Aan
de leden-waterschappen
t.a.v. het dagelijks bestuur
datum
ons kenmerk
contactpersoon
12 maart 2014
70579/EV
drs. H.J. Loijenga
bįjlage(n)
uw kenmerk
e­mail
Jaarverslag 2013
[email protected]
betreft
doorkiesnummer
Jaarverslag 2013 NWB Fonds
070­3519769
Geachte relatie,
Met genoegen bied ik u het Jaarverslag 2013 van de Stichting NWB Fonds aan.
Het bestuur blijft inspelen op de actualiteit en geeft een extra impuls aan de krachten­
bundeling en professionalisering in internationale samenwerking van de waterschappen
die in 2013­2015 vorm en inhoud krijgt onder de vlag van de Unie van Waterschappen.
Drie van de zes nieuwe projecten van 2013 zijn hierop gericht.
In 2013 werden vier projecten afgesloten. De stand van zaken van de achttien lopende
projecten kunt u lezen op de pagina's 12 tot en met 17.
Financieel staat het NWB Fonds er goed voor.. De baten en lasten op jaarbasis zijn vrijwel
in evenwicht. De opgespaarde reserve voor projectbijdragen (door onderuitputting) kan
de komende drie jaren, voor het doel van het NWB Fonds worden aangewend.
Met vriendelijke groet,
Namens het bestuur van het NWB Fonds
Henk J. Loijenga, directeur
NWB
F O
NWB Fonds
M D S
j a a r v e r s l a g 2013
Stichting NWB Fonds
I I
g
NWB
F O M
a s
Inhoud
Kerncijfers
3
Bestuur
4
Bestuursverslag
5
De wereld van het Fonds
5
Het doel van het Fonds
5
De financiën van het Fonds
5
Directieverslag
7
Reglementen en financieringskader
7
Afgesloten projecten
7
Nieuwe projecten
9
Lopende projecten
12
Stand van zaken ultimo 2013 en vooruitzicht 2014
17
Jaarrekening 2013
18
Staat van baten en lasten 2013
18
Specificatie projectbijdragen
19
Specificatie exploitatiekosten
20
Specificatie financiële baten en lasten
20
Balans per 31 december 2013
21
Financiële positie
23
Grondslagen voor waardering van activa en passiva en resultaatbepaling
24
Bijlage: Overzicht financiering lopende projecten
25
2
Kerncijfers
Balans
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
Eigen vermogen
20.764
20.854
20.754
20.445
18.323
14.376
10.211
Stamvermogen
20.000
20.000
20.000
20.000
18.000
14.000
9.750
2013
2012
2011
2010
2009
Rentebaten
847.875
850.646
836.874
726.767
605.452
603.864
404.520
Projectbijdragen
745.227
565.665
351.851
427.181
528.197
328.453
135.248
Bureaukosten
165.207
185.261
176.163
177.745
130.406
109.981
58.112
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
6 + 1*
6 + 3*
8
.1
17
7
7
4
2
9
6
10
3
-
18 + 1*
16 + 3*
12
13
18
11
7
x 1.000
Resultaten
Projecten
Nieuw
Afgesloten
Lopend
* Dit zijn identificatiemissies.
2008'
2007
Bestuur
De samenstelling van het bestuur van het NWB Fonds is in 2013 niet veranderd. Het bestaat uit:
Gerard Doornbos (voorzitter)
- dijkgraaf Hoogheemraadschap van Rijnland ;
Jacob Bartelds (secretaris)
- loco-dijkgraaf waterschap Hunze en Aa's
Sjef Ernes
- directeur stichting Aqua for All
Fon Koemans (penningmeester)
- voormalig bestuursvoorzitter NWB Bank
Lida Schelwald-van der Kleij
- heemraad waterschap Zuiderzeeland
-.
Het bestuur richt zich op het reilen en zeilen van het Fonds en bepaalt het financieringsbeleid. Het
goedkeuren van projectvoorstellen en het toekennen van financiële bijdragen is in handen van een
vijfhoofdige programmacommissie.
De samenstelling van de programmacommissie is eveneens gelijk gebleven. De leden zijn:
Bert Satijn (voorzitter)
- Netherlands Water Partnership I Water Governance Centre
Louis Bijlmakers (secretaris)
- waterschap De Dommel
Erwin de Bruijn
- Waterleiding Maatschappij Limburg (eerst: Sterk Consulting)
Cees van de Guchte
- Deltares
Henk Wolven
- waterschap Hunze en Aa's
De directeur van het NWB Fonds woont ook de vergaderingen van de programmacommissie bij, als
bewaker van het bestuursbeleid.
Het dagelijks beheer van het Fonds ligt bij het bureau. Hier werkten in 2013 Henk J. Loijenga
(directeur) en Paul Langeveld (programmamanager), beide in deeltijd.
NWB
f
O
N
D S
Bestuursverslag
De wereld van het Fonds
Het NWB Fonds is op 22 december 2006 opgericht. In 2011 heeft het bestuur de pioniersfase
afgesloten en een Beleidsplan 2011 -2014 vastgesteld. Dit beleidsplan wordt elk jaar tegen het licht
gehouden en getoetst aan de actuele ontwikkelingen in de relevante omgeving van het Fonds. In 2013
heeft het bestuur, gehoord de programmacommissie, de eerste richtingwijzers voor het Beleidsplan
2015-2018 geplaatst.
. : ',
:
.
;
Het bestuur wil meer verbinding, meer flexibiliteit en makkelijker kunnen inspelen op de actualiteit en
op de convergentiestrategie van de GINTER (Commissie Internationaal van de Unie van
Waterschappen). Meer sturen bij de mobilisatie van waterschapsexpertise, maar met minder regels.
Meer ruimte voor creatieve oplossingen. In eendrachtig overleg met de programmacommissie heeft
het bestuur besloten een tijdelijke impuls te geven aan de krachtenbundeling voor en de
professionalisering van de internationale samenwerking. Daarmee anticiperend op het beleid van
GINTER om een gezamenlijke voordeur en een gezamenlijke expertpool te vormen onder de vlag van
de Unie van Waterschappen.
