Verslag ontwikkelingswerk in Likoma Island, Malawi, Afrika. Februari

Verslag ontwikkelingswerk in Likoma Island, Malawi, Afrika.
Februari-mei 2014
Bie Hooyberghs
Voorwoord
Beste mensen, lieve vrienden, sponsors, geïnteresseerden, enthousiastelingen. Eerst en vooral mijn
oprechte exuses dat ik zo laat van mij laat horen. Na mijn reis naar Afrika heb ik een zeer drukke
vakantieperiode gehad, en nu zit ik weer helemaal in schoolstemming, want na mijn lerarenopleiding
Muziek-Project Kunstvakken, heb ik besloten opnieuw te gaan verderstuderen: Sociaal Cultureel
Werk. (Mijn ervaringen in Malawi zijn daar zeker mee de oorzaak van. J ) Ik deel jullie maar al te
graag mijn ervaringen mee. Als men mij vraagt wat ik het leukste/beste aan mijn reis vond, dan heb ik
daar geen woorden voor. Heel die ervaring was voor mij onvergetelijk en ik denk er ook nu nog zeer
vaak aan terug. Ik heb hieronder getracht om uit te leggen wat we precies hebben gedaan in Malawi.
Mijn doel was om het zo kort mogelijk te houden, maar dat is onmogelijk geworden. Er zijn zoveel
zaken die ik zou willen vertellen, maar dan ben ik volgende week nog bezig. Moest u na het lezen van
dit verslag nog vragen of opmerkingen hebben, mag u mij gerust contacteren op het volgende
mailadres: [email protected].
Aan al diegenen die gesponsord hebben, dankuwel. Mijn dankbaarheid is ontzettend groot. Jullie
hebben dit mee mogelijk gemaakt, en dat vind ik fantastisch. Jullie hebben ontzettend veel
fantastische kinderen, jongeren en volwassenen op een geweldig eiland in een ongelooflijk
aangenaam en vriendelijk land zeer blij gemaakt. Zij zijn jullie ook gigantisch dankbaar. De blik in hun
ogen sprak voor zich. Nogmaals, een oprechte dankuwel. Of in het Chichewa: ‘Zikomo kwambiri’.
In dit verslag komt het volgende aan bod:
-
een inleiding
les geven op de scholen: Samalani (kleuterschool)
les geven op de scholen: Yofu (Lagere school)
Workshops voor de leerkrachten van Samalani
Bijscholing voor de leerkrachten
Besluit
Inleiding
Lesgeven in een ontwikkelingsland is een unieke kans dat je ogen doet openen en een andere kijk
leert hebben op jezelf, je manier van lesgeven en de wereld om je heen. Eleonore (mijn klas-en
reisgenoot) en ik hebben deze kans gekregen en we zijn daar dan ook de volle 100% voor
gegaan. De opzet van ons project bestaat uit een combinatie van muziek en taal. Hoe kan je bij jonge
kinderen een taal aanleren en stimuleren via muziek en wat zijn daar de effecten van? Dat leek ons
een interessant gegeven om op Likoma Island, een eiland in Malawi waar we drie maanden hebben
1 verbleven, mee aan de slag te gaan. Met ons project “Music as a universal language” willen we graag
aantonen hoe we via muziek jonge kinderen in het kleuter- en lager onderwijs de Engelse taal hebben
kunnen stimuleren.
We gaven les in twee scholen op het eiland: Yofu en Samalani. Yofu was de lagere school. Die
bestaat uit 8 klassen ipv 6 zoals bij ons. De leeftijden gaan daar van 6 jaar t.e.m. 18 jaar. Samalani
was een kleuterschooltje met 6 klasjes.
SAMALANI (kleuterschool)
Onze werkwijze
Voor zowel de peuters als de kleuters hebben
we wekelijks rond één thema gewerkt. Bij de
kleuters werd dit bepaald door de
leerkrachten en bij de peuters mochten we
zelf een thema kiezen. Elke les zijn we
gestart vanuit een (bestaand of eigen
gecomponeerd) lied dat gekoppeld was aan
het thema. Na het aanleren van het lied
hebben we telkens verschillende werkvormen
ingezet om met de woordjes uit het lied te
spelen. Zo deden we loopspelletjes,
ritmespelletjes, luisterspelletjes,
uitbeeldspelletjes, enz. Op deze manier
probeerden we de kinderen de nieuwe
Engelse woordjes uit het lied te leren
herkennen en benoemen. Om een duidelijke structuur te bepalen in elke les zijn we telkens met een
welkomstliedje begonnen en met een afsluitliedje geëindigd. Tijdens het aanleren van de liedjes of andere spelvormen, maakten we vooral veel gebruik van
herhaling en grote bewegingen. Hoe groter de bewegingen en het enthousiasme waarmee we dit
brachten, hoe meer kinderen we konden bereiken. Om de woordjes en zinnetjes te kunnen
onthouden gebruikten we vaker prentjes. Voor elk nieuw woordje gebruikten we een prentje. Dit
maakte het ook visueler voor de kinderen. Bij de peuters lag onze nadruk vooral op het ‘spel’ en
2 minder op het aanleren van de liedjes. Door het spelen met de liedjes en veel te herhalen, konden de
meeste kinderen bepaalde woordjes en soms zelfs zinnetje meezingen. Bij de kleuters zijn we meer
bezig geweest met het aanleren van de liedjes door veel herhaling en de woordjes te gebruiken
in verschillende spelvormen. Het verschil hierbij is dat het niveau van zowel de melodieën als van de
spelvormen iets hoger lag. De kleuters konden de liedjes ook allemaal meezingen.
