Publieksverslag 2013

Fiom jaarmagazine 2013
Afstand doen
van je kind
het belang van
intensieve
begeleiding
Familie gevonden!
DNA-databank
fors uitgebreid
Ongewenst zwanger?
Iedereen heeft recht
op een vrije keuze
de vrijheid
om de keuze
te maken die
bij je past
Als je ongewenst zwanger bent, vinden wij het van
essentieel belang dat je de vrijheid hebt om te kiezen.
Om een beslissing te nemen die past bij jouw leven,
jouw waarden en jouw toekomst.
Fiom biedt informatie en hulp. We durven essentiële
vragen te stellen zonder te oordelen.
Komt u als professional vragen omtrent ongewenste
zwangerschap tegen? Dan biedt Fiom informatie,
consultatie en ondersteuning.
voor meer informatie kijk op www.fiom.nl
Specialist bij ongewenste zwangerschap
en afstammingsvragen
choice
helpen
keuzes
maken
10 Ongewenst zwanger
Atina deed afstand van haar dochter
14
I
Abortusarts
Over schaamte, verdriet en eigen keuzes
20Huisarts
10
Over het belang van intensieve begeleiding
26 Familie gevonden
Arjan herenigd met biologische ouders
30 Vondeling
Joyce wist zich geen raad met haar zoon
20
en verder
Uitgelicht 4 Toen en nu 8
Webcare 13 Abortusverwerking
16 Boeken 19 Tienermoeders 22
Column 29 Publiek debat 34
Zoekacties 35 Donorkind 36
KID-DNA 39 Trainingen 40
36
colofon
Fiom Magazine is een uitgave van Fiom, Specialist bij ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen
redactie Maaike Smulders eindredactie Monique van den Heuvel fotografie Marjolein Annegarn,
Simone Becchetti, Ondine Corewijn, Lumina, Angela Lumsden, Jovana Rikalo, Tara Romasanta,
Maaike Smulders, Nationaal Archief / Spaarnestad Photo / ANP, Victor Torres vormgeving Niels Luigjes
drukwerk NPC drukkerij oplage 10.000
Fiom jaarmagazine 2013
eder mens heeft recht op keuzevrijheid en het
recht om te weten van wie hij of zij afstamt.
Ook in 2013 was dit leidend in het werk van
Fiom. Een dynamisch jaar waarin we ons moesten
omvormen naar een kennisorganisatie met een
beperkte hulpverleningstaak. Deze ingrijpende
beleidswijziging vraagt een omslag in denken en
handelen die inmiddels zijn vruchten afwerpt.
In 2013 is Fiom zich blijven inzetten voor het bieden
van onafhankelijke neutrale keuzegesprekken
bij ongewenste zwangerschap, het steunen van
vrouwen die hun kind afstaan of abortus hebben
ondergaan, en het waarborgen van voorlichting
aan tieners. Waar het gaat om afstammingsvragen
heeft Fiom in 2013 zich goed laten horen in de
politiek en samenleving op onderwerpen als
draagmoederschap en het vondelingenluikje.
Ook zijn de databanken en archieven rond afstammingsinformatie uitgebreid. Zo worden de
gegevens rond adoptie en donorschap sneller
toegankelijk. Meer aanmeldingen in de DNAdatabank vergroten de kans op succesvolle
matches, en daar zijn we blij mee. Ook zijn we trots
op de nieuwe werkwijze omtrent het zoeken naar
familie waarbij zoekacties nu ook online kunnen
worden gestart. Internationaal hebben we in 2013
advies en informatie verleend over onder meer
interlandelijke adoptie en internationale zoekacties.
In 2014 blijven we ons inzetten voor ongewenst
zwangeren en mensen met afstammingsvragen.
We gaan onze rol als kenniscentrum verder
uitbouwen en onze kennis en expertise delen.
Bijvoorbeeld door een netwerk van Fiomgekwalificeerde hulpverleners op te zetten.
U hoort van ons!
•
Rineke van Kessel
directeur/bestuurder Fiom
Heeft u opmerkingen of vragen, dan hoor ik het graag via
[email protected].
U kunt ons ook volgen op twitter (@Fiom_online) en facebook
(Fiom.online)
| 3
uitgelicht
Fiom zet
professioneel
netwerk van
gekwalificeerde
hulpverleners op
Met een extra toegewezen financiële bijdrage van
het ministerie van VWS gaat Fiom een landelijk
dekkend netwerk van Fiom-gekwalificeerde
hulpverleners opzetten. Aanleiding hiervoor is
dat de landelijke hulpverlening aan ongewenst
zwangeren tekort dreigt te schieten.
Nadat Fiom in 2012 werd getroffen door een
forse subsidiekorting werd een gat geslagen
in de landelijke hulpverlening aan ongewenst
zwangeren. Zij dreigen door alle hervormingen
in de zorgsector tussen wal en schip te vallen.
Fiom gaat daarom zo’n 150 hulpverleners
verspreid over het land trainen, zodat er in elke
gemeentelijke regio deskundige hulpverlening
beschikbaar is op het gebied van besluitvorming
bij ongewenste zwangerschap. Ook zal de
hulpverlening verder worden gedigitaliseerd.
De website zwangerwatnu.nl zal ongewenst
zwangere vrouwen helpen bij het maken van
een keuze en bij het vinden van hulpverleners
in de buurt. Dit leidt tot een effectiever en
efficiënter gebruik van de beschikbare financiële
middelen. In samenwerking met huisartsen,
abortusartsen, gynaecologen en hulpverleners
zal een ‘handelingsprotocol ongewenste
zwangerschap’ worden opgesteld.
•
‘Ons werk gaat
over dilemma’s die
diep ingrijpen in
iemands leven’
Fiom en Stichting Opvoeden.nl
versterken elkaar
Fiom heeft haar samenwerking met Stichting Opvoeden.nl in het jaar
2013 met succes voorgezet. Beide organisaties weten elkaar op een
positieve manier te versterken.
Stichting Opvoeden.nl heeft de afgelopen twee jaar een informatiebank met betrouwbare, gevalideerde informatie voor ouders en
opvoeders opgezet. Dit is de grootste online bron van informatie
over opvoeden, opgroeien en gezondheid. Fiom voorziet Stichting
Opvoeden.nl van informatie over de aandachtsgebieden van Fiom en
valideert de artikelen. In de artikelen verwijst Stichting Opvoeden.nl
(aanstaande) ouders naar Fiom voor meer informatie en hulp.
Els Verkerk, directeur van Stichting Opvoeden.nl: “We zijn erg blij met
de input van Fiom op het gebied van ongewenste zwangerschap
en afstammingsvragen. Door hun specifieke kennis en ervaring op
deze gebieden kunnen zij ons van goede en betrouwbare informatie
voorzien.” Inmiddels is 99 procent van de gemeenten en CJG’s op de
informatiebank aangesloten.
•
Belangenorganisaties voor
donorkinderen trekken samen op
Belangenorganisaties voor donorkinderen in Nederland (Stichting
Donorkind), Duitsland (Spenderkinder) en België (Stichting
Donorkind) onderzoeken de mogelijkheden om in de toekomst
hun krachten bundelen.
De drie organisaties bekijken hoe ze informatie over ontwikkelingen
en regelgeving rondom afstamming, kunstmatige inseminatie en
hun best practices kunnen delen. Zo zijn de Duitse en Belgische
belangenorganisaties geïnteresseerd in de KID-DNA-databank van
Fiom. Ook onderzoeken de partijen of ze in Europees verband
gezamenlijk kunnen opkomen voor de rechten van donorkinderen,
hun recht op afstammingsinformatie en of ze samen kunnen
optrekken bij het werven van fondsen.
Fiom zal samen met de Nederlandse Stichting Donorkind de
Belgische en Duitse organisaties van donorkinderen informeren
over de (inter)nationale ontwikkelingen op het gebied van
kunstmatige inseminatie en hen helpen bij het mogelijk opzetten
van een DNA-bank in eigen land.
•
Joke Edzes, Fiom
4 |
choice
KORT
NIEUWS
Japan heeft belangstelling
voor DNA-databank
De Keio University School of Medicine in Tokio heeft belangstelling
voor de KID-DNA-databank van Fiom. Het KID-register van Fiom met
de daaraan gekoppelde DNA-databank is uniek in de wereld als het
gaat om het met elkaar in contact brengen van anonieme zaaddonoren
en donorkinderen. Japan bekijkt nu wat de mogelijkheden voor het
Aziatische land kunnen zijn.
Vruchtbaarheidsbehandelingen met behulp van donoren is een groot taboe in
Japan. Donorschap gebeurt daarom in de klinieken nog altijd anoniem en er
is geen wetgeving. De Japanse overheid erkent dat enige vorm van wetgeving
nodig is, maar de ontwikkelingen gaan langzaam. Ook de maatschappelijke
discussie komt moeizaam op gang. Er is weinig begrip voor de vragen
waar donorkinderen mee kunnen worstelen. De verwachting is dat Japan
tienduizend donorkinderen telt van wie de meesten hiervan zelf niet op de
hoogte zijn. De eerste tien donorkinderen hebben zich nu verenigd.
Hans van Hooff van Fiom heeft dr. Yukari Semba geïnformeerd over de
werkwijze van de DNA-databank. Van Hooff heeft informatie verstrekt over de
Nederlandse situatie en wetgeving, en de meerwaarde van begeleiding bij het
in contact brengen van de donor en het donorkind.
•
Kind afstaan als minderjarige?
Liever niet!
De Raad voor de Kinderbescherming heeft de aanbeveling van Fiom
overgenomen waarin zij adviseert om bij minderjarige zwangere
meisjes waar mogelijk een andere de keuze te maken dan afstand ter
adoptie. De raad adviseert de rechter nu om geen afstand ter adoptie
uit te spreken maar de keuze te maken voor langdurige pleegplaatsing.
Aanleiding hiertoe is een onderzoek van Fiom in opdracht van ZonMW
naar de psychosociale gevolgen van het afstaan van een pasgeboren
kind onder vrouwen die tussen 1998 en 2007 dit besluit hebben
genomen. Uit de geanalyseerde dossiers van deze vrouwen en
interviews blijkt dat het afstand doen van je kind een zware impact heeft
op het leven van een vrouw. De onderzoekers concludeerden dat het
discutabel en niet wenselijk is dat een minderjarig zwanger meisje zo’n
groot en onomkeerbaar besluit neemt in een levensfase waarin nog zo
veel in ontwikkeling is.
•
Fiom jaarmagazine 2013
AGENDA
25 september 2014
Expertmeeting draagmoederschap
Fiom organiseert in het najaar een expertmeeting over draagmoederschap. In Nederland bestaan strenge regels rond draagmoederschap en zaadcel- en eiceldonatie. In het
buitenland wordt soms anders gedacht over
anoniem donorschap en er zijn meer mogelijkheden. Wensouders kiezen in toenemende
mate voor een behandeling in het buitenland.
Door in Nederland een aantal zaken rond
draagmoederschap anders te regelen, wordt
hopelijk in een aantal gevallen voorkomen
dat mensen naar het buitenland gaan voor
behandeling met anonieme donoren. Op de
expertmeeting komt de vraag aan de orde of
in Nederland een eigen rechtsgang bij draagmoederschap wenselijk en mogelijk is.
•
30 oktober 2014
Werkconferentie ongewenste
zwangerschap
Op deze conferentie krijgt u inzicht in de
dilemma’s die spelen bij een ongewenste
zwangerschap en het belang van goede
ondersteuning bij het besluitvormingsproces. Via interactieve sessies kunt u
meewerken aan landelijke afspraken
rondom ongewenste zwangerschap.
