Jaarverslag 2013 (pdf)

JAARVERSLAG 2013
WAT SURFNET REALISEERDE IN 2013
INHOUDSOPGAVE
1Voorwoord
2Netwerkinfrastructuur
2.1 Diensten en nieuwe verbindingen
2.2 Mobiele en draadloze toegang tot SURFnet7
2.3 Internationale connectiviteit
2.4 Overige activiteiten en projecten
3Samenwerkingsinfrastructuur
3.1 De dienst SURFconext
3.2 Innovatie SURFconext
3.3 Overige ontwikkelingen
4Samenwerken, nationaal en internationaal
4.1 Nationaal
4.2 Internationaal 4.3 SURF-organisatie
5Beveiliging, privacy en vertrouwen
6Kennisdeling
6.1 Bijeenkomsten
6.2 Cloud computing
6.3 Duurzaamheid
7Personeel en organisatie
8Financiën
8.1Balans
8.2Winst- en verliesrekening
2
SURFnet Jaarverslag 2013
3
7
8
10
11
12
16
17
18
19
23
24
24
26
28
32
33
33
34
35
38
40
41
1
VOORWOORD
3
SURFnet Jaarverslag 2013
In 2013 bestond SURFnet 25 jaar.
Sinds de oprichting in 1988 hebben
we innovatieve ICT-oplossingen
gerealiseerd die het belang en
de grenzen van een individuele
instelling overstijgen en hebben
we laten zien dat samenwerking
tussen hoger onderwijs- en
onderzoeksinstellingen loont.
Door het stimuleren, ontwikkelen
en exploiteren van een vertrouwde
en verbindende ICT-infrastructuur
kunnen onderzoekers, docenten
en studenten met behulp van ICT
eenvoudig en krachtig samenwerken
en de mogelijkheden die ICT biedt,
optimaal benutten. >
Ervaringen met SURFnet
diensten, de expertise en de innovativiteit van de organisatie
Het 25-jarig bestaan van SURFnet is gevierd tijdens de
en de proactieve houding van de medewerkers is het afgelo-
geslaagde internationale TERENA Networking Conference
pen jaar nog verder gestegen.
2013, die we samen met de Trans-European Research and
Education Networking Association (TERENA) in Maastricht
Internationale samenwerking
organiseerden. Ook hebben we ter gelegenheid van ons
Internationaal werkt SURFnet meer dan ooit samen met
jubileum allerlei relaties gevraagd een blog te schrijven
andere onderwijs- en onderzoeksnetwerkorganisaties
over hun ervaringen met SURFnet. Uit die blogs blijkt
(NREN’s). Een nieuwe impuls daarin is de samenwerking
veel waardering voor onze organisatie en dienstverlening.
binnen het Global Research & Education Network CEO
Datzelfde was te zien in het jaarlijkse gebruikersonderzoek.
Forum, dat zich richt op het mogelijk maken van wereldwijde
De waardering van de 165 aangesloten universiteiten, hoge-
samenwerking in onderzoek en onderwijs met behulp van
scholen, UMC's en onderzoeksinstellingen voor de betrouw-
ICT. Een belangrijk thema hierbij is het vereenvoudigen van
baarheid van het SURFnet-netwerk, de kwaliteit van de
identity management, waartoe de 14 leden van het CEO
Forum zich hebben gecommitteerd. Een ander voorbeeld
van internationale samenwerking is de intercontinentale
Uit de blogserie ‘25 jaar SURFnet’
100 Gbit/s-verbinding voor onderwijs en onderzoek, die in
SURFnet zal haar toegevoegde waarde moeten bewijzen
door diepgaande kennis van netwerken te blijven vertalen
naar een aanbod dat drempels voor modern onderzoek
en onderwijs wegneemt, nog voor ze opgeworpen zijn.
Niet met het hoofd in de Clouds, maar met de enkels in
de modder en de hand aan de spa.
2012 tot stand werd gebracht. Via uitgebreide tests zullen
Gerrit van der Vorst, voormalig directie ICT-centrum, Radboud Universiteit Nijmegen
De samenwerking binnen SURF was het afgelopen jaar
de operationele vereisten worden vastgesteld, zodat we
tegemoet kunnen komen aan de groeiende vraag vanuit
gespecialiseerde onderzoeksorganisaties.
Samenwerking binnen SURF
vooral gericht op waardecreatie voor de hogeronderwijs
instellingen. Zo adviseren accountadviseurs van SURFnet
nu ook over de dienstverlening van SURFmarket, waardoor
Uit de blogserie ‘25 jaar SURFnet’
de instellingen één aanspreekpunt hebben voor de diensten
Wat me de laatste jaren vooral is opgevallen is de enorme
innovatiekracht die van SURFnet uitgaat. Dat heeft effect
op ons als instelling: het houdt ons scherp
en producten van beide organisatieonderdelen. Met SURFsara,
SURF en het Netherlands eScience Center is in samenspraak
Karel van Lambalgen, directeur ICT, Leids Universitair Medisch Centrum
gezamenlijk beter te bedienen. Samen met SURFsara en
met de instellingen een traject gestart om onderzoekers
de instellingen wordt gewerkt aan een community cloud.
Met SURFmarket is gewerkt aan het beschikbaar maken
4
SURFnet Jaarverslag 2013
van publieke clouddiensten en het aansluiten daarvan
Een van de mogelijkheden is om eerder een beroep te doen
op SURFconext. En in 2013 kwam er één website voor
op medefinanciering door de aangesloten instellingen.
alle SURF-organisaties, waardoor SURF zich richting de
gebruikers steeds meer als één organisatie presenteert.
Beveiliging, privacy en vertrouwen
De aandacht voor beveiliging, privacy en vertrouwen nam
Uit het klanttevredenheidsonderzoek 2013:
‘Waarom zou u SURFnet aanbevelen?’ In de
woordwolk de meestgenoemde antwoorden.
Andere financieringsmodellen
het afgelopen jaar sterk toe. Deze onderwerpen, waar
Door de aanhoudende economische crisis werd duidelijk
SURFnet vanaf haar oprichting aan werkt, haalden in 2013
dat ook SURFnet het met minder innovatiemiddelen moet
veelvuldig het nieuws. Alle activiteiten van SURF op dit
doen, terwijl de vraag om ICT-oplossingen voor onderwijs
gebied worden in 2014 binnen SURFnet gebundeld, zodat
en onderzoek even groot blijft en het beroep dat de instellin-
nu één organisatie hiervoor verantwoordelijk is.
gen doen op SURFnet eerder groter dan kleiner wordt. Om
die reden verkent SURFnet andere financieringsmodellen.
Waardecreatie
Om duidelijker te maken wat de impact is van SURFnetdiensten en -activiteiten voor de aangesloten instellingen en
andere sectoren in Nederland, zijn best practices beschreven
en gepubliceerd. Het Innovatieverslag ‘25 jaar innovatie’
bevat een bloemlezing uit de innovatieprojecten die SURFnet
recent in samenwerking met nationale en internationale
partners uitvoerde. We hopen op deze manier de waarde
die we creëren bij een bredere doelgroep over het voetlicht
te brengen.
Directie SURFnet:
Erwin Bleumink
Erik Huizer
Karen de Bruijn
5
SURFnet Jaarverslag 2013
OVER SURFNET
Samenwerken, onderzoeken en leren,
maar ook het delen van kennis, data
en instrumenten zijn belangrijke
voorwaarden voor de kwaliteit van
het Nederlandse hoger onderwijs en
onderzoek. Het is de taak van SURFnet
om onderzoekers, docenten en studenten met elkaar te verbinden en hun
via een vertrouwde ICT-infrastructuur
toegang te bieden tot allerlei innovatieve ICT-diensten. Daardoor kunnen
instellingen en hun gebruikers de
mogelijkheden die ICT biedt, optimaal
benutten. Daarnaast stimuleert SURFnet
het gebruik en de ontwikkeling van
nieuwe ICT-toepassingen. Na bewezen
succes vinden die via leveranciers en
kennisoverdracht hun weg naar de
markt. Daarmee versterkt SURFnet
de Nederlandse kenniseconomie en
is het een motor voor innovatie.
Directie SURFnet:
Erwin Bleumink
Erik Huizer
Karen de Bruijn
6
SURFnet Jaarverslag 2013
2
NETWERKINFRASTRUCTUUR
7
SURFnet Jaarverslag 2013
De basis voor samenwerking in het
hoger onderwijs en onderzoek is
een hybride fixed-wireless netwerk
met onbegrensd en efficiënt data
transport. De uitrol van de nieuwste
generatie netwerkinfrastructuur,
SURFnet7, ging in 2013 van start.
SURFnet7 is het resultaat van het
innovatieproject GigaPort3. >
Livestream hockeywedstrijd USHC
In de 4G-pilot van SURFnet en de UU werd
via 4G een hockeywedstrijd van studentenclub
USHC live gestreamd
Door toepassing van Next Generation Ethernet-technologie
2.1 Diensten en nieuwe verbindingen
biedt SURFnet7 een veel grotere capaciteit. Daarnaast is de
bedrijfszekerheid van SURFnet7 groter en kunnen lichtpaden
Het aantal aangesloten instellingen op het SURFnet-netwerk
eenvoudiger en zonder tussenkomst van SURFnet door de
is gelijk gebleven en bedraagt 165. In het kader van de uitrol
instellingen zelf worden opgezet. Hoewel de uitrol van
van SURFnet7 werden een 40 Gbit/s-verbinding met de
SURFnet7 vertraging opliep door technische issues met de
Universiteit Twente opgeleverd en 100 Gbit/s-verbindingen
apparatuur van leverancier Ciena, kwam de transitie in het
met de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van
najaar goed op gang. De meeste migraties verliepen volgens
Amsterdam. Deze kwamen in plaats van de bestaande
plan. Naar verwachting zal de overgang naar SURFnet7 in
verbinding.
de zomer van 2014 worden afgerond.
Multi Service Ports
Door de migratie naar SURFnet7 kunnen steeds meer instel
lingen – naast hun reguliere internetaansluiting – beschikken
over Multi Service Ports (MSP’s). Hiermee kunnen meerdere
netwerkdiensten (zoals lichtpaden) via dezelfde netwerkpoort
OMZET PER DOELGROEPSEGMENT
3
,7
29
1
2
9,4
Universiteiten 29,7%
15,7
paden opzetten, bijvoorbeeld naar een andere instelling of
HBO 23,0%
naar dienstenaanbieders die zijn aangesloten op NetherLight,
Overig hoger onderwijs 3,9%
zonder dat er hardware toegevoegd hoeft te worden. Daarnaast
MBO 11,3%
3
1,
worden gebruikt. Een instelling kan daardoor snel zelf licht
kunnen gebruikers en toepassingen via speciale Bandwidth
on Demand-software (BoD) flexibel en ‘on demand’ lichtpaden
Research 15,7%
tussen verschillende locaties geheel zelfstandig activeren.
UMC’s 3,3%
Tijdens een MSP-event in oktober presenteerden instellingen
STZ-ziekenhuizen 1,4%
23
3,9
1
Bibliotheken 2,2%
Overig 9,4%
hun ideeën over het gebruik van MSP’s.
