonds gehanteerde
grondslagen passen.
Uit de hiervoor genoemde punten blijkt dat de technische analyse onvoldoende betrouwbaar is.
Indien een technische analyse onvoldoende betrouwbaar is, dient juist de controle van de
basisgegevens te worden aangescherpt. Deze aanscherping heeft niet kunnen plaatsvinden/
plaatsgevonden.
Tijdens onze dossierreview bij de accountant van APS hebben wij inzage gekregen in een brief
van
de
actuaris
van
7
september
2012
bij
“Opgave
voorlopige
voorziening
pensioenverplichtingen per 31 december 2011”. In deze brief geeft de actuaris aan dat de
grondslagen die gebruikt zijn door het APNA niet persé goed hoeven te zijn voor het APS. In het
door de actuaris op 7
mei 2013 uitgebrachte “Certificeringsrapport 2011 Algemeen
Pensioenfonds Sint Maarten” vermeldt de actuaris hier niets meer over. Het is ons tijdens ons
onderzoek niet duidelijk geworden waarom deze opmerking over de grondslagen niet in het
certificeringsrapport 2011 is opgenomen.
Gezien het belang van de informatie uit het deelnemersbestand en de invloed hiervan op de
technische voorziening pensioenuitkeringen, zal deze onzekerheid in de controle naar alle
waarschijnlijkheid van diepgaande invloed voor de getrouwheid van de jaarrekening zijn.
Ad Prudentie van de actuariële aannames
Bij de berekening van de Voorziening Pensioenverplichtingen zijn verschillende
aannames en
veronderstellingen gehanteerd:
-
Rentegrondslag: 4%;
-
Overlevingstafels: Voor mannen is de sterftetafel GBM 2000 – 2005 gebruikt en voor
vrouwen de sterftetafel GBV 2000 – 2005, met een leeftijdsterugstelling van een jaar voor
mannen en twee jaren voor vrouwen. Hiervoor zijn de door APS gebruikte sterftetafels van
GBM en GBV 1995-2000 verhoogd met een procentuele opslag op de pensioenverplichting
van 3,4% voor actieven en 3,7% voor gewezen deelnemers. De wezen sterfte is
verwaarloosd;
Algemene Rekenkamer | 16
Jaarrekening APS 2011
-
Leeftijdsverschil: de mannelijke deelgenoten zijn 3 jaar ouder verondersteld dan hun
echtgenote en de vrouwelijke deelgenoten zijn 3 jaar jonger verondersteld dan hun
echtgenoot;
-
Gehuwdheidsfrequenties: verondersteld is dat alle actieve deelgenoten getrouwd zijn.
De door het APS gebruikte grondslagen zijn overgenomen van de door APNA gehanteerde
grondslagen. De actuaris van APS heeft aangegeven dat deze gebruikte grondslagen voor APS
niet persé goed hoeven te zijn. Wij adviseren u om de uitgangspunten specifiek te laten toetsen
aan de situatie van Sint Maarten.
APS heeft over 2011 een rekenrente van 4 procent gehanteerd. Het APS heeft vanuit de
voorlopige boedelbalans een aanzienlijk bedrag aan liquide middelen ontvangen. Dit bedrag in
liquide middelen diende te worden geïnvesteerd na 10 oktober 2010. Gedurende 2011 zijn deze
liquide middelen tijdelijk belegd in Time deposits.
Het gerealiseerde rendement op deze Time deposits is laag en heeft (mede) geleid tot een
negatief resultaat over 2011. Het minimum doelrendement op lange termijn is volgens het APS
5,5 procent. Hiervoor is echter geen onderbouwing door middel van een ALM-studie.
Het feit dat
een ALM-studie ontbreekt, het beleggingsrendement over 2011 laag is en het
resultaat over 2011 negatief is, zorgt ervoor dat wij geen oordeel kunnen vormen over het
terecht hanteren van een rekenrente van 4 procent.
De gevolgen van een mogelijke lagere
rekenrente van 3 procent zijn aanzienlijk. Een grove schatting van de dekkingsgraad van het
APS bij een rekenrente van 3 procent komt uit op 80 procent, een aanzienlijk tekort.
Technische voorziening pensioenverplichtingen
Verklaring van de actuaris
De actuaris heeft een actuariële verklaring inzake de technische voorzieningen over het
boekjaar 2011 afgegeven. Het oordeel (een “schone” verklaring) van de actuaris luidt:
“Met inachtneming van het voorafgaande en het navolgende verklaar ik dat naar mijn
overtuiging de technische voorzieningen, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en
uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend zijn vastgesteld.”
De actuaris geeft verder als oordeel: “Het vermogen van het pensioenfonds is op de
balansdatum niet voldoende ter dekking van de minimum positie van de VPV, er sprake is van
een dekkingstekort”, “De vermogenspositie van het Algemeen Pensioenfonds Sint Maarten is
naar mijn mening slecht, vanwege een dekkingstekort”.
Het is de vraag in hoeverre het mogelijk is om een “schone” verklaring af te geven aangaande
de
technische
voorziening
pensioenverplichtingen,
terwijl
er
onzekerheid
is
over
de
betrouwbaarheid van de informatie uit de deelnemersadministratie. Voor onze bevindingen over
de onzekerheden inzake de betrouwbaarheid van de informatie uit de deelnemersadministratie
verwijzen wij naar de bladzijdes 14 tot en met 16 onder Juistheid en volledigheid van de
deelnemersadministratie. Volgens de Rekenkamer zou hooguit de juistheid van de berekening
van de voorziening, uitgaande van de aangeleverde gegevens, kunnen worden bevestigd. Dit is
anders dan een mededeling inzake de betrouwbaarheid van de omvang van deze voorziening.
Verder geeft het APS aan dat het niet zeker is dat de huidige omvang van de technische
Algemene Rekenkamer | 17
Jaarrekening APS 2011
voorziening pensioenverplichtingen toereikend zal zijn. Het APS geeft aan dat er onzekerheid is
inzake
de
betrouwbaarheid
van
de
deelnemersadministratie.
Er
is
sprake
van
een
opschoningsactie welk in 2012 is opgestart en op het moment van onze controle nog lopende
was. Pas als deze opschoningsactie is afgerond kan er meer duidelijkheid worden gegeven
inzake het juiste aantal deelnemers en de financiële risico’s in dit kader voor het APS.
In dat kader heeft het APS in 2011 een aanvullende voorziening van NAf 7 miljoen getroffen
voor de nog niet geregistreerde deelnemers. Pas na afronding van de opschoningsactie kan er
volgens het APS meer duidelijkheid worden gegeven inzake het juiste aantal deelnemers en de
financiële risico’s in dit kader voor het APS.
Dekkingsgraad
De dekkingsgraad3 bedraagt 99,82 procent. Dit betekent dat er geen beleggingsreserve is. De
verplichtingen worden niet gedekt door het aanwezige vermogen en er is onvoldoende
vermogen aanwezig om algemene risico’s en beleggingsrisico’s te dekken. Een dekkingsgraad
van 105 procent wordt in het algemeen in Nederland als ondergrens beschouwd. Bij een
dekkingsgraad lager dan 105 procent is er sprake van een dekkingstekort. Bij een
dekkingsgraad van 115% is er sprake van een gezonde financiële positie.
Ook de actuaris van het APS concludeert dat de financiële positie van het APS ultimo 2011
onvoldoende is. Om die reden heeft de actuaris het APS geadviseerd om een herstelplan op te
stellen.
