Concept Ontwikkelingsplan Gemeenschappelijk Havenbeheer

Voorstel Gemeenteraad VII- B
Onderwerp
Concept Ontwikkelingsplan Gemeenschappelijk Havenbeheer Twentekanalen
Portefeuillehouder
Marijke van Hees agendaletter (B)
Programma
Stuknummer
EW en LO
Aangeboden aan Raad
Corsanummer
3 februari 2014
1300388747
(invulling door Griffie)
__________________________________________________________________________________________
Wij stellen u voor te besluiten om:
1. het concept Ontwikkelingsplan Gemeenschappelijk Havenbeheer Twentekanalen met de daarin opgenomen
planning en fasering vast te stellen;
2. over te gaan tot een nadere uitwerking van het Ontwikkelingsplan.
Inleiding
De binnenhavens aan de Twentekanalen vormen samen één van de grootste binnenhavens van Nederland.
Deze binnenhavens hebben een belangrijke achterlandfunctie voor de haven van Rotterdam en zijn tevens een
belangrijk onderdeel van Twente als logistiek centrum in Noordwest Europa. In 2008 voorzag Regio Twente al
dat meer economisch rendement valt te halen uit de Twentse vaarwegen en is de Binnenhavenvisie Twente
(vastgesteld Regiobestuur Twente 23 juni 2008) opgesteld. In deze binnenhavenvisie is het streefbeeld voor
2020 uitgewerkt, waarbij de ambities zijn geformuleerd en keuzes worden gemaakt. Tevens is in deze visie een
maatregelenpakket uitgewerkt. Het professionaliseren van het havenbeheer in Twente is één van deze
maatregelen. De betrokken gemeenten zijn Enschede, Hengelo, Almelo, Hof van Twente en Lochem en
daarnaast Regio Twente en Rijkswaterstaat (district Oost). Vanuit het bedrijfsleven zijn onder meer Port of
Twente en Schuttevaer betrokken.
De betrokken gemeentebesturen hebben in 2011 de ambitie uitgesproken om een gemeenschappelijk
havenbedrijf op te richten en daarmee de best mogelijke omstandigheden te scheppen voor het verder
professionaliseren van de haventaken. Zo wordt een bijdrage geleverd aan de economische groei in de regio
door middel van:
- het faciliteren van de gebruikers (vervoerders) en (watergebonden) bedrijfsleven (klantgericht werken);
- bewerkstelligen van deskundigheid en slagkracht op het gebied van Logistiek en Vervoer (over water) in
de regio;
- het versterken van de regio op het gebied van logistiek en vervoer en daardoor het scheppen van
omstandigheden voor innovatie.
In maart 2013 is besloten tot het oprichten van een regionaal havenbedrijf. Daarop is een regionale werkgroep
aan de slag gegaan met het uitwerken op verschillende onderdelen. Het voorliggende Ontwikkelingsplan is
hiervan het resultaat. Het Ontwikkelingsplan geeft aan welke keuzes moeten worden gemaakt voor een
Gemeenschappelijk Havenbedrijf Deze onderdelen moeten nog verder worden uitgewerkt en financieel en
juridisch worden getoetst.
Beoogd resultaat
De uitwerking van het ontwikkelingsplan Gemeenschappelijk Havenbedrijf Twentekanalen moet leiden tot meer
focus en economische slagkracht in de regionale havenactiviteiten. Ingezet wordt op een zelfstandig regionaal
havenbedrijf, om een belangrijke bijdrage te leveren in de ruimtelijk-economische ontwikkelingen rond de
Twentekanalen. Bovendien wordt ingezet op het stimuleren van meer vervoer over het water en meer
watergebonden bedrijvigheid en daarmee het bewerkstelligen van economische verbreding van de
havengebieden. Voor de korte termijn ligt de aandacht op het bundelen van publieke beheertaken en
uitvoerende haventaken in een samenwerkingsmodel.