NetherLight
Met de open lichtpadenexchange NetherLight kunnen licht
paden worden opgezet met nationale of internationale samenwerkingspartners, voor toepassingen als onderzoek, datacenterdiensten, unified communications, telecom/VoIP, video en meer.
NetherLight is een open exchange: iedereen mag aansluiten en
onbeperkt koppelen met andere aangesloten partijen. In 2013
werden de eerste vier aanbieders van clouddiensten aangesloten en dit aantal zal in 2014 worden uitgebreid.
8
SURFnet Jaarverslag 2013
IP-VOLUME AANGESLOTEN INSTELLINGEN
Lichtpaden
Binnenkomend verkeer (van instelling naar SURFnet-netwerk) en
Het gebruik van de dienst SURFlichtpaden steeg gestaag.
uitgaand verkeer (van SURFnet-netwerk naar instelling) in terabyte (TB).
70000
TB In
Het aantal nationale vaste lichtpaden nam toe van 198
TB Uit
naar 210. Het aantal lichtpaden met een internationale
bestemming groeide licht, van 21 naar 23. Het gebruik
60000
van de poorten voor dynamische lichtpaden bleef stabiel.
Het aantal instellingen dat de mogelijkheid heeft om dyna-
50000
mische lichtpaden in te zetten, is door de introductie van
40000
de Multi Service Port wel gegroeid: deze is in 2013 bij
30000
17 instellingen in gebruik genomen.
20000
Redundantie
10000
Om de beschikbaarheid van het netwerk voor de aangesloten instellingen zo hoog mogelijk te maken, is eind
0
2009
2010
2011
2012
2013
2013 gestart met de realisatie van redundantie op het
niveau van points-of-presence (PoP’s) in het SURFnet7netwerk. De grote PoP’s, die tot nu toe een ‘Single Point
of Failure’ vormden, worden daarbij dubbel uitgevoerd.
Door de vertraging bij de uitrol van SURFnet7 moest de
AANTAL NATIONALE LICHTPADEN
implementatie hiervan worden uitgesteld.
250
233
219
200
In samenwerking met NORDUnet legde SURFnet een
Cross Border Fiber (CBF) aan naar Londen. Op deze
manier is de redundantie van de koppeling met het
150
152
154
Europese GÉANT-netwerk vergroot en zijn de mogelijk
160
heden voor internationale netwerkverbindingen toe
genomen.
100
Gebruikersonderzoek
50
Uit het jaarlijkse gebruikersonderzoek bleek dat de waar
dering van de instellingen net als een jaar eerder het hoog-
0
2009
2010
2011
2012
2013
ste was voor de dienst SURFinternet (8,4), gevolgd door
SURFlichtpaden/OPN (8,3) en eduroam (8,1). SURFnet
maakt bij het klanttevredenheidsonderzoek gebruik van
de Net Promoter Score (NPS), die aangeeft in welke mate
9
SURFnet Jaarverslag 2013
een organisatie door zijn klanten zou worden aanbevolen.
van bedrijven en organisaties – waaronder SURFnet – het 4G
De NPS-score van 2013 is gestegen van 25 naar 33 ten
Lab opgericht. Deelnemers werken samen aan nieuwe appli-
opzichte van 2012.
caties, starten pilots en delen best practices. Het 4G Lab is
een impuls voor de ontwikkeling van toepassingen die maximaal gebruik maken van de mogelijkheden van 4G, zoals
2.2 Mobiele en draadloze toegang tot SURFnet7
nieuwe manieren om videobeelden uit te wisselen in de zorg
of in het onderwijs.
Pilots
Voor innovatieve toepassingen binnen onderwijs en onder-
eduroam
zoek is een efficiënte en effectieve mobiele infrastructuur
De dienst eduroam, bedacht en geïnitieerd door SURFnet,
noodzakelijk, die naadloos kan wisselen tussen het wifi-
gebruikt wereldwijd aan elkaar gekoppelde authenticatie
campusnetwerk en het snelle mobiele datanetwerk 4G.
servers om onderzoekers, docenten en studenten met hun
Om hiermee ervaring op te doen en de mogelijkheden te
eigen draadloze device probleemloos aan te sluiten op het
verkennen, zijn in samenwerking met mobiele operators
netwerk van de instelling waar ze te gast zijn. Het aantal op
pilots uitgevoerd, onder meer op het Utrecht Science Park.
SURFnet aangesloten instellingen dat van eduroam gebruik
Bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht werd met KPN
maakt, nam toe van 72 naar 81. Ook zijn er 10 organisaties,
een proef gedaan waarbij studenten via het 4G-netwerk op
instellingen en gemeentes buiten het hoger onderwijs
afstand colleges konden bekijken of terugkijken. Studenten
die eduroam-dekking aanbieden voor studenten en
van de Lerarenopleiding Nederlandse Gebarentaal van de
hogeronderwijsmedewerkers.
Hogeschool Utrecht werden tijdens hun stages via mobiele
videoconferencing bijgestaan door docenten op afstand.
4G/eduroam
Ook werd samen met hockeyclub USHC en de Universiteit
Een nieuwe ontwikkeling is 4G/eduroam, waarbij het
Utrecht onderzocht of een beeldverslag van een hockey-
4G-netwerk naadloos is verbonden aan het wifi-campus
wedstrijd in hoge kwaliteit via het 4G-netwerk live kan
netwerk. Hierdoor kunnen studenten, docenten en onder-
worden gestreamd. Tijdens het innovatieseminar ‘Altijd en
zoekers overal en altijd draadloos toegang hebben tot
overal vertrouwd toegang tot de leer- en samenwekings
data en applicaties, dus ook wanneer zij buiten het bereik
omgeving’ werden de eerste resultaten gepresenteerd van
van een wifi-campusnetwerk zijn. Om ervaring op te doen
de 4G-pilots en ervaringen gedeeld over het neerzetten
met deze technologie zijn in 2013 met de Vrije Universiteit,
van een goede leer- en samenwerkingsomgeving.
de Universiteit van Amsterdam, de Hogeschool Utrecht,
UMC Utrecht en Universiteit Utrecht pilots gestart die
4G Lab
Om nieuwe toepassingen op het 4G-netwerk te ontwikkelen,
te testen en uit te rollen heeft een samenwerkingsverband
10
SURFnet Jaarverslag 2013
de meerwaarde van 4G/eduroam benutten.
eduroam buiten het hoger onderwijs
2.3 Internationale connectiviteit
Ook buiten het hoger onderwijs is belangstelling voor de
functionaliteit van eduroam. Kennisnet biedt eduroam aan
Trans-Atlantische verbinding
aan 73 instellingen in het primair en voortgezet onderwijs.
In het kader van het versterken van de internationale
Daarnaast besloten de steden Deventer, Arnhem en Den
connectiviteit gaven zes onderwijs- en onderzoeks-
Haag dezelfde technologie te gebruiken om hun toegangs-
netwerken, waaronder SURFnet, en twee commerciële
netwerken op een veilige manier te delen. Medewerkers van
partners een demonstratie van een trans-Atlantische
de deelnemende overheden kunnen dan via govroam direct
verbinding voor onderzoek en onderwijs tussen Noord-
online als ze bij elkaar op bezoek komen. De gemeentes
Amerika en Europa met een snelheid van 100 Gbit/s.
hopen dat ook andere overheden aanhaken bij dit project.
Deze wereldprimeur vond plaats tijdens de TERENA
Networking Conference 2013 in Maastricht in juni.
Onderzoek naar mobiel internet
De 100 Gbit/s-verbinding wordt minimaal een jaar
Uit onderzoek van TNS NIPO in opdracht van SURFnet
gebruikt voor het opzetten en uittesten van de bijbe-
bleek dat studenten, medewerkers en docenten bij
horende applicaties, resources en monitoringtechnieken.
Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen voor-
Deze ‘hogesnelheidslijn’ zorgt voor een versnelling
lopen op de Nederlandse bevolking bij het gebruik van
van revolutionair onderzoek, zoals plaatsvindt bij de
mobiel internet. Zij bezitten vaker een mobiele telefoon
deeltjesversneller van CERN in Zwitserland. De verbinding
en/of tablet met een databundel en vinden het logisch
werd ook gedemonstreerd tijdens de Super Computing
dat mobiele en draadloze technologie wordt ingezet voor
2013-conferentie in november.
werken en leren. Uit het onderzoek blijkt ook dat er tussen
de verschillende typen instellingen duidelijke verschillen
zijn in behoeften en barrières. Het onderzoek is door
Uit de blogserie ‘25 jaar SURFnet’
SURFnet gehouden om meer inzicht te krijgen in het
SURFnet is al 25 jaar een
geweldige omgeving waarin
nieuwe ontwikkelingen een
kans krijgen.
gebruik en de verwachtingen ten aanzien van mobiele
technologie.
Teun Nijssen, security officer, Tilburg University
11
SURFnet Jaarverslag 2013
Optisch netwerk tussen Amsterdam en Londen
2.4 Overige activiteiten en projecten
Samen met NORDUnet, het netwerk van onderwijs- en
onderzoeksinstellingen in Scandinavië, implementeerde
Enlighten Your Research
SURFnet een optisch netwerk tussen Amsterdam en
De vierde editie van de wedstrijd Enlighten Your Research
Londen, om te beginnen met twee verbindingen van
(EYR4) stond in het teken van het gebruik van grote hoeveel-
100 Gbit/s. Hierdoor hebben onderzoekers sneller
heden complexe data (big data) in onderzoek. Voor ‘The Big
toegang tot datasets in het buitenland. SURFnet en
Data Challenge’ werden 18 voorstellen ingediend. De drie
NORDUnet exploiteren al soortgelijke optische net-
winnaars – biomedisch ingenieur Mitra Almasian (AMC
werken tussen Amsterdam en Kopenhagen.
Amsterdam), bioloog Stephen Helms (AMOLF) en taalkun
dige Piek Vossen (VU) – ontvingen € 20.000 en twee jaar
lang toegang tot big data-faciliteiten. Hun voorstellen laten
zien hoe onderzoek in Nederland versterkt kan worden door
gebruik te maken van grootschalige ICT-faciliteiten. EYR4
werd mogelijk gemaakt door NWO, SURF en het Netherlands
eScience Center.
Dat ook de pers de ontwikkelingen op het gebied van eScience
oppikt, blijkt uit de interviews die de website Fast Moving
Targets hield met twee winnaars van EYR4. Daarnaast werden
ook andere wetenschappers gefilmd die in hun onderzoek
sterk afhankelijk zijn van ICT.
SURFnet/SIDN Campus Challenge
Samen met SIDN (het bedrijf achter .nl) organiseerde
SURFnet in 2012 de SURFnet/SIDN Campus Challenge.