Het APS heeft een inschatting gemaakt van de omvang van de VPV voor de niet-geregistreerde
deelnemers. De omvang van deze voorziening is bepaald op ANG 7 miljoen. De actuaris van het
APS heeft deze voorziening niet gecontroleerd. Bij het bepalen van de voorziening wordt er van
uitgegaan dat de pensioenverplichting voor deze bij het APS niet-geregistreerde deelnemers bij
benadering gelijk zal zijn aan de betaalde pensioenpremies. De aanname hiervoor is dat deze
medewerkers in 2011 voor het eerst in de pensioenverplichting hadden moeten worden
opgenomen. Deze aanname kan niet zondermeer worden gemaakt. Afhankelijk van de
gemiddelde leeftijd van de niet-geregistreerde deelnemers kan deze pensioenvoorziening hoger
zijn dan de betaalde premies.
Premiepercentage
Bij de bepaling van de VPV en bij de bepaling van de te bepalen premie, door de aangesloten
organisaties,
is
uitgegaan
van
een
premiepercentage
van
22%.
Op
grond
van
de
Pensioenlandsverordening zou dit 25% moeten zijn (onrechtmatigheid in de VPV bepaling).
Volgens de actuaris van het APS was dit premiepercentage van 22% in 2011 voldoende om de
kosten voor de opbouw van de pensioenaanspraken in het jaar (inclusief de overige actuariële
kosten en de backservice) te kunnen dekken.
Deze stelling is alleen geldig indien een rekenrente van 4 procent terecht wordt gehanteerd. Bij
een lagere rekenrente dient er een analyse te worden uitgevoerd of de premieafdracht
voldoende is om de kosten voor de opbouw van de pensioenaanspraken in het jaar te dekken.
3
De dekkingsgraad wordt bepaald door het balanstotaal activa te verminderen met de kortlopende schulden en de langlopende
schulden en de uitkomst daarvan te delen door de het totaal van de pensioenverplichtingen.
Algemene Rekenkamer | 18
Jaarrekening APS 2011
Wij achten de kans dan groot dat het gehanteerde percentage van 22 procent niet voldoende is
om de kosten voor de opbouw van de pensioenaanspraken te dekken.
Conclusie pensioenvoorziening
In de waardering van de pensioenverplichting constateren wij een onzekerheid van diepgaande
invloed, omdat de deelnemersadministratie niet juist en volledig is. Ook ontbreekt er een
onderbouwing van de gehanteerde grondslagen voor de berekening van de Voorziening
Pensioenverplichtingen, waaronder de rekenrente. De bevindingen met betrekking tot het
deelnemersbestand en de rekenrente zorgen ervoor dat wij geen oordeel kunnen geven over de
toereikendheid van de pensioenvoorziening. Wij vinden de lage dekkingsgraad zeer zorgelijk.
Op grond van de Pensioenlandsverordening dient er een premiepercentage te worden
aangehouden van 25 procent. In 2011 is er een premiepercentage van 22 procent
aangehouden. Indien er een lagere rekenrente dan 4 procent dient te worden gehanteerd,
bestaat de kans dat het percentage van de premieafdracht fors dient toe te nemen.
Rekening-courant schuld aan APC
APC heeft de schuld van APS aan APC van NAf 13,436,381 per 31 december 2011 niet
bevestigd. De externe accountant heeft ook geen toereikende controle-informatie kunnen
verkrijgen over deze schuld aan APC. Er is daarom geen zekerheid over de volledigheid van de
opgenomen schuld aan APC.
Algemene Rekenkamer | 19
Jaarrekening APS 2011
3.3
De winst- en verliesrekening 2011
In de volgende tabel is het bedrijfsresultaat over 2011 weergegeven:
Resultaat (x NAƒ 1.000)
Pension premium income
2011
33.267
Investment income:
- Time deposits income
2.073
- Income investments held at fair value
- 853
- Other investment income
4.718
Other income
Total Revenues
Pension benefit payments
Operating expenses
Net increase in pension benefits obligation
Net increase in provisions
834
40.039
11.836
2.504
22.943
7.086
Total expenses
44.369
Result from operating activities
- 4.330
Financial income/(expenses)
2
Total non operating results
2
Profit/(loss)
- 4.328
Netto-opbrengsten
De premieopbrengsten zijn gebaseerd op de in rekening gebrachte pensioenpremies aan de
deelnemende organisaties. De in rekening gebrachte pensioenpremies zijn gebaseerd op de
opgave van de deelnemende organisaties. Hierin zijn ook de premies begrepen voor
medewerkers van deelnemende organisaties die nog niet bij het APS zijn aangemeld en ook nog
niet door het APS in de berekening van de pensioenverplichting zijn opgenomen. Voor deze
medewerkers is de in rekening gebrachte pensioenpremie voorzien voor een bedrag van NAf
7.086.649 en in de winst- en verliesrekening verantwoord onder “Net increase in provisions”.
Er is momenteel een discussie tussen het APS en het APC over de verdeling van de
medewerkers van CBCS, SOAB, NPNA en UTS die op de vestiging van Sint Maarten werken. Het
APS is van mening dat de standplaats van deze medewerkers bepalend is, terwijl het APC van
mening is dat het land waar het hoofdkantoor van deze organisaties is gevestigd bepalend is. In
de door het APS verantwoorde premieopbrengsten zijn de premies voor de medewerkers van
deze 4 organisaties niet meegenomen. In de jaarrekening4 wordt een nadere toelichting op deze
problematiek gegeven.
4
Op pagina 35 en 36 van de jaarrekening 2011 van het APS.
Algemene Rekenkamer | 20
Jaarrekening APS 2011
Oordeel over de jaarrekening
Op grond van bovenstaande zijn er aanzienlijke onzekerheden in de jaarrekening
met betrekking tot de verdeling van de Boedelbalans voormalige Nederlandse
Antillen, de volledigheid van de deelnemersadministratie en de onderbouwing van
de actuariële aannames voor de berekening van de pensioenverplichtingen en de
schuld aan APC. Wij onthouden ons daarom van een oordeel over de getrouwheid
van de jaarrekening.
Ook kunnen wij op basis van het voorgaande niet concluderen dat de financiële
positie per 31 december 2011 gezond was.
Algemene Rekenkamer | 21
Jaarrekening APS 2011
4.
RECHTMATIGHEID
In de Landsverordening Algemeen Pensioenfonds Sint Maarten (Lv APS) zijn bepalingen
opgenomen die handelen over onder andere:
-
de organisatie;
-
de beleggingen;
-
de begroting en verantwoording;
-
het toezicht.
In dit hoofdstuk geven wij aan op welke punten is afgeweken van de bepalingen van de Lv APS
en de daaruit voortkomende nadere bepalingen en richtlijnen.
Diverse Besluiten met betrekking tot de organisatie werden ná 31 december 2011 genomen.
Eind 2011 zijn de eerste internationale investeringen gepleegd. Om deze twee redenen heeft de
Rekenkamer besloten om de adequaatheid van de opzet van de Besluiten en Reglementen, het
testen van de interne monitoring op naleving van deze Besluiten en Reglementen en de
inhoudelijke toetsing op de naleving van deze Besluiten en Reglementen tijdens het onderzoek
jaarrekening 2012 APS uit te voeren.