De impuls krijgt vorm via proactieve parapluprojecten in Bangladesh en Mozambique (in
samenwerking met het Water Governance Centre) en voor innovatie van de (afval)waterketen (in
samenwerking met Aqua for All). In Bangladesh wordt ingespeeld op een concrete vraag van de
Nederlandse ambassade voor waterschapsinzet in drie projecten. In Mozambique is er roep uit het
veld (onder andere het Netherlands Water Partnership) om bundeling en acceleratie van de
verspreide waterschapsinzet in dat land voor diverse programma's. En in de (afval)waterketen liggen
er mondiale uitdagingen in de verbinding van water met gezondheid (sanitatie), energie en
voedselzekerheid, en ook voor duurzaamheid.
Het doel van het Fonds
Voor de Nederlandse Waterschapsbank N.V. (NWB Bank) is het NWB Fonds een belangrijke uiting en
invulling van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Doel van het Fonds is om de waterschappen
en de Unie van Waterschappen financieel een steun in de rug te geven bij internationale
samenwerking, vanuit de kerntaken.
De financiën van het Fonds
Het Fonds is een over meerdere jaren uitgespreide donatie van de NWB Bank aan de waterschappen.
Het (stam)vermogen van het Fonds wordt in stappen opgebouwd met giften van de NWB Bank tot een
5
ļr
1
ļ
NWB
F O N
D S
bedrag van ë 25.000.000. Bij een gemiddeld rendement van (thans circa) 4Vo levert dat uiteindelijk
een jaarbudget op van ê 1.000.000. Rekening houdend met de exploitatiekosten is er dan ruim
C 800.000 per jaar beschikbaar voor de realisatie van het doel van het Fonds.
Eind 2013 was het stamvermogen van het Fonds C 20.000.000. Gedwongen door de bankencrisìs en
later de euroçrisis heeft de NWB Bank in 2010 moeten besluiten om de opbouw naar het toegezegde
vermogen van C 25.000.0Û0 tijdelijk op te schorten. Het bestuur heeft de NWB Bank gevraagd in 2014
de opbouw van het stamvermogeh te hervatten.
1
Sinds de start van het Fonds is in geen enkel jaar ~ behalve in 2009 ­ het netto jaarbudget volledig
voor projectbijdragen aangewend. Als gevolg hiervan is een overschot aan liquide middelen ontstaan.
Medio 2011 is hiervan C 1.000.000 op een vermogensspaarrekening bij ABN*AMŘO gezet. Dit levert
meer rente op dan het aanhouden van het tegoed in rekening­courant. Begin 2013 is bij ABN«AMRO
nog een tweede spaarrekening geopend, waarop C 290.000 is gestald.
Gelukkig is aan de onderuitputting inmiddels een einde gekomen en wordt het opgespaarde geld de
komende jaren voor het doel van het Fonds aangewend.
Voor huisvesting, faciliteiten en bemensing van het bureau werkt het NWB Fonds samen met de Unie
van Waterschappen. De kosten worden verrekend volgens het stelsel van "kosten voor gemene
rekening".
De exploitatiekosten bedroegen C 165.207. Dit is 19,570 van de baten (C 847.945): 5,5%­punt onder
de bovengrens van het Treasuryreglement.
1
Het bestuur houdt een structurele continuïteitsreserve van C 100.000 aan.
6
î
NWB
ļ
1
I
F O N D S
Directieverslag
Reglementen en financieringskader
Hand in hand met het Beleidsplan 2011­2014 heeft de directeur een Financieringsleidraad opgesteld.
Deze geldt als proceduŕeleidraad voor het programmabureau en als toetsingskader voor de
programmacommissie. In 2ÖÌ2 en 2013 heeft het bestuur de beleidsrichting gepreciseerd en de
handelingsruimte vän het programmabureau en de programmacommissie ingekleurd en verruimd, öm
de slagkracht van het Fonds te vergroten, is het programmabureau gemachtigd om zelfstandig
identificatiemissies goed te keuren en af te rekenen.
Afgesloten projecten
In 2013 zijn' vier projecten afgesloten en is één identificatiemissie ondernomen. Met het vaststellen
van deze jaarrekening bekrachtigt het bestuur de verantwoordingsrapporten van deze projecten.
waterschap
HHR
project 11/01 ­ Zuid-Af rika
Sustainable water collection and
NL partners
begin
eind
toegezegd
Gemeente Leiden
2011
2013
C 112.547
treatment as a solution for
Citylink
shortage of drinking drinking
water and for reclamation of
electricity in Buffalo City
Dit project is voortijdig afgesloten. Hoogheemraadschap van Rijnland en de gemeente Leiden hebben
aanvankelijk in goede samenwerking met Buffalo City een roadmap 2030 "integrale
zuiveringsstrategie" gemaakt. Al snel daarna smolt het commitment aan Zuid­Afrikaanse zijde weg.
Daarop is afgesproken het project voorlopig te bevriezen. Pogingen om het commitment weer aan tę
wakkeren slaagden niet. In goed overleg is het project daarom beëindigd. Van de toegezegde bijdrage
is bijna de helft (6 55.414) uitgekeerd.
7
NWB
F O N D S
waterschap
project 11/02 - Kenia
NL partners
begin
eind
toegezegd
HDSR
Improving water,
Vitens-Evides International
2011
2012
6 42.000
sanitation and drainage
Cordaid (Urban Matters)
services in the informal
settlements of Kisumu
Dit project van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is conform de planning afgerond. Niet
•alle doelen zijn bereikt, maar de leerpunten zijn gebruikt voor een vervolgprogramma met subsidie uit
de EU/ACP Water Facility. De bijdrage van het Fonds is uitgekomen C 35.782, .
waterschap •project 11/03 - Ethiopië
NL partners
begin
eind
V&V
From single-use to
gemeente Hardenberg
2011
2012 , f 84.898
multiple-use water
RAIN Foundation
1 ,.
schemes in Dire Dawa
UNESCO-IHE
2014
WHD
WHA,
;
toegezegd
Conform de planning is dit project (in het laatste jaar) van waterschap Velt en Vecht in 2013
financieel afgesloten. Twee onderdelen lopen echter nog een klein jaar door onder supervisie van de
Ethiopische NGO RiPPLE, met inzet van een alumnus van UNESCO-IHE als liaison officer. Twee
gemeentelijke trainees worden ingewerkt voor datamanagement en voor planning en sturing van
beheer en onderhoud (gericht op duurzaamheid) en MUS (Multi Use Services). Er is speciale
aandacht voor de waterkwaliteit op gebruikersniveau. Daartoe zijn vier mobile testkits ter beschikking
gestéld ėn trainingen gegeven. Ook wordt in samenwerking met de regionale universiteiťonderzoek
gedaan naar de effecten van de watermaatregelen voor de lokale economie en de gezinsinkomens.