•
20 november 2014
Conferentie afstammingsvragen
Deze conferentie vindt plaats op de Internationale dag van de Rechten van het Kind
en richt zich op professionals en belangenorganisaties die betrokken zijn bij dit thema.
Op de conferentie wordt het thema vanuit
verschillende invalshoeken belicht, waarbij
ook persoonlijk betrokkenen een gezicht en
een stem krijgen. Deelnemers krijgen zicht
op het belang van afstammingsinformatie en
aspecten die een rol spelen bij vragen over
afstamming. Professionals worden geïnspireerd om hier in de eigen praktijk aandacht
aan te besteden.
•
| 5
Ongewenst
zwanger.
En dan?
Fiom is de specialist op het gebied van ongewenste
zwangerschap, afstand ter adoptie, jong ouderschap
en abortusverwerking.
Haar expertise stelt Fiom beschikbaar aan publiek,
politiek en aan professionals die deze thema’s in de
praktijk tegen komen.
Daarnaast draagt Fiom er zorg voor dat kwalitatieve,
neutrale voorlichting en hulp aan ongewenst
zwangeren gewaarborgd blijft.
6 |
choice
Fiom jaarmagazine 2013
| 7
Ongewenst zwanger
toen en nu
Kreeg je voorheen als ongetrouwde
vrouw een kind, dan was dat een
schande voor de familie en de
omgeving. Maar veel mogelijkheden
had je niet als je ongewenst zwanger
was. Abortus was lange tijd illegaal en
je kind ter adoptie afstaan wettelijk
ook niet mogelijk. Over ongewenst
zwanger zijn: toen en nu.
8 |
Jaren 40: liefdadigheid helpt
Jaren 50 en 60: adoptie mag
Een ongetrouwd meisje deed ‘het’ niet. Kreeg je als
ongetrouwde vrouw toch een kind, dan was je een
schande voor de familie. Vrouwen die verstoten
waren door hun familie kregen hulp van hulpverleningsinstanties. Al sinds de jaren veertig ontfermen
deze organisaties zich over ongehuwde moeders,
waaronder Fiom. Oorspronkelijk bestond de hulp
uit het bieden van onderdak aan moeder en kind.
Overal in het land waren tehuizen om deze vrouwen
op te vangen. Dat was niet zozeer uit mededogen
maar vooral om de vrouwen de gevolgen van wat ze
hadden gedaan te laten voelen. Tegelijkertijd werden
baby’s ook aangeboden aan kinderloze echtparen.
Dit gebeurde meestal op ondoorzichtige wijze via
bijvoorbeeld de kerk of doktoren. De hulpverlening
probeerde uit alle macht het gesjoemel met baby’s te
voorkomen. In 1940 richtte Fiom de Commissie tot
Centralisatie inzake Afstand van Kinderen op. Doel is
onder andere het afstand doen van kinderen beter te
regelen, betere selectie van pleegouders en het voorkomen van het afstand doen van je kind wanneer daar
geen ernstige gronden voor zijn.
De wens om een einde te maken aan ondoorzichtige
praktijken waarin kinderen worden afgestaan leidde in
1956 tot de invoering van de adoptiewet. Hulpverlenende
instanties gingen zich toeleggen op professionele
begeleiding bij afstand en adoptie. Tegelijkertijd ging
men anders denken over adoptie. De opvattingen over
het afstaan van je kind werden minder negatief. De
gedachte dat een kind beter af is bij adoptieouders als
een vrouw niet voor haar eigen kind kan zorgen, werd
meer geaccepteerd. Daar krijgt het liefdevolle aandacht
en kansen die het anders niet gehad zou hebben.
Alleenstaande moeders hadden het ook niet makkelijk.
Tot 1951 werd kinderbijslag alleen gegeven aan gehuwde
moeders en vaders, en alleenstaande moeders kwamen
tot de invoering van de bijstandswet in 1965 voor geen
enkele vorm van uitkering in aanmerking. Ook hadden
ze in die tijd geen recht op eigen woonruimte.
Jaren 70: vrijere moraal
Door de betere beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen, de legalisatie van abortus en de vrijere moraal –
choice
HISTORIE
Veel vrouwen stonden in
de jaren 40 hun baby af
aan kinderloze echtparen
Tot 1951 werd kinderbijslag alleen
gegeven aan gehuwde moeders
en vaders; alleenstaande moeders
kwamen nergens voor in aanmerking
1940
Fiom richt de Commissie tot Centralisatie inzake
Afstand van Kinderen op.
1951
Kinderbijslagenwet: ook ongehuwde moeders
ontvangen kinderbijslag.
alleenstaande moeders waren inmiddels een geaccepteerd verschijnsel – nam het aantal vrouwen dat
haar kind afstaat vanaf de jaren zeventig langzaam
af. Tegelijkertijd kregen veel vrouwen die hun kind ter
adoptie hadden afgestaan hier moeite mee. Zij wilden
weten hoe het met hun kind ging. En ook de kinderen
bleken op zoek te gaan naar hun biologische moeder. Vanaf dat moment kwam adoptie in een ander
daglicht te staan en werd het niet meer gezien als dé
oplossing bij ongewenste zwangerschap.
Vrije keuze staat voorop
Anno 2014 krijgen vrouwen veel betere hulp bij het
maken van een keuze wanneer ze ongewenst
zwanger blijken. Of het nu gaat om het afstaan van
een kind, abortus of het besluit om het kind zelf op
te voeden. De vrije keuze van de moeder (en vader)
staat centraal.
•
Fiom jaarmagazine 2013
1951
Pleegkinderenwet: ongecontroleerde plaatsingen
zijn niet meer mogelijk.
1956
Invoering adoptiewet: er ontstaat een nieuwe
juridische familierechtelijke band tussen de
adoptieouders en het kind.
1965
Bijstandswet: ongehuwde moeders kunnen een
uitkering krijgen.
1984
Wet afbreking zwangerschap heft onder voorwaarden
en beperkingen de strafbaarheid van abortus op. Een
abortus kan plaatsvinden tot 24 weken.
| 9
‘De heroïne lag
gewoon op tafel
terwijl dat jochie
daar rondliep’
10 |
choice
AFSTAND
TER ADOPTIE
Atina
‘Mijn leven? Chaotisch. Ik ben minimaal
twaalf keer verhuisd: op mijn zevende uit huis
geplaatst, in een medisch kindertehuis terecht
gekomen, daarna naar een instelling voor
verwaarloosde kinderen, en nog veel meer.’
I
k was 22 toen ik zwanger werd. Ik had net mijn
mbo-opleiding afgerond en probeerde mijn leven
op poten te krijgen. Het was me al snel duidelijk
dat ik niet zelf voor mijn kind kon gaan zorgen.
Toen mijn opa en oma erachter kwamen, zeiden
ze gelijk: ‘Nou, dan doen wij het wel.’ Maar ze waren
al zo oud! Dat kon ik niet maken. Abortus wilde ik niet.
Er zijn genoeg vrouwen die graag een kind willen en
bij wie het niet lukt. Dan sta ik liever mijn kind af, dan
dat ik voor abortus kies.
Degene van wie ik zwanger was, weet het niet: er
waren twee jongens die de vader konden zijn. Dus ik
moest het alleen uitzoeken. Mijn buurjongen is toen
met mij meegegaan naar Fiom. Ze vroegen me daar
wat ik nou echt wilde. Het belangrijkste vond ik dat
mijn kind in een liefdevol gezin zou komen, liefst met
ervaring. En dat is het geworden: lieve mensen die al
een jongetje hadden geadopteerd.”
Zelf een naam geven
“Roos werd geboren om 16.25 uur. Rond 20.00 uur
mocht ik haar zien. Ze werd naar me toegebracht in
een wagentje. Ik mocht haar niet vasthouden… Dat is
me altijd bijgebleven. Dat mocht gewoon niet, want
dan zou ik een hechtingsband krijgen. Gelukkig heb ik
haar wel zelf een naam gegeven. De eerste jaren na het
afscheid was ik heel verdrietig. Het waren hele moeilijke
jaren. Ik ben toen aan de drugs geraakt, heel stom. Op
die manier kon ik alles even helemaal vergeten. Ik ben
JaarMagazine Fiom 2013
in een diep dal terechtgekomen. Mijn ogen werden pas
geopend toen ik bij twee kennissen was die een klein
kind hadden. De heroïne lag daar gewoon op tafel terwijl
dat jochie rondliep. ‘Waar zijn we mee bezig’, dacht ik.
Toen ben ik gestopt met de drugs.”
Ze is en blijft mijn dochter
“Ik heb het er wel moeilijk mee gehad dat ik mijn
dochter heb afgestaan. Maar ik heb nooit gedacht dat
het niet goed voor haar zou zijn. Ik denk juist dat het
heel goed voor haar is geweest. Want ze gaat nu tenminste normaal naar school, op vakantie, ze doet de
dingen die ik vroeger niet heb kunnen doen. Zo geef
ik mijn ellende niet door aan haar, daar ben ik blij om.
Wel voelde ik verdriet dat ik al die jaren geen contact
had. Toen Roos een jaar of drie was, kreeg ik voor het
eerst foto’s van haar te zien. Ik sprong een gat in de
lucht. Ik vond haar zo ontzettend mooi. Toen ze tien
werd heb ik gevraagd of ik Roos mocht zien. Het was
volgens de adoptieouders, de Kinderbescherming en
Fiom nog te vroeg. Ik begreep het wel maar vond het
zwaar. Gelukkig wilde ze op haar twaalfde zelf contact
met me. Net als bij het zien van de foto’s toen ze drie
was, kon ik mijn geluk niet op. Ik ontmoette haar
samen met haar adoptieouders. Oh wow, zo’n mooi
meisje. Het liefst was ik naar haar toegerend en had
ik haar in mijn armen genomen. We hebben elkaar
allerlei vragen gesteld, en ik heb haar naar eer en
geweten geantwoord. Ze bleek net als ik te zingen, »
| 11
AFSTAND
TER ADOPTIE
‘Jij hebt je kind
weggedaan zodat je
lekker kunt feesten’
dat vond ik heel leuk. Aan de ene kant was ik heel blij dat ik
haar gezien had, maar het weggaan en afscheid nemen vond
ik afschuwelijk.
Vier keer heb ik haar nu ontmoet. Tijdens het laatste contact
vroeg Roos naar haar vader. Ik zei dat ik het niet kon uitleggen.
Zij reageerde boos; als ik het nu niet uitlegde, wilde zij nooit
meer iets met mij te maken hebben. Dus liet ik me overhalen en
vertelde dat ik twee vriendjes na elkaar had gehad en niet zeker
wist wie de vader was. Toen werd zij heel boos en antwoordde
dat ik een hoer was. Daarna hebben we geen contact meer gehad.
In het begin was ik boos en teleurgesteld. Maar achteraf denk ik:
zij zit in de puberteit, daar kan het mee te maken hebben. Ik probeer het te relativeren. Ik stuur geen mailtjes meer, dat zou alleen
maar meer frustraties geven. Maar het is niet leuk, het voelt wel
verscheurd. Voor mij wel weer een bewijs dat ik gefaald heb.
Toch had ik het contact niet willen missen. En wat ze ook doet of
zegt, ze is en blijft mijn dochter, mijn vlees en bloed.”
