docentenhandleiding oldenzaal

*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 1
Tips voor de leerkracht
De Streek Centraal
Inleiding
De Streek Centraal is een nieuw erfgoedproject voor leerlingen uit groep 5 en 6 in Overijssel.
Centraal staan aspecten uit het dagelijks leven die typisch zijn voor de directe omgeving van
de leerlingen. Welke onderwerpen maken van hun woonomgeving, ook echt hun streek?
De Streek Centraal is een uniek Overijssels concept, en mogelijk gemaakt door de provincie
Overijssel en een aantal gemeenten. Het concept is overal hetzelfde, maar de invulling is in
iedere gemeente anders. Immers, in iedere gemeente zijn het andere onderwerpen die
typisch zijn voor die omgeving.
Leerdoelen
Het Historisch Centrum Overijssel wil met De Streek Centraal de volgende leerdoelen bereiken:
• leerlingen leren het (im)materieel erfgoed in hun omgeving herkennen
• leerlingen leren hoe je het dagelijks leven vanuit erfgoedperspectief kunt bekijken
• leerlingen leren open te staan voor verschillende tradities en zich zo een sociale identiteit
te vormen
• leerlingen leren werken met primaire historische bronnen
• leerlingen leren samenwerken
• leerlingen leren de opgedane kennis te verwerken in creatief eindproduct
Met deze leerdoelen sluit De Streek Centraal aan bij de kerndoelen van het leergebied
‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’ en ‘Kunstzinnige oriëntatie’. In deze leergebieden oriënteren leerlingen zich op zichzelf, op hoe mensen met elkaar omgaan, hoe ze problemen
oplossen en hoe ze zin en betekenis geven aan hun bestaan. Leerlingen oriënteren zich op
de natuurlijke omgeving en op verschijnselen die zich daarin voordoen. Leerlingen oriënteren zich ook op de wereld, dichtbij, veraf, toen en nu en maken daarbij gebruik van cultureel
erfgoed. Op die manier verwerven de leerlingen enige kennis over en waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Ook leren zij beelden en taal te gebruiken om er gevoelens en
ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De afsluitende opdrachten
bij alle thema’s kennen steeds een creatieve component.
Op lokaal niveau sluit het project zoveel mogelijk aan bij reeds bestaande erfgoedprojecten,
de gebruikte methodes en lokale ontwikkelingen zoals de plaatselijke canon.
Het Historisch Centrum Overijssel vindt het belangrijk dat leerlingen op jonge leeftijd ontdekken dat geschiedenis zich niet in de leerboeken afspeelt op plaatsen ver van huis maar
dat het verleden ook tastbaar en herkenbaar in de eigen omgeving te vinden is.
historischcentrumoverijssel
1
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 2
Tips voor de leerkracht
Opzet van het project
De Streek Centraal bestaat uit vier uitgewerkte thema’s. De thema’s kennen activerende
opdrachten die deels in de klas en deels daarbuiten uitgevoerd kunnen worden. Alle
opdrachten zijn ontwikkeld door het Historisch Centrum Overijssel, in nauwe samenwerking
met lokale erfgoedinstellingen: historische verenigingen en musea.
U kunt ervoor kiezen alle thema’s uit te voeren, of per jaar of periode een keuze te maken
uit de onderwerpen. De voorbereidingstijd per thema is ongeveer een half uur.
De Streek Centraal is ook online te vinden: www.destreekcentraal.nl
De Streek Centraal in de gemeente Oldenzaal,
suggesties en informatie per thema
Thema ‘Middeleeuws Oldenzaal’
Oldenzaal is al heel oud. Al in het begin van de Middeleeuwen woonden er mensen in deze
stad. Wat kun je in Oldenzaal nog terugvinden van de vroegere bewoners van de stad? Aan
de hand van oude kaarten en oude voorwerpen speuren de leerlingen naar het verleden van
Oldenzaal.
Bij de opdrachten:
Opdracht 1 en 2
Benoem met de leerlingen van wanneer tot wanneer middeleeuwen duurden. U kunt deze
opdrachten ook klassikaal uitvoeren, door de kaarten op het digitale schoolbord te projecteren. De leerlingen kunnen de opdrachten vervolgens met de bordpen uitvoeren.