De resultaten van ons project
Ons project was duidelijk in goede aarde gevallen bij zowel de kinderen, de leerkrachten als de
directeur. En dat heeft ons heel wat opgeleverd. De leerkrachten waren zo enthousiast dat ze alle
liedjes en werkvormen wilden leren en toepassen in de lessen. De leerkrachten herhaalden de liedjes
met de kinderen op de dagen dat we op de andere school lesgaven. Daar waren we ontzettend blij
mee, want hierdoor beleven de liedjes nog meer hangen bij de kinderen. Het was ook enorm leuk om
te horen hoe ze op de weg naar huis onze liedjes luidkeels begonnen zingen. Op het einde van ons
project merkten we op dat de meeste kinderen de prentjes uit de liedjes konden herkennen en
benoemen. Dat gaf ons een enorme voldoening. Om de duurzaamheid van ons project te bewaren en
ons materiaal niet verloren te laten gaan, hebben we in de laatste weken nog een aantal workshops
gegeven aan de leerkrachten.
foto’s workshop leerkrachten
YOFU (Lagere school)
Onze werkwijze
De leerlingen hadden leerlingenboekjes. Ook was er een lerarenhandleiding bij, een klein boekje
waarin suggesties stonden van hoe je een les kon aanpakken. Naar onze mening was dit boekje erg
onlogisch opgebouwd. De lesonderwerpen sprongen van de hak op de tak, de ideeën die er in
stonden waren vaak onrealistisch (de nodige middelen waren bijvoorbeeld niet beschikbaar),
enzovoort. Wij hebben het boekje wel als leidraad gebruikt, maar de inhoud hebben we volledig naar
onze hand gezet. We maakten bijvoorbeeld onze eigen structuur en we schreven onze eigen liedjes.
3 Hiervoor baseerden we ons op de leerinhoud. We pastten deze nummers zodanig aan dat ze
haalbaar waren om te zingen in het Engels voor de jonge leerlingen. De leerlingenboekjes hebben we
over het algemeen zeer weinig gebruikt omdat ze in onze ogen niet zo functioneel waren.
We begonnen onze lessen in standaard 1 en 2 meestal met een actief onderdeel zoals het zingen
van een (nieuw) liedje. Dan gingen we verder met verschillende speelse oefeningen met de focus op
de nieuwe woordenschat. We maakten steeds gebruik van prenten en bewegingen. Daardoor
begrepen de kinderen al snel waarover het ging. Ze waren dan ook erg enthousiast.
Wat de oudste klassen betreft, begonnen we steeds met een inleiding van een thema. Zij
hebben ook leerlingenboekjes voor Expressive Arts, en er waren dus ook
lerarenhandleidingen van. Maar deze lessen volgden we veel minder strikt. We kozen
bepaalde thema’s uit waarrond we gingen werken met de leerlingen. Bijvoorbeeld het thema
‘Improving the home’. Hier moesten ze dan een opdracht over uitvoeren in groep, en
kernwoorden- en zinnen over noteren. Uiteindelijk hebben we met hun teksten een nummer
ineen gestoken dat ze uit volle borst onder begeleiding van de gitaar meezongen.
In standaard 6 en 7 verstonden de leerlingen al meer Engels dan in de jongste klassen. De
ene wel al wat beter als de andere, en soms vertaalde een jongen die het wél goed begreep
voor de hele klas wat de opdracht precies was. De leerlingen waren over het algemeen zeer
beleefd. We werden aangesproken met ‘Madame Bie’ en ‘Madame Eleo’, en als ze een
vraag hadden bogen ze lichtjes door hun knieën, dat was daar blijkbaar de beleefdheid.
4 De leerlingen zaten soms met 100 in de klas.
Om de duurzaamheid van ons project te bewaken, hebben we voor elke leerkracht een
schriftje gemaakt met al onze liedjesteksten. We waren van plan om de liedjes in notenbeeld
uit te schrijven, maar omdat de leerkrachten dit niet konden lezen en ze verder ook geen
instrumenten hebben om goed te kunnen intoneren, hebben we alleen de teksten
opgeschreven. In september gaven we een aantal cd’s mee met de nieuw lading studenten
waarop alle liedjes door Eleonore en mij zijn ingezongen. Een cd-speler in de school is zeer
uitzonderlijk, maar de directeur van Samalani heeft er gelukkig eentje staan. Daarnaast
hebben we nog schrijfgerei, schaartjes, knutselgerief en al onze prentjes aan hen
geschonken. De prentjes hebben we op het eiland gelamineerd zodat ze langere tijd kunnen
worden gebruikt.
