Entente Florale
Nederland
S amenwe r k e n aan e e n V i t al e G roe n e St a d
Nationale
Groencompetitie
2014
Entente Florale Nederland
3
Inhoud
Voorwoord3
Entente Florale competitie
4
Kwaliteitsverbetering van groene openbare ruimte door samenwerking
6
Jurering en jurycriteria
8
Nationale Groencompetitie 2014
Bergen op Zoom
12
Beesel
14
Doetinchem
16
Hoenderloo
18
Dronten
20
Oisterwijk
22
Willemstad
24
Vianen
26
Themacertificaten28
Colofon
2
Nationale Groencompetitie 2014
31
Voorwoord
De nationale groencompetitie Entente Florale en de Nationale Groendag zijn
activiteiten die ontwikkeld worden in het kader van de Vitale Groen Stad. Dit
platform staat voor goede groenvoorzieningen in het verstedelijkte gebied.
Het doel van De Vitale Groene Stad filosofie is het informeren en stimuleren
van de belangstelling bij overheden, organisaties en bedrijven die
professioneel bezig zijn met de planning en ontwikkeling van het stedelijke
gebied voor het op de juiste wijze inzetten van groen.
Goed toegepast groen is van essentieel belang voor het leefmilieu en stad en
dorp. Dan gaat het om de aankleding van de woonomgeving waarbij de
particulieren tuinen naast het openbaar groen een rol spelen, het park(je) om
te spelen en te recreëren, het groen in en om de werkplek, het groen in en
om gezondheidsinstellingen. Groen kan bijdragen bij het terugdringen van
wateroverlast in de woonwijk, het verbeteren van de participatiegraad onder
inwoners, het tegengaan van verloedering door braakliggend terrein,, het
ondernemen van actie tegen overgewicht bij kinderen. Groen is van belang als
windkering, als geluiddemper en als belangrijk middel in de strijd tegen fijn
stof. Het heeft ook een belangrijke economische functie. Groen staat niet op
zichzelf, zo zei VNG directeur Kees Jan het terecht in zijn toespraak op de
Nationale Groendag 2014, maar biedt mogelijkheden om opgaven die op
andere terreinen liggen, aan te pakken. Zo verandert groene ruimte van
‘kostenpost’ naar ‘oplossingsmogelijkheid’.
gedachte van de Vitale Groene Stad uit te dragen. Het groen in stad en dorp
verdient onze voortdurende aandacht. Niet alleen omdat het mooi is, meer
omdat het juist door het multifunctionele karakter, een onmisbare bijdrage
levert aan het leefmilieu van kind en volwassene.
Competitie
Vier dorpen en vier steden waren dit jaar de genomineerden voor de
landelijke groencompetitie Entente Florale Het zijn in alfabetische volgorde bij
de steden: Bergen op Zoom, Dronten, Doetinchem en Oisterwijk. In de
categorie dorpen Beesel, Hoenderloo (gemeente Apeldoorn), Vianen en
Willemstad (gemeente Moerdijk). Zij werden beoordeeld door een
onafhankelijke en zeer deskundige jury. Voor beide categorieën is een jury
samengesteld. In elke jury zijn dezelfde disciplines vertegenwoordigd.
In deze uitgave wordt de jureringsprocedure beschreven. Ook geven we een
portret van de deelnemende steden en dorpen met daarbij een beknopte
samenvatting van het juryrapport. De prijsuitreiking is dit jaar net zoals in 2013
een onderdeel van de Nationale Groendag, die dit jaar in Groningen - de
winnaar in de categorie steden van 2013 - werd georganiseerd in
samenwerking met onze partners het ministerie van Economische Zaken,
Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Platform31.
Jaap Spros
Voorzitter Entente Florale Nederland
Burgerparticipatie
We zien dat de overheid meer en meer een beroep doet op burgerparticipatie.
Gemeentelijke budgeten zijn beperkt. Dat geldt ook voor het gro en. Het is dan
mooi om te zien hoe in veel gemeenten dit positief wordt opgepakt doordat
bewoners constructief meedenken en er vanuit de bevolking tal van nieuwe
initiatieven ontstaan.
Deze aspecten worden ook onder de aandacht gebracht door de speciale
maatschappelijke themacertificaten die aan de gemeenten die deelnemen
aan de Entente Florale kunnen worden toegekend. En dan gaat het om
thema’s als Groen en Economie, Groen en Gezondheid, Groen en
Bewonersparticipatie en Groen en Biodiversiteit. Ook hierover leest u in deze
uitgave meer. Deze certificaten zijn meer dan een pluim op de hoed. De
criteria die er voor zijn opgesteld, geven richting aan gemeentelijk beleid.
Entente Florale Nederland is er trots op met een groeiend aantal partners de
Entente Florale Nederland
3
DE ENTENTE FLORALE COMPETITIE
Begeleiding
Vanuit de Entente Florale krijgt elke gemeente aandachtspunten aangereikt in
de vorm van criteria van deelname. Deze worden op pagina XXX uiteengezet.
Daarnaast biedt Entente Florale Nederland de gemeente begeleiding van een
deskundige. Deze persoon kan de gemeente helpen bij het geven van
antwoord op vragen als: Waar wordt speciaal op gelet? Hoe denkt de jury over
bepaalde zaken? Hoe kan de gemeente optimaal profijt trekken uit haar
deelname? Het is dan ook belangrijk om die begeleiding goed te benutten. Elke
gemeente wordt door de begeleider in principe drie keer bezocht.
De deelname aan de nationale groencompetitie Entente Florale staat open
voor elke Nederlandse gemeente. Er is sprake van twee categorieën. Een
‘stad’ is een gemeente of stadsdeel, die meer dan 15.000 inwoners telt. Het
stadsdeel moet daarnaast ook nog over een eigen deelraad beschikken. Een
gemeente met minder dan 15.000 inwoners valt binnen de categorie ‘dorpen
& kleine steden’. Een gemeente die is samengesteld uit een aantal kernen is
gerechtigd een van deze kernen in te schrijven in de categorie ‘dorpen &
kleine steden’. Voorwaarde is wel dat het aantal inwoners van de kern kleiner
is dan 15.000. Bij de jurering wordt alleen de betrokken kern en het
buitengebied meegenomen in de beoordeling.
Aanmelding
Voor deelname aan de nationale groencompetitie wordt de gemeente
genomineerd door de stichting Entente Florale Nederland en Vereniging
Stadswerk Nederland. Als een gemeente vindt dat haar visie, beleid en
uitvoering daarvan op een zeer hoog niveau staat dan kan deze zich ook zelf
voor deelname aanmelden. Het aanmeldingsformulier is te downloaden op
www.vitalegroenestad.nl . In overleg tussen het bestuur van de Entente Florale
en de gemeente wordt bepaald in welk jaar de gemeente deel zal nemen.
4
Nationale Groencompetitie 2014
Internationaal
De winnaars van Goud in beide categorieën kunnen deel nemen aan de
internationale competitie van Entente Florale Europe. Om hen optimaal voor te
bereiden, krijgen ook de deelnemers hier een begeleider toegewezen.
Ervaring speelt een belangrijke rol. Deze begeleider heeft extra oog voor de
details die tijdens de internationale competitie door de jury van belang worden
geacht. VRAAG: moeten we hier ook de mogelijkheid neerzetten van
deelnemers die Zilver heben behaald??
De organisatie
De organisatie van de Nederlandse competitie van Entente Florale is in handen
van de stichting Entente Florale Nederland. Deze organisatie wordt gedragen
door het Ministerie van Economische Zaken, Vereniging Nederlandse
Gemeenten (VNG), Platform 31, Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en
Plantkunde (Groei & Bloei), Stadswerk Nederland, Nederlandse Vereniging van
Tuin- en Landschapsarchitecten NVTL, Natuurmonumenten, ANWB, Groenkeur,
Bouwend Nederland, Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (PPO),
Productschap Tuinbouw, CAH Vilentum Almere en GGD Nederland. Veel van
deze organisaties zijn ook in het bestuur vertegenwoordigd.
De jurering werd in 2014 verzorgd door twee jury commissies (één voor de
categorie Steden en één voor de categorie Dorpen & kleine steden) die samen
de onafhankelijke jury van Entente Florale Nederland vormen. Bij het uitdragen
van de Vitale Groene Stad werkt Entente Florale Nederland op basis van een
convenant, nauw samen met het ministerie van Economische Zaken, de
Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het kenniscentrum Platform31.
e Stad
Vitale Groentuele zaken
e
D
f
e
ri
sb
w
Digitale nieu op de hoogte blijven van de ac van het
aarden
ekelijks
chappelijke w
Wilt u tweew
che en maats
is
om
d u zich dan
on
el
M
ec
rondom de
daarbuiten?
en
nd
la
ad, via
er
ed
t in N
tale Groene St
groene produc
rief van De Vi
sb
w
eu
ni
le
gita
aan voor de di
ieuwsbrief.
oenestad.nl/n
gr
le
ita
.v
w
w
w
naar
eed verstuurd
sbrief wordt br
w
eu
,
ni
en
le
ta
pp
gi
Deze di
ici, waterscha
,
ovincies, polit
psarchitecten
gemeenten, pr
cten, landscha
ite
ch
ar
s,
ar
s,
la
er
ke
ek
omkw
projectontwik
orzieners, bo
grootgroenvo
sector en
uw
bo
de
hoveniers en
,
isinstellingen
nn
ke
en
ijs
onderw
ereld.
gezondheidsw
Entente Florale Nederland
5
Kwaliteitsverbetering van groene openbare ruimte
door samenwerking
Meer en meer doen gemeenten een beroep op bedrijven, inwoners en
organisaties om taken in gezamenlijkheid uit te voeren. Gemeenten
kunnen door de overheveling van Rijkstaken niet meer alleen de
verantwoordelijkheid hiervoor dragen en dus wordt er een beroep
gedaan op bedrijfsleven en inwoners. Voor de groene openbare ruimte
biedt deze ontwikkeling tal van kansen.
In de afgelopen jaren zijn er dan ook al veel initiatieven ontstaan in tal van
gemeenten waarbij inwoners en bedrijfsleven de verantwoordelijkheid
dragen voor hun groene omgeving. Dit komt ook nog eens op het moment
dat de gemeenten door de bezuinigingen veelal niet meer voldoende
budget hebben om het groen overal even optimaal aan te leggen en te
kunnen onderhouden. Deze veranderingen bieden echter ook tal van
mogelijkheden. Door projecten waarbij gemeenten, inwoners en
bedrijfsleven gezamenlijk de handschoen oppakken, ontstaan coalities
tussen allerlei partijen die dus belang en waarde hechten aan hun
omgeving. Om groenprojecten aan te leggen en te beheren, maar ook om
slimme combinaties te maken met de verschillende partijen, waar kennis en
kunde worden gedeeld om daarmee kwaliteitsverbetering te verkrijgen.
6
Nationale Groencompetitie 2013
2014
Vergroening in plaats van verstening
Diverse gemeenten zijn hier al volop mee aan de slag, zoals de gemeente
Bergen op Zoom die in haar coalitieakkoord heeft staan dat vergroening in
versteende gebieden prioriteit heeft. De gemeente maakt daarbij wijkdeals
met bewoners om een deel van het beheer van openbaar groen in de wijk
op zich te nemen. Het in dit voorjaar aangetreden bestuur gaat de komende
jaren dan ook werken aan een groene leefomgeving. De reden hiervoor is
dat deze niet alleen een bijdrage levert aan de leefbaarheid, maar het
bevordert ook de gezondheid en het welbevinden, verbetert het milieu,
bevordert de biodiversiteit, het stimuleert een veilige leefomgeving en het
heeft een positieve invloed op de waarde van onroerend goed. Kortom
gemeenten zien meer en meer dat door de juiste toepassing van groen dit
meerdere economische voordelen biedt.
Het Groene Spoor
Niet alleen de gemeente neemt hiertoe het initiatief. Tal van
bewonersinitiatieven zijn er in ons land waarbij inwoners de zorg dragen
voor hun leefomgeving. Een uitstekend voorbeeld hiervan is Het Groene
Spoor in Amersfoort. Dit burgerinitiatief is opgericht in 2007 met als doel
een groene verbinding tot stand te brengen tussen de binnenstad van
Amersfoort en het buitengebied. Het doel hiervan is onder andere het
vestigen van een groen-recreatieve verbinding tussen binnenstad en
buitengebied dat een oplossing kan bieden voor de maatschappelijke en de
stedenbouwkundige opgaven waar Amersfoort zich nu en in de komende
jaren mee geconfronteerd ziet. Zo vertelt Gijs van Valkenhoef - voorzitter
van de stichting Het Groene Spoor – dat de stichting bewoners en bedrijven
laat deelnemen in de aanleg en het beheer van het groene spoor.
Betrokkenheid van bedrijven bij zulk soort initiatieven zijn onmisbaar. “Zo
hebben wij in Amersfoort veel baat bij de participatie H+N+S
landschapsarchitecten, van een plaatselijke hovenier Van Rijnsoever, van
Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij, van de maatschappelijke
inzet van de ‘KR8 van de ambtenaar’ en van Royal HaskoningDHV. Niet
alleen voor het lenen van machines, maar zeker van hun inzet en vakkennis.
Dit laatste is onontbeerlijk in zulk soort processen”, aldus Van Valkenhoef.
De gemeente Amersfoort is te spreken over dit initiatief, waarbij zij in geval
van de openbare ruimte of handhaving van milieuaspecten in de
basisvoorziening voorziet. Bovendien wordt gezamenlijk door de eigenaar
en de gemeente toegezien op de gemaakte afspraken.
Groen Verbindt
Dit sluit aan op wat Kees Jan de Vet, lid van de directieraad van de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), eerder aangaf in een
vraaggesprek met de Vitale Groene Stad over Groen Verbindt: “Door groen
en natuur te koppelen aan andere maatschappelijke thema’s zijn er veel
win-winsituaties te creëren”. De Vet doelt hier onder meer op de extra
taken die met de drie grote decentralisaties op het bordje van de
gemeenten zijn terechtkomen. Door slim te combineren kunnen effectieve
en interessante combinaties ontstaan, aldus De Vet. Groen Verbindt is een
pamflet van de VNG en Natuurmonumenten dat bedoeld was als inspiratie
voor de collegeonderhandelingen en de collegeakkoorden tijdens de laatste
gemeenteraadsverkiezingen.