Voor de zomer 2014 zullen een aantal documenten ter vaststelling komen te liggen voor uniformering en
besluitvorming fase 2 (oprichten juridisch vehikel havenbedrijf incl. exploitatiebegroting)
EW-Strategie & Beleid – I.J.A. Lissberg – Grondstra Telefoon: (053) 481 5427 / J.J.W. Mol Telefoon: (053) 481 54 77
Argumenten
1.1 Samenwerking versterkt de economische positie van de regio en de Twentekanalen
De specifieke kansen voor Twente op het gebied van logistiek staan beschreven in het rapport Logistieke
Draaischijf Twente (BCI, 2011)(raadsbesluit 4 juni 2012). Daarin is berekend dat voor Twente in de logistieke
sector kansen op 13.000 nieuwe extra arbeidsplaatsen en 2,2 miljard euro extra toegevoegde waarde liggen, mits
de economische ontwikkeling meezit en de regio zich ontwikkelt als logistieke hotspot. De havens aan de
Twentekanalen maken hiervan een onlosmakelijk onderdeel uit. Door betere regie wordt de efficiëntie van
transport- en logistieke ketens verhoogd, wordt multimodale infrastructuur beter benut en ontstaat nieuwe
bedrijvigheid en werkgelegenheid.
De verdere ontwikkeling van de havens moet een bijdrage te leveren aan:
De economische groei van Twente;
De uitvoering van het Nederlandse Topsectorenbeleid (Logistiek en Innovatie);
Het vergroten van de deskundigheid en slagkracht op het gebied van Logistiek en Vervoer (over water);
Het verbeteren van de bereikbaarheid en leefbaarheid in Twente door minder vervoer van goederen
over de weg en toepassen van duurzame technieken in de logistiek.
1.2 Samenwerking en uniformering leidt tot meer efficiency en is service verhogend
Verregaande samenwerking, bundeling en uniformering van de regionale havenbeheertaken zullen gaan leiden
tot efficiencyvoordelen. Hierbij kan worden gedacht aan centrale sturing en inning van havengelden, een
uniforme haven- en havengeldverordening en een meer gerichte inzet van personeel en specifieke expertises.
Bovendien schept uniformering en één loket duidelijkheid en vergroot de service naar het bedrijfsleven. De baten
landen daarmee zowel bij het bedrijfsleven alsmede bij de deelnemende gemeenten. Eerste berekeningen wijzen
uit dat de individuele gemeenten enkele 10.000-en euro kunnen besparen op de administratieve lasten (na
oplossing frictiekosten).
1.3 Het ontwikkelingsplan geeft mogelijkheden tot bijsturing en vergroot het draagvlak
In het ontwikkelingsplan wordt bij aanvang uitgegaan van een model met beperkte regionale coördinatie (ca. 0,5
fte), waarbij in eerste instantie de taakuitvoering en begrotingen van de individuele gemeenten ook bij deze
gemeenten blijven liggen. Na uniformering van producten, verordeningen, systemen en begrotingen en
vormgeving van de economische en acquisitierol kan worden gewerkt aan een verzelfstandiging van het
havenbedrijf. Dit wordt overigens niet eerder voorzien dan in 2016. Medio 2014 zal een voorstel tot uniformering
verordeningen en producten en tot juridische oprichting van het gemeenschappelijk havenbedrijf (met
bijbehorende exploitatiebegroting) ter besluitvorming aan de Raden van de deelnemende gemeenten worden
voorgelegd.
2.1 Nadere uitwerking is noodzakelijk om te komen tot een verantwoorde afweging en onderbouwing
Het Ontwikkelingsplan is richtinggevend en geeft aan welke keuzes moeten worden gemaakt voor een
Gemeenschappelijk Havenbedrijf Voordat tot oprichting van een havenbedrijf kan worden overgegaan moeten
echter een aantal onderdelen verder worden uitgewerkt en financieel en juridisch worden getoetst. Overigens
zullen in alle gevallen zullen de deelnemende gemeenten baat hebben bij uniformering en nauwere
samenwerking, echter de operationele en financiële consequenties zullen peer gemeente verschillen.
Kanttekeningen
1.1 Samenwerking is niet vrijblijvend
De stap volgend op uniformering en informele samenwerking is niet vrijblijvend. Er zijn immers verwachtingen
gewekt bij het bedrijfsleven en andere logistieke partners. Wanneer besloten wordt tot oprichting van een fysiek
havenbedrijf, zal het lastig zijn om taken te ontvlechten en weer terug te brengen naar de deelnemende
gemeenten.
