Inhoud
VOORWOORD ........................................................................................................................................ 3
VAN ONZE AFDELING ............................................................................................................................. 4
VRIJZINNIGE VERHALENAVOND: EEN IMPRESSIE .................................................................................. 4
PAROCHIEKERKEN IN VLAANDEREN .................................................................................................. 5
VERSLAGEN GRIJZE GEUZEN .......................................................................................................... 6
Duurzaam winkelen en labels .......................................................................................................... 6
De Violier en het Vilvouts................................................................................................................. 7
De Grote Oorlog in romans ‘Voyage au bout de la littérature’ ....................................................... 8
Bezoek Kazerne Dossin .................................................................................................................... 8
Grijze Geuzen besteden aandacht aan levenseinde ...................................................................... 10
Viering 20 jaar Grijze Geuzen Antwerpen ..................................................................................... 11
VIERING HUBERT DETHIER ........................................................................................................... 12
VERSLAG ALGEMENE VERGADERING HVV VILVOORDE ...................................................................... 13
SOEPFESTIVAL VILVOORDE ........................................................................................................... 14
ACTIVITEITEN EN MEDEDELINGEN VAN HIER EN ELDERS ................................................................... 15
ACTIVITEITENKALENDER .............................................................................................................. 15
NIEUWJAARSRECEPTIE ................................................................................................................ 16
AANKONDIGINGEN VAN DE GRIJZE GEUZEN .................................................................................... 17
Is er nog leven buiten onze aarde? ................................................................................................ 17
De sociale geschiedenis van België sedert de 19e eeuw ................................................................ 17
Käthe Kollwitz ................................................................................................................................ 18
VERNIEUW JE LIDMAATSCHAP VAN ÉÉN VAN ONZE VERENIGINGEN ....................................................... 19
Word lid van de Grijze Geuzen Vilvoorde ...................................................................................... 19
Word lid van HVV Vilvoorde .......................................................................................................... 19
Word lid van August Vermeylenfonds Vilvoorde ........................................................................... 20
BEKENDMAKING BESTUURSLEDEN ................................................................................................. 20
Raad van Bestuur van het Vrijzinnig Ontmoetingscentrum R. Moucheron ................................... 20
Raad van Bestuur HVV Vilvoorde .................................................................................................. 21
1
DE VERTEGENWOORDIGERS VAN DE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN IN DE VERSCHILLENDE STEDELIJKE
ADVIESRADEN EN ORGANISATIES. .................................................................................................. 21
De Cultuurraad van Vilvoorde ....................................................................................................... 21
Vilvoordse adviesraad voor Seniorenbeleid (VIAS) ........................................................................ 21
Gemeentelijke Commissie voor ruimtelijke ordening (GECORO) ................................................... 21
ARTIKELS EN OPINIES ........................................................................................................................... 22
SPROKKELS UIT
DE EU ................................................................................................................ 22
IN MEMORIAM DANY VANDENBOSSCHE ........................................................................................ 24
LEVENSBESCHOUWELIJKE TEKENS IN HET GO!.................................................................................. 26
80 JAAR TERUG ......................................................................................................................... 27
‘NEUTRALITEIT’ ALS IDENTITEIT ..................................................................................................... 29
NOG INTERNATIONAAL NIEUWS .................................................................................................... 33
RUBRIEK VAN HET HUISVANDEMENS ............................................................................................ 34
COLOFON ................................................................................................................................ 40
2
Voorwoord
Beste lezer,
Bij het ter perse gaan was er in de verste verte geen teken van echte winter. Zeker was dat de
eindejaarsfeesten er aan kwamen. Dit nummer krijg je wellicht net daarna te lezen.
In deze Toorts zit weer een beetje van alles. Nieuws van de verenigingen en aankondigingen van
activiteiten voor begin 2014, evenals de rubriek van het huisvandeMens. Verder een aantal artikels
over neutraliteit, internationale actualiteit enz.
Het is misschien tijd om te denken aan het vernieuwen van je lidmaatschap van HVV, Grijze
Geuzen of August Vermeylenfonds. Details in dit blad. Dit is zeker: je krijgt waar voor je geld én je
steunt er de vrijzinnigheid in Vilvoorde mee. Bovendien krijg je de Toorts of een ander tijdschrift in
de bus als extraatje.
Het nieuws zal in 2014 in ons land wel grotendeels overheerst worden door de verkiezingen. Alle
zijn ze van groot belang voor ons: federaal, regionaal, maar ook Europees. Laten we hopen dat in al
het gedruis de belangen van de vrijzinnigen en de scheiding van staat en kerk niet over het hoofd
worden gezien. Daar kunnen we allen proberen een kleine bijdrage toe te leveren.
Hoe dan ook, de redactie wenst jou, je gezin en al wie je dierbaar is het allerbeste voor het
Nieuwe Jaar.
Veel leesgenot,
Tony Scott
3
Van onze afdeling
Vrijzinnige verhalenavond: een impressie
Deze avond op 24 oktober werd gezamenlijk georganiseerd door het VOC Vilvoorde en
CAVA, het Centrum voor Academische en Vrijzinnige archieven van de VUB. Moderator
was Jimmy Koppen van het Centrum. Het doel van deze avonden, waarvan er meerdere
komen in Vlaanderen, is de bestaande archieven van de vrijzinnigheid aan te vullen met
mondelinge getuigenissen, meningen en anekdotes over sleutelmomenten in het verleden,
kleine en grote verhalen over verwezenlijkingen, successen en tegenslagen.
beralen. Maar volgende keer dat je in de grote
zaal komt, moet je eens beter kijken naar die
vlag die daar hangt: gedateerd 1910 én in het
Nederlands. Waar ze juist vandaan komt is onzeker maar het is die van de eerste georganiseerde vrijdenkers in Vilvoorde, wier doel het
was de burgerlijke begrafenis te verdedigen!
Ons panel bestond uit 4 bekende figuren:
Janie Coosemans, Felix Libeer, Alain Vannieuwenburg en Eric Jacobs.
Jimmy wou graag drie vragen behandeld
zien: hoe wordt iemand vrijzinnig, hoe beleef
je dat en hoe uit je dat? Of hij echt antwoorden heeft gekregen laten we in het midden,
maar boeiende bijdragen en informatie over
markante figuren kregen we wel. Dit land was
tot de jaren ‘70 overheersend katholiek, in
Vilvoorde hadden we tot 1921 een volstrekte
meerderheid van conservatieve Franstalige li-
Een belangrijke figuur was Richard Van
Cauwelaert die heel wat op zijn actief heeft.
Onder zijn impuls werd in de 50er jaren een
cursus moraal (later NCZ en beslist vrijzinnighumanistisch van strekking) die naam waardig
een feit in Vlaanderen. Hij was ook de eerste
inspecteur moraal. Van Cauwelaert gaf tot
1947 les in Vilvoorde en had een grote invloed. Hij stond ook aan de wieg van HV in
1951. In 1961 kwam OVM nationaal tot stand.
In 64/65 kregen we een afdeling in Vilvoorde.
Het Feest van de Vrijzinnige Jeugd van de
Vilvoordse jeugd werd, bij gebrek aan infrastructuur, aanvankelijk in het Congressenpaleis in Brussel gevierd, en was tweetalig,
want er was ook een grote groep Franstaligen
uit Brussel bij. Voor de Nederlandstalige presentatie zorgde Albert Marissens. Vanaf 1971
werd er in Vilvoorde gefeest, in een groot familiefeest voor kinderen én ouders; toen gingen de kinderen nog naar Mellereux.
De wetenschappelijke inbreng voor de NCZ
komt vanuit de Moraalwetenschappen (UGent, met o.a. Kruithof en Vermeersch), al is
het daar niet in de eerste plaats te doen om
het opleiden van leraars moraal. Het bijbrengen van ethiek en waarden is bij zesjarigen
natuurlijk niet zo eenvoudig. Je begint met at-
4
titudes, die wij als vrijzinnigen steunen, vb.
eerlijkheid. Later ga je meer over op het
aanbieden van waarden. Het FVJ sluit daarbij
aan. Een groot inspirator was in Vilvoorde Gerrit Constant.
Nog zo een naam die we allen kennen is
die van Robert Moucheron, de Mouch, oprichter van HJ in het atheneum. We hoorden verschillende getuigenissen over zijn gedrevenheid en zijn overredingskracht en over hoe hij
op elke kans sprong en ze benutte. Hij speelde, samen met Alain, een grote rol bij het tot
stand komen van het decreet op de openbare
bibliotheken van 1978.
Ook grotendeels dank zij de Mouch kregen
we onderdak op de Schaarbeeklei en hadden
we dus een VOC. Voor zoiets moest je akkoord
geraken met de gemeente en dus wachten op
een gunstige coalitie. Later, toen dat gebouw
te klein werd, verhuisden we naar de Vlaanderenstraat. Maar de komst van het VOC maakte
dat alles veel ernstiger werd, veel minder informeel dan vroeger.
In 2002 kwam dan het decreet op de subsidiëring van de levensovertuigingen.
Hebben we ons door al die faciliteiten niet
een beetje in slaap laten sussen? Zijn we niet
minder combattief dan vroeger? De panelleden vroegen zich af of we wel een duidelijke
toekomstvisie voor de georganiseerde vrijzinnigheid hebben. Zij pleitten voor meer strijdvaardigheid, voor een nieuw elan. “We zijn allemaal kinderen van de Verlichting, maar af en
toe is er een nieuwe lamp nodig”.
Laten we dit echter niet beschouwen als
een teken van pessimisme, maar als een aanmoediging om meer en beter te doen, in het
spoor van de figuren die zo veel verwezenlijkt
hebben in het verleden.
Voorwaar een boeiende avond, met nog
lange discussies nadien. En Jimmy was tevreden met het materiaal dat hij meekreeg.
TS
Parochiekerken in Vlaanderen
Het moet gezegd, een uiteenzetting over parochiekerken in Vlaanderen is niet de meest
evidente activiteit binnen vrijzinnige kringen. Het belang van interlevensbeschouwelijke
dialoog mag evenwel niet onderschat worden. Een gezonde samenleving veronderstelt
immers acceptatie en begrip van andersbeschouwenden.
© Frans Ramael
5
De uiteenzetting die Paul Huenens, lid van de
kerkraad Vilvoorde-centrum, op woensdag 20
november in het VOC heeft gegeven om de
nota Bourgeois betreffende parochiekerken in
Vlaanderen in een breder kader te plaatsen,
heeft hier zeker toe bijgedragen. Waarvoor
dank aan mijnheer Huenens, die zich toch
maar mooi in het hol van de vrijzinnige leeuw
heeft gewaagd. Zeker het historisch kader –
waarin de rol van Napoleon werd ontvouwd –
heeft één en ander verduidelijkt inzake de ondersteuning van het kerkpatrimonium. Ook
het heikele punt van eventuele herbestemming bleef niet onaangeroerd. Al bij al een
leerrijke en geslaagde avond die zeker voor
herhaling vatbaar is.
Verslagen Grijze Geuzen
Duurzaam winkelen en labels
Samen met HVV wilden we onze goede voornemens omzetten in daden en daarvoor
kregen we op 19 /9 de hulp van Mevrouw Degroof. Zij kwam met heel wat tips geven om
bewuster te kopen en te leren hoe we meer kunnen doen met minder. Een hele uitdaging
leek ons, maar al snel bleek dat met een paar kleine veranderingen we ons (koop)gedrag
toch al flink kunnen bijsturen.
Waar in 1950 nog 50% van het gemiddelde
gezinsbudget opging aan voeding, dranken en
tabak, is dat nu nog slechts 15%. Een kwart
van het budget gaat op aan wonen, 16% aan
vervoer en communicatie, 8% aan cultuur,
ontspanning en onderwijs, 7% aan meubelen
en huishoudtoestellen, 5% aan gezondheid,
4,5% aan kleding en 19,5% aan andere goederen en diensten.
Een huishoudboekje bijhouden blijft een gouden
tip om te starten. Meten is
weten, een goed inzicht in
je uitgaven kan de vinger
leggen op een aantal onbewuste, maar overbodige of
dure uitgaven.
Boodschappen doe je
steeds met een boodschappenlijstje in de hand en ja,
winkelen met een volle maag helpt ook om
impulsaankopen te vermijden. Aanbiedingen
zijn alleen interessant als je het gekochte
product ook werkelijk dikwijls gebruikt.