Komende jaren
In de afgelopen jaren heeft Entente Florale veel kennis opgedaan en
verspreid over de integrale samenwerking van allerlei partijen in de
openbare ruimte en kennisdeling over de waarde van groen. De
themacertificaten biodiversiteit, gezondheid, bewonersinitiatieven en
economie die onderdeel uitmaken van de Nationale Groencompetitie zijn
daar mede het bewijs van. In de komende jaren gaat Entente Florale verder,
samen met andere organisaties en bedrijfsleven tot het komen van coalities
die gezamenlijk verantwoordelijkheid gaan dragen voor een groene,
leefbare openbare ruimte. De Nationale Groencompetitie gaat daar een
belangrijk onderdeel van uitmaken.
Entente Florale Nederland
7
Jurering en jurycriteria
De jurering voor de nationale competitie 2014 is door de stichting Entente
Florale Nederland opgedragen aan een onafhankelijke jury. Die bestaat uit
twee commissies; één voor de beoordeling van de deelnemende gemeenten
in de categorie steden, de ander voor de categorie dorpen & kleine steden. De
jury is samengesteld uit tuin- en landschapsarchitecten, ecologen,
cultuurhistorici, deskundigen uit: (groene) onderwijs, hoveniers- en
groenvoorzienerssector, boomkwekerijsector en leden van de vakgroep
Groen, Natuur en Landschap van Vereniging Stadswerk Nederland.
Bij het beoordelen van de gemeentelijke inspanningen en de resultaten
daarvan, werkt de jury met objectieve en openbare criteria die specifiek voor
deze competitie zijn opgesteld. Elk onderdeel van de jurering wordt
beoordeeld in haar samenhang met het geheel. Aan de puntenwaardering
voor de verschillende onderdelen zijn wegingsfactoren verbonden, afhankelijk
van het belang van het aspect voor de totale beoordeling. De basis voor de
bekroning is het eindtotaal van de puntenwaardering van de deelnemende
gemeenten.
8
Nationale Groencompetitie 2013
2014
De beoordeling van de jury wordt vastgelegd in een uitgebreid en vakkundig
juryrapport, dat zowel conclusies als aanbevelingen bevat en tijdens de
prijsuitreiking aan elke deelnemende gemeente wordt overhandigd.
Deelname aan de competitie
Deelname aan de competitie houdt in grote lijnen in dat allereerst een
beleidssamenvatting ter voorbereiding van de jurering wordt opgesteld en
aan de jury ter beschikking gesteld. Ook wordt er een serie vragen
beantwoord en kaartmateriaal aangeleverd. Uiteraard wordt er een
representatieve route uitgezet en een beoordelingsdag georganiseerd waarop
de jury wordt ontvangen. Bij het begin en gedurende deze keuringsdag geeft
de gemeente, eventueel in samenwerking met de bewoners(organisaties)
een aanvullende presentatie.
De beoordelingsthema’s
Om elke deelnemer aan de nationale competitie Entente Florale op gelijke wijze te kunnen
beoordelen, hanteert de jury een aantal vaste jurycriteria. Eén van de bronnen waarop de criteria
zijn gebaseerd, is het boek ‘Groen Goed’ van de Vereniging Stadswerk Nederland. De aandacht
van de jury gaat uit naar zeven inhoudelijke thema’s. Aan de beoordeling worden
wegingsfactoren verbonden.
Het gaat om de volgende zeven thema’s en wegingen:
1. Visuele en ruimtelijke kwaliteit van de gehele gemeente
15%
2. Cultuurhistorisch erfgoed
10%
3. Cultuurgroen en buiteninrichting binnen bebouwde kom
Steden 30% | dorpen 20%
4. Natuur en landschap
Steden 20% | dorpen 30%
5. Recreatie en toerisme
10%
6. Duurzaamheid en milieu
15%
7. Communicatie en Participatie: Hierbij is het percentage verwerkt in overige thema’s
Samenstelling Entente Florale Jury 2014
De juryleden geven een oordeel over de belangrijkste aspecten van elk thema. Verderop in dit
artikel zijn die aspecten kort weergegeven. Daarin zijn te zien wat de grondslag van de jurering
is. De gemeente kan op basis hiervan de informatie of objecten langs de route daarop
afstemmen.
De bekroning en de certificaten
De bekroningen die worden toegekend in respectievelijk de categorie steden en de categorie
dorpen & kleine steden zijn per categorie: eenmaal Gouden bekroning en (eventueel)
meerdere Zilveren en Bronzen bekroningen . Voor bijzondere prestaties zijn er verschillende
themacertificaten te behalen. Daarnaast kent Entente Florale de maatschappelijke thema’s:
Groen en Gezondheid, Groen en Economie, Groen en Bewonersparticipatie en Groen en
Biodiversiteit. Voor de beoordeling van de prestaties op het gebied van deze thema’s is naast de
Entente Florale jury, voor elk thema een aparte commissie ingesteld. Met deskundigen vanuit de
GGD-werkgroep Groen en Gezondheid voor het thema Groen en Gezondheid, vanuit het TEEB
Stad project (The Economics of Ecosystems and Biodiversity), voor het thema Groen en
Economie, vanuit IVN, Stadswerk Nederland en Groei& Bloei voor Groen en Bewoners­
participatie en voor het nieuwe themacertificaat Groen en Biodiversiteit bestaat de jury uit
deskundigen van de WUR en stadsecologen van Groningen en Utrecht en Tilburg. Het staat een
deelnemer vrij om een volgend jaar weer aan de competitie deel te nemen. Als een gemeente
echter met Goud is bekroond, kan een volgende deelname pas weer na vijf jaar plaats vinden.
STEDEN
Voorzitter: Henk Rampen
Johan Vlug – Visie en Ruimtelijke kwaliteit
Huib Baayen– Natuur en Landschap
Patricia Debie – Cultuurhistorie
Henk Hoppenbrouwers - Cultuurgroen en Buiteninrichting
Huub Keijzers - Duurzaamheid en Milieu
Marko van de Wetering - Recreatie en Toerisme
DORPEN & KLEINE STEDEN
Voorzitter: Ronald Mulder
Eduard van Beusekom – Natuur en Landschap
Marjan Dat – Recreatie en Toerisme
Johan Meeus – Visie en Ruimtelijke kwaliteit
Auke Prinsen – Cultuurgroen en Buiteninrichting
Edwin Raap – Cultuurhistorie
Jan de Vries – Duurzaamheid en Milieu
Entente Florale Nederland
9
Toelichting op de aspecten van de thema’s
De vakinhoudelijke hoofdkenmerken worden beoordeeld op drie kernactiviteiten die een eigen weging hebben in de beoordeling van de vakinhoudelijke
hoofdkenmerken. De weging van communicatie/participatie is niet gerelateerd aan de specifieke hoofdkenmerken omdat deze integraal is:
VISUELE EN RUIMTELIJKE KWALITEIT
Cat. Stad 15%
Cat. Kleine steden en dorpen 15%
•Kwaliteit en ambitieniveau van de
uitgebrachte visies (streefbeelden).
VISIE EN BELEID
(WEGING 20%)
•Ruimtelijk/ landschappelijk karakter van de
gemeente.
CULTUURHISTORISCH ERFGOED
Cat. Stad 10%
Cat. Kleine steden en dorpen 10%
•Kwaliteit en ambitieniveau van de
uitgebrachte visies (streefbeelden).
•Omgaan met genius loci (aard en karakter
van de plek).
• Integratie groen-rood-blauw
•Omgaan met historische structuren.
•Kwaliteit openbare ruimte op zich en in
• “Behoud door ontwikkeling” (Nota
samenhang met private ruimten.
CULTUURGROEN EN BUITENINRICHTING
Cat. Stad 30%
Cat. Kleine steden en dorpen 20%
•Kwaliteit en ambitieniveau van de uitgebrachte visies (streefbeelden).
• Beleidsplannen (bijv. groenstructuurplan,
bomenplan).
NATUUR EN LANDSCHAP
Cat. Stad 20%
Cat. Kleine steden en dorpen 30%
•Kwaliteit en ambitieniveau van de
uitgebrachte visies en beleidsplannen op
behoud en ontwikkeling van natuur en
landschap (streefbeeld) zowel.
•binnen de bebouwde kom
(stadsecologie) als
•buiten de bebouwde kom
Belvedère).
(natuur en landschap).
•Aard en omvang groenstructuur.
•Ontwikkeling van stads- en dorpsranden.
• Bestuurlijk draagvlak.
• Stimulering biodiversiteit.
•Samenhang en kwaliteit van stedenbouwkundige en landschappelijke ontwerpen
handelingen t.o.v. het streefbeeld.
•Samenhang met het beleid.
• Kwaliteit ontwerp buitenruimte.
•Omgaan met eigen identiteit.
•Kwaliteit ontwerp cultuurgroen.
• Landschappelijke onderlegger.
• Toepassing passend materiaalgebruik.
• Kwaliteit ontwerp verhardingen, straatmeubi-
•Esthetische en ruimtelijke kwaliteit van de
•Kwaliteit restauratie- en renovatieplannen.
t.o.v. het streefbeeld.
ONTWERP
(WEGING 40%)
•Samenhang met visie en evenwichtige
lair e.d.
• Toegevoegde kwaliteit particulier groen.
ontwerpen.
keuzen in ontwerp t.o.v. het streefbeeld.
•Kwaliteit van natuurontwikkelingsplannen.
•Kwaliteit van landschapsontwikkelingsplannen.
• Integratie beeldende kunst.
• Samenhang kern, wijken en buitengebied.
• Bijzondere aspecten (begraafplaatsen,
bedrijfsterreinen, wel-zijnsinstellingen).
• Onderhoud ruimtelijke kwaliteit en
belevingswaarden.
BEHEER
(WEGING 40%)
• Afstemming op inrichting en gebruik.
•Daadwerkelijk beheer van de cultuurhistorische elementen.
•Samenhang en afstemming met lanen,
historische tuinen, parken, begraafplaatsen
e.d.
• Samenhang ontwerp en beheer
(ontwerpbewust beheren).
• Toepassing van een kwaliteitssysteem
(beheerniveaus).
• Beheer levende materialen: totaalbeeld van
parkbossen, bomen, bosplantsoen, heesters,
hagen, bloemen, grasoppervlakten.
•Beheer dode materialen: totaalbeeld van
civiel- technische werken, verhardingen, stadsen parkmeubilair (in relatie met groen).
• Beheer water en oevers.
10
•Samenhang met beleid en evenwichtige
Nationale Groencompetitie 2014
•Feitelijke kwaliteit van natuur- en
landschapsbeheer binnen en buiten de
bebouwde kom.
• Monitoring natuurontwikkeling.
•Beheer van landschapselementen.
•Beheer van natuurterreinen.
RECREATIE EN TOERISME
Cat. Stad 10%
Cat. Kleine steden en dorpen 10%
•Kwaliteit en ambitieniveau van de
uitgebrachte visies (streefbeelden) t.a.v.
bewoners recreanten) en bezoekers
(toeristen).
• Stimuleringsbeleid bewegen.
•Onderscheid doelgroepen (bijv. naar
DUURZAAMHEID EN MILIEU
Cat. Stad 15%
Cat. Kleine steden en dorpen 15%
•Kwaliteit en ambitieniveau van de
uitgebrachte visies.
•Integrale benadering van water, bodem,
lucht.
•Duurzaamheidbeleid in relatie tot groen
(streefbeeld).
leeftijd).
COMMUNICATIE EN PARTICIPATIE
Cat. Stad 10%
Cat. Kleine steden en dorpen 10%
VISIE EN BELEID:
COMMUNICATIE EN EDUCATIE:
PARTICIPATIE:
•Kwaliteit en ambitieniveau
• Kwaliteit van de:
•Samenwerking met
van het beleid voor
- voorlichting naar bewoners en andere
communicatie, (milieu)
bewoners en bedrijven.
participanten alsmede de
educatie en participatie.
- communicatie naar de mate van medebeslissing.
•Evenwichtige toepassing
•Bestuurlijk draagvlak.
jury.
•Integraliteit en samenhang
- natuur- en
participatieladder:
milieueducatie.
meeweten, meedenken,
tussen vakdisciplines.
meebeslissen, meedoen.
•Kwaliteit van gezamenlijk
gerealiseerde projecten.
•Samenhang met beleid en evenwichtige
•Samenhang met beleid en evenwichtige
keuzen ontwerphandelingen t.o.v. het
en
streefbeeld.
milieubewuste keuzen.
•Kwaliteit routestructuren.
•Kwaliteit van voorzieningen t.b.v.
bewegen/sport en spel.
•Kwaliteit van netwerken en toeristische
voorzieningen m.n. bijzondere elementen
MAATSCHAPPELIJKE THEMA’S
(afzonderlijk certificaat, zie bijlage B)
•Processen als streven naar klimaatbestendigheid in relatie tot groen(bijv. temperatuur buffering).
•Ontwerpkwaliteit van de elementen (bijv.
waterberging, groene daken en gevels).
zoals campings, dagrecreatieterreinen e.d.
VAKINHOUDELIJKE HOOFDKENMERKEN
• Toepassing van natuurspeelplekken.
•Beheer en onderhoud van de recreatieve
voorzieningen.
•Omgaan met de beheerkwaliteit van de
voorzieningen (heel en veilig).
•Beheer t.o.v. het streefbeeld.
•Geen of verantwoord gebruik van
chemische middelen.
visuele en ruimtelijke kwaliteit
Groen en economie
cultuurhistorisch erfgoed
Groen en gezondheid
•Omgaan met de beheerkwaliteit van de
voorzieningen (schoon).
cultuurgroen en buiteninrichting
natuur en landschap
Groen en participatie
recreatie en toerisme
Groen en biodiversiteit
duurzaamheid en milieu
Entente Florale Nederland
11
Provincie
IE ‘STEDEN’
R
O
G
TE
CA
E
D
IN
D
U
O
G
WINNAAR
‘Een groen bondgenootschap tussen verleden en heden’
Bergen op Zoom is een van de oudste steden van Nederland,
gelegen op de grens van water en land op de rand van de Brabantse
Wal. Het is de enige gemeente in Nederland, waar drie verschillende
landschapstypen bij elkaar komen: zandgronden, kleigronden en de
natte natuur van de Schelde. Deze mix maakt Bergen op Zoom tot dé
plek om te wonen, te werken en te recreëren.
