De presentatie

DE EVOLUTIE VAN DE ZORGSECTOR.
PROBLEMEN EN PERSPECTIEVEN
Paul De Grauwe
London School of Economics
Overzicht
• Vraag naar zorg: veroudering van de bevolking
• Obstakels voor ontwikkeling zorg:
• Toenemende afhankelijkheid van inactieven
• de wet van Baumol
• Privaat of publiek?
• Ongelijkheid
• Het macroeconomische kader in Europa: saneringen
Vraagfactoren
Bevolking, leeftijdsstructuur en afhankelijksheidscoëfficiënten der ouderen – Rijk en gewesten
2000
2010
2020
2040
2060
10 239 085
10 807 396
11 538 332
12 227 315
12 662 761
0 tot 14 jaar, in %
18
17
17
16
16
15 tot 64 jaar, in %
66
66
64
59
58
65 jaar en ouder, in %
17
17
19
25
26
25,53
26,05
30,26
42,22
45,32
5 940 251
6 230 774
6 586 713
6 881 947
7 010 539
0 tot 14 jaar, in %
17
16
16
15
15
15 tot 64 jaar, in %
66
66
63
58
57
65 jaar en ouder, in %
17
18
20
27
28
25,26
27,57
32,42
45,79
48,42
58,0%
57,7%
57,1%
Rijk
Afhankelijkheid der ouderen (65P/15-64)
Vlaams Gewest
Afhankelijkheid der ouderen (65P/15-64)
Percent Vlaamse bevolking
56,3%
Vraag naar zorg neemt toe vooral door veroudering van bevolking
55,4%
Verdubbeling aantal 65plussers in Vlaanderen
tussen 2000 en 2060
Aantal 65+ in Vlaanderen
2500000
2000000
1500000
1000000
500000
0
2000
2010
2020
2040
2060
Groei aantal 65plussers sneller in België dan in Vlaanderen
Aantal 65+ (index 2000=100)
250
200
index
150
100
België
Vlaanderen
50
0
2000
2010
2020
2040
2060
Maar dit is vooral te wijten aan snellere totale
groei bevolking in België dan in Vlaanderen
Trend in bevolking
130
125
120
115
110
België
105
Vlaanderen
100
95
90
2000
2010
2020
2040
2060
Vergrijzing slaat meer toe in Vlaanderen
Groei aandeel 65+ in totale bevolking 2010-60
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
00%
België
Vlaanderen
Bron: Planbureau
Vlaanderen wordt waarschijnlijk trage-groei regio
Obstakels voor ontwikkeling van zorg
• Worden beïnvloed door twee factoren
• Afhankelijkheidsgraad van inactieven
• Wet van Baumol
Afhankelijkheidsgraad 65+
4,5
4
3,5
3
2,5
2010
2060
2
1,5
1
0,5
0
België
Vlaanderen
Noot: afhankellijkheidsgraad = Aantal actieven per 65+
Bron: Planbureau
• In repartitiesysteem is afhankelijkheidsgraad
inactieve bevolking belangrijk
• In 2010 was één 65+ afhankelijk van iets minder
dan 4 actieven. Dus 4 actieven moesten
voldoende toegevoegde waarde creëren en 1
gepensioneerde te kunnen voorzien van inkomen
• In 2060 wordt die verhouding 2 actieven t.ov. 1
gepensioneerde.
• Is zoiets houdbaar?
• Ja als er voldoende productiviteitsgroei is bij de
actieve bevolking
• Voorbeeld: als de productiviteitsgroei 2% per jaar
is dan zal na 50 jaar één arbeider een
productiestijging mogelijk maken van 170%.
Voldoende om een verdubbeling van het aantal
inactieven te blijven ondersteunen en nog iets
over te houden.
• Maar perspectieven voor zo een
productiviteitsstijging zijn niet zo gunstig
• Als die maar 1% per jaar bedraagt (het
percentage van de laatste 10 jaar) dan zal
diezelfde arbeider na 50 jaar slechts 64% meer
produceren
• Onvoldoende om een verdubbeling van het
aantal inactieven te ondersteunen
• Tenzij de actieven bereid zijn hun inkomen te
laten dalen
Groei productie per hoofd sinds de industriële
revolutie (in %)
4
3,5
3
2,5
West-Europa
2
Noord-Amerika
1,5
1
0,5
0
1700-1820 1820-1870 1870-1913 1913-1950 1950-1970 1970-1990 1990-2012
Bron: Piketty, Le Capital au XXIéme Siècle
Eerste conclusie
• De vraag naar zorg zal sterk stijgen
• Maar er zijn hinderpalen:
• de productiviteitsgroei zal waarschijnlijk onvoldoende
hoog zijn om de middelen te genereren om die zorg te
financieren.