Ga wat vaker achter de kookpotten staan,
zelf koken of confituur klaarmaken is niet alleen leuk, maar ook goedkoper en gezonder
dan een kant-en-klaar gerecht. Heb je extra
porties over of een keer geen zin om te koken,
dan kan www.thuisafgehaald.be een uitkomst
bieden als kok of afhaler. Let ook op de houdbaarheidsdatum: ‘ten minste houdbaar tot’ op
voedingsmiddelen die op kamertemperatuur
langere tijd kunnen bewaard worden, betekent zeker niet dat je deze de volgende dag in
de vuilnisbak moet gooien; de producent
bouwt immers een veiligheidsmarge in. Staat
er echter ‘te gebruiken tot’ dan gaat het
meestal om verse producten die koel moeten
worden bewaard en waarvan de vermelde
datum de uiterste consumptiedatum weergeeft.
In huis kan je ook heel wat besparen: plaats
reflecterende folie achter de verwarming, zet
deze op 20 graden, isoleer en
sluit de deuren. Plaats een
spaardouchekop, zet je waterboiler op 65° (hoog genoeg
om bacteriën te doden, laag
genoeg om kalkafzetting te
voorkomen) en gebruik de
stopknop bij het doorspoelen
van het toilet. En drink kraantjeswater: lekker, gezond en
goedkoop.
Verplaats je volgens het
STOP-principe:
zoveel
mogelijk Stappen, Trappen op de fiets, het
Openbaar vervoer gebruiken en daarna pas de
Personenwagen inzetten. Gebruik in dat geval
autodelen
via
www.autodelen.net
of
www.cambio.be.
Deze en heel wat andere tips kan je ook
vinden op www.bewustverbruiken.be of
www.gedeelddoor.be.
Wij bedankten mevrouw Degroof voor alle
tips en wisselden nog wat van gedachten bij
een lekkere kop koffie.
Juliette Verhulst
6
De Violier en het Vilvouts
De heer Josse Ceulemans had in de lente nog enthousiast toegezegd om een namiddag
over ‘zijn’ Violier en het Vilvouts te komen spreken. Wij beseften toen niet dat het noodlot
er anders zou over beslissen. Begin oktober verloor hij immers een korte maar hevige
strijd tegen darmkanker.
Toen hij ziek werd, drukte hij ons op het
hart dat mocht hij zelf niet aanwezig kunnen
zijn, hij alvast een waardig plaatsvervanger
had aangeduid. De heer Koen Leys wist toen
nog niet dat hij dit zou doen
als de nieuwe voorzitter van
de Violier. Een gezellige namiddag werd plots veel
meer, op 17/10, namelijk
een warm eerbetoon aan
een gedreven man. De heer
Leys had zich omringd met
een aantal enthousiaste
‘Violiers’. Samen schetsten
ze eerst een portret van de
diep betreurde Josse Ceulemans.
Hij werd 69 jaar geleden
in Baasrode geboren, maar
groeide op in Vilvoorde. Hij
was zeer betrokken bij het Vilvoordse
verenigingsleven, bekleedde diverse functies
bij het Syndicaat ter Bevordering van Handel,
Nijverheid en Toerisme, reikte De Gouden Juu
uit aan verdienstelijke Vilvoordenaars en was
een drijvende kracht achter het carnaval. Hij
vond ook nog tijd om artikels te schrijven.
Toneel was een andere passie. In 1962 sloot
hij zich aan bij KT De Violier, waar hij niet
alleen acteerde, maar ook regisseerde en
waarvan hij vanaf 1989 tot aan zijn dood
voorzitter was. Bovendien schreef hij voor het
gezelschap een aantal toneelstukken in het
sappig Vilvoords dialect. Het allereerste stuk
heette ‘De zuute dood’. Nadien volgden ‘Café
7
du Commerce’, ‘Es dadie na waal toe’, ‘Hotel
du Commerce’ enz. In december 2013 staat er
nog een klucht van zijn hand op het programma, namelijk ‘Egypt all in’.
Josse Ceulemans
Na deze hulde, werd het toneelstuk ‘Café
du Commerce’ getoond, zodat alle aanwezigen nog een keer hartelijk konden lachen
met deze rasechte artiest, die er zo van hield
anderen aan het schateren te brengen. Hij zal
in ieders gedachten blijven bestaan dankzij de
stukken die hij heeft nagelaten. Volgend jaar
staat er nog een laatste stuk van zijn hand
geprogrammeerd. Het was een geslaagd eerbetoon.
Juliette Verhulst
De Grote Oorlog in romans ‘Voyage au bout de la littérature’
In samenwerking met HVV nodigden we opnieuw mevrouw Katrien Van Hecke uit op
14/11, deze keer met een stapel boeken over de Eerste Wereldoorlog. Het was een
boeiende benadering van een brandend actueel thema, nu het volgend jaar precies
honderd jaar geleden is dat deze Wereldbrand begon. De boeken waren in twee thema's
verdeeld, a-utobiografieën en dagboeken uit binnen- en buitenland en romans.
kelijk in 1930 geschreven door Siegfried Sassoon, werd in 2003 opnieuw uitgebracht.
Ze liet ook Duitse auteurs aan het woord,
zoals Ernst Jünger met ‘Oorlogsroes’ en ‘Luitenant Sturm’ en Erich Maria Remarque, die met
‘Van het westelijk front geen nieuws’ een klassieker schreef en waarop later een film werd
gebaseerd die in ieders geheugen ligt.
Katrien Van Hecke
Zij las fragmenten voor uit een aantal
werken. Met de titel ‘De modder van de Westhoek’ vatte Max Deauville de omstandigheden
aan het front treffend samen. In ‘Mijn grote
oorlog’ koos Jef Vermeiren voor een eigen
benadering. Edmund Blunden zette met ‘Oorlogsgedruis’ het nooit aflatende lawaai op
papier terwijl Gabriël Chevalier de voortdurende tweestrijd tussen heldenmoed en angst
pakkend vorm gaf in ‘Heldenangst’. De ‘Memoires van een infanterieofficier’ oorspron-
Erwin Mortier vertaalde ‘Verboden gebied’
van de Amerikaanse Mary Boyden. Daarnaast
schreef hij ook een aantal romans over het
onderwerp, namelijk ‘Godenslaap’ en ‘De spiegelingen’. ‘Post voor mevrouw Bromley’ van
Stefaan Brijs situeert zich in dezelfde periode.
Geert Spillebeen schreef meerdere romans,
waaronder ‘Zomer in Passendale’.
Ze las ook nog voor uit het werk van
diverse Britse auteurs, waaronder Pat Barker
en Ken Follett een paar gekende namen zijn.
Daarnaast kwamen Franse, Ierse, Amerikaanse
en Canadese boeken aan bod.
Het werd een literaire namiddag, waarvan
iedereen genoot.
Juliette Verhulst
Bezoek Kazerne Dossin
Met een 25-tal Grijze Geuzen trokken we op donderdag, 3 oktober jl. naar Mechelen.
Het was vlug duidelijk: Kazerne Dossin is
geen gewoon museum, maar een ‘plaats van
herinnering’. De kazerne is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de Shoah in
België: de Duitse bezetter maakte van deze
kazerne het verzamelkamp voor Joden en
zigeuners uit België en meer dan 25.000 Joden
en zigeuners zijn vandaar gedeporteerd naar
het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau.
Vertrekkend vanuit dit verhaal van de Jodenen zigeunervervolging worden de mechanismen blootgelegd die tot op vandaag schen-
8
dingen van de mensenrechten veroorzaken.
De bezoeker wordt zo uitgenodigd na te denken over de fenomenen van racisme en uitsluiting.
Einde november 2012 opende het vernieuwde museumcomplex. De oude museumruimte in de oorspronkelijke kazerne is omgebouwd tot een memoriaal. Het Memoriaal is
in eerste plaats een herdenkingsoord voor de
vele nabestaanden en familieleden van de
slachtoffers, maar vervult ook een bijzondere
rol voor gewone bezoekers. Het neemt de
plaats in van het ontbrekende graf waarrond
familie en vrienden bijeenkomen. De eerste
zaal toont enkele voorwerpen die herinneren
aan de dramatische dagen en uren van de
gedeporteerden: een poëziealbum, een handgemaakte pop, een haastig geschreven briefkaart met enkele laatste afscheidswoorden,
een zakdoek met de symbolische woorden
‘Denk aan mij’.
De tweede zaal, in de kelderruimte van de
kazerne, geeft de gedeporteerden opnieuw
een naam. Uit 28 luidsprekers klinken zonder
ophouden de namen van de bijna 26.000
slachtoffers die in Mechelen werden verzameld. De stemmen in de zaal zijn die van
honderden jongeren uit Vlaamse, Waalse en
Brusselse scholen die deelnamen aan het project ‘Namen Noemen’.
9
Achter elke naam schuilt een ander verhaal
dat getuigt van een menselijke tragedie binnen een onmenselijk mechanisme. Na bijna 70
jaar krijgen duizenden mannen en vrouwen,
ouderen en kinderen, Joden en zigeuners hier
opnieuw een gezicht. Beklijvende foto’s tonen
het echte gelaat van de oorlog. Bij gebrek aan
tijd bezochten we dit deel van het complex
niet.
Aan de overzijde verrees een gloednieuwe
witte monoliet, ontworpen door Bob van
Reeth. Het gebouw is opgevat als een monument tegen het vergeten, ijkpunt van de
herinnering. De ramen zijn dichtgemetseld en
het gebouw telt 25.267 bakstenen, juist zoveel
als het gedeporteerde aantal Joden en zigeuners. De permanente historische tentoonstelling heeft er een plaats gekregen.
In die historische tentoonstelling staan drie
thema’s centraal: 1) het ‘Belgische luik’ in de
Holocaust, in zijn Duitse en Europese context,
2) het gedrag en de motieven van daders en
de reacties van
slachtoffers en omstanders, 3) de traumaverwerking
en
het
rechtsherstel.
Dat alles wordt dan
ingebed in een
mensenrechtenconcept dat aansluiting
zoekt bij de fundamenten van de moderne
democratische rechtsstaat.
Kazerne Dossin
wil de historische
context actualiseren
door zich toe te leggen op een educatieve analyse van groeps- en
massageweld vandaag de dag. Twee geweldvormen staan centraal: enerzijds discriminatie
en uitsluiting, anderzijds genocidale slachtpartijen waarbij niet enkel mannen maar ook
vrouwen en kinderen systematisch worden
vermoord. De twee geweldvormen zijn met elkaar verbonden, in die zin dat aan een
genocide een spiraal van toenemend geweld is
voorafgegaan. Groepsgeweld begint wanneer
een groep een bepaald individu gaat uitsluiten, discrimineren.
Welke mechanismen spelen daarin een
rol? Welke vormen kan zulk geweld aannemen? Hoe versterkt het zich, hoe kan het zich
intern dynamiseren? Er wordt op zoek gegaan
naar tijdloze mechanismen zoals vooroordelen, propaganda, rituelen, xenofobie, ontmenselijking. Hoe kunnen we deze mechanismen
doorzien? Hoe kunnen we ons in deze context
weerbaar maken en die mechanismen tegengaan?
In het museum zelf wordt deze thematiek
veeleer als een open vraag aangeraakt. Naast
een inleidende film worden thema’s getoond,
zoals: vluchtelingen en immigranten in België
vandaag de dag, de Apartheid in Zuid-Afrika,
lynchpartijen op zwarten in de USA, de CongoVrijstaat onder Leopold II, of ook Rwanda,
Armenië, de Killing Fields…
De confrontatie tussen de moderne foto’s
en de historische tentoonstelling wordt verder
toegelicht en uitgewerkt in pedagogische lespakketten. Scholen kunnen zich zo op voorhand inwerken en nadien ook voortbouwen
op hun bezoek.
Het geeft een hoopvol gevoel dat er heel
wat schoolgroepen het museum bezoeken.
Ook toen wij er waren, was dat het geval. De
jongeren volgden allemaal zeer aandachtig en
ingetogen de woorden van de gidsen en stonden stil bij de dikwijls pijnlijke foto’s, voorwerpen en affiches.