TOEKOMSTVISIE
Bergen op Zoom heeft een toekomstvisie opgesteld die richting geeft aan
de ontwikkeling van de gemeente tot 2025. Deze toekomstvisie is
opgesteld met bewoners, bedrijven en instanties in Bergen op Zoom.
Hierbij is gesteld dat ‘de veelal creatieve en trotse inwoners van Bergen
op Zoom, de historische binnenstad met een bourgondische sfeer, de
ligging aan het water en de bosrijke omgeving de belangrijkste pijlers zijn
van de identiteit van de gemeente.’ Belangrijk is dat toekomstige
ontwikkelingen bij de identiteit van de gemeente passen en deze waar
mogelijk versterken. Bij toekomstige ontwikkelingen moet worden ingezet
op duurzaamheid, kwaliteit, diversiteit en samenwerking. Duurzaamheid
komt de komende jaren tot uitdrukking in het versterken van het stedelijk
groen, natuur en water.
GROENSTRUCTUREN
Ook in het verleden zijn veel historische elementen die vroeger belangrijk
waren voor de verdediging van de stad behouden door deze om te
vormen als park. Bij stadsuitbreidingen wordt het landschapsgroen
behouden door deze op te nemen in de nieuwe structuren. Door ook te
sturen op groene verbindingen is een duurzame robuuste stedelijke
groenstructuur ontstaan, die ruimte geeft aan allerlei sociale, culturele en
recreatieve activiteiten.
INSTANDHOUDING
Om het aanwezige groen in stand te houden heeft de gemeente een
beheerplan. Voorop staat behoud van kwaliteit; er mag in geen geval
sprake van zijn van kapitaalsvernietiging of achterstallig onderhoud.
Tevens wordt er belang gehecht aan het behoud van groen. De gemeente
borgt ten aanzien van het onderhoud een ondergrens van het
kwaliteitsniveau. Middels participatie door burgers, bedrijven en andere
strategische partners in de openbare ruimte kan een hogere kwaliteit
worden bereikt. Naast het reguliere onderhoud aan het openbaar groen
wordt ook projectmatig geïnvesteerd in groen. Veelal in relatie met
projecten uit de grijze disciplines. Het groen lift daar in onze organisatie
automatisch in mee. Tevens is er jaarlijks een budget voor omvormingen
beschikbaar, daarbij wordt versleten beplanting vervangen door een
beplanting die praktischer is in beheer, met lage onderhoudskosten, maar
tegelijk bijdraagt aan het natuurecologische aspect van groen. Per locatie
worden hiertoe keuzes gemaakt, zodat er voldoende variatie in het
openbaar groen blijft.
12
Nationale Groencompetitie 2014
p Zoom
BergeNonord-o
Brabant
NATUUR EN LANDSCHAP
Bergen op Zoom ligt midden op de Brabantse Wal. De wal is ontstaan door
het afschuren van het hogere Brabantse zandland door de rivier de
Schelde. Deze natuurlijke wal scheidt Zeeland van Brabant en valt op door
een grote verscheidenheid aan landschappen. De overgangen in het
landschap zorgen voor een mooie natuur met een grote biodiversiteit. Het
gebied maakt deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur binnen
Nederland, als Natura 2000-gebied staat het onder bescherming van
Europese wetgeving.
De Brabantse Wal is één van de drie ‘Landschappen van Allure’ waar de
provincie Noord-Brabant de komende jaren in investeert. Met deze
investering wil de provincie de komende jaren een bijdrage leveren aan de
realisatie van drie hoogwaardige ‘allurevolle’ landschappen. Deze
landschappen zijn van groot belang voor een
aantrekkelijk vestigings- en leefklimaat in Brabant. Zo wordt er een nieuw
natuurgebied gerealiseerd rondom de Kraggeloop op de Bergse Heide en
wordt het Ravelijn op den Zoom - als laatste relict van de voormalige
stenen vestingwerken die ooit rond de stad hebben gelegen gerestaureerd. De Brabantse Wal is een ecologisch en landschappelijk zeer
waardevol gebied, maar het is daarnaast ook aantrekkelijk voor agrariërs
en recreatiebedrijven. Door de grote verschillen in landschap komen er, op
betrekkelijk korte afstand van elkaar, veel verschillende planten en dieren
voor. Dat maakt de natuur van de Brabantse Wal bijzonder, zo is het
bijvoorbeeld een van de meest vogelrijke gebieden van Nederland.
van de jury
en,
bevindingen
logie, gradiënt
tting van de
ie, geomor fo
va
or
en
st
hi
m
de Brabantse
sa
et
m
en
te
d
ie
el
Beknop
ntse Waterlin
ba
om is rijk bede
ra
Zo
t-B
op
es
en
W
rg
Be
zieningen. De
zich door een
De gemeente
creatieve voor
om kenmerkt
parel
, natuur en re
. Bergen op Zo
re
lu
al
oude, groene
et
en
m
landschappen
w
n
kt de titel “eeu
nde kwaliteite
aa
de
m
ei
d
jk
ch
ei
rli
rs
ijh
uu
de
vr
st
gast
Wal zijn on
undig, met be
Bourgondische
er t dat er desk
aat” en haar
jury constate
een duidelijke
De
“menselijke m
r.
aa
w
f
n
ie
ct en met
r da
orisch perspe
tse Wal” mee
st
an
hi
n
ab
ee
Br
it
de
nu
op
kt wordt, va
passie gewer
t ook buiten
draagvlak en
De stad heef
e.
isi
monumenten.
0
sv
id
80
le
im
be
wal en
ru
e
ie
lt
ht
lin
n
doelgeric
en op Zoom te
rse forten, ee
rum van Berg
linie met dive
nt
er
rdering
ce
at
e
aa
W
ct
w
e
pa
se
er
m
nt
nd
ba
Het co
ry heeft bijzo
. De West-Bra
ju
en
De
ed
n.
bi
va
te
d
el
gaand
ve
rend voorbeel
fgoed. Vooraf
het centrum
ar een impone
urhistorisch er
da
ltu
is
cu
,
t
en
he
ed
et
eg
bi
w ingen
m
inundatiege
en op Zoom af
Zoom omgaat
waarop Berg
n
rop Bergen op
te
aa
en
w
e
m
ijz
ru
st
w
n in
voor de
n.
rdestelling zij
vestingwerke
rzoek en waa
urzame
t uiting bij de
to
al
historisch onde
or
vo
richt op een du
t
m
ge
es doet. Dit ko
vastgelegd en
uz
n
ke
oe
oen- en
gr
gr
en
r
e
kt
uu
ijk
ct
aa
el
m
ed
is de hoofdstru
ogwaardige st
us
pl
ho
e
en
isi
rv
en
ijk
uu
de stad.
w
In de Struct
t groen in de
westzijde van
enhang van he
wijken aan de
m
de
sa
in
g,
n
lin
na
zie
ke
or tuurlijke
te
ontwik
vooral terug
n condities vo
. Deze visie is
t scheppen va
ur
en
he
t
ur
ct
da
t
ru
ui
st
el
n
er
is w ke natu
wat
om gaat er va
it. Onduidelijk
Bergen op Zo
gumenten
n biodiversite
ar
va
ke
g
el
in
w
og
De gemeente
op
rh
,
voor de ve
ordt gestuurd
n garantie is
ig
beheer op w
processen ee
reikt. Er is en
or een gericht
be
n
do
de
ar
or
da
w
e
n
ho
d,
ltate
ef
su
re
re
st
os,
ke
ge
rb
el
te
na
w
ar
wordt
and, boomm
aatsvinden en
verzwaluww
het beheer pl
oe
in
n
n
ee
ge
n
lin
va
el
bijst
or de aanleg
herkenbaar do
n. Niet
trots op te zij
soor tenbeleid
oduct.
ec
en
bieden en om
dd
te
pa
el
en
ve
t
is
t
ro
id
ef
ng
le
he
ze
”
t be
vleermui
t Zeeland kust
toeristen. He
”waar Braban
bezoekers en
,
or
om
vo
Zo
k
oo
op
r
Bergen
ers, maar zeke
van
ar eigen inwon
n op niveau.
alleen voor ha
en op het vlak
zie
or ningen zij
derscheiding
vo
on
de
k
oo
en
d
en
ak
er
s
vl
t
ambitie
goed verank
derland op di
uitgesproken
positie” in Ne
om heeft veel
van een “kop
uk
dr
in
Bergen op Zo
te
ek
gew
. De daardoor
.
duurzaamheid
“Halverwege
aargenomen
w
et
ni
er
ht
verwoord met
ec
enaam Bergen
is glashelder
heeft de jury
om
Zo
op
pa
en
de rel, aang
gt
g van Berg
een eeuwenou
t
lig
,
st
participatie le
ku
t
De positionerin
d
to
an
et betrekking
M
r Brabant Zeel
k.
aa
er
w
m
n,
k
n
de
er
ee
te
t
n st
werelds
erking als he
ede leven”, ee
el alle medew
ter van het go
aar verleent w
m
op Zoom, thea
s,
er
rg
bu
de bal bij haar
de gemeente
f betreft.
ie
nte
at
serieus initi
jury de gemee
eveling van de
nb
aa
op
nt
ke
rale Nederland
n Entente Flo
rie ‘steden’.
Het bestuur va
go
te
ca
de
in
om Goud toe
Bergen op Zo
Entente Florale Nederland
1313
13
BeeseLimlburg
Provincie
EN KLEINE STEDEN’
EN
P
R
O
‘D
IE
R
O
G
TE
CA
E
WINNAAR GOUD IN D
BEESEL: GROEN & DUURZAAM
Beesel is een groene parel, gelegen op de grens van Noord- en MiddenLimburg, tussen Venlo en Roermond en tussen Maas en de Duitse grens. De
toekomstvisie van Gemeente Beesel geeft in heldere bewoordingen weer
hoe belangrijk natuurbehoud en natuurontwikkeling zijn voor de gemeente:
“Beesel is een ideale gemeente om te wonen, te werken en te recreëren.
Natuurwaarden en het veelzijdige landschap zijn hier belangrijke
voorwaarden voor. Daarom zetten we in ons beleid in op het in stand
houden, versterken en benutten van het landschap en de natuurlijke
waarden, in combinatie met cultuurhistorische waarden, landbouw en
recreatie.”
In Beesel gaan groen en duurzaamheid hand in hand. In 2012 werd de
gemeente uitgeroepen tot duurzaamste gemeente van Nederland. Maar de
ambitie reikt verder: in 2030 wil de gemeente volledig klimaatneutraal zijn.
Milieu en duurzaamheid staan daarom centraal bij huidige RO-projecten.
Neem het project Molenveld-Zuid. In deze nieuwe woonwijk ontmoeten
moderne, energieneutrale woningbouw, waardevol industrieel erfgoed en
groen elkaar. Het hart van de wijk wordt een groen park en bij de inrichting
maakt de gemeente gebruik van inheemse planten en bodembedekkers en
natuurlijke materialen zoals klinkerverharding.
WAARDEVOLLE NATUURGEBIEDEN
Het buitengebied van gemeente Beesel kent waardevolle natuurgebieden.
De gemeente is terughoudend met ontwikkelingen in deze gebieden.
Daarom is in 2011 een Landschapsontwikkelingsplan (LOP) opgesteld. Dit
plan geeft – samen met het Gemeentelijk Kwaliteitsmenu en het
bestemmingsplan buitengebied – sturing aan ontwikkelingen in het
buitengebied en helpt de kwaliteit van landschappen te behouden. Voor
bijzondere natuurgebieden heeft de gemeente separate visies opgesteld.
CULTUURHISTORISCH ERFGOED
De kern Beesel is in 2010 aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Vooral
het hooggelegen kerkhof, de oude pastorie ‘de Aaj Weem’, de oude
landwegen, twee markten en Kasteel Nieuwenbroek vallen op in de
nederzetting. Sinds de introductie van het gemeentelijke
monumentenbeleid in 1994, groeide de lijst van beschermde, rijks- en
gemeentelijke monumenten van 15 naar ruim 100.
In Beesel liggen twee kastelen die rijksmonument zijn. Kasteel Waterloo ligt
in het buitengebied, Kasteel Nieuwenbroek ligt in de kern Beesel en heeft
de status van landgoed. De schitterende, groene omgeving maakt dat
kasteel Nieuwenbroek eens in de zeven jaar het decor is voor het
Draaksteken: een theatervoorstelling in de buitenlucht over de legende van
St. Joris en de Draak. Het Draaksteken is opgenomen in de nationale
inventaris van immaterieel cultuurhistorisch erfgoed.
RECREATIE & TOERISME
Recreatie en toerisme zijn belangrijke economische pijlers in gemeente
Beesel en het is juist het groene buitengebied dat Beesel zo aantrekkelijk
maakt voor toeristen en dagjesmensen. Daarom zet de gemeente in op een
goede balans tussen recreatie, toerisme en natuur. Recreatieve initiatieven
die het groene karakter van de gemeente versterken, zijn een pré. Denk
aan fietsroutes, een wandelroutenetwerk, een vogelkijkhut en een
luisterplek van de Liberation Route. Een bijzonder project in dit kader is
Drakenrijk. Ten zuiden van de kern Reuver wordt een commerciële
ontgrondinggroeve omgevormd tot een gebied voor dagrecreatie waarbij
zand en water de hoofdrol spelen.
14
Nationale Groencompetitie 2014
PARTICIPATIE: WE DOEN HET GEWOON SAMEN
Participatie is voor gemeente Beesel geen project, het is een manier van
denken en handelen. In 2012 stelde de gemeente een participatievisie en –
strategie vast. Het doel? Inwoners, bedrijven en maatschappelijke
organisaties actief betrekken bij het gemeentelijke beleid. Om ook intern de
benodigde transitie te maken, benoemde de gemeente in 2013 een
‘aanjager participatie’. De visie op participatie heeft de gemeente concreet
verwoord in de slogan ‘we doen het gewoon samen’.