Praat ter voorbereiding op het bezoek aan de Archeologische Club Oldenzaal met de leerlingen over het beroep archeoloog. Wat doet een archeoloog? Wie heeft wel eens een archeoloog aan het werk gezien? Kennen de leerlingen plekken in Oldenzaal waar archeologen aan
het graven zijn of waar opgravingen zijn geweest?
Op de website van Schooltv is een aantal filmpjes over archeologie te zien:
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20081231_archeoloogjespelen01
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120530_middeleeuwen03
Meer informatie over opgravingen in Oldenzaal is te vinden op de website van de archeologische club: www.archeologischecluboldenzaal.nl en op de website van de gemeente:
www.oldenzaal.nl, kies vervolgens ‘binnenstad’ en ‘herinrichting St. Plechelmusplein’.
historischcentrumoverijssel
2
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 3
Tips voor de leerkracht
Opdracht 3
U brengt een bezoek aan de Archeologische Club Oldenzaal.
Vooraf:
- Zorg voor voldoende begeleiding
- Kopieer de werkbladen
Bij de Archeologische Club Oldenzaal analyseren de leerlingen in tweetallen een aantal voorwerpen uit de Middeleeuwen en latere eeuwen, die in Oldenzaal tijdens opgravingen gevonden zijn.
Voor het bezoek aan de Archeologische Club kopieert u de foto’s en de kijkkaarten. U geeft
ieder groepje één foto. De leerlingen zoeken met behulp van de foto het voorwerp op.
Daarna vullen ze per voorwerp een kijkkaart in. Als ze klaar zijn, kunnen ze bij u een nieuwe
foto en een nieuwe kijkkaart ophalen. Let op: kopieer de bladen met de foto's niet
dubbelzijdig.
Tip: U kunt de leerlingen het beste een zwart-wit kopie van de voorwerpen geven, zodat ze
beter naar de echte voorwerpen zoeken, zonder direct op de kleuren af te gaan.
De foto’s staan ook op de website www.destreekcentraal.nl, zodat u ze eventueel op het
digitale schoolbord kunt projecteren.
Om een afspraak te maken voor een bezoek aan de Archeologische Club kunt u contact
opnemen met:
Archeologische Club Oldenzaal
Contactpersoon: Frank Somhorst
Locatie ACO: Tulpstraat 157a - 7571 AB Oldenzaal, tel: 0541-535437 (alleen ‘s avonds)
Email: [email protected]
www.archeologischecluboldenzaal.nl
Er zijn voor scholen geen kosten verbonden aan het bezoek.
historischcentrumoverijssel
3
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 4
Tips voor de leerkracht
De foto’s bij opdracht 3
historischcentrumoverijssel
4
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 5
Tips voor de leerkracht
historischcentrumoverijssel
5
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 6
Tips voor de leerkracht
Opdracht 4 - Thuisopdracht
Wat is er in Oldenzaal nog terug te vinden van de Middeleeuwen? Laat de leerlingen samen
met een ouder, opa of oma of andere volwassene op ontdekkingstocht in Winkelcentrum de
Driehoek gaan. In de Middeleeuwen stond het Agnesklooster op deze plek. In de parkeergarage kunnen de leerlingen de oude waterput van het klooster bekijken.
Geef de opdrachtenbladen aan de leerlingen mee en laat ze de bladen na afloop weer inleveren. Bespreek de resultaten en ervaringen van de leerlingen.
Opdracht 5
Laat de leerlingen tijdig weten dat ze een aantal voorwerpen, foto’s en een schoenendoos
mee naar school moeten nemen.
Als de dozen af zijn, kunt u een kleine tentoonstelling organiseren voor de ouders van de
leerlingen of andere klassen.
Thema ‘Iets lekkers!’
Wat eten we nu? En wat aten de mensen vroeger? De leerlingen gaan onderzoeken hoe de
eetgewoonten in Oldenzaal de afgelopen honderd jaar veranderd zijn. Ze maken kennis met
streekgerechten en ontdekken in Museum het Palthe-Huis hoe de rijke Oldenzalers vroeger
dineerden en wie er voor ze kookten. Ook bedenken de leerlingen een nieuw streekgerecht,
dat bij het Oldenzaal van nu past.
Bij de opdrachten:
Opdracht 1
De leerlingen gaan drie dagen bijhouden wat ze zoal eten. Geef de kinderen van te voren het
blad mee, zodat ze het ingevuld is op het moment dat u met het thema wilt beginnen.