Altijd een oordeel
“Ik vind het jammer dat iedereen altijd een oordeel heeft. En
weet je wat dat oordeel is? ‘Jij hebt je kind weggedaan zodat jij
lekker kunt feesten.’ Maar ze kijken niet naar de achterliggende
situatie. Ze kijken niet naar hoe mijn jeugd was en dat ik mijn
kind niet met dezelfde problemen wil opzadelen. Soms schaam
ik me, voor mezelf, voor hoe ik de dingen heb gedaan, voor
hoe ik mijn leven heb ingevuld. Dan voel ik me schuldig. Maar
aan de andere kant ben ik ook trots dat ik het patroon van mijn
ouders doorbroken heb. Ik ben blij dat Roos wel een goed
leven heeft gekregen.” «
Intensieve
begeleiding
De begeleiding van vrouwen en
meisjes die erover denken afstand
te doen van hun kind is een zeer
intensief traject waar meerdere partijen
bij betrokken zijn, zoals partner en
ouders, Bureau Jeugdzorg, Raad voor
de Kinderbescherming en ziekenhuis
en verloskundigen. Fiom behartigt
in deze begeleiding de belangen van
de moeder, en ziet erop toe dat zij
voldoende en adequate hulp krijgt. •
afstand ter adoptie
in 2013
70
hulpvragen/voornemen
tot afstand
6
kinderen afgestaan
18
kinderen zelf opgevoed
13
pleegplaatsing
33
nog in begeleiding
Dit ingekorte verhaal komt uit Eigen Bloed van Astrid Werdmuller.
De naam van de geïnterviewde is vanwege privacyredenen gefingeerd.
12 |
choice
INTERVIEW
Hulp via
webcare
5 vragen aan Luuk Langens,
online specialist bij Fiom
Wat is webcare precies?
Webcare betekent voor Fiom hulpvragen
beantwoorden en kennis delen op externe
websites en social media. Het gaat dan
om persoonlijke vraagstukken waarover
wordt gediscussieerd op grote fora, Facebook-groepen en blogs.
Waarom is dat interessant
voor Fiom?
De doelgroepen van Fiom zijn actief op
social media. Zij praten daar over onze
thema’s en onze organisatie. Fiom kan
met hen in gesprek gaan, van hen leren
en natuurlijk hun vragen beantwoorden.
We zijn specialist op het terrein van
ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen. Onze taak is om onze kennis
te delen, mensen te informeren over de
keuzemogelijkheden. Internet in het
algemeen en social media in het bijzonder
zijn heel geschikt om informatie uit te
wisselen. Op deze manier kunnen we meer
doelgroepen bereiken en ons profileren als
een open en toegankelijke organisatie.
Hoe worden de doelgroepen
geholpen?
Mensen gaan online op zoek naar antwoorden op hun vragen. Dat is snel, gemakkelijk,
anoniem en niet aan tijd gebonden. Hoewel
de websites van Fiom al veel informatie
bieden, willen mensen ook binnen een
community hun vraag stellen. Wij zien dat
veel vragen onbeantwoord blijven of dat de
Fiom jaarmagazine 2013
antwoorden onvolledig of onjuist zijn. Daar
kunnen we op inspringen. We helpen dan
niet alleen die ene vragensteller maar ook
andere mensen met dezelfde vraag.
Kunnen ook de professionele
doelgroepen met webcare
worden geholpen?
Als specialist wil Fiom niet alleen kennis
delen maar ook verkrijgen van professionals. Binnen Fiom wordt daar hard aan
gewerkt. We beschikken over veel specialistische kennis die moeilijk te verzamelen
is. Door ons bezig te houden met webcare
weten we precies welke organisaties en
professionals over de kennisgebieden van
Fiom praten. Zo kunnen we contact leggen
of een samenwerking aangaan.
Wat als blijkt dat ongewenst
zwangeren niet op hulp van
Fiom via fora zitten te wachten?
Medewerkers van Fiom hebben veel
ervaring met offline- en online hulpverlening via chat en de eigen websites.
Fiom wil waarde toevoegen aan online
discussies zonder daarbij de wijsneus uit
te hangen en zal zich daarom niet in elke
discussie mengen. We luisteren naar de
doelgroep en passen onze boodschap
daarop aan. Als blijkt dat gebruikers van
een bepaald forum liever geen hulp van
hulpverleners van Fiom krijgen, dan respecteren we dat. Wij zijn dan online op
andere manieren bereikbaar.
•
online
hulpverlening
in 2013
1022
hulp e-mails
1422
info e-mails
701
chatgesprekken
| 13
DE SPECIALIST
‘De schaamte
is vaak groot’
Melanie van Heijst werkt als abortusarts bij de Abortus en
Seksualiteit Kliniek in Eindhoven. “We proberen vrouwen altijd
in hun eigen kracht te zetten bij het maken van een keuze om
de zwangerschap wel of niet af te breken.”
Iemand komt bij de abortuskliniek, en dan?
“Tot 6 weken en 2 dagen kan een
zwangerschap worden afgebroken zonder
dat de wettelijke bedenktijd van 5 dagen
en een verwijzing van een arts nodig zijn.
De meeste vrouwen komen desondanks na
een verwijzing van een huisarts bij ons. Zij
hebben de vijf dagen bedenktijd al gehad.
Een vrouw heeft altijd eerst een gesprek
en een vooronderzoek bij de arts. Met
behulp van een echo wordt de duur van
de zwangerschap bepaald. Daarna heeft
ze een intake bij een gespecialiseerde
verpleegkundige.”
Hoe verloopt zo’n intakegesprek?
“We besteden tijdens zo’n gesprek aandacht
aan anticonceptie en geven informatie over
de behandeling. Ook proberen we alle factoren te bespreken die een rol spelen bij de
beslissing. Soms zijn er vrouwen die twijfelen
over het besluit.”
Waar twijfelen ze dan aan?
“Vaak worstelen vrouwen met een gevoel
dat niet overeenkomt met hun verstand.
Verstandelijk overwegen ze een abortus,
bijvoorbeeld omdat ze hun examen nog
moeten halen. Maar hun gevoel zegt: een
zwangerschap is zoiets moois. Dit is heel
14 |
verdrietig. Sommigen blijven in dat verdriet
hangen. Ze willen en kunnen dan gewoon
niet kiezen en proberen factoren die de
keuze bepalen buiten zichzelf aan te wijzen.
Op die manier proberen ze vrede te krijgen
met hun besluit. Ook voelen vrouwen zich
vaak schuldig en schamen ze zich dat ze de
controle hebben verloren. Ze zijn immers
niet op een gepland moment zwanger; ze
zien het als falen. Vaak spelen ook financiële
of culturele factoren mee, zoals vrouwen
die vanuit hun cultuur geen seks mogen
hebben zonder dat ze een vaste relatie
hebben. Deze vrouwen voelen zich dubbel
schuldig: ze zijn de controle verloren en ze
hebben iets gedaan wat eigenlijk niet mag.”
bij de besluitvorming en het ontstaan van
het probleem. Fiom neemt de tijd om met de
zwangere vrouw een aantal scenario’s uit te
werken, zodat ze de gevolgen van bepaalde
keuzes beter kan overzien. Samen wordt bij
ieder scenario gekeken naar hoe het leven er
over vijf jaar uit zal zien: kan ze het prima aan
of breekt het angstzweet uit. Ook heeft Fiom
veel kennis over waar een vrouw terechtkan
nadat ze een besluit heeft genomen. Wat
moet er bijvoorbeeld gebeuren als ze haar
kind wil afstaan (regelgeving, betrokken instanties) of waar kan ze terecht voor hulp als
ze besluit het kind te houden.”
Hoe gaat u hiermee om?
“Het is weleens moeilijk. Er zijn vaak culturele
en maatschappelijke problemen waar wij
geen invloed op hebben. Soms moeten we
accepteren dat iemand een hele verdrietige
keuze moet maken. Maar het is altijd fijn als
iemand met een opgelucht gevoel de kliniek
verlaat. Wanneer iemand weloverwogen
besloten heeft, doet me dat goed. Dat kan
ook een beslissing zijn om af te zien van een
behandeling. Er wordt weleens gedacht dat
wij een abortus stimuleren, maar dat is niet
zo. We willen een goede besluitvorming
ondersteunen en voorkomen dat een vrouw
ongewenst moeder wordt.” «
“We proberen de vrouwen zo veel mogelijk
in hun eigen kracht te zetten. We vertellen
hen dat ze fouten mogen maken. En dat
ze beslissingen mogen nemen die bepalend zijn voor de rest van hun leven. We
stimuleren een keuze waar ze achter staan.
Soms verwijzen we hen door naar Fiom.
Bijvoorbeeld als iemand meer tijd nodig
heeft om na te denken.”
Waarom Fiom?
“Door haar jarenlange ervaring heeft Fiom
veel inzicht in de factoren die een rol spelen
Hoe is het om met deze
problematiek te werken?
choice
Melanie van Heijst
abortusarts en seksuoloog
Abortus en Seksualiteit Kiliniek
Eindhoven
Fiom jaarmagazine 2013
| 15
Irene
had al twee kinderen toen ze opnieuw
zwanger raakte. Op haar werk en dat van
haar man waren het onzekere tijden. Irene
liet zich door vooral rationele argumenten
overtuigen om haar zwangerschap af te
breken. Maar haar gevoel zei iets anders.
Over hoe Irene haar abortus een plaats
wist te geven. »
16 |
choice
ABORTUSVERWERKING
‘Ik vreesde dat als ik zou
besluiten om het kind te
houden, mijn man eraan
onderdoor zou gaan’
I
k was zo’n vijftien weken zwanger. Het was niet
gepland. We hadden al twee kinderen. Mijn man
vond dat genoeg, een derde wilde hij niet. Op ons
werk waren het onzekere tijden en mijn man was
bang dat we het financieel niet zouden redden.
Als ik alleen had kunnen beslissen, was abortus niet
in me opgekomen. Maar mijn man was overtuigd en
als ik er met hem over sprak, zag ik ook wel in dat hij
gelijk had. Want wat als we daadwerkelijk onze banen
zouden verliezen? We zouden het financieel niet kunnen
bolwerken. Mijn gevoel zei anders, maar daar kon ik
toen niet echt naar luisteren. Ik vreesde dat als ik zou
besluiten om het kind te houden, mijn man eraan
onderdoor zou gaan. Dan waren we nog verder van
huis. Eigenlijk wilde ik het niet. Samen hebben we
toen besloten toch voor abortus te kiezen.”
Abortus in Nederland
In 2012 kozen in Nederland 26.871 vrouwen
voor abortus. Dat blijkt uit het rapport van de
Inspectie voor de Gezondheidszorg over de
Wet afbreking zwangerschap. Sinds 2007 daalt
het aantal abortussen. Ook de dalende trend bij
tieners houdt aan. In 2012 werden 8,5 van de
1000 zwangerschappen van vrouwen tussen
15-44 jaar afgebroken. Dat is het zogenaamde
abortuscijfer. Nederland behoort daarmee
wereldwijd tot de landen met het laagste
percentage abortussen.
Een op de zeven vrouwen die ooit abortus
onderging heeft daar regelmatig emotioneel
last van, blijkt uit een groot onderzoek van
Rutgers WPF (2006) onder vrouwen tussen
19-69 jaar. Dit is ongeacht hoelang geleden de
abortus plaatsvond.•
Intens verdrietig
“Een zware tijd volgde. De abortus beheerste volledig
mijn leven. Ik stond ermee op en ik ging ermee naar
bed. Dag in dag uit, jarenlang. Ik had gewoon spijt, heel
veel spijt. Nog een kind was een grote wens en ik liet het
gewoon weghalen. Ik kon daar niet mee leven. Ik was
totaal niet gelukkig, ik kon niet meer genieten. Ik voelde
me depressief en dat werkte door op mijn gezin. Ik had
‘Ik besloot
hulp te zoeken
om ermee te
leren omgaan’
Fiom jaarmagazine 2013
altijd veel geduld met de kinderen maar kon nu niet
veel meer van hen hebben. Het enige waar ik aan dacht
was dat wat ik miste, hoe ik dit in hemelsnaam had
kunnen doen en hoe graag ik weer zwanger wilde zijn.