De participatievisie van de gemeente heeft reeds geleid tot een groot
aantal concrete projecten. Een paar voorbeelden:
• Burgers en verenigingen helpen bij het schoonhouden van de gemeente.
• Een duurzaamheidsleerlijn voor basisschoolleerlingen.
• Project ‘De Groene Vogel’ waarin inwoners, bedrijven, verenigingen en
maatschappelijke organisaties samenwerken om energie te besparen.
• Herstel van het oude kerkpad - het ‘Liekepaedje’ (lijkpaadje) – door
omwonenden.
• Onderhoud van openluchtzwembad ‘De Bercken’ en de tennisbanen door
vrijwilligers.
• Onderhoud van het openbaar groen door medewerkers van een SWbedrijf.
• Samenwerking met de heemkundevereniging bij het opstellen en
uitvoeren van het archeologisch beleid.
• Reconstructie van een bijenschans.
van de jury
ebied is
bevindingen
de
n
va
g
p. Het buiteng
in
menvatt
fraai landscha
jk
rli
de
.
on
Beknopte sa
tz
en
ui
een
enburcht
klein dorp met
ur, zoals dass
erk
Beesel is een
zeldzame natu
el
ve
t
Een dicht netw
va
d.
be
eg
heer en
loper uitgel
t
de
t
nd
ch
vi
re
in agrarisch be
ks
te
lij
s wordt
parel. Jaar
ars en fietser
e een groene
nt
ee
m
ge
Voor wandela
de
kt van
el. Diverse
ve paden maa
eg naar Bees
het
van recreatie
zoekers de w
be
n
oe
ilj
umenten en
m
on
t
iekwar
net als de m
d,
rm
le dorp
he
een half tot dr
sc
he
t
be
zijn
plaatst he
vindplaatsen
en de Draak’
ris
Jo
t
in
‘S
archeologische
n
va
tspel
e objecten
Het openluch
en keramisch
bevat
dorpsgezicht.
uliere tuinen
ic
rt
pa
e
ijk
gsplan Beesel
rr
. Kleu
psontwikkelin
ha
sc
n.
nd
op het podium
re
la
t
ko
jes. He
jury kan be
als visitekaart
gvlak wat de
aa
dr
t
oo
functioneren
le
gr
ka
n
rt ee
an. De lo
e visie en leve
steringen geda
een wer vend
kwaliteitsinve
te
is
ju
n bij elkaar
ije
de
rt
er
ry zijn
de diverse pa
en
n
le
Volgens de ju
alle
el
st
blijven
aar ze dienen
t wel kaders
or de jeugd, m
vo
en
overheid moe
le
al
t
et
er ni
is uiters
t en spel zijn
De gemeente
op
brengen. Spor
n jong tot oud.
va
,
ziet kans om
en
el
eg
w
es
laten be
zaamheid. Be
ur
de
du
n
bewoners te
en
aa
eu
rp
ili
nm
burgse do
het gebied va
orden. Dit Lim
w
te
van
l
al
aa
ambitieus op
jv
tr
bi
eu
t
gien
ers en krijg
(in 2030) ener
ak met bewon
ra
eft
sp
tr
korte termijn
en
er
m
ov
s
sa
n de
ijwilliger
veel werk va
de inzet van vr
en
t
oo
Maas maakt
gr
is
’.
heid
productie
De saamhorig
2012 met ‘co
en
betrokkenen.
nota startte in
ie
at
ip
communicatie
ic
rt
n
pa
va
g. De
op het vlak
en
ng
si
de verwachtin
as
en
np
n aa
aatwerk’
ecten vereiste
ren worden ‘m
Sommige proj
experimente
ar
ja
ee
ry vindt dat de
tw
ju
a
a bijn
horizon. De
de
n
aa
participatie. N
n
pe
ip
e st
heer en
ren’ de nieuw
bezig is met be
‘wederzijds le
en inspirerend
n
ke
ok
tr
be
esel
gemeente Be
ndschap.
ar prachtige la
ha
n
va
g
lin
ke
ontwik
jury
eveling van de
kent op aanb
nd
la
’.
er
en
ed
N
ed
e
st
al
en kleine
n Entente Flor
gorie ‘dorpen
te
ca
Het bestuur va
de
in
e
to
Beesel Goud
de gemeente
Entente Florale Nederland
15
nchem
DoetiGe
lderland
Provincie
RIE ‘STEDEN’
O
G
TE
CA
E
D
IN
ER
LV
ZI
WINNAAR
ONTSTAANSGESCHIEDENIS
In de mooiste en bekendste (achter)hoek van Nederland ligt de stad
Doetinchem. In een historisch document uit 838 komt de naam ‘villa
Duetinghem’ voor. Dit is voor het eerst dat Doetinchem, zij het onder een
iets andere naam, op papier genoemd wordt. De gemeente Doetinchem
bestaat voor een belangrijk deel uit landelijk gebied. De stad Doetinchem
ontstond in dat landschap op de meest logische plek: aan de rivier de Oude
IJssel en op de hoger gelegen uitlopers van het rivierduin. Dit duin strekt
zich uit van oost naar west en is nog goed zichtbaar in delen van de stad.
Behalve het rivierduin, zijn er binnen de gemeentegrenzen van Doetinchem
meer fraaie landschappen te ontdekken. Grofweg kun je zeggen dat het
landschap boven de rivier hoog en droog is en daaronder laag en nat. In
Doetinchem zijn de volgende uiteenlopende landschapstypen te
onderscheiden: essenlandschap, kampenlandschap, broek- en
heideontginningenlandschap, rivierweidenlandschap en bos- en
landgoederenlandschap.
STEDELIJKE ONTWIKKELING
De stad Doetinchem zelf is
opgebouwd vanuit het centrum en
heeft een van oorsprong
middeleeuwse kern. Aan de
bebouwing is dat niet altijd meer te
zien, maar in de binnenstad (het Ei)
is in het patroon van straten en
pleinen nog steeds de oude
structuur aanwezig. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog vonden er
grote verwoestingen plaats in de
stad Doetinchem. Na de oorlog
richtten de wederopbouwplannen
zich in eerste instantie op herstel
van het stadscentrum en vervolgens
op uitbreidingen aan de
stadsranden. De afgelopen jaren
hebben verschillende delen net
16
Nationale Groencompetitie 2014
buiten het centrum van Doetinchem een flinke transformatie ondergaan.
Veel van deze projecten komen voort uit het ‘Masterplan Schil’, dat in 2007is
vastgesteld. De ‘schil’ wijst op het gebied vanaf het middeleeuwse
stadscentrum tot aan de planmatige stadsuitbreidingen. Het is een gebied
met een mozaïek van stedelijke fragmenten uit de negentiende en
twintigste eeuw.
NATUUR EN LANDSCHAP
Het beleid voor natuur en landschap is vastgelegd in het Landschap­
beleidsplan, Landschapsontwikkelingsplan, groenstructuurplan en
structuurvisie Doetinchem. Doetinchem ligt tussen het Gelders
Natuurnetwerk en de ecologische verbindingszone in. De laatste jaren is
hier op grote schaal ingezet op robuuste natuur in het landschap.
Uitgangspunt bij projecten is het herstellen of verder voltooien van
verbindingszones en structuren uit het Gelders Natuurnetwerk en regionale
structuren. Zowel in het binnen- als
buitengebied wordt op verschillende
manieren aan natuur en landschap
gewerkt. Particulieren zetten zich in op
hun erf en de aangrenzende gronden,
waarbij de gemeente afwisselend een
initiërende, stimulerende of een
adviserende rol heeft . Het waterschap
werkt aan de watergangen, aan het
opnieuw laten meanderen van de beken
en ontwikkelt samen met de gemeente
nieuwe (natte) natuur. Staatsbosbeheer
verzorgt het onderhoud van haar bossen,
maar doet ook aan planontwikkeling. Bij
projecten en ontwikkelingen streven wij
als gemeente naar betrokkenheid van
alle partijen. Regelmatig wordt er dan
ook een gebiedscommissie,
plattelandsraad of commissie natuur en
landschap opgezet waarin in ieder geval
de maatschappelijke organisaties
vertegenwoordigd zijn.
n de jury
vindingen va
rs van de Oude
d aan de oeve
ing van de be
er
tt
ue
va
sit
en
ge
m
e,
sa
gemeent
em het
Beknopte
is een groene
om Doetinch
IEDEREEN DOET MEE IN DOETINCHEM
Het groen is van iedereen die in Doetinchem woont, werkt en/ of recreëert.
De gemeente Doetinchem laat daarom inwoners meedenken en
meebeslissen over het groen en legt daarbij ook verantwoordelijkheden bij
de mensen zelf. Met het Wijkbedrijf bijvoorbeeld wil de gemeente
bewoners met een afstand tot de arbeidsmarkt activeren om te reintegreren in het reguliere arbeidsproces om zodoende hun
arbeidspotentieel te vergroten. Zo krijgen inwoners zonder werk weer de
kans werkritme op te doen en kunnen buurtbewoners zelf met beschikbaar
budget bepalen welk groen wordt aangepakt in de wijk.
Soms is een luisterend oor bieden voor een initiatief van inwoners
voldoende om vorm te geven aan mooie verrassingen. Zo is het
Akkermansbeekpark tot stand gekomen na een burgerinitiatief.
Buurtbewoners denken bij de ontwikkelingen van nieuwe en tijdelijke
groengebieden zelf mee en kunnen als comité het onderhoud van het
uiteindelijke resultaat op zich nemen. Iedereen doet tenslotte mee!
nd
Doetinchem
om is in en ro
t Masterplan
De gemeente
landschap. Al
d
er
rie
va
beleven. In he
ge
te
n
nd
ee
ta
in
fs
n
)a
ge
op
le
g gaan om de
IJssel en ge
n op korte(lo
stedelijk groe
mee aan de sla
er
en
is
lijk
en
ur
tu
en
na
eergegev
landschap,
ar ambities w
gemeente ha
Schil heeft de
n.
behale
elstellingen te
beschreven do
adscentrum in
an voor het st
pl
gs
lin
ke
ik
w
heront
tten met een
er t vaar t te ze
l.
De jury advise
se
naast de
IJs
Oude
staat zijn om
ligging aan de
en
dienst die in
in
rs
ke
er
relatie tot haar
meerwaarde
ew
derkent deze
trokken med
on
be
r
t
ef
uu
st
he
.
e
be
t
nt
ad
uden. He
De gemee
n voor de st
bij de tijd te ho
nnis in te zette
em
ke
ch
in
ze
et
de
Do
s
en
doen
bestuurder
n oude
rs kennis op te
herstellen va
ar medewerke
nte in op het
ee
m
ge
de
stimuleert ha
t
fgoed ze
urhistorisch er
rt dit zeer.
Voor het cultu
euw actueel
jury waardee
de
,
en
er snel een ni
jn
t
-li
da
g
en
di
en
no
ur
t
ct
g is he
boomstru
binnenstad
buiteninrichtin
rvangt. In de
urgroen en de
an uit 1992 ve
pl
de
er
Voor het cultu
ud
binnenstad
ro
t het ve
nzien van de
rplan komt da
, het zal het aa
nt
la
ep
groenstructuu
ng
de beplanting
aa
in
eer variatie
men worden
M
.
bo
e
en
ot
m
gr
ko
r
e
e
ee
ed
mogen m
m is een goed
limaat ten go
n in het centru
het verblijfsk
te
en
an
pl
en
e
de
m
st
et
na
va
veraange
aanplant van
oudsniveau m
kozen onderh
ten goede, de
ge
it
t
ite
he
rs
l
an
ve
za
di
e
ga
eent
komt de
n om na te
eeën. De gem
ten monitore
r van deze id
gelmatig moe
re
2)
m
r
aanzet tot mee
pe
e
(€0.52
n de huidig
rhoudskosten
aanrichten aa
zeer lage onde
tbaar zijn en
n schade gaat
lle
te
rs
n die nu mee
he
te
te
lta
et
su
ni
re
n
n
ee
ve
au
ge
lingen
of dit nive
tuurontwikke
ningen. De na
etinchem.
Do
groenvoorzie
n
va
t, het is te
s
ht naar uitgaa
n de inwoner
aa
en
m
ko
e
al veel aandac
r
aa
w
ten goed
n
moet worden.
te
rd
un
r gestimulee
e zijn speerp
ee
ism
m
er
g
to
no
en
ie
gende
Recreatie
rblijfsrecreat
met de omlig
gaan of de ve
goed samen
te
kt
na
er
w
om
j te
en
en
over weg
erende tijd bi
amheid weg
ze snel verand
et voor duurza
de
ni
t
in
op
lo
om
g
em
di
en no
Doetinch
weg, zij wil
evaluatie blijv
op de goede
Monitoring en
de gemeente
is
tie
gemeenten.
pa
ici
rt
kelen en ze
en pa
n nu al inscha
communicatie
men. Jeugdige
ko
blijven. Voor
or
vo
beeld van
tie
unica
een goed voor
en miscomm
omgeving, is
ef
le
n
pro-actief zijn
ge
ei
n
or hu
elijk maken vo
verantwoord
nte
participatie.
jury de gemee
eveling van de
nb
aa
op
nt
ke
rale Nederland
n Entente Flo
en’.
ed
‘st
Het bestuur va
rie
go
toe in de cate
er
lv
Zi
em
ch
Doetin
jury, de
eveling van de
kent, op aanb
nd
rla
voor natuur en
de
e
Ne
Waardering to
tente Florale
e
En
er
n
nd
va
r
jzo
uu
Bi
st
Het be
tuurbeleid en
een Certificaat
succesvolle na
chem tevens
de
in
er
et
vo
Do
ge
e
ia
nt
cenn
gemee
het
ar al enkele de
t behoud van
grond van ha
ningen voor he
an
sp
in
landschap op
ar
ha
n en
openbaar groe
beheer in het
ndschap
la
s
ek
ho
er
Acht
karakteristiek
Entente Florale Nederland
17
DERLOO
HOENGe
lderland
Provincie
E STEDEN EN DORPEN’
IN
LE
‘K
IE
R
O
G
TE
CA
E
D
WINNAAR ZILVER IN
HOENDERLOO, EEN EIGENZINNIG DORP OP DE VELUWE
“Het belangrijkste wat ik op de Veluwe heb gevonden is de wording van
een nieuw dorp, midden in de heide, alleen door de wil van eenige
menschen zonder eenig vermogen….”