Het nieuwe waterschap Vechtstromen blijft het project volgen, samen met Hollandse Delta en Hunze
en Aa's. De bijdrage is uitgekomen op C 68.798.
waterschap
project 11/06A - Mozambique
NL partners
begin
eind
toegezegd
DOM.
Partnership initiative ARA's
Water Governance
2011
2012
f28.806
WF
Centre
- 6 15.266
WHA
Met dit paraplu project voor Mozambique anticipeerde waterschap De Dommel al in 2011 op de
krachtenbundeling voor internationale samenwerking. Het was onder andere aanleiding voor een brief
van de Nederlandse ambassadeur in Maputo aan een vijftal waterschappen en de Unie van
Waterschappen, waarin de waterschapsinzet wordt geprezen en tot intensivering wordt opgeroepen.
Zo werd. dit project de opmaat voor het nieuwe project 13/03, Impuls Mozambique, dat op initiatief van
het Fonds is gestart. Het ARA's-project is daarom administratief afgesloten. Er is ê 13.540 uitgekeerd.
8
3
i 3**
Smmmsammm
NWB
F O N D S
waterschap
identificatiemissie A13- Ethiopië
M. partners
begin
eind
toegezegd
WWn
Establishing a Sanitation Value Chain
Cordaid
2013
2013
e 15.604
;
WHD
in Addis Ababa, Lideta Sub-City
In deze identificatiemissie heeft Wereld Waternet de haalbaarheid onderzocht van de introductie van
een Sanitation Value Chain, met toepassing van innovatieve decentrale afvalwaterbehandeling en
•hergebruik, in één van de armste wijken van Addis Ababa. De uitkomst is positief. Er wordt nu naar
partners voor realisatie gezocht.
Eén identificatiemissie (van zes) uit 2012 heeft (nog) niet tot een project geleid; Dit betreft het voorstel
voor een Training, Knowledge and Experience Sharing Programme for ÁAWSA (Addis Ababa Water
and Sewerage Authority) in Ethiopië van waterschap Hunze en Aa's met vier Nederlandse [
- waterpartners. Op den duur gaat dit er wellichttoch nog van komen; als'onderdeel van een ander
programma waar waterschappen in participeren. Zo is er al een verbinding gelegd met het Source to
- Tap and Back project, waarin Zuiderzeeland en Vallei en Veluwe participeren, en het projectidee
Establishing a Sanitation Value Chain in Addis Ababa, Lideta Sub-City (van Wereld Waternet). Zie
identificatiemissie A13 hierboven.
Nieuwe projecten
In 2013 zijn zes nieuwe projecten van start gegaan. Drie hiervan zijn impulsprojecten op initiatief van
het NWB Fonds zelf. Deze impulsprojecten zijn bedoeld om:
»
de krachtenbundeling en professionalisering van de internationale activiteiten van de
waterschappen te ondersteunen,
»
focus te leggen op de toegevoegde waarde en complementariteit van de
waterschappen in internationale samenwerkingsverbanden en
»
de mobilisatie van de waterschapsexpertise "achter de voordeur" te versnellen.
9
NWB
F O N D S
Hieronder volgen korte beschrijvingen van de zes nieuwe projecten.
waterschap
project
WGS, UvW
Kingfisher
12/06-Zuid-Afrika
NL partners
begin
eind
toegezegd
VNGi (LGCP)
2013
2016
C 300.000
WRO
HHD
WWn
WRL
WHD
Dit project was al in 2012 voorgedragen en in principe goedgekeurd, op basis van een
identificatiemissie. Formeel is de bijdrage van het NWB Fonds echter in 2013 toegekend.
De Zuid-Afrikaanse overheid heeft gevraagd om het opzetten en uitrollen van negen Catchment
Management Agencies (CMA's), landsdekkend, te begeleiden. Voor dit "traject" wordt een groot
beroep gedaan op de unieke water governance expertise en competenties van alle waterschappen.
Waterschap Groot-Salland en de Unie van Waterschappen hebben het voortouw genomen. De
eerste fase (van drie CMA's) wordt gefinancierd door VNGi (LGCP) en is in 2012 van start gegaan.
Project 12/06 betreft de tweede fase (weer drie CMA's) met maximale financiering van het NWB
Fonds. Voor de derde fase (de laatste drie CMA's) wordt wederom naar het NWB Fonds gekeken. In
2013 zijn voor één van de drie CMA's de activiteiten van start gegaan, te weten WHD en WRL in
PongolaCMA.
waterschap
project 12/08
NL partners
begin
eind
toegezegd
WRD
Vietnam:
Universiteit Twente
2013
2015
« 108.000
HHSK
HCMC
Royal HaskoningDHV
WRO
WRIJ
WW
Dit project had al in 2012 informeel groen licht gekregen, door toestemming voor een voorbereidende
missie. Na deze missie, begin 2013, is het project formeel goedgekeurd.
Samen met de waterbeheerautoriteit in Ho Chi Min City heeft waterschap Regge en Dinkel een
doortimmerd capaciteitsontwikkelingsproject opgezet op het gebied van governance van
overstromingsrisico's en stedelijk waterbeheer. Het project wordt samen uitgevoerd met andere
waterschappen. De Universiteit van Twente is in de beginfase van het programma betrokken bij het
. analyseren van de governance context. Tevens ondersteunt de Vietnamese vestiging van Royal
HaskoningDHV de waterschappen.
