Fact sheet - Starfish

Eindrapportage ICTO Fonds projecten (ronde 2012)
Deze factsheet vraagt om een aantal gegevens als afsluiting van uw ICTO fonds project.
De (beknopte)gegevens van alle projecten worden op de ICTO site (http://www.ic.uva.nl/icto/)
geplaatst voor ICTO belangstellenden.
Dit format kan ook gebruikt worden voor een uitvoeriger eindrapportage (svp apart
aanleveren).
1. Titel van het project
STEEP: Supporting Technology Enhanced Education Projects
2. Afbeelding (kleine afbeelding/screendump van het project)
3. Korte beschrijving van het project
Het gebruik van ICT binnen het onderwijs speelt een belangrijke rol bij het verhogen van de
kwaliteit van het leerproces, het verbreden van het onderwijsaanbod, het verrijken van de
onderwijsmethodes en het maakt het onderwijs meer eigentijds. Met het groeiende aantal
FNWI-studenten kan ICT tevens oplossingen bieden om de kwaliteit op peil te houden en
zelfs te verbeteren en het studiesucces te verhogen zonder extra docenten in te zetten. Dat
vraagt wel van de docenten diverse kennis en vaardigheden over de relaties tussen ICT,
didactiek en vakinhoud, en over toepassing ervan in de onderwijspraktijk.
Het samenspel van drie verschillende kennisdomeinen: kennis van ICT (technological
knowledge), didactische kennis (pedagogical knowledge) en vakkennis (content knowledge)
is beschreven in TPACK model van Mishra en Koehler (2006). (Schema 1). Daarnaast vindt
leren altijd plaats in een specifieke context, met een specifieke studentenpopulatie en
specifieke omstandigheden in de organisatie. Het samenspel van inhoud, didactiek en
onderwijs technologie in een specifiek onderwijscontext maakt elke onderwijssituatie uniek.
De context is in het TPACK model (Schema 1) gesymboliseerd met een omringende cirkel.
1
Schema 1: TPACK model van Mishra en Koehler (2006),
Bron: http://tpack.org
Docenten en docententeams die hun onderwijs met ICT willen verrijken hebben
mogelijkheden nodig om zich te kunnen professionaliseren over het maken van verantwoorde
keuzes over het gebruik van ICT in het onderwijs. Het SURF project MARCHET en het
vervolgproject dat de inrichting van docentprofessionalisering volgens TPACK bij een
instelling onder de loep heeft genomen 1, hebben handvatten hiervoor gegeven. Een
belangrijke element voor het succes is de inbedding in de onderwijsorganisatie. Bij de FNWI
verbindt ICTO-FNWI bottom-up de docenten, andere medewerkers en studenten die zich
inzetten voor de vernieuwing en verbetering van het onderwijs met behulp van ICT. Een
overkoepelend doel van STEEP project was daarom het draagvlak te versterken door de
inspanningen van ICTO-FNWI zinvol sterker te verbinden met de facultaire
docentprofessionalisering en de facultaire management meer erbij te betrekken.
Het doel van project STEEP is mogelijkheden te creëren en middelen te voorzien om
didactisch verantwoord gebruik van ICT in het onderwijs te kunnen maken door docenten én
ICT projecten, continu door te zetten en te intensiveren. Om dit te bereiken zijn de activiteiten
van het STEEP project uiteen gezet in drie verschillende richtingen:
(1) Inventariseren van onderwijskundige vraagstukken onder docenten die geschikt zijn
om met ICT tools aangepakt te worden en deze in contact te brengen met bestaande
succesvolle ICT toepassingen.
In het kader van deze richting is een proces in gang gezet om tot een ICTO-FNWI
Meerjarenplan voor onderwijsinnovatie met ICT bij de FNWI te komen. Het ICT en
Onderwijsinnovatie Meerjarenplan van ICTO-FNWI maakt het vervolgens mogelijk
om in de komende twee jaar inspanningen in deze richting voort te kunnen zetten.
