lees meer - Fier Fryslân

10
DE VOLKSKRANT
DINSDAG 6 MEI 2014
Binnenland
Reportage Opvang- en behandelcentrum de Veilige Veste in Leeuwarden
‘Als ik niet hier was, werkte ik
Twaalf en gevallen voor de charmes
van een pooier: meiden die het
overkomt kunnen terecht bij
Fier Fryslân, de enige specialist
voor loverboyslachtoffers.
De organisatie vreest over een
jaar niet meer te bestaan.
Van onze verslaggeefster
Elsbeth Stoker
leeuwarden ‘Ik heb één keer aangifte tegen hem gedaan. Toen werd ik
meteen gestraft. Ik heb een groepsverkrachting gehad.’ Het is vrijdagmiddag
en het weekend is begonnen voor de
bewoners van Fier. Alice maakt zich in
haar slaapkamer klaar voor een middagje winkelen. Terwijl ze haar geschiedenis vertelt, maakt ze zich op, kamt ze
haar lange donkere haren en doet ze
grote glinsterende oorbellen in. Klop,
klop, klinkt het op haar slaapkamerdeur. Het is Destiny, het meisje met wie
ze zo gaat winkelen. ‘Mag ik je mascara
even lenen?’ Het 16-jarige meisje graait
in haar toilettas. ‘Deze?’, vraagt ze.
Als Destiny is verdwenen met de
mascara, hervat Alice waarmee ze bezig was. Aan de muren van haar kleine
kamer hangen tekeningen en teksten:
Ik geef niet op. Ik hoef niet bang te zijn.
Ik doe iets. De woorden herinneren
haar eraan wat ze moet doen als ze de
moed verliest, als haar verleden haar te
veel wordt. Want op haar 14de viel het
onzekere, gepeste meisje voor de charmes van een mensenhandelaar, hij verkocht haar lijf aan zijn vrienden en
strafte haar met een groepsverkrachting toen ze naar de politie stapte. Aan
die straf hield ze een geslachtsziekte
over.
Inmiddels voelt Alice zich een stuk
sterker. Ruim een jaar woont ze in Leeuwarden, in het opvang- en behandelcentrum voor slachtoffers van geweld.
Het pand heet de Veilige Veste, en oogt
open en toegankelijk. Maar om de bewoners te beschermen tegen wraakzuchtige ex’en en mensenhandelaren
zit er kogelvrij glas in de raamkozijnen
en komen onwelkome bezoekers niet
verder dan de receptie. Het politiebureau staat ernaast.
Alice woont in de jongste groep, samen met acht andere meiden tussen 12
en 16 jaar. Het zijn meisjes, zoals directeur Anke van Dijke het verwoordt, die
op het eerste gezicht ogen als vrolijke,
soms wat onzekere tieners. ‘Maar van
binnen hebben ze allemaal ernstige
brandwonden die gespecialiseerde
zorg vereisen.’
Hun meisjes worden bovendien
steeds jonger, voegt teamleider Jan
Dick Slop toe. ‘Aan jonge meisjes kan
een loverboy, in feite hetzelfde als een
mensenhandelaar, veel verdienen. Als
hij haar eenmaal in zijn macht heeft,
kan hij haar jarenlang aan het werk
houden.’ Tenzij er wordt ingegrepen,
zoals in het geval van Alice. Als deze
Brabantse tiener niet in Fier was beland, ‘werkte ik vandaag voor mijn
pooier’, vertelt ze.
Het is echter de vraag of deze zorg-
instelling volgend jaar nog bestaat.