Samen met ons zijn zij zich bewust van de
boodschap die door Kazerne Dossin wordt uitgedragen en door Herman Van Goethem, de
curator van Kazerne Dossin, treffend als volgt
verwoord: “Dit museum kan zichzelf geslaagd
noemen als het de bezoeker een beklijvend inzicht meegeeft in het fenomeen van discriminatie en uitsluiting, in de kracht van de
massa, in de handelingsmogelijkheden van de
enkeling in de context van groepsagressie van
welke vorm dan ook. De boodschap van Kazerne Dossin is dat, staande tegenover de
agerende massa, je steeds op zoek moet gaan
naar de marge om ‘neen’ te zeggen.”
Ons bezoek nam een tweetal uur in beslag.
Het was een echt aangrijpende namiddag, die
grote indruk naliet, mede door de uitstekende
gids. De meesten van ons hebben zich voorgenomen zeker nog eens tijd te maken om
een bezoek te brengen aan het memoriaal in
de oorspronkelijke Dossinkazerne.
Linda Vanbinst
Grijze Geuzen besteden aandacht aan levenseinde
Tijdens het praatcafé van donderdag 5 december 2013 hadden we mevrouw Karlien Lorent
van het huisvandeMens Vilvoorde op bezoek. Zij kwam uitleggen hoe we op een rustige,
overdachte manier ons levenseinde kunnen ‘regelen’. Niemand wil immers heengaan in
mensonwaardige omstandigheden, noch voor zichzelf noch voor de nabestaanden. Allen
hebben we de waardige manier van gaan voor ogen waar Hugo Claus voor koos.
Om dat te realiseren moet/kun je vijf documenten invullen:
- de wilsverklaring inzake euthanasie (5
jaar geldig en hernieuwbaar, kan geregistreerd worden bij de gemeente)
- de negatieve wilsverklaring of levenstestament (onbeperkt geldig; van
groot belang in geval van dementie)
-
verklaring voor orgaandonatie (kan
geregistreerd worden bij de gemeente)
verklaring inzake de wijze van teraardebestelling (kan geregistreerd worden bij de gemeente)
document ‘lichaam schenken aan de
wetenschap’
10
Het invullen van een of meerdere van deze
documenten is niet altijd eenvoudig, want
wettelijke voorschriften moeten nageleefd
worden opdat ze bindend zouden zijn. Bovendien komt er vooraf ook wel wat denkwerk
aan te pas: hoe willen we ons levenseinde
precies zien verlopen en hoe verwoorden we
dat. Eventueel is zelfs overleg binnen de familie aangewezen. Voor hulp en uitleg kan je
altijd terecht, na afspraak, bij het huisvandeMens.
Voorbeeld van een LEIF-kaart
De documenten die je uiteindelijk hebt opgesteld/ingevuld, kan je bovendien gratis op je
LEIF-kaart laten vermelden. Deze kaart heeft
het formaat van een bankkaart en wordt het
best bewaard in je portefeuille. Zij biedt een
bijkomende garantie dat artsen en hulpverleners op de hoogte zijn van je wettelijk
ingevulde wilsverklaringen en dat ze rekening
houden met je voorafgaande zorgplanning.
Heel wat Grijze Geuzen waren voor deze
infonamiddag langsgekomen. Zij luisterden
aandachtig, wisselden eigen ervaringen uit en
stelden heel wat vragen. Iedere aanwezige
kreeg ook een documentatiemap mee. Een
geslaagde namiddag dus.
Wij wensen Karlien van harte te danken,
niet alleen voor haar leerrijke en duidelijke
uitleg op de infonamiddag zelf, maar ook voor
de tijd die ze later graag wil vrijmaken voor
ieder van ons die meer uitleg over en/of hulp
wil bij het invullen van de documenten inzake
het levenseinde.
Karlien Lorent kan je bereiken:
Huis van de Mens
Frans Geldersstraat 23-25
1800 Vilvoorde
Tel.: 02/253 78 54 - Fax: 02/253 57 87
E-mail: [email protected]
Linda Vanbinst
Viering 20 jaar Grijze Geuzen Antwerpen
Op 28 september jongstleden trokken Vilvoordse Grijze Geuzen Linda Van Binst, voorzitster en Guido Prieus, bestuurslid, samen richting Vrijzinnig Ontmoetingscentrum in Antwerpen voor de viering van het 20-jarig bestaan van hun Antwerpse geloofsgenoten.
Na een hartelijke ontvangst in het geklasseerde Karel Cuypershuis, Lange Leemstraat 57, waarvoor dank, en een inleiding
door het muzikale trio Demi-Sec, heette
GG-Voorzitter Guy Fissers iedereen welkom
en bracht hij hulde aan Jacinta De Roeck,
Directeur van de Humanistisch-Vrijzinnige
Vereniging, voor een perfecte samenwerking, en aan enkele bestuursleden, Grijze
Geuzen van het eerste uur. Zij werden in de
bloemetjes gezet voor hun jarenlange inzet
en toewijding. Aansluitend lichtte de voorzitter de actuele werking toe en bracht hij
het van jaar tot jaar steeds meer uitdijende
11
aanbod aan activiteiten, culturele evenementen en de één- en meer-daguitstappen onder
de aandacht.
Tijdens het uiterst verzorgde hapje en
drankje, doorspekt met diverse muzikale intermezzi nam Mario Van Essche, voorzitter van
H.V.V. de gelegenheid te baat om de voorbeeldige en bijzonder initiatiefrijke werking
van de Grijze Geuzen te benadrukken en de
vrijwilligers achter de schermen te loven.
Tussendoor wil ik graag even opmerken dat
wij als overtuigde humanisten al eens wat
meer op ‘vrij-zinnige’ wijze onze klerikale
broeders van repliek zouden kunnen dienen
door te reageren op bepaalde ‘religieus’
getinte proza die de laatste tijd zo kwistig en
middels de pers bereidwillig(!?) wordt
rondgestrooid.
Eens de dorst gelaafd en de buiken gevuld
gaf Jacinta het slotwoord. Daarin verwees ze
naar de ervaringen die zij destijds als Jonge
Vrijzinnige Vrouw had opgedaan. Zij beëindigde deze gedenkwaardige viering met een
dankwoord gericht aan de Grijze Geuzen
Antwerpen en met een eresaluut, niet alleen
aan alle bestuursleden, maar ook aan allen die
op de achtergrond op een of andere manier
aan dit evenement hebben meegewerkt.
Vervolgens wees hij erop hoe belangrijk
het is dat wij ons als vrijzinnigen in het algemeen beter gaan organiseren zodat wij als één
grote, eensgezinde organisatie meer in de publieke belangstelling komen. Denk maar aan
humanistische thema’s als o.a. de abortus- en
euthanasiewetgeving.
Guido Prieus
Bestuurslid HVV/Grijze Geuzen Vilvoorde
Viering Hubert Dethier
Naar aanleiding van de 80ste verjaardag (21/07/1933) van Professor Hubert Dethier (VUB)
– laureaat van het vrijzinnig humanisme in 1995 – werden er in het najaar van 2013 een
aantal activiteiten en evenementen georganiseerd.
Op donderdag 14 november 2013 werd in
het Huis van de Tolerantie te Leuven een
avond aan Hubert Dethier gewijd. Naast een
causerie tussen de filosofen Hubert Dethier en
Samuel IJsseling, werden er voor deze gelegenheid werken tentoongesteld van de kunstenaars Robert Vandereyken, Victor Van Hae-
len, Lucien Engels en Henri Coosemans. In de
KK Gallery van de VUB werd het werk van Paul
Dethier tentoongesteld. Tijdens de vernissage
van die tentoonstelling werden er gelegenheidstoespraken gehouden door Yves Desmet
(hoofdredacteur De Morgen), Luc Devuyst
(erevoorzitter deMens.nu), Prof. Willem Elias
12
(VUB) en Kurt Van Baekel (Ons Tehuis Brabant). Bovendien werd door de VUBPress als
huldebetoon aan Hubert Dethier het boek
“Descartes’ droom. Filosofie en strips” gepubliceerd. Het essay werd geschreven door filosofe, journaliste en vertaalster Margreet van
Muijlwijk en ingeleid door wetenschapsfilosoof Jean Paul Van Bendegem. Zowel op de
boekenbeurs in Antwerpen als het stripfestival
te Turnhout werd het boek voorgesteld. Er
werd aan deze evenementen ook aandacht
besteed in het vrije woord van radio 1.
Verslag Algemene Vergadering HVV Vilvoorde
Tijdens de laatste algemene vergadering van HVV Vilvoorde op 6 november werd een
nieuw bestuur verkozen en aangesteld.
13
François Van Lysebetten las het verslag van
de vorige vergadering voor dat de goedkeuring kreeg van de aanwezige leden. William Vancampenhout ruilde zijn 'job' van
penningmeester met zijn oude klasgenote uit
de lagere school, Eliane Van Campenhout. William werd secretaris en dan zaten we met het
probleem van het voorzitterschap. Dit is geen
gemakkelijke taak na het renoverende werk
dat door de vorige voorzitster en haar bestuur
werd verricht. Zij hadden namelijk de taak om
twee verenigingen te laten samensmelten
(OVM en HV). HVV Vilvoorde werd door Elke,
Frans, Thomas en Bram op de rails gezet.
Bravo!
me zou steunen – als ondervoorzitter – met
zijn 'vooral' administratieve kennis van zaken.
Bedankt Frans, Eliane en William. De overige
bestuursleden zijn reeds jaren actief in onze
vereniging en hopelijk zullen ze dat nog enkele
jaren volhouden, waarvoor eveneens mijn
dank. Het zijn Wannes Van Lint en Guido
Prieus.
Ik, Eric Jacobs, heb op vraag van de aanwezigen maar vooral na kort overleg met
Frans Ramael, de uitdaging van het voorzitterschap aangenomen. Ik was oorspronkelijk
geen kandidaat maar ben toch op het voorstel
ingegaan omdat er verder geen kandidaten
waren en enkel en alleen indien Frans Ramael
Prettige eindejaarsfeesten en hopelijk tot
op een volgende bijeenkomst!
Bij deze zou ik graag een warme oproep
richten naar nieuwe geëngageerde mensen
die ons bestuur willen vervoegen om regelmatig een vergadering bij te wonen of een
activiteit te organiseren. Met z'n allen tezamen kunnen we nog mooi werk verrichten!
Eric Jacobs
Soepfestival Vilvoorde
Op 16 november 2013 heet het August Vermeylenfonds Vilvoorde deelgenomen aan het
internationaal soepfestival op de Grote Markt in Vilvoorde. Het was een groot succes!
Recept Zinnenprikkelende Seldersoep
Ingrediënten (4 personen): 1 kleine
groene selder, 1 halve knolselder, 2
aardappelen, 2 ajuinen, 1 klont boter, 1
liter kippen- of groentebouillon, peper,
zout en pikante kruidenolijfolie, gerookte
spekjes
Recept :
Was de groene selder grondig. Maak de
knolselder schoon. Schil de aardappelen
en de ajuin. Snijd alle groenten in grove
stukken. Stoof eerst de ajuin even aan in
de boter, voeg na een vijftal minuten de
andere groenten toe, laat even
meestoven. Overgiet met de kippen- of
groentebouillon en breng aan de kook.
Zodra de groenten gaar zijn haal ze door
een zeef of mix ze tot een smeuïg geheel.
Breng op smaak met peper en zout indien
nodig. Voeg pikante kruidenolijfolie toe.
Dien warm op in voorverwarmde borden.
Serveren met ‘crispy bacon’.
14
Activiteiten en mededelingen van
hier en elders
Activiteitenkalender
Januari
Do 9
Do 16
14u
14u
11u
12u
Praatcafé
‘Is er nog leven buiten onze aarde?’
Lezing door Prof. Jean-Pierre De Gréve
Algemene Vergadering AVF
Jaarlijks diner AVF
Grijze Geuzen
Grijze Geuzen
i.s.m. UPV-VUB
Vermeylenfonds
Vermeylenfonds
Za 18
Za 18
Za 25
19u
Nieuwjaarsreceptie
VOC –
huisvandeMens
Vilvoorde –
OSB-VUB
VOC
VOC
VOC
Restaurant De Kuiper,
Vissersstraat 51 te
Vilvoorde
VOC
Februari
Do 6
Do 13
14u
14u
Praatcafé
‘De sociale geschiedenis van
België sedert de 19e eeuw’
Lezing door Sven Steffens
Grijze Geuzen
Grijze Geuzen
VOC
VOC
Do 6
Wo 19
14u
20u
Praatcafé
‘De EU, een debat tussen
progressieve partijen: de SP.a,
Groen! en de PVDA’
Debat met Xavier Verboven
Grijze Geuzen
Vermeylenfonds
i.s.m. Masereelfonds
VOC
CC Bolwerk
Do 20
14u
Grijze Geuzen
VOC
Za 22
11u
‘Käthe Kollwitz’
Lezing door A.M. Vriends
Bezoek Red Star Line Museum te
Antwerpen
(onder voorbehoud)
Vermeylenfonds
Vilvoorde,
Antwerpen, Leuven,
Mechelen en
Wezembeek-Oppem
Red Star Line
Museum Antwerpen
Maart
Mei 2014
Vr 2 – Zo 4
15
Feest Vrijzinnige Jeugd
HVV
Hoge Rielen – CC Bolwerk
Nieuwjaarsreceptie
16
Aankondigingen van de Grijze Geuzen
Is er nog leven buiten onze aarde?