1.2 Verzelfstandiging op termijn is geen privatisering
Voor een havenbedrijf zal altijd sprake zijn van publieke taken, dus van een overheidsrol. Desalniettemin kan in
een toekomstig havenbedrijf nauw worden samengewerkt met private partners, zoals Port of Twente.
2.2 Financiële en operationele risico’s
Vooralsnog blijven de havengerelateerde begrotingen binnen de deelnemende gemeenten belegd. In een
samenwerkingsverband en toekomstig havenbedrijf zullen de risico’s ten aanzien van het beheer en overige
taken nadrukkelijk in beeld moeten worden gebracht. Vooralsnog zijn die risico’s niet anders dan op dit moment
reeds aanwezig bij de individuele gemeenten in bijvoorbeeld de meerjarig beheer- en onderhoudsprogramma’s
van de haven. Voordat sprake is van een formele samenwerkingsvorm, zullen deze risico’s echter wel expliciet
worden gemaakt.
EW-Strategie & Beleid – I.J.A. Lissberg – Grondstra Telefoon: (053) 481 5427 / J.J.W. Mol Telefoon: (053) 481 54 77
Door de samenwerking en het centraliseren van een aantal taken (o.a. registratie) kunnen met name
administratieve efficiencyvoordelen worden ingeboekt. Op korte termijn blijven de effecten voor de meeste
deelnemende gemeenten in personele zin beperkt.
Bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen
In de logistieke en transport sector geldt transport via water, evenals via rail als duurzaam alternatief voor
wegvervoer. Bij versterking en verdere uitbouw van het havenbedrijf wordt dus een bijdrage geleverd aan verdere
verduurzaming van de transportsector, het verminderen van de CO2-uitstoot en het ontlasten van de wegen.
Kosten, opbrengsten, dekking
In 2014 is sprake van een beperkte additioneel noodzakelijke financiering (€ 10.000) voor de organisatie- en
coördinatiekosten (regionaal coördinator) in de aanloopfase. Deze kosten zullen voor Enschede worden gedekt
uit de projectbegroting herstructurering Binnenhaven e.o.. De inzet voor de uitwerking van het ontwikkelingsplan
wordt gedekt binnen de reguliere gemeentelijke begroting van programma Leefomgeving.
Communicatie
De directe partners (waaronder Rijkswaterstaat, Schuttevaer en Port of Twente) zijn bij dit proces nauw
betrokken. In de verdere uitwerking van het ontwikkelingsplan zal ook een communicatieplan worden opgesteld
om daarmee ook het varend en watergebonden bedrijfsleven rechtstreeks goed te informeren.
Vervolg
Conform het ontwikkelingsplan zal voor de zomer van 2014 een samenwerkingsovereenkomst worden opgesteld
en aan de deelnemende gemeenten worden voorgelegd, waarbij nadrukkelijk de kansen, risico’s en financiële
effecten een plaats krijgen. Tegelijkertijd zal een voorstel tot uniformering van de haven- en
havengeldverordeningen worden voorgelegd, zodat vanaf dat moment de basis op orde is en het
Gemeenschappelijk Havenbedrijf Twentekanalen van start kan gaan. Medio 2014 zal daartoe ter besluitvorming
aan de Raden van de deelnemende gemeenten worden voorgelegd:
voorstel tot uniformering verordeningen en producten; en,
voorstel tot juridische oprichting gemeenschappelijk havenbedrijf (met bijbehorende
exploitatiebegroting).
Bijlagen
1.
Concept Ontwikkelplan Gemeenschappelijk Havenbeheer Twentekanalen (december 2013)
Burgemeester en Wethouders van Enschede, _______________
De Secretaris,
de Burgemeester,
M.J.M. Meijs
P.E.J. den Oudsten
Besluit
Van de Raad van de gemeente Enschede, gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders van
Vastgesteld in de vergadering van _______________
De Griffier,
de Voorzitter
R.M. Jongedijk
P.E.J. den Oudsten
EW-Strategie & Beleid – I.J.A. Lissberg – Grondstra Telefoon: (053) 481 5427 / J.J.W. Mol Telefoon: (053) 481 54 77

Download Report