Het is de bedoeling dat daarna weer een nieuw meerjarenplan wordt gemaakt door
ICTO-FNWI.
(2) Inrichten van een center of beter gezegd een milieu (het gaat niet om een fysieke
locatie en ook niet om één virtueel plek) voor Inspiration, Development, Exploration &
Assessment for the benefit of Learners of Science. Dit biedt een vertrouwde structuur
aan zodat de projecten en particuliere docenten verantwoorde keuzes over ICT
kunnen maken voor het onderwijs en dit continu te kunnen verbeteren.
1
Brouwer, N, Dekker, J.P. en van der Pol, J, (2013) “E-Learning Cookbook, TPACK in Professional
Development in Higher Education”, beschikbaar als Open Educational Resource op:
http://dare.uva.nl/aup/nl/record/458390
2
Om hieraan een concrete inhoud en vorm te geven werd voor het meerjarenplan per
thema uitgewerkt in welke innovatie in de komende twee jaar het noodzakelijk is om
te investeren. Vier werkgroepen, elk verbonden aan een thema van het
meerjarenplan, hebben deze opdracht uitgevoerd. De bevindingen zijn opgenomen in
het meerjarenplan.
(3) Het vergroten van bekendheid van ICT toepassingen in het onderwijs en het
stimuleren van de uitwisseling van kennis en ervaring tussen docenten onderling.
In dit kader is een docenten onderwijsplatform Starfish opgezet dat de docenten die
hun onderwijs met ICT willen verrijken zal ondersteunen. Starfish is vraag gestuurd
en maakt het mogelijk om kennis en ervaringen te delen en zich op maat en just-intime te kunnen blijven professionaliseren. Documenteren van "good practices",
stellen van vragen en communicatie tussen de docenten onderling wordt hier mogelijk
gemaakt. Op Starfish worden ook ICT en onderwijsinnovatieprojecten
gedocumenteerd en inhoudelijk en in de tijd in verbanden gebracht.
De docenten die bij een ICT en onderwijsinnovatie project betrokken zijn hebben niet altijd al
de nodige didactische kennis of kennis over de technologie die ze willen inzetten. Dat
betekent dat voor een optimaal effect een scholing nodig zou zijn. Bestaande workshops
aangeboden bijvoorbeeld in de BKO programma’s zijn daar meestal niet geschikt voor en
hebben bovendien niet een geschikte werkvorm voor dit doel. De drie belangrijkste redenen
om docentprofessionalisering aan een onderwijsinnovatieproject direct te koppelen zijn:
(1) Noodzaak van integratie van verschillende kennis.
Didactisch verantwoord inzetten van ICT in het onderwijs vereist diverse kennis van
de docenten die geïntegreerd wordt gebruikt bij het onderwijsontwerpen.
(2) Toepassing in de onderwijspraktijk is verbonden met het doel van het project.
Door een gerichte scholing komt een didactisch verantwoorde ontwikkeling voor het
doel van het project tot stand.
(3) In een project kan ruimte gemaakt worden voor de nodige technische ondersteuning
van de docenten. Bij een klassieke scholing met een aanbod van de workshops of
ICT knoppencursussen is hiervoor geen ruimte.
Om hier een efficiënte weg te bewandelen en de aanpakken te verduurzamen was het project
STEEP vanaf begin in samenwerking gebracht met twee andere lopende FNWI ICTO fonds
projecten: Online Schakelen en SmartVoting (grassroosts programma).