10
'NWB
f
O
N
D S
waterschap
project 13/01 - Nicaragua
NL partners
begin
eind
toegezegd
WRIJ
Schoon water
gemeente Doetinchem
2013
2015
«156.352
voor La Ļibertad, "nazorg"fase 3
stichting DOS
LeAF
In het project 11/04 ­ Nicaragua, Schoon water voor La Libertad 2 (zie pagina 13 van dit verslag), zijn
weliswaar goede resultaten geboekt, maar in de loop van 2012 en 2013 werd steeds duidelijker dat
deze zonder een nazorgfase niet zouden beklijven. Waterschap Rijn en IJssel heeft daarom budget
gevraagd om de verankering van de resultaten te accommoderen. Hoewel de programmacommissie
het een groot bedrag vond voor een afrondende fase (gelijk aan het budget voor fase 2) heeft ze
ermee ingestemd. De programmacommissie stelt WRIJ hiermee in staat de organisatieopbouw van
het jonge stroomgebiedcomité en de capaciteitsöpbouw van de gemeente goed af te ronden.
waterschap
project 13/02- Bangladesh Impuls-
NL partners
begin
eind
toegezegd
UvW
Good Water Governance:
EKN
2013
2015
55.000
A&M
­Delta Plan 2100
WGC
HHNK
HHR
­Blue G old
Twijnstra Gudde
­ Urban Dredging
Deltares
R&O
Gecoördineerd vanuit de Unie van Waterschappen (in de persoon van Michael Bentvelsen) wordt de
impuls gericht op een drietal programma's van de Nederlandse ambassade (EKN) in Dhaka. Vier
waterschappen stappen in.
waterschap
project 13/03 - Mozambique Impuls
UvW
Good Water Governance:
BuZa 1 NWP
A&M
Bundeling en acceleratie van de
WGC
DOM
WF
WHA
' NL partners
begin
eind
toegezegd
2013
2015
ä 6 55.000
verspreide waterschapsinzet voor
diverse programma's.
WWn
De vijf waterschappen die al actief waren in Mozambique gaan meer samen optrekken onder de vlag
van de Unie van Waterschappen (in de persoon van Michael Cornelisse van Aa en Maas). Project
•'11/068 Mozambique — Partnership initiative ARA's'van De Dommel is administratief stopgezet (żie ­
pagina 8). Feitelijk was dit de voorloper van en voorzet voor het impùlspröject voor Mozambique.
11
NVVB
F O N D S
waterschap project 13/04 - InnoWaSK .
NL partners
begin
eind
toegezegd
UvW
Aqua for AH
2014
2015
47.600
Innovatie Water- en SanitatieKeten
Onder de vlag van de Unie van Waterschappen wordt ook een impuls gegeven aan de buitenlandse
activiteiten van de waterschappen in de (afval)waterketen: niet-landenspecifiek, wel met voorkeur voor
de CINTER-focuslanden. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij de kabinetsstrategie "van hulp naar
handel" en ondersteuning gegeven aan de eigen innovatieambitie van de waterschappen in de .
afvalwater- en slibtechnologie en de daarmee samenhangende energie- en grondstoffenherwinning.
De werving van de kartrekker voor de Impuls InnoWaSK loopt nog.
Lopende projecten
Na de dip in 2010, met maar één nieuw project, werden in 2011 en 2012 weer meer nieuwe projecten
opgestart. Eind 2012 was daarmee een portefeuille van zestien lopende projecten bereikt. Met zes
nieuwe en vier afgesloten projecten in 2013 staat de teller nu op achttien lopende projecten. Dit is vijf
meer dan het gemiddelde in de jaren 2007 töt en met 2012.
Hierna volgt kort de stand van zaken van de (twaalf) projecten die al van 2012 en eerder dateren.
waterschap
project 07/04 en 09/03 - Indonesië
NL partners
begin
eind
toegezegd
HHSK
Banger Polder, Semarang
VNGi, BuZa,
2007
2009
C 73.087
Rijkswaterstaat
l
Witteveen en Bos
2016
-e 30.000
« 33.000
Dit project van Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is inmiddels het
bekendste traject binnen het NWB Fonds. De oorspronkelijke doelen worden gehaald, maar de
marsroute is veranderd en de looptijd is verschillende keren verlengd.
Het polderbestuur is in 2010 geïnstalleerd. De polderwerken zijn in uitvoering en het hoofdgemaal is in
aanbouw. In 2014 worden de werken in gebruik genomen en kan het polderbestuur het beheer en
onderhoud òp zich nemen. In 2015 wordt begonnen met het heffen van de polderlasten. HHSKŵiľde
institutionele kant van het traject tof 2016 blijven begeleiden.
waterschap: project 10/01 - Egypte
'NL partners
begin
eind
toegezegd
A&M
Brabant Water
2010
2013
« 179.619
WOP afvalwaterzuivering
AGV(WWn)
HDSR
Dit is het enige project van 2010. Onder leiding van waterschap Aa en Maas zijn de operators van
twee lokale zuiveringsinstallaties getraind om de bedrijfsvoering te verbeteren. Ook is onderzoek
gedaan naar:ontwikkelingsmogelijkheden van goedkope zuiveringsmethoden in rurale gebieden. Het
12
NWB
F O N
D S
project was. vertraagd door de politieke situatie in Egypte, maar kon eind 2013 toch nog worden
afgerond. Financiële afwikkeling volgt begin 2014.
waterschap
project11/04 - Nicaragua
WRIJ
Werken aan schoon water
NL partners
. gemeente Doetinchem
begin
eind
toegezegd
2011
2013
6 131.246
in Lä Libertad, fase 2 - -. - . vstichting DOS
. 6 16.754
Vitens-Evides International
6 5.585
LeAF
61.200
In 2012 is de toegezegde bijdrage vàn het NWB Fonds met 6 16.754 plus 6 5.585 plus 6 1.200
verhoogd naar maximaal 6 154.785. Met het extra geld is extra capaciteit ingezet om kwetsbaarheden
in het procesverloop te.ondervangen en om de voortgang en de doelbereiking zeker te stellen. De
activiteiten van waterschap Rijn en Ussel in dit drieledige MDG-project zijn vooral gericht op
stroomgebiedbeheer en duurzaam landgebruik, afvalwatermanagement (en sanitatie) en
drinkwatervoorziening. WRIJ voert ook de projectleiding voor deze onderdelen onder de
eindverantwoordelijkheid van het LBSNN, tevens budgethouder voor de grootste financier. Een mooi
succes is de oprichting van het eerste (boeren)stroomgebiedcomité in Nicaragua met erkenning van
de nationale waterautoriteit. Mede op instigatie van Erwin de Bruin (programmacommissie) en Paul
Langeveld (programmabureau), naar aanleiding van hun monitoringbezoek in 2012, is een
"nazorg"fase 3 voorbereid. Fase 2 wordt begin 2014 financieel afgerond.
waterschap
project 11/05 - Egypte .