Deze wedstrijd was bedoeld om instellingen te stimuleren
hun campusinfrastructuur op een hoger niveau te brengen,
zodat gebruikers de netwerkinnovaties uit het GigaPort3project optimaal kunnen benutten. De vijf prijswinnaars
(Rijksuniversiteit Groningen, VUmc, LUMC, Universiteit
Zes internationale onderwijs- en onderzoeksnetwerken
demonstreerden tijdens TNC2013 een trans-Atlantische
100 Gbit/s-verbinding.
12
SURFnet Jaarverslag 2013
Twente en een combinatie van NIKHEF, Amolf en CWI)
voerden in 2013 hun projecten uit, onder meer op het gebied
van DNSSEC, IPv6 en dynamische netwerken. De projecten
worden in het voorjaar van 2014 afgerond. Dan zullen ook
Tegelijkertijd is ten behoeve van een aantal nieuwe
best practices verschijnen, zodat andere hogeronderwijsin-
activiteiten voor 2014 een nieuw eenjarig project
stellingen hetzelfde kunnen doen.
gedefinieerd (GigaPort3+). Ook is begonnen met een
visie voor de volgende generatie netwerkinfrastructuur,
GÉANT
SURFnet8, die in 2014 verder wordt uitgewerkt.
Van 2009 tot 2013 werkten de Europese nationale onderzoeks- en onderwijsnetwerkorganisaties samen met de TransEuropean Research and Education Networking Association
(TERENA) en de Europese uitvoeringsorganisatie DANTE
SURFNET7/GIGAPORT3
onder de naam GÉANT samen aan een nieuwe generatie
Via het innovatieproject GigaPort3 brengt SURFnet de
Europese onderzoeksinfrastructuur. Bij het project GN3,
SURFnet-netwerkinfrastructuur naar een hoger plan.
dat deels gesubsidieerd werd door de Europese Unie, waren
Voor het ontwerpen en bouwen van SURFnet7 – dat
15 medewerkers van SURFnet betrokken. De werkzaamheden
een volgende generatie netwerken mogelijk maakt en
werden eind 2013 beëindigd; de formele afsluiting is in 2014.
dynamische diensten ondersteunt – heeft de overheid
De belangrijkste resultaten zijn een 100 Gbit/s pan-Europees
32 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld uit het
netwerk met ondersteuning voor point-to-point lichtpaden,
Fonds Economische Structuur-versterking (FES). In
de gefedereerde identiteitsservice eduGAIN en een Europese
2010 ging GigaPort3 officieel van start. De uitrol van
cloudstrategie, waarin de ervaringen in Nederland van
SURFnet7 is in 2012 gestart. Het project komt tot
SURFnet en SURFmarket met het aanbieden van cloud
stand met steun van Stichting SURF en in samenwer-
diensten via SURFconext een belangrijke rol spelen. De
king met leveranciers, gebruikers en onderzoekspart-
samenwerking is voortgezet in een nieuw twee jaar durend
ners.
project, GN3plus, dat in 2013 van start ging en zich richt op
het ontwikkelen en bieden van connectiviteit en services
voor de onderwijs- en onderzoekscommunity.
GigaPort3
De voortgang van het grootschalige innovatieproject
GigaPort3 (2009-2013) verliep grotendeels volgens plan.
Omdat de uitrol van SURFnet7 enige vertraging opliep,
is GigaPort3 door het ministerie van Economische Zaken
met een jaar verlengd, zodat in 2014 de oorspronkelijke
doelstellingen binnen budget kunnen worden afgerond.
13
SURFnet Jaarverslag 2013
De eerste intercontinentale
100 Gbit/s-verbinding
“Tijdens de TERENA Networking Conference in Maastricht
hebben Internet2 en vijf andere NREN’s – waaronder SURFnet
– een demonstratie gegeven van een trans-Atlantische verbinding tussen Noord-Amerika en Europa. Het was een technologische mijlpaal en een klassiek voorbeeld hoe partners die
daartoe bereid zijn binnen een ongelooflijk agressieve planning
iets tot stand kunnen brengen wat uiterst complex is.
Deze eerste trans-Atlantische 100 Gbit/s-verbinding biedt niet
alleen mogelijkheden voor high-end projecten op het gebied
van fysica, hij speelt ook in op de behoefte aan een ultrasnelle
verbinding bij andere samenwerkende onderzoekers, bijvoorbeeld op het gebied van genomics. Tot juni 2014 zullen we de
technologie testen en de manier waarop we zo’n gedeelde
infrastructuur willen managen. Daarna zullen we de verbinding
in productie brengen. Uiteindelijk hopen we wat we nu met
deze zes partners doen, te kunnen uitbreiden naar een nieuwe
wereldwijde architectuur.
Met SURFnet samenwerken is een plezier. Zij tonen leiderschap, ze hebben een visie over de toekomst van wetenschappelijk onderzoek en de middelen en de organisatie om deze
gestalte te geven. Als wij op zoek zijn naar partners die snel
actie nemen, strategisch kunnen denken en succesvol zijn,
staat SURFnet bovenaan de lijst van organisaties met wie we
graag samenwerken.”
‘SURFnet heeft de visie, de middelen
en de organisatie om grote dingen
waar te maken’
14
SURFnet Jaarverslag 2013
Robert Vietzke,
Executive Director of Network Services, Internet2
Nieuw draadloos netwerk dankzij
Campus Challenge
“In 2012 waren wij een van de winnaars van de SURFnet/SIDN
Campus Challenge. Dat was voor ons een unieke gelegenheid
om een aantal projecten op het gebied van netwerkinnovatie
te realiseren. Met het prijzengeld, dat de universiteit meer dan
verdubbelde, hebben we onder andere een nieuw draadloos
netwerk op onze campus aangelegd. De cultuur- en sportfaciliteiten en de ruim 2.250 studentenwoningen op de campus zijn
nu weer voorzien van een geavanceerde netwerkinfrastructuur,
waardoor we bijvoorbeeld vanaf diverse sportvelden en
evenemententerreinen live video in hoge kwaliteit kunnen
streamen.
De campus van de Universiteit Twente is een levend lab, waar
onderzoekers en studenten applicaties en netwerktechnologie
testen. Het netwerk in de studentenwoningen is een ideale
testomgeving met kritische gebruikers. Met SNT (Studenten
Net Twente) testen we regelmatig nieuwe netwerktechnologieën. Daarnaast verzorgt VCK (Vereniging Campus Kabel)
de doorgifte van televisie via het campusnetwerk. Dankzij de
financiële middelen van de Campus Challenge kan dat nu via
het nieuwe internetprotocol IPv6.
De Universiteit Twente is een overtuigd early adopter. We
willen als technische universiteit ook anderen – in dit geval
via SURFnet – laten leren van onze ervaringen. Afgelopen jaar
zijn er drie studenten afgestudeerd op onderwerpen die met
de Campus Challenge te maken hebben. Zij hebben met en bij
SURFnet onderzoek gedaan.”
‘We willen als technische universiteit ook
anderen laten leren van onze ervaringen’
Jan Markslag Teamleider netwerkbeheer bij het
15
SURFnet Jaarverslag 2013
ICT-Servicecentrum, Universiteit Twente
3
Via SURFconext, de infrastructuur
voor online samenwerken, beschikken gebruikers sinds 2011 over
online diensten en instrumenten
van commerciële aanbieders,
aangesloten instellingen en
SURF-werkmaatschappijen.
Dit biedt binnen instellingen en
over instellingsgrenzen heen, zowel
nationaal als internationaal, nieuwe
samenwerkingsmogelijkheden. >
foto: Robert Lagendijk
SAMENWERKINGSINFRASTRUCTUUR
16
SURFnet Jaarverslag 2013
3.1 De dienst SURFconext
AANTAL UNIEKE LOGINS OP SURFCONEXT
25.000.000
23.988.332
Koppelingen aan SURFconext
SURFconext is inmiddels uitgegroeid tot een volwassen
20.000.000
samenwerkingsinfrastructuur. Eind 2013 waren 105 identityproviders (2012: 91) en 202 serviceproviders (2012: 146)
15.000.000
federatief gekoppeld aan SURFconext. Van de online diensten
– waar ook content onder valt – kunnen er ruim 40 via
10.000.000
SURFmarket worden aangeschaft; de overige diensten zijn
8.356.624
voornamelijk afkomstig van op SURFnet aangesloten instel
5.000.000
0
451.702
960.414
2.716.247
2009
2010
2011
lingen. Nieuw in 2013 waren onder meer Filosofiebank en
Presentations2Go. Nieuwe instellingen die aan SURFconext
2012
2013
werden gekoppeld zijn onder meer het ROC van Amsterdam,
ROC Midden Nederland en het Netherlands eScience Center.
Uit het jaarlijkse gebruikersonderzoek bleek dat de waarde-
AANTAL OP SURFFEDERATIE/SURFCONEXT AANGESLOTEN
IDENTITY PROVIDERS EN SERVICE PROVIDERS
tot en met 2010 alleen SURFfederatie, 2011, 2012 en 2013 SURFfederatie en SURFconext
identity providers
Logins
Het aantal unieke logins op SURFconext steeg van 8,3 naar
service providers
bijna 24 miljoen. Die enorme toename wordt veroorzaakt
220
doordat instellingen zoals Avans Hogeschool hun portal
200
202
180
koppelen aan SURFconext, wat veel logins genereert. Dat
geldt ook voor het gebruik van Google Apps for Education
160
via SURFconext. In de top 10 van grootgebruikers staan vijf
140
146
instellingen die via SURFconext hun studentenmail afhandelen.
120
100
105
80
60
40
ring voor SURFconext is gestegen van 7,3 in 2012 naar 7,7.
77
67
Onegini – als opvolger van SURFguest – in gebruik genomen.
Gebruikers uit het bedrijfsleven, overheden en buitenlandse
21
0
2009
Gastgebruik
Voor gastgebruik van aan SURFconext gekoppelde diensten is
48
46
20
79
91
hogeronderwijsinstellingen die in samenwerkingsorganisaties
2010
2011
2012
2013
samenwerken met Nederlandse studenten, docenten en
onderzoekers, kunnen hiermee eenvoudig een gastaccount
17
SURFnet Jaarverslag 2013
SHARE SERVICES EASILY
WITHIN COLLABORATIVE ORGANIZATIONS
Collaborative Organizations (COs) are
partnerships between researchers based at
various national and international knowledge
institutions. COs allow researchers to work
across institutions on a shared topic, while
making use of each other’s services.
One of their requirements is to have an easy,
effective and secure solution to access each
others services. To achieve this, standard
solutions are available.
aanmaken op basis van een socialmedia-account, wat het
3.2 Innovatie SURFconext
gebruiksgemak ten goede komt.
SURFconext Dashboard
WHAT MAKES A PARTNERSHIP A
COLLABORATIVE ORGANIZATION?
EXAMPLE 1
A consortium of researchers from
different research institutions with self
owned but shared services, e.g. Dutch
Techcentre for Life Sciences (DTL)
EXAMPLE 2
A consortium of institutions sharing
(public) cloud services. E.g. a number
of universities providing courses
together and sharing Electronic
Learning Environments.
WHERE DOES IT GET
COMPLICATED?
As a researcher, you wish
to use research services
hosted by other institutions.
Instead of using multiple
accounts it would be nice
if all those services can be
accessed with only one
account, preferably the one
you already use at your own
institution.
For administrators of CO services the administration of user accounts
and authorizations for researchers from other institutions is a timeconsuming task. Why spend a lot of time while the home institutions of
the researchers involved in the CO already manage accounts for them?
If these institutional accounts could be re-used to access services at
other domains this would make account management of CO services
much easier.