‘Daarmee kan ik leven als het een principieel besluit is’, zegt mededirecteur
Linda Terpstra. ‘Als het kabinet zegt: we
hebben instellingen zoals Fier niet
meer nodig.’ Reden voor haar zorgen:
de decentralisatie van de zorg. Vanaf
2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor onder meer jeugdzorg en
de jeugd-ggz. Het idee achter de veranderingen: hoe dichter bij huis de zorg
wordt geregeld, hoe beter én goedkoper deze wordt. (zie kader)
Naar verwachting zullen gemeenten
de zorg vooral inkopen in de eigen regio. Dat is funest voor landelijk opererende specialisten, zegt Kinderombudsman Marc Dullaert. ‘Niemand
twijfelt aan het nut van instellingen zoals Fier of de Hoenderloo Groep voor
jongeren met complexe gedragsproblemen.’
Ook het kabinet niet. Staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid)
laat via een woordvoerder weten dat er
‘extra aandacht’ is voor instellingen zoals Fier. ‘Er zijn afspraken gemaakt met
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten zodat ze niet ondergesneeuwd raken.’ Zo is afgesproken dat
2,2 procent van het budget gereserveerd wordt voor instellingen als Fier.
Maar Terpstra heeft geen vertrouwen
in deze woorden: ‘Droom lekker door.’
Met de komst van het nieuwe financieringsstelsel dreigen instellingen zoals Fier tussen wal en schip te vallen,
waarschuwt ook Dullaert. ‘Er wordt nu
te weinig zorg ingekocht. Straks moeten instellingen personeel ontslaan en
hun deuren sluiten.’
Het gevolg, waarschuwt Terpstra, is
dat meisjes zoals Alice – die soms verblind zijn door de aandacht van hun
loverboy – dan naar een gesloten instelling moeten in de eigen regio. Daar zitten ze tussen de andere probleemkinderen – onder wie ook jongens. Een
slecht idee, lijkt haar dat. ‘In een ziekenhuis wil je geopereerd worden door
een specialist, niet door iemand die
eens in de drie jaar zo’n ingreep doet.’
Met de deuren gooien
Een paar uur eerder, op vrijdagochtend. Alice en haar groepsgenoten hebben zich verzameld rondom de trampoline. Destiny – de praatgrage Antilliaanse met adhd – vliegt door de lucht .
‘Oh my god’, roept ze uit. ‘Dit is echt
hoog. Oh my... oei. Oh oh.’
‘Ben je gericht op het springen of
ben je bezig met het feit dat we kijken
en wat dat met je doet?’, vraagt Corine
Zijlstra-Maurits. Ze is psychomotorisch
therapeut. Eens in de week geeft ze
deze groep therapie. Tijdens het sporten hoopt ze de meisjes onder meer te
leren hun onzekerheden te overwin-
De meisjes in Friese Fier poetsen en ruimen hun eigen kamer op.
nen. Het is een van de therapieën om
de meisjes weerbaarder te maken.
Toen Destiny vorig jaar naar Fier
kwam, was ze vaak driftig. Dan gooide
ze met deuren, en begon het meisje –
‘dat omging met te veel slechte jongens’ – te schreeuwen. ‘Ik heb geleerd
met mijn emoties om te gaan’, zegt ze.
Ze lijken vrolijke
tieners, maar ze
hebben van
binnen ernstige
brandwonden
die gespecialiseerde zorg
vereisen
Anke van Dijke
Directeur Fier Fryslân
Als ze nu boos wordt, weet ze dat ze
even moet wandelen om af te koelen.
Terwijl de meisjes om de beurten op
de trampoline klimmen, komt Donna
binnen. De 14-jarige kijkt chagrijnig. Ze
heeft net met haar therapeut haar
voortgang besproken. Vijf maanden
geleden kwam ze naar Fier – nadat ze
een etmaal vermist was geweest. In die
uren is veel gebeurd, vertelt het meisje
dat opgroeide in een probleemgezin.