Dit schreef dominee Heldring in 1839 in zijn dagboek dat hij bijhield van zijn
omzwervingen, waarbij hij kennis maakte met een nederzetting van
plaggenhutten op een afgelegen plek tussen stuifzanden en heide.
175 jaar later doet hetzelfde dorp Hoenderloo mee in de competitie voor
het groenste dorp van Nederland. Het meeste van de heide en stuifzanden
is in de periode 1850-1930 getransformeerd in uitgestrekte bosgebieden.
Vanaf het midden van de vorig eeuw ontdekten rust en natuurzoekende
recreanten Hoenderloo. Inmiddels behoort het, met jaarlijks 700.000
overnachtingen, tot de grote toeristische kernen van Nederland.
BUITENSTAD APELDOORN INSPIREERT MET KOOKBOEKEN
Hoenderloo is één van de 9 dorpskernen van de gemeente Apeldoorn. In de
vorig jaar gereedgekomen structuurvisie profileert Apeldoorn zich als
‘Buitenstad’: een stad met veel ruimte, die ademt als dorp maar met alle
gemakken van een stad. Hoenderloo zou je door de afgelegen en
natuurrijke ligging het meest ‘buitendorpse’ dorp van Apeldoorn kunnen
noemen. Het dorp heeft een vanzelfsprekende binding met de natuurlijke
omgeving. De armoedige vrijbuiters die zich hier vestigden gaven het dorp
een eigenzinnig karakter dat nu nog te herkennen is.
De gemeente koestert de eigen kwaliteiten van de verschillende dorpen en
het landschap. Die kwaliteiten zijn beschreven in de zogenaamde
‘kookboeken’. Deze boeken vormen een belangrijke inspiratiebron voor het
nieuwe ruimtelijke beleid van de gemeente. De gemeente wil minder
regelen en meer inspireren, faciliteren en uitdagen. Van ‘wat mag allemaal
niet’ naar ‘wat kunt u bijdragen aan de buitenstad’. Voor deze benadering
won Apeldoorn vorig jaar de Nu-al-eenvoudig-betertrofee van het
ministerie van I en M.
HET DORP NEEMT ZELF HET HEFT IN HANDEN
Een ander belangrijk uitgangspunt van de gemeente Apeldoorn is het
stimuleren van partnerschappen met de samenleving, waarbij de
gemeenten één van de partners is. Dit ligt ten grondslag aan een convenant
die de gemeenten twee jaar geleden sloot met de dorpsraad van
Hoenderloo. In deze convenant neemt de dorpsraad de
verantwoordelijkheid op zich voor het onderhoud van de openbare ruimte.
Als tegenprestatie stelt Apeldoorn de benodigde financiële middelen
beschikbaar en ondersteunt zij bepaalde activiteiten.
Om uitvoering te geven aan de convenant organiseert Hoenderloo jaarlijks
een aantal Doedagen waar soms wel 100 bewoners aan deelnemen. Ook
participeren cliënten van de Hoenderloogroep, een bij Hoenderloo gelegen
jeugdopvang, hierin. In een paar jaar tijd zijn zo al mooie verbeteringen in
de openbare ruimte aangebracht. Apeldoorn is enthousiast over de eigen
kracht van Hoenderloo en beschouwt deze aanpak als een pilot voor hoe ze
hier ook met andere dorpen en buurten mee om wil gaan.
Het eigenzinnige karakter van de Hoenderloo-ers komt tot uiting in de wijze
waarop ze zelf het heft in handen hebben genomen om deel te nemen aan
de Entente Florale. Het werd als mooie kans gezien om de trots en
18
Nationale Groencompetitie 2014
samenwerking in het dorp te versterken. Zoals de gemeente haar nieuwe
rol ziet zijn de ambtenaren de adviseurs aan de zijlijn.
Deelname aan de Entente Florale heeft een geweldige boost aan het
gemeenschapsgevoel gegeven. Er zijn nieuwe verbonden gesmeed. Zo
hebben de recreatiebedrijven en Staatsbosbeheer de handen ineen
geslagen om tot een verbetering van de recreatieve kwaliteit te komen.
Ook zijn de dorpsondernemers gezamenlijk in beweging gekomen en is er
een nieuwe samenwerking ontstaan met de buren Landgoed Deelerwoud
en Het Nationale Park de Hoge Veluwe.
Deelname aan de Entente Florale is voor Hoenderloo, ongeacht de uitkomst,
al een succes door de energie die het in de gemeenschap teweeg heeft
gebracht !
n de jury
vindingen va
e gekenmerkt
ing van de be
ts 175 jaar) di
tt
ch
va
le
en
(s
m
is
sa
en
hied
g steeds
Beknopte
een korte gesc
t karakter is no
derloo heeft
autonomie. Di
en
e
ijn
ig
tz
ht
us
Het dorp Hoen
ac
zelfbew
o is een kr
genzinnigheid,
aad Hoenderlo
sr
rp
derloo. Zij
Do
en
Ho
wordt door ei
De
.
n
huidige dorp
toekomst va
t
he
om
in
at
en
ga
t
nd
, die na enige
emt als he
terug te vi
rn neergelegd
t voortouw ne
oo
he
ld
e
di
pe
e
A
ep
e
ro
nt
een hoge mat
bewonersg
j de gemee
n. Dit leidt tot
a van Eisen bi
ve
m
ge
m
ge
ra
t
og
ef
Pr
he
imte
rhoudt
heeft haar
rpsraad de ru
het dorp onde
ging en de Do
el in beheer –
w
zo
nieuwe
s,
er
aarzeling om
va
on
rpsbew
t initiëren n
ie door de do
oen - als in he
gr
ar
ba
oorn
ld
en
van participat
pe
op
A
ezige
meente
zelf al het aanw
de jaren. De ge
en
m
en te
ko
ijn
dl
de
bijvoorbeeld
of
gebeuren
en en op ho
staat veel te
gie te behoud
re
met recht
de
ch
zi
en
projecten. Er
er
ag
oet wel prob
luwe. Het m
m
Ve
r
aa
de
m
op
t,
n
di
lege
Dorp en
faciliteert
o is prachtig ge
e landschap.
rp Hoenderlo
het omringend
in
t
er
s. Alle
ie
er
sturen. Het do
on
rd
t harm
rreinbehee
rp noemen, da
volking en te
be
or
do
e belang
n
een groen do
ch
is
de
rhou
econom
den goed onde
ve en daarmee
tie
ea
cr
.
re
in
t
landschap wor
or
he
t van
en ziel vo
zijn zich bewus
daar met hart
ch
zi
slagen
en
ge
tt
in
betrokkenen
ze
de
or gaan op
omgeving en
do
ar
d
ha
aa
sr
en
rp
rp
Do
en
rreinen en
van het do
en gemeente
rschillende te
omst toe kunn
te tonen op ve
tie
bi
am
Naar de toek
r
n
ee
m
bied va
t de jury op om
os’. Op het ge
weg. Wel roep
‘des Hoenderlo
op
en
d.
tt
er
ze
vo
te
ge
end in
id worden
niet te behoud
integraal bele
r
ee
m
n
ee
kan er
duurzaamheid
jury de
eveling van de
kent op aanb
nd
la
er
rie ‘dorpen
ed
go
N
nte Florale
toe in de cate
te
er
En
lv
n
Zi
va
o
r
rlo
uu
de
Het best
ar kern Hoen
ldoorn voor ha
gemeente Ape
en’.
en kleine sted
jury, de
eveling van de
kent, op aanb
nd
la
er
or
ed
N
vo
ale
ing toe
n Entente Flor
dere Waarder
houd
Het bestuur va
rtificaat Bijzon
Ce
n
sraad voor be
ee
rp
ns
do
ve
anen te
de rol van de
n
va
d
gemeente Vi
on
gr
op
.
en Participatie
sgemeenschap
Communicatie
rp en de dorp
do
t
he
n
va
arheid
van de leefba
Entente Florale Nederland
1919
DrontFleevn
oland
Provincie
RIE ‘STEDEN’
O
G
TE
CA
E
D
IN
S
N
O
R
B
WINNAAR
DRONTEN GEEFT JE DE RUIMTE
Het credo van Dronten is ‘Dronten geeft je de ruimte’. En dat is niet voor
niets. In de gemeente Dronten hebben de 40.000 inwoners veel groene
ruimte om in te wonen, werken en recreëren. Met een oppervlakte van
ruim 42.000 hectare heeft iedere inwoner meer dan een hectare tot zijn
beschikking. Vanuit de lucht is de landvorm van de gemeente Dronten goed
herkenbaar, omdat het omringd wordt door de Veluwerandmeren, het
Ketelmeer en het IJsselmeer. Centraal in dit met water omringde Dronter
landschap ligt Dronten.
INRICHTING VAN HET LANDSCHAP
De gemeente Dronten bestaat (net als heel Flevoland) uit op de tekentafel
ontworpen land. Dit is wat ons gebied onderscheidt in Nederland. De
oorspronkelijke plannen van ingenieur Lely over de IJsselmeerpolders
kenmerkten zich door een heldere scheiding van de functies wonen,
werken en recreatie. Dit vormt in de Structuurvisie 2030 nog steeds een
belangrijke basis. Karakteristieke kenmerken van het Dronter landschap zijn
openheid, massa en patronen. Dit is zichtbaar door het lijnenspel van wegen
en vaarten die agrarische kavels met verschillende gewassen omsluiten. De
belangrijkste groene elementen in het landschap zijn bossen,
laanboombeplantingen, singels en erfbeplantingen.
20
Nationale Groencompetitie 2014
GROENE INRICHTING VAN DE KERN
De basis van de groenstructuur in Dronten is gelegd in het structuurplan van
november 1959. Alle kernen zijn ontworpen met een dorpsbos als
bescherming tegen de zuidwestenwind. Deze bossen vormen de overgang
tussen het open polderlandschap en de bebouwde kom. De
hoofdgroenstructuur volgt de hoofdstructuur van het verkeersysteem.
Naast deze hoofdstructuur is een groene nevenstructuur te onderscheiden
die in de loop der jaren tot stand is gekomen tussen de verschillende
woonwijken. In het Groenbeleidsplan is de groenstructuur vastgelegd en
wordt hierop voortgebouwd. Het principe van robuuste beplante
dorpsranden kent verschillende verschijningsvormen in de kern Dronten. De
noordoost- en oostrand zijn gesloten, de zuidrand is transparanter door
heestervakken en boomgroepen. De westrand is nog in ontwikkeling, maar
blijft ook in de toekomst open met zicht op het open landschap. Bomen
vormen de dragers van de groenstructuur en zijn de meest in het oog
springende elementen in de groene openbare ruimte. Vanaf de vorming
van Dronten hebben bomenrijen en boomgroepen een belangrijke plaats
gekregen in de ruim opgezette groenstructuur in en rondom de wijken. De
gemeente hecht hier dan ook veel waarde aan en heeft haar beleid en
beheer hierover in een apart Bomenbeleidsplan en Boombeheerplan
vastgelegd.
BURGERPARTICIPATIE
In 2000 is in Dronten een groeimodel opgezet voor wijk en buurtbeheer.
Hieruit voortkomend is een toekomstbestendige visie opgesteld dat zich
richt op het verbeteren van de directe leefomgeving. Op het gebied van
participatie zijn er in samenwerking met scholen en vrijwilligers diverse
projecten opgestart en wordt invulling gegeven aan verbindende
(landelijke) activiteiten zoals boomfeestdag en NL schoon. Om het contact
tussen bewoners en partners te stimuleren is er een website ontwikkeld
‘actiefinjouwbuurt.nl’. De inwoners van de gemeente worden daarnaast
intensief betrokken bij het beleid en beheer van de groene openbare
ruimte. Vooral in de dorpsbossen uit zich dit niet alleen door mee te praten,
maar vooral ook door actief bezig te zijn met beheer en onderhoud.
DUURZAAMHEID
Dronten loopt sinds 1997 voorop waar het gaat om lijnopstellingen van
windmolens in het landschap. In de gemeente staan in totaal 104
windmolens (masthoogte tot 70 m) welke jaarlijks elektriciteit leveren voor
ruim 81.000 huishoudens. Inmiddels is er een nieuwe generatie
windmolens die vele malen meer energie leveren. De gemeente zet in op
meer energie met minder molens door middel van ‘opschalen en saneren’.
Dit wordt in een intensief bottum-up proces samen met andere gemeentes
en Provincie uitgewerkt. Uiteindelijk moet dit leiden tot drie à vier
windmolenopstellingen met een gezamenlijk vermogen van 300 MW
(tegen 145 MW nu).
van de jury
de
bevindingen
de
n
netjes is door
va
g
in
menvatt
recht, strak en
m
iu
ag
n
ad
aa
t
a
Beknopte sa
He
al
heel sc
s waar.
gelegd in een
kt zijn ambitie
Dronten maa
t beleid is vast
He
.
en
nd
vi
te
e terug
d.
e en
hele gemeent
naar gehandel
n de gemeent
ar wordt ook
da
en
onhouden va
en
ho
kk
sc
t
he
j
bi
n
beleidsstu
ke
betrok
oljeugd wordt
.