A&M
Channel Rehabilitation
NL partners
begin
eind
toegezegd
2011
2012
6 100.000
AGV (WWn)
Waterschap Aa en Maas heeft de pląnningafdeling van het Egyptische ministerie van Water en
Irrigatie met raad en daad bijgestaan bij de opgave voor herprofilering, beheer en onderhoud van het
irrigatie- en drainagestelsel. Het project was eińd 2012 al afgerond, maar de eindrapportage liet te
wensen over. Eind 2013 is een acceptabele eindrapportage ontvangen. Afrekening vindt begin 2014
plaats.
waterschap
project 11/06B - Mozambique
NL partners
begin
eind
toegezegd
DOM
Development of basic plans for
EKN
2011
2014
6 163.372
ARAZambeze
WGC
In. dit project werkt waterschap De Dommel aan de versterking van ARAZambeze op het gebied van
participatief, geïntegreerd en duurzaam waterbeheer. Door verschillende externe oorzaken liep het
project in 2011 en 2012 vertraging op. De insteek van DOM is hierdoor veranderd.. De focus ligt nu op
13
NWB
f
O N
D S
het opstellen van een Strategie Action Plan (SAP) als input voor andere plantrajecten. In
samenwerking met een gedetacheerd Technisch Assistent, vanuit de Nederlandse ambassade, is het
concept van het SAP eind 2013 opgeleverd. De vaart is weer terug in het project en begin 2014 zullen
DOM en ARA Zambeze een samenwerkingsovereenkomst aangaan.
:
waterschap
project 11/07 -Nicaragua
NL partners
begin
eind
toegezegd
HDSR
Futuragua, Matagalpa
gemeente Tilburg
2012
2014
C 278.476
DOM
Brabant Water
:
Futuragua beoogt een bijdrage te leveren aan een meer duurzaam en integraal waterbeheer. in de
stroomgebieden rond Matagalpa en in het stedelijk gebied. In een consortium van Nederlandse
regionale waterketenpartners ondersteunt hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden de
waterbedrijven van de gemeente Matagalpa bij de organisatie van drie wateruitdagingen:
hoogwaterbescherming en stedelijke regenwaterafvoer, optimalisatie van de afvalwaterzuivering en
het borgen van de drinkwatervoorziening op de langere termijn. Het project is gefaseerd. De ­
voortgang verloopt moeizaam. In 2013 heeft HDSR, aangespoord door het programmabureau, de. ­
focus meer gericht op de strategische vraagstukken. Aan Nicaraguaanse kant blijft de behoefte echter
heel sterk aan praktische operationele assistentie. Mede door de lange aanloop, dreigt het doel van
het project eind 2014 niet te worden gehaald. HDSR heeft daarom een budgetneutrale verlenging
aangevraagd.
'
.,
waterschap
project 12/01 - Zuid-Af rika
NL partners
begin
eind
toegezegd
WGS
Remote Sensing Cooperation
WaterWatch (E­leaf)
2012
2015
ë 147.520
A&M
Waterschap Groot Salland S
Arcadis
WBD
DOM
HDSR
Inkomati­CMA
NEO
HHR
Hydrologies
ITC
In dit eigentijdse project van waterschap Groot-Sailand worden kennis eh ervaringen met remote
sensing in Zuid­Afrika (Inkomati CMA) gedeeld met Nederlandse waterschappen en andere
Nederlandse en Zuid­Afrikaanse watersectorpartners. De focus ligt op het in beeld krijgen van de
governance­implicaties van deze innovatieve manier van monitoren. In 2013 is veel voortgang
geboekt. Verschillende onderdelen zijn afgerond en met financiering van derden is een dashboard
. ontwikkeld: Hydrologies gaat met geld van Partners voor Water verschillende tools (door)ontŵikkelen
voor Zü id­Afrika. Deze toepassingen zijn ook interessant voor de Nederlandse markt. Dit project is
een mooi voorbeeld Van dé transitie van hulp naar handel.
14
NWB
r o
N
waterschap
project 12/02 ~ Mozambique
WF
Capacity Building Water
DOM
Resources Management
D
s
NL partners
begin
eind
2012
2014: ċ 99.250
toegezegd
ARA Sul
Wetterskip Fryslân helpt de regionale ŵaterautoriteit ARA Sul in Mozambique bij het organiseren van
hun waterbeheer. Dat gebeurt vanaf de basis door als eerste het beheer en onderhoud van
kleinschalige waterhuishoudkundige infrastructuur op orde te brengen, inclusief betaling door en
participatie van de lokale belanghebbenden. Eind 2013 moest de daarvoor benodigde capaciteit van
ARA Sul voldoende sterk zijn (tenminste drie medewerkers opgeleid en getraind) om deze.
kernactiviteit zelfstandig uit te bouwen. Tegen die tijd is er ook een methodiek ontwikkeld waarmee het
toekomstige watergebruik op stroomgebiedniveau kan worden voorspeld. Dit is nog niet gerealiseerd,
mede doordat WF de lokale autoriteiten met raad en daad terzijde heeft gestaan na de :­.
overstromingen in het stroomgebied van de Limpopo. WF heeft verschuiving van de einddatum van
het project naar medio 2014 aangevraagd. Daarmee is ingestemd.
waterschap
project 12/03 - Egypte
NL partners
begin
eind
toegezegd
A&M
WOP decentraal IWRM
Water Governance Centre
2012
2015
C 227.591
AGV(WWn)
Waterschap Aa en Maas ondersteunt de nieuwe "Integrale Water Management Districten" in Egypte
om regionaal integraal waterbeheer van de grond te tillen. De programmacommissie heeft in 2012
alleen de aanloopfase goedgekeurd en daarvoor maximaal ê 73.652 toegekend. Deze aanloopfase is
begin 2013 met succes doorlopen, in samenwerking met het WGC. In deze fase iş een integraal
strategisch plan voor beheer en onderhoud in één district opgezet. Daarbij is speciaal ingezoomd op
de relatie met de eveneens met waterschaarste kampende buurdistricten. Het plan moet de basis
vormen V.òor omvangrijke investeringen in irrigatie­ en drainagesystemen (met geld van buitenlandse
donoren}. De implementatiefase kon nog niet van start gaan, vanwege de politieke situatie in Egypte.