4. Korte beschrijving van projectresultaten (wat is klaar?)
1. Het ICTO-FNWI Meerjarenplan voor ICT en onderwijsinnovatie in de komende twee jaar
Inhoudelijk is het plan onderverdeeld in vier thema’s, waarvan drie als pijlers worden
gezien:
1. Toetsen en toetsgestuurd leren (pijler)
2. Afstandsonderwijs - zelfstandig leren (pijler)
3. Learning Analytics – leerproces volgen (pijler)
4. Onderwijslab
Er is een methode voor ICTO-FNWI ontwikkeld om succes bij een onderwijsvernieuwing
met ICT te kunnen bereiken. Bij elke innovatie/vernieuwing wordt aandacht besteed aan
een aantal elementen waardoor een vernieuwing geleidelijk breed geaccepteerd kan
worden (Schema 2):
• het verzamelen en beschikbaar stellen van informatie
• docentprofessionalisering
• het creëren van de mogelijkheden voor het opzetten van onderwijsexperimenten en
het voorzien in de technische randvoorwaarden
• het evalueren van onderwijsexperimenten en de vernieuwing en het bewaken van de
kwaliteit ervan
• het ontwikkelen en stimuleren van gebruik van kennisnetwerken (binnen en buiten de
faculteit)
• mogelijkheden van de valorisatie van de resultaten verkennen en benutten.
3
Schema 2: Elementen van de methode ICTO-FNWI
Het ICTO-FNWI Meerjarenplan kan gedownload worden op:
http://ictofnwi.wordpress.com/2013/12/23/meerjarenplan-ict-en-onderwijsinnovatie-fnwi/
2. Ontwerp van Starfish informatiesysteem (schema 3), een kennisplatform dat voldoet aan
de volgende eisen:
a. Gebruiker gecentreerd en vraag-gestuurd.
b. In eerste instantie bedoeld voor docenten die hun onderwijs willen vernieuwen en
docenten die zich life long willen professionaliseren.
c. Gebaseerd op het TPACK model. Starfish brengt kennis over onderwijstechnologie
en hiervoor relevante didactiek bij elkaar en koppelt deze aan onderwijservaringen.
Dat zijn in principe evidence based (good practices) in een inhoudelijke context van
een vak of een opleiding. Dit is direct gekoppeld aan personen die hierover concreet
benaderd kunnen worden met vragen. Daarbij kunnen innovatieprojecten gevonden
worden die een ontwikkeling mogelijk hebben gemaakt of een bijdrage hebben
geleverd.
d. Het systeem laat zoeken vanuit verschillende invalshoeken van het TPACK model:
vanuit pedagogische, technologische of vakinhoudelijke hoek. Ongeacht vanuit welke
hoek een zoekvraag komt, is het zoekresultaat functioneel een geheel en worden aan
de zoeker direct de lijnen gegeven om verder te kunnen exploreren en zich inspireren
als hij/zij dat wil.
4
Schema 3: Starfish informatiesysteem. Starfish is open source en gebaseerd op state of
art technologie.
Op schema’s 4a, b en c is het voorbeeld gepresenteerd hoe de informatie over
stemkastjes beschikbaar is.
Schema 4a: Het resultaat als iemand bij de FNWI naar #Stemkastjes zoekt.
De informatie (schema 4a) over praktische zaken staat centraal, welke stemkastjes
zijn beschikbaar en welk programma heb je hiervoor nodig als je ermee aan het werk
5
wilt en waar kun je ze ophalen. Deze informatie is verbonden met de informatie over
de relevante activerende didactiek die hierbij past, o.a. peer-instruction. De informatie
is ook gekoppeld met de ervaringen van docenten die stemkastjes hebben gebruikt
(good practices) (Schema 4b) en direct met de personen die benaderd kunnen
worden voor informatie.
Schema 4b: Good practice, tot stand gekomen in het kader van het BKO traject
Op de site over stemkastjes is instructie te vinden die gemaakt was in het kader van
SmartVoting project dat ook op Starfish te vinden is (Schema 4c).
Schema 4c: Projecten, voorbeeld SmartVoting
6
e. Mogelijkheid om gerichte vragen te stellen over onderwerpen, en direct naar
personen en de mogelijkheid op de vragen te reageren.
f. Mogelijkheid om verbanden te zoeken en op verkenning te gaan.