Mijn leven werd volledig beheerst door de abortus en
ik voelde me intens verdrietig. Ik kon alleen maar huilen.
Mijn man wist er geen raad mee.”
Een plek geven
“Ik besloot hulp te zoeken. Ik moest dit een plek geven
en ermee leren omgaan. Het mocht niet tussen mij
en mijn man in komen te staan. Ik wilde weer kunnen
genieten van de gewone dagelijkse dingen. Ik hoopte
dat ik niet meer elke keer hoefde te huilen als ik eraan
dacht. Ik kon het toch niet terugdraaien. Ik moest het
mezelf vergeven.
Via internet ben ik bij abortusverwerking.nl terechtgekomen. Je krijgt online hulp en dat vond ik heel prettig.
Het voelt veiliger dan wanneer je recht tegenover
iemand zit, maar je hebt wel begeleiding. Het heeft mij »
| 17
ABORTUSVERWERKING
abortusverwerking.nl
unieke bezoekers
26.340
2013
13.144
2012
online begeleiding
219
intakes
1344
zelftests
69
hulp e-mails
87
hulp chats
‘Ik vond het heel fijn om
op te schrijven wat ik had
meegemaakt; het voelde
als van me afschrijven’
ontzettend geholpen. Ik vond het heel fijn om op
te schrijven wat ik had meegemaakt; het voelde als
van me afschrijven. Het contact met mijn begeleider was heel persoonlijk en begripvol maar ook
confronterend. Ze zette me veel aan het denken en
dat was fijn. De feedback die ik van haar kreeg op
mijn gemaakte opdrachten was heel duidelijk en
prettig, daar had ik echt wat aan.
Ik heb nu veel minder last van lusteloosheid,
buikpijn, schaamte, eenzaamheid en een negatief
zelfbeeld. Mijn schuldgevoel en spijt zijn nog niet
helemaal weg, maar ik heb de abortus wel een plek
kunnen geven. Ik durf er nu op te vertrouwen dat de
wonden zullen helen met de tijd.” «
wat is
abortusverwerking.nl
Vrouwen die een abortus hebben ondergaan,
kunnen op abortusverwerking.nl terecht voor
informatie, hulp en advies betreffende het
verwerken van de abortus.
De Universiteit Twente heeft in samenwerking
met Fiom in 2013 kwalitatief onderzoek gedaan
onder cliënten die deel hebben genomen aan
de online begeleidingsmodule op de website.
Enkele highlights uit het onderzoek:
• Meest voorkomende klachten: huilbuien,
verdriet en depressieve klachten
• Het merendeel van de vrouwen zegt na de
online begeleidingsmodule minder last te
hebben van hun klachten
• 52% zou geen hulp bij Fiom zoeken als het niet
online zou zijn
• 72% heeft geen andere hulp naast Fiom
De naam van de geïnterviewde is vanwege privacyredenen gefingeerd.
18 |
choice
BOEKEN
lezen
Eigen Bloed
Astrid Werdmuller werd zo geraakt door de pijn, schaamte en de
kwetsbaarheid van moeders die hun kind afstaan, dat ze besloot
er een boek over te schrijven. Astrid is hulpverlener bij Fiom en
sprak voor haar werk in de afgelopen jaren veel afstandsmoeders.
In Eigen Bloed beschrijft ze de aangrijpende verhalen van acht
moeders en één vader.
“Afstand doen van je kind is nog steeds een taboe en onbegrip ligt
op de loer. ‘Je geeft je kind toch niet zomaar weg,’ is een standaardreactie. En in zekere zin slaan mensen hiermee de spijker op
z’n kop: dat doe je niet ‘zomaar’. In mijn boek probeer ik duidelijk
te maken dat het afstaan van een kind een enorm dilemma is,”
aldus Werdmuller.
In Eigen Bloed laat ze op indringende wijze de worsteling, pijn en
de kracht van afstandsmoeders zien. Zowel de negatieve als de
positieve gevolgen komen aan bod. Hiermee hoopt de schrijfster
dat vooroordelen plaatsmaken voor meer begrip en inzicht. “Ik
bewonder de eerlijkheid en de moed van deze mensen om hun
verhaal te vertellen. De eenzaamheid van ouders die hun kind
verzwijgen voor de buitenwereld grijpt mij aan.”
•
Eigen Bloed door Astrid Werdmuller (verkrijgbaar bij Fiom)
De cirkel
van verbinding
Geadopteerden en pleegkinderen verliezen in hun vroege jeugd
het contact met hun biologische ouders. Veel geadopteerden
verlangen vroeg of laat naar informatie over hun afkomst of
willen een hereniging met hun biologische ouders. Pleegkinderen
hopen vaak op een liefdevol contact. Het rouwproces dat
geadopteerden en pleegkinderen kunnen ervaren, kan intens zijn.
In De cirkel van verbinding biedt schrijfster Renée Wolfs kennis en
inzicht in dit rouwproces.Ze heeft een methode, de zogeheten
‘Cirkel van verbinding’, ontwikkeld waarmee geadopteerden en
pleegkinderen kunnen leren omgaan met hun verliesgevoelens.
Ze gaat daarbij uit van hun eigen kracht. In haar boek bespreekt
Wolfs afwisselend theorie en praktijk. Het boek is in eerste
instantie geschreven voor (jong)volwassenen maar is ook zeker
een aanrader voor adoptieouders, pleegouders en hulpverleners.
Voor het boek heeft Fiom als meelezer haar deskundige kennis en
expertise geleverd.
•
De cirkel van verbinding door Renée Wolfs (Uitgeverij Aspekt, 2014)
Fiom jaarmagazine 2013
| 19
Peter Leusink, huisarts
Seksuoloog
UMC Utrecht,
Groene Hart Ziekenhuis
Hoofdredacteur
Tijdschrift voor Seksuologie
Hoofddocent
Opleiding Consulent Seksuele
gezondheid NVVS
20 |
choice
DE SPECIALIST
‘Het besluit
is altijd
ingrijpend’
Huisarts Peter Leusink uit Gouda kent de problematiek van
ongewenste zwangerschap maar al te goed. Een goede begeleiding
is volgens hem essentieel om de juiste keuze te kunnen maken.
Hoe kijkt u tegen ongewenste
zwangerschap aan?
“Je merkt dat het problematiek is waar
vrouwen niet graag over praten. De
achtergrond van ongewenst zwangere
vrouwen is heel divers. We zien zowel
jonge vrouwen als veertigers, en relatief
veel Surinaamse en Antilliaanse vrouwen.”
Kunt u deze vrouwen helpen?
“Hoewel we de patiënten over het
algemeen redelijk goed kennen en ook
getraind zijn om lastige levensvragen
te bespreken, heeft de huisarts niet de
routine om gesprekken over ongewenste
zwangerschap te voeren. Een ongewenst
zwangere vrouw moet in korte tijd een
ingrijpend besluit nemen. Zet zij de
zwangerschap voort? Wil ze het kind
zelf houden? Breekt ze de zwangerschap af? Het zijn grote levensvragen
waar talloze factoren bij komen kijken.
Emotionele aspecten zoals moederschap, de relatie met de verwekker, de
kinderwens, maar ook praktische zaken
als financiën en huisvesting.”
Verwijst u deze vrouwen door?
“Ja, ik kom dan uit bij Fiom. Uit onderzoek onder huisartsen blijkt dat een op
Fiom jaarmagazine 2013
de vier ongewenst zwangeren extra
counseling nodig heeft, omdat ze nog
moet beslissen over het vervolg of
onzeker is over haar voornemen. Fiom
kan goede hulp bieden op die momenten
dat de huisarts expertise mist of niet de
tijd heeft om iemand intensief te begeleiden bij het maken van een keuze. Ik
weet dat Fiom al tientallen jaren kennis
heeft op dit gebied, de sociale kaart
van de regio goed kent en ook een
breed palet aan mogelijkheden heeft
om deze vrouwen te begeleiden, van
abortus tot adoptie.”
Kunt u een voorbeeld geven?
“Een tijdje geleden kwam er een jonge
vrouw, ze was een tiener, op mijn
spreekuur. Ze woonde nog thuis en ik
kende het gezin goed. Daardoor was
het lastig om alle aspecten en belangen
te behartigen. Ik heb Fiom benaderd
om neutraal en zonder oordeel naar de
problematiek te kijken. Uiteindelijk werd
naar tevredenheid van zowel de jonge
vrouw als haar ouders de zwangerschap
uitgedragen. De jonge moeder bleef
nog een paar jaar bij haar ouders wonen
voordat zij met haar kind op eigen
benen ging staan.”
Wat vindt u van de quickscan
die Fiom heeft ontwikkeld?
“De quickscan (een hulpmiddel voor
huisartsen bij de begeleiding van ongewenst zwangere vrouwen, red.) ziet er
goed uit. Het is een beknopt overzicht
met de belangrijkste kernvragen en
interessante websites met veel informatie
voor de huisarts en de zwangere vrouw.
Huisartsen zitten niet te wachten op
uitgebreide brochures. De vragen in de
quickscan zijn relevant en goed door de
huisarts te stellen. Ze bieden een houvast
voor een gesprek zonder dat je je
mening naar voren hoeft te brengen.” «
Zwanger, en nu?
Zo’n 67.000 vrouwen worden jaarlijks
onbedoeld zwanger. Uit onderzoek van
Rutgers WPF blijkt dat 15,6 procent
van deze vrouwen behoefte heeft aan
professionele hulp om een goed besluit
te kunnen nemen. Het gaat dus om
ruim 10.000 vrouwen per jaar. •
| 21
TIENERMOEDERS
Jaarlijks krijgen 2200 meisjes
onder de twintig jaar een kind.
Daarmee is Nederland een van
de landen met het minste aantal
tienermoeders. Maar dit wil niet
zeggen dat de preventie van
zwangerschappen bij jonge
meiden minder aandacht vraagt.
Gebleken is namelijk dat het aantal tienermoeders
toeneemt als de aandacht voor de problematiek
verslapt, zoals in de tweede helft van de jaren negentig
gebeurde. Daarnaast zijn de problemen die jonge
moeders ondervinden complex. Zo lopen ze een
groter risico om alleenstaande moeder te worden
met als gevolg dat ze gemakkelijker voor lange tijd in
een achterstandspositie terechtkomen. Bij veel jonge
moeders is daarnaast sprake van een multi-problem
situatie: ze hebben een ongestructureerd leven, een
afgebroken schoolopleiding, weinig ondersteuning
van familie en nauwelijks inkomsten. Achter het
gunstige Nederlandse cijfer gaan dus minder gunstige
omstandigheden schuil. Tussen culturen zijn de
verschillen groot. Bij in Nederland geboren Turkse
meisjes ligt het geboortecijfer beduidend lager dan
bij autochtone tienermeisjes. Het geboortecijfer voor
in Nederland geboren Antilliaanse of Surinaamse
meisjes is daarentegen hoger. In 2012 kregen 27 van de
duizend eerste generatie Antilliaanse tienermeisjes een
kind. Onder de eerste generatie Surinaamse meisjes
was dat 21 van de duizend. Dat is vier tot vijf keer zo
veel als het gemiddelde voor Nederland.
Rowena,
kreeg op haar 16e een kind
“Toen ik merkte dat ik zwanger was, leek het
alsof het allemaal niet om mij ging. Het kon
niet waar zijn. Ik slikte gewoon de pil, maar
misschien was ik ‘m ook wel vergeten. Ik heb
nog wel getwijfeld over abortus, maar heb
er toch voor gekozen om hem te houden.