Vader was een gewelddadige alcoholist
en haar buitenlandse moeder begreep
amper de taal. Opeens was daar die jongen. Hij maakte contact via haar Facebookpagina. En ze werd meteen verliefd. Hij was 18 en zo knap dat iedereen
keek als ze met hem over straat liep. Hij
gaf haar een ring, dure spullen en sigaretten. ‘Sigaretten vond ik heel belangrijk’, vertelt ze lachend. Na een paar weken kreeg ze de vraag of ze naar een
grote stad, elders in het land, wilde komen. Dus stapte ze op de trein. ‘Hij zei
toen: Als je niet gaat werken, steek ik
een mes in de keel van je zusje.’ En dus
belandde ze in bed – met twaalf mannen in nog geen 24 uur. ‘Ik kan niet geloven dat het er zoveel zijn geweest. Ik
zou er 300 euro voor krijgen, maar dat
geld heb ik nooit gehad.’
Terugkijkend realiseert ze zich wat
hij ‘haar heeft aangedaan. Hij heeft me
heel klein gemaakt.’ Het gaat beter met
haar, vindt ze. ‘Ik kleed me inmiddels
netjes. En ik heb geen aandacht meer
nodig van jongens. Daar ben ik trots
op.’ De jongens die ze soms tegenkomt
buiten het hek van het opvangcentrum, negeert ze of scheldt ze uit. Sommige jongens proberen de meisjes in
te palmen, omdat ze denken dat het
makkelijke prooien zijn. ‘Laatst stond
mijn ex op de hoek te wachten. Ik ben
als een Speedy Gonzales doorgelopen.’
Toch heeft ze vandaag, na het voortgangsgesprek met de therapeut, even
geen zin in sport. De therapeut laat
haar op de bank zitten. Een aanwezige
groepsmentor gaat naast het meisje
zitten.
Gemeente als geldschieter
Een bed in Fier kost 70- tot 90 duizend
euro per jaar. Nu wordt de zorg gefinancierd uit verschillende potten: de
WMO en de AWBZ nemen een deel voor
hun rekening, net als de zorgverzekering en de rijksoverheid. Straks worden
de gemeenten de geldschieters: iedere
gemeente moet de zorg voor haar eigen burgers betalen. Voor een landelijk
werkende instelling betekent dit dat zij
met zo’n 400 gemeenten zaken moeten doen voor 18-plussers. Voor minderjarigen moeten deze instellingen
aankloppen bij de 43 jeugdzorgregio’s,
samenwerkingsverbanden van gemeenten die samen jeugdzorg en
jeugd-ggz inkopen.
‘Wij willen contracten met ze afsluiten voor de financiering van bedden,
maar elke gemeente of zorgregio doet
het op haar eigen manier. De ene wil via
een aanbesteding zorg inkopen, de ander wil het via een regionale zorgaanbieder laten lopen, weer een ander wil
pas een zorgtraject inkopen als het nodig is’, zegt Van Dijke. ‘Dan zijn er nog
gemeentes en regio’s die zeggen: we
doen geen zaken met kleine zorgaanbieders. Dat vinden ze te veel gedoe.’
DE VOLKSKRANT
DINSDAG 6 MEI 2014
11
Binnenland
Toch rijbewijs
nu voor mijn pooier’
175 mensen profiteren
van fout van CBR
De afgelopen drie jaar hebben
175 mensen een rijbewijs gekregen terwijl ze voor het examen
waren gezakt. Dat is te wijten
aan fouten van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen
(CBR), meldde RTL Nieuws
maandag. Het CBR liet weten
dat er jaarlijks 600 duizend
examens worden afgelegd en
dat daarbij fouten gemaakt
kunnen worden. ‘Het blijft
mensenwerk.’
Arcen
Politie zoekt in bos na
opgebiechte moord
De politie heeft maandag in een
bos bij het voormalige adres van
Lau G. in Arcen gegraven in verband met de verdwijning van
twee Marokkanen in 2006. De
52-jarige G. en de 39-jarige Geert
G. werden vorige maand voor de
derde keer aangehouden. Lau G.,
de beoogde president van het
nieuwe Limburgse chapter van
motorclub No Surrender, zou de
moord hebben opgebiecht aan
een medegedetineerde.