4.1
Organisatie
In de Lv APS is bepaald dat het bestuur moet bestaan uit een onafhankelijke voorzitter en vier
andere leden. Deze leden worden voorgedragen door:
a.
een persoon, benoemd op voordracht van de minister;
b.
een persoon, benoemd op een voordracht van de minister welke hij opmaakt in
overeenstemming met de aanwijzing gedaan door de Corporate Governance Council;
c.
een persoon, benoemd op een voordracht van de minister welke hij opmaakt in
overeenstemming met de
aanwijzing gedaan
door
het Georganiseerd Overleg in
Ambtenarenzaken;
d.
een persoon, benoemd op een voordracht van de minister welke hij opmaakt in
overeenstemming met de aanwijzing gedaan door of namens een of meer organisaties
welke door de minister
als vertegenwoordiging van de overheidsgepensioneerden
representatief geacht worden.
De benoeming van het lid genoemd onder c. heeft nog niet plaatsgevonden.
Bestuursreglement
Op 1 juni 2012 heeft het bestuur een bestuursreglement vastgesteld; dit is 17 maanden na de
vorming van het fonds. Het bestuursreglement is in de Landscourant op 14 september 2012
gepubliceerd.
Aanwijzingsbesluit Bestuur profiel en bestuurdersprofiel Algemeen Pensioenfonds
Sint Maarten
In het Aanwijzingsbesluit bestuur profiel en bestuurdersprofiel Algemeen Pensioenfonds Sint
Maarten heeft de minister van Financiën regels gegeven betreffende de eisen ten aanzien van
Algemene Rekenkamer | 22
Jaarrekening APS 2011
geschiktheid en bekwaamheid die met betrekking tot de uitoefening van hun taak aan de
voorzitter en de overige leden van het bestuur worden gesteld. Het besluit van de minister
waarover
de
Rekenkamer
beschikt
is
niet
gedateerd.
Volgens
artikel
6
van
het
Aanwijzingsbesluit treedt het besluit in werking met ingang van de dag van de publicatie in de
Landscourant. In de Landscourant van 15 februari 2013 is het besluit gepubliceerd.
Deskundigheidsverdeling bestuur
In
Bijlage
1
behorende
bestuurdersprofiel
bij
Algemeen
deskundigheidsverdeling
artikel
1
van
Pensioenfonds
binnen
het
het
Sint
bestuur
Aanwijzingsbesluit
Maarten
geregeld.
is
Het
in
bestuur
profiel
hoofdstuk
APS
3
en
de
onderkent
7
deskundigheidsgebieden. Per lid is aangegeven op welke van de 7 gebieden zij deskundig
worden geacht te zijn.
Verdeling van werkzaamheden van het bestuur
Volgens artikel 6, lid 1 van de Lv APS moet het bestuur in onderling overleg de verdeling van de
werkzaamheden regelen. De voorzitter vertegenwoordigt het bestuur naar buiten; door het
bestuur is een tweede vertegenwoordiger aangewezen. Een volledig uitgewerkte beschrijving
van de verdeling van de werkzaamheden van de bestuursleden is niet opgesteld. De
werkzaamheden van de secretaris zijn wel beschreven. Het Besluit regeling werkzaamheden
directie APS is in de Landscourant van 14 september 2012 gepubliceerd.
Mandaat & Delegatie directie APS
Op 13 april 2012 heeft het bestuur het document Mandaat & Delegatie directie APS vs. 0.4
geratificeerd (conform artikel 8, lid 2 van de Lv APS). Het besluit betreft het Delegatiebesluit en
het Mandaatbesluit. Beide besluiten zijn op 16 maart 2012 door het bestuur vastgesteld. Dit
besluit is op 13 april 2012 in werking getreden en is in de Landscourant gepubliceerd. In de
periode vóór 16 maart 2012 was de directie niet gemandateerd.
Artikel 10, lid 1 van de Lv APS bepaalt dat het bestuur voor de leden van de directie en het
overige personeel van het fonds een reglement vaststelt. Hierin worden zaken geregeld zoals de
indienstneming, de
schorsing en
het ontslag,
het salaris,
de werk-
en
diensttijden;
verlofaanspraken en disciplinaire straffen. Volgens de directeur van het fonds is het reglement
opgesteld, maar nog niet bij Landsbesluit goedgekeurd. Omdat het Landsbesluit nog niet is
goedgekeurd en gepubliceerd, is het besluit formeel nog niet in werking getreden.
Conclusie Organisatie
Formele besluiten over de organisatie van het APS zijn niet tijdig of nog niet genomen.
4.2
Beleggingen
De beleggingscommissie
De eerste leden van de beleggingscommissie zijn met terugwerkende kracht tot 10 oktober
2010 bij ministeriële beschikking van 9 maart 2011 benoemd. Daarna heeft de minister van
Financiën
een
nieuwe
ministeriële
beschikking
ondertekend
(1917/2012).
De
in
deze
beschikking genoemde personen zijn met terugwerkende kracht tot 10 oktober 2010 benoemd.
Twee van de drie leden waren ook al genoemd in de ministeriële beschikking van 9 maart 2011.
Algemene Rekenkamer | 23
Jaarrekening APS 2011
Volgens artikel 14 van de Lv APS moeten de leden van de beleggingscommissie een bijzondere
deskundigheid op het gebied van beleggingen hebben.
Op 22 oktober 2011 heeft het bestuur het reglement voor de beleggingscommissie vastgesteld.
In de periode vóór 22 oktober 2011 bestond er geen reglement.
Artikel 15, lid 1 van de Lv APS bepaalt dat bestuur jaarlijks een beleggingsplan vaststelt, waarin
de algemene lijnen van het beleggingsbeleid zijn opgenomen. Voor 2011 heeft het bestuur geen
beleggingsplan vastgesteld. Ditzelfde geldt ook voor het jaar 2012. De directie heeft de plannen
voor 2013 en 2014 aan de beleggingscommissie aangeboden, maar de plannen zijn nog niet
door het bestuur vastgesteld.
Beleggingsbeleid
Op 18 oktober 2011 heeft het bestuur van het fonds een Investment Policy Statement (IPS)
voor het totale fonds vastgesteld. Daarnaast heeft het bestuur de volgende IPS vastgesteld:
-
Investment policy statement for asset allocation strategy;
-
Master Investment Policy Statement (MIPS) voor de interne beleggingsportefeuille;
-
Master Investment Policy Statement (MIPS) voor de externe beleggingsportefeuille;
-
Investment Policy Statement for custody management;
-
Investment Policy Statement external manager/strategy analysis, selection and monitoring;
-
Consultant conflict of interest protocol.
In deze documenten ligt het kader vast waarbinnen beleggingen kunnen worden gedaan. Het
gaat hierbij om zaken als:
-
de beleggingsdoelstelling;
-
de verantwoordelijkheden van betrokken partijen (bestuur, directie, adviseur, beheerder en
fondsmanagers );
-
de prestatiedoelstelling en ijkpunten;
-
beleggingsbenaderingen en parameters;
-
derivaten;
-
de gemiddelde duur van beleggingen;
-
de risico-tolerantie;
-
de verdeling van de beleggingen over verschillende fondsen;
-
de evaluatietermijn;
-
de selectiecriteria;
-
de monitoring- en controleprocedures.
Foreign exchange license
Per 15 december 2011 heeft het APS US$ 48 miljoen belegd in het buitenland. Om geld naar
een buitenlandse bank over te maken is toestemming nodig van de Centrale Bank. Voor deze
transactie heeft de Centrale Bank op 16 maart 2012 toestemming gegeven. Op grond van
artikel 11 van de Regeling Deviezenverkeer Curaçao en Sint Maarten is betalingsverkeer met
het buitenland voor belegging in buitenlandse waardepapieren van meer dan ANG 250.000
zonder vergunning verboden.