Zelfs de scho
et Dronten
vallend schoon
op
k
k Flevoland, m
oo
lij
n
te
da
os
is
O
e
n
nt
va
kter
de gemee
ige open kara
or ogen zich
tieke rechtlijn
et dat beeld vo
m
rs
ie
t de jury
on
Het karakteris
pi
aar de
ijken adviseer
in de polder w
. Bij nieuwe w
en
ud
.
ho
als de plaats
ak
ge
d
np
in stan
appelijke aa
ordt met zorg
telijke/landsch
im
ru
vestigden, w
de
en
ieuw
ltuur,
over een vern
Swifterbantcu
ht die
na te denken
sporen van de
s
al
zo
en de aandac
n,
ijg
te
kr
lic
che re
vliegtuigen,
te
or
st
ge
Cultuurhistoris
om
er
van ne
elzenhagen
en en resten
lantingen en
scheepswrakk
er voor erfbep
ze
en
ev
t
ld
Dat ge
ze verdienen.
n.
ve
rij
n de
fruitbed
ten aanzien va
ppelen beleid
ko
te
n
.
aa
en
ar
da
urwaard
n visie en een
ische en natu
De jury mist ee
van de ecolog
ng
di
ou
karakter.
dh
oc
an
en inst
el een ad-h
ve
te
g
rin
onten
ontwikkeling
oe
tv
de ui
eutraliteit. Dr
t dit aspect in
n van energien
ie
nz
aa
te
n
Hierdoor krijg
te
en
e
n
e visi
te schale
t een duidelijk
utraal door op
ne
tergie
aa
Dronten heef
en
im
e
Kl
m
naar
n duurza
utraal op weg
re vormen va
de
an
or
en
is van CO2-ne
vo
ud
ht
ho
ndac
vizier te
door lijkt de aa
t aan om open
saneren. Hier
. De jury raad
en
ijv
bl
rs.
te
ge
ra
er
acht
re energied
(water en zon)
bij deze ande
n
ge
eter kustlijn is
lin
m
ke
lo
ik
ki
ontw
den. De 40
he
ijk
el
voor de snelle
og
m
tieve
nnen fietsers,
t volop recrea
atersporters ku
w
de
Dronten heef
tingen
st
aa
N
n.
vele overnach
voorbeeld va
ophalen en de
rt
ha
n
daar een goed
hu
n
te
atieven. De
vissers in Dron
en neemt initi
wandelaars en
nte faciliteert
ee
m
oeipotentie. De
ge
gr
De
van.
n en hebben
te
un
sp
getuigen daar
agt er
ng
pi
nkno
e Dronten sla
eden veel aa
k. De gemeent
rij
ns
Randmeren bi
ka
en het
er
g
hi
in
” is
de inricht
en economie
betrekken bij
te
s
tie
relatie “Groen
sa
en
ni
s
er
ga
or
bij zijn burg
bewoners en
e staat dicht
nt
ee
m
goed in om de
ge
De
.
groene ruimte
beheer van de
houden.
te
zo
t
da
f om
toont initiatie
jury
eveling van de
kent op aanb
nd
la
er
ed
N
e
al
n Entente Flor
rie ‘steden’.
Het bestuur va
e in de catego
to
s
on
Br
n
te
Dron
de gemeente
Entente Florale Nederland
2121
21
i jk
OisterNow
ord-Brabant
Provincie
RIE ‘STEDEN’
O
G
TE
CA
E
D
IN
S
N
O
R
B
WINNAAR
HET GROENE GEVOEL VAN OISTERWIJK
Oisterwijk en groen. Iedereen die een keer in Oisterwijk is geweest, zal die
twee woorden in één adem noemen. De bossen en vennen, de
majestueuze bomen die de toegangswegen begeleiden, het groene
centrum met grote lindes en het Trouwlaantje. Vraag ouderen hoe ze
Oisterwijk kennen, vraag het jongeren of toeristen en sla de historie er op
na. Het groene gevoel van Oisterwijk leeft al honderden jaren bij inwoners,
ondernemers en gasten.
BOMEN MET EEN VERHAAL
Nergens in Nederland vindt u een stad met zo veel bomen die een verhaal
vertellen. Belangrijke momenten worden in Oisterwijk traditiegetrouw met
bomen gemarkeerd en vereeuwigd. De etagelinde achter het Raadhuis,
waaronder vroeger recht werd gesproken, geniet landelijke bekendheid. Dat
geldt ook voor de allerlaatste ‘Vrijheidseik’ van Europa. Toen enkele jaren
geleden de zieke boom gekapt dreigde te worden, stelden inwoners zich
letterlijk op tussen de zaak en de boom. Meer recent, in 2008, is op initiatief
van inwoners een treurwilg geplant, als aanklacht tegen vandalisme. En
vorig jaar nog zijn de koning en zijn gezin geëerd met de aanplant van vijf
bomen, ter gelegenheid van het aantreden van Koning Willem-Alexander.
Op dit moment wordt het verhaal verteld van bomen en kunst, in het
grootste kunstproject in Nederland: ‘Kunst en Bomen’.
DUURZAAM OISTERWIJK
Bij elk besluit, al dan niet ruimtelijk, wordt stil gestaan bij duurzaamheid.
Wat betekent het betreffende besluit voor de natuur, voor het welzijn en
voor de welvaart? Door heel bewust stil te staan bij deze drie-eenheid bij
elk besluit, vindt samensmelting van deze drie waarden plaats. Al meer dan
15 jaar wordt het onkruid in plantsoenen en op verhardingen bestreden
zonder het gebruik van chemische middelen. Chemievrije bestrijding kost
wel veel energie. Dus waar het mogelijk is, wordt daarom gebruik gemaakt
van onkruid werende verhardingen. Ook gaat ons ecologisch bermbeheer
net even wat verder. Waar het mogelijk is, wordt zelfs binnen de kern al
meer dan een decennium gewerkt met schapenbegrazing. Een breed
sortiment aan gezonde planten zorgt voor een florerende leefomgeving,
verhoging van de biodiversiteit, weerstand tegen ziekten en daardoor een
verhoging van de vastgoedwaarde.
VAN ONDEREN!
Van onderen! Een uitspraak die misschien in eerste instantie niet aansluit bij
een conserverend bomenbeleid. Toch is deze uitspraak belangrijk. Niet in
het kader van vallende bomen, maar in het kader van participatie. Er is een
bijzonder sterke ‘van onderop’ beweging in Oisterwijk. Die was er al ver
voordat het woord ‘participatiesamenleving’ werd geïntroduceerd.
Bewoners en ondernemers van Oisterwijk zijn ondernemend, zij zijn
betrokken bij de leefomgeving en zijn niet bang om zelf de handen uit de
22
Nationale Groencompetitie 2014
mouwen te steken. Men houdt uit eigen beweging plantsoenen bij, er
wordt natuur en landschap onderhouden en men organiseert allerhande
activiteiten die met groen te maken hebben. En dat alles in goed overleg
met de gemeente. Zo is er door verschillende groepen uit de samenleving
een zwaluwtoren gerealiseerd, een border van 800 voeten lang aangelegd
en beheerd en er zijn kroningsbomen aangeplant. Er is zelf een hele
landschapsinrichting voorgesteld aan de gemeenteraad, die dit
burgerinitiatief heeft overgenomen! De samenleving, in de vorm van
‘Stichting Oisterwijk 800-SPOT’ heeft zelfs een model ontwikkeld voor
overheden om in te kunnen spelen op de ‘van onderop’ beweging. Het
zogenaamde ‘Oisterwijk Model’ voor overheidsparticipatie bij
burgerinitiatieven. Niet alleen Oisterwijk heeft dit model geadopteerd als
onderdeel van de bedrijfsvoering. De provincie Noord Brabant verwijst er
naar in haar stukken en het model heeft internationaal aandacht gekregen
via ‘Rural Alliances’. Zelfs de stuurgroep van de deelname Groenste Stad
Oisterwijk bestaat voor het grootste deel uit betrokken bewoners. Sterker
nog, zij hebben het initiatief opgepakt om mee te doen!
van de jury
het
bevindingen
de
n
va
g
in
itieerd buiten
menvatt
Florale is geïn
e
nt
te
de
En
Beknopte sa
va
de
aan
ledingen n
van Oisterwijk
s uit diverse ge
er
ig
ill
de
ijw
De deelname
vr
ns
n
ep va
en ook tijde
s. Een werkgro
ijk voorbereid
rw
te
n
is
O
ee
gemeentehui
n
is
va
t
name
kgroep. Di
heeft de deel
teunde de wer
rs
de
on
samenleving
e
n
nt
gemee
nte op ee
gegeven. De
n in de gemee
jurydag vorm
veel projecte
p
ro
aa
w
Oisterwijk
r
in
ie
is
n de man
participatie
er
rg
Bu
.
voorbeeld va
rd
oe
uitgev
anier worden
re
participatiem
den.
or
s bij de openba
w
lname ge
n de inwoner
va
d
ei
el
nh
vo
overheidsdee
ke
ge
ok
n
e betr
oen is ee
n ook een grot
jzonder. Het gr
bi
t
n,
he
oe
in
gr
Er bestaat da
n
et
oe
m
het gr
bezegeld
algemeen en
alen worden
rh
ve
en
ruimte in het
en
al
t verh
t groen vertel
geworden. He
.
vaak een boom
en. Deze
ssen en venn
n nabij de bo
ge
le
ge
ig
ht
prac
t en worden
r is Oisterwijk
eant en toeris
cr
re
op
Lind.
Al van oudshe
ht
ac
gskr
rum langs De
ote aantrekkin
olle oude cent
rv
ee
sf
t
t
hebben een gr
he
r:
he
trekke
wonen in
et een andere
Het is prettig
aangevuld m
zeer passend.
is
n’
steld.
oe
ge
gr
t
ur
el in he
niet tele
is
De slogan ‘Par
recreant wordt
fs
lij
rb
bouwde kom
ve
be
de
de
groen en
. Ook binnen
.
en
ar
nn
ba
ve
ik
Oisterwijkse
re
en
be
ssen
afstand
eer dan de bo
reen op korte
de
ie
n
va
or
s
Het groen is m
vo
er
en
ag
ezig
elijke dr
schoots aanw
n zijn aantrekk
het groen ruim
met hun groe
om
even.
ro
st
rw
e
ve
st
ar
er
Acht
os met elka
lo
ad
na
De Voorste en
jn
ak geen
zi
nnen
egepast en va
. Buiten en bi
entieerd is to
er
ff
di
dit stadsgroen
ge
of
g
e
ni
wei
bouwkundig
dat het groen
he en steden
sc
gi
lo
De jury vindt
fo
or
geom
houden met
rekening is ge
eten
.
en
ill
gemeen schi
ch
rs
e ve
aar over het al
m
,
es
si
architectonisch
sies uit
vi
vi
en
ta’s
henken en
nt beleid in no
acht aan te sc
nd
aa
r
rd
Oisterwijk ke
ee
uu
m
st
t hier
n gericht ge
jury adviseer
ers. Pas dan ka
ad
sk
die tekort. De
id
gle
rin
be
en
an-uitvoe
doelstellingen
n cyclus van pl
n,
te werken in
itoring is er ee
on
m
. Doordat groe
et
rs
m
de
d
evul
gebaat bij ka
is
e
m
worden. Aang
na
el
dsde
zijn, is
elijk. Overhei
or Oisterwijk
evaluatie mog
ische factor vo
om
on
ec
e’
‘d
eatie
natuur en recr
wenst.
ge
g
rin
oe
regiev
jury
eveling van de
kent op aanb
nd
la
er
ed
N
e
al
.
n Entente Flor
gorie ‘steden’
Het bestuur va
toe in de cate
s
on
Br
ijk
rw
Oiste
de gemeente
Entente Florale Nederland
23 23
stad
Willem
Brabant
Provincie
E STEDEN’
IN
LE
K
EN
EN
P
R
O
‘D
IE
R
CATEGO
WINNAAR BRONS IN DE
WILLEMSTAD: INTRIGERENDE HISTORIE
In gemeente Moerdijk, wat oppervlakte betreft de grootste gemeente in
West-Brabant, ligt het pittoreske havenstadje Willemstad. Een stadje met
een rijk en turbulent verleden. Willemstad ontstaat rond 1565 als het dorpje
Ruigenhil. In 1583 geeft Willem van Oranje de opdracht tot versterking van
het dorp. De bouw van de vestingwerken zijn nodig om het Spaanse leger
te weren. Immers, het stadje ligt op een strategische plaats: op een eiland
aan het Hollandsch Diep, de belangrijkste vaarroute tussen Holland, Zeeland
en Antwerpen. Het verleden komt nog altijd tot leven in sfeervolle straatjes,
de forten (fort Sabina en fort de Hel) en de indrukwekkende vestingwerken.
De oorlogen zijn doorstaan en de vestingwerken zijn nu begroeid met de
typische beplanting voor verdedigingswerken. Ze geven Willemstad een
gezonde, groene gordel.
GROEN-BLAUWE DOORADERING VAN GROENE POLDERS
Het buitengebied van Willemstad bestaat uit grootschalige open polders, al
in gebruik sinds de 16e eeuw. Ze herbergen veel natuur in en langs de vele
kreken die het overtollige water afvoeren naar grotere rivieren zoals het
Hollandsch Diep en het Volkerak. De gorzen langs deze wateren behoren tot
de Natura 2000 en de Ecologische Hoofdstructuur, terwijl de kreken als
natte Ecologische Verbindingszones Mark en de Dintel in het zuiden van de
gemeente Moerdijk en het Hollandsch Diep in het noorden verbinden.
Zij zorgen voor een groen-blauwe dooradering van het open
polderlandschap. Door de kreken her in te richten met flauwe oevers en
landschapselementen en door de toepassing van een soortengericht
beheer, is in deze gebieden de biodiversiteit enorm vergroot.
SCHAPEN
Beeldbestekken vormen de basis voor het groenbeheer, wat de gemeente
grotendeels uitbesteed aan professioneel groenbeheerders. Veel van de
grasgebieden in en rond het stadje worden begraasd door schapen, evenals
het gras van de bastions op de vestingwerken in Willemstad. Inwoners en
toeristen waarderen dit oerhollandse beeld en bovendien zorgt het voor
een grotere biodiversiteit. Immers, de schapen nemen zaden van kruiden
mee in hun vacht, van het ene gebied naar het andere. De dieren eten ook
het lastige Jacobs Kruiskruid, wat hiermee op een natuurlijke manier
bestreden wordt.
TOEKOMSTVISIE
Moerdijk wil zorgen voor een duurzame, prettige woonomgeving waarin
leefbaarheid, milieu en de economische voordelen alle drie een plaats
vinden. Het westelijke deel is een weelde van rust, ruimte, recreatie en
toeristische mogelijkheden. In het oostelijke gedeelte vind je de dynamiek
en bedrijvigheid die zorgen voor de economische impuls voor de gemeente
en voor de regio.