Adoptie SURFconext
Om het de beheerders bij de instellingen makkelijker te
Net als in 2012 ondersteunde een adoptieteam instellingen en
maken om via SURFconext gekoppelde clouddiensten voor
samenwerkingsorganisaties bij het gebruik van SURFconext.
gebruikers te activeren, is in april SURFconext Dashboard
Met diverse instellingen zijn projecten opgezet, er is op loca-
geïntroduceerd. Het dashboard biedt een overzicht van alle
tie support geboden, er werden blogs gepubliceerd en er is
op SURFconext aangesloten diensten. Ook kunnen beheer-
een infographic ontwikkeld om te laten zien wat er nodig is
ders statistieken bekijken over het gebruik van die diensten
om binnen een samenwerkingsorganisatie goed te kunnen
binnen de instelling. Van commerciële clouddiensten waarvan
samenwerken. Ook zijn workshops georganiseerd voor
de licentieafspraken via SURFmarket lopen, is via SURFconext
dienstenaanbieders en instellingen die hun eigen diensten
Dashboard ook te zien of de instelling een licentie afneemt.
geschikt willen maken om aan SURFconext te koppelen.
WHAT DO YOU NEED TO
FACILITATE COLLABORATION
AS A CO?
To enable authentication and
authorization across different domains,
federated identity management with
centralized group management is the
solution to choose. SURFconext allows
users to log in to linked services with
the account they received at their home
institution. It also provides solutions
for centralized group management and
if desired, even users with social IDs
(e.g. researchers at a pharmaceutical
company) can be invited to access
linked services.
Daarnaast was er een workshop over ‘Identity management
Showroom
as a service’ en kwam er een publicatie over de mogelijk
Naast de doorontwikkeling van SURFconext zijn in 2013
heden van zulke diensten.
nieuwe technische mogelijkheden verkend. Zo is samen met
SURFmarket een demoversie ontwikkeld van een showroom
LINK: Factsheet SURFconext for
Collaborative Organizations
LINK: The procedure for COs
that want to deliver their services
via SURFconext in 8 steps
LINK: Technical information
about SURFconext for COs (wiki)
BEST PRACTICE:
WeNMR
THE NETHERLANDS
• Utrecht University
• Other Dutch universities
The WeNMR project (a three-year FP7 project)
aims at bringing together complementary
research teams in the structural biology and life
science area in a Virtual Research Community.
The project has built a Drupal-based platform
integrating services and streamlining the
computational approaches necessary for data
analysis and structural modelling.
By making efficient use of the authentication
and authorization infrastructure of SURFconext
and eduGAIN, researchers from various research
institutes across Europe can use their own trusted
institutional account to obtain single sign-on
access to WeNMR services hosted at Utrecht
University.
For WeNMR administrators this approach offers
the advantage to enrol users from abroad and
validate their authenticity by re-using institutional
credentials. This way, identity management and
trust can for a large part be managed, processed
and handled by the identity provider (the user’s
home institution) while research groups and
researchers can focus on those issues they should
focus on.
FUTURE?
FRANCE
ENS DE LYON
GERMANY
GOETHE UNIVERSITY FRANKFURT
EUROPEAN MOLECULAR BIOLOGY LABORATORY
ITALY
FLORENCE UNIVERSITY
INSTITUTE OF HIGH ENERGY PHYSICS (INFN)
Infographic samenwerkingsorganisaties
Voor virtuele samenwerkingsorganisaties
wordt het via SURFconext makkelijker om
online samen te werken, ook internationaal.
Bekijk de infographic
18
SURFnet Jaarverslag 2013
Over de koppeling tussen rich clients en SURFconext leven
(te vergelijken met een app store) waar studenten, mede
veel vragen bij de instellingen. Het adoptieteam SURFconext
werkers en onderzoekers een overzicht krijgen van alle cloud-
heeft eraan gewerkt om antwoorden te bieden op deze
diensten die aan SURFconext gekoppeld zijn en onder welke
vragen. Zo zijn er blogs verschenen en is er een pagina op
voorwaarden deze te gebruiken zijn.
de SURFconext-wiki gewijd aan dit onderwerp.
Internationale samenwerkingsinfrastructuur
Integratie van SURFfederatie voltooid
Om eenvoudiger internationaal aan gezamenlijke onderwijs-
Omdat de authenticatiedienst SURFfederatie functioneel
en onderzoeksactiviteiten te kunnen werken, zette SURFnet
overeenkomt met SURFconext, is al in 2012 begonnen
samen met de Technische Universiteit Eindhoven een inter
deze daarin onder te brengen. Hierdoor kan SURFnet beter
nationale samenwerkingsinfrastructuur op. Dit gebeurde
inspelen op de behoeften van instellingen (identityproviders),
voor het Europese 7e kaderproject Virtual Campus Hub.
gebruikers en dienstenaanbieders (serviceproviders) en
Studenten en medewerkers die zijn aangesloten op het iden
één geïntegreerde dienstverlening bieden. Eind 2013 was
titymanagementsysteem van een van de deelnemende part-
de integratie voltooid en waren alle identityproviders en
ners (SURFnet, WAYF (Denemarken), Swamid (Zweden) en
serviceproviders succesvol gemigreerd.
het Italiaanse IDEM GARR) kunnen in deze proof-of-concept
met hun eigen instellingsaccount veilig inloggen op diensten
in 2013 bekostigd uit de innovatieprogramma’s SURFworks
van de universiteiten in het buitenland. Tot nu toe kon dit
en GigaPort3 en uit de exploitatie-inkomsten.
alleen op nationaal niveau. Voor deze internationale single
sign-on samenwerkingsinfrastructuur is gebruik gemaakt
SURFconext word ingezet bij een uniek
online samenwerkingsverband tussen alle
acht Universitair Medische Centra (UMC’s)
in Nederland.
van eduGAIN, een framework van de Europese onderzoeks-
SURFWORKS
infrastructuur GÉANT dat het mogelijk maakt diensten en de
Het SURFnet-innovatieprogramma SURFworks richt
identitymanagementsystemen van de instellingen in verschil-
zich in de periode 2011-2014 op de ontwikkeling van
lende landen aan elkaar te koppelen. SURFnet heeft samen
de grensverleggende samenwerkingsinfrastructuur
met het Britse onderzoeksnetwerk JANET de deelnemers van
SURFconext. De ambitie is om aan het einde van die
het CEO Forum overtuigd allemaal aan te sluiten op eduGAIN
periode een omgeving te hebben gerealiseerd waarin
en heeft gewerkt aan globalisering van de governance van
studenten en medewerkers van bij SURFnet aange
eduGAIN.
sloten instellingen eenvoudig en veilig samenwerken,
met elkaar en met hun relaties buiten de SURFnet-
OpenConext
doelgroep, nationaal en internationaal. Instellingen
Internationale samenwerkingsorganisaties, buitenlandse
voor hoger onderwijs en onderzoek en (internationale)
onderwijs- en onderzoeksnetwerkorganisaties en anderen
partners zijn nauw betrokken bij SURFworks. In 2013
kunnen sinds 2012 met de opensourceversie van SURFconext,
werkten binnen SURFnet drie innovatieteams aan
OpenConext, zelf aan de slag om een eigen samenwerkings-
SURFconext: Infrastructure, Services (in samenwerking
infrastructuur te realiseren. JISC, de organisatie die innovatie
met SURFmarket) en Adoption. Het programma
in onderwijs en onderzoek in het Verenigd Koninkrijk bevor-
SURFworks komt tot stand met steun van Stichting
dert, voerde een pilot uit met OpenConext in combinatie
SURF.
met haar succesvolle JISCmail-dienstverlening. Hiermee zette
JISC een volgende stap op weg naar een samenwerkings
infrastructuur onder de naam JISCconext, die in 2014 verder
uitgebouwd wordt tot dienstverlening. Het Australische
3.3 Overige ontwikkelingen
AARNet voerde eveneens een pilot uit met OpenConext
19
SURFnet Jaarverslag 2013
met als doel een ‘shopfront’ te ontwikkelen voor haar dienst-
MediaMosa
verlening. AARNet is van plan in 2014 een productieplatform
De open source software MediaMosa, die is ontstaan uit
op basis van OpenConext te realiseren. Door deze twee pilots
een samenwerkingsverband tussen SURFnet en Stichting
en promotie-activiteiten van SURFnet is een groeiende
Kennisnet, werd begin 2013 ondergebracht in een zelf-
community ontstaan rondom het OpenConext Open Source-
standige stichting onder de naam MediaMosa Foundation.
project, waar SURFnet in 2014 actief bij betrokken zal blijven.
Met MediaMosa kunnen onderwijsinstellingen en onder
De innovatieactiviteiten ten behoeve van SURFconext werden
zoekcentra zelf een videodistributieplatform bouwen.
Uit de blogserie ‘25 jaar SURFnet’
dat tot doel had innovaties te versnellen door onderne-
Al gauw hadden we het voor elkaar dat de scholen in de regio
Utrecht via de universiteit op het SURFnet-netwerk waren
aangesloten. Hiermee heeft SURFnet een belangrijke stap
gezet voor het onderwijs, want in die tijd was internettoegang
via een commerciële aanbieder zeker voor het voortgezet
onderwijs niet te betalen
mers, onderzoekers en de overheid bij elkaar te brengen,
Ineke Molenaars, directeur ICT, VU medisch centrum
Deze vorm van remote robotica werd gedemonstreerd als
trok 5.000 bezoekers. En bij de internationale TERENA
Networking Conference in Maastricht konden deelnemers
door middel van 4K-video een spel spelen, waarbij zij een
robotarm bedienden die was opgesteld in Poznań (Polen).
De speler in Maastricht kon in 3D precies zien wat hij deed.
metafoor voor opereren op afstand.
Steeds meer Nederlandse en buitenlandse organisaties,
Uit de blogserie ‘25 jaar SURFnet’
binnen en buiten het hoger onderwijs en onderzoek,
de belangen van de gebruikers worden behartigd en het
De SURFnet-organisatie is in staat
innovaties te bedenken en door te
voeren die we als instelling niet zelf
hadden kunnen realiseren, zoals
lichtpaden en de samenwerkings
infrastructuur SURFconext.
gebruik en de doorontwikkeling van de software worden
Rens van der Vorst, Innovation Architecture Projects,
bevorderd.
Fontys Hogescholen
maken hiervan gebruik. Daarmee is MediaMosa een van
de succesvolle innovaties van het SURFnet/Kennisnet
Innovatieprogramma. De nieuwe stichting moet ervoor
zorgen dat de toekomst van MediaMosa gewaarborgd is,
4K-video
Op het vlak van 4K (video met UltraHD-kwaliteit) voerde
SURFnet activiteiten uit binnen het project CineGrid
Amsterdam. Zo is een aantal use cases uitgewerkt met
(streaming) 4K om te laten zien wat de kracht is van
4K in combinatie met snelle netwerkverbindingen. Dat
gebeurde in de operatiekamer bij het UMC Utrecht, en
resulteerde onder andere in een college op afstand bij
een live operatie in 4K. Tijdens de Innovatie-estafette
op 12 november verzorgde SURFnet samen met Waag
Society een CineGrid/4K-demonstratie. Dit evenement,
20
SURFnet Jaarverslag 2013
Internationaal samenwerken met
Virtual Campus Hub
“De Technische Universiteit Eindhoven heeft afgelopen jaar
onder de naam Virtual Campus Hub een pilot uitgevoerd met
SURFnet en drie universiteiten in Zweden, Denemarken en
Italië. In deze pilot is een virtuele digitale leer- en werkom
geving voor sustainable energy opgezet, waarmee zij virtuele
colleges konden volgen, op afstand laboratoriumfaciliteiten
gebruikten, aan opdrachten werkten en documenten deelden.