Algemene Rekenkamer | 24
Jaarrekening APS 2011
De Rekenkamer heeft begrepen dat het usance is dat door tijdsdruk eerst mondeling
toestemming wordt verkregen en dat de schriftelijke toestemming in de vorm van een
vergunning later volgt. De Algemene Rekenkamer heeft niet kunnen bevestigen of deze
“praktijk” bij het APS ook is gehanteerd.
De gerealiseerde beleggingen
De Centrale Bank eist dat het APS 60% van de investeringen lokaal verricht en 40% in het
buitenland. Ultimo 2011 geldt dat de aangegeven lopende Time deposits bij de lokale banken,
welke als lokale beleggingen worden aangemerkt, in totaal 74% uitmaken van de totale
beleggingen van het APS. Dit betekent dat is voldaan aan het vereiste van de Centrale Bank van
minimaal 60% aan lokale investeringen.
De buitenlandse beleggingen maken ultimo 2011 in totaal 26% uit van de totale beleggingen
van het APS. Dit betekent dat is voldaan aan de CBCS-vereiste dat maximaal 40% van de
investeringen in het buitenland mag zijn.
Het APS heeft als uitgangspunt voor de buitenlandse beleggingen dat voor 40% in fixed income
en voor 60% in ‘equity’ belegd moet worden. De ‘fixed income’ betreft obligatieleningen bij
beursgenoteerde
bedrijven
terwijl
de
‘equity’
betrekking
heeft
op
beleggingen
in
aandelenindexen (e.g. mid cap). Ultimo 2011 is hier aan voldaan.
Conclusie Beleggingen
Op grond van bovenstaande bevindingen komen wij tot de volgende conclusies:
-
in strijd met de Lv APS is voor 2011 geen beleggingsplan opgesteld. Ditzelfde geldt ook voor
2012. Voor 2013 en 2014 is er een beleggingsplan opgesteld, maar nog niet door het
Bestuur vastgesteld;
-
het overmaken van US$ 48 miljoen naar een buitenlandse bankrekening is onrechtmatig
omdat de vergunning die daarvoor nodig was pas later door de Centrale Bank werd
afgegeven.
4.3
Begroting en verantwoording
Op grond van artikel 17 van de Lv APS stelt het bestuur jaarlijks de begroting van het fonds
voor het volgende jaar op. Deze begroting moet vóór 1 oktober van het voorafgaande jaar ter
goedkeuring aan de minister van Financiën worden aangeboden. In afwijking op artikel 17 zendt
het bestuur op grond van artikel 34 van de Lv APS de vastgestelde begroting van het
kalenderjaar 2011 aan de Minister vóór een door hem in overleg met het bestuur vastgesteld
tijdstip. Desgevraagd deelde de minister van Financiën ons mee dat hij uit de gegevens die hij
beschikbaar heeft, niet kan af te leiden dat bovenvermelde berichtgeving door de Minister van
Financiën aan het APS heeft plaatsgevonden.
De begroting 2010-2011 is op 6 januari 2012 aan de minister van Financiën ter goedkeuring
aangeboden. Documenten waaruit de goedkeuring door de minister van Financiën blijkt en de
verzending door de Minister van Financiën van de goedgekeurde begroting aan de Staten,
konden ons niet worden getoond.
De jaarrekening en het verslag zijn niet gedateerd. De controleverklaring van de externe
accountant is op 15 mei 2013 afgegeven. Hierdoor heeft het bestuur de vastgestelde
Algemene Rekenkamer | 25
Jaarrekening APS 2011
jaarrekening, voorzien van een verklaring van een registeraccountant, en het jaarverslag niet
vóór 1 november 2012 aan de Minister van Financiën, de Bank en de Rekenkamer kunnen
verzenden (artikel 18 lid 7). Het APS heeft op 4 januari 2013 aan de Centrale Bank uitstel
gevraagd voor het aanleveren van de jaarcijfers 2010-2011 (aanbieden aan de Centrale Bank
vóór maart 2013).
Het bestuur heeft het jaarverslag 2011 niet algemeen verkrijgbaar gesteld (artikel 18, lid 8).
Voor zover de Rekenkamer heeft kunnen nagaan heeft de Minister van Financiën de
jaarrekening en het jaarverslag nog niet aan de Staten gezonden (artikel 18, lid 9).
Het bestuur van het fonds heeft respectievelijk op 4 en 8 november 2013 de minister van
Financiën en de Centrale Bank uitstel gevraagd voor het indienen van de jaarrekening 2012. Dit
uitstel is verleend tot 31 maart 2014. Op 1 april 2014 heeft het fonds wederom om uitstel
gevraagd (tot eind mei 2014).
Conclusie over de begroting en verantwoording
De jaarrekening 2011 is te laat door het bestuur vastgesteld en de jaarrekening 2012 is nog
niet opgesteld.
4.4
Oordeel over de rechtmatigheid
Oordeel over de rechtmatigheid
Vanaf de start van het fonds op 10 oktober 2010 was niet voldaan aan wettelijke
inrichtingseisen. Ten tijde van het schrijven van dit rapport is dat nog steeds niet het
geval. Zo is het bestuur nog niet voltallig, en is de jaarrekening 2012 nog niet opgesteld.
De Rekenkamer is van oordeel dat deze ongewenste situatie te lang voortduurt.
Met betrekking tot de beleggingen concluderen wij dat ten aanzien van het opstellen van
het jaarlijks beleggingsplan en het overmaken van gelden naar het buitenland niet is
voldaan aan de Lv APS.
Algemene Rekenkamer | 26
Jaarrekening APS 2011
5. GOVERNANCE, COMPLIAN CE AND RISK MANAGEMENT (GCR )
5.1
Investment Policy Statements (IPS) en interne beheersing
Omdat APS daadwerkelijke beleggingshandelingen heeft uitbesteed zijn de Investment Policy
Statements (IPS) en Seperately Management Accounts agreement (SMA) belangrijk als
onderdeel van het control framework van APS.
De IPS bieden de mogelijkheid om deze handelingen te bewaken en te controleren. Het is de
verantwoordelijkheid van directie en bestuur zich een oordeel te vormen over uitvoering van het
beleggingsbeleid.
Om die verantwoordelijkheid te kunnen dragen is voorzien in informatievoorziening door de
fondsbeheerders, fondsmanagers en adviseur aan de beleggingscommissie en de directie van
het APS. De directie legt daarover verantwoording af aan het bestuur.
Ten behoeve van de oordeelvorming van het bestuur is het van belang dat de directie zodanig
aan het bestuur rapporteert, dat het bestuur inzicht krijgt in de overwegingen die hebben geleid
tot het oordeel van de directie dat de uitvoering van het beleggingsbeleid wel of niet in
overeenstemming is met de beleidsuitgangspunten.
Vervolgens maakt het bestuur zijn eigen afweging en legt deze ook vast. Voor zover de
Rekenkamer heeft kunnen nagaan worden deze toezicht werkzaamheden en de oordelen
daarover onvoldoende gestructureerd en consistent vastgelegd. Hierdoor was het voor de
Rekenkamer tijdens haar onderzoek niet mogelijk om na te gaan of de toezicht werkzaamheden
en de oordelen daarover adequaat worden uitgevoerd.