ANP
Goes
Verkiezingsposters
blijven niet plakken
Ook krijgen ze psychomotorische therapie. Die moet ze weerbaarder maken.
Dat geluid hoort Kinderombudsman Dullaert ook bij anderen. ‘Landelijke instellingen worden knettergek
van alle gemeenten en jeugdzorgregio’s waarmee ze zaken moeten doen.
Naast onzekerheid over de vraag of er
überhaupt zorg ingekocht gaat worden, betekent het nieuwe financie-
ringssysteem voor hen een ondoenlijke leemlaag.’
Devraagwordtof meisjesuitbijvoorbeeld Maastricht of Amsterdam volgend jaar nog in deze gespecialiseerde
opvang voor loverboyslachtoffers zitten, zegt Van Dijke. ‘Maar je kunt die
meisjestochnietwegsturen?’Zowoont
de Amsterdamse Chantal sinds een
paar weken bij Fier. Waarschijnlijk
moetzenognegentotelf maandenblijven. Het meisje heeft een hele trits instellingen en opvangplekken achter de
rug. Op haar 2de werd ze uit huis geplaatst.Haarmoederwasnogjongtoen
zehaarkreegen‘diewildevaaknaarhet
Gemeente moet gespecialiseerde zorg inkopen
Vanaf volgend jaar zijn gemeenten verantwoordelijk voor de
jeugdzorg. Zij moeten betere zorg
bieden met uiteindelijk 15 procent minder budget. Dat is het
idee. ‘Er zijn veel incidenten geweest bij Jeugdzorg. Zo zijn er zaken geweest waarin vijftien hulpverleners betrokken waren bij
één gezin’, aldus een woordvoerder van staatssecretaris Martin
van Rijn. De overheveling van
zorgtaken moet leiden tot meer
efficiëntie en moet een einde maken aan de veelgehoorde klacht
dat hulpverleners langs elkaar
heen werken. Daarnaast geeft de
decentralisatie kansen aan
nieuwkomers.
Wat koepelorganisatie VNG betreft is het lokale bestuur klaar
voor deze ingrijpende verandering, maar uit een enquête die de
Volkskrant in maart hield, blijkt
dat veel gemeenten hieraan twijfelen. Zo liet de gemeente Appingedam weten dat het budget niet
toereikend is om zware jeugdzorg
in te kopen bij bijvoorbeeld Fier.
Een gespecialiseerde plek kost al
gauw 100 duizend euro per jaar.
‘Stel dat je in een jaar drie plekken
begroot en er komt een vierde
kind bij dat zware hulp nodig
heeft, dan zitten wij als kleine gemeente meteen met een strop’, aldus wethouder Piet Manning
(PvdA) destijds.
Appingedam probeert dit op te
lossen door samen met andere gemeenten gespecialiseerde hulp in
te kopen. ‘Dat is nog een hele toer.’
De gemeente Ommen doet dit al.
Deze gemeente wil meer ‘preventief’ werken en minder geld besteden aan de gespecialiseerde opvanghuizen, ‘want die kosten
klauwen met geld’, aldus de wethouder in maart.
De geplande veranderingen
hebben nu al effect op de landelijk opererende specialisten. Erwin Duits, directeur van de Hoenderloo Groep, merkt net als Fier
dat gemeenten terughoudend
zijn om zorgtrajecten in te kopen.
Zijn instelling biedt 24-uurszorg
aan jongeren met complexe gedragsproblemen uit het hele
land. ‘Vooralsnog hebben wij alleen van de regio Amsterdam de
garantie dat zij ook volgend jaar
plekken bij ons inkopen. Rotterdam heeft een toezegging gedaan, maar die is nog niet contractueel vastgelegd. Tel ik dat op,
dan zitten we nu op ongeveer 20
procent van de plaatsen die voor
2015 zijn ingekocht.’ Dat is weinig: ‘Om overeind te blijven, heb
je toch 80 procent nodig.’ Veel zorgen maakt hij zich echter nog
niet. ‘Ik heb goede hoop dat we
eruit gaan komen.’