In het vervolg van STEEP project zoeken we naar de mogelijkheden om generieke
kennis met anderen samen te ontwikkelen en te delen en om het mogelijk te maken dat
informatie voor een specifieke groep zichtbaar wordt gemaakt (scope).
3. Het informatiesysteem Starfish is operationeel en te bereiken op het volgende adres:
http://starfish.innovatievooronderwijs.nl/. Het systeem is gehost op de ICTO-FNWI
experimentele server www.innovatievooronderwijs.nl.
Naast Starfish heeft ICTO-FNWI nog twee informatiekanalen, ICTOFNWIblog
(http://ictofnwi.wordpress.com/) vooral bedoeld om nieuws over de lopende projecten en
initiatieven van de FNWI te communiceren en ICTO-FNWI LinkedIn group
(https://www.linkedin.com/groups?gid=3891849) bedoeld om op de hoogte te blijven
over de ontwikkelingen over ICT in HO in Nederland en in de wereld. Op beide plekken
is er ruimte voor commentaar en discussie.
4. Samenwerken met projecten Online Schakelen en SmartVoting
In 2012-2013 liepen bij de FNWI nog twee andere ICTOfonds projecten, Online
Schakelen en SmartVoting. Voor deze twee projecten was vanuit project STEEP
ondersteuning georganiseerd met het doel om professionalisering van de betrokken
docenten te organiseren om te zien of dit goed werkt en zo ja, het te verduurzamen.
Materiaal is geplaatst op Starfish.
De workshop over activerend onderwijs met ICT met gebruik van voting was tot nu toe
twee keer uitgevoerd en is nu opgenomen in het regulier FNWI BKO traject workshop
aanbod. http://starfish.innovatievooronderwijs.nl/event/112/
5. Module Supervising students in distance learning
Een module voor moderatoren over begeleiden van studenten bij het online leren is
ontwikkeld in samenwerking met Centrum voor Nascholing (CNA). De module bereidt
moderatoren op hun rol in een digitale cursus zowel in asynchrone als in synchrone
setting van een videoconferentie. De module is ontwikkeld in Blackboard (Schema 5).
Schema 5: Module Supervising students in distance Learning
7
In de module krijgen de deelnemers ook instructie over de videoconferencing tool
WebEx. WebEx wordt gebruikt door de moderatoren van Online schakelmodules. Er is
ook een instructie voor Google Hangouts beschikbaar. Module heeft 8 assignements die
de moderatoren ook materiaal opleveren dat direct bruikbaar is bij hun onderwijspraktijk.
Voor een succesvolle afronding van deze module krijgen de deelnemers een certificaat
van deelname van het Centrum voor Nascholing (CNA).
Module is als pilot een keer met succes uitgevoerd met de moderatoren van Online
Schakelen modulen als deelnemers op basis waarvan zijn nog kleine aanpassingen
plaats gevonden. Het is de bedoeling dat CNA de module Supervising students in
distance learning vervolgens meerdere keren per jaar zal aanbieden.
6. Evaluatie en effectmeting
Bij dit project was betrokkenheid van docenten verspreid en was het niet mogelijk om
uitbundig effecten te meten. We hebben een enquête uitgezet over teachers’ beliefs and
intentions voor de Online Schakelen trainingbijeenkomst met de bedoeling om na afloop
een posttest te doen. Daar hebben we van afgezien omdat maar 2 docenten een pre-test
hebben ingevuld en bovendien waren dat de docenten die niet bij de UvA werkten.
Dit was een tegenvaller Het is de bedoeling om dit soort metingen nog op een andere
moment te gaan doen. We hebben daar een methode voor ontwikkeld in SURF project
MARCHET waarover drie artikelen zijn gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften.
Op basis van het gedrag van de docenten en hun stijgende motivatie voor dit project en
het feit dat de modules door studenten goed waren geëvalueerd en een hoog rendement
hadden kunnen we vaststellen dat er een positief effect is bereikt.
5. Doelgroep
De doelgroep van dit project zijn docenten en de medewerkers in ICT en onderwijsinnovatieprojecten.