Wij merken op dat er voor de interne beleggingen geen Investment Policy Statement for
custody management is opgesteld. Het risico hiervan is dat onvoldoende zicht bestaat over het
bestaan van de bezittingen.
Conclusie Investment Policy statement (IPS) en interne beheersing
De Rekenkamer heeft op basis van de ontvangen informatie niet kunnen bepalen of de toezicht
werkzaamheden op de uitvoering van het beleggingsbeleid en de oordelen onvoldoende
gestructureerd en consistent worden vastgelegd. Hierdoor was het voor de Rekenkamer tijdens
haar onderzoek niet mogelijk om na te gaan of de toezicht werkzaamheden en de oordelen
daarover adequaat worden uitgevoerd. Wel is tijdens het gesprek met de directie onder andere
gebleken dat APS 24/7 de beschikking heeft over een terminal om de beleggingen te kunnen
monitoren en dat er periodiek telefonisch overleg met de externe adviseur plaatsvindt in het
kader van toezichthoudende taken.
Het APS loopt het risico dat onvoldoende inzicht bestaat over het bestaan van de bezittingen,
omdat voor de interne beleggingen geen Investment Policy Statement for custody management
is opgesteld.
Algemene Rekenkamer | 27
Jaarrekening APS 2011
5.2
De samenwerking met de beleggingsadviseur
Het bestuur van het APS heeft op 12 december 2011 een overeenkomst gesloten met een
Amerikaans beleggingsadviesbureau. Volgens de overeenkomst is het bureau verantwoordelijk
voor de beoordeling van de financiële situatie van het APS en zal het APS hierover adviseren,
inclusief de advisering over het beleggen en herbeleggen van de middelen. De overeenkomst is
getekend door de Investment Advisor Representative (de vertegenwoordiger van de adviseur).
Reikwijdte van de overeenkomst
Volgens de overeenkomst wijst het APS bepaalde onafhankelijke managers aan, die op basis
van de beleggingsdoelstellingen van het APS door de beleggingsadviseur zijn aanbevolen. Deze
managers zijn door het APS geautoriseerd om aandelen, obligaties, mutual funds, andere
zekerheden en contracten te kopen, te verkopen of anderszins investeringstransacties uit te
voeren.
De aanbevelingen van de adviseur zijn gebaseerd op zijn deskundig oordeel; de adviseur kan
niet verantwoordelijk worden gehouden voor de resultaten van zijn aanbevelingen.
Beheer afspraken
Het beheer over de bezittingen van het APS wordt uitgevoerd door onafhankelijke beheerders
en niet door de adviseur. Deze beheerders worden door het APS betaald.
De adviseur is door het APS gemachtigd om een in de overeenkomst genoemd bedrijf instructies
en opdrachten te laten geven voor de aankoop, verkoop, omzetting, ruiling of achterhouden van
zekerheden en contanten. Dit bedrijf heeft dezelfde naam als die van de adviseur en houdt
kantoor op hetzelfde adres. De feitelijke beleggingstransacties worden gedaan door de
managers.
Volgens de overeenkomst met de adviseur zullen de beheerders maandelijks rechtstreeks aan
het APS rekeningoverzichten zenden. Op deze overzichten worden alle transacties vermeld.
Voor zover de Rekenkamer heeft kunnen nagaan heeft het APS voor het maken van een keuze
voor een adviseur vooraf geen programma van eisen opgesteld en meerdere adviseurs gevraagd
om een aanbieding te doen.
Volgens het APS is inmiddels een tweede adviseur aangetrokken.
Best practice
Onder andere de OECD (Oganization for Economic Cooperation and Development) beveelt aan
om een duidelijke scheiding aan te brengen tussen “investment en settlement functies”. De
auditor (accountant), Actuary en Custodian moeten aangewezen zijn. Ten aanzien van de
binnenlandse investeringen (60%) ontbreekt vooralsnog de invulling van de functie van
Custodian.
Vanwege het uitbesteden van beleggingsactiviteiten is het hebben van een Conflicts of Interest
Policy cruciaal. Voorts is het regelmatig onafhankelijk en onpartijdig monitoren en beoordelen
van de beleggingsperformance essentieel. De Rekenkamer verwacht dat de vastlegging van de
toezichthoudende activiteiten eveneens op een gestructureerde wijze plaatsvindt.
Algemene Rekenkamer | 28
Jaarrekening APS 2011
Conclusie: De samenwerking met de beleggingsadviseur
De adviseur, het bedrijf dat de adviseur vertegenwoordigt en het bedrijf dat de opdrachten tot
aan- en verkoop geeft aan de managers zijn direct of indirect met elkaar verbonden, terwijl de
managers op aanbeveling van dezelfde adviseur door het APS worden aangewezen.
Het APS heeft “vooraf” voor de benoeming van de adviseur geen programma van eisen
opgesteld en heeft niet meerdere adviseurs gevraagd om een aanbieding te doen.
5.3
Toezicht Centrale Bank
De Centrale Bank houdt toezicht op het fonds en adviseert op verzoek of uit eigen beweging de
minister en het bestuur met betrekking tot zaken die het fonds raken (artikel 20 Lv APS). De
Centrale Bank brengt hierover jaarlijks vóór 1 juni verslag uit aan de minister van Financiën.
Vervolgens zendt de minister van Financiën een afschrift van het verslag aan het bestuur van
het APS. Aan de Rekenkamer konden geen documenten worden getoond waaruit blijkt dat de
Centrale Bank een verslag over 2011 en 2012 heeft uitgebracht aan de minister van Financiën.
Conform artikel 11 lid 2 van Lv APS moet het APS in overleg met Centrale Bank een of
meerdere actuariële deskundigen aanwijzen die het bestuur adviseert in actuariële en
bedrijfstechnische
vraagstukken.
Volgens
de
Centrale
Bank
heeft
er
geen
overleg
plaatsgevonden over de aanstelling van de actuaris.
Op 4 november 2013 heeft de Centrale Bank het fonds schriftelijk haar bevindingen naar
aanleiding van een visitatie bij het APS meegedeeld. De bevindingen van de Centrale Bank
hebben betrekking op de status van de boedelscheiding, de betrouwbaarheid van het
deelnemersbestand, de wet- en regelgeving, de beleggingen en de financiële positie. Naar
aanleiding van de bevindingen heeft de Centrale Bank meerdere aanbevelingen gedaan.
Conclusie Toezicht Centrale Bank
De Rekenkamer heeft geen oordeel kunnen vormen over het toezicht over de jaren 2011 en
2012 van de Centrale Bank op het APS.
5.4
Oordeel over Governance, Compliance and Risk Management (GCR)
Oordeel over Governance, Compliance and Risk Management
De Rekenkamer heeft geen gestructureerde vastlegging van de toezicht werkzaamheden
op de uitvoering van het beleggingsbeleid kunnen vaststellen. Hierdoor kunnen wij geen
oordeel geven of de toezicht werkzaamheden en de oordelen daarover adequaat worden
uitgevoerd.
Het belang van het adequaat uitvoeren van deze toezicht werkzaamheden wordt nog
verhoogd door de verbondenheid van de externe partijen die betrokken zijn bij de
uitvoering van het beleggingsbeleid.
Er bestaat onzekerheid of de Centrale Bank over 2011, in overeenstemming met de Lv
APS, toezicht heeft gehouden op het APS.
Algemene Rekenkamer | 29
Jaarrekening APS 2011
6.