Planeten buiten ons zonnestelsel met kans
op buitenaards leven? Verwachten we in de
komende jaren belangrijke ontdekkingen ten
gevolge van de lancering van gespecialiseerde
satellieten? Kan de verscheidenheid binnen
ons zonnestelsel als leidraad dienen om onze
kennis over extrasolaire planeten te
toetsen? Zijn de planeetstelsels buiten
ons eigen zonnestelsel met elkaar te
vergelijken of blijken zij op verrassende wijze anders te
zijn?
Tijdens een
interessante en
boeiende uiteenzetting zullen deze en vele
andere vragen door Professor PhD Jean-Pierre
De Grève (VUB), astrofysicus, beantwoord
worden.
Wie-is-Wie:
http://homepages.vub. ac.be/~jpdgreve/
i.s.m. UPV-VUB
Op donderdag 16 januari 2014.
Deuren: 13u45 – Aanvang: 14u – Iedereen
van harte welkom! In VOC R. Moucheron.
De sociale geschiedenis van België sedert de 19e eeuw
“Sociale geschiedenis (Duits: Sozialgeschichte; Engels: Social History; Frans: Histoire
sociale) is een tak van het historisch onderzoek die zich bezighoudt met de maatschappij
(of een deel hiervan) in het verleden. Ze bestudeert geen grote personen of gebeurtenissen, maar die grote groep van mensen
waarover weinig in detail is geweten. Zo tracht
men tendensen en structuren te herkennen in
historische maatschappijen om een beter
inzicht te krijgen in het groter geheel van de
geschiedenis.” (Wikipedia)
Meer daarover komen we te weten via de
lezing van Dr. Sven Stevens.
Wie-is-Wie:
Sven Steffens is historicus. Hij doctoreerde in
2000 aan de ULB met een thesis betreffende
de geschiedenis van de beroepsmatige en
technische opleidingen en socialisaties in België en Duitsland (tijdens de laat 18e en vroeg
19e eeuw). Hij is gespecialiseerd in sociale
geschiedenis, meer bepaald de geschiedenis
van de arbeid. Sinds december 2004 is hij
aangesteld als Conservator en Gemeentearchivaris van het in 2012 voor het publiek
17
opengestelde Gemeentelijk museum van SintJans-Molenbeek (MoMuse). Hij is er verantwoordelijke van het wetenschappelijk team en
tevens verantwoordelijk voor het onthaal van
onderzoekers, journalisten en particulieren.
Op donderdag 13 februari 2014.
Deuren: 13u45 - Aanvang: 14u – Iedereen
van harte welkom! In VOC R. Moucheron.
Käthe Kollwitz
Hieronder een afbeelding van ‘Het Treurend Ouderpaar’. Een van de bekendste werken van deze vermaarde Duitse kunstenares
staat op het Duitse Militair Kerkhof in Vladslo
(ongeveer 4 km verwijderd van de Käthe Kollwitz-toren waar haar zoon begraven ligt). De
grafische kunst van Käthe Kollwitz is wereldberoemd. Niet alleen uit louter kunstzinnig
oogpunt, maar ook omdat haar kunst haar
bekommernis uitdrukt met het lot en de
toekomst van de mens. Met haar kunst stond
zij aan de zijde van hen die hun rechten ontnomen waren, die armoede leden en uitgebuit
werden. Maar in haar werk gaf zij ook uiting
aan haar pacifistische ingesteldheid en haar
afkeur voor de oorlog.
Käthe Kollwitz werd als Käthe Smidt
geboren op 8 juli 1867 in Oost-Pruisen, meer
bepaald in Konigsberg, (nu Kalinigrad, Rusland) en stierf in Montzburg, een Duitse
deelstaat in Saksen op 22 april 1945. Zij was
een Duitse grafisch kunstenares en beeldhouwster.
Meer over haar belangstelling, levensbeschouwing en werk komen we te weten door
toedoen van mevrouw A.M. Vriends.
Op donderdag 20 maart 2014.
Deuren: 13u45 – Aanvang: 14u – Iedereen
van harte welkom! In VOC R. Moucheron.
In haar studentenperiode ontwikkelde Kollwitz een grote belangstelling voor de sociaaldemocratie, de vrouwenbeweging en het
nieuwe naturalisme in de literatuur. Deze
belangstelling zou een stevige stempel drukken op haar verdere carrière, die in 1889
begon toen zij zich toelegde op het maken van
etsen. Na haar huwelijk in 1891 vestigde zij
zich met haar man, de fondsarts Karl Kollwitz,
in een arbeidersbuurt te Berlijn, waar Karl zijn
medische praktijk had om armen te verzorgen.
Gegrepen door de sociale noden en de verbondenheid tussen moeder en kind, maakte
zij deze tot onderwerp van haar prenten. Tot
tweemaal toe was ze in Parijs, waar ze (in
1904) haar eerste opleiding in de beeldhouwkunst genoot. In de oorlogsjaren 1914-1918
begon zij te beeldhouwen.
18
Vernieuw je lidmaatschap van één van onze verenigingen
Opgelet! Je hoeft niet voor zowel Grijze Geuzen als HVV te betalen. Je hoeft je slechts aan te sluiten
bij één van de twee verenigingen.
Word lid van de Grijze Geuzen Vilvoorde
Prijs: 10 euro per jaar
Wij bieden u:
- Tijdschrift ‘Het Vrije Woord’ (4 keer per jaar)
- Tijdschrift ‘De Toorts’ (4 keer per jaar)
- Activiteiten om U tegen te zeggen: o.a. iedere
maand (uitgezonderd juli en augustus) een praatcafé én een voordracht, een drietal keer per
jaar een uitstap (museum, tentoonstelling, muziekvoorstelling, …)
- U bent verzekerd tijdens onze activiteiten
- Een elektronische nieuwsbrief (geef je e-mail adres door op [email protected])
Meer info?
- Bezoek onze website via www.vrijzinnigvilvoorde.be
- Schrijf je in voor onze elektronische nieuwsbrief! Stuur je emailadres naar
[email protected]
Overtuigd?
Schrijf dan 10 euro (per persoon) over op rekeningnummer: BE72 0011 7775 6216 van HVV vzw
met als mededeling: lid HVV/GG Vilvoorde 2014. Of: je kan ook cash betalen aan onze penningmeester Simone Baudon.
Wil je meer info, heb je vragen, suggesties, wil je meedoen aan een activiteit of wil je ons helpen
als vrijwilliger ? Aarzel dan niet om van je te laten horen ! Mail ons, bel ons. Onze deur staat altijd
voor je open.
Contactegegevens
Grijze Geuzen Vilvoorde
p/a Frans Geldersstraat 21, te 1800 Vilvoorde
[email protected]
tel: 02/252 15 47
Linda Vanbinst, voorzitter: tel. 02/251 84 49;
Juliette Verhulst, secretaris: 02/251 81 44
Simone Baudon, penningmeester: 02/25134
61
Word lid van HVV Vilvoorde
Prijs: 10 euro per jaar
Wij bieden u:
- Tijdschrift ‘Het Vrije Woord’ (4 keer per jaar)
- Tijdschrift ‘De Toorts’ (4 keer per jaar)
-
19
Activiteiten om U tegen te zeggen.
Vilvoorde
U bent verzekerd bij deelname aan onze activiteiten
Een elektronische nieuwsbrief (geef je e-mail adres door op [email protected])
Meer info?
- Bezoek onze website via www.vrijzinnigvilvoorde.be
- Schrijf je in voor onze elektronische nieuwsbrief! Stuur je emailadres naar
[email protected]
Overtuigd?
Schrijf dan 10 euro (per persoon) over op rekeningnummer: BE79 8601 1535 7533 met als
mededeling: lid HVV 2014.
Wil je meer info, heb je vragen, suggesties, wil je meedoen aan een activiteit of wil je ons helpen
als vrijwilliger? Aarzel dan niet van je te laten horen! Mail ons, bel ons, of raak bevriend met
Vrijzinnig Vilvoorde op Facebook. Onze deur staat altijd voor je open.
Met vrij- zinnige groeten van HVV Vilvoorde
HVV Vilvoorde
p/a Frans Geldersstraat 21, te 1800 Vilvoorde
[email protected]
tel: 02/252 15 47
Word lid van August Vermeylenfonds Vilvoorde
Het lidgeld blijft 10 euro. Een gezin sluit aan voor 15 euro en jongeren tot 25
jaar en werklozen betalen 6 euro.
U wordt lid door het juiste bedrag te storten op rekening BE92 0013 2270
4023 van onze afdeling met als mededeling ‘uw naam + lidgeld AVF 2014 ‘.
Fiscaal aftrekbare giften van minimaal 40 euro kan u storten op hetzelfde
rekeningnummer, maar met de expliciete vermelding “GIFT van (uw
naam)”. Wij bezorgen u dan via het nationaal secretariaat een fiscaal attest.
Bekendmaking bestuursleden
Raad van Bestuur van het Vrijzinnig Ontmoetingscentrum R. Moucheron
Voorzitter
Secretaris
Penningmeester
Leden
Tony Scott
Frieda Fiers
Hervé Depreeuw
Simone Baudon
Nicolas Lardot
Stéphane Libeer
Frans Ramael
Linda Vanbinst
François Van Lysebetten
Eric Jacobs
Felix Libeer
Linda Mertens
Erwin Smits
Eliane Van Campenhout
20
Raad van Bestuur HVV Vilvoorde
Voorzitter
Ondervoorzitter
Secretaris
Penningmeester
Leden
Eric Jacobs
Frans Ramael
William Vancampenhout
Eliane Van Campenhout
Guido Prieus
Wannes Van Lint
De vertegenwoordigers van de vrijzinnige verenigingen in de
verschillende stedelijke adviesraden en organisaties.
De Cultuurraad van Vilvoorde
Vrijzinnig Ontmoetingcentrum R. Moucheron
Effectief lid: Eliane Van Campenhout
Plaatsvervangend lid: Tony Scott
August Vermeylenfonds
Effectief lid: Daniela Martin
Plaatsvervangend lid: Christa Huygens
Humanistisch Vrijzinnige Vereniging
Effectief lid: Frans Ramael
Plaatsvervangend lid: Wannes Van Lint
Grijze Geuzen Vilvoorde
Effectief lid: Josef Haesaerts
Plaatsvervangend lid: Simone Baudon




Dagelijks bestuur van de cultuurraad: Frans Ramael
Raad van bestuur van CC het Bolwerk: Christa Huygens, François Van Lysebetten en Frans
Ramael
Beheerraad van de Bib: François Van Lysebetten en Frans Ramael
Deskundige cultuurraad: Felix Libeer
Vilvoordse adviesraad voor Seniorenbeleid (VIAS)
Ondervoorzitster: Denise Van Cauwenbergh
Voor de Grijze Geuzen: Paul Jacobs (effectief lid) en Jozef Haesaerts (plaatsvervangend lid)
Gemeentelijke Commissie voor ruimtelijke ordening (GECORO)
Aangeduid als vertegenwoordigers van de cultuurraad
Effectief lid: François Van Lysebetten
Plaatsvervangend lid: Frans Ramael
Al deze mandaten zijn onbezoldigd.
21
Artikels en opinies
Sprokkels uit de EU
Volgend jaar krijgen we samen met onze nationale verkiezingen, ook Europese
verkiezingen. D.w.z. dat we de Belgische leden van het Europese Parlement verkiezen. De
kandidaten komen doorgaans uit de traditionele politieke families, zoals dat heet.