Opdracht 2
U kunt deze opdracht uitbreiden door de leerlingen een aantal vragen te laten bedenken
over eten vroeger en streekgerechten, die ze aan hun opa en oma kunnen stellen. Bespreek
de uitkomsten in de klas.
historischcentrumoverijssel
6
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 7
Tips voor de leerkracht
Misschien hebben opa en oma nog oud keukengerei liggen, zoals een koffiemolen of een
handmixer, die de leerlingen mee naar school mogen nemen om te laten zien. Vragen die u
hierbij kunt stellen zijn:
- Wat is het?
- Waar zou het voor gebruikt zijn?
- Hoe oud zou het zijn?
- Wie heeft het gebruikt?
- Is het beschadigd?
- Waarom is het beschadigd?
- Hoe zou het gemaakt zijn?
- Gebruiken we het nu nog?
- Hoe ziet dit voorwerp er nu uit?
Opdracht 3
U kunt deze opdracht klassikaal doen, door de afbeelding op het digitale schoolbord te projecteren en samen met de leerlingen te analyseren.
Opdracht 4
U brengt een bezoek aan museum het Palthe-Huis. In het museum ontdekken de leerlingen
hoe de rijke burgers in Oldenzaal dineerden, hoe een keuken er vroeger uit zag en dat de
burgerij personeel in dienst had om voor ze te koken.
Vooraf:
- Zorg voor voldoende begeleiding.
- Kopieer alle werkbladen voor de leerlingen.
- Verdeel de klas van te voren in drie groepen in. Laat de groepen langs de opdrachten rouleren.
Om een afspraak te maken voor een bezoek aan het Palthe-Huis kunt u contact opnemen
met:
Historisch Museum Het Palthe-Huis
Contactpersoon: Ruud Olde Dubbelink (conservator) email: [email protected]
Locatie museum: Markstraat 13, 7571 ED Oldenzaal, tel: 0541-513482
Website: www.palthehuis.nl
Scholen kunnen op afspraak een bezoek regelen (ook buiten de openingstijden van het
museum). Vanuit De Streek Centraal zijn er geen kosten verbonden aan een bezoek.
historischcentrumoverijssel
7
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 8
Tips voor de leerkracht
Opdracht 5
Verzamel alle bladen en maak er een klassenkookboek van, dat de kinderen in de klas kunnen bekijken.
U kunt alle bladen ook kopiëren en voor iedere leerling een kookboek maken.
Bespreek de nieuwe streekgerechten na met de leerlingen. Welke gerechten passen echt
goed bij Oldenzaal? Welke gerechten zijn het lekkerste? Etc.
Extra tip:
Bereid met de leerlingen een echt Twents streekgerecht. Hieronder vindt u een aantal recepten.
Havermoutkeukskes
200 g zachte boter
100 g suiker
2 kleine eieren
4 eetlepels melk
1 royale mok zelfrijzend bakmeel
1 royale mok havermout.
Verwarm de over voor op 175 gaden. Mix de boter met de suiker, voeg de eieren toe, daarna
de melk en tenslotte het meel en de havermout. Het wordt een tamelijk stijve massa. Maak
bolletjes, leg ze op bakpapier op een bakplaat, druk ze wat plat en bak ze midden in de oven
in 15 minuten gaar.
Appel in ’n oaven
Appels, het liefst reinetten
Rozijnen
Suiker
Kaneel
Roomboter
Was de appels en haal met een appelboor het klokhuis eruit. Zet ze in het midden van een
stuk folie, dat groot genoeg is om de hele appel te omwikkelen. Maak een mengsel van
rozijnen, suiker en kaneel en doe dit in de openingen in de appels. Leg er een klontje roomboter op. Wikkel het folie om de appels en draai het boven vast.
Zet de oven op 120 graden en zet de appels op de bakplaat. Na ongeveer een half uur of iets
langer zijn de appels zacht. Warm serveren.
historischcentrumoverijssel
8
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 9
Tips voor de leerkracht
Eerappelpankeukskes
1 kg aardappels
100 g bloem
2 grote eieren
Zout en peper
1 dl zonnebloemolie om in te bakken.
Schil de aardappels en rasp ze grof. Doe de aardappel samen met bloem, eieren, zout en
peper in een kom en mix het tot een dikke massa. Verhit een beetje olie in een koekenpan
en doe er drie porties beslag in. Bak de pannenkoekjes.