REACTIE BESTUUR APS EN NAWOORD ALGEMENE REKENKAMER
Het bestuur van het APS heeft op 19 juni jl. gereageerd op ons rapport. De volledige reactie van
het bestuur hebben wij opgenomen in § 6.1. De reactie van het bestuur gaf ons aanleiding tot
een nawoord (§ 6.2).
6.1
Reactie Bestuur APS
Het bestuur schrijft:
Algemene Rekenkamer | 30
Jaarrekening APS 2011
Algemene Rekenkamer | 31
Jaarrekening APS 2011
Algemene Rekenkamer | 32
Jaarrekening APS 2011
6.2
Nawoord Algemene Rekenkamer
The Algemene Rekenkamer heeft op 27 juni 2014 gereageerd op het schrijven d.d. 19 juni 2014
van het bestuur van het APS. De reactie luidt als volgt:
Geachte Bestuur,
In uw schrijven van 19 juni 2014, met kenmerk 2014-06/APS-53, geeft u in het kader van hoor en
wederhoor reactie op het concept eindrapport t.a.v. de controle van de jaarrekening 2011 van het
APS. Wij willen bij deze graag reageren op uw schrijven van 19 juni 2014.
Allereerst willen wij benadrukken dat deze eerste controle van het fonds en specifiek het onderzoek
naar de jaarrekening 2011 van het APS duidelijk langer heeft geduurd dan wenselijk. Op de oorzaken
van deze vertraging zullen wij later in deze reactie terugkomen. De Rekenkamer heeft vanaf het
moment van de aankondiging van ons onderzoek de aanpak zeer duidelijk en transparant aan de
directie en het bestuur van het APS uiteengezet. Wij hebben alle begrip voor het feit dat het traject
voor het APS nieuw is en wij zijn daarom ook flexibel geweest. Dat laat echter onverlet dat de
Rekenkamer haar wettelijke taak zakelijk en zorgvuldig uitvoert. Het fonds staat conform de
Landsverordening APS onder de controle van de Rekenkamer. Voorts wordt, zoals u bekend, in deze
landsverordening ook bepaald dat de jaarrekening onderhavig is aan een toets van de Rekenkamer.
Met andere woorden, onderzoek bij het APS is een jaarlijks terugkomende activiteit. De Rekenkamer
heeft tijdens dit eerste onderzoek de tijd genomen en de inspanning gedaan om uw bestuur te wijzen
op onze wettelijke rollen en bevoegdheden ten aanzien van het APS. Wij willen ook benadrukken dat
die rollen en bevoegdheden los staan van de op- en inrichtingsperikelen van de organen van het APS.
In uw brief van 19 juni 2014 stelt u dat door het weglaten van cruciale elementen, de lezer van het
rapport op het verkeerde been kan worden gezet. De Rekenkamer constateert echter dat de ‘cruciale
punten’ die u benoemt in uw brief geen feiten bevatten die de conclusies en aanbevelingen in het
concept eindrapport tegenspreken.
In ons eindrapport beperken wij ons tot de feitelijkheden die relevant zijn voor het primaire proces,
namelijk het besturen en beheren van het fonds. Wij hebben getoetst op rechtmatigheid en waar wij
dat van belang achten maken wij ook melding van andere aspecten. Wij hebben op diverse
momenten uitleg gegeven over het door ons gehanteerde proces waaronder het traject van hoor en
wederhoor. Bij dit traject van hoor en wederhoor is bewust onderscheid gemaakt tussen een
ambtelijke en bestuurlijke reactie. Uit uw schrijven blijkt dat er bij het APS nog onduidelijkheid
bestaat ten aanzien van de manier van rapporteren van de Rekenkamer. Uw brief van 19 juni in het
kader van bestuurlijk hoor- en wederhoor zal als bijlage aan ons eindrapport worden toegevoegd.
Ondanks het feit dat wij in het voortraject, onder meer bij de aankondiging van het onderzoek,
afspraken hebben gemaakt met betrekking tot communicatie, is het proces niet feilloos verlopen. Wij
zullen in de toekomst meer aandacht besteden aan het verduidelijken van o.a. het traject van hoor en
wederhoor om onnodige misverstanden te voorkomen.
Voorts willen wij ingaan op uw opmerking op pagina 1 van uw reactie waarin u aangeeft dat “het
rapport een controle is van een jaar dat inmiddels ver achter ons ligt”. Met betrekking tot de
actualiteit van ons rapport merken wij op dat de belangrijkste oorzaak dat wij in 2014 rapporteren
over de jaarrekening 2011, is dat de jaarrekening laat is opgesteld en pas op 15 mei 2013 is voorzien
van een controleverklaring van de externe accountant. Bovendien is het komen tot een verslaglegging
bemoeilijkt door het feit dat de Rekenkamer vaak lang heeft moeten wachten op documentatie en
antwoorden op onze vragen. Een aantal van deze nog onbeantwoorde vragen zullen wij meenemen
tijdens de controle over het jaar 2012.
Tenslotte willen wij ingaan op enkele van de zgn. ‘cruciale elementen’ die u in uw reactie aandraagt.
Het is waar dat bij het APS sprake was van een opbouwsituatie, maar dat betekent niet dat ons
oordeel over de betrouwbaarheid en de rechtmatigheid daardoor beïnvloed had mogen worden. Voorts
is de Rekenkamer niet bekend met enige bepaling uit wet en regelgeving, anders dan reeds vermeld
in ons concept eindrapport, die de controle van de Rekenkamer vanwege deze omstandigheden
beïnvloedt.
Algemene Rekenkamer | 33
Jaarrekening APS 2011
Cruciale punten:
Oprichting: Het beheren van een pensioenfonds vereist een minimaal zorgvuldigheidsniveau. Uit wet
en regelgeving blijkt dat behalve een overgangsbepaling t.a.v. de datum van oplevering van de
begroting, geen uitzondering is opgenomen voor de naleving van deze wet- en regelgeving in de
beginfase van het APS.
Beleggingsbeleid: Ondanks het niet beschikken over een beleggingsbeleid heeft het APS het geld zo
spoedig mogelijk laten renderen. Dit kan zowel positief als negatief worden geïnterpreteerd. Het APS
is een instantie die prudent dient om te gaan met de aan haar beschikbaar gestelde middelen. Dat
vergt een uitgebreide analyse en vooronderzoek en het is de vraag of die hebben plaatsgevonden.
Pensioenadvies: De Rekenkamer merkt op dat tijdens haar onderzoek de inzet en betrokkenheid van
het adviesbureau Montae niet aan de orde is geweest. Het lijkt ons een belangrijk gegeven dat zeker
tijdens het onderzoek gemeld had kunnen of moeten worden. Ook tijdens het ambtelijk hoor en
wederhoor is dit feit niet door het APS genoemd. De betrokkenheid van Montae zullen wij tijdens het
onderzoek over het 2012 meenemen.
Kovack Securities: Wij hebben vragen gesteld naar aanleiding van de keuze voor adviseur Kovack
Securities en de heer Newton. Een programma van eisen hebben wij gevraagd, maar niet ontvangen.
Onze vraagstelling was bedoeld om duidelijkheid te verkrijgen over de zorgvuldigheid en compleetheid
van het selectie proces.
SOAB onderzoek: Stichting Overheid Accountantsbureau (SOAB) is met het onderzoek om de
bestanden op te schonen per mei 2012 begonnen. Wij hebben geen definitieve rapportage van SOAB
ontvangen. Voor de jaarrekeningcontrole 2012 zullen wij specifiek ingaan op de juistheid en
volledigheid van de bestanden.