6. (Onderwijskundige) meerwaarde van het project
Dit project is gebaseerd op het gedachtengoed van activerend onderwijs en op TPACK model
voor onderwijsontwerpen en docentprofessionalisering. Het TPACK model geeft het kader
voor didactisch verantwoorde inzet van ICT in het onderwijs. De “on the job” en “just-in-time”
opzet van docentprofessionalisering bleek goed te werken (bijvoorbeeld bij het ontwikkelen
van vijf Online schakelen modules)
7. Highlights van het project
Er zijn twee highlights van dit project. Het tot stand komen van het Meerjarenplan voor
onderwijsinnovatie met ICT en van Starfish.
8. Lessons learned van dit project
Het was een zoektocht om uiteindelijk aan Starfish te beginnen. We hebben naar diverse
beschikbare platforms gekeken en geleerd dat UvA Communities niet als een docenten
kennisplatform kunnen werken, zo als wij eerst in gedachten hadden. We hebben met
WordPress een aantal experimenten gedaan. Ook WordPress voldeed niet aan de eisen voor
het kennisplatform. We zijn aan de andere kant wel tevreden met WordPress voor de ICTOFNWI blog. De zoektocht heeft ons tijd gekost en ook geld. Daarom heeft het project een
vertraging opgelopen.
9. Communicatie en disseminatie
(Wat is gedaan aan activiteiten (en welke middelen zijn ingezet) om binnen het project en
over het project te communiceren binnen de opleiding(en), de faculteit, de UvA)
Het Meerjarenplan is besproken bij de directeurenoverleg en was positief ontvangen.
Starfish was gepresenteerd op diverse gelegenheden, onder andere bij Dé Onderwijsdagen,
en een SURFacademy workshop over TPACK in docentprofessionalisering op 31 januari
2014.
Er is interesse om Starfish te gebruiken bij de Faculteit Geneeskunde.
Starfish wordt nu gebruikt voor European door een Europees netwerk voor HO Scheikunde
onderwijs (European Chemistry and Chemical Engineering Educational Network EC2E2N)
8
waar meer universiteiten uit alle EU landen aan meedoen voor de database over Expertise in
Chemistry Teaching in hoger onderwijs.
10 Toekomst project (Geef aan wat de volgende stap in het project is: wordt het project
voortgezet zoals het is, wordt het project opgeschaald in termen van gebruikers,
toepassingen of technologie, of wordt het project gestopt)
De kennisuitwisseling platform Starfish wordt aangeboden aan andere faculteiten bij de UvA
en aan andere instellingen om deze te gebruiken en als partners in ontwikkeling op te treden
als gewenst. Het is de bedoeling om een structuur (een business plan) te maken om te
kunnen samenwerken. Op dit moment zijn al enkele instellingen hiervoor geïnteresseerd en
maakt een Europees netwerk al gebruik van Starfish. We verwachten dat Starfish in de
toekomst sterk zal groeien waarbij de ontwikkeling wordt o.a gefinancierd in de samenwerking
van partners die een eigen scope op Starfish willen hebben. Stafish is en blijft open source.
11. Ideeën voor gebruik van het project in een andere context (inclusief tips voor
invoering, mogelijke valkuilen, do’s and don’ts)
12. Contactpersoon (naam en e-mail)
naam: Natasa Brouwer
e-mail: [email protected]
datum verslaglegging: 4-03-2014
13. Link naar het project
http://starfish.innovatievooronderwijs.nl/project/137/
14. Link naar een demoversie of download
n.v.t.
15. Documentatie over het project (handleidingen, opdrachten, technische documentatie,
etc. U kunt een link naar de documentatie opnemen, maar u kunt de documentatie ook
bijvoegen als u het document terugstuurt)
http://starfish.innovatievooronderwijs.nl/
16. Overige opmerkingen
geen
De vragen hieronder zijn voor intern gebruik ICTO en komen niet op de website te staan.
9

Download Report