Zorg ervoor dat ze lekker dun zijn, dan worden ze heerlijk knapperig.
Bron: André Hottenhuis, Thea Kroese en Han Weutsink, Stip in de pan, de Twentse keuken, vroeger en nu
(Terborg 2001) 40, 51, 66, 68.
Thema ‘Feest in de Boeskoolstad’
In dit thema verdiepen de leerlingen zich in het carnaval, dat in Oldenzaal jaarlijks groot
gevierd wordt. Door zichzelf, hun ouders en grootouders te interviewen krijgen zij
Oldenzaalse carnavalsverhalen uit eerste hand. Hun kennis verdiepen ze met een oud filmfragment en een bezoek aan museum De Hofnar. Het bezoek aan het museum verwerken
de leerlingen door in de klas een tentoonstelling te maken en een onderscheiding van de
prins te ontwerpen.
Bij de opdrachten:
Opdracht 1
Vieren de leerlingen carnaval? En hoe beleven zij dit feest? In deze opdracht interviewen de
leerlingen zichzelf met behulp van een vragenlijst.
Bespreek de antwoorden op de vragen klassikaal na.
Opdracht 2
U kunt deze opdracht ook klassikaal doen, door de foto op het digibord te projecteren en de
vragen samen met de leerlingen te bespreken.
Vraag 1 tot en met 3 gaan over het Boeskoolmenneke. Tijdens de carnaval wordt Oldenzaal
de Boeskoolstad genoemd. Een boeskool is Twents voor witte kool en verwijst naar vroegere
tijden, waarin rond Oldenzaal veel witte kool werd verbouwd. Het beeld van het
Boeskoolmenneke verbeeldt deze bijnaam.
historischcentrumoverijssel
9
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 10
Tips voor de leerkracht
Als aanvulling op vraag 4 kunt u de volgende filmpjes op de website van Schooltv laten zien:
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031209_carnaval01
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060223_carnaval01
In het tweede deel van de opdracht bekijkt u een oud filmfragment over carnaval in
Oldenzaal met de leerlingen. U kunt de film downloaden via de website van het Historisch
Centrum Overijssel.
Ga naar: http://beeldmateriaal.historischcentrumoverijssel.nl
Toets vervolgens bij ‘zoeken op identificatie’ code BB03764 in.
Start de film rond 2.00 minuten. Laat de leerlingen de film eerst een keer bekijken zonder
vragen. Geef de kinderen tijd om de vragen te lezen en laat de film eventueel nog een keer
zien.
Opdracht 3
In deze opdracht interviewen de leerlingen hun ouders en grootouders of een ander ouder
persoon over hun ervaringen tijdens het carnaval in Oldenzaal. Geef tijdig aan dat de leerlingen interviews gaan houden, zodat ze tijd hebben om een afspraak te maken.
Bespreek de resultaten van de interviews in de klas. Wat zijn de grootste verschillen? En wat
is er in de loop der tijd juist hetzelfde gebleven tijdens het carnaval?
Opdracht 4
U brengt een bezoek aan Museum de Hofnar. Dit museum geeft een beeld van de geschiedenis van het carnaval in Oldenzaal. De leerlingen kiezen in het museum één voorwerp uit,
dat volgens hen echt bij het carnaval van Oldenzaal hoort. Ze maken tekeningen van het
voorwerp en vullen een vragenlijst over het voorwerp in. Laat de leerlingen dit voor drie
voorwerpen doen.
De gekozen voorwerpen, de tekeningen en de vragenlijsten vormen de basis van een kleine
tentoonstelling in de klas. Laat de leerlingen hun voorwerpen met verf, potloden of stiften
op A3-papier uitwerken. Vervolgens verwerken ze de informatie uit de vragenlijst in een korte
tekst, die ze onder het voorwerp schrijven.
Maak een tentoonstelling van alle tekeningen door ze in de klas op te hangen.
Vooraf:
- Zorg voor voldoende begeleiding.
- Kopieer de werkbladen voor de leerlingen.
historischcentrumoverijssel
10
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 11
Tips voor de leerkracht
Om een afspraak te maken voor een bezoek aan Museum de Hofnar kunt u contact opnemen met:
Theo Padberg (bestuurslid carnavalsmuseum) tel: 06-51336102;
email: [email protected]
Locatie museum: Hofmeierstraat 5-7, 7571 CH Oldenzaal
Website: www.museumdehofnar.nl
[email protected]
De toegang voor leerlingen van de scholen in Oldenzaal is gratis. De leerlingen moeten worden begeleid door leerkrachten en kunnen in kleine groepjes worden rondgeleid.