ALM-studie: U geeft aan dat het een weloverwogen besluit is geweest om in 2011 geen ALM-studie uit
te voeren. Voorts geeft u aan dat “er geen gelegenheid was om beleggingsbeleid te formuleren en een
uitvoerend plan op te stellen voor de ontvangst van de gelden. Dit beleid is in oktober 2011 voltooid.”
De Rekenkamer meent dat een ALM-studie juist steun kan bieden om tot overwogen beleid te komen.
Tenslotte is de Rekenkamer verheugd te constateren dat u van mening bent dat ons onderzoek
grondig is geweest. Voor het onderzoek voor het jaar 2012 zullen wij terugkomen op zaken waar wij
nog vragen hebben openstaan. Uw bestuur heeft ons onlangs meegedeeld dat de jaarrekening 2012
pas eind juli 2014 beschikbaar zal zijn. Voorts zullen wij aan het communicatie traject meer aandacht
besteden om zodoende de werkzaamheden met betrekking tot de jaarrekening 2012 soepeler te laten
verlopen. Hopelijk zullen bij dat onderzoek een groot deel van de aanbevelingen naar aanleiding van
de jaarrekening controle 2011 zijn opgevolgd.
Namens het bestuur van de Algemene Rekenkamer,
Hoogachtend,
Ronald C. Halman
Voorzitter
Joane Dovale-Meit
Secretaris
Algemene Rekenkamer | 34
Jaarrekening APS 2011
BIJLAGE 1 DEFINITIE LIJST
Begrip / Afkorting
Omschrijving
Actieve deelgenoten
Andere benaming voor de deelnemers die aan de regeling
deelnemen.
Omdat
de
deelnemers
actief
pensioen
opbouwen,worden zij ook wel ‘actieven’ genoemd.
Actuariële verklaring
Het oordeel van een certificerend actuaris in het kader van diens
rol
met
betrekking
tot
het
prudentieel
toezicht
op
verzekeringsinstellingen (pensioenfondsen en verzekeraars).
Actuaris
Een actuaris of verzekeringswiskundige houdt zich beroepshalve
bezig met het doorrekenen en evalueren van risico's. Actuarissen
geven bij verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen een
verklaring af over de toereikendheid van de voorziening en de
financiële positie van de verzekeraar of het pensioenfonds.
Actuariële verklaring
Verklaring waarin de actuaris aangeeft of de voorziening
pensioenverplichtingen op prudente (voorzichtige) wijze is
vastgesteld en ofhet vermogen van het pensioenfonds toereikend
is om de verplichtingen van het fonds te kunnen afwikkelen.
Afkoopfactoren
De afkoopsom wordt berekend op basis van meerdere factoren
die allemaal verschillend kunnen zijn per persoon. Deze
afkoopfactoren worden bepaald door het pensioenfonds en zijn
normaal gesproken opvraagbaar in de pensioenreglementen. Een
belangrijke factor die echter altijd wordt meegenomen is de
gemiddelde levensverwachting van de bevolking en uw leeftijd op
het moment van afkopen.
ALM- Studie
Asset Liability management studie. Het afstemmen van het
pensioenvermogen op verplichtingen.
Amortiseerde kostprijs
De geamortiseerde kostprijs wordt bepaald door middel van de
effectieve-rentemethode verminderd met eventuele afboekingen
(direct, dan wel door het vormen van een voorziening wegens
bijzondere waardeverminderingen of oninbaarheid).
ANG
Antilliaanse Guldens
AO/IC
Administratieve Organisatie / Interne Controle
APC
Algemeen Pensioenfonds Curaçao
APNA
Algemeen Pensioenfonds Nederlandse Antillen
APS
Algemeen Pensioenfonds Sint Maarten
Backlogs
Achterstanden in verwerking
Beleggingsbeleid
Een pensioenfonds is verplicht om op prudente wijze te
beleggen. Het beleggingsbeleid van een pensioenfonds is
enerzijds gericht op het zoveel mogelijk uitsluiten van
beleggingsrisico’s en anderzijds op het behalen van een zo hoog
mogelijk rendement. Bovendien moet de afstemming van
beleggingen op de verplichtingen juist zijn: het pensioenfonds
moet op het juiste moment aan haar verplichtingen kunnen
voldoen. Om optimaal aan deze uitgangspunten te voldoen is een
Algemene Rekenkamer | 35
Jaarrekening APS 2011
juiste samenstelling van de beleggingsmix noodzakelijk, die met
behulp van een ALM-studie kan worden vastgesteld.
Beleggingscommissie
De Beleggingscommissie adviseert –gevraagd of ongevraagd- het
bestuur over het vermogensbeheer wat betreft: De lange
termijnverdeling van het vermogen op basis van een Asset
Liability Management (ALM)-studie;
De Richtlijnen voor Vermogensbeheer; De benchmarks
waartegen de resultaten worden afgezet; De jaarrekening voor
zover het de beleggingen betreft; Alle zaken waarover het
bestuur aan de Beleggingscommissie advies vraagt en waarover
de Beleggingscommissie het gepast vindt advies uit te brengen.
Beleggingsplan
In het Beleggingsplan wordt beschreven op welke wijze het
pensioenfonds invulling zal geven aan het -StrategischBeleggingsbeleid.
Beleggingsreserve
Een reserve die wordt gevormd om schommelingen in de
waardering van beleggingen op te vangen.
Boedelbalans
Overzicht van de schulden en het eigen vermogen van een
entiteit zoals een onderneming, instelling of persoon, op een
bepaald moment (bijv. 10-10-2010), opgesteld om tot een
definitieve afwikkeling tussen de belanghebbenden te komen.
Boedelscheiding
Boedelverdeling (ook: boedelscheiding) is de verdeling van de
gezamenlijke boedel tussen verschillende gerechtigden.
Certificeringsrapport
Het rapport van de certificerend actuaris.
Controle verklaring met
beperking
Deze verklaring wordt verstrekt indien de accountant tot het
oordeel is gekomen dat geen goedkeurende accountants- of
beoordelingsverklaring kan worden verstrekt maar dat het effect
van de bedenkingen tegen de financiële overzichten of van
beperkingen in de controle of beoordeling niet van zodanig
wezenlijke betekenis is dat een afkeurende accountants- of
beoordelingsverklaring of een accountantsverklaring van oordeelonthouding moet worden verstrekt.
Corporate governance
council
Landsverodening van 11 mei 2009, houdende regels ten aanzien
van de besluitvorming in zaken betreffende de betrokkenheid van
de openbare rechtspersoon Sint Maarten in vennootschappen en
stichtingen geeft het volgende aan.
Op voordracht van de Minister van Algemene Zaken wordt bij
landsbesluit een adviesraad ingesteld, genaamd Corporate
Governance Council. De Corporate Governance Council adviseert,
onverminderd hetgeen verder in deze landsverordening is
bepaald, de minister op diens verzoek over de toepassing van de
in de Corporate Governance Code en in deze landsverordening
opgenomen bepalingen.
COS 3402
International Standards for Assurance Engagements (ISAE) /
Service Organization Control (COS) 3402 Assurance-rapport
serviceorganisaties wordt opgesteld door een accountant en
heeft betrekking op de kwaliteit van de AO/IC en de rol van het
management van de service organisatie.
Custodian
De onafhankelijke
bewaart.