Wel vreest hij dat er grote ongelijkheid gaat ontstaan tussen gemeenten. ‘Er zijn nu steden waar
men zegt: kinderen mogen niet
buiten onze regio worden opgevangen, dus wij kopen geen zorg
in bij de Hoenderloo Groep. Andere gemeenten gaan daar veel
soepeler mee om.’
Anneke Stofelen, Elsbeth Stoker
Aan de muren van Fier hangen tekeningen en teksten.
Foto’s Harry Cock / de Volkskrant
café.’ Inmiddels is ze 15 en oogt ze afwisselend als een boze puber met een intimiderende blik en een lief tienermeisje. Zodra iemand te lang naar haar
kijkt, wordt ze kwaad. Dan gooit ze het
liefst met kopjes. Een langduige blik
doet haar denken aan de jongens die
haar misbruikten. ‘Die keken ook altijd
lang naar me voordat ze begonnen.
Dan vroeg zo’n jongen of ik mee wilde
naar de bioscoop, maar voor die tijd
moesten we nog even naar zijn huis.
Daar waren dan een paar vrienden en
werd de deur op slot gedraaid. Dan kun
je moeilijk wegrennen.’
Het bevalt haar wel bij Fier. Komend
jaar hoopt Chantal te leren ‘nee’ te zeggen, haar woede te beheersen en haar
zelfvertrouwen op te vijzelen. Daarna
hoopt ze op zichzelf te gaan wonen. ‘Ik
heb al best wat geleerd hier’, zegt ze.
‘Als ik vroeger kwaad werd omdat iemand te lang naar me keek, ging ik
schoppen en met dingen smijten. Nu
zeg ik: mag ik wat vragen. Waarom kijk
je me zo aan?’
Het is hier in ieder geval beter dan de
plekken waar ze hiervoor zat, vindt ze.
‘Ik zat in een gesloten instelling met
jongens. Dan voel je je echt niet veilig.’
Hier, in haar kleine slaapkamer in Fier,
voelt de 15-jarige zich wel veilig. In haar
bed liggen een speen en knuffel Bully
de Bulldog. De speen stopt ze ’s avonds
in haar mond en Bully – die ze kreeg op
haar tweede verjaardag, de dag dat ze
uit huis werd geplaatst – ligt naast haar.
Zo valt ze in slaap.
De namen van de bewoners van Fier
zijn geﬁngeerd.
De verkiezingsposters voor de
komende Europese verkiezingen blijven niet plakken op de
verkiezingsborden in Goes. De
nieuwe borden zijn van metaal
en die blijken niet geschikt
voor de papieren posters die gewoonlijk met behangerslijm
worden vastgeplakt. Dat meldt
Omroep Zeeland. De politieke
partijen moeten nu nieuwe
affiches laten maken.
Gulpen
Jongens melden zich
na mishandeling
Drie jongens uit Voerendaal
hebben zich maandag bij de politie gemeld voor de ernstige
mishandeling van een 19-jarige
jongen vorige week in Gulpen.
De drie (15, 16 en 16 jaar) zijn aangehouden. Afgelopen weekeinde meldden zich bij de politie al twee jongens van 17 jaar
uit Wijlre. Een van hen is vrijgelaten, hij blijft verdachte. Het 19jarige slachtoffer ligt in kritieke
toestand in het ziekenhuis. Hij
werd vrijdagochtend na een bezoek aan een discotheek zonder
enige aanleiding aangevallen
door acht jongeren.
ANP
Aanvullingen &
verbeteringen
n In de grafiek bij het artikel
‘Goeroe Buffett krijgt ook eens
pittige vragen’ (zaterdag 3
mei, pag. 21) is de legenda per
ongeluk omgedraaid. Waar
Berkshire Hathaway stond
bij de blauwe lijn had S&P 500
moeten staan en vice versa
voor de paarse lijn.

Download Report