Waarom het Otago Thuisoefenprogramma?

Het Otago
Thuisoefenprogramma
13 februari 2014
Ina Bettman
Janine Dotinga
Bregt Verkooijen
Programma workshop
 Aanleiding en inleiding
 Wat is het Otago Thuisoefenprogramma
 Toepasbaarheid
 Het programma aan de hand van een Casus
 Tips/ervaringen over het oefenprogramma
 Vragen
Aanleiding
Wetenschappelijke onderbouwing (1)
Cochrane review Gillespie
• Doel thuisoefenprogramma:
Verminderen aantal vallen en het aantal mensen dat valt.
• Conclusie:
In oefenprogramma minimaal twee of meer componenten van:
Kracht,
Balans,
Lenigheid of
Uithoudingsvermogen
Gillespie LD, et al. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009.
Wetenschappelijke onderbouwing (2)
Systematic review en meta-analyse Sherrington
Grotere relatieve effecten op voorkomen van
valincidenten (aantal)
door
balans en toenemende duur van oefeningen
Sherrington C, et al. J Am Geriatr Soc
2008
Vertaling door NVFG
Ouderen en de toekomst
Demografische ontwikkelingen
RIVM ; 2011; gezond ouder worden in Nederland
Woonsituatie ouderen

Aandeel ouderen dat in een verzorgings- of verpleeghuis
woont, is sinds 1995 gehalveerd
 2008: bijna 95% van de ouderen woont zelfstandig
 Ontwikkelingen in o. a. woonzorgconcepten en technologie
zorgen voor een vervaging van de scheidslijn tussen
zelfstandig wonende ouderen en ouderen in een instelling
 Deze trend zal zich voortzetten in de toekomst
Gezond ouder worden in Nederland; rivm 2011
Waarom zelfstandig thuis oefenen?
 Vallen is een groot gezondheidsprobleem bij
thuiswonende ouderen
 Ouderen blijven langer thuis wonen en
zelfmanagement wordt belangrijker
Inhoud Otago Thuisoefenprogramma
 Selectie spierversterkende en
balansoefeningen en een wandelschema.
 Kant en klaar oefenprogramma dat individueel
kan worden aangepast
 Opbouw in weerstand (krachtoefeningen) én
moeilijkheidsgraad (evenwicht)
De programmabegeleiding
Casefinding (1)
Aandachtspunten bij het bevragen van de
valgeschiedenis
Screenende vragen:
 “Bent u gevallen in het afgelopen jaar?”
 “Hoe vaak?”
Casefinding (2)
Verhoogd valrisico:
 Na acuut valincident
Of
 2 of meerdere keren gevallen tijdens het afgelopen jaar
Of
 Loop- en/of evenwichtsproblemen
Of
 1x gevallen in afgelopen jaar én loop- en/of
evenwichtsproblemen
(AGS, 2010; Baldwin, 1993; Ganz, 2007;
NICE guideline 2004; NVKG richtlijn 2004;
Tideiksaar, 1989; Tinetti, 2010)
Casefinding (3)
Screenen valrisico is een voorwaarde voor preventie
Waar:
• In de thuissituatie
• In het ziekenhuis
Door wie:
• Door (wijk)verpleegkundigen
• Huisartsen/Geriaters
• Fysiotherapeuten
(AGS, 2010; Baldwin, 1993; Ganz, 2007;
NICE guideline 2004; NVKG richtlijn 2004;
Tideiksaar, 1989; Tinetti, 2010)
Casefinding (4)
Timed Up & Go test: objectiveren van loop en/of
evenwichtsproblemen
Test is positief indien
 ≥ 12 seconden
Of
 Ongelijkmatig/onevenwichtig gangpatroon
Of
 Omwille van cognitieve of fysieke redenen niet in staat de test uit te
voeren
(Large, 2006 ; Podsiadlo, 1991)
Evenwicht, spierkracht, en mobiliteit
 Evaluatie van de spierkracht
Timed chair-stand test
(Guralnik, 1995)
Evaluatie van het evenwicht
Four-Test Balance Scale
(Gardner, 2001;Rossiter-Fornoff,1995)
 Evaluatie van de mobiliteit
Timed Up & Go test
(Large, 2006 ; Podsiadlo, 1991)
De meetinstrumenten
(TCST, FTBS en TUG)
 Eenvoudig, valide en betrouwbaar.
 In kleine ruimte af te nemen
 Alleen stopwatch nodig
 In minder dan 5 minuten uitvoerbaar
 Kunnen evaluatief gebruikt worden
Interpretatie verhoogd valrisico
 Timed Chair Stand test
> 14 seconden verhoogd valrisico
 Four-Test Balance Scale
niet kunnen uitvoeren van tandemstand >10 sec
 Timed Up and Go Test
> 12 seconden verhoogd valrisico
Chair Stand Test
Four-Test Balance Scale
Timed Up and Go Test
Workshop meetinstrumenten
Wat gaan we doen
In groepjes van 3 personen de meetinstrumenten (FTBS en
TCST) uitvoeren
Waarom
om bekend te raken met de meetinstrumenten
En…
Om onduidelijkheden te ontdekken en/of vragen op te
roepen
Video’s meetinstrumenten
 Timed Chair Stand test
http://vimeo.com/5389379
 Four-Test Balance Scale
http://vimeo.com/5373414
 Timed Up and Go Test
http://vimeo.com/5390998
Waarom cliënten zelf laten oefenen?
Zelfmanagement en rol FT
Zelfstandig oefenen draagt bij aan gevoel van
competentie
 Rol van de zorgverlener/ fysiotherapeut
verandert van behandelaar naar coach
Waarom het Otago Thuisoefenprogramma?
Bewezen effectief:
 In zeven RCT-studies (n = 1503) vermindering van
valincidenten met 35%.
Goede therapietrouw (na 12 maanden):
 36,7%
≥ 3 x per week.
 55,9%
2 x per week.
Kant en klaar oefenprogramma
Thomas S et al. 2010
Waar bestaat het programmaboekje uit
1.
Instructie voor de behandelaar
2.
Uitleg evenwichtstesten
3.
Schema oefenvoorschriften
4.
Oefenactiviteitenboekje voor cliënten