A&M wil begin 2014 beslissen of het project wordt voorgezet.
waterschap
project 12/04 - Ethiopië
NL partners
WHD .
ROSSA: Resource Oriented
WASTE
ZZL
Sanitation Services in Adama
LeAF
WHA
eind
begin
toegezegd
,2012 . 2015 , ê 285.044
;
UNESCO­IHE
Met waterschap Hollandse Delta aan het roer worden in de drie armste wijken van Adama
kleinschalige systemen voor inzameling, transport, behandeling en hergebruik van feces en urine
15
NWB
r
o
N
o ĩ»
ontwikkeld en gerealiseerd, die door lokale bedrijven worden geëxploiteerd. Twee Ethiopische
studenten van UNESCO-IHE doen deelonderzoek voor het technisch ontwerp van dit innovatieve
concept. Er is een lokale projectleider in dienst genomen om het project ter plaatse aan te sturen en
het concept verder uit te rollen naar andere wijken. WHD zet drie jaar lang een Ethiopische alumnus
van UNESCO-IHE als trainee voor het project in. Aqua for All levert een financiële bijdrage voor de
- investeringen en zit er bovenop dat de kennis en ervaringen van het project breed (gaan) worden
• gedeeld. Inmiddels is een lokale bank bij het project betrokken (met een Nederlandse, bankgarantie)
om private investeringen in onderdelen van de cyclus te financieren, door middeľ van een "revolving
fund". Ook is-een rapport opgesteld over de afzetmogelijkheden van herwonnen, meststoffen aan
. . Nederlandse agrarische ondernemers in Ethiopië.
waterschap project
12/05-Ethiopië
r.,
NL partners ,,
begin
eind
toegezegd
2012
2014
6 206.470
ZZL
Set-up of a Water Governance
VEI
WHD
Program for the Awash River Basin
MetaMeta :' .
WHA
WW
V&V
6 7.198
WGC
UNESCO-IHE ; ;
UvW
De Nederlandse watersectorpartners, onder aanvoering van waterschap Zuiderzeeland, helpen de
AwBA (Awash River Basin Authority) de transitie te maken van beheerder van de waterkwantiteit (met
name voor irrigatie) naar integrale waterautoriteit onder de nieuwe decentralisatiewetgeving. Op 1
maart 2013 is hiertoe een Water Partnership Agreement getekend tussen de waterschappen en AwBA
en het Ministry of Water, Irrigation and Energy. Een alumnus van UNESGO-IHE treedt op als liaison
officer, vanuit een combi-traineeship bij ZZL en MetaMeta. In samenwerking met het WGC is een
Water Governance Capacity Assessment uitgevoerd. Verder zijn er workshops georganiseerd voor
. het opstellen van een Basin Plan op hoofdlijnen en een organisatie- en bedrijfsplan. Dit wordt verder
opgepakt in een taskforce. Op 25 oktober 2013 heeft een high level meeting' van älle (publieke)
stakeholders plaatsgevonden onder duovoorzitterschap van de State Ministerof Water en de
Chairman of the Natural Resources and Environmental Protection Standing Committee of the House
of the Peoples' Representatives van Ethiopië. Wereld Waternet is inmiddels ook toegetreden tot de expertgroep van de waterschappen.
In verband met enkele projectwijzigingen is in 2013 op verzoek van ZZL 6 7.198 extra toegezegd.
16
NWB
F O N D S
waterschap
project 12/07- Nicaragua/Honduras
NL partners
begin
eind
toegezegd
NZV
MULGRO
Stichting
2013
2015
š 228.141
Stedenband
-
Groningen - San
Carlos
Dit project van waterschap Noorderzijlvest is onderdeel van EU-project: "Samenwerking op lokaal
overheidsbeleid tussen Europa en Midden-Amerika voor een beter bestuur en integraal beheer van
waterbronnen", 2013-2015. De EU financiert
75Vo.
Partners in het project zijn: ACRA (Italiaanse NGO
die ook het lokale projectmanagement op zich neemt), de gemeente San Carlos in Nicaragua en de
gemeente Marcala in Honduras. De rol van NZV is tweeledig. Enerzijds is zij hoofdverantwoordelijke
:
van het project; Anderzijds levert zij gericht technische expertise om dé wâterproblematiek aan te
pakken, bijvoorbeeld voor het uitwerken van een Master Plan Waterbronnenbeheer voor de
interventiegemeenten. Tegelijkertijd wordt de capaciteit van het gemeentelijke personeel voor
implementatie van het masterplan versterkt.
Stand van zaken ultimo 2013 en vooruitzicht 2014
Sinds de start in 2007 heeft het NWB Fonds in totaal ê 5.084.000 financiering verleend en toegezegd
voor 52 projecten. Het aantal waterschappen dat met directe of indirecte financiering van het NWB
Fonds internationaal actief is neemt toe. Met behulp van de impulsprojecten wordt beoogd dat dit in
2015 voor (nagenoeg) alle waterschappen zal gelden.
17
I
8
NWB
F O N D S
Jaarrekening 2013
Staat van baten en lasten 2013
Realisatie 2013
Begroot 2013
Realisatie 2012
-745.227
-1.127:973
-565.665
-165.208
-176.533
- 185.261
-910.435
-1.304.506
-750.926
847.875
847.600
850.646
-62.560
-456.906
99.720
Lasten
Projectbijdragen
;
Exploitatiekosten
Financiële baten en lasten
Rentebaten.
Exploitatieresultaat
-
In de jaarrekening worden de projectbijdragen toegerekend aan de periode waarop ze betrekking
hebben, terwijl in de begroting is uitgegaan van verwachte uitgaven (cashflow). Een goede analyse
van de verschillen voor projectbijdragen is daarom niet mogelijk. Als bijlage bij dit jaarverslag is wel
een overzicht van de lopende projecten opgenomen met de toegerekende bedragen per project over
de looptijd. De onderstaande analyse heeft alleen betrekking op exploitatiekosten en rentebaten.
De exploitatiekosten zijn ruim 6 11.000 onder de raming gebleven.
Voor de Financiële administratie waren geen kosten meer begroot, omdat besloten is de
boekhouding grotendeels in eigen beheer te nemen. De kosten van Alterim voor interne 'controle en
jaarrekening zijn verantwoord onder Overige kosten.