Er hebben 500 studenten en 25 docenten aan de pilot mee
gedaan. Zij konden de applicaties en informatie van partner
universiteiten eenvoudig bereiken door in te loggen met het
account van hun eigen instelling.
Toegang tot een gezamenlijke internationale digitale leer- en
werkomgeving is niet vanzelfsprekend, omdat iedere instelling
gebruik maakt van andere systemen en accounts. In de pilotomgeving hebben we uitgezocht hoe zulke obstakels kunnen
worden weggenomen. In Virtual Campus Hub loggen studenten en medewerkers van de TU/e in via SURFconext, in de andere landen gebruiken ze hun eigen identitymanagementsys
temen. Die worden aan elkaar gekoppeld door eduGAIN, een
framework van de Europese onderzoeksinfrastructuur GÉANT.
Door de pilot hebben we inzicht gekregen in de mogelijkheden
van deze nieuwe technologische ontwikkelingen en er concreet
ervaring mee opgedaan. In de toekomst willen we dit uitrollen
naar een structurele onderwijsomgeving voor onderwijsprojecten met instellingen in binnen- en buitenland en met het
bedrijfsleven.”
‘Toegang tot een gezamenlijke inter
nationale digitale leer- en werkomgeving
wordt hiermee vanzelfsprekend’
Frank Vercoulen projectleider Onderwijs en Studenten
Service Centrum, Technische Universiteit Eindhoven
21
SURFnet Jaarverslag 2013
Een eigen samenwerkingsomgeving op
basis van OpenConext
“Iedereen met een universitair e-mailadres in het Verenigd
Koninkrijk kan met onze JiscMail-service een eigen mailing
list voor een bepaald onderwerp starten. 1,3 miljoen mensen
maken hier gebruik van; het aantal deelnemers aan een
mailing list varieert van 6 tot 60.000.
In 2013 hebben we een project uitgevoerd met OpenConext
om deze e-mailservice uit te breiden tot een samenwerkingsomgeving met onder meer toepassingen voor het delen en
bewerken van documenten, audio- en videofaciliteiten voor
vergaderen op afstand, agendavoorzieningen en socialmediafunctionaliteit
Het aantrekkelijke van OpenConext is de flexibiliteit: we
kunnen bestaande applicaties gebruiken en onze eigen
toegangsmanagementfederatie. Tijdens de pilot hebben
we focusgroepen geraadpleegd om te achterhalen wat de
specifieke behoeften zijn van bijvoorbeeld een internationale
onderzoeksgroep. Daarna is een platform ontwikkeld met
diverse samenwerkingsapplicaties en met succes getest.
De pilot maakte helaas ook duidelijk dat ons huidige e-mailplatform niet geschikt is voor wat wij willen. Ons doel is
daarom nu om naar een ander platform te migreren.
De samenwerking met SURFnet was fantastisch. We hebben
vooral veel gehad aan hun openheid en hun steun, want we
liepen een paar echte uitdagingen tegen het lijf. De manier
waarop SURFnet onze technische vragen beantwoordde
was essentieel voor ons. We hopen dan ook in de toekomst
met SURFnet te blijven samenwerken.”
‘De samenwerking met SURFnet was
fantastisch. We hebben vooral veel
gehad aan hun openheid en hun steun’
David Hartland Director JISC Netskills
22
SURFnet Jaarverslag 2013
4
SAMENWERKEN, NATIONAAL EN
INTERNATIONAAL
23
SURFnet Jaarverslag 2013
Nationale en internationale samenwerking is voor SURFnet steeds
belangrijker. Alleen door samen op
te trekken met organisaties binnen
en buiten SURF kan SURFnet haar
doelstellingen realiseren om
instellings- en landenoverstijgende
samenwerking met behulp van ICT
mogelijk te maken. >
4.1 Nationaal
Gebruik FileSender
Samen met SURFshare werd met de Filesender-software een
Binnen Nederland was SURFnet intensief betrokken bij een
dienst voor het Nederlandse hoger onderwijs en onderzoek
aantal evenementen en bijeenkomsten. Tijdens het SURF
gemaakt. Deze wordt inmiddels ook ingezet binnen de over-
Research and Innovation Event 2013 (SRIE13), waarvan
heid: Plein Overheid (Pleio), een platform voor de hele over-
SURFnet-CTO Erik Huizer dagvoorzitter was, lieten meer dan
heid, richtte op basis van FileSender-software een eigen
200 bezoekers zich inspireren door wetenschappers die prak-
dienst in voor het eenvoudig en veilig delen van (grote)
tijkvoorbeelden demonstreerden van onderzoek dat zij konden
bestanden. De opensourcesoftware FileSender is een geza-
doen door het innovatief en creatief toepassen van ICT. In
menlijke ontwikkeling van vier NREN’s, waaronder SURFnet.
maart presenteerden alle SURF-organisaties zich bij de directeuren ICT en CIO’s van de academische ziekenhuizen, met
als doel de samenwerking te verstevigen. Ook was SURFnet
4.2 Internationaal
betrokken bij de Nederlandse lancering van het Europese
Horizon2020-programma en werden demo’s verzorgd tijdens
TERENA Networking Conference
de Innovatie-estafette die dezelfde dag plaatsvond.
Internationaal werkt SURFnet meer dan ooit samen met
andere onderwijs- en onderzoeksnetwerkorganisaties. Een
TERENA Networking Conference 2013
SURFnet was gastheer van TNC2013, die werd
gehouden in Maastricht. Het galadiner vond
plaats in Château St. Gerlach.
Samenwerking met mkb
belangrijke uiting daarvan was de internationale TERENA
In november tekenden Willem Vermeend en Erna Froon met
Networking Conference 2013, die SURFnet samen met de
SURFsara en SURFnet een overeenkomst, waarin afspraken
Trans-European Research and Education Networking
staan om de Nederlandse ICT-infrastructuur voor het hoger
Association (TERENA) organiseerde. Deze conferentie, met
onderwijs en onderzoek te ontsluiten voor het bedrijfsleven,
als thema ‘Innovating together’, is de grootste, meest presti-
ten behoeve van productontwikkeling. Dat gebeurde in het
gieuze Europese conferentie van onderzoeksnetwerken en
kader van het doorbraakproject 'Ambitieuze MKB-er inno-
de ideale gelegenheid om deze hogesnelheidsverbinding te
veert met ICT'. Via high performance computing kunnen
demonstreren. Er kwamen ruim 600 deelnemers naar
mkb-bedrijven bijvoorbeeld hun producten simuleren en
Maastricht, waaronder beslissers, netwerkspecialisten en
modelleren waardoor ze tot nieuwe inzichten komen.
managers van alle belangrijke Europese netwerk- en onderzoeksorganisaties, universiteiten, mondiale zusterinstellingen
24
SURFnet Jaarverslag 2013
Nationale cloudactiviteiten
en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven. Tijdens de con
Op het gebied van cloud computing is SURFnet nationaal
ferentie trad SURFnet-directeur Erwin Bleumink toe tot de
actief binnen het CIO Platform Nederland, de vereniging van
Executive Committee van TERENA. Samen met drie collega’s
ICT-eindverantwoordelijken in grote organisaties. In de werk-
uit het bestuur van TERENA en DANTE bereidt hij een voor-
groep cloud van dit Platform wordt kennis uitgewisseld en
stel voor de fusie van beide Europese samenwerkingsorgani-
op nationaal niveau harmonisatie nagestreefd van de
saties voor. Hij participeert daarnaast in het Global Research
gebruiksvoorwaarden van clouddiensten.
& Education Network CEO Forum. Dat Forum richt zich op
het mogelijk maken van wereldwijde samenwerking in onder-
van cloud computing en is zij onder meer actief op het
zoek en onderwijs met behulp van ICT. Aan de orde kwamen
gebied van Identity and Trust Technologies. SURFnet-CTO
onder meer Global Services Delivery en Global Federated
Erik Huizer is als voorzitter van de Strategy and Innovation
Identity Management, onderwerpen waarin ook SURFnet
Committee nauw betrokken bij de strategie- en innovatie-
participeert.
agenda van GÉANT.
China en Rusland
Europees cloud services team
Met diverse landen is verkend op welke gebieden er kan
Op het gebied van cloud computing werd in 2013 een
worden samengewerkt. Zo bezocht een SURFnet-delegatie
Europees GÉANT Cloud Services Team opgericht, waarvoor
de zusterorganisaties CERnet en CSTnet in China, waar ook
SURFnet de projectleider levert. Het team werkt aan cloud-
afspraken werden gemaakt om de verbinding tussen Europa
strategie, standaarden en operabiliteit, cloudbrokerage en
en China, ORIENTplus, in te zetten voor data-intensief onder-
vendormanagement en de integratie van cloud services
zoek. In april werd een intentieverklaring getekend met het
met elkaar en de samenwerkingsinfrastructuur. Door samen-
Skolkovo Institute of Science and Technology (Skoltech)
werking op Europese schaal kunnen betere contractafspraken
voor het opzetten van een hoogwaardige netwerkverbinding
met cloudaanbieders worden bereikt en betere samenwerking
tussen Rusland en Nederland. Door deze netwerkverbinding
over de grenzen heen. Nederlandse instellingen die eigen
zijn onderzoekers van Skoltech, het Universitair Medisch
clouddiensten willen aanbieden hebben bovendien toegang
Centrum Groningen, het Vavilov Institute of General Genetics
tot een veel grotere doelgroep.
in Moskou en andere instellingen in de wereld in staat om
state-of-the-art genomics-technologieën toe te passen voor
Enlighten Your Research Global
het ontwikkelen van gepersonaliseerde geneesmiddelen.
Samen met zusterorganisaties Internet2, FUNET/CSC,
ESnet en Janet werd voor het eerst een wereldwijde editie
Prijswinnaars van de wedstrijd Enlighten Your
Research Global
25
SURFnet Jaarverslag 2013
GN3plus
van Enlighten Your Research georganiseerd, EYR Global,
De samenwerking met andere Europese nationale onder-
met als thema ‘Bridging global research communities’.
zoeks- en onderwijsnetwerkorganisaties, TERENA en de
De jury van EYR Global koos uit zeven voorstellen vier
Europese uitvoeringsorganisatie DANTE op het gebied
projecten uit, die een grote verscheidenheid aan onder
van de Europese onderzoeksinfrastructuur is voortgezet
zoeksterreinen omvatten, waaronder twee wereldwijde
in een nieuw tweejarig project, GN3plus. Er zijn meer dan
klimaatprojecten, een biofysisch- en neurowetenschappelijk
40 Europese landen bij GN3plus betrokken. Doel is het ont
project en een genomics- en informaticaproject. Drie van
wikkelen en bieden van connectiviteit en services voor de
de gekozen voorstellen worden geleid door onderzoeks
onderwijs- en onderzoekscommunity. In 2013 vond een open
groepen uit Nederland. Zij kunnen beschikken over
call plaats waar ook SURFnet met succes aan meedeed.
geavanceerde netwerkfaciliteiten en de expertise van
In GN3plus heeft SURFnet een leidende rol op het gebied
de deelnemende NREN’s.
