Evert-Ben van Veen

Gegevens voor een solidair en
lerend zorgsysteem
MedLawconsult
Evert-Ben van Veen
Voettekst invoegen
Uitgangspunten
Voettekst invoegen
Nederland, Europa
! 
! 
Solidair zorgsysteem,
“Afgedwongen”
Jong met oud
"  Gezond met ongezond
"  Hoger inkomens met lagere inkomens
" 
! 
Altijd betwistbaar
Nog steeds
"  Wel, meer nadruk op ‘eigen verantwoordelijkheid’
" 
Voettekst invoegen
Collectief systeem
Voettekst invoegen
Verschil-1
! 
In de zorg is de patient ook het water …
" 
! 
Wat ons bedreigt, van buiten of binnen, komt
uiteindelijk elk van ons tot uitdrukking als ziekte…
Ook als collectieve systeem, collectieve
gezondheidsbescherming is
Voettekst invoegen
Verschil -2
! 
! 
Voor de bedreigingen van water, hoef je niet
elke druppel te bekijken
voor die bedreigingen van binneuit, telt elke
patient afzonderlijk
Al gaat het dan uiteindelijk ook om statistisch
relevant patronen
"  Verschillen doen er toe, nu nog meer dan (DNA)
vroeger
"  ‘Singling out’ is noodzakelijk…..
" 
Voettekst invoegen
Tussenstap
! 
! 
Gaat niet uitsluitend over bedreigingen van
buiten
Mensen worden ook ‘zomaar’ ziek
" 
Uitsluiten van buiten, waarom van binnen
•  Biobanking
! 
Als ze ziek worden, doen we het dan wel
goed…..
Volgens de huidige standaarden
"  Voldoen die standaarden wel
" 
•  Geen schade (veel voorbeelden), kan het niet beter…
Voettekst invoegen
En nu….
! 
Gebaseerd op ervaringen uit het verleden
Ervaringen uit het verleden de basis voor de
toekomst
! 
Die ervaringen…..
! 
Deels fundamenteel onderzoek
"  Deels klinisch wetenschappelijk onderzoek
"  (groten)deels observationeel onderzoek
" 
•  Namen ziekten tot effecten asperine tot meer
gepersonaliseerde medicatie (disease registries)
Voettekst invoegen
Verschil klinisch wetenschappelijk
onderzoek – observationeel onderzoek
! 
Bij klinisch wetenschappelijk onderzoek wordt
afgeweken van de professionele standaard
" 
! 
Dus wat patient van goede hulpverlener mag
verwachten
Bij obserservationeel wetenschappelijk
onderzoek wordt de patient behandeld
volgens de standaard (als het goed is) en ‘op de
achtergrond’ onderzocht of die standaard niet
beter kan…
Voettekst invoegen
Relevantie verschil
! 
! 
Bij klinisch wonz is ‘autonomie’ patient direct
aan de orde.
Zulk onderzoek kan niet zonder extra
informed consent van de patient
•  Mag je dit voorstellen (risk/benefit ratio)
•  Wordt het eerlijk voorgesteld
•  Accepteert de deelnemer het (informed consent)
! 
! 
Alle ‘ethiek’ en regelgeving rond mwonz op dit
model geënt
Expansie naar o.mwonz
" 
Bvb WMA Helsinki Declaration
Voettekst invoegen
Waarom
! 
! 
Autonomie strikt genomen niet aan de orde
Tenzij die
" 
ook privacy breed genomen omvat
•  Ik bepaal waarvoor ‘mijn’ gegevens mogen worden
gebruikt
" 
! 
Er is wel degelijk een risico want die gegevens
kunnen tegen mij worden gebruikt (werkgevers,
verzekeraars, m’n buren)
Dat laatste risico moet worden voorkomen
•  mag niet voorkomen
•  Is nog niet voorgekomen
•  Te abstract voor informed consent (behalve
uitzonderingen)
Voettekst invoegen
Tegenover brede opvatting van privacy
Privacy in context
Vandaar >
! 
" 
" 
Gegevens voor o.wonz blijven binnen de context
van zorg
Onderzoekers zijn betrokken bij zorgverbetering
Stap verder >
" 
Elke patient profiteert in solidair systeem van
eerder verbeteringen, dankzij o.wonz
•  Vloeiende overgangen zorg-kwaliteit - o.onz-zorg
" 
Waarom mag niet worden verwacht dat die daar
dan ook aan bijdraagt voor hem/haar zelf en
volgende patienten
Voettekst invoegen
Voorwaarden
! 