Met vele “Zikoma kwambiri’s” (wat heel erg bedankt betekent) en een voldaan gevoel, namen
we afscheid van Samalani. Onze laatste workshops vond plaats op de laatste dag in
Samalani. De dankbaarheid was langs beide kanten groot.
5 BIJSCHOLINGEN
Verder hebben we ook nog een week
bijscholing gegeven aan leerkrachten van
verschillende scholen op het eiland. Dat
bleek echt wel zeer welkom te zijn.
Doel: Basis muziek geven (Bruikbaar in
bijvoorbeeld de les Expressive Arts
6 We vinden dat de volwassen leerlingen enorm
snel geleerd hebben in die week. Tegen het einde
van de week konden ze gewoon zelf een melodie
schrijven en uitvoeren. En het cliché moet ook hier
bevestigd worden: Afrikanen hebben echt een
ongelooflijk ritmegevoel. Een maatslag hebben zij
in principe niet nodig, zij voelen dat gewoon aan.
Heel anders dan de volwassenen in België. Het
was voor ons beide heel fijn om te doen, en
de dankbaarheid die we kregen was enorm groot.
“Thank you for sharing your distance and
knowledge with us.” Er werd al snel gevraagd
wanneer we terug zouden komen. Die vraag blijft
voorlopig helaas nog even onbeantwoord.
7 Foto’s: bijscholing Muziek voor leerkrachten van Likoma Island
Besluit
Met ons project ‘Music as a universal language’ gingen we op zoek naar het antwoord op de
volgende vraag: “Is muziek een effectieve methode om een andere taal aan te leren en te
stimuleren?”
Nadat we een dikke twee maanden voor de klas hebben gestaan met onze eigen muzikale
methodiek, kunnen we absoluut bevestigen dat muziek doeltreffend is bij het aanleren van
een taal. Kinderen zijn ontzettend gemotiveerd en enthousiast als ze met muziek bezig
kunnen zijn. Zonder dat ze het weten zijn ze eigenlijk de hele tijd al spelenderwijs aan het
leren.
8 Ook is het heel boeiend om te zien dat, ondanks het feit dat de kinderen Chichewa spraken
en wij Engels, wij elkaar toch konden verstaan. Communicatie was dus mogelijk door middel
van muziek. Hierbij refereren we dan terug naar onze titel: Music is a universal language.
We maakten onze eigen kinderliedjes, aangepast aan de leeftijd van de leerlingen. Voor de
kleinste kleutertjes waren dat vooral korte liedjes met veel herhaling. Bij de oudere kleuters
en jongere kinderen konden we al iets meer tekst gebruiken en de liedjes bijgevolg iets
langer maken. Meestal inspireerden we ons op bestaande melodieën van kinderliedjes van
bij ons in België. We herhaalden de liedjes vaak afwisselend met muzikale spelletjes waarin
penten en bewegingen aan bod kwamen. Na een les konden de meeste kinderen al enkele
Engelse woordjes meezingen. De volgende les herhaalden we het lied en gingen we verder
in op de ‘moeilijkere’ woorden. Uiteindelijk wisten ze steeds wel wat ze aan het zingen waren,
iets wat wij zeer belangrijk vonden omdat de leerlingen meestal gewoon woorden moeten
opdreunen waarvan ze niet weten wat het betekent.
Op het einde van onze lesperiode konden de kleinsten onze liedjes met gemak meezingen.
Ongelooflijk fijn als ze ons mee vergezelden naar huis toe terwijl ze spontaan de Engelse
liedjes aan het zingen waren die ze geleerd hadden in onze lessen. En in Yofu, de lagere
school was de voldoening groot toen we zagen bij de mondelinge examens, dat de leerlingen
automatisch een liedje begonnen zingen of neuriën om op het antwoord te komen. Super dat
ze de link ook meteen konden leggen met het juiste liedje.
Voor ons was het een enorm boeiende, interessante, fijne, leerrijke en ook uitdagende
ervaring. Het was de perfecte afsluiter van onze opleiding. Deze ervaring nemen we dan ook
ongetwijfeld ons hele leven mee. Niet alleen zullen we er in het werkveld baat bij hebben,
(we vermoeden dat de kans klein is dat we ooit nog voor een klas van 100 leerlingen gaan
staan), maar ook in ons dagelijks leven zal het toch voor kleine veranderingen zorgen. Denk
maar aan de overbodige luxe die wij hebben, aan de zagerige en klagerige stressvolle
mentaliteit die wij Belgen hebben, aan de associaliteit die veel Belgen over zich dragen. Door
deze reis zijn wij nog socialer en mondiger geworden, en ook ons Engels heeft een boost
gekregen. Je kan echt wel stellen dat we nu steviger in onze schoenen staan. Tenslotte
hebben we ook het geluk gehad om zoveel vriendelijke, interessante, behulpzame en
aangename mensen te ontmoeten. Velen zullen we écht niet snel vergeten. We zijn
ongetwijfeld ons hart een stukje verloren in Malawi en Likoma Island.
9

Download Report