5.
Inleiding, de oefeningen en het wandelschema
Wetenschappelijke onderbouwing
Toename moeilijkheidsgraad
én aantal oefeningen
Gedeeltelijk
mét
enkelgewichten
(5)
(12)
Van mét steun………………… naar zonder steun
Wanneer kan je het Otago
Thuisoefenprogramma gebruiken?
Bij voorkeur introduceren tijdens of vóór afsluiting
behandeling:




Eerstelijns fysiotherapie
Geriatrische revalidatie
Kortdurende opname verzorgingshuis (KDO)
Poliklinische revalidatie
Of bijv. bij opname in woonzorginstelling.
Voor wie is het programma geschikt?
• Zelfstandig wonende ouderen
• Kwetsbare ouderen met ondersteuning
partner/mantelzorger
• Ouderen in verzorgingshuis met
ondersteuning mantelzorger/vrijwilliger
Het oefenprogramma aan de hand van
een casus
Casus: Mw. R.
85 jaar.
Afgelopen jaar 2x gevallen.
Casus Mw. R.
Eerste bezoek aan huis:
1. Uitleg thuisoefenprogramma
2. Afname van gerichte anamnese
3. Afname kracht- en evenwichtstesten
4. Voorschrijven serie oefeningen
5. Introduceren wandelschema
1) Uitleg thuisoefenprogramma
Doel:
voorkomen van vallen bij thuiswonende
ouderen met balansproblemen.
2) Gerichte anamnese
Evaluatie valrisicofactoren
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Valanamnese
Medicatie
Orthostatische hypotensie
Visus
Voeten en schoeisel
Omgeving en gedrag
Beoordelen veiligheid van oefenen en therapietrouw
3) Afname Kracht- en evenwichtstesten
• video
De meetresultaten op een rij
 Chair Stand test

Score: uitvoerbaar in 26 seconden
 Four-Test Balance Scale

Score: 2 punten
 Timed Up and Go Test

Score: 24 seconden
Conclusie:
Indicatie voor verhoogd valrisico op alle 3 de testen.
4) Voorschrijven serie oefeningen
Krachtoefeningen
Oefening 1,2 en 3 mét enkelgewicht min. 10 herhalingen
Evenwichtsoefeningen
5) Introduceren wandelschema
 Minimaal 2 keer per week tot 30 minuten
wandelen.
 Het wandelen kan in kortere sessies worden
opgedeeld, (bijv. in 3x10 minuten per dag)
Video Evenwichtskrachtoefeningen Niveau A
• video
Vervolgbezoeken aan huis
Opbouw in zwaarte :
 Spierversterkende oefeningen
 Voorwaarde: 2x 10 herhalingen met huidige enkelgewicht
 Evenwichtstrainingsoefeningen
 Voorwaarde: veiligheid in uitvoering met minder steun.
Opbouw oefeningen
Video Toename evenwichtsoefeningen Niveau B
• video
Volhouden voor de lange termijn
 Start rustig en stel realistische doelen
 Geef steun en motivatie
 Ga indien nodig tussendoor een keer extra langs
 Stimuleer ook andere lichamelijke activiteiten
 Stimuleer samen oefenen (met mantelzorger)
Controle
 Laat de deelnemer bijhouden wanneer er geoefend is
 Bespreek evt. oorzaak valincidenten
 Gebruik de meetinstrumenten om de voortgang te
beoordelen
Ervaring Otago Thuisoefenprogramma
 Otago Oefenprogramma is eenvoudig te gebruiken en
effectief.
 Eigen verantwoordelijkheid cliënt is erg belangrijk.
 Fysiotherapeuten heel belangrijk in coachen van
zelfmanagement.
Tips
 Betere therapietrouw door cliënt zelf oefenmoment(en) op
de dag te laten kiezen en dit te evalueren.
 Afremmen tempo van oefenen (spierkracht).
 Statische balans vaak slechter dan ingeschat.
Vragen, reacties???

Download Report