Maar deze keer zou er wel wat verandering op til kunnen zijn. Waarnemers verwachten dat er een flink aantal eurosceptische leden vanuit verschillende landen
zouden kunnen worden afgevaardigd, die
dan samen een behoorlijk grote fractie
konden vormen. Folklore? Nee, zet dat
maar uit je hoofd. Als je de betrokken
partijen in de EU lidstaten overschouwt,
merk je dat hun gedachtengoed vaak niet
gewoon anti-Europees is, maar ronduit
sinister, uiterst rechts. Dus, in verschillende doseringen: nationalistisch, anti-immigratie, anti-vreemdeling, homofoob, antiislam.
Vanwaar toch die onvrede, zo niet
vijandigheid, tegenover de EU, die je trouwens ook veel breder aantreft? Tijdens de
Griekse schuldencrisis waren de Grieken
boos op de EU, en de noordelijke lidstaten
én op de Grieken, én op de EU die hen
geld toeschoot ‘ten koste’ van de anderen.
Ook in het verleden werd vaak de schuld
aan ‘Brussel’ gegeven door nationale politici die thuis de dingen wat op hun beloop
gelaten hadden en die dan, krachtens een
gemeenschappelijk beleid aangenomen
door nationale politici, niet door de
beruchte anonieme bureaucraten, verplicht werden orde op zaken te stellen.
Andere positieve maatregelen worden
door politici vaak als eigen initiatief
verkocht, terwijl ze, nogmaals, gewoon
een gemeenschappelijk EU beleid zijn.
Maar dat is allemaal al tot in den treure
herhaald. Maar ook helemaal doorgedrongen?
Een crisis is natuurlijk een gouden tijd
voor opportunisten; ontevredenheid en
miserie uitbuiten legt een populist nooit
windeieren. Zondebokken vind je makkelijk onder de zwaksten, zoals vluchtelingen
en immigranten. En nationalistische kreten en simplistische oplossingen doen het
in zo’n omstandigheden ook goed. Want
het moet anders, en hopelijk beter. Vandaar het (relatief) succes, tot nu toe, van
een aantal bedenkelijke figuren. En dat de
Britten uit de EU willen verrast niemand
natuurlijk.
OK, schaf die hele EU maar af. We gaan
het weer helemaal op ons eentje redden.
Hoe lang duurt het, denk je, voor hier en
daar mensen/landen weer letterlijk of figuurlijk met elkaar op de vuist gaan? Jongeren vinden het misschien geen argument meer dat de eerste vorm van de EU
een vredesinitiatief was, om te vermijden
dat Fransen en Duitsers ooit weer met elkaar in oorlog zouden geraken. En bij uitbreiding, de rest van Europa. En geloof
me, de Polen, Litouwers enz zien hun lidmaatschap bovendien als een beveiliging
tegen al te ambitieuze en opdringerige
staten aan hun oostgrens.
En voor diegenen die binnenkort weer
naar de skigebieden stormen: vergeet
post-EU het zonder oponthoud de grenzen
oversteken. En ga maar weer geld wisse-
22
len. Om van je lagere gsm-roaming kosten
niet te spreken.
Waarmee ik niet wil gezegd hebben
dat in de geschiedenis van de EU alles
steeds vlekkeloos en om ter best is verlopen. Het kon misschien allemaal wel een
beetje minder bureaucratisch en soms bekruipt je het gevoel dat die daar in Brussel
zich ook met àlles bemoeien. ‘Less is
more’ zou je denken. Maar alles vloeit
voort uit de logica van de eenheidsmarkt
(waar we ontzettend veel voordelen van
opstrijken) en het streven naar grotere
integratie, onderschreven door alle lidstaten, alle parlementen, door de door jou
verkozen politici.
Niet te lang doorbomen: die Europese
verkiezingen zijn best belangrijk. Want dat
Parlement heeft steeds meer bevoegdheden en meent het zeer goed met de
burger. En, nieuw, de samenstelling ervan
zal bepalend zijn voor hoe het initiatiefnemend orgaan, de Commissie, er zal uitzien.
Enfin, dit alles om een interessant stukje nieuws in te leiden. Interessant voor de
vrijzinnigen, bedoel ik. En nog van uit de
EU ook. Het feit dateert van voor de
zomer, maar daar malen we niet om.
De Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken keurde toen een stel instructies goed voor de ambassadeurs van de EU
én van de lidstaten in alle derde landen.
Hun opdracht wordt het buiten de EU de
vrijheid van religie en van overtuiging te
verdedigen. Ligt toch voor de hand zou je
denken. Toch heeft het wat voeten in de
aarde gehad, hoor. Het oorspronkelijke
voorstel van de Europese Commissie bood
een mooi evenwicht tussen de noodzaak
23
vrijheid van religie en van overtuiging te
verdedigen en de behoefte om dit ook
voor andere fundamentele rechten (zoals
vrijheid van mening, gelijkheid) te doen.
De rapporteur in het EP leverde wel een
heel conservatief en religieus getint werkstuk af. Maar dank zij stevig lobbywerk
van de European Humanist Federation
(EHF) en de Europese Vereniging van het
Vrije Denken (EVVD) en met de hulp van
progressieve parlementsleden kwam er
toch nog een progressieve finale tekst uit
de bus.
Zo staat er o.a. in dat de rechten van
niet-gelovigen, agnosten en atheïsten
door de EU zullen beschermd worden, dat
men zich zal verzetten tegen elke beperking van grondrechten en tegen geweld
tegen vrouwen, kinderen enz. De EU bevestigt het recht kritiek te uiten op een religie. Ministers dringen er ook op aan
godslastering niet langer strafbaar te laten
zijn (maar doet dat helaas niet tegenover
lidstaten – toch net gebeurd in Nederland).
Voor alle duidelijkheid: het gaat hier
dus om de standpunten die Europese diplomaten in derde landen moeten innemen. Toch belangrijk, niet?
Meer hierover lees je op de sites van de EHF,
deMens.nu.
Tony Scott
IDEETJE: WAT ALS WE IN DE KOMENDE
MAANDEN KANDIDATEN VOOR AL DIE
VERKIEZINGEN VOLGENDE LENTE EENS
ZOUDEN VRAGEN HOE ZE STAAN TEGENOVER
VRIJZINNIGHEID, NEUTRALITEIT, SCHEIDING
VAN STAAT EN KERK?
In Memoriam Dany Vandenbossche
Zondagmorgen 1 december. Na de pistolets, net voor De Zevende Dag, een bericht op
Facebook. De woorden van Ann, Daniele en de kinderen dringen eerst niet goed door.
Dany Vandenbossche is gestorven. Onverwacht, natuurlijk onverwacht. Niemand verwacht
dat het leven stopt als je pas 57 bent. En al helemaal niet als je zo graag leeft als Dany.
In de uren die volgen, sijpelen de
reacties binnen en schilderen vrienden, kennissen en medewerkers zijn
portret. Dany was een man van woorden en van daden, zoals er niet veel
waren. Hij kende het klappen van de
zweep, het ritselen van het riet en de
smaak van het leven. Hij genoot van
schoonheid. Wist hoe je een project
succesvol opstart. Hij was een vrijdenker pur sang. Een authentiek politicus, een van die zeldzame, die gedreven wordt door waarden. En vooral: hij kon enorm goed lachen.
Mijn gedachten gingen terug naar
het begin van de jaren zeventig, toen
we samen een regionale studentenclub stichtten in Brugge. We hadden
zo onze eigen opvattingen en die
vonden we niet terug in de bestaande clubs. Dany organiseerde prompt
een propagandatoer langs de Brugse
kroegen, waarbij hij geen enkel volks
café oversloeg en – onder het toeziend oog van de brandweer – een
megafuif in het Belfort. Hoe hij het
gedaan kreeg, is me nog altijd een
raadsel, maar ons ledenaantal verdubbelde onmiddellijk en de kassa
was gespekt. Het was ook toen dat ik
het eerste staaltje kreeg van zijn organisatietalent. Later zou ik het nog vaak meemaken.
Als Dany zich achter een idee schaarde, was
mislukken geen optie.
Toen hij in maart 2012 algemeen voorzitter
werd van ons Vermeylenfonds, was ik er dan
ook gerust in. Dany had zich in al die jaren
ontpopt tot een culturele duizendpoot en het
kon niet anders of het fonds zou snel een
culturele verjongingskuur doormaken. Dat gebeurde inderdaad, want onmiddellijk manifesteerde hij zich tot een aanwezige en gedreven
voorzitter, die zich met hart en ziel voor het
fonds inzette. Het duurde niet lang of hij lanceerde het voorstel om een onafhankelijke
denktank op te starten. Dat werd Metis Institute, vernoemd naar de eerste echtgenote van
Zeus, geroemd om haar wijsheid, maar ook
om haar praktisch verstand. Een mythologische figuur die mij nu doet denken aan Dany
zelf. Hij had niet alleen krachtige ideeën voor
een duurzame, solidaire samenleving, maar
wist zijn dromen ook verstaanbaar te vertalen
naar haalbare voorstellen om welvaart, vrij-
24
heid en gelijkheid te verzekeren voor iedereen.
Met Metis wou Dany zich afzetten tegen
de verrechtsing in Vlaanderen, maar meer nog
wou hij een standpunt innemen tegen de toenemende vermarkting van cultuur. Dany was
een man die authentieke creativiteit van ver
herkende en diep kon appreciëren. Tot zijn
ontzetting moest hij vaststellen dat cultuur
steeds zakelijker benaderd werd en dat eenheidsworst de norm dreigde te worden. Daarom wou hij binnen Metis zelf de werkgroep
cultuur trekken en kwalijke evoluties aan de
kaak stellen.
Dat Metis Institute, nauwelijks een jaar
nadat de eerste aanzet werd gegeven, al een
begrip is, danken we aan de gedrevenheid van
Dany en aan de goodwill van zijn uitgebreide
netwerk. Altijd kon hij op de sympathie rekenen van vooraanstaande progressieven uit diverse hoek. Want Dany dacht allang niet meer
in zuilen en hokjes. Dat gaf hem ook de moed
om tegen de stroom in te varen. Zo was hij
een van de weinigen in de vrijzinnigheid die
pleitten tegen een algemeen hoofddoekenverbod in de ambtenarij. Hij was overtuigd
vrijzinnig, maar even overtuigd open en verdraagzaam. Hij stond kritisch tegenover alle
ontwikkelingen die stroeve institutionalisering
in de hand werken. In de plaats daarvan wou
hij een positief, dynamisch verhaal zonder
kleinheid. Dit bleek ook uit zijn engagement
bij deMens.nu, dat hij erg serieus nam.
Als voorzitter was Dany Vandenbossche
ook een sterke democraat. Hij kon goed luisteren en was een onbaatzuchtige teamspeler.
Een leider met belangstelling voor het afde-
25
lingswerk, niet te beroerd om mee op stap te
gaan om nieuwe afdelingen op te starten. Die
uitstappen met hem waren trouwens altijd gelegenheden om naar uit te kijken. Dany was
aangenaam gezelschap en een ontmoeting
met hem – vaak letterlijk – een feest.
Dat feest is nu voorbij. Voor Dany, voor
iedereen die hem liefhad, voor het Vermeylenfonds dat hij koesterde, en voor de denktank waar hij nog grote plannen voor had.
Voor 'De Nieuwe Taak' zoals hij dat noemde.
Dany is niet meer, maar zijn werk is niet af.
Het is aan ons om, uit respect voor hem, gedreven verder te bouwen aan de toekomst
van zijn projecten en ervoor te zorgen dat vrijdenkend links in Vlaanderen en Brussel het
krachtige en verdraagzame cultuurfonds krijgt
dat het verdient.
Met die oproep neem ik afscheid. Het
laatste woord geef ik aan August Vermeylen
met een citaat uit ‘De Taak’ van 1945, dat
Dany goed kende en dat wonderwel bij hem
past.
“De veroveringen van de techniek hebben
nu de voorwaarden geschapen tot een gemakkelijker bestaan voor allen, de rede drijft naar
het eindelijke doel, dat ten slotte van ethische
aard is; eenieder de mogelijkheid te geven, zover zijn natuur het toelaat een ‘mens’ te zijn, in
de volledigste en edelste betekenis.”
Dany was een mens.
Philippe Ruysschaert
Ondervoorzitter AVF
Levensbeschouwelijke tekens in het GO!