4.3 SURF-organisatie
Om de resultaten van de toenemende samenwerking tussen
SURF en haar werkmaatschappijen in hun samenhang te
kunnen laten zien, zijn de websites van SURF, SURFnet,
SURFmarket en SURFshare eind 2013 samengevoegd tot
een nieuwe, gezamenlijke website. SURF presenteert zich
daarmee richting de gebruikers steeds meer als één
organisatie.
Samenwerking binnen SURF
De samenwerking tussen SURFnet en SURFmarket werd
afgelopen jaar verder geïntensiveerd. Zo adviseren account
adviseurs van SURFnet nu ook over de dienstverlening van
SURFmarket, waardoor de instellingen één aanspreekpunt
hebben voor de diensten en producten van beide organisatieonderdelen. Met SURFsara, SURF en het Netherlands eScience Center is in samenspraak met de instellingen gewerkt
aan een gezamenlijk op te zetten SURF-portfolio voor onderzoekers, waardoor deze beter kunnen worden bediend.
Samen met SURFsara is gestart met de bouw van een
SURF community cloud met clouddiensten voor instellingsoverstijgende diensten waar privacy en security van belang
is, of diensten waarvoor het economisch niet rendabel is om
die als instelling zelf te ontwikkelen.
Met SURFmarket is gewerkt aan het beschikbaar maken
van publieke clouddiensten: het sluiten van contracten
met aanbieders verloopt via SURFmarket, de levering van
de dienst via een koppeling met SURFconext.
26
SURFnet Jaarverslag 2013
Lancering SURF.nl
Op 3 december lanceerde SURF haar nieuwe website.
Hierin gingen de websites van SURF, SURFnet en
SURFmarket samen.
Veilig bestanden versturen met FileSender
“Plein Overheid (Pleio) is een webplatform, dat samenwerking
en hergebruik wil stimuleren bij de overheid. Als dienaar van
de publieke zaak vind ik het belangrijk dat ambtenaren niet
allemaal zelf het wiel gaan uitvinden. Via Pleio kunnen zij in
groepen samenwerken en documenten delen, het platform
bevat een leeromgeving en ambtenaren kunnen er een port
folio aanmaken, zodat anderen van hun expertise kunnen
profiteren. Eind 2013 maakten 70.000 mensen gebruik van
Pleio, dat sinds 2010 operationeel is.
Uiteraard is Pleio goed beveiligd. Ook op het gebied van
privacy en preventie zijn we actief: alle data zijn opgeslagen
op servers op Nederlands grondgebied. Voor het veilig ver
sturen van grote bestanden hebben we afgelopen jaar de
opensourcesoftware FileSender aan Pleio gekoppeld. Het
installeren was een simpel klusje en ook het gebruiksgemak
is groot. FileSender werkt vanuit je internetbrowser en
onze gebruikers zijn er laaiend enthousiast over. En omdat
FileSender bij Pleio draait, hebben we de regie over de
verstuurde data.
SURFnet was al vroeg bij de ontwikkeling van FileSender
betrokken en heeft er vooral voor gezorgd dat FileSender
stabiel en makkelijk installeerbaar is. Daar hebben wij van
geprofiteerd. Daarnaast zijn ze expert op het gebied van
authenticatie en autorisatie, onderwerpen waar we veel van
kunnen leren. We hopen in de toekomst dan ook meer met
SURFnet samen te werken.”
‘Onze gebruikers zijn laaiend enthousiast
over FileSender’
Marcel Ziemerink Belastingdienst Centrum voor kennis en
communicatie Utrecht en mede-initiatiefnemer van Pleio
27
SURFnet Jaarverslag 2013
5
BEVEILIGING, PRIVACY EN
VERTROUWEN
28
SURFnet Jaarverslag 2013
Universiteiten en hogescholen
willen studenten optimaal toegang
geven tot hun netwerken en
gegevens. Tegelijkertijd willen
zij de toegankelijkheid van hun
informatie en applicaties
waarborgen, deze afschermen
voor onbevoegden en voldoen aan
juridische eisen op het gebied van
privacy- en gegevensbescherming.
Onderwerpen waar SURFnet al
vanaf haar oprichting een voor
trekkersrol in vervult. Ook voor
een veilig, open en toegankelijk
internet zette SURFnet zich in
2013 in. >
BEVEILIGINGSINCIDENTEN BEHANDELD DOOR SURFCERT
DNSSEC
SURFnet is al enige jaren actief op het gebied van DNSSEC.
Daarmee kan het Domain Name System (DNS), het ‘telefoon-
12.000
boek’ van het internet, beter worden beveiligd. Steeds meer
10592
10.000
6.000
Om dat te vereenvoudigen biedt SURFdomeinen, de dienst
9059
8.000
7083
waarmee instellingen hun DNS beheren en internetdomeinen
7566
7263
instellingen activeren DNSSEC voor hun internetdomeinen.
kunnen registreren en verhuizen, sinds het najaar van 2013
de mogelijkheid om geheel geautomatiseerd DNSSEC-signing
van domeinen te regelen. Instellingen die via SURFdomeinen
4.000
domeinregistraties uitvoeren maar zelf het beheer voeren
over hun DNS-infrastructuur, kunnen bovendien via SURF-
2.000
domeinen eenvoudig DNSSEC-instellingen doorgeven.
Als resultaat van deze activiteiten was eind 2013 10% van
0
2009
2010
2011
2012
2013
de domeinen die via SURFdomeinen wordt beheerd van
DNSSEC voorzien.
SURFcert
SURFcert, het incident response team van SURFnet, biedt
Identity management
de op SURFnet aangesloten instellingen ondersteuning bij
Op het gebied van identity management werkt SURFnet
incidenten op het vlak van netwerkbeveiliging. Het team
sinds 2012 samen met de Radboud Universiteit, TNO en SIDN.
onderzoekt daarnaast incidenten en biedt advies bij het
In het project IRMA (I Reveal My Attributes) is onder meer
oplossen ervan. Het aantal geregistreerde incidenten nam
een smartcard ontwikkeld met de benodigde software om
in 2013 toe met 40%. Deze toename is vooral te verklaren
attributen van de eigenaar te kunnen verifiëren, zonder dat
door betere malwaredetectie, efficiëntere gegevensuit
deze veel informatie over zijn eigen identiteit hoeft vrij te
wisseling met providers en de wereldwijd meer proactieve
geven. Er werd een pilot uitgevoerd met studenten en
opsporing van te misbruiken apparatuur. Ondanks de toe
docenten van het Kerckhoffs Instituut van de Radboud
name van het aantal geregistreerde incidenten daalde het
Universiteit, de Universiteit Twente en de Technische
aantal openstaande incidenten, onder andere door verbe
Universiteit Eindhoven. SURFnet presenteerde de resultaten
tering van de afhandeling bij een aantal instellingen.
van IRMA onder meer tijdens de Internet2 Spring Meeting
in Arlington (Virginia) en de TERENA Networking
Conference in Maastricht.
29
SURFnet Jaarverslag 2013
Uit de blogserie ‘25 jaar SURFnet’
Externe activiteiten
Dankzij SURFnet heeft Nederland een enorme kwaliteitsboost
gehad op het gebied van internetconnectie. Het zou een onbeheersbare situatie zijn geweest zonder hen.
SURFnet verzorgde een workshop voor de Wetenschappelijke
Menno Nonhebel, Information Security Officer, KNAW
het Team High Tech Crime (THTC) van de Dienst Nationale
Raad voor het Regeringsbeleid en de top van het ministerie
van Veiligheid en Justitie. Daarnaast waren er contacten met
Recherche en is meegewerkt aan de landelijke campagne
(D)DoS-aanvallen
Alert Online, die werd georganiseerd door de Nationaal
SURFcert heeft de monitoring van aanvallen op het SURFnet-
Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
netwerk uitgebreid. Daardoor kunnen de steeds zwaarder
Met deze campagne willen het bedrijfsleven en de overheid
wordende (D)DoS-aanvallen in een vroeger stadium gede
samen een impuls geven aan het cybersecuritybewustzijn in
tecteerd worden. Daarnaast heeft SURFnet geïnvesteerd in
Nederland.
beschermingsapparatuur en heeft het de detectiesoftware
beter ingeregeld, om zo snel en adequaat te kunnen ingrijpen
SURFnet trad toe tot de Abuse Information Exchange (AIE),
bij (D)DoS-aanvallen.
een vereniging die de informatievoorziening over botnets
en andere vormen van internetmisbruik in Nederland wil ver-
SURFcert droeg in 2013 bij aan een internationaal onderzoek
beteren zodat botnetbesmettingen sneller en beter bestreden
naar protocollen die potentieel misbruikt kunnen worden voor
kunnen worden. Naast SURFnet zijn internetproviders en
(D)DoS-aanvallen, gaf TRANSITS-trainingen en organiseerde
SIDN lid. De AIE heeft eind 2013 de AbuseHUB in gebruik
SCIRT-bijeenkomsten voor Incident Response Teams van de
genomen: een systeem dat informatie over botnetbesmettin-
op SURFnet aangesloten instellingen. Tijdens de beveiligings-
gen verwerkt, met als doel besmette computers sneller te
conferentie van SURFcert en het platform voor informatie
detecteren en internetgebruikers beter en sneller te helpen
beveiligers in het onderwijs (SURFibo) werd het Graafschap
als hun computer besmet is met een virus. Deze AbuseHUB
College onderscheiden met de SURFcert Security Award.
is door de AIE zelf ontwikkeld. Op basis van twee externe
SURFcert reikt deze award jaarlijks uit aan een persoon of
position papers over de strafrechtelijke en privacyrechtelijke
een organisatie die zich proactief en inspirerend inzet voor
aspecten van anti-botnetacties gaat SURFnet beleid ontwik-
verbetering van informatiebeveiliging, privacybescherming
kelen over het omgaan met informatie verkregen uit anti-
of bestrijding tegen cybercrime. Het Graafschap College
botnetacties.
ontving de prijs voor hun inventieve aanpak van enkele (D)
DoS-aanvallen, waarbij het lukte de daadwerkelijke oorzaak
Verder is SURFnet binnen het CIO Platform Nederland actief
te herleiden en een hele serie aanvallen succesvol tot een
in de interest group Informatiebeveiliging en de bestuurscom-
einde te brengen; een aanpak die ook voor andere instellin-
missie Informatiebeveiliging.
gen zinvol is.
30
SURFnet Jaarverslag 2013
Een privacyvriendelijke identiteitskaart
“Sinds 2012 werkt SURFnet mee aan een proef met een priva
cyvriendelijke identiteitskaart. Daarmee geef je alleen díe
kenmerken van jezelf vrij, die voor een bepaalde offline of
online dienst noodzakelijk zijn, je leeftijd of waar je studeert
bijvoorbeeld. Meestal is het namelijk helemaal niet nodig dat
ook andere delen van je identiteit, zoals naam of woonplaats,
te zien zijn.