Extra tip: Laat de leerlingen voorwerpen die met carnaval te maken hebben mee naar school
nemen in plaats van of naast het museumbezoek.
Opdracht 5
In deze opdracht ontwerpen de leerlingen hun eigen prinsen- of prinsessenonderscheiding.
Vraag de leerlingen eerst wat ze al weten over deze onderscheiding. Zijn de leerlingen in
het museum geweest? Dan hebben ze de onderscheidingen vast gezien. Zijn er leerlingen
die thuis een onderscheiding hebben? Misschien kunnen zij deze mee naar school nemen.
Zijn de onderscheidingen af? Laat de leerlingen raden welke onderscheiding bij wie hoort en
waarom.
Hang de onderscheidingen na afloop op in de klas.
historischcentrumoverijssel
11
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 12
Tips voor de leerkracht
Thema ‘Naar de kerk’
In dit thema verdiepen de leerlingen zich in het katholieke leven. De katholieke kerk heeft
van oudsher een belangrijk stempel gedrukt op het dagelijks leven in Oldenzaal. Leerlingen
maken kennis van diverse aspecten van dat leven: katholieke tradities, kinderactiviteiten in
het katholicisme en de link met Oldenzaal. Daarin neemt de Plechelmusbasiliek een belangrijke rol in. De leerlingen ronden hun speurtocht naar het katholicisme af met het spelen
van een heiligenmemory: welke heiligen zijn er zoal, en hoe zijn ze te herkennen?
Bij de opdrachten:
Opdracht 1
In deze introductieopdracht gaan de leerlingen op zoek naar vier bijzondere katholieke gelegenheden: doop, communie, huwelijk en begrafenis. Verdeel de klas in groepjes door het
aantal leerlingen door vier te delen. Kopieer de afbeeldingen voor ieder groepje en knip ze
los. Deel de afbeeldingen willekeurig uit aan de leerlingen in de klas. Het is de bedoeling dat
de leerlingen zelf door de klas gaan lopen en drie klasgenoten vinden die ieder een ander
plaatje hebben. Zo ontstaat er een groepje van vier kinderen, die ieder een afbeelding van
een sacrament hebben. Het is de bedoeling dat de leerlingen het overkoepelende thema van
de foto’s ontdekken en ze vervolgens in chronologische volgorde leggen.
Afbeeldingen in chronologische volgorde: doopsel - eerste communie - huwelijk - begrafenis.
De juiste chronologische volgorde is dus 3, 1, 2, 4.
Let op: de foto's op pagina 13 en 14 niet dubbelzijdig kopieren.
historischcentrumoverijssel
12
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
S
T
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
Page 13
Tips voor de leerkracht
Afbeeldingen bij opdracht 1
Collectie : Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen (Van Spaarnestad)
E
R
09:15
foto 1
Collectie Museum de Pelgrim
D
10-07-2014
foto 2
historischcentrumoverijssel
13
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
S
T
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
Page 14
Tips voor de leerkracht
foto 3
Collectie Historisch Centrum Overijssel
E
R
09:15
Collectie Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen
D
10-07-2014
foto 4
historischcentrumoverijssel
14
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 15
Tips voor de leerkracht
Opdracht 2
In deze opdracht leggen de leerlingen de relatie tussen hun woonplaats en de katholieke
kerk. Een belangrijk symbool van Oldenzaal is de Plechelmusbasiliek. Waarom neemt die
kerk een zo prominente plek in Oldenzaal in? En waarom heet de kerk eigenlijk zo?
Opdracht 3
Deze opdracht laat de leerlingen kennismaken met het dagelijks leven in een katholiek
gezin. Wie heeft welke taken en welke katholieke traditie hoort daarbij? Bespreek met de
leerlingen het begrip ‘traditie’.
Deze opdracht kunt u ook klassikaal doen, door de afbeelding op het digitale schoolbord te
projecteren.
Opdracht 4
U brengt een bezoek aan Museum de Pelgrim en de Plechelmusbasiliek. Museum de
Pelgrim geeft een beeld van het katholieke leven in Oldenzaal.