Misschien is het interessant, en niet onnuttig, nog eens het standpunt van het Gemeenschapsonderwijs i.v.m. levensbeschouwelijke tekens in herinnering te brengen.
Het verbod geldt in basis- en secundair
onderwijs.
Waarom is er dat verbod?
“Dit verbod is bedoeld om segregatie en
discriminatie tegen te gaan … Onze basis is
gelijkwaardigheid … Is dit verbod niet in
strijd met ons pedagogisch project? Dit
verbod is geen schending van de privacy,
vrijheid van godsdienst of het recht op
vrije meningsuiting … Het GO! is wettelijk
verplicht om neutraal onderwijs aan te
bieden en met deze beslissing wordt de
neutraliteit gegarandeerd.”
“Vanaf 1 september is het verbod op het
dragen van levensbeschouwelijke kentekens
van toepassing in alle instellingen van het GO!
In elke instelling van het GO! onderwijs van
de Vlaamse Gemeenschap is het de leerlingen,
cursisten en personeelsleden voortaan niet
meer toegelaten levensbeschouwelijke kentekens te dragen.”
De verklaring voor het algemeen verbod,
en niet eentje dat alleen geldt in scholen waar
problemen zijn ontstaan, is dat de Raad van
State heeft beslist dat een individuele school
zo een verbod niet kan opleggen.
Dit verbod geldt voor alle tekens, tijdens
alle activiteiten binnen en buiten de school.
Leerkrachten levensbeschouwelijke vakken
genieten een uitzondering, evenals aanwezige
leerlingen, maar alleen tijdens het levensbeschouwelijk vak.
De volledige tekst van het GO! standpunt
vind je op hun site www.g-o.be
Benieuwd of dit overal netjes wordt opgevolgd. Laten we hopen van wel.
TS
26
80 jaar terug
Humanisten, van welke strekking ook, worden dikwijls omschreven als ‘zachtzinnige,
passieve, kleurloze toeschouwers’ die steeds weer moeten vaststellen dat ‘zij die zich
beroepen op het Bloed, het Ras, het Volk, de Kerk, de Partij’ massa’s aanhangers,
volgelingen en gelovigen vinden. Deze vaststelling door de Nederlandse Humanist Wolf
dateert van 1933, het jaar van de machtsovername in Duitsland door Adolf Schicklgruber
alias Hitler en de nazi’s.
Het is derhalve belangrijk na te gaan of het
actuele humanisme een grotere impact heeft
op de samenleving, om te vermijden ervan
beschuldigd te worden slappe burgers te zijn
die vage begrippen verdedigen. Want
zoals Wolf vaststelde ‘is het duidelijk
dat de humanist een veel moeilijker
bestaan heeft dan de volgeling van
één bepaalde klasse, sekte, partij. Hij
zal in voortdurend conflict leven met
zijn medemensen, die verdraagzaamheid en rechtvaardigheid nu eenmaal
niet als hoogste idealen kunnen en
willen erkennen’. Kortom: wat met de
tegenstelling tussen het zachtmoedig
ideaal en de harde werkelijkheid? De
kleinzoon van Wolf, de bekende
Nederlandse politieke denker Scheffer, stelt in ‘Alles doet mee aan de
werkelijkheid’ vast dat in deze maatschappij het algemeen-menselijke
geen wapen is tegen populistisch nationalisme. Het humanistisch ideaal
heeft geen verweer tegen ideologieën, dogma’s die als bekrompen
religies moeten aanvaard worden. Het
is daarom noodzakelijk dat de humanistische ideeën gekoppeld worden aan een
gemeenschapsideaal om niet machteloos te
staan tegenover wat Wolf de ‘schending van
het menselijke’ noemt. Hij vond mensen
materialistisch en banaal. De wereld van de
burger omschrijft hij als nuchter, berekend,
realistisch. Het is een wereld die hoe langer
hoe meer dreigt te mechaniseren. ‘Naast de
Humanist komt nu reeds de Ingenieur te
staan’ is de pessimistische vaststelling. En
Scheffer voegt daar nu aan toe: ‘mensen weten niet wat ze juist met hun vrijheden moeten aanvangen, ze geven zich over aan de
verheerlijking van sport, hebben een ontstel-
27
lend gebrek aan stijl in het openbare leven’. Is
dit actueel cultuurpessimisme de werkelijkheid?
Herman Wolf
Of moeten wij als vrijzinnige humanisten
doen wat Thomas Mann in 1936 aan Wolf
schreef, namelijk ‘leren inzien dat het humanisme zijn scepsis moet beheersen, zijn mannelijkheid moet tonen en militant moet worden als het zich wil handhaven tegenover de
afschuwelijke agressieve krachten van alles
wat men onder de naam fascisme samenvat’?
De waakzaamheidsfunctie die bestendig moet
aanwezig zijn in alle humanitaire verenigingen
moet dan ook aanleiding geven tot fanatieke
strijders tegen elk brutaal nationalisme. Zij die
alleen misprijzen hebben voor andere culturen, die alle begrip en respect voor elkaar af-
remmen, moeten onze vijanden zijn. Geen
enkel land, idee, religie vertegenwoordigt alleen het Goede. Laat deze pretentie aan God
over. Zij die de ideologie van de Oostenrijkse
korporaal-schilder als inspiratiebron voor hun
actuele politieke inzet gebruiken, moeten
strijdvaardige vrijzinnig-humanistische organisaties op hun weg vinden.
Tijdens de aan de verkiezingen van mei
2014 voorafgaande campagne zal de Europese
Unie zwaar onder druk gezet worden door
ultra-rechtse groeperingen. Laat ons echter
niet vergeten dat, niettegenstaande het geheel voor flinke verbetering vatbaar is, het
verdwijnen van grenzen, het centraal stellen
van mensenrechten, een toenemende éénwording van economieën, financiën
en sociale rechten en plichten, met
behoud van culturele diversiteit, zeker het vredesideaal zullen bevorderen en bestendigen. Het was Mandela
die, na het verdwijnen van de apartheid, herhaaldelijk in Zuid-Afrika zijn
slagzin benadrukte: ‘We need each
other to succeed’. Het doel van onze
illusies mag niet een vage, nietszeggende vraagstelling zonder duidelijke
antwoorden zijn, maar een gemeenschapsideaal waarvoor elke humanist
zich daadwerkelijk inzet. Geen woorden maar daden, voor een samenleving zonder toenemende individualisering en voor een grotere solidariteit
met alle, vooral zwakkere, bevolkingsgroepen.
Felix Libeer
Paul Scheffer
28
‘Neutraliteit’ als identiteit
Sinds enige tijd merkt men ook bij ons, in bijdragen, een verwijzing naar de figuur van
‘tendensonderneming’. Het Belgisch recht leende de omschrijving van het begrip
‘tendensonderneming’ bij de ‘buren’. Meestal wordt dan ook verwezen naar het Duitse
recht en maar bepaald naar het Betriebsverfassungsgesetz.
In het kielzog van de affaires, n.a.v. het
ontslag van een werkneemster van de winkelketen Hema en de zaak ‘Feryn’, werd een interessante discussie opgestart. Het Arbeidshof
te Brussel erkende (Arrest 15/01/2008) dat de
werkgever immers een intern beleid mag
voeren dat het dragen van ‘religieuze’ tekens
weert. Het is de werkgever dus toegestaan
een (uitdrukkelijk gemotiveerd) ‘neutraal beleid’ te voeren.
Onmiddellijk rees de vraag of een private
onderneming het recht heeft om bv. dwingende (kleding)voorschriften uit te vaardigen die
door sommigen als ‘discriminerend’, d.w.z. als
inbreuk op de godsdienstvrijheid, kunnen worden ervaren. Duidelijker gesteld: wat prevaleert in dergelijke aangelegenheden: de vrijheid van de onderneming om zich ‘neutraal’
op te stellen of de ‘vrijheid van godsdienstbeleving’? Achterliggende vraag was eveneens
of een commerciële onderneming zich ook
kon beroepen op het element ‘neutraliteit’ als
essentieel onderdeel van de identiteit. M.a.w.
bestaat er iets als een ‘neutrale’ onderneming,
in de zin van tendensonderneming.
Tendensonderneming
Een tendensonderneming, ook wel eens
identiteitsgebonden onderneming geheten, is
te zien als een instelling, een onderneming
gekenmerkt door een specifiek ‘levensbeschouwelijk’ project. De signatuur van dergelijke organisaties laat dan toe om bv. bijzondere eisen te stellen aan de inzet van het
personeel en geeft de werkgever ook de
mogelijkheid om de arbeidsrechtelijke relatie
op een specifieke wijze in te vullen, d.w.z. in
overeenstemming met het ‘levensbeschouwelijke’ profiel.
29
In Duitsland spreekt men van ‘Tendenzbetrieb‘ (Betrieb oder Unternehmen, dessen
geistig-ideelle Zielrichtung unmittelbar und
überwiegend politischen, konfessionellen, wissenschaftlichen und ähnlichen Bestimmungen
oder Zwecken der Berichterstattung oder
Meinungsäußerung dient und auf den/das die
Vorschriften des Betriebsverfassungsgesetzes
nur eingeschränkt angewendet werden), in de
Angelsaksische literatuur gaat het over 'expressive associations‘ (The right to join with
other people to promote a particular outlook,
known as the right of expressive association, is
a necessary adjunct to the right of freedom of
speech, wich is protected by the First Amendment of the United States Constitution). In de
Verenigde Staten werden deze ‘associations’
door het Hooggerechtshof erkend met het oog
op het bieden van bescherming tegen de
‘racist Southern governments’.
Tendensondernemingen beperken zich
niet tot het katholieke onderwijs of de orthodox joodse school. Ziekenhuizen, rusthuizen,
caritatieve instellingen, ngo’s, onderwijsinstellingen die zich wensen te onderscheiden
door het volgen van een specifiek pedagogisch
project of verenigingen die zich erkennen tot
een bepaalde strekking, vallen evenzeer onder
deze noemer. Het Betriebsverfassungsgesetz
wijst er op dat ‘Ziele können politisch, kulturell, koalitionspolitisch, wissenschaftlich,
künstlerisch, religiös oder ähnlich sein‘.
In de praktijk kan worden verwezen naar
het opleggen van bepaalde eisen op het
gebied van ‘huwelijksmoraal’, de positie van
vrouwen in het ‘kerkelijk ambt’, de eisen die
men kan stellen aan medewerkers in onderwijsmiddens of in ziekenhuizen, het uitsluiten
van bepaalde personen of het inperken van de
‘vrijheid van meningsuiting’. Spraakmakend
voorbeeld is wellicht dat van de arts van wie
het katholieke ziekenhuis enige terughoudendheid mag verwachten betreffende zijn
visie op euthanasie of abortus.
Grenzen aan de identiteit?
Met deze ‘identiteitsgebonden ondernemingen’ bevindt men zich rechtstreeks in het
spanningsveld tussen diverse grondrechten.
Hoe ver kunnen tendensondernemingen gaan
met het sturen van de rechten en vrijheden
van hun medewerkers? Is een onvoorwaardelijke onderwerping mogelijk of zijn er
bepaalde limieten aan deze (levensbeschouwelijke) inperkingen. Kunnen de eisen
zonder onderscheid en in gelijke mate worden
toegepast op alle personeelsleden (keukenpersoneel, onderhoudspersoneel versus de
arts werkzaam in hetzelfde ziekenhuis of
versus het onderwijzend personeel werkzaam
in dezelfde onderwijsinstelling?).
Deze (her)invoering lijkt wel haaks te staat
op het langzaam wegdeemsteren van de
ideologische en filosofische signaturen die ooit
onze samenleving kenmerkten, met als hoogtepunt de jaren ‘50 en ‘60.
Slechts een beperkt aantal organisaties kan
zich op het statuut beroepen. De meest in het
oog springende categorie is natuurlijk die
welke zich inlaat met het verspreiden van een
religieuze of levensbeschouwelijke overtuiging. Daarnaast is er de categorie die zich
profileren wil aan de hand van een bepaald
verwachtingspatroon, een bepaalde ethiek.
Om zich te kunnen beroepen op ‘identiteit’
moet daarenboven sprake zijn van een getolereerde levensbeschouwelijke opvatting of
een maatschappijvisie. Deskundigen wijzen er
al op dat in dergelijke gevallen sprake is van
een zeer voorzichtige, terughoudende rechterlijke toetsing.