Natuurlijk PET
NOPROS
"  Privacy toezichthouders kunnen dit beoordelen
" 
•  Verschillende uitgangspunten: ideologie vs.
wetenschappelijke nieuwsgierigheid
•  Ok, ook wetenschap is paradigma bevangen
! 
Beheersen keten
•  ‘datasharing’
! 
Governance van zulk onderzoek
" 
Betrekken patientenorganisaties
•  EB: al lang, EJC 2008……
•  In Code Goed Gebruik
Voettekst invoegen
Uitdagingen: 1
! 
! 
! 
T kan wel met anonieme gegevens
Neen, dus
Steeds
minder gegevens anoniem
Persoonsgegevens
Persoonsgegevens
Anonieme gegevens
Grijs
gebied
Voettekst invoegen
Uitdagingen: 1
! 
Verloren strijd
EB: patient data for health research 2011 &
Regulatory developments tissuebanking 2013.
"  Hoe gegevens, ook al zijn ze niet anoniem, veilig
blijven binnen research domain
" 
•  Techniek en procedures
! 
Waar wel ‘anoniem’ worden gegevens
onbetrouwbaar
Voettekst invoegen
Vervolg
! 
Gegevens merendeel niet anoniem
" 
! 
Mits interne en externe adversaries over 1 kam
Wbp en AVG kennen echter slechts twee
smaken
WGBO genuanceerder:
"  herleiding redelijkerwijs wordt voor voorkomen
"  Vragen van toestemming kan niet worden verlangd
"  Algemeen belang
"  Geen bezwaar
"  Maar gezondheidsrecht: als je tevoren weet moet
je toestemming vragen, hoe specifiek ??
" 
Voettekst invoegen
Vervolg 2
! 
Houdt Berend Mons hier rekening mee?
" 
! 
Data kunnen niet FAIR zijn indien nog enigszins
herleidbaar (en dat kunnen ze alsnog worden, juist
door die verspreiding) en dus subject to consent
Houdt de RVZ hier rekening mee
" 
Advies Patiënteninformatie =PGD + patiënt aan t
roer waarheen, rest kan anoniem
Voettekst invoegen
De individuele patient aan t roer van ‘diens’
gegevens
Voettekst invoegen
De individuele patient
! 
Behandeling en begeleiding zal steeds meer
worden geïndividualiseerd
" 
Meer kennis
•  Dankzij eerdere patienten/deelnemers dus
" 
! 
! 
Meer respect
Illusie dat shared decisionmaking betekent dat
de patient alleen kan beslissen
Autonomie: dat hulpverlener patient
ondersteunt in diens proces om zoveel
mogelijk regie te bewaren die door de ziekte
wordt bedreigd
Voettekst invoegen
Maar in ‘platte’ vorm
! 
Bedreigt het solidariteit
" 
Ik, de patient, bepaal wat ik ben en wat mij
toekomt,
•  wat anderen toekomt
! 
Dus patient centraal is tweesnijdend zwaard,
Ja jij staat aan t roer van je eigen leven
"  Je moet ook, bent zelf verantwoordelijk voor je
gezondheid
" 
! 
Uitdaging:
•  Individualisering, binnen context van het
gemeenschappelijke
•  Uitsluitend binnen die context kunnen middelen voor
individu worden vrijgemaakt
Voettekst invoegen
Wat nu? 1
Voettekst invoegen
Wat nu? 1
Voettekst invoegen
Wat nu 2
! 
! 
! 
! 
! 
! 
In Gedragscode Gezondheidsonderzoek 2 lag
nadruk op gegevens waarvan herleiding
redelijkerwijs wordt voorkomen
CBP wil er niet aan
Politiek begrijpt het niet, of wil het niet
RVZ is modieus
En wij ??:
Ik weet het niet, anders dan stevige stukken
" 
! 
Samen met patient organisations
Langzaam beinvloeden klimaat
Voettekst invoegen
share
! 
https://www.youtube.com/channel/
UCC7XOPm6lbH9Zm9JrNeMpHQ/videos
Voettekst invoegen