Van tevoren:
- Breng zelf een bezoek aan het museum of bekijk de website om u te oriënteren op het
bezoek.
- Kopieer de opdrachtenbladen.
- Regel voldoende begeleiding.
Om de leerlingen voor te bereiden op hun bezoek aan het museum en de kerk kunt u de
volgende filmpjes bekijken via de website van Schooltv:
De katholieke kerk:
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040315_katholiek02
Katholieken in de kerk:
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040315_katholiek03
God, Maria en Heiligen:
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040315_katholiek04
Verdeel de klas in 6 groepjes. Groepen a, b en c starten in het museum met opdracht 4a, 4b
en 4c. Laat de groepjes langs de opdrachten rouleren.
De groepjes d, e en f gaan als één groep o.l.v. een leerkracht naar de Plechelmusbasiliek.
Hier krijgen de kinderen een korte rondleiding.
Na 30 - 45 minuten wisselen.
Mochten de kinderen in het museum eerder klaar zijn, dan kunt u ze de extra opdracht, die
u in deze docentenhandleiding vindt, laten maken.
historischcentrumoverijssel
15
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 16
Tips voor de leerkracht
Om een afspraak te maken voor een bezoek aan Museum de Pelgrim kunt u contact
opnemen met:
Museum de Pelgrim
Contactpersoon: Toos Achterweust (conservator) email: [email protected] of
[email protected]
Locatie museum: Hofmeijerstraat 1-3, 7571 CH Oldenzaal, tel.: 0541-537733
Website: www.museumdepelgrim.nl
De toegang voor leerlingen van de scholen in Oldenzaal is gratis. De leerlingen moeten worden begeleid door leerkrachten en kunnen in kleine groepen worden rondgeleid.
Voor een bezoek aan de Plechelmusbasiliek kunt u contact opnemen met:
De vereniging van Basiliekwachten
Contactpersoon: Jan Wegdam, email: [email protected], tel.: 0541-514640
Tijdens de reguliere openingstijden is de toegang tot de basiliek vrij. Voor een rondleiding
met gids bedragen de kosten per leerlingen €1,-. Voor een rondleiding graag ruim van tevoren contact opnemen om het bezoek door te spreken.
De basiliek is van november tot april gesloten, behalve voor specifieke rondleidingen. Het
beste is om de rondleidingen in april, mei of juni te doen, anders is het koud en donker in
de basiliek.
Voor meer informatie: www.plechelmusbasiliek.nl
Extra tip:
Via de VVV Oldenzaal is het ook mogelijk om een stadswandeling te doen onder leiding van
een gids en / of torenbeklimming (niet voor kinderen onder de 1.50 m en/of 10 jaar).
Groepen kunnen hiervoor een afspraak maken via de VVV Oldenzaal. Tel.: 0541-514023 of
per email: [email protected].
Voor meer informatie: www.vvvoldenzaal.nl
Opdracht 5
Let op: kopieer de opdrachtenbladen voor het memoryspel niet dubbelzijdig.
historischcentrumoverijssel
16
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 17
Tips voor de leerkracht
Extra opdracht:
Nodig: potloden
1. Op de foto zie je een klein stukje van de Plechelmusbasiliek. Bekijk de foto goed, en zoek
het stukje van de basiliek dat je op de foto ziet op.
2. Maak de foto af, door de ontbrekende gedeeltes van de basiliek aan de foto te tekenen.
3. Deze kerk heeft twee bouwstijlen. Zie je verschillen in bouwstijl, wanneer je naar de
ramen kijkt? Zo ja, welke verschillen zie je?
............................................................................
............................................................................
4. In de Middeleeuwen was de basiliek het grootste gebouw van de stad. Kijk eens goed om
je heen. Staan er nu gebouwen om de kerk die groter zijn dan de kerk? Zo ja, welke?
............................................................................
............................................................................
5. De basiliek is gebouwd van Bentheimer zandsteen. Kijk goed naar de kerk. Welke kleur
heeft zandsteen?
grijs-geel
rood-oranje
grijs-groen
historischcentrumoverijssel
17
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 18
Tips voor de leerkracht
6. Voor het bouwen van de kerk werden blokken zandsteen gebruikt, die groter / kleiner zijn
dan de bakstenen van nu. Streep het foute antwoord door.
7. Waarom zouden de bouwers hier voor gekozen hebben, denk je?
............................................................................