Zeker met betrekking tot onderwijsaangelegenheden is dit een materie die al stof
heeft doen opwaaien. Bij het beoordelen van
het al dan niet gefundeerd zijn van de uitzonderingspositie die wordt toegekend aan
onderwijsinstellingen moet worden verwezen
naar het Europees kader voor gelijke behandeling (de Kaderrichtlijn 2000/78) en aan de
implementatie van deze richtlijn op het vlak
van het personeelsbeleid. Voornamelijk na het
omzetten van deze richtlijn in het Belgisch
recht brak de discussie van deze tot dan
relatief onbekende materie door.
Kaderrichtlijn 2000/78
Voormelde richtlijn heeft tot doel met
betrekking tot arbeid en beroep een algemeen
kader te creëren voor het bestrijden van
discriminatie op grond van godsdienst of
overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele
geaardheid, zodat in de lidstaten het beginsel
van gelijke behandeling toegepast kan worden.
Binnen de grenzen van de aan de EU
verleende bevoegdheden, is deze richtlijn
zowel in de overheidssector als in de particuliere sector, met inbegrip van overheidsinstanties, in een welbepaalde reeks gevallen,
op alle personen van toepassing. Diezelfde
richtlijn bepaalt echter dat de lidstaten kunnen bepalen dat een verschil in behandeling
geen discriminatie vormt, indien een dergelijk
kenmerk, vanwege de aard van de betrokken
specifieke beroepsactiviteiten of de context
waarin deze worden uitgevoerd is, een
wezenlijke en bepalende beroepsvereiste
vormt, mits het doel legitiem en het vereiste
evenredig aan dat doel is. In bepaalde
gevallen wordt een verschil in behandeling
dus aanvaardbaar geacht. Om de impact van
deze richtlijn op het Belgisch recht te vatten
dient men deze samen met diverse wetten en
decreten te lezen.
30
Op federaal vlak is er vooreerst de
Antidiscriminatiewet van 10 mei 2007. Deze
wet verbiedt discriminatie op grond van: leeftijd, seksuele geaardheid, handicap, geloof of
levensbeschouwing, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, politieke overtuiging, syndicale
overtuiging, taal, huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een fysieke of genetische
eigenschap, en sociale afkomst. Artikel 13 van
deze Wet voorziet echter in een uitzondering
voor publieke of particuliere organisaties,
waarvan de grondslag op geloof of levensbeschouwing is gebaseerd. Voor deze vormt
een direct onderscheid op grond van geloof of
levensbeschouwing voor de beroepsactiviteiten van deze organisatie geen discriminatie indien het geloof of de levensbeschouwing door de aard van de activiteiten of de
context waarin deze worden uitgeoefend,
gegeven de grondslag, een wezenlijke, legitieme en gerechtvaardigde beroepsvereiste
vormt. Indien de bepalingen van deze wet
worden geëerbiedigd, maakt deze wet het
mogelijk dat publieke of particuliere organisaties (stoelende op geloof of levensbeschouwing) van de personen die voor hen
werkzaam zijn, een houding van goede trouw
en loyaliteit aan de grondslag van de organisatie kunnen eisen.
Het decreet evenredige arbeidsparticipatie
(Decreet 8 mei 2002) spitst zich toe op de
evenredige participatie van kansengroepen
die in een ‘achterstandspositie’ verkeren. De
Vlaamse overheid wilde hierbij de (Vlaamse)
Overheid als werkgever responsabiliseren en
ondernemingen ‘aanmoedigen’. Gelijke behandeling en non-discriminatie staan hierin
centraal. Snel zou blijken dat men
voornamelijk zou focussen op overheidspersoneel en onderwijspersoneel. In voormeld
decreet werd echter de mogelijkheid open
gelaten om te voorzien in een aantal uitzonderingsgevallen. Blijkbaar werd tijdens de
voorbereidende werkzaamheden – voornamelijk vanuit christendemocratische hoek – voor
het vrij gesubsidieerd onderwijs om dergelijke
uitzondering verzocht.
De uitzonderingen toegekend aan ‘tendensondernemingen’ worden beperkt en getoetst op ‘relevantie’. Men kan bv. nooit
31
buiten de scope van de religie of de overtuiging handelen. Daarenboven is het zo dat,
indien men zich beroept op deze uitzonderingsgronden, er steeds een ‘contextualiseren’
gebeuren moet. Zo kan het gedrag van een
werknemer, buiten het bedrijf, zelfs wanneer
dit schokkend zou kunnen zijn, geen onmiddellijke rechtvaardiging van een ontslag inhouden. Evenzo is het evident dat de religieuze of
levensbeschouwelijke grondslag duidelijk
moet zijn. Dit kan bijvoorbeeld opgenomen
zijn in de ‘statuten’ van de instelling of expliciet verwoord zijn in de arbeidsovereenkomst die een werknemer moet ondertekenen.
Kan een overheids-/onderwijsinstelling zich
beroepend op ‘neutraliteit’ een ‘identiteit’
creëren
Het verzet tegen de erkenning als ‘tendensonderneming’ van die organisaties die
‘neutraliteit’ (als identiteit) voorstaan groeit.
De meest voorkomende argumenten zijn
dat er geen sprake kan zijn van een ‘wezenlijke en bepalende beroepsvereiste’ en dat
anderzijds het ‘nastreven van neutraliteit’
geen legitiem doel kan zijn. Herhaaldelijk is
bijvoorbeeld ook te horen dat het laïciserende
beleid van neutrale scholen geen identiteit
kan zijn. En trouwens botst met de religieuze/levensbeschouwelijke overtuiging van
de leerlingen.
Passen wij dit toe op het Gemeenschapsonderwijs. De neutraliteit van bv. het
Gemeenschapsonderwijs is duidelijk omschreven: het houdt onder meer in: de ‘eerbied
voor de filosofische, ideologische of godsdienstige opvattingen van de ouders en de
leerlingen’. De neutrale school gaat uit van de
‘erkenning en waardering van de verscheidenheid aan meningen en houdingen’ en ‘wil
jongeren helpen en voorbereiden om in deze
maatschappij binnen te treden met een persoonlijk oordeel en engagement’. Het neutrale
Gemeenschapsonderwijs heeft dus wel degelijk een eigen project.
Wijst neutraliteit dus de facto op de
afwezigheid van identiteit, dus van een
‘project’? Men kan zich inderdaad niet van de
indruk ontdoen dat bepaalde tendensondernemingen dus meer mogelijkheden krijgen dat
het bedrijf dat zich neutraal wil opstellen en
hiervoor na te leven regels wil uitvaardigen.
Moet een werkgever voor wie neutraliteit
geen vrije keuze is, maar een opgelegde verplichting, net niet meer bescherming genieten
dan deze waarvoor de grondslag het resultaat
van een vrije keuze is?
personeel is beperkt tot de schooltijd en tot
het veruiterlijken van ‘tekens’. In het religieus
geïnspireerde onderwijs kan men een deelnemen aan de geloofbelevenis opleggen.
Los van de vraag of men de neutrale
overheid of de neutrale school moet gelijkstellen met ‘identiteitsgebonden werknemer’,
blijft het interessant vast te stellen dat de
vraag om neutraliteit als tendens te erkennen
voor sommigen een brug te ver is.
Vermoedelijk heeft dit ook te maken met
het arrest van het Grondwettelijk Hof dat in
2011 besliste dat de Raad voor het Gemeenschapsonderwijs wel degelijk bevoegd is om
een verbod op uiterlijke religieuze tekens bij
de leerlingen op te leggen. Net met dat
verbod wilde men de neutraliteit en pluraliteit
van het onderwijs bewerkstellingen.
Geeft godsdienst, levensbeschouwing …
meer mogelijkheden om te discrimineren? Een
katholiek ziekenhuis (vul de lijst maar aan)
mag dus blijkbaar wel wat de Hema niet
mocht (in wezen wel mocht, maar niet goed
wist te verdedigen) of wat het Gemeenschapsonderwijs niet mag doen.
Terecht zou dit zich dan, zoals juristen opmerken, moeten veruiterlijken via de evenredigheidstoets. Men kan echter vaststellen
dat deze neutraliteit de bewegingsvrijheid van
de neutrale instelling beperkt. De ingreep van
de werkgever op de grondrechten van het
Alain Vannieuwenburg
Een verkorte versie van dit artikel verscheen in
het laatste nummer van Het Vrije Woord.
32
Nog internationaal nieuws
Het kan geen kwaad om af en toe eens buiten de grenzen kijken, een beetje verder dan
onze knusse eigen regiootje.
Op 10 december ll., al sinds 1950 de Internationale dag van de Mensenrechten van de
VN, heeft de IHEU* een merkwaardig document gepubliceerd. Het heet het Freedom of
Thought Report 2013
(freethoughtreport.com/download-the-report). Het is voor
de allereerste keer dat een verslag de rechten,
wettelijke positie en discriminatie van atheïsten, humanisten en niet-gelovigen in alle
landen van de wereld beschrijft.
Hieruit blijkt dat in alle delen van de
wereld overheden zich schuldig maken aan
dergelijke discriminatie. Dat gaat van kinderen
die verplicht worden te bidden in de klas tot
terdoodbrenging voor het overtreden van de
wet op blasfemie.
Ik pik er enkele saillante gegevens uit :
 12 Afrikaanse en 9 Aziatische landen
en 10 landen in het Midden-Oosten
kregen de stempel ‘Zeer ernstige
overtredingen’ mee omdat de overheid daar openlijk aanzet tot haat tegen atheïsten of misdaden tegen
atheïsten systematisch niet vervolgt.
In 12 van die landen kan de religieuze
overheid atheïsten laten ombrengen
voor afvalligheid.
 In 55 landen is blasfemie nog strafbaar
of mag je godsdienst niet beledigen,
zoals dat dan heet. In 39 landen ga je
de gevangenis in, in 3 ervan (SaoediArabië, Iran, Pakistan) loop je kans
een kopje kleiner gemaakt te worden.
Nog elders lopen nogal wat militante
islamisten rond die wat graag de sha-
ria toepassen en je van kant maken.
Nee, geef mij maar de Westerse landen,
hoor ik je zeggen. Echt? Er zijn, verrassend
genoeg, nog enkele van die landen waar sprake is van ‘ernstige discriminatie’ omdat je daar
gevangenisstraf kunt oplopen voor blasfemie
en andere vrije meningsuiting over godsdienst. Het zijn Ijsland (tot 3 maand), Denemarken (tot 4 maand), Nieuw Zeeland (tot een
jaar), Polen (tot 2 jaar), Duitsland (tot een
jaar), en Griekenland (tot 3 jaar). In de laatste
twee landen worden ook effectieve gevangenisstraffen uitgesproken! Let dus maar op
volgende keer dat je daar komt. In Nederland
werd de wet op blasfemie deze herfst geschrapt, maar niet zonder moeite. Deze landen krijgen in het rapport dezelfde kwalificatie
als Oezbekistan en Ethiopië.
Nuttige informatie, boeiende en verrassende lectuur.
TS
*International Humanist and Ethical Union, die de belangen van vrijzinnigen en humanisten
wereldwijd verdedigt. Je kunt het rapport op bovenvermelde site downloaden.
33
Infoavond
Levenseindedocumenten
Rubriek van het huisvandeMens
Beste Lezers,
Onze beste wensen voor 2014! In deze rubriek
alvast enkele aanzetten om er een mooi jaar
van te maken. In februari verzorgen we een
info-avond over levenseindebeslissingen voor
(W)arm-kracht…armen aan het woord. Een
goede gelegenheid om eens kennis te maken
met deze warme vereniging ? Warm is ook de
oproep van de stad Vilvoorde om de daklozen
niet in de kou te laten en de winteropvang te
ondersteunen.
Na weer een geslaagde
Wereldarmoededag kunt u met ons in de
Werkgroep Vilvoorde tegen Armoede
meewerken aan de volgende edities.
Tja de feestdagen: niet voor iedereen even
gezellig. 1 op 5 Belgen voelt zich eenzaam. En
dat is niet altijd zichtbaar. De Bond zonder
Naam lanceerde er in 2013 een campagne
rond, het huisvandeMens nodigt u uit op de
workshop ‘Iedereen kan vereenzamen’, waar
u verneemt hoe we er samen iets aan kunnen
doen. Maar we eindigen op een vrolijke noot:
de huizenvandeMens Vlaams-Brabant slaan
de handen in elkaar voor een groots
evenement rond Internationale Vrouwendag:
veelZIJdig. En als dat allemaal achter de rug
is… verschijnt de lente, met wéér een nieuwe
Toorts!