Voor Bestuur en programmacommissie is ê 3.078 uitgegeven. Dit betreft de vacatiegelden en
onkosten van een bestuurslid en twee leden van de programmacommissie.
In 2013 zijn geen Congressen, symposia en netwerkdagen georganiseerd. Op deze post is daarom
niets verantwoord.
Er zijn ook geen Reis- en verblijfkosten projectmonitoring (buitenlandse monitoringmissies)
gemaakt.
Op de post Communicatie, website en publicaties is alleen de aanschaf van 200 exemplaren van
de WGC publicatie Building Blocks for Good Water Governance verantwoord (C 2.000).
De overschrijding van de Overige kosten (6 1.514 bij een raming van 6 4.000) is vrijwel geheel
veroorzaakt door extra noodzakelijke inzet van Alterim voor "meekijken" met de boekhouding.
Rentebaten. Het tijdelijke overschot aan liquide middelen is gedeeltelijk op spaarrekeningen gestald.
Er is iets meer rente ontvangen dan (conservatief) was geraamd.
18
NWB
F O N
ü S
Specificatie projectbijdragen
Realisatie 2013
Begroting 2013
Realisatie 2012
­ 30.000
07/04
HSK, Indonesië ­ Banger
-
10.000
08/04
WHD, Senegal
-
-
08/05
WRD, Slowakije
-
09/02
HHR, Zuid­Afrika
-
-
­30.000
09/12
DOM, Nicaragua
-
­
­5.540
09/15
WRIJ, Suriname
-
-
9
10/01
A&M, Egypte ­ W O P Z
48.889
109.619
65.544
11/01
HHR, Zuid­Afrika­BC
10.396
73.183
5.510
11/02
HDSR, Kenia ­ Kisumu
­
16.800
7.706
11/03
V&V, Ethiopië ­ RAIN­MUS
-16.100
84.898
46.701
11/04
WRIJ, Nicaragua ­ LL2
34.312
86.246
65.713
11/05
A&M, Egypte ­ Channel R
60.000
50.630
11/06A
DOM, Mozambique­ARA's
-15.266
0
18.228
11/06B
DOM, Mozambique­Zambėzė
-
105.823
110.536
11/07
HDSR, Nicaragua ­ Matagalpa:
92.825
100.000
92.825
12/01
WGS, Zuid­Afrika ­ R Sensing
49.173
59.008
24.654
12/02
WF, Mozambique ­ Sul
59.485
39.700
39.765
12/03
A&M, Egypte ­ G Governance
78.147
29.461
12.846
12/04
WHD, Ethiopië ­ Adama
95.015
50.000
39.828
12/05
ZZL, Ethiopië ­ WG P Awash
110.433
103.235
8.485
12/06
UvW, Zuid­Afrika ­ CMA's
41.606
100.000
12/07
NZV Nicaragua ì Honduras
75.908
100.000
12/08
WRD, Vietnam ­ HCMC
27.000
­
13/01
WRIJ, Nicaragua ­ LL3
19.500
-
13/02
UvW, Bangladesh ­ Impuls
9.150
-
13/03
UvW, Mozambique­Impuls
9.150
­
A11
R&W, Burkina Faso
­
­
A12
WHD, Ethiopië ­ Adama
-
--
B12
NZV, Nicaragua / Honduras
-
-
C12
ZZL, Ethiopië ­ Awash
-
D12
HDSR, Kenia ­ Lake Naivashä ­
E12
WGS, Zuid­Afrika­ CMA's
F12
WHD, Ethiopië ­ AAWSA
A13
WWn, Ethiopië ­ Addis Ababa
­8.850
-
­48.890
- -
-
-
-
:
-
3.770
' 16.273
18.153
16.424
'16.997
-
-
­ 11.973
-
16.375
15.604
­
­
745.227
1.127.973
565.665
19
Specificatie exploitatiekosten
Realisatie 2013
Begroot 2013
Realisatie 2012
150.660
150.660
139.695
0
0
5.504
3.078
4.000
269
Congressen, symposia en netwerkdagen
0
6.000
10.066
Reis­ en verblijfkosten projectmonitoring
0
4.000 .
Bureau
Financiële administratie
Bestuur en programmacommissie
8.574
Communicatie, website, publicaties
2.000
4.000
11.994
Accountantskosteń
3.350
3.273
3:328
605
•600
­ .597
5.514
4.000
5.234
Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering
Overige kosten
,;
165.207
.
176.533
185.26.t­
Realisatie 2013
Begroot 2013
Realisatie 2012
825.100
825,100
825.100
22.775
20.000
25.517
0
2.500
29
847.875
847.600
850.646
Specificatie financiële baten en lasten
Rente leningen u/g
Rente spaarrekening
Rente rekening­courant
.
20
ì^ŵ^ !
I 33 ļ
Ŝmmmmmim
NWB
F O N
D S
Balans per 31 december 2013
Activa
31-12-2013
31­12­2012
20.000.000
20.000.000
Vaste activa
Leningen u/ğ
:
Vlottende activa
Vorderingen
Liquide middelen
206.594
. 212.119,
1.292.499
Totaal activa
1.330.480
1.499.093
1.542.599
21.499.093
21.542.599
31-12-2013
31­12­2012
Passiva
Eigen vermogen
Stamvermogen
20.000.000
20.000.000
Continuïteitsreserve
100.000
100.000
Algemene reserve
753.860
654.140
Exploitatieresultaat
- 62.560
99.720
20.791.300
20.853.860
Kortlopende schulden
Crediteuren
Overige schulden
Totaal passiva
110.436
707.793
578.303
21.499.093
21.542.599
De boekwaarde van de Leningen u/g (ê 20.000.000) is als volgt samengesteld:
0
~
Lening š 9.750.000 aan NWB Bank van 01­07­2007, looptijd 10 jaar, rente 4,44 7o;
­
Lening š 4.250.000 aan NWB Bank van 09­12­2008, looptijd 10 jaar, rente 4,00 /);
­
Lening C 4.000.000 aan NWB Bank van 22­02­2010, looptijd 10 jaar, rente 3,63 7o;
­­
Lening f 2.0000.00 aan NWB Bank van 22­02­2011, looptijd 10 jaar, rente 3,85 7o.
0
0
0
Gehele of gedeeltelijke aflossing van de leningen tussentijds is niet mogelijk.