In 2013 is een pilot gestart met als doel om de kaart in praktijk
te testen. Dat gebeurt in het kader van het project I Reveal
My Attributes (IRMA), een samenwerkingsverband met de
Radboud Universiteit Nijmegen, TNO en SIDN. Studenten en
docenten van drie universiteiten die zich voor de pilot hebben
geregistreerd via SURFconext, kunnen bijvoorbeeld via de
smartcard met korting koffie kopen, door te ‘bewijzen’ dat ze
student of docent van de gezamenlijke opleiding Computer
Security zijn. Ook kunnen ze op een speciale website een
kortingbon downloaden voor SURFspot.
SURFnet doet mee aan dit project omdat deze technologie
een grote sprong voorwaarts is op het gebied van identiteit
en privacy. Voor ons en onze doelgroep zijn dat belangrijke
onderwerpen. Als we hier vroegtijdig ervaring mee opdoen,
kunnen de instellingen daarvan profiteren. Bovendien kunnen
we zo laten zien dat privacy en security elkaar niet uitsluiten,
maar hand in hand kunnen gaan.”
‘Privacy en security kunnen hand in
hand gaan’
Roland van Rijswijk teamleider Security, Privacy & Trust, SURFnet
31
SURFnet Jaarverslag 2013
6
KENNISDELING
32
SURFnet Jaarverslag 2013
SURFnet wil samenwerking tussen
de instellingen, leveranciers en
zusterorganisaties stimuleren,
kennisbundeling bevorderen en
de instellingen helpen hun expertise
te vergroten. Dat gebeurt via
professionaliserings- en kennisdelingsactiviteiten zoals
SURFacademy, de tweejaarlijkse
SURFnet Relatiedagen, special
interest groups en een innovatieblog. >
6.1 Bijeenkomsten
geplaatst. Daaronder vallen ook 15 bijdragen geschreven door
relaties naar aanleiding van het 25-jarig jubileum van SURFnet.
Sinds 2009 bieden SURFnet en SURF gezamenlijk een scho-
Citaten hieruit leest u door dit jaarverslag heen.
lings- en professionaliseringprogramma aan, onder de naam
SURFacademy. SURFacademy organiseert bijeenkomsten over
actuele ICT-thema's in het hoger onderwijs, met de focus op
6.2 Cloud computing
intensieve overdracht van kennis en vaardigheden. De bijeenkomsten worden voorbereid binnen de innovatieprogramma’s
Om maximaal gebruik te kunnen maken van de cloud hebben
van SURF en SURFnet, in nauwe samenspraak met de special
SURF en het hoger onderwijs eind 2011 gekozen voor een ge
interest groups (SIG’s). Zeer succesvol waren de seminars
zamenlijke aanpak in SURF-verband. Daardoor kunnen instel
‘Nieuwe privacywetgeving en de implicaties’ en ‘Het nieuwe
lingen de voordelen van clouddienstverlening op veel grotere
mobiele werken en leren’ en het webinar ‘Ontwikkeling apps
schaal benutten en hun inkoopkracht bundelen. Ook de moge-
voor hoger onderwijs’. Er werden in totaal 34 activiteiten
lijkheden, beperkingen en randvoorwaarden van de cloud,
georganiseerd (2012: 39), waarvan ruim 1.300 mensen gebruik
zoals vraagstukken met betrekking tot beveiliging en privacy,
maakten (2012: 1.718). Zij beoordeelden de activiteiten gemid-
worden gezamenlijk onderzocht. Op dit gebied bevindt het
deld met een 7,7. Een andere vorm van kennisbundeling, kennis-
Nederlandse hoger onderwijs en onderzoek zich wereldwijd in
deling en expertiseopbouw zijn de special interest groups
een kopgroep. De bijdrage van SURFnet is de samenwerkings-
(SIG’s). Specialisten en belangstellenden van hogeronderwijs
infrastructuur SURFconext, die in samenwerking met
instellingen kunnen hieraan via het platform SURFspace
SURFmarket evolueert tot een rijke verzameling clouddiensten,
bijdragen met eigen inzichten, kennis en ervaringen. SURFnet
waarin ook gepersonaliseerd aanbod mogelijk is.
faciliteert een aantal van de in totaal 18 SIG’s, die nu SURF-
Het symposium Groene ICT en Duurzame
Ontwikkeling had dit jaar als thema
‘Meters maken in het hoger onderwijs’.
foto: Christian Bionda / BScene.eu
33
SURFnet Jaarverslag 2013
breed zijn opgezet. Er zijn onder meer SIG’s voor Cloud
SURF community cloud
implementaties, Unified Communications, Virtuality, Groene
SURFnet is in samenwerking met SURFsara gestart met de ont-
ICT, Creative Labs, Unwired en Webstroom. Nieuw is de SIG
wikkeling van een SURF community cloud, met SURFconext als
Identity Management, bedoeld voor security officers, ICT-
verbindend element. Dat gebeurt om te kunnen voorzien in een
managers, identitymanagementspecialisten en ICT-architecten.
duidelijk groeiende behoefte naar community-clouddiensten,
zoals instellingsoverstijgende diensten waar privacy en security
SURFnet-blog
van belang zijn of diensten waarvoor het economisch niet ren-
Het blog van SURFnet, waarin de innovatieteams van SURFnet
dabel is om die als instelling zelf te ontwikkelen. Welke dien-
en professionals uit het veld de lezers op de hoogte brengen
sten SURF binnen de community cloud zal aanbieden, wordt
van innovatieprojecten, interessante technische ontwikkelingen,
samen met de instellingen besloten. In december startte een
bevindingen van bijeenkomsten en ervaringen bij instellingen,
project om een personal-storagedienst beschikbaar te maken
trok bijna 18.000 unieke bezoekers. Er werden 129 artikelen
voor het gehele Nederlandse hoger onderwijs en onderzoek.
SURF-taskforce Cloud
het hoger onderwijs’ en werd georganiseerd door SURF,
Uit de blogserie ‘25 jaar SURFnet’
De SURF-taskforce Cloud, waaraan ook SURFnet deelneemt,
in samenwerking met de Rijksdienst voor Ondernemend
Mede dankzij de snelle
lichtpaden van SURFnet
is vorig jaar experimenteel
aangetoond dat het al
lang geleden door meneer
Higgs voorspelde ‘particle
of God’ ook echt bestaat.
De 25-jarige SURFnetorganisatie mag er trots
op zijn dat zij hebben
bijgedragen aan dit
wetenschappelijke succes.
organiseerde in 2013 voor de derde keer een bestuursberaad
Nederland (voorheen Agentschap NL) en het studentennet-
en daarnaast een cloudberaad voor directeuren ICT en CIO’s
werk voor een duurzame toekomst, Morgen. Het evenement
van de hogescholen en universiteiten. Voor die doelgroep ver-
trok een recordaantal van ruim 150 bezoekers.
schenen zeven edities van de digitale nieuwsbrief SURF Cloud
Times. Ook verschenen enkele publicaties over privacy en
Energy Footprint
beveiliging in de cloud, die werden ontwikkeld na de uitspraak
Om het energiegebruik van het netwerk te monitoren, nam
van het College Bescherming Persoonsgegevens over de ziens-
SURFnet een softwaresysteem in gebruik waarmee real-time
wijze 'Clouddiensten geleverd door leveranciers in de VS'.
en per locatie zichtbaar is welk apparaat hoeveel energie
Het in 2012 opgestelde ‘Juridisch Normenkader Cloud Services
gebruikt. Ook is samen met de Software Improvement Group
HO’ werd herzien. In deze best practice staan clausules op het
en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland onderzocht
gebied van privacy, vertrouwelijkheid, eigendom en beschik-
hoe ICT-diensten hun footprint kunnen meten. Met de Energy
baarheid van data in de cloud en is differentiatie aangebracht
Footprint-methodiek kan per functionele eenheid het energie-
Wim Heubers, hoofd van de groep
naar privacygevoeligheid van de persoonsgegevens die wor-
gebruik worden gemeten, zodat daarop kan worden gestuurd.
Computertechnologie, Nikhef
den opgeslagen in de cloud. Aan de hand hiervan kunnen met
cloudaanbieders afspraken worden gemaakt die een veilig
Verduurzamingsbeleid
gebruik van clouddiensten waarborgen.
SURFnet werkt ook beleidsmatig aan verduurzaming. Zo is
er een e-wastebeleid vastgesteld en is samen met zusterorganisaties een shared environmental policy template ontwikkeld,
6.3 Duurzaamheid
waarmee zij duidelijk kunnen maken wat zij op het gebied
van duurzaamheid belangrijk vinden. Verder is samen met
Net als cloud computing wordt ook het thema duurzaamheid
zes universiteiten een adviesrapport geschreven dat pleit
SURF-breed aangepakt. Kennisdeling vindt onder meer plaats
voor een integrale aanpak van duurzaamheid in zowel
via de SIG Groene ICT en Duurzaamheid. Om innovatieve
onderwijs en onderzoek als bedrijfsvoering.
duurzame ICT-projecten binnen onderwijs- en onderzoeksinstellingen te stimuleren, organiseerde SURFnet ook in 2013
Best practices
de jaarlijkse Innovatieregeling Duurzaamheid & ICT. Vijf
Er verschenen twee best practices die weergeven hoe hoger-
projecten ontvingen van SURFnet een eenmalige bijdrage.
onderwijsinstellingen ICT zelf verduurzamen of hoe zij ICT
inzetten om andere activiteiten te verduurzamen. Ook werd
Symposium Groene ICT
het rapport ‘Sustainability in Networks’ gepubliceerd, dat een
In januari vond voor het derde achtereenvolgende jaar het
overzicht biedt van de technische mogelijkheden om zowel
symposium Groene ICT en Duurzame Ontwikkeling plaats.
landelijke als campusnetwerken energiezuiniger te maken.
Het symposium had dit jaar als thema ‘Meters maken in
34
SURFnet Jaarverslag 2013
7
PERSONEEL EN ORGANISATIE
In 2013 groeide het personeelsbestand tot 89: er traden vijf nieuwe
medewerkers in dienst, drie medewerkers verlieten SURFnet.
Het Jong Talentprogramma werd
gevuld met twee jonge, veelbelovende ICTers met een afgeronde
hbo- of universitaire studie. >
Deze Jonge Talenten krijgen in dit
programma, dat in 2007 is gestart, de
kans zich professioneel en persoonlijk te
ontwikkelen door twee jaar werkervaring
op te doen binnen verschillende
afdelingen van SURFnet.