‘(W)arm-kracht…armen aan het woord’ nodigt
Yvon Bartelink, consulente in huisvandeMens
Vilvoorde,
uit om uitleg geven over
levenseindebeslissingen en
levenseindedocumenten. In klare taal en met veel ruimte
voor vraag en antwoord. Iedereen is welkom.
Een uitgelezen gelegenheid om eens kennis te
maken met deze warme vereniging!
10 februari, 18u15, dienstencentrum
Pallieter, parkstraat 34. Gratis inkom.
(W)arm-kracht… armen aan het woord is een
Vilvoordse vereniging waar mensen met en
zonder armoede-ervaring elkaar ontmoeten.
Het huisvan deMens hielp in 2010 mee deze
vereniging oprichten en ondersteunt hun
werking. Elke 2e maandag en 3e maandag van
de maand hebben ze een open bijeenkomst
van 18u15 tot 20u in dienstencentrum de
Pallieter. De 2e maandag gaat het om een
doe- of infoavond rond een bepaald thema, de
3e maandag kan men vrij babbelen, spelletjes
spelen of hobbyactiviteiten beoefenen.
Interesse? Neem gerust contact op met het
huisvandeMens, we vertellen je graag meer!
Neem ook eens een kijkje op hun website:
www.warmkracht.b
34
Vilvoorde tegen Armoede: denk of
doe mee!
in 2013 duurde wereldarmoededag in
Vilvoorde maar liefst 5 dagen.
Het huisvandeMens zette zoals elk jaar mee
haar schouders onder het programma.
De organisatie en coördinatie van de
Vilvoordse wereldarmoededagen gebeurt
door
de werkgroep ‘Vilvoorde tegen
Armoede’, een bont gezelschap van
verenigingen, organisaties en welwillende
individuen. Het huisvandeMens zit ook mee
rond de tafel. De werkgroep staat open voor
iedereen die wil meedenken en/of doen.
Momenteel worden al druk plannen gesmeed
voor 2014 én zelfs al voor 2015, want dan
‘vieren’ we 5 jaar wereldarmoededag in
Vilvoorde.
16/10: Debat over stedelijke armoedebeleid in het voc, vlnr:
Fatima Lamarti, Houari Elhannouti, Louisette Dehasque, Dirk
Covent en Katrien Spruyt.
Zin om mee te denken of mee te doen?
Samenkomst elke 1e maandag van de maand
om 18u15 in dienstencentrum Pallieter,
Parkstraat 34.
Kan je niet naar bijeenkomst maar heb je
toch zin om iets te organiseren? Wil je er
meer over weten? Neem gerust contact op
met het huisvandeMens Vilvoorde.
17/10: samenkomst aan armoedemonument ‘De Steen’, voor het vertrek van de fakkeltocht doorheen Vilvoorde
35
Vilvoorde laat daklozen niet in de kou! En jij?
Het wordt al aardig koud. In vilvoorde is deze winter
voor de eerste maal een structurele winteropvang voor
daklozen gestart. Men zoekt hiervoor nog steeds
vrijwilligers, die samen met een professionele kracht
mee de avond- en/of nacht of ochtendpermanentie
willen verzekeren. Dit houdt in dat je een deel van de
avond of ochtend samen doorbrengt met de bewoners
en/of dat je blijft slapen.
Maar je kan ook materiële hulp bieden: je kunt eten dat je na de feesten overhoudt binnenbrengen.
Ook boter, melk, koffie, choco, confituur, suiker, brood of water zijn altijd welkom.
Meer informatie: tel 02 255 45 08 of mail naar [email protected]
Workshop Iedereen kan vereenzamen
In 2012 lanceerde de Bond Zonder Naam haar campagne ‘Iedereen kan vereenzamen’. Rond
eenzaamheid heerst immers een taboe in onze prestatiemaatschappij. Nochtans blijkt uit onderzoek
dat maar liefst 1 op 5 Belgen zich emotioneel eenzaam voelt. Eenzaamheid is dus een wijdverbreid
fenomeen. Met de campagne wil de Bond zonder Naam het clichébeeld van de ’eenzame zonderling’
doorbreken. Gekoppeld aan deze campagne worden in heel Vlaanderen en Brussel workshops rond
eenzaamheid georganiseerd. In Vlaams-Brabant opent het huisvandeMens Vilvoorde haar deuren
als gastlocatie voor deze workshop. De workshop is gericht op een breed publiek: mensen die zelf of
in hun omgeving met eenzaamheid geconfronteerd worden en vrijwilligers of hulpverleners die er in
hun activiteiten mee te maken krijgen .
over de workshop:
Eenzaamheid kent iedereen. De ervaring er alleen voor te staan, je niet verbonden te voelen,
belevenissen niet met anderen te kunnen delen, ... Welke ervaring heb jij met eenzaamheid? Hoe
maak(te) je ze zelf mee of hoe speelt ze zich af in je omgeving? In deze workshop kijken we naar
verschillende kanten van eenzaamheid zodat je haar bij jezelf en anderen beter gaat begrijpen. We
werken actief met verhalen uit het echte leven. Zo word je bewuster en oplettender om jezelf tegen
eenzaamheid te beschermen en ook anderen kansen op een uitweg te bieden.
Tijdens de workshop krijg je informatie over het thema eenzaamheid. Er wordt daarnaast van jou ook
actieve deelname verwacht. De workshop wordt geleid door Patrick Jossa van ‘PRH-persoonlijkheid
en relaties’, bijgestaan door Karlien Lorent van het huisvandeMens.
Op tijd inschrijven is de boodschap, want er kunnen maximaal 14 mensen deelnemen!
1/04/2014, van 19u30 tot 22u in het huisvandeMens, F. Geldersstraat 23, 1800 Vilvoorde.
Deelnameprijs: €3
inschrijvingen: [email protected] of tel. 02 454 54 01
Een gezamenlijk initiatief van Bond zonder Naam, Arch’educ en huisvandeMens Vilvoorde.
36
VeelZIJdig: 3 dagen vrouwen in beeld
8 maart is internationale vrouwendag. De 4 huizenvandeMens in Vlaams-Brabant zetten met
veelZIJdig drie dagen lang (6,7 en 8 maart) de vrouwen te kijk op het martelarenplein in Leuven.
VeelZIJdig belicht de vrouw vanuit diverse hoeken en stelt het vrouwbeeld in vraag. Hoe worden
vrouwen in beeld gebracht? Hoe bekijken vrouwen zichzelf? Hoe bekijken ze elkaar?
We kunnen al enkele toppers uit het programma onthullen:
Fotoshoots met Lieve Blancquaert
Fotografe Lieve Blancquart hoeven we u niet meer voor te stellen. Als
geen ander bevestigt zij het gezegde ‘een beeld zegt meer dan 1000
woorden’. Haar portretfoto’s spreken boekdelen, en vrouwen vormen
haar meest geliefde thema. Kom op 6,7 of 8 maart langs en schrijf je in
voor een fotoshoot. De resultaten worden verwerkt tot een
fototentoonstelling die in het najaar gepresenteerd wordt.
Lezing Magda Michielsen
Filosofe Magda Michielsen maakte van vrouwenstudies haar
levenswerk. Ze was jarenlang actief als onderzoekster en docente
aan universiteiten in België en Nederland. Beeldvorming over de
vrouw is één van haar stokpaardjes. We zijn dan ook heel blij dat ze
speciaal voor veelZIJdig een voordracht uitwerkt, die ze op de
openingsdag (6 maart) zal presenteren.
Concert Eva De Roovere
Eva Deroovere betovert Vlaanderen en Nederland al sinds eind jaren
90 met haar zoetgevooisde stem . Ze maakte furore in de folkband
Kadril en met de groep Oblomov. In 2006 brengt ze haar eerste soloalbum uit en scoort ze meteen een hit met ‘Fantastig toch (slaap lekker
ding)’. Op 7 maart staat ze voor ons moederziel alleen op het podium,
en brengt ze haar liedjes in hun meest naakte eenvoud.
Stijladvies door Lien Degol
Styliste en modecoach Lien Degol staat bekend om haar no-nonsense aanpak.
Ze is de vriendin die je geen blaasjes wijsmaakt, maar tips bijbrengt op
stylinggebied. Ze volgt de haute couture en nieuwste trends, maar kan die
trends ook naar het gewone leven vertalen, voor ieders portemonnee, in alle
maten, leeftijden en gewichten. Op 8 maart adviseert ze vrouwen hoe ze in al
hun veelZIJdigheid voor de dag (én nacht) kunnen komen.
Dit is maar een greep uit het veelZIJdige programma. Een multimediale
tentoonstelling, veel randanimatie en allerhande installaties waarmee
vrouwen zichzelf op originele en verrassende manieren veelzijdig in beeld
kunnen brengen. Hou het in de gaten op www.veelzijdig.be
37
Een greep uit de nieuwe aanwinsten in onze bibliotheek
Jonge moeders verliezen
soms het noorden. Meer
nog, ze komen terecht in
een rauwe moederrouw.
Mijn baby lacht... Nu Ik Nog!
schetst wat er gebeurt
wanneer de verbinding met
de pasgeborene niet vlot
verloopt en demoeder haar
eigen bestaan dreigt te verliezen.
Je vindt in dit boek heel wat
ervaringen en rake getuigenissen, zodat je meegenomen wordt in de bijwijlen
turbulente leef- en denkwereld van kersverse moeders.
Bijzonder zijn de passages
die tonen hoe het ideaalbeeld van het moederschap
op een fijnzinnige en verwarrende manier een negatieve spiraal in gang zet.
Ook voor vaders is dit boek
een aanrader. Je krijgt er
niet alleen inzicht in het
diepgaande veranderingsproces van de moeder maar
ook in dat van de man, als
partner en vader.
In dit boek fundeert Dirk
Verhofstadt op een boeiende wijze dat we het atheïsme dienen te gebruiken als
basis voor de moraal.
Hij legt uit waarom men de
ethiek definitief moet losmaken van allerlei religieuze
denkbeelden, die de oorzaak waren van heel wat
oorlogen, onderdrukking en
geweld. Op overtuigende
manier toont hij aan dat
ethische opvattingen ook
mogelijk zijn zonder een
religieuze basis. De verlichtingsidealen vormden een
belangrijke aanzet hiervoor.
Ethische stelsels moeten
mensenwerk zijn en gebaseerd op de onderlinge
menselijke verhoudingen en
handelingen. De auteur formuleert tien seculiere geboden. Volgens hem hebben
we nood aan een wereldethiek die alleen gebaseerd
kan zijn op de rede en op
seculier
humanisme.
Het concept van de reeks
100 kindervragen is eenvoudig: kinderen stellen vragen
over een bepaald thema en
experts geven antwoord in
korte en heldere taal. Het
meest recente boekje gaat
over liefde en seks. Uiteenlopende vragen komen erin
aan bod, zoals: Hoe komt
het dat je verliefd wordt?
kan je leren tongzoenen?
kan je zwanger worden van
pijpen? Wat is biseksualiteit? Hoe vrijen vrouwen
met elkaar?
Ze staan kriskras door elkaar
en maken het ideaal om het
boekje te doorbladeren.
De boekbesprekingen zijn deels
overgenomen uit 'deMens.nu
Magazine', jg 3, nr 1. Kom langs
voor een gratis exemplaar!
38
39
Colofon
De Toorts is een driemaandelijkse publicatie van VOC Vilvoorde.
Eindredactie: Tony Scott en Griet Maes
p/a Frans Geldersstraat 21
1800 Vilvoorde
02-252 15 47
Alle artikels vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs
Stof voor de volgende Toorts? Heb je opmerkingen, vragen of suggesties?
Contacteer de redactie op [email protected]
40
41

Inlevering of ophaling van voertuigen Remise ou

Vervoersregeling ACV Brussel-Halle

Januari 2015 - Vrijzinnig Vilvoorde

consultatieschema az jan portaels - t 02 - 257 5173

De helden van Droeshout tijdens WO I

Vilvoorde aan het water

Prettige projecten vullen Waterkant tijdelijk in

Oktober 2014 - Vrijzinnig Vilvoorde

Topscorers 1980-1981

Helpende handen 2014-2015

meer.. - Wijkberaad Nieuw Waldeck

Meer info in deze flyer