Deze toekomst is vastgelegd in de Strategische visie Moerdijk 2030. In de
Structuurvisie is, samen met inwoners, de uitwerking ervan beschreven. De
balans tussen de drie pijlers (leefbaarheid, milieu en economische
voordelen) wordt bewaakt door een Paraplunota voor elk van de pijlers. Het
bestaand beleid is hiervoor onder de loep genomen, ontrafeld en gekoppeld
24
Nationale Groencompetitie 2014
de jury
llandsche
ndingen van
p Nieuwe Ho
g van de bevi
nale landscha
in
tt
tio
va
Na
t
en
he
m
n
den va
historisch
Beknopte sa
iste vestingste
n sterk cultuur
aan deze drie pijlers. In Paraplunota’s zijn de uitvoeringsstrategieën
vastgelegd. Dit alles zorgt er voor dat de strategische visie concreet wordt
uitgevoerd.
INWONERS PRATEN MEE
De gemeente werkt graag samen met inwoners. Hun mening en inspraak
wordt gewaardeerd.
Ze hebben een belangrijke stem bij de invulling van diverse plannen. Dat
krijgt vorm door, samen met inwoners leefbaarheidsplannen oftewel
gebiedsplannen samen te stellen. Hiermee wil gemeente Moerdijk meer en
meer mét in plaats van over inwoners besluiten.
RECREATIE EN TOERISME
De grote, open poldergebieden en de ligging aan het water geven inwoners
en dag- en verblijfsrecreanten alle ruimte om zich te ontspannen. De
lange-afstandswandelpaden, -fietsroutes en vijf jachthavens zijn geknipt
voor actieve toeristen en waterrecreanten. Tegelijkertijd kunnen ook
cultuurliefhebbers hun hart ophalen. Willemstad, met zijn cultuurhistorische
gebouwen, de vestingwerken, haven en het vele groen heeft een grote
aantrekkingskracht en biedt jaarlijks ruim 250.000 bezoekers een heerlijk
dagje uit.
oo
ee ee
een van de m
meente veel
vormt daarm
Willemstad is
herbergt de ge
ndsch Diep en
lla
Ho
t
he
n
-g
aa
00 ebieden
n
20
ge
ra
le
tu
ke plek aan
ge
ie
,
Na
ie
un
e
n
ig
Waterlin
ppelijk op ee
or de aanwez
ha
Do
sc
e.
nd
bl
la
m
t
se
lig
ijk en
en. Deze stad
aard. De kern
landschappel
natuur waard
t koesteren w
n
atergebonden
ntie. Dit is he
te
po
en
it
al
ite
belangrijke w
n lure met ee
al
nstructuur va
gebied vol kw
oe
lta
gr
de
n
t
ee
n
he
n,
n
ee
t
erke
de rand va
ten vormt he
or de vestingw
g en voorstra
nmerkt zich do
r, met kerkrin
t weidse
uu
he
ct
Willemstad ke
ru
op
t
st
e
ich
ig
tz
nd
ui
avens.
stedenbouwku
over weldigend
nieuwe jachth
nt biedt een
geometrische
twikkeld met
Het water fro
on
t.
er
ich
rd
ez
ve
sg
ie
nt
ad
lat
t water fro
beschermd st
ing van de re
pen jaren is he
g een versterk
ep. De afgelo
hting van de
aar verdient no
ric
m
rin
d,
he
er
Hollandsch Di
e
et
rb
lijk
te
erk ve
ar een gedeel
kwaliteit is st
het streven na
De ruimtelijke
ondersteunt
ry
ju
De
.
ijke
nt
fro
uur aantrekkel
vesting-water
e groenstruct
lijk
.
g.
ke
in
an
st
het
eg
ve
to
en
ij
n
toegang tot de
nuitbreidinge
gwallen als vr
ie tussen woo
met de vestin
n
lat
is
zij
re
s
en
er
De
ng
.
ni
on
ig
w
ez
zie
or
Voor de in
fietsen aanw
voor speelvo
wandelen en
De aandacht
king
or
g.
er
vo
w
lin
es
ke
en
ut
ik
m
ro
sa
tw
on
groene
tensiveren en
n ommetjes in
hierover te in
goed en er zij
en.
communicatie
landschap is
de
om
tief op te pakk
n
ac
aa
t
D
jury beveel
apeuten en GG
er
th
,
de
,
en
ep
rts
voldoende. De
Di
als huisa
t Hollandsch
idswerkers, zo
t Volkerak, he
met gezondhe
zorg voor
ones langs he
rz
ve
oe
rijk is hier de
de
ng
in
la
. Be
een
keling
t de aandacht
jken krijgt nu
Natuurontwik
ef
di
he
te
k
an
ar
pl
M
is
bermen en be
ry
en en Dintel en
e
ju
m
nd
te
ie
De
ys
oe
n.
ks
bl
de
t
ee
el
to
kr
ssante voorbe
om te komen
re
tie
te
bi
in
n
am
zij
n
De
p
dijkringe
continuïteit.
het waterscha
nde beplante
werking met
impuls. Bestaa
oende. De
en de samen
ld
e
vo
nt
waardevolle
ee
im
m
ru
is
ge
n
n de
van het groe
de houding va
en veel
rhoudsniveau
positief over
educatie hebb
en). Het onde
en
m
ie
ha
at
lic
jk
cip
di
rti
de
pa
n
tie
va
r
ica
en trekken
aa
un
ig
en
m
at
ig
m
lm
(e
te houden. Co
n elkaar rege
il
te
pe
oe
op
tm
t
on
di
t
e
nd van
nt
jury adviseer
ging aan de ra
aad en gemee
bijzondere lig
eente. Stadsr
m
de
ge
or
de
Do
j
g
n.
bi
in
ig
atieve
aandacht
storische vest
n nieuwe initi
bied en de hi
het nemen va
rden in het ge
aa
samen op bij
w
ur
tu
.
na
Diep
lta en de vele
t Hollandsch
de Zeeuwse de
n parel aan he
ad zich als ee
st
m
ille
W
nte
rt
manifestee
jury de gemee
eveling van de
nb
aa
’.
op
en
nt
ed
ke
n en kleine st
le Nederland
tegorie ‘dorpe
Entente Flora
ca
n
va
de
r
in
uu
e
st
to
be
s
Het
mstad Bron
haar kern Wille
nte
Moerdijk voor
jury, de gemee
eling van de
ev
nb
aa
op
e
,
to voor
nt
e Waardering
Nederland ke
aat Bijzonder
tente Florale
fic
En
n
rti
va
Ce
r
n
ing en
uu
st
ee
st
Het be
historische ve
mstad tevens
ar kerm Wille
houden van de
ha
ijk
or
el
vo
kk
en
re
ijk
he
nt
rd
sc
Moe
n de Holland
ond van het aa
ieke ligging aa
recreatie op gr
door haar un
Toerisme en
en
ng
ni
ie
rz
oo
aterspor tv
uitgebreide w
en.
er
at
w
se
gemeente
Zeeuw
van de jury, de
aanbeveling
op
,
nt
ke
g
nd
erin wordt
rale Nederla
ndere Waard
n Entente Flo
rtificaat Bijzo
kter
Ce
n
ee
k
oo
Het bestuur va
im
ru telijk kara
ad
t feit dat het
kerm Willemst
he
n
ar
va
ha
d
or
on
vo
aarde
gr
Moerdijk
chappelijke w
h er fgoed op
ltuurhistorisc
n grote maats
Cu
va
or
en
vo
er
d
nd
en
nd
ke in
bijzo
toegek
orisch gezien
ikkeling uitste
el voor ontw
ad cultuurhist
st
vo
m
ge
ille
et
W
m
n
t
va
ers weten di
nte en bewon
is. De gemee
en.
stand te houd
Entente Florale Nederland
25 25
VianeUtnrecht
Provincie
LEINE STEDEN’
K
EN
EN
P
R
O
‘D
IE
R
O
G
CATE
WINNAAR BRONS IN DE
WATER, GROEN EN EEN RIJKE HISTORIE
Vianen is een uniek middeleeuws vestingstadje gelegen aan de rivier de
Lek, in het (groene) hart van Nederland. De Viaanse gemeenschap is trots
op haar kleinschaligheid, de historische binnenstad, het groen en de rust.
Binnen de 14e eeuwse grachten en muren van Vianen is het kenmerkende
rechthoekige stratenpatroon nog steeds zichtbaar. Uit die tijd stammen de
toren van de Grote Kerk en enkele stadsmuurresten. Goed zichtbaar zijn de
verschillende tijdsgewrichten in het historisch centrum van Vianen, dat maar
liefst 163 rijksmonumenten kent. Logisch dat de binnenstad en een
gedeelte van de buitenstad is aangemerkt als Beschermd Stadsgezicht.
Oude stadsboerderijen en relicten van boomgaarden verwijzen naar de
oorspronkelijk agrarische economie.
GROENE KAART
De buitenwijken kennen een rijke blauwe en groene dooradering. De
belangrijkste groenstructuren zijn vastgelegd op de Groene Kaart. Bij
reconstructies en inbreidingen is behoud en versterking van deze
groenstructuren het uitgangspunt. Waar mogelijk zal de groenontwikkeling
integraal worden ontwikkeld met woningbouw, recreatie en wateropgaven.
Op de Groene Kaart staan ook de monumentale bomen, waar de gemeente
extra zuinig op is. Slechts in zwaarwegende gevallen wordt een
kapontheffing voor deze bomen verleend.
STERKE BETROKKENHEID BEWONERS
Voor de gemeente is participatie door burgers, bedrijven en organisaties
vanzelfsprekend. De bevolking denkt mee en heeft de Toekomstvisie van
de gemeente invulling gegeven. Wijkbewoners steken de handen uit de
mouwen in het openbaar groen en hebben inmiddels het hertenkamp en
vele stroken groen in zelfbeheer.
BUITEN GEWOON
De gemeente kiest voor een duurzame groene inrichting van de openbare
ruimte. In het verleden zijn niet altijd de juiste inrichtingskeuzes gemaakt. Er
zijn (te) veel bomen aangeplant, dicht op elkaar of op plekken met
onvoldoende ondergrondse groeiruimte (in de verharding). Er is achterstallig
onderhoud ontstaan en het beheer moet eenvoudiger en efficiënter. Tijdens
het project Buiten Gewoon wordt de openbare ruimte integraal aangepakt.
Bewoners kunnen ideeën of wensen voor hun wijk aangeven. Bestaande
bomen en nieuwe aanplant krijgen een duurzame groeiplaats. De
gemeente kiest qua bomen in de eerste plaats voor kwaliteit en minder
voor kwantiteit.
DRIE LANDSCHAPPEN
Het buitengebied van Vianen is fraai en afwisselend. De kavelrichtingen en
-structuur verwijzen naar de voormalige rivierlopen en komgronden. De
wegenstructuur in het hoger gelegen gebied volgt de stroomruggen en de
wegen in het lager gelegen gebied volgen de oude ontginningslinten. Langs
de rivier ligt het dynamische, natuurlijke landschap in de uiterwaarden. Op
de hooggelegen oude stroomruggen de graanakkers en
hoogstamboomgaarden. En in het laaggelegen veenweidegebied de
26
Nationale Groencompetitie 2014
halfopen grienden en open weilanden. De Landschapsvisie beoogt deze drie
landschapstypen duidelijk waarneembaar te laten zijn en blijven. Naast
versterking en herstel is er ruimte voor ontwikkeling en tevens aandacht
voor verbinding. Het raamwerk draagt bij aan een duidelijke structuur en
voorkomt verrommeling van het landschap. De landschapsvisie is geen
eindplan, maar van een ontwikkelingsrichting waaraan iedereen kan
bijdragen. Hiermee kan Vianen ontwikkelingen sturen en initiatiefnemers
laten bijdragen aan de gewenste versterking van de landschappelijke
karakteristiek. Het streven is zoveel mogelijk flexibiliteit voor particulier
initiatief. Vandaar dat initiatiefnemers meer ontwikkelruimte krijgen dan er
in het bestemmingsplan mogelijk is.