De vorderingen ad C 206.594 hebben volledig betrekking op nog te ontvangen rente (NWB Bank en
ABN'AMRO).
21
nsnn
1 1
ā
NWB
F O N D S
Overige schulden (6 707.793) heeft voor 6 686.759 betrekking op toegezegde projectbijdragen en
voor het overige op nog niet betaalde (en ontvangen) rekeningen, te weten voor
accountant- en administratiekosten C 5.430 en
identificatiemissies 6 15.604.
Er zijn niet in de balans opgenomen verplichtingen voor projectfinanciering voor een bedrag van
6 1.315:494. Dit heeft betrekking op 2014 en verder.
22
ft ^ 5 s #
I
i
I
Financiële positie
2013
2012
+I- 2013
20.791.300
20.853.860
­ 62.560
20.000.000
20.000.000
791.300
853.860
­ 62.560
110.436
110.436
707.793
578.303
129.490
1.499.093
1.542.599
­43.506
206.594
212.119
­ 5.525
1.292.499
1.330.480
­37.981
1.499.093
1.542.599
­43.506
Middelen op lange termijn
Eigen vermogen
Vastgelegd op lange termijn
Vaste Activa
Nėtto werkkapitaal
Middelen op korte termijn
Crediteuren
Overige schulden
Beschikbaar
Aangewend voor
Vorderingen
Liquide middelen
23
Grondslagen voor waardering van activa en passiva en resultaatbepaling
De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de eigen Richtlijn voor de
jaarverslaglegging van het NWB Fonds.
Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de afzonderlijke balanspost anders is vermeld, worden de
activa en de passiva opgenomen tegen de nominale waarde.
De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Hierbij wordt
een bestendige gedragslijn gevolgd. Dit houdt in dat in de balans rekening wordt gehouden met de
aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere periode zijn of worden ontvangen, dan
wel betaald. Baten worden slechts opgenomen voor zover ze op de balansdatum zijn gerealiseerd.
Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar,
worden in acht genomen indien ze voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
De bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten.
Financiële vaste activa. De leningen zullen tot de vervaldag worden aangehouden.
Vorderingen en overlopende activa. Deze vorderingen hebben een verwachte looptijd van maximaal
een jaar.
Liquide middelen. De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van
het Fonds.
Stamvermogen. Dit is het totaal van de ontvangen schenkingen van de NWB Bank (en eventuele
andere schenkingen of nalatenschappen). Het stamvermogen moet in stand blijven en er mogen dus
geen middelen uit worden onttrokken.
Continuïteitsreserve. Op 31 mei 2010 heeft het bestuur C 100.000 van het eigen vermogen
afgezonderd "om onverwachte kortlopende verplichtingen tijdelijk te overbruggen of om calamiteiten te
voorkomen".
Algemene reserve. Deze is opgebouwd uit de resultaatbestemmingen van afgesloten boekjaren en is
vrij besteedbaar.
Kortlopende schulden. Dit zijn alleen de kortlopende schulden die binnen twaalf maanden na de
balansdatum kunnen worden opgeëist. Langer lopende schulden (toegezegde financiële bijdragen
voor het tweede en derde jaar of eventueel nog latere jaren) worden vermeld bij de "niet in de balans
opgenomen verplichtingen".
24
NWB
F O N
ii S
Bijlage: Overzicht financiering lopende projecten
07/04
09/03
HSK, Indonesië - Banger
HSK, Indonesië - Banger
10/01
A&M, Egypte-WOPZ
11/01
HHR, Zuid-Afrika - BC
Betaald :
t/m 2013
Toegekend
Toegerekend
2013
Toegerekend
t/m 2013
Betaald
2013
73.087
33.000
-
40.000
33.000
-
30.087
33.000
179.619
48.889
179.619
.65.000
65.000
112.547
10.396
- 55.414
10.396
55.414
42.000
-
35.782
18.892
35.692
68.798
,.
11/02
HDSR, Kenia - Kisumu
11/03
V&V, Ethiopië - RÄIN-MUS
84.898
-16.100
68.798
68.798
11/04
WRIJ, Nicaragua - LL2
154.785
34.312
154.785
-
11/05
A&M, Egypte - Channel R
100.000
-
100.000
Ì1/06A
DOM, Mozambique-ARA's
28.806
-15.266
13.540
13.540
13.540
11/06B
DOM, Mozambique - Zambeze
163.372
-
163.372
81.603
81.603
11/07
HDSR, Nicaragua - Matagalpa
278.476
92.825
185.651
40.712
79.876
12/01
WGS, Zuid-Afrika - Remote S
147.520
49.173
73.827
59.008
59.008
39.700
'
"
40.000
99.250
59.485
99.250
-
A&M, Egypte - G Governance
227.591
78.147
90.994
29.500
29.500
12/04
WHD, Ethiopië - Adama
285.044
95.015
134.843
-
114.018
12/05
ZZL, Ethiopië - WGP Awash
213.668
110.433
118.918
82.588
82.588
12/06
UvW, Zuid-Afrika - CMA's
300.000
41.606
41.606
-
-
12/07
NZV, Nicaragua 1 Honduras
228.141
75.908
75.908
91.256
91.256
12/08
WRD, Vietnam - HCMC
108.000
27.000
27.000
43.379
43.379
13/01
WRIJ, Nicaragua - LL3
156.000
19.500
19.500
62:540
62.540
13/02
UvW, Bangladesh - Impuls
55.000
9.150
9.150
9.176
9.176
13/03
UvW, Mozambique - Impuls
55.000
9.150
9.150
9.176
9:176
-
12/02
WF, Mozambique - Sul
12/03
13/04
UvW, Impuls InnoWaSK
47.600
-
A13
WWn, Ethiopië - Addis Ababa
15.604
15.604
2.875.505
745.227
.
. -
-
-
-
685.564
25

Aan: Ledenvergaderingen van NWB, KNBLO-NL

Ingenieursbureau Westenberg B

Brief van de heren W.F.A. Heemskerk uit Echt

Wetterskip Fryslân Het diepe in met informatiebeveiliging AAA

6.0 peilbesluit EHS Reitdiep Midden, AB-besluit

muziekprogramma

Nieuwsbrief - Waterschappen - november 2014

Activiteitenfonds Internationaal

WR-Z-card calamiteiten#2.indd

PL Stable Return Share A - Enzu