En dan begint het pas echt. Opeens wordt
alles anders, en moet je zo ontzettend veel
doen en regelen.
Ik had een huis nodig en een uitkering. Het gebeurde
allemaal tegelijk. Ik wist gewoon niet waar ik moest
beginnen. Aan mijn vriend had ik helemaal niets, die
had me al snel gedumpt. Dat deed veel pijn. Juist toen ik
hem hard nodig had, liet hij me vallen. Vanaf dat moment
stond ik er helemaal alleen voor. Ik moest het mijn ouders
vertellen, doodeng. Mijn vrienden gingen steeds minder
met me om, want je kunt niet meer zo vaak uitgaan als je
zwanger bent.
Ik wilde het kindje echt houden. Ik was net aan mijn
mbo-opleiding begonnen en kon mijn jaar niet afmaken.
Ik moest in een keer voor een kind zorgen, en dus ineens
volwassen zijn. Ik hou van dansen en uitgaan, maar dat
gaat nu gewoon niet meer. Je komt ook echt altijd geld
tekort. Toen mijn zoontje een jaar was, ging ik gelukkig
weer regelmatig naar school. Ik heb veel hulp gekregen
van andere meisjes op tienermoeders.nl. Ik leer er andere
jonge moeders kennen. We helpen elkaar met tips, zoals
waar je goedkope spulletjes kunt vinden. Mijn ouders
springen gelukkig ook bij. Het heeft even geduurd, maar
het gaat nu eigenlijk best goed met me.”
•
Bron: tienermoeders.nl
‘Ik heb nog wel
getwijfeld over abortus,
maar heb er toch voor
gekozen hem te houden’
22 |
choice
TIENERMOEDERS
Maria,
kreeg op haar 16e een kind
‘Als ik had geweten dat het
zo zou lopen, had ik dubbel
nagedacht over mijn keuze’
“Ik was drie maanden oud toen ik met mijn
adoptiemoeder naar Nederland kwam. Op
mijn elfde ging het drastisch fout. Ik begon
te beseffen dat mijn ouders niet mijn echte
ouders waren. Dat heeft me destijds zo in de
war gebracht, dat ik gekke dingen ging doen.
Uiteindelijk ben ik uit huis geplaatst.
Op mijn vijftiende zat ik aan de harddrugs. Elk weekend
was het drie dagen slikken en snuiven. Als ik aan het eind
van de week weer een beetje was opgeknapt, begon het
weer opnieuw. Het was een vicieuze cirkel waar ik niet
uit kwam. En toen werd ik zwanger. Dat dwong mij na te
denken over de toekomst.
Ik was gek op mijn vriend. Ze zeggen altijd dat je eerst van
jezelf moet houden voordat je van een ander kunt houden.
Daar ben ik het niet mee eens. Ik hield in die tijd niet van
mezelf, maar wel heel veel van hem. Zo veel, dat ik er zelf
aan onderdoor ging. Dat ik uiteindelijk hier in m’n eentje zit
met een kind. Een kind dat ik niet eens zelf mag houden.
al bang dat hij niet zou komen; hij heeft zijn familie altijd
boven mij gesteld. Maar ja, je hoopt er natuurlijk wel op.
Dat hij niet is gekomen, vond ik zo lullig.
Het was snel duidelijk dat ik niets aan hem had. Ik ging op
kamertraining om zelfstandig te leren wonen met mijn kindje.
Toen kwam ik een oude vriendin tegen. Ik ging een paar keer
bij haar op bezoek. Zij was in die tijd aan de cocaïne en bood
mij ook wat aan. Ik stond zwak in mijn schoenen en was best
eenzaam. Zo raakte ik weer aan de coke.
Ik heb wel snel tegen mijn ouders gezegd dat ik weer
aan de drugs was en mijn kind graag bij hen wilde
onderbrengen. Ik wist dat ze daar beter af zou zijn.
Als het weer goed zou gaan met me zou ik mijn dochter
terugkrijgen. Maar nu moet ik eerst bellen, voordat ik
haar mag meenemen. Terwijl ik nooit slecht voor haar ben
geweest. Als ik naar mijn ouders ga, en daar een uur ga
knuffelen en spelen met met haar, is het vreselijk om weer
weg te moeten. Dat doet veel pijn. Ik hou mezelf groot,
maar eigenlijk kan ik wel janken.
Mijn vriend werd tijdens mijn zwangerschap opgepakt,
maar had toestemming gekregen van de officier van
justitie om bij de bevalling te zijn. Mijn vader heeft ‘s
ochtends naar de gevangenis gebeld dat hij moest
komen. Maar ‘s avonds was hij er nog niet. Ik begreep er
niks van. Uiteindelijk belde hij dat hij bij zijn opa was. Wat
er dan door je heengaat, kun je niet beschrijven. Ik was
Als ik had geweten dat het zo zou lopen, had ik wel even
dubbel nagedacht bij mijn keuze om het kind te houden.
Ik had verwacht dat het gemakkelijker zou zijn. Ik raad
meisjes dan ook aan: begin niet te vroeg, je weet echt niet
wat erbij komt kijken.”
infoportaaltienermoeders.nl
tienermoeders.nl
Website met informatie over preventie en
hulpverlening aan tienerouders voor gemeenten
en andere geïnteresseerden.
Website voor zwangere meisjes en jonge moeders.
De site biedt ook informatie voor jonge (aanstaande)
vaders, grootouders en professionals.
20.091 unieke bezoekers 2013
48.895 unieke bezoekers 2013
Fiom jaarmagazine 2013
•
Bron: documentaire ‘Poppen die huilen’ van JEM& kids
| 23
Zoeken
naar familie
Fiom helpt mensen bij hun zoektocht naar
biologische familie. Bijvoorbeeld adoptiekinderen
die op zoek zijn naar hun biologische ouders,
afstandsmoeders die op zoek zijn naar hun kind,
of donorkinderen die op zoek zijn naar de donor.
Fiom biedt informatie en hulp, begeleidt bij een
zoekactie in binnen- en buitenland en beheert de
KID-DNA-databank.
De hulpverleners van Fiom hebben jarenlange
ervaring in het begeleiden van mensen die op zoek
zijn naar familieleden en in de begeleiding van
personen die zijn gevonden.
24 |
choice
Fiom jaarmagazine 2013
| 25
‘Ik wil mijn
dochter het
gevoel geven dat
ze er mag zijn’
26 |
choice
FAMILIE
GEVONDEN
Arjan
leerde zijn biologische moeder enkele jaren
geleden kennen en sinds afgelopen zomer weet
hij ook wie zijn echte vader is. Voor hem zijn de
puzzelstukjes op hun plaats gevallen.
A
rjan (40) werd geboren bij andere ouders
dan de ouders die hem grootbrachten.
Hij werd ter adoptie afgestaan nadat
de Raad voor de Kinderbescherming
besloot dat hij beter niet bij zijn biologische moeder kon blijven wonen. De vader met wie
ze kort daarvoor was getrouwd, was toen al uit beeld.
Arjan groeide op bij adoptieouders die hem kort na
de geboorte in huis namen.
“Mijn vader is een selfmade man,” vertelt Arjan over
zijn adoptievader. “Hij begon als krullenjongen bij de
timmerman en werd uiteindelijk architect. Ik heb veel
waardering voor hem. Hij weet van aanpakken en
kan duidelijk richting geven aan zijn leven. Mijn vader
is in veel opzichten een inspiratiebron voor mij. Hij is
nu bijna tachtig, maar nog altijd ongelooflijk vitaal. Ik
denk dat dat komt omdat hij altijd zelfstandig zijn beslissingen heeft moeten nemen. Dat houdt je scherp.”
Leeg en doelloos
Er waren echter ook momenten dat het niet zo goed
ging tussen zijn vader en hem. Vooral tijdens de
puberteit zijn er dingen gebeurd waar hij liever niet
te veel over zegt. “Ik heb mijn ouders in die tijd veel
verdriet gedaan en daar heb ik nog altijd spijt van. Het
liep zelfs zo uit de hand dat ik in een jeugdinternaat
terechtkwam. Inmiddels weet ik dat ik hen testte op
hun onvoorwaardelijkheid. Die onbewuste neiging
kwam vast en zeker voort uit het feit dat ik ben
geadopteerd. Ik heb me in die periode vaak leeg
Fiom jaarmagazine 2013
en doelloos gevoeld, maar wist totaal niet waar het
vandaan kwam. Achteraf denk ik ook dat het kwam
omdat ik mijn vader weinig zag. Hij had een eigen
zaak en behalve op zondag was hij altijd aan het werk.
Ik had graag wat meer aandacht van hem gehad.”
De band met zijn adoptieouders is inmiddels hersteld
en hij heeft alles met hen kunnen uitpraten. Helaas is
zijn moeder overleden. “Waar ik hen allebei ontzet-
‘Mijn vader is in
veel opzichten een
inspiratiebron
voor mij’
tend dankbaar voor ben, is dat ze ondanks alles altijd
heel duidelijk voor mij hebben gekozen. Ze hebben
me nooit laten vallen. Ook niet toen ik besloot om de
zaak van mijn vader niet over te nemen – wat wel de
bedoeling was. Mijn hart lag daar gewoon niet.”
Onder dwang getekend
Arjan heeft onlangs zijn biologische ouders gevonden. Zijn biologische moeder bleek vlak bij het
»
| 27
FAMILIE
GEVONDEN
‘Ik ben mijn
adoptieouders
ontzettend dankbaar
dat ze ondanks
alles altijd heel
duidelijk voor mij
gekozen hebben’
huis te wonen waar Arjan de eerste jaren van zijn jeugd
doorbracht. Geen van beiden wist dat. “Nu ik mijn beide
ouders ken, zie ik hoe mijn genen en mijn opvoeding me
hebben gevormd tot wie ik ben. Mijn biologische vader
is vriendelijk en zorgzaam, dat zie ik ook bij mezelf. Altijd
zorgen dat de ander het naar zijn zin heeft.”
Onvoorwaardelijke liefde
Zijn biologische vader kent hij nog maar kort, sinds afgelopen zomer. “Door de verhalen van mijn moeder had ik
niet echt een positief beeld van hem. Van mijn moeder
had ik begrepen dat mijn vader al een paar dagen na de
bevalling met de noorderzon was vertrokken. Desondanks
had ik de behoefte om hem te leren kennen. Nou, ik kan
zeggen dat het enorm is meegevallen.”
“Ook al heb ik misschien niet de keuzes gemaakt die mijn
adoptievader graag had gewild, ik weet zeker dat hij trots
op me is. Ik heb van mijn adoptieouders altijd onvoorwaardelijke liefde mogen ontvangen en ze hebben me in
alles gesteund. En nu krijg ik bij mijn biologische ouders
ook nog eens het gevoel dat ik erg welkom ben. Dit is
echt een heel bijzondere en unieke ervaring. Ik zie het als
een zegen dat ik dit zo meemaak.”
Zijn ouders waren erg jong toen hij werd geboren en
woonden uit geldgebrek bij andere mensen in. Zijn vader,
praktisch analfabeet, werd weggepest en tekende min of
meer onder dwang al snel na de geboorte een afstandsverklaring. Zijn moeder was toen al uit de ouderlijke
macht gezet en had ingestemd met een adoptiebestemming voor haar baby. “Mijn ouders hebben allebei een erg
slechte start gehad. Mijn moeder zat onder de plak van
haar ouders en mijn vader werd voor dom versleten. Het
valt me op dat mijn vader behalve lief en zorgzaam ook
een goedgelovige man is. Daardoor had hij gemakkelijk in
het verkeerde circuit terecht kunnen komen. Ik vermoed
dat zijn innerlijke kompas en ook zijn latere vrouw hem op
28 |
het rechte pad hebben gehouden. Daarin herken ik ook
iets van mijn eigen geschiedenis. Ik heb ook wel eens op
het randje gebalanceerd en ook ik heb een erg goede
keuze gemaakt met mijn vrouw.”