35
SURFnet Jaarverslag 2013
Teambuildingsdag in september
ORGANOGRAM Situatie op 31 december 2013
Interne sturing
DIRECTIE
Erik Huizer
directeur technologie
Erwin Bleumink
algemeen directeur
Karen de Bruijn
directeur bedrijfsvoering
Binnen SURFnet vindt sturing plaats vanuit twee lijnen: de
innovatieprogramma’s en de exploitatie. In 2013 is gewerkt
met twee innovatieprogramma’s, twee stuurgroepen en zes
multidisciplinaire teams. Daardoor kon beter op doelen worden gestuurd en tegelijkertijd flexibeler worden ingespeeld op
NETWERKDIENSTEN
Bram Peeters* / Wouter
Huisman / Marijke Kaat /
Alex Kip / Jac Kloots /
Gerben van Malenstein /
Stavroula van MalensteinMoustaka / Paul Noomen /
Niels den Otter / Luuk
Oostenbrink / Ronald van
der Pol / Rob Smets / Hans
Trompert / Migiel de Vos
MIDDLEWARE SERVICES
Harold Teunissen* / Wim
Biemolt / Paul Dekkers / Joost
van Dijk / Xander Jansen /
Pieter van der Meulen / Frans
Panken / Remco Poortingavan Wijnen / Roland van
Rijswijk-Deij / Rogier Spoor
ADVANCED SERVICES
Floor Jas* / Henny Bekker /
Niels van Dijk / Maarten
Kremers / Michiel Schok /
Frans Ward / Marieke de
Wit / Bas Zoetekouw
COMMUNICATIE &
MARKETING
Lonneke Walk */ Eric van
der List / Nanja Nouwen /
Paulien Rinsema / Mariëlle
Schipper
COMMUNITY SUPPORT
Roel Rexwinkel* / Alexander
Blanc / Paul van Dijk / Eefje
van der Harst / Peter Hinrich /
Sylvia Kuypers / Femke
Morsch / Ivo Reints / Kirsten
Veelo
ACCOUNTADVISERING
Walter van Dijk* / Maurice
van den Akker / Sabita
Behari / Jasper Distelbrink /
Albert Hankel / Alexander
van den Hil / Richa Malhotra /
Femke van Manen / Wladimir
Mufty / Arian Ooijevaar /
Sandra Passchier / Remco
Rutten / Roland Staring /
Andres Steijaert
JONGE TALENTEN / Joost Damen / Florian Draisma /
Thijs van der Horst / Arnout Terpstra
FINANCIËN, INFORMATIE
EN ORGANISATIE
Karen de Bruijn*
de ontwikkelingen uit de omgeving.
SECRETARIAAT EN
PROJECTONDERSTEUNING
Petra Boezerooy** / Ida
Bezemer / Iris van Breukelen /
An Copper / Franciska Jansen /
Monja Meulstee / Manon Esmyer
Per 1 januari 2013 werden nieuwe arbeidsvoorwaarden van
Arbeidsvoorwaarden en personeelsregelingen
kracht; de bestaande arbeidsvoorwaarden waren toe aan
een actualisering. In samenspraak met de ondernemingsraad
is vervolgens gewerkt aan het actualiseren van een aantal
personeelsregelingen. Ook ging de regeling Flexibel werken
PERSONEELSZAKEN
Laura Glas-Bruijne / Anita Sudré
in, waarmee het thuis- en flexwerken geformaliseerd is. Om
hier optimaal invulling aan te geven, kregen de medewerkers
diverse tools en adviezen aangereikt.
FINANCIËN
Ineke Poortinga** / Pia Bos /
Lida Westbroek / Willem-Jan
Verkleij / Jeff Wever
INTERNE AUTOMATISERING
Wim Reijm** / Brunolf Kleve /
William van Santen / Calluna Tenge
Voorbereiding verhuizing
Ook werd een begin gemaakt met de voorbereidingen voor
de verhuizing per eind 2014. SURFnet zal per 1 januari 2015
samen met de andere Utrechtse SURF-organisaties een
kantoor betrekken aan het Moreelse Park in Utrecht.
Teambuilding
INKOOP, JURIDISCHE EN
INTERNATIONALE ZAKEN
Nicole Grégoire / Evelijn
Jeunink / Ilse Koning / Michel
Wets
In september werd voor de hele organisatie een teambuildingsdag georganiseerd. Ter ere van het 25-jarig bestaan
van SURFnet kreeg deze dag een feestelijke afsluiting.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
Op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen
zijn diverse activiteiten ondersteund, zoals de inzet van
* afdelingshoofd
** teamhoofd
36
SURFnet Jaarverslag 2013
medewerkers op de landelijke vrijwilligersdag in maart.
De opbrengst van de kerstveiling werd overgedragen aan
de Stichting Onderwijs voor Weeskinderen in Malawi.
Teambuildingsdag in september
ONTWIKKELING ZIEKTEVERZUIM
Het ziekteverzuimcijfer is inclusief zwangerschapsverlof
LEEFTIJDSOPBOUW VAN MEDEWERKERS VAN SURFNET
MAN-VROUWVERHOUDING BIJ SURFNET
35%
vrouw
65%
man
11%
9%
17%
%
16
%
35
24
%
%
65
5
0%
< 25
9%
25 - 30
16%
31 - 35
24%
36 - 40
24%
41 - 45
17%
46 - 50
1
11%
> 50
0
4
3
2
24
%
2007
37
SURFnet Jaarverslag 2013
2008
2009
2010
2011
2012
2013
8
FINANCIËN
38
SURFnet Jaarverslag 2013
Het financiële jaar 2013 werd
afgesloten met een resultaat
van 224.639 euro voor
belastingen, het begrote
resultaat was licht negatief.
Zowel de inkomsten als de
kosten bleven achter bij de
begroting.
De omzet in 2013 bedraagt
32,7 miljoen euro en bestaat
voor 13,5 miljoen euro uit
projectsubsidies. >
Balans > pagina 40
verlenging van het GigaPort3-project met een jaar tot
De in het verleden ontvangen subsidies vanuit ontwikkelings-
eind 2014. Dit heeft, samen met lagere uitgaven binnen
projecten voor apparatuur en langjarige gebruiksrechten op
het SURFworks-programma van in totaal 0,4 miljoen euro,
glasfiberverbindingen zijn op de balans gereserveerd onder
geleid tot ca. 1,6 miljoen lagere kosten voor de ontwikkel
kortlopende schulden. De reservering valt vrij naar gelang de
projecten dan gepland.
afschrijvingen op deze activa gerealiseerd worden.
De totale tariefinkomsten kwamen in 2013 uit op 19,2 miljoen
In 2013 werd in totaal voor 4,7 miljoen euro geïnvesteerd
euro, begroot was 19,6 miljoen euro (2012: 20,8 miljoen euro).
in materiële vaste activa.
De kosten voor extern personeel kwamen 1,5 miljoen euro
De immateriële vaste activa betreffen de gebruiksrechten op
lager dan begroot en 0,1 miljoen euro hoger dan in 2012.
glasfiber. In 2013 werd in totaal voor 0,5 miljoen euro in deze
gebruiksrechten geïnvesteerd.
De afschrijvingslasten zijn met 5,4 miljoen euro iets lager
dan begroot (-0,25 miljoen euro) en in lijn met 2012.
De liquiditeitspositie bedraagt ultimo 2013 circa 13,1 miljoen
euro tegen 19,8 miljoen euro ultimo 2012. De liquide middelen
De operationele kosten vielen 0,4 miljoen euro lager uit
bestonden eind 2012 voor een groot deel uit vooruit ontvangen
dan begroot, veroorzaakt door lager dan geplande kosten
subsidies in het kader van het GigaPort3-programma, de per
voor nationale en internationale netwerkverbindingen.
eind 2013 resterende subsidie zal in 2014 worden besteed.
De liquide middelen zijn ondergebracht in deposito’s bij de
In 2013 heeft NWO een bijdrage verleend van 910.656 euro
Rabobank en de ING-bank.
om een hoogwaardig netwerkgebruik voor de NWO-instituten
te stimuleren.
Winst- en verliesrekening > pagina 41
De begroting voor 2014 voorziet in een omzet van
De totale bedrijfsopbrengsten bedragen 32,7 miljoen euro,
30,6 miljoen euro en een neutraal resultaat.
de totale bedrijfskosten bedragen 32,6 miljoen euro.
Halverwege 2013 is duidelijk geworden dat leverancier
Ciena niet aan haar verplichtingen kon voldoen, dit heeft
vertraging opgeleverd in de uitrol van SURFnet7. De voor
eind 2013 geplande laatste fase van de transitie van
SURFnet6 naar SURFnet7 is hierdoor verschoven naar
2014. Het ministerie van OCW heeft ingestemd met
39
SURFnet Jaarverslag 2013
BALANS
31-12-201331-12-2012
ACTIVA
Immateriële vaste activaLangdurige gebruiksrechten glasvezels 1.303.156 1.642.499
Materiële vaste activa Computerapparatuur/programmatuur
Inventaris
7.955.106
107.402
8.062.508
Financiële vaste activa Deelnemingen
136.830 136.830
Belastinglatenties
737.431 962.471
Vlottende activa
Debiteuren
Belastingen en sociale verzekeringen
Overige vorderingen en overlopende activa
Liquide middelen Bron: jaarrekening 2013, voorzien
van een controleverklaring van de
onafhankelijke accountant.
Alle bedragen zijn vermeld in euro’s.
40
SURFnet Jaarverslag 2013
8.069.409
83.021 8.152.430 211.955
635.839
3.720.179
4.567.973
375.249
1.117.502
4.480.642
5.973.393
13.141.799 19.801.035
28.039.619 36.578.736
PASSIVA
Eigen vermogen
Gestort en geplaatst aandelenkapitaal
1.359.000 1.359.000
Niet-uitkeerbare reserves 2.341 2.341
Algemene reserve
12.048.44012.043.310
Onverdeeld resultaat
162.886 5.130
13.572.667
13.409.781 Vreemd vermogen
Kortlopende schuldenCrediteuren
2.160.729 2.775.296
Schulden aan groepsmaatschappijen
247.825 253.086
Belastingen en sociale verzekeringen
- 178
Overige schulden en overlopende passiva
12.058.398 20.140.395
14.466.952 23.168.955
28.039.619 36.578.736
WINST-EN-VERLIESREKENING 20132012
OMZET
Tariefinkomsten
Ontwikkelprojecten
Vrijval egalisatierekening projectactiva
Bedrijfsopbrengsten
19.222.71620.793.319 10.005.311 7.237.094
3.510.0652.904.318
32.738.092 30.934.731 KOSTEN
Personele kosten
Algemene kosten
Afschrijvingen
Exploitatiekosten
Directe kosten projecten
12.568.769 11.936.551
1.761.2391.890.763
5.389.9895.256.971
8.419.1329.595.858
4.466.282 2.347.282
Som der bedrijfslasten
32.605.411 31.027.425
132.681
_ 92.694
Bedrijfsresultaat
Rentebaten
Resultaat vóór belastingen
Vennootschapsbelasting
Resultaat ná belastingen
Bron: jaarrekening 2013, voorzien
van een controleverklaring van de
onafhankelijke accountant.
Alle bedragen zijn vermeld in euro’s.
41
SURFnet Jaarverslag 2013
91.958 121.676
224.639 28.982
61.753 23.852
162.886 5.130
COLOFON
Tekst Daphne Riksen en SURFnet
Ontwerp Studio Koelewijn Brüggenwirth, Den Haag
Fotografie Herbert Wiggerman, Alf Mertens, Robert Lagendijk,
Christian Bionda, Ivar Pel, Jac Kloots
© SURFnet 2014
SURFnet
Radboudkwartier 273
3511 CK Utrecht
Postbus 19035
3501 DA Utrecht
030 – 2 305 305
www.surfnet.nl

Download Report