De Rekenkamer
Algemene Rekenkamer Sint Maarten
Deelnemersadministratie
De pensioen gerechtigden die opgenomen zijn in de administratie
van APS
financiële
partij
die
de
effecten/assets
Algemene Rekenkamer | 36
Jaarrekening APS 2011
Deelwaarneming
Een statistisch –representatieve- steekproef.
Defined benefit pension
plan
Het beschikbare-uitkeringssysteem (Engels: defined benefit, DB)
oftewel salaris-diensttijdsysteem, is een vorm van sparen voor
een pensioen waarbij het pensioenfonds het beleggingsrisico voor
zijn rekening neemt.
De begunstigde bouwt dus een recht op pensioen op dat niet
afhankelijk is van het beleggingsresultaat van het pensioenfonds,
maar van elementen als de tijd dat de begunstigde lid is geweest
van het pensioenfonds, volgens een middelloonsysteem of een
eindloonsysteem.
Dekkingsgraad
Het geeft de verhouding aan tussen het vermogen en de
pensioenen die APS nu en in de toekomst moet uitbetalen
Dekkingspercentage
Is een (globale) indicator voor de vermogenspositie van een
pensioenfonds: hierbij wordt de actuele waarde van de
beleggingen gedeeld door de contante waarde van de
verplichtingen.
Dekkingstekort
Daalt het vermogen van een fonds onder de ondergrens dan is er
sprake van een dekkingstekort.
Duurtetoeslag
Een aanvulling bij het salaris voor het duurder worden van
levensonderhoud.
Extracomptabele posten
Een boekingspost die het gevolg is van een -decentraleadministratie waarmee geen directe koppeling is met het
grootboek.
Foreign Exchange license
Toestemming van de Centrale bank om tegoeden over te maken
naar een buitenlandse bank.
Gehuwdheidsfrequenties
Voor
het
ongehuwdenouderdomspensioen
en
het
nabestaandenpensioen
wordt
uitgegaan
van
de
gehuwdheidsfrequenties. Mannen worden geacht gehuwd te zijn
met een drie jaar jongere partner, vrouwen worden geacht
gehuwd te zijn met een drie jaar oudere partner.
Georganiseerd Overleg in
Ambtenarenzaken
Is een overleg in Ambtenarenzaken, bestaande uit de Minister en
de Centrale Commissie, waarin overleg wordt gevoerd inzake alle
aangelegenheden van algemeen belang voor de rechtstoestand
van ambtenaren, met inbegrip van de algemene regels volgens
welke het personeelsbeleid zal worden gevoerd.
GOA
Georganiseerd Overleg Ambtenarenzaken
Held to Maturity
Een “Held to maturity” investering wordt gedaan met de intentie
om deze aan te houden tot einde looptijd (maturity) . Dit kunnen
alleen leningen en vorderingen zijn omdat deze een eind datum
kennen.
IFRS
International Financial Reporting Standards
Investment held at Fair
value
Onder reële waarde (fair value) wordt verstaan het bedrag
waarvoor een actief kan worden verhandeld of een verplichting
kan worden afgewikkeld, tussen terzake goed geïnformeerde, tot
een transactie bereid zijnde partijen, die onafhankelijk zijn.
Juistheid
De gegevens van de deelnemers correct opgenomen in de
deelnemersadministratie.
Lv APS
Landsverordening Algemeen Pensioenfonds
Algemene Rekenkamer | 37
Jaarrekening APS 2011
NAW-gegevens
Naam, Adres, Woonplaats gegevens
Niet geregistreerde
deelnemers
De pensioen gerechtigden die ten onrechte niet zijn opgenomen
in de administratie van APS.
Ondergrens
De ondergrens van het Vereist eigen vermogen is het Minimaal
vereist eigen vermogen (MVEV).
Overlevingstafels
Dit zijn tafels waarmee het pensioenfonds werkt om
inschattingen te maken van de duur hoe lang het pensioenfonds
verwacht premie van een deelnemer te ontvangen en hoe lang
men verwacht te moeten uitkeren aan de deelnemer na
pensionering.
Pensioenverplichtingen
Verplichtingen van de pensioenuitvoerder
pensioenaanspraken en pensioenrechten.
Pensioenvoorziening
Bedrag dat bij een pensioenfonds aanwezig moet zijn om samen
met de in de toekomst nog te ontvangen premies aan de al
bestaande pensioenverplichtingen te kunnen voldoen. Volgens
een
alternatieve
definitie
is
de
voorziening
pensioenverplichtingen gelijk aan de schuld die op grond van in
het verleden verrichte koopsom- respectievelijk premiebetalingen
is ontstaan jegens de gezamenlijke verzekerden.
uit
hoofde
van
De voorziening pensioenverplichtingen is dus mede afhankelijk
van het financieringsstelsel dat voor de bepaling van de premies
respectievelijk koopsommen wordt gebruikt. In plaats van
voorziening pensioenverplichtingen worden ook wel de termen
wiskundige reserve en premiereserve toegepast.
Rechtmatigheid
In overeenstemming is met de geldende regels en besluiten.
Rekenrente
Fictief rendementspercentage dat het belegde pensioenvermogen
wordt geacht op te brengen in de toekomst. Bij de berekening
van contante waarden van toekomstige betalingen wordt van dit
rendementspercentage uitgegaan.
Schone verklaring actuaris
Een Verklaring waarin de actuaris aangeeft dat de voorziening
pensioenverplichtingen op prudente (voorzichtige) wijze is
vastgesteld en dat het vermogen van het pensioenfonds
toereikend is om de verplichtingen van het fonds te kunnen
afwikkelen.
SLA
Service Level Agreement
SOAB
Stichting Overheidsaccountantsbureau
Sterftetafels
Een sterftetabel is een tabel die weergeeft hoe de sterfte
evolueert naargelang de leeftijd. De tabel geeft hoofdzakelijk
voor elke leeftijd (bijvoorbeeld van 0 tot 105 jaar en ouder) het
sterfterisico (of sterftequotiënt), de overlevingskans, het aantal
overlijdens in een fictieve generatie en de levensverwachting.
Volledigheid
Alle relevante gegevens van de deelnemers zijn opgenomen in de
deelnemersadministratie.
VPV
Voorziening Pensioen Verplichtingen
VUT
Vervroegde Uitdiensttreding
Waarderingsgrondslagen
Een waarderingsgrondslag is de basis waarop een waardeoordeel
wordt uitgesproken zoals bijvoorbeeld de waardering van een
balanspost.
Algemene Rekenkamer | 38
Jaarrekening APS 2011
Wettelijke inrichtingseisen
De bij wet voorgeschreven eisen voor het mogen voeren van een
pensioenbedrijf.
Zwevende gepensioneerden
Gepensioneerden die een pensioen ontvangen maar vooralsnog
niet zijn opgenomen in de bestanden van het APS.
Algemene Rekenkamer | 39
juli 2014
E. Camille Richardson St. #13 - Philipsburg - Sint Maarten - Phone: +1 (721) 542 1004 - Fax: +1 (721) 541 1013 - www.arsxm.org

Minder pijn Meer energie Sneller herstel

Factsheet Advanced Planning System

ARS Nieuwsbrief nr.2* (Page 2)

ANBI status ThuisWoonService

Vlootfonds Hanzevast 3 - ms Hanze Göteborg N.V. gevestigd te

Verslag - Gemeente Nijmegen

Nieuwsbrief 4 september 2014

Jan-Jelle de Boer, Adviseur Planning en Control BEL Combinatie

Download - Bapps.be

Programma Actualiteiten Externe Verslaggeving