Er zijn technologieoptimisten
• Brynjolfsson en McAfee, Race Against the
Machine
• de digitale revolutie creëert vrijwel onbeperkte
nieuwe mogelijkheden van productiviteitsgroei
• Probleem: tot nu toe hebben we dit nog niet
gezien in de productiviteits groei die is blijven
dalen ondanks digitalisering
De wet van Baumol
• De wet van Baumol creëert een bijkomende
beperking op de ontwikkeling van de zorg
• Wet van Baumol:
• Productiviteitsgroei is geconcentreerd in
industrie en in beperkt aantal diensten
• De meeste diensten, inclusief zorg, kennen
nauwelijks productiviteitsgroei
• Implicatie: productiviteitsgroei in industrie laat
toe om arbeiders jaarlijks een hoger loon uit te
betalen zonder de prijs van het eindproduct te
moeten verhogen
• Dilemma in dienstensector:
• als deze dezelfde loonstijgingen toepast als de
industrie dan moet de prijs van de diensten stijgen
• Als de lonen in de dienstensector niet stijgen (omdat
de productiviteit niet stijgt) dan krijgen we
verpaupering van de zorgverstrekkers, en niemand
zal dat nog willen doen
• In de feiten zien we dat de prijzen van de
diensten stijgen t.o.v. prijzen van industriële
goederen
• Voorbeeld: prijs van haarkapper stijgt t.o.v. prijs
van TV, of GSM, enz.
• Toegepast op de zorg: we kunnen verwachten
dat de prijs van zorgverstrekking als maar meer
zal stijgen t.o.v de prijs van fysische goederen
Paradox: aandeel diensten in BBP stijgt
• In 1970: diensten minder dan 60% BBP
• Nu: ongeveer 75%
• Maar dit weerspiegelt vooral het feit dat diensten als maar
duurder worden dan industriële goederen
• In BBP krijgen diensten een steeds groter gewicht
• Niet omdat er meer diensten dan industriële goederen
worden geproduceerd
• Wel omdat de eersten als maar duurder worden in
vergelijking met industriële goederen
We zitten dus met een probleem
• De vraag (de noden) naar zorg zal blijven stijgen
• Maar er zijn sterke obstakels voor de vlotte gorei
van de zorgensector
• Omdat productiviteit onvoldoende snel stijgt
• En omdat de kostprijs van zorg (en van diensten in het
algemeen) toeneemt.
Hoe hieruit geraken?
• De weg van privatisering: Laat de markt spelen in de
zorg.
• Er zijn voldoende 65+ers die over de middelen zullen
beschikken en die een koopkrachtige vraag kunnen
uitoefenen.
• Dat zal een privé aanbod mogelijk maken
• Voor die mensen is er geen probleem
• De privatisering biedt geen oplossing voor een groot
deel van de inactieve bevolking die slechts over
relatief laag pensioen beschikt
• Voor die mensen zal de prijs van de zorg veel
sneller stijgen dan het pensioen
Probleem
• Ongelijkheid: niet kapitaalkrachtige 65plussers
zullen weinig kunnen genieten van deze
geprivatiseerde zorg
• Om toenemende ongelijkheid op te vangen:
overheid moet subsidiëren
Maar hier wringt een ander schoentje
• De besparingsdrift die uitgaat van Europa.
• Schuldencrisis heeft geleid tot massale
besparingen
• Die werken op elkaar in en veroorzaken een
recessie en lage groei
• Vicieuze cirkel: lage groei leidt tot minder
belastinginkomsten en dus grotere budgettaire
tekorten
• Nog meer besparingen nodig
Groei BBP in Eurozone (EU18) en in EU10 (percent)
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
-0,5
Eurozone
-1
-1,5
EU10
• Dit beleid van sanering dwingt elk land de
uitgaven te verminderen
• Met het gevolg dat inkomens dalen en dus ook
invoer uit andere landen
• Die zien hun BBP dalen en hun
overheidstekorten stijgen en worden verplicht om
saneringsinspanning op te drijven
• Een vicieuze cirkel die aan de basis ligt van de
slabbakende economieën
Wat moet er gebeuren?
Publieke investeringen
Publieke investeringen in Eurozone als % BBP
2,9
2,7
percent
2,5
2,3
2,1
1,9
1,7
1,5
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
• Publieke investeringen sterk gedaald
• Tegelijk zijn de rentevoeten die de overheden
moeten betalen op obligaties enorm gedaald
• Er is dus een “window of opportunities” om meer
te investeren aan zeer lage kostprijs
• Er zijn vele sectoren waar nood bestaat aan
investeren
• Infrastructuur
• Milieu groene energie
• Scholen en hospitalen
• Spijtig genoeg blijft Europa nee zeggen
• Op basis van verkeerde argumenten
• Eén ervan is dat toename van de schuld een last
voor onze kinderen en kleinkinderen betekent
• Dit is vals argument:
• wanneer de overheid investeert en die investeringen
financiert door schulduitgifte
• dan zullen de kinderen en kleinkindern niet alleen de
schuld erven
• maar ook de activa (betere infrastructuur, openbaar
vervoer, betere electriciteitsvoorziening, hospitalen en
shcolen) die zijn gecreëerd door deze schuld.
• Ze zullen het ons niet vergeven dat we de kans niet
hebben gegrepen om heel goedkoop te lenen om die
activa te creëren.
Besluit
• Uitdagingen voor zorgsector zijn groot
• Noden blijven stijgen
• Maar middelen blijven achterna hinken
• Er kan wel iets gebeuren: een groeistrategie
ontwikkelen in Europa gebaseerd op publieke
investeringen
• Die zal meer groei mogelijk maken en middelen
vrijmaken voor o.a. de zorgsector
• Maar om dit te realiseren moeten oude dogma’s
opzij geschoven worden.
• En dat blijkt moeilijk

Download Report