VERBINDEN EN VERSTERKEN
Langs de randen van de kernen zijn kleinschalige stedelijke of ruimtelijke
ontwikkelingen toegestaan om de ruimtelijke kwaliteit van deze zone te
versterken. Te denken valt aan: realisatie van natuur, aanleg en beheer van
recreatieve voorzieningen of de versterking van de recreatieve
belevingswaarde. Er mag een nieuw woonhuis gebouwd worden - iets wat
normaal gesproken niet is toegestaan in het landelijk gebied – mits het
terrein grotendeels toegankelijk wordt voor publiek en met gebiedseigen
(agrarische) natuur wordt ingericht. Ontsluiting en het toegankelijk maken
van het landschap zorgt voor een logische en meer vloeiende overgang van
de bebouwde kom naar het landelijk gebied. Aanleg van aantrekkelijke
groene routes nodigt bovendien uit tot bewegen en recreatie.
van de jury
bevindingen
taan van deze
de
n
va
g
in
tt
voor het onts
va
st
ee
en
w
m
erd
ge
sa
te
ng
Beknop
ardenmarkt w
de aanleidi
arlijks een pa
van Vianen is
ja
n
ng
gi
de
lig
he
le
op
ra
tot
De cent
tad.
r vanaf 1271
rende buitens
nnenstad, waa
voor een flore
de
rg
zo
landschap,
historische bi
er
de
ei
at
t over het w
repte veenw
or
ge
sp
on
or
t
an
Tr
he
.
en
en
en zorgen vo
gehoud
van de Lek
p leven. Griend
ha
uiterwaarden
sc
en
nd
la
en
e
t
gg
od
he
er
ru
n Bred
Stroom
ekanaal, laten
p. De heren va
or het Merwed
uidig landscha
nd
ee
rt
ch
doorsneden do
Fo
to
t.
un
en
d
h middelp
ds veranderen
een strategisc
or
, de
vo
nt
een in tijd stee
ria
en
va
an
Vi
n
de moderne
het kasteel va
aken deel uit
or haar
m
vo
ijk
rt
bouwden met
w
ha
ns
en
Ho
Platteland’
oel en Fort
t
Sp
he
rt
or
Fo
n
,
vo
en
og
Everding
participatie va
nte heeft ‘O
goed, waar de
ie. De gemee
nd
lin
la
er
at
w
w
eu
ni
se
n
Holland
alisatie van ee
k.
tbaar in de re
n zorg en wer
bewoners zich
het bieden va
in
t
aa
in het
st
e
al
si
ra
vi
cent
landschaps
daaraan te
alle inwoners
de duidelijke
om
g
twikkelingen
in
on
el
e
ev
w
nb
eu
aa
ni
nt
en
ie
rd
en
Het ve
an vast te legg
twikkelingspl
Landschapson
s en
er, standplaat
handhaven.
sie over behe
vi
ijn
toetsen en te
rm
n de
te
va
e
g
ng
rinrichtin
n duidelijke la
ltaat van de he
su
re
De jury mist ee
nd
ginale
ei
ar
t
m
He
realiseerde
de gemeente.
dan de nu ge
jn
zi
boomtypen in
toegepaste
en
de
nn
n
ku
genomen va
’ had meer
is
en
nn
ijk
w
ke
ol
g
in
ko
er
‘bloem
is met waard
. Daarentegen
aanpassingen
ers. Debatten
re ruimte.
met de bewon
in de openba
en
t
m
ns
sa
ku
t
e
ur
nd
be
beelde
iteiten ge
op de markt
n de kernkwal
k ouderwets
va
oo
n
r
le
aa
el
m
st
t
,
st
eg
Het va
che snelw
meedoen. He
beslissen en
per elektronis
d
ee
er
m
n
vo
te
ge
la
n
te
worde
de inwoners
beeld van.
schroomd om
een goed voor
ar
da
wordt niet ge
is
n
ui
wegen A 2 en
pt
t van de rijks
als de Snoe
un
zo
f
pp
ie
oo
at
iti
kn
in
t
er
burg
tiek
el meer dan he
en karakteris
de Lek is zove
een ongerept
in
Vianen langs
st
ru
enhoeves en
n
er
va
umentale bo
groene oase
on
n
m
ee
,
ur
is
t
ltu
he
cu
:
A 27
unieke griend
ndschap, een
stad.
veenweidela
storisch binnen
rd gebleven hi
aa
w
be
ed
go
een
n de jury de
aanbeveling va
op
nt
ke
nd
en’.
ale Nederla
en kleine sted
n Entente Flor
gorie ‘dorpen
te
Het bestuur va
ca
de
in
e
anen Zilver to
gemeente Vi
n de jury, de
aanbeveling va
op
,
nt
r
ke
nd
e voor Natuu
ale Nederla
Waardering to
n Entente Flor
re
va
r
de
uu
on
jz
st
Bi
be
t
He
btelijke
een Certificaat
aanwezige am
anen tevens
ht in beleid en
ac
gemeente Vi
nd
aa
de
n
op grond va
nden.
en Landschap
ud van de grie
nste van beho
gu
n
te
is
nn
ke
Entente Florale Nederland
2727
Thema certificaten stimuleren groei
naar de Vitale Groene Stad
In het kader van de Vitale Groene Stad heeft Entente Florale Nederland
in de groencompetitie vier themacertificaten ingesteld: Groen en
Gezondheid, Groen en Economie, Groen en Bewonersparticipatie en dit
jaar als nieuw Themacertificaat ook Groen en Biodiversiteit. Entente
Florale heeft zich als doel gesteld om in de komende jaren de
deelcertificatenreeks uit te breiden met actuele onderwerpen om zo,
met de huidige certificaten, te komen tot vitale groene woon- ,
recreatie- en werkomgevingen.
Aansprekende voorbeelden uit de Nederlandse gemeenten worden via
deze certificaten voor het voetlicht gebracht. Dit heeft als doel andere
gemeenten te enthousiasmeren en te inspireren. Voor de beoordeling
van deze aspecten is de jury van Entente Florale Nederland uitgebreid
met deskundigen vanuit de GGD-werkgroep Groen en Gezondheid, het
TEEB project (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) en
deskundigen met een brede expertise op het gebied van
bewonersparticipatie vanuit het IVN, Stadswerk Nederland en
Groei&Bloei en op het gebied van Biodiversiteit met deskundigen
vanuit de WUR en gemeente-ecologen.
DOETINCHEM WINT THEMACERTIFICAAT GROEN EN GEZONDHEID
Bij de beoordeling voor het themacertificaat Groen en Gezondheid bij de
Entente Florale heeft de landelijke Werkgroep Groen en Water van GGD
GHOR Nederland zeven vuistregels gebruikt:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Besteed ook aandacht aan eigen inwoners
(naast recreanten en toeristen), groen dichtbij;
Gezondheid is meer dan alleen bewegen in het groen;
Kies voor gebruiksgroen van goede kwaliteit;
Zorg voor variatie in de doelgroep;
Stimuleer participatie van bewoners en organisaties;
Kijk naar het verschil dat het groen in een wijk maakt;
Leg de plannen beleidsmatig vast.
Aan de hand van deze vuistregels zijn de dorpen en steden van de
groencompetitie 2014 beoordeeld. De landelijke Werkgroep Groen en
Water van GGD GHOR Nederlandwerkgroep besloot als Jurycomité voor dit
themacertificaat dit toe te kennen aan Doetinchem. Op de onderdelen
‘variatie in de doelgroep’ en ‘participatie van bewoners en organisaties’
28
Nationale Groencompetitie 2014
scoorde Doetinchem hoog. Zo vindt Doetinchem het belangrijk dat de
jeugd al vroeg in contact komt met groen, o.a. op het schoolplein, in de
wijk, en door educatie over het groen. Bewoners die niet makkelijk aan
werk komen, worden geactiveerd om te re-integreren in passende
werkplekken in de openbare ruimte. Buurtbewoners participeren in de
aanleg van tijdelijke speelvelden en hebben meegedacht over de plannen
en zorgen zelf voor het onderhoud van het park.
Groen en water is verweven in de stedelijke inrichting, en maakt dan ook
daadwerkelijk het verschil in de wijk. De lanen naar buiten zijn
aantrekkelijk gemaakt om de stad te verfraaien en te zorgen voor een
directe verbinding met het buitengebied, wat de mogelijkheden voor
wandelen en fietsen vergroot. De positieve indruk die de werkgroep krijgt
op basis van de beleidsplannen van de gemeente Doetinchem wordt
bevestigd door de vakjury die de verschillende dorpen en steden heeft
bezocht. Doetinchem heeft haar mooie woorden in mooie daden
omgezet. Een uitstekende combinatie voor de gezondste groene
gemeente van 2014!
DRONTEN WINT THEMACERTIFICAAT GROEN EN ECONOMIE
Het certificaat groen en economie wordt toegekend als aanmoediging om
de economische kansen van groen beter te benutten. Die kansen zouden
nog beter benut kunnen worden door de deelnemers. Er is veel te winnen
als bv naar het vestigingsklimaat voor bedrijven wordt gekeken. Of als
groen wordt gekoppeld aan andere ruimtelijke opgaven, zoals
waterberging, waardoor een betere onderbouwing van investeringen
ontstaat. Ook financiële participatie door bewoners en bedrijven biedt
kansen.
Het certificaat groen en economie kennen wij toe aan Dronten;
een gemeente die zich sterk bewust is dat groen van groot belang is voor
de vrijetijdseconomie. Zij ziet kans om in een goede balans met de natuur
doelgroepen aan zich te binden die gebruik maken van het uitgebreide
toeristisch netwerk. Sterke troeven daarbij zijn de ontwikkeling van de
randmeerzone en de dorpsbossen. Maar ook de relatie tussen landbouw
en natuur door het stimulerenvan erfbeplantingen en natuurlijke
akkerranden en de betrokkenheid van bedrijven bij het groen op de
bedrijventerreinen zijn goede voorbeelden.
Entente Florale Nederland
29
OISTERWIJK WINT HET THEMACERTIFICAAT GROEN EN
BEWONERSPARTICIPATIE
Omdat…
… deze gemeente al een langjarige traditie kent van succesvolle
bewonersinitiatieven;
… deze bewonersinitiatieven op allerlei thema’s in de openbare ruimte
gericht zijn;
… het in deze gemeente heel duidelijk gaat over samenwerking tussen
burgers, gemeente en andere organisaties;
… we onder de indruk zijn van de verschillende, veelomvattende
voorbeelden van deze samenwerking waar we kennis van hebben
mogen nemen;
… er ook een mooie koppeling wordt gelegd tussen particulier en publiek
groen;
… openbaar groen in samenspraak met de bewoners naar hun wensen
wordt aangepast waarna zij het beheer overnemen;
… er vanuit de gemeente niet enkel over burgerinitiatief en –participatie
wordt nagedacht in het kader van bezuinigingen op openbaar groen,
maar er zelfs ruim in wordt geïnvesteerd;
… het enthousiasme van bewoners lijkt te leiden tot steeds meer
initiatieven;
… niet alleen de gemeente, maar ook bijvoorbeeld terreinbeheerders
betrokken zijn in het participatieproces;
… de stichting waarin dit samenwerkingsproces formele vorm heeft
gekregen een goede waarborg lijkt te bieden voor de toekomst;
… de gemeente met haar participatiemodel inmiddels ook andere
gemeente weet te inspireren;
… het engagement van de burgers in deze gemeente ook duidelijk wordt
weergegeven door het enthousiasme waarmee de volledig uit
vrijwilligers bestaande werkgroep de Entente Florale-verkiezing heeft
opgepakt;
… het enthousiasme van burgers er in deze gemeente zelfs toe leidt dat
gemeenteambtenaren vrijwillig de schoffel ter hand nemen;
… ook de Entente Florale jury aangeeft dat deze gemeente het begrip
overheidsdeelname volledig waar maakt en dat ze daarnaast aangeeft
enkel lof te hebben voor hoe participatie in deze gemeente wordt
ingevuld.
30
Nationale Groencompetitie 2014
GROEN EN BIODIVERSITEIT
De jury heeft als algemene opmerking, dat de criteria die zijn
meegegeven aan de deelnemende gemeenten voor de beoordeling ten
behoeve van het certificaat biodiversiteit niet ten volle zijn benut bij het
beschrijven van de gemeentelijke bijdrage aan biodiversiteit. Dat maakte
het beoordelen van de inzendingen soms tot een zoektocht. Het zou aan
helderheid winnen wanneer de criteria als leidraad waren gebruikt bij de
opzet van de inzendingen.
Verder is het de jury opgevallen dat het biodiversiteitsbeleid nog in de
kinderschoenen staat en geen stevige basis kent in het gemeentelijke
beleid. Daardoor komen de beschreven maatregelen regelmatig over als
“oude wijn in nieuwe zakken”, dat wil zeggen: wat in het kader van ander
beleid en vaak ook door andere partijen is uitgevoerd, krijgt nu het
stempel” biodiversiteit”. De jury is daarom van mening dat het
themacertificaat Groen en Biodiversiteit nog niet kan worden toegekend.
Oisterwijk valt in positieve zin op.
De jury doet de volgende aanbevelingen ten behoeve van het
themacertificaat Groen en Biodiversiteit:
· SMART zijn: invullen van de criteria; bijdrage goed aanleveren; onvolledig ingevulde inzendingen worden buiten beschouwing gelaten
· maak duidelijk wat de rol van de gemeente is en wat de rol van andere
partijen, instanties en burgers; bij samenwerking gaat het niet alleen
om de bekende “natuurpartijen”, maar juist om nieuwe partijen, die
het verschil kunnen maken;
· wat stijgt uit boven wat er regulier wordt gedaan; waarin onderscheidt
de gemeente zich?
· is er een beleidsdocument als basis van maatregelen, activiteiten?
Maak duidelijk hoe er over biodiversiteit wordt gedacht;
· monitoring: waar richt men zich op en hoe ontwikkelt zich de
beoogde/gedefinieerde biodiversiteit?
· hoe is de doorwerking van de biodiversiteitsambities?
Colofon
Deze digitale brochure is een uitgave van de
Stichting Entente Florale Nederland.
www.vitalegroenestad.nl
Tekst
All-Round Communications,
Roel van Dijk en deelnemende gemeenten
Vormgeving
Studio Multicolours,
Alphen aan den Rijn
Productie
All-Round Communications,
Schoonhoven
Foto’s
www.sjon.nl.
Deelnemende gemeenten
Van den Berk Boomkwekerijen
www.vdberk.nl
Copyright
Overname van tekst is uitsluitend toegestaan
met bronvermelding
Entente Florale Nederland
31
Entente Florale Nederland
postbus 476
2800 AL Gouda
Tel. 0172 236269
E-mail: [email protected]
www.vitalegroenestad.nl
De Stichting Entente Florale Nederland wordt gedragen door:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
32
Ministerie van Economische Zaken
Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)
Platform 31
Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde (Groei & Bloei),
Stadswerk Nederland,
Nederlandse Vereniging van Tuin- en Landschapsarchitecten NVTL,
Natuurmonumenten,
ANWB
Groenkeur
Bouwend Nederland
Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (PPO)
Productschap Tuinbouw
CAH Vilentum Almere
GGD Nederland
Boomfeestdag
Elba |Rec
IVN
Ruyteninstituut
Nationale Groencompetitie 2014

AANMELDINGSFORMULIER NATIONALE COMPETITIE ENTENTE

mr. C.J. Goudsmitprijs 2015 - Vereniging voor Gezondheidsrecht

Europese Dorpsvernieuwingsprijs 2014 gaat niet

Juryrapport Prix de Rome 2014

Leestips professionals Jonge Jury 2014-2015

In het Kontakt: http//bit.ly/1oux0jp Nominatie voor

STEMFORMULIER Breng 2014

JURYRAPPORT M.J. BRUSSEPRIJS 2014 Afgelopen maanden

Beierclub Denekamp wint JvE-prijs 2011

Kort jaarverslag 2013 - Floralia Nieuwe Niedorp

Wedstrijdreglement AGIV-awards 2014 - V-ict-or