Net als zijn adoptievader wil Arjan zijn eigen dochter het
gevoel geven dat ze er mag zijn. Maar anders dan zijn
adoptievader wil hij er meer voor haar zijn en meer van
haar ontwikkeling meemaken. “Ik kan enorm genieten
van mijn papadag; ik wil mijn dochter zien opgroeien.” «
Arjan de Boer heeft zijn biologische ouders gevonden via
zoekennaarfamilie.nl
choice
COLUMN
Wat is
wijsheid?
H
et gaat bij Fiom altijd over
ingewikkelde vragen. Vragen die
diep ingrijpen in het leven van
mensen. Wat te doen met een
onverwachte zwangerschap? Wat als er
geen uitzicht is om een kind op te voeden?
Hoe om te gaan met onbekende wortels na
een adoptie? Hoe verder te leven als je je
kind hebt afgestaan? Dat zijn geen technische vragen die een deskundige objectief
kan beantwoorden. Het zijn vragen die ten
diepste raken aan wie je als mens zelf bent
en waar het leven voor jou om draait.
hele land de kennis in huis hebben
om deze ondersteuning te bieden.
Daarnaast heeft het nog steeds een
aantal concrete hulpverleningstaken:
informatie en begeleiding bij afstand ter
adoptie, abortusverwerking en zoekacties
rond afstammingsvragen. Met de inzet van
digitale middelen (e-Health) loopt Fiom
voorop. En in de komende jaren zal Fiom
ook inspelen op nieuwe vragen die te maken
hebben met haar kernkwaliteit: begeleiding
van mensen bij complexe vragen rond het
begin van het leven.
Dat is voor Fiom altijd de reden geweest
om het verhaal, de situatie en de waarden van de betrokkenen voorop te zetten.
Het gaat er niet om wat buitenstaanders
zouden doen als ze in die situatie zitten.
Het gaat niet om standaardoplossingen
en het gaat niet om algemene morele
oordelen. Het gaat om deze concrete mens
en haar of zijn keuzes, mogelijkheden en
beperkingen. Het gaat om deze mens die
zich afvraagt: ‘Met welke keuze kan ik
mezelf nog in de spiegel zien? Wat voor
mens kan en wil ik zijn? Wat kan ik aan
en wat doet er werkelijk toe in mijn leven?
Wat is wijsheid?’
Het is voor mij een bijzondere eer om
voorzitter te zijn van de Raad van Toezicht
van Fiom. Het sluit heel nauw aan bij mijn
eigen kernwaarde: respect voor de eigen
levenskeuzes van mensen. Dat drijft mij
ook in mijn dagelijkse werk. Als hoogleraar aan de VU houd ik me bezig met onderzoek naar de begeleiding van mensen
in moeilijke morele en levensbeschouwelijke situaties; als lid van de Eerste Kamer
stel ik steeds de vraag of de keuzevrijheid
van mensen wordt vergroot of verkleind.
Met diezelfde intentie draag ik ook graag
mijn steentje bij aan de verdere ontwikkeling van Fiom.
Bestuur Fiom 2013
Sinds 1930 draait het bij Fiom om ondersteuning van mensen bij dit soort vragen
rond zwangerschap en afstamming. Er is
veel veranderd in die lange tijd. Anno 2014 is
Fiom in de eerste plaats een kenniscentrum
dat ervoor zorgt dat zorgverleners in het
Wat is wijsheid? Die vraag zal ook in
2014 centraal staan in het werk van
Fiom. Concreet, menselijk en respectvol. Omdat niemand anders die vraag
kan beantwoorden dan de mens die het
aangaat.
drs. M.J.M. Petit (voorzitter)
drs. J. R. van de Kamp (secretaris)
P. Verhagen (penningmeester)
prof. dr. R.R. Ganzevoort
drs. A.E.A.M. Miedema
drs. R.G.M. Havekes-Menting
Fiom jaarmagazine 2013
•
Ruard Ganzevoort (1965),
is sinds 2014 voorzitter van de Raad
van Toezicht van Fiom en maakte in
2013 deel uit van het bestuur. In het
dagelijks leven is hij werkzaam als
hoogleraar praktische theologie aan de
Vrije Universiteit Amsterdam en is lid
van de Eerste Kamer voor GroenLinks.
Ganzevoort is vader van vijf zonen.
| 29
‘Ik heb om het
hoekje staan kijken
zodat ik zeker wist
dat hij gevonden was’
30 |
choice
Joyce
raakte ongewenst zwanger. Ze overwoog een
abortus maar bleek al te lang zwanger. Vanaf
dat moment wist ze zich geen raad meer en
legde in een vlaag van verstandsverbijstering
haar baby te vondeling. »
Fiom jaarmagazine 2013
| 31
Niemand wist ervan, zelfs haar
vijftienjarige zoon niet
I
k was al een tijdje alleen toen ik tijdens het chatten
een man leerde kennen. We spraken een paar
keer af en uiteindelijk kregen we een relatie.
Maar na een tijdje voelde ik me niet meer zo
prettig bij hem, omdat alles moest zoals hij het wilde.
Zijn wil was wet. Toen we daar ruzie over kregen, heb
ik er een punt achter gezet. Hij heeft me daarna nog
een paar keer lastig gevallen via de telefoon, totdat
ik zei: ‘Als je me nu niet met rust laat, ga ik stappen
ondernemen.’ Toen heb ik niets meer gehoord. Ik was
meer opgelucht dan verdrietig en het leven ging door.
Alleen mijn menstruatie was anders dan normaal.
Ik gebruikte de pil dus dacht niet aan zwangerschap.
Totdat mijn menstruatie helemaal wegbleef. Ik deed
een test en bleek zwanger. Achteraf kan ik het wel
verklaren: ik had buikgriep gehad en dan is de pil niet
honderd procent betrouwbaar.”
Geen kind van die man
“Het was voor mij meteen duidelijk dat ik abortus
wilde: ik wilde geen kind van die man. Ik ben naar
een kliniek gegaan, in de hoop meteen geholpen te
worden. Er werd een echo gemaakt en terwijl ik in
de wachtkamer zat te wachten op de uitslag kwam
de gynaecoloog me vertellen: ‘Nou mevrouw, u bent
minstens 26 weken zwanger, dus we doen het niet.’
Ik was in shock. Ik kon alleen maar denken: als ik mijn
familie dit vertel, zetten ze me aan de kant en pakken
ze mijn oudste zoon af. Dus ik besloot het stil te
houden. Vanaf dat moment heb ik de zwangerschap
verdrongen. Ik was niet meer mezelf, had ook
‘Ik zei tegen mijn
zoon dat mijn baby een
oppaskindje was’
32 |
helemaal geen gevoelens voor het kindje. Ik deed
alsof er niets aan de hand was; ik ging naar familie,
vrienden, feesten, niemand heeft iets gemerkt.
Ik ben ook niet echt dik geworden. Ik had al wel
besloten dat ik in het ziekenhuis wilde bevallen.
Ik dacht: dan weten ze daar wel wat ze met het kind
aan moeten. En na de bevalling ga ik gewoon naar
huis en niemand weet wat er is gebeurd.”
Volledig in trance
“Maar het liep allemaal anders. Op een nacht in
januari begonnen de weeën. Ik was nog steeds van
plan naar het ziekenhuis te gaan. ’s Ochtends moest
mijn zoon van vijftien naar school en ik dacht: ik ga
een stukje met hem mee met de bus en daarna ga
ik door naar het ziekenhuis. Maar toen braken mijn
vliezen bij de bushalte. Ik moest terug naar huis.
De weeën werden zo heftig dat ik alleen nog maar op
bed kon liggen. Vanaf dat moment raakte ik buiten
mezelf. Uiteindelijk ben ik iets voor drieën op mijn
bed bevallen, in mijn eentje. Wat nu, dacht ik, mijn
zoon komt zo meteen thuis. Ik zag het touwtje van
de krabpaal van de kat en heb dat om de navelstreng
gebonden en die toen doorgeknipt.
Ik voelde mezelf niet meer, ik was volledig in trance.
Er schoot door me heen: het is een jongetje. Maar
ik voelde niets. Ik was alleen maar bezig te zorgen
dat het in orde kwam. Ik ben naar zolder gegaan
om kleertjes te pakken die ik nog had, heb de baby
gewassen, aangekleed en in een lekker zacht kleedje
gelegd in de grote lade van het dressoir. Daarna ben
ik gaan douchen. Alles op de automatische piloot.
Ik was net op tijd voordat mijn zoon thuis kwam.
choice
TE VONDELING
‘Ik heb sorry
gezegd, hem
neergelegd en
ben weggerend’
‘Had ik dat maar
eerder geweten, dan
had ik hem nooit te
vondeling gelegd’
Tegen hem zei ik zei dat de baby een oppaskindje
was. Ik verzon een verhaal dat de moeder de
verzorgtas vergeten was en ik nog even wat melk
en luiers moest kopen. Hij geloofde het. Weer thuis
heb ik de baby met een spuitje wat melk gegeven,
want een flesje had ik niet.”
Keihard janken
“Nog steeds wilde ik mijn baby naar het ziekenhuis
brengen, maar dat lukte pas de volgende dag. In het
ziekenhuis ging ik heel dapper met de lift naar
boven… maar toen durfde ik niet meer. Ik dacht:
wat zullen ze van me denken. Na een paar rondjes
door het ziekenhuis en een paar keer op en neer
langs de balie, ben ik weer naar buiten gegaan. Die
middag liep ik besluiteloos door de stad. Wat moest
ik nou? Het kindje sliep gelukkig veel, maar als het
begon te huilen, raakte ik in paniek.
Ik besloot naar het politiebureau te lopen om hulp te
vragen. Maar daar zag ik alleen maar lachende mensen.
Ik zag mezelf niet naar binnen gaan met een baby die ik
JaarMagazine Fiom 2013
wilde afstaan. Twee keer ben ik eromheen gelopen en
toen kreeg ik een huilbui. In een hoekje heb ik keihard
zitten janken. Toen ik in de verte mensen zag aankomen,
heb ik in een vlaag van verstandsverbijstering ‘sorry’
gezegd en hem neergelegd en ben ik weggerend.
Het was nooit mijn bedoeling om hem te vondeling te
leggen; ik wou hem gewoon afgeven. Maar ik was aan
het eind van mijn Latijn. Ik wist niet meer wat ik moest
doen. Ik heb nog om het hoekje staan kijken zodat ik
zeker wist dat hij gevonden was. Ik hoopte dat hij zou
worden opgenomen in een goed gezin. Voor mijn
gevoel was het hoofdstuk op dat moment afgesloten.
Heel onrealistisch natuurlijk.”
“De dag erna stonden er twee agenten voor de deur
en moest ik mee. Een week later kwamen ook de
Raad voor de Kinderbescherming en Bureau Jeugdzorg langs, en hoorde ik voor het eerst over het bestaan van Fiom. Had ik dat maar eerder geweten dan
had ik hem nooit te vondeling gelegd. Samen met
Fiom heb ik mogen meedenken over zijn adoptieouders. Dat was heel prettig. Het is een grote geruststelling dat mijn kind nu in goede handen is. Voor
hem is het goed dat hij uit huis is geplaatst; daar sta ik
helemaal achter.
Ik heb nu het gevoel dat ik er weer helemaal ben. Mijn
grote angst was dat ze zouden zeggen: ‘Hoe kan een
moeder dat nou doen.’ Gelukkig is dat niet gebeurd.
De zaak ligt nu bij Justitie en ik moet afwachten wat
er verder gaat gebeuren.” «
Dit ingekorte verhaal komt uit Eigen bloed van Astrid Werdmuller.
De naam van de geïnterviewde is vanwege privacyredenen gefingeerd.
| 33
PUBLIEK
DEBAT
Fiom mengt zich in het maatschappelijke en politieke
debat als het gaat over ongewenste zwangerschap en
afstammingsvragen. Op die manier kan de deskundige
kennis en ervaring van Fiom aan een breed publiek voor
het voetlicht worden gebracht.
Fiom agendeert thema’s, neemt deel aan publieke en politieke
discussies, doet voorstellen voor oplossingen bij beleidsvragen en
beantwoordt vragen van publiek, media, politici en beleidsmakers.
Een discussie waaraan actief wordt deelgenomen, is die over het
zogeheten vondelingenluikje.
Standpunt van Fiom over het vondelingenluikje
Wie helpt de moeder?
Bestaande luikjes helpen niet
Het vondelingenluikje is ogenschijnlijk een oplossing
voor de acute (psychische) nood waarin de moeder na de
bevalling verkeert. De vrouw ziet geen andere uitweg, vaak
uit angst of door sociale druk. Maar haar problemen zijn
hiermee niet opgelost. Fiom heeft meer dan tachtig jaar
ervaring in de begeleiding van vrouwen die afstand doen
van hun kind. We hebben gezien dat deze vrouwen allerlei
psychische klachten kunnen krijgen die een leven lang
kunnen doorwerken. Door het anoniem afgeven van een
baby bij een vondelingenluik wordt de moeder tijdens en
na de bevalling op geen enkele manier hulp geboden.
In landen waar het vondelingenluikje bestaat zoals Duitsland
worden kinderen nog steeds op andere plekken te vondeling
gelegd en daar dood of levend gevonden. Met andere woorden: invoering van het vondelingenluikje heeft dit probleem
niet opgelost. Er is in het buitenland overigens ook veel
kritiek op de luiken door de nadelen die er aan kleven. Men
wil de luiken op termijn sluiten. Vondelingenluikjes kunnen
een aanzuigende werking hebben. De kans bestaat dat er
steeds meer baby’s anoniem worden achtergelaten omdat dit
maatschappelijk geaccepteerd raakt.
Wie helpt het kind?
Een kind dat bij een vondelingenluik wordt afgegeven, zal
nooit weten wie zijn biologische ouders zijn. En weten
van wie je afstamt, is een recht en inmiddels ook erkend in
internationale verdragen. Om die reden is er nu een wetsvoorstel in behandeling (aanpassing Wobka) waarin wordt
gesteld dat adoptiedossiers honderd jaar bewaard moeten
blijven. Sinds 2004 kennen we de Wet donorgegevens
kunstmatige bevruchting waarmee een eind is gekomen
aan de anonimiteit van donoren en geregeld wordt dat
de afstammingsgegevens van donorkinderen worden
bewaard. Waarom dan nu weer anonimiteit invoeren?
34 |
Wat is dan de oplossing?
In Nederland is van oudsher sterk ingezet op het
voorkomen en bespreekbaar maken van een ongewenste
zwangerschap en op het bieden van vroegtijdige hulp. Het
is van belang om te investeren in bekendheid van bestaande
mogelijkheden van hulp. Vrouwen moeten weten waar
zij terechtkunnen. Hiermee kan voorkomen worden dat
zij haar kind te vondeling legt. Er is hulp beschikbaar voor
zwangere vrouwen in nood, ook in situaties van seksueel
misbruik en eerwraak. In Nederland is het mogelijk om
onder geheimhouding te bevallen, waarna de vrouw
het kind kan afstaan ter adoptie. Fiom begeleidt deze
afstandsmoeders.
•
choice
ZOEKACTIES
Op zoek naar
je familie
Het zoeken en vinden van familie is zeer ingrijpend.
Fiom zoekt voor het merendeel naar familieleden met wie
nog nooit contact is geweest, of naar familie met wie het
contact jaren geleden verloren is gegaan. Beide situaties zijn
lastig en vaak gevoelig. Een bericht van degene die zoekt,
kan de wereld van de ander behoorlijk op z’n kop zetten.
Sinds de oprichting in 1930 heeft Fiom
veel kennis en ervaring opgebouwd in het
begeleiden van mensen die op zoek zijn
naar familieleden en bij de begeleiding van
personen die zijn gevonden. De zoekacties
richten zich op familieleden tot en met de
tweede graad. Dit zijn ouders en grootouders, kinderen en kleinkinderen en (half)
broers en (half)zussen. Fiom zoekt zowel
nationaal als internationaal naar biologische
en juridische familieleden. In Nederland
wordt via de gemeentelijke basisadministratie gezocht, en via afstands- en adoptiedossiers. Zelf beheert Fiom 7.108 afstands- en
3.840 adoptiedossiers, zodat informatie snel
en gemakkelijk te vinden is.
Daarnaast beschikt Fiom over een contactregister met in totaal 188 inschrijvingen.
Dit is voor wie wel gevonden wil worden,
maar zelf (nog) niet wil zoeken, bijvoorbeeld omdat die stap nog te groot is. Of
voor degenen die gezocht hebben via
Fiom, maar van wie de gevonden persoon
(nog) geen contact wil. Door je in te schrijven in het register kan Fiom de gegevens
snel vinden als een familielid later alsnog
contact zoekt. Bij iedere zoekactie (of inschrijving in het register) wordt altijd eerst
het register geraadpleegd.
Het zoeken is een technisch proces,
maar ook verwachtingen spelen een
rol. Daarom spreken hulpverleners van
Fiom uitvoerig met degenen die familie
zoeken om hen zo goed mogelijk
voor te bereiden op de zoekactie en
op (onverwachte) uitkomsten ervan.
Want zoekacties lopen niet altijd zoals
iemand hoopt of denkt.
internationale
zoekacties in 2013
183
147
Nederlanders die hun familie
zoeken in het buitenland
36
buitenlanders die hun familie
zoeken in Nederland
87
afgesloten zaken
•
nationale zoekacties
in 2013
Over de grens
Fiom is de Nederlandse vertegenwoordiger van International Social Service (ISS),
een internationale organisatie die is gevestigd in Genève. Zo maakt Fiom deel
uit van een wereldwijd netwerk en blijft ze op de hoogte van de (inter)nationale
juridische aspecten, kan ze bemiddelen bij grensoverschrijdende sociaal-juridische
problemen op het gebied van draagmoederschap, donorkinderen, gezaghebbenden
en voogdijkwesties, adopties, kinderontvoering, en is ze in staat te bemiddelen bij
internationale zoekacties.
182
174
familie gevonden
•
Fiom jaarmagazine 2013
choice |
35
‘Als ik iemand zie die
op mij lijkt, vraag ik me
altijd af of dit een van
mijn 200 halfbroers
of -zussen is’
36 |
choice
DONORKIND
Jaleesa
werd ruim twintig jaar geleden geboren uit een
anonieme zaaddonor. Jaren later vond ze haar
donorvader en elf halfbroers en -zussen. En dit
kunnen er nog veel meer worden.
M
oeder mieke: “Mijn man en ik wilden
dolgraag een kind, maar omdat hij
onvruchtbaar was, kon dat niet via
de natuurlijke weg. We hebben over
adoptie nagedacht maar die procedure zou jaren duren. Toen we van de gynaecoloog
hoorden over KI (kunstmatige inseminatie, red.)
besloten we daarvoor te gaan. Dan kon ik het kind
zelf dragen en krijgen. De zaaddonor was anoniem.
Wel mochten we een donor selecteren op basis van
uiterlijke kenmerken. We kozen voor een Indische
man met donkerbruin haar zodat het kind zoveel
mogelijk op mijn man zou lijken. Ik heb destijds wel
gevraagd om de gegevens van de donor. Ik vond
dat mijn kind het recht had om te weten wie haar
biologische vader was, maar dat was niet mogelijk.
Uiteindelijk is mijn man ervandoor gegaan met mijn
beste vriendin, toen Jaleesa elf maanden oud was.
Ik stond er vanaf dat moment alleen voor.”
Nieuwsgierig
Jaleesa: “Mijn moeder heeft er nooit een geheim
van gemaakt dat ik een donorkind ben. ‘Je bent een
diepvrieskind,’ grapt ze weleens. Ik heb er eigenlijk
ook nooit veel problemen mee gehad. Maar ik was
wel nieuwsgierig naar mijn afkomst. Toen ik een jaar
of veertien was, kreeg ik het gevoel dat ik iets miste,
dat ik niet helemaal compleet was.”
Mieke: “Ik vond dat heel begrijpelijk, maar zoeken naar
haar vader leek een onbegonnen zaak. Toen zag ik
Fiom jaarmagazine 2013
op tv dat Fiom een DNA-databank had geopend voor
donorkinderen, waarin hun gegevens vergeleken konden worden met het DNA van donoren die zich ook
hadden ingeschreven. Ik heb meteen tegen Jaleesa
gezegd: dit is je kans. Ik was niet bang om haar kwijt
te raken. Wie haar vader ook is, het blijft mijn kind.
Ik heb haar wel gewaarschuwd dat het tegen kon
vallen en dat het anders kon lopen dan ze hoopte.”
‘Ik ben een
diepvrieskind’
Jaleesa: “Ik heb toen nog wel een paar dagen gewacht.
Mijn wettelijke vader was al een teleurstelling voor
me en ik twijfelde of ik me hieraan moest wagen;
dit kon opnieuw een domper worden. Maar de
nieuwsgierigheid naar mijn afkomst heeft toch de
doorslag gegeven. Ik had eigenlijk ook niet veel hoop
op een match. Ik dacht: dit is zoeken naar een speld in
een hooiberg. Geen moment is er bij me opgekomen
dat ik naast mijn donorvader ook halfbroers en -zussen
zou kunnen vinden. Maar dat gebeurde wel: niet alleen
mijn donor is gevonden, ook weet ik inmiddels van het
bestaan van elf halfbroers en -zussen. »
| 37
DONORKIND
Met mijn broers en zussen voelde ik meteen een band. We
zien elkaar helaas niet vaak, één of twee keer per jaar, omdat
we allemaal verspreid over het land wonen. Maar als we elkaar
zien, is het altijd meteen een kippenhok. Het is grappig om
bepaalde trekjes terug te zien bij de anderen. Zo hebben
we dezelfde humor. Als iemand een grap maakt, liggen we
allemaal in een deuk. Ook flappen we er snel dingen uit en
praten we met onze handen. De jongens hebben uiterlijk ook
veel gemeen met elkaar.
Ik heb mijn vader nu twee keer ontmoet. Het contact met hem
is helaas niet helemaal geworden wat ik ervan gehoopt had.
Tijdens de eerste ontmoeting heeft hij zijn stamboom aan mij
laten zien. Dat vond ik geweldig; ik wil graag meer te weten
komen over mijn familiegeschiedenis. Maar ik vond ook dat
hij slecht luisterde en afstandelijk was. Daarnaast vertelt hij
aan mij en mijn halfbroers en -zussen niet dezelfde verhalen.
Daar ben ik een beetje klaar mee, vertel gewoon de waarheid,
denk ik dan. Maar ja, hij is wie hij is, dat moet ik accepteren.
We hebben nu nog af en toe contact via de mail.”
‘Ik zag op tv dat
Fiom een DNAdatabank had geopend’
Helemaal gescreend
Mieke: “Als je achteraf hoort hoe het KI-centrum te werk is
gegaan dan schrik je je kapot. Het is gewoon schandalig.
De donor heeft lang – meer dan twintig jaar – heel veel
gedoneerd. De arts destijds is compleet buiten zijn boekje gegaan.
‘Als ik ooit zelf
een kind krijg,
weet ik tenminste
wie zijn of haar
grootvader is’
38 |
De regel was dat een donor maximaal acht keer doneerde.
Maar er lopen misschien wel tweehonderd halfbroers en
-zussen van Jaleesa rond. Daarnaast blijkt dat de donorvader
nooit gescreend is op erfelijke ziektes en psychische
aandoeningen. Wij werden destijds helemaal gescreend, maar
de donor helemaal niet. Ook is gelogen over de afkomst van
de donor: hij blijkt half Surinaams te zijn, dus helemaal niet
Indisch zoals ons is verteld. Dit alles was een grote schok.
Er loopt nu een zaak tegen de behandelend arts van het
KI-centrum. Daar ben ik blij mee want het is belangrijk dat
zulke wanpraktijken aan het licht komen.”
Jaleesa: “Ik zou zelf nu niet zo snel voor KI kiezen, na deze
hele geschiedenis. Altijd als ik iemand tegenkom die op mij
of een van mijn halfbroers of -zussen lijkt, vraag ik me af:
‘Is dit er weer een van de tweehonderd?’ Maar ik ben ondanks
alles wel heel blij dat ik mijn donorvader ben gaan zoeken.
Het ontbrekende puzzelstukje is gelegd. Wat ik miste, kan ik
nu invullen. Ik kan vragen stellen aan hem, dingen delen met
mijn broers en zussen. Ik weet waar ik vandaan kom, wat mijn
identiteit is. Als ik ooit zelf een kind krijg, kan ik tenminste
zeggen waar zijn of haar grootvader vandaan komt. Het
verhaal is compleet.” «
choice
KID-DNA
KID-register en
DNA-databank
Tot 1 juni 2004 zijn in Nederland zo’n
35.000 kinderen verwekt via anonieme
zaaddonoren. De Fiom-KID-DNAdatabank biedt hun de mogelijkheid
om donoren en andere verwanten op
te sporen.
Voor wie?
• Donorkinderen die voor 2004 zijn geboren dankzij donorzaad
en meer willen weten over hun afkomst of contact willen met
de donor en halfbroers en -zussen.
• Zaaddonoren die hun nakomelingen tegemoet willen komen
door hun gegevens beschikbaar te stellen en eventueel open te
staan voor contact.
Hoe werkt het?
KID is de meest gebruikte methode van bevruchting met
donorzaad. Maar ook als andere methoden zijn toegepast,
zoals IUI-D, IVF-D of ICSI-D, kan het KID-register van Fiom de
donor helpen opsporen. Het matchen gebeurt ‘handmatig’.
Er wordt gekeken naar overeenkomsten zoals donorpaspoort,
hele specifieke kenmerken, en tijd en plaats van donatie en
inseminatie. Wanneer daar een mogelijke match uitkomt, volgt
altijd een DNA-test om de verwantschap definitief te kunnen
vaststellen. Dankzij de KID-DNA-databank hebben anonieme
spermadonoren en donorkinderen nu betere mogelijkheden om
met elkaar in contact te komen. Het KID-register en de daaraan
gekoppelde DNA-databank zijn uniek in Nederland. •
71
nieuwe registraties in 2013
783
registraties totaal
241
donoren
504
donorkinderen
FiomDNA-databank
50
nieuwe registraties in 2013
639
registraties totaal
199
Anonimiteit
Anonimiteit, zoals bij het vondelingenluikje of een anonieme zaaddonor, is een
slechte zaak. Moeder en kind hebben recht op goed medische en psychosociale
begeleiding. Op latere leeftijd kunnen kinderen voor vragen komen te staan die te
maken hebben met hun identiteit of genetische kenmerken. Zij moeten dan over
hun afstammingsgegevens kunnen beschikken.
•
JaarMagazine Fiom 2013
FiomKID-register
donoren
403
donorkinderen
| 39
Fiom deelt kennis
Fiom is in 2013 vaak gevraagd om haar opgebouwde
expertise op het gebied van ongewenste zwangerschap,
tienerzwangerschap en jong ouderschap over te dragen
aan professionals in de zorg, het welzijn en het onderwijs.
Een greep uit de lezingen, workshops en trainingen die
Fiom organiseert.
Lezingen, workshops en trainingen
Werken met tienermoeders
De begeleiding van tienerouders is met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) een taak van gemeentelijke instellingen geworden. Fiom is sinds 2011 gestopt met de hulpverlening aan
tienerouders maar heeft op dit terrein wel jarenlange kennis en expertise
opgebouwd. In het kader van deskundigheidsoverdracht worden nu trainingen, lezingen en workshops op maat gegeven aan beroepskrachten
die in hun werk te maken krijgen met jonge zwangere vrouwen en jonge
ouders. Dit waren in 2013 hulpverleners, maar ook kraamverzorgenden,
verloskundigen, ambulant begeleiders en leerkrachten.
In de trainingen deelt Fiom kennis over verschillende aspecten die een
rol spelen in de omgang met en begeleiding van jonge ouders. Centraal
staan hierin de communicatie met en benadering van jonge ouders. Om
hen goed te kunnen begeleiden is het vinden van aansluiting bij deze
doelgroep namelijk een eerste vereiste. Het signaleren van hulpvragen
en het begeleiden daarbij komt volop aan bod. Problemen op verschillende levensgebieden worden in kaart gebracht en er is aandacht voor
regionale verwijsmogelijkheden.
In de trainingen wordt gebruikgemaakt van werkvormen en praktijkvoorbeelden en is veel ruimte voor het oefenen van vaardigheden en
casuïstiekbespreking.
Mieke, verpleegkundige:
‘Erg interessant en
verhelderend, vooral de
informatie over wetten en
regelgeving’
Els, kraamverzorgster:
‘Heel informatief en
bruikbaar. Ik merk dat ik
soms te veel mijn oordeel
vorm, omdat ik zelf
moeder ben’
Sylvia, verpleegkundige:
‘Ik besef nu dat ik me
meer moet focussen op
psychische begeleiding bij
tienerzwangerschappen’
Floor, lerares:
‘De kracht van het
oplossingsgericht werken
met jonge moeders was
een echte eyeopener’
40 |
choice
TRAININGEN
Vierdaagse conferentie
‘Ban papia tocante sexualidad’
Workshop tienerzwangerschap en het puberbrein
Het aantal tienermoeders in het Caribisch gebied is relatief hoog.
Ongeveer 10 procent van de moeders is er tiener en op Aruba zit hier
een stijgende lijn in.
In 2010 organiseerde het Wit Gele Kruis op Aruba voor het eerst een
conferentie over tienermoeders, mede ten behoeve van de BES-eilanden.
Preventie van en hulp aan tienermoeders stond in het Caribisch gebied
destijds in de kinderschoenen. Fiom heeft als specialist op dit gebied een
bijdrage geleverd aan de conferentie. In 2013 werd op Aruba een vervolgconferentie georganiseerd. Uit onderzoek van het Wit Gele Kruis bleek dat
bij jongeren veel onwetendheid bestaat op het gebied van seksualiteit.
Doel van de conferentie was om ouders, leerkrachten en professionals uit
het werkveld te informeren over het belang van seksuele educatie.
Fiom verzorgde hier op uitnodiging presentaties en workshops op het gebied van tienerzwangerschappen en het puberbrein. In de afgelopen jaren
is duidelijk vooruitgang geboekt als het gaat om de aanpak van tienerzwanger- en -ouderschap. Zowel scholen als ouders staan ervoor open en
werken mee aan oplossingen voor problemen.
‘Het moet afgelopen zijn met het taboe op
seksualiteit. Het is achterhaald. Kinderen
en tieners worden nieuwsgierig en gaan
toch wel experimenteren. Bij de ouders ligt
de belangrijke taak om hun kinderen hierin
te begeleiden en te informeren. Dat hoeven
zij niet alleen te doen, daar willen wij hen
als school in ondersteunen’
Josette Daal, directeur SKOA (Aruba)
Training
Besluitvorming
bij ongewenste
zwangerschap
Doel van de trainingen is om de deelnemers - vaak beroepskrachten die in hun
werk te maken krijgen met vragen over
ongewenste zwangerschap - handvatten te bieden hoe ze hiermee kunnen
omgaan. Hoe kunnen ze hulp bieden bij
de besluitvorming of naar wie kunnen
ze doorverwijzen? Aan de hand van
praktijkcases komen do’s en don’ts aan
de orde. Ook wordt aandacht besteed
aan de eigen ideeën en houding ten
aanzien van zwangerschap en abortus.
• Wat zijn redenen dat een zwangerschap ongewenst is? Wat geeft met
name stress?
• Wat zijn de keuzemogelijkheden bij
een ongewenste zwangerschap, mede
gelet op de zwangerschapsduur?
• Welke afwegingen zijn van belang in
een zorgvuldig besluitvormingsproces?
Hoe zit het met minderjarigen, moeten de ouders worden ingelicht?
• Hoe kun je omgaan met situaties
waarin man en vrouw er verschillend
over denken?
• Wat is de impact van eigen waarden
en normen bij begeleiding van ongewenst zwangeren?
• Toelichting op de Fiom-werkwijze
Interesse in een workshop of training?
Kijk op fiom.nl voor meer informatie
Fiom jaarmagazine 2013
| 41
ONLINE
Vernieuwde website
42 |
Alle informatie en hulp over ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen is vanaf nu te vinden
op één website.
zwangerschap en afstamming kunnen vinden en waar
ze gemakkelijk in contact kunnen komen met een
Fiom-specialist voor consultatie.
Fiom heeft ervoor gekozen om een aantal verschillende
websites op te laten gaan in Fiom.nl. Dit wordt de
website waar ongewenst zwangeren en mensen met
afstammingsvragen terechtkunnen voor hulp, advies en
informatie. Daarnaast is Fiom.nl dé online kennisbank
waar professionals informatie over ongewenste
Helemaal nieuw is onder andere ‘Zwanger, wat nu’, een
online zelfhulpmodule met vragen en oefeningen voor
ongewenst zwangeren om hen verder te helpen in het
keuzeproces.
Benieuwd? Kijk op www.fiom.nl
choice
kennis delen is
vermenigvuldigen
Met meer dan 80 jaar ervaring bezit Fiom een
schat aan specialistische kennis over ongewenste
zwangerschap en afstamming.
Onze kennis en expertise bouwen we op vanuit
onze contacten met cliënten en collega’s,
in nauwe relatie met ontwikkelingen in de
maatschappij en wetenschap.
Het is ons doel om kennis zo veel mogelijk te
delen, uit te wisselen en verder te ontwikkelen.
Heeft u vragen, zoekt u informatie, of ziet u een
mogelijke samenwerking?
Neem dan contact met ons op!
Specialist bij ongewenste zwangerschap
en afstammingsvragen
het recht
om te weten
van wie je
afstamt
Als je niet weet wie je biologische vader of moeder is,
kan dat bepalend zijn voor hoe je in het leven staat.
Fiom biedt informatie en hulp, begeleidt bij een
zoekactie en beheert de KID-DNA-databank die een
match bij anoniem donorschap mogelijk kan maken.
Je hebt het recht tot inzage in jouw eigen afstandsof adoptiedossier. En om op zoek te gaan naar jouw
(biologische) familie.
voor meer informatie kijk op www.fiom.nl
Specialist bij ongewenste zwangerschap
en afstammingsvragen

Download Report