............................................................................
8. Je ziet een foto van beschadigingen in de muur. Loop om de kerk
heen en zoek de beschadigingen op.
9. We denken dat bezoekers vroeger stukjes van de stenen hebben
geschraapt om mee naar huis te nemen. Waarom zouden ze dat
gedaan hebben, denk je?
.........................................................
.........................................................
.........................................................
.........................................................
10. Bekijk het standbeeld bij de kerk. Wie is het?
............................................................................
............................................................................
11. Waarom zou dit standbeeld bij de kerk staan?
............................................................................
............................................................................
12. Teken het standbeeld na.
historischcentrumoverijssel
18
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 19
Tips voor de leerkracht
Colofon
De Streek Centraal is een product van het Historisch Centrum Overijssel en is financieel
mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel en de gemeente Oldenzaal.
Het lesmateriaal is ontwikkeld door Kirsten Bos, Geschiedenis Beleven.
Het materiaal is vormgegeven door Frank de Wit.
De Streek Centraal Oldenzaal is tot stand gekomen met medewerking van lokale instellingen:
- Archeologische Club Oldenzaal - Gerard Oolderink en Evert Ulrich
- Museum de Hofnar - Theo Padberg
- Museum Het Palthe-Huis - Ruud Olde Dubbelink en Bea van Haren
- Museum de Pelgrim - Toos Achterweust, Jan Bolmer, Hilde van Damen, Bea van Haren
- Sint Plechelmusbasiliek - Jan Wegdam
- Namens het primair onderwijs in de gemeente Oldenzaal: Kim Alink, Henk Ankoné, Rob
Morssinkhof, Theo Vollenbroek, Ron Vreeswijk
historischcentrumoverijssel
19
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 20
Antwoorden
Middeleeuws Oldenzaal
Opdracht 1
1. Bijvoorbeeld: Oldenzaal heeft een andere vorm, Oldenzaal is veel kleiner dan nu, de kaart
is met de hand getekend, Oldenzaal wordt anders gespeld.
2. Oldenzeel
3. Rond
7. Plechelmusbasiliek
Opdracht 2
2. De gracht is gedempt.
3. Bijvoorbeeld: Oldenzaal is veel groter geworden.
4. Bijvoorbeeld: de vorm van het centrum is gelijk gebleven.
Opdracht 3
Eigen antwoorden.
Opdracht 4
2, 3, 4, 5. Eigen antwoorden
6. Waterput. Water omhoog halen.
7. De nonnen
10. Antwoorden die doorgestreept moeten worden zijn: computeronderdelen, plastic diepvriesbakje, resten van een spijkerbroek, een foto van een non, autoband, radiowekker
9, 10, 11, 12. Eigen antwoorden
Opdracht 5
Eigen antwoorden
historischcentrumoverijssel
20
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 21
Antwoorden
Iets lekkers!
Opdracht 1
Eigen antwoorden
Opdracht 2
1. Vroeger kwam voedsel vooral uit de buurt.
2. Nu komt voedsel vooral uit Europa en de rest van de wereld.
3. Broeder, Deurpot snieboanen
4. Eigen antwoord.
5. Bijvoorbeeld: Mensen aten veel dezelfde dingen, weinig tussendoortjes, geen koek/snoep.
6. Eigen antwoord
7. Bijvoorbeeld sommige gerechten van toen eten we nu ook nog.
Opdracht 3
1. Bijvoorbeeld: woordgebruik , vorm van de letters
2. 1772
3. Kookboek
4. Aan de tekst: er staat welke gerechten je in dit boek leert koken.
5. Catharina van Zierikhoven
6. Huishoudsters, kokkinnen
Opdracht 4A
2. Eigen antwoord.
3. Eetkamer
4. Servies, glazen, messen, vorken
5. 2 personen
6. Er staat veel servies, terwijl er maar 2 mensen eten.
7. Eigen antwoord
8, 9, 10, 11. Eigen antwoorden
Opdracht 4B
4. Uitspraken keuken van nu:
Op het aanrecht staat een koffiemachine; Etenswaren liggen in de koelkast, IJs wordt in de
diepvries bewaard; De keukenspulletjes worden bewaard in keukenkastjes; De afwas wordt
gedaan in de afwasmachine; Er wordt gekookt op een gasfornuis; In deze keuken kun je
kant- en klