Deel 1 Uitbreidingsoefeningen Afkortingen Opdracht 1 Vervang de woorden tussen haakjes door een afkorting. 1. Z.K.H. (Zijne Koninklijke Hoogheid) Koning Filip van België bezocht vandaag de vestiging van Unicef (United Nations International Children’s Emergency Fund) in Brussel. 2. De VN (Verenigde Naties) is een internationale organisatie, opgericht in 1945 door 51 landen. 3. ‘Kiezer heeft gekozen voor N-VA (Nieuw-Vlaamse Alliantie) én PS (Parti Socialiste).’ 4. Een presentator van radiozender StuBru (Studio Brussel) beweert een ufo (unidentified flying object) gezien te hebben! 5. Dit weekend worden er temperaturen tot 30 °C (graden Celsius) verwacht. Goed nieuws dus voor de horeca (hotel, restaurant, café) aan zee. 6. Op blz. (bladzijde) 54 van jullie werkschrift wordt uitgelegd wat een vzw (vereniging zonder winstoogmerk) is. 7. Mijn vader verstuurde zijn cv (curriculum vitae) naar de NMBS (Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen) toen hij vernam dat ze daar nog een treintechnicus zoeken. 8. Leerlingen uit het a.s.o. (algemeen secundair onderwijs) zijn zeker niet aso (asociaal)! Opdracht 2 Welke afkorting zoeken we? 1. acquired immune deficiency syndrome = aids 2. seksueel overdraagbare aandoening = soa 3. Noord-Atlantische Verdragsorganisatie = NAVO 4. Hare Koninklijke Hoogheid = H.K.H. 5. Koninklijk Besluit = KB 6. compact disc = cd 7. Internationaal Olympisch Comité = IOC 8. Centrum voor Leerlingbegeleiding = CLB Bepaald lidwoord Opdracht 3 Vul het krantenartikel aan met de ontbrekende bepaalde lidwoorden. Bakken kritiek voor Steven Spielberg voor ‘doden van dino’ Een foto van Hollywood-regisseur Steven Spielberg samen met een ‘gedode’ dinosaurus gaat het hele internet rond. De topregisseur krijgt daarbij bakken kritiek voor ‘het doden van het dier’. Het is niet zo ongewoon dat stropers of jagers op het internet harde kritiek te verwerken krijgen als er een foto van hen wordt gepost waarop ze hun ‘jachttrofee’ tonen. Maar in dit geval lijken de mensen te vergeten dat dino’s intussen al miljoenen jaren niet meer bestaan. Bovendien herkennen ook heel wat mensen de bekende regisseur niet. En dan zijn er ook mensen die Spielberg wél herkennen, maar ook dan nog niet doorhebben dat het dier op de foto helemaal geen echte dino is. De foto van Spielberg met de triceratops dateert uit de jaren ‘90 en werd genomen tijdens de opnames van blockbuster Jurassic Park. Het dier op de foto is dus helemaal niet echt en is een van de dino’s die in elkaar werd gestoken voor de film. De foto werd als grap gepost op sociale netwerksite Facebook door een Amerikaan, die hiermee reageerde op de heisa rond een bekende Amerikaanse cheerleader die doodsbedreigingen kreeg omdat ze op haar Facebookpagina meerdere foto’s had gepost van dieren die ze had gedood. In geen tijd werd de foto al meer dan 30.000 keer gedeeld. www.gva.be, 11/07/2014 Opdracht 4 Vul het krantenartikel aan met de ontbrekende bepaalde lidwoorden. Parijs geteisterd door ratten Wie rond het Louvre in Parijs wandelt, kan dezer dagen het gezelschap krijgen van ratten. Franse media meldden maandag dat hun hoofdstad met een serieuze plaag kampt. De diertjes palmen onder meer het Carrouselpark rond het museum in. Opvallend genoeg vinden toeristen en Parisiens de aanwezigheid van de ratten niet erg. Volgens de Franse zender TF1 gaan veel mensen er gewoon naast zitten om te picknicken. De Fransen vermoeden dat de overrompeling door ratten te maken heeft met ondergrondse werken die momenteel plaatsvinden, het eten dat de bezoekers achterlaten en de milde winter die we achter de rug hebben. Eén ding staat vast: het Louvre heeft zelf een bestrijdingsfirma ingeschakeld om de dieren rond de toeristische trekpleister te verwijderen. De Franse justitie maakte maandag ook bekend dat ratten schuldig zijn aan een groot TGV-ongeluk op 17 juli. De beestjes hadden de bedrading van een seinhuisje kapot geknaagd waardoor de trein een verkeerd signaal kreeg. Eerder dacht men dat het ongeluk was veroorzaakt door een menselijke fout of werken, maar dat blijkt niet te kloppen. De spoorwegarbeiders zijn nu bezig met het controleren van de bedrading in zo’n tienduizend seinhuisjes. www.gva.be, 29/07/2014 Hoofdletters Opdracht 5 Schrijf hoofdletters waar nodig. 1 man, 1 arm, 41 tattoos van Homer Simpson In 2007 liet hij een eerste keer Homer Simpson op zijn arm tatoeëren. Zeven jaar later is het aantal tatoeages vermeerderd tot 41. En dus verdient Nieuw-Zeelander Lee Weir zijn plaats in het Guinness Book of Records. ‘De wetenschap dat ik een wereldrecord in mijn bezit heb, maakt mij bijzonder opgewonden.’ De 27-jarige man uit Auckland heeft pas op latere leeftijd zijn liefde voor de gele familie kunnen ontdekken. ‘Van mijn vader mocht ik niet naar The Simpsons kijken, zegt Lee Weir in The Daily Mirror. ‘Hij was een echte Ned Flanders (personage uit The Simpsons) en wilde vermijden dat ik door Homer het beeld zou hebben van een gezinshoofd dat een idioot is’, vertelt hij. Het wereldrecord heeft hij, maar de Nieuw-Zeelander hoopt nog een andere droom te realiseren. ‘Ik zou heel graag Matt Groening - de maker van de reeks - willen ontmoeten. En dan zou ik hem vragen of hij van mij een Simpsonfiguurtje wil maken, zodat ik uiteindelijk ook dat figuurtje op mijn huid kan laten zetten.’ www.deredactie.be, 22/07/2014 Opdracht 6 Welk woord met of zonder hoofdletter zoeken we? 1. een oorspronkelijke inwoner van het noordpoolgebied = Inuït 2. de periode tussen de oudheid en de nieuwe tijd, van 476 tot 1492 n. Chr. = de middeleeuwen 3. een haute couture modehuis, ook bekend om zijn parfum met nummer 5 = Chanel 4. een monument in het Heizelpark in Brussel = Atomium 5. brief, meestal op rijm, die kinderen op 1 januari voorlezen aan hun peter of meter = nieuwjaarsbrief 6. de munteenheid van onder andere de VS, Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, Suriname = dollar 7. het heilige boek van de islam = Koran 8. een energiedrank die je vleugels geeft = Red Bull 9. de tweede zondag in mei, waarop de moeders geschenken krijgen (in de provincie Antwerpen op 15 augustus) = Moederdag 10. een bijna 200 kilometer lange schaatstocht over natuurijs die wordt georganiseerd door de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden = Elfstedentocht Meervoud Opdracht 6 Maak zinnen zodat het betekenisverschil tussen de volgende meervoudsvormen duidelijk wordt. Gebruik eventueel een woordenboek. 1. padden - paden Tijdens onze wandeling over smalle bospaden zagen we geregeld padden oversteken. 2. portieren - portiers De portiers hielden de portieren van de auto open zodat de president vlot kon uitstappen. 3. wortels - wortelen Hoewel wortelen/wortels eigenlijk de wortels van de plant zijn, smaken ze heerlijk! 4. bladen - bladeren - blaren De leraar deelde de toetsenbladen uit. In de herfst vallen de eerste bladeren van de bomen. Die nieuwe schoenen zorgden voor pijnlijke blaren op mijn voeten. 5. spellen - spelen In 2012 vonden de Olympische Spelen plaats in Londen. Na twee spellen kenden we de winnaar. Opdracht 7 Herschrijf de volgende zinnen in het meervoud. Pas ook andere woorden aan waar nodig. 1. Gisteren werd er een kangoeroe geboren in de zoo. Gisteren werden er kangoeroes geboren in de zoos. 2. De sportman werd ingedeeld in een categorie op basis van zijn capaciteit. De sportmannen/sprtlui/sportlieden werden ingedeeld in categorieën op basis van hun capaciteiten. 3. Welk criterium daarbij gehanteerd wordt, bepaalt een expert. Welke criteria daarbij gehanteerd worden, bepalen experts/experten. 4. Het kind kreeg een straf voor het stelen van een appel. De kinderen kregen straffen voor het stelen van appels/appelen. 5. Een bekende Amerikaanse rapper gaf een gsm cadeau aan zijn groupie. Bekende Amerikaanse rappers gaven gsm’s cadeau aan hun groupies. 6. Kijk! Daar springt een ree in een kloof! Kijk! Daar springen reeën in kloven! 7. Een filosoof heeft soms een raar idee over de liefde. Filosofen hebben soms rare ideeën over de liefde. 8. Een kapper gebruikt meestal veel shampoo en haarspray. Kappers gebruiken meestal veel shampoos en haarsprays. 9. Een genie bedacht een remedie voor een dodelijke epidemie. Genieën bedachten remedies voor dodelijke epidemieën. 10. Tijdens de wintervakantie vindt er geregeld een evacuatie plaats van iemand die viel met zijn ski. Tijdens de wintervakanties vinden er regelmatig evacuaties plaats van mensen die vielen met hun ski’s. Samenstelling en afleiding Opdracht 8 Maak een samenstelling en een afleiding met elk grondwoord. Grondwoord hand schrift blauw nieuw houden Samenstelling handwerk handschrift donkerblauw nieuwjaar vasthouden Afleiding handig schriftelijk blauwig vernieuwing houding hoop vrede mond hoopvol vredesverdrag mondvoorraad wanhopig vredig mondeling Opdracht 9 Lees het krantenartikel. Zijn de onderstreepte woorden samenstellingen of afleidingen? Duid het juiste antwoord aan in de tabel onder de tekst. Koppel reist wereld rond op zoek naar perfecte huwelijkslocatie Het Britse koppel Alex en Lisa trekt de wereld rond in een tweedehandscamper in de hoop de perfecte locatie te vinden voor hun droombruiloft. Ze gaven elkaar ondertussen al 66 keer het jawoord. De tortelduifjes leggen hun avonturen vast in woord en beeld. Op de blog 2people1life documenteren Alex en Lisa hun zoektocht naar de ideale trouwplaats. In hun tweedehandscamper ‘Peggy’ reizen ze de wereld rond en organiseren ze een huwelijk in ieder land waar ze belanden. Het koppel reist ondertussen al drie jaar rond en stapte al 66 keer in het huwelijksbootje. Aan het einde van de rit hopen ze hun droomhuwelijk gevonden te hebben zodat ze officieel, met vrienden en familie, man en vrouw kunnen worden. Alex en Lisa zijn echte avonturiers en laten zich op iedere locatie bijstaan door mensen die kennis hebben van de lokale gewoontes. Zo trouwen ze telkens op een manier die aansluit bij de plaatselijke gewoontes. Hun tocht levert niet alleen straffe verhalen op, maar ook prachtige beelden die toekomstige bruiden en bruidegoms kunnen inspireren voor hun speciale dag. weekend.knack.be, 20/07 /014 Woord huwelijkslocatie Britse tweedehandscamper droombruiloft jawoord documenteren zoektocht trouwplaats huwelijk huwelijksbootje avonturiers bijstaan plaatselijke prachtige toekomstige Telwoord Opdracht 10 Samenstelling? X X X X X Afleiding? X X X X X X X X X X X Schrijf de getallen voluit. 1. De winnaar van de Gouden Boekenuil ontvangt 25.000 euro en een kunstwerk. vijfentwintigduizend 2. De Italiaan Nibali heeft na de 17de etappe in de Tour de France de voorsprong op zijn Spaanse concurrent Valverde verder uitgebreid. zeventiende 3. Luchthaven Schiphol begroet 50.000.000ste passagier van dit jaar. vijftig miljoenste 4. 10 jobs die (gelukkig) niet meer bestaan tien 5. Digitale oma is 93 jaar drieënnegentig 6. Elk uur een leuke prijs voor de 55ste beller! vijfenvijftigste 7. Het jaar 2001 is het eerste jaar van de 21ste eeuw. tweeduizend en een / eenentwintigste 8. De 100.000ste klant van een bloemenzaak werd letterlijk in de bloemetjes gezet door de eigenaars. honderdduizendste 9. Koning Filip is de 7de koning der Belgen. zevende Opdracht 11 Schrijf de getallen en breuken in deze krantenkoppen voluit. 1. In 1 nacht 7 fietsendieven opgepakt één/zeven 2. Peuter houdt als geboren entertainer 500 man in de ban vijfhonderd 3. 10de editie van Tomorrowland groot succes tiende 4. DNA-test pleit man vrij na 26 jaar opsluiting zesentwintig 5. 20.000 duiven gelost als herdenking WO I twintigduizend 6. Nieuw VRT-gebouw kost 105 miljoen euro honderdenvijf miljoen 7. Jongen laat 232 tanden trekken tweehonderdtweeëndertig 8. Geen 2/3-meerderheid om discriminatie in Grondwet op te nemen tweederdemeerderheid Tussenletters Opdracht 12 Ken jij het verschil in betekenis tussen deze woorden? Vul de zinnen aan met de juiste combinatie. • schilderatelier - schildersatelier Onze school heeft een eigen schilderatelier voor leerlingen die kunst in hun lessenpakket hebben zitten. Als je er binnenkomt waan je je in een echt schildersatelier. Een man als Picasso zou zich er zeker thuis gevoeld hebben. • waternood - watersnood Miljoenen mensen in Afrika lijden onder de waternood. Het probleem moet zwaarder aangepakt worden want ook veel baby’s sterven door de droogte. In Azië daarentegen gaan jaarlijks duizenden mensen ten onder aan watersnood. Grote overstromingen laten een spoor van vernieling achter. • zusterschool - zustersschool De zusterschool van onze school is een zustersschool. Je wordt er opgeleid tot non. Opdracht 13 Maak samenstellingen met de opgegeven woorden. Let op voor de betekenisverschillen! 1. De vrouw zong een (wieg + lied) wiegelied voor haar kindje dat zonet aan (wieg + dood) wiegendood gestorven was. 2. Koningin Mathilde droeg een (raaf + zwart) ravenzwarte jurk met gestileerde bloemen in (fles + groen) flessengroen. 3. De (station + straat) Stationsstraat in ons dorp is een aangename (wandel + straat) wandelstraat. 4. Ik vroeg mijn moeder in een (kat + bel) kattebelletje om een (kat + bel) kattenbelletje te kopen voor onze lapjeskat. 5. De chimpansees waren (aap + trots) apetrots op de kom met (aap + noten) apennootjes die ze bemachtigd hadden van hun verzorgers. 6. Drie (beer + sterk) beresterke mannen verkleedden zich als grizzly’s en droegen een prachtig (beer + vel) berenvel. 7. Het (reus + rad) reuzenrad op de Sinksenfoor is (reus + groot) reuzegroot! 8. Nu men in Nederland een koning heeft in plaats van een koningin vieren ze niet langer (Koningin + dag) Koninginnedag, maar (Koning + dag) Koningsdag. Veel Nederlanders eten dan traditiegetrouw een (koningin + hapje) koninginnenhapje. 9. In die (meisje + school) meisjesschool komt de (meisje + naam) meisjesnaam ‘Marie’ vaak voor. 10. De politicus wilde eerst (rug + spraak) ruggespraak houden met zijn partij alvorens een uitspraak te doen. Opdracht 14 Welke samenstellingen zoeken we? 1. heel erg moe = hondsmoe 2. drank met meer dan 20% alcohol = sterkedrank 3. straling van de zon = zonneschijn 4. hoofd van een spoorwegstation = stationschef 5. helemaal blind = stekeblind 6. overleg met opdrachtgevers, vertrouwelingen voordat men een besluit neemt = ruggespraak 7. verwisseling van uiterlijk/voorkomen = gedaanteverwisseling 8. een sliert slijmerig neusvocht = snottebel Zelfstandig naamwoord Opdracht 15 Schrijf een oproep om je verdwenen huisdier op te sporen. Zorg ervoor dat de volgende onderdelen erin verwerkt zijn: • een eigennaam van een persoon • een eigennaam van een plaats (gebouw, stad, land, planeet …) • twee soortnamen die de-woorden zijn • twee soortnamen die het-woorden zijn Je tekstje telt vijf tot acht regels. De gebruikte onderdelen onderstreep je. Controleer je spelling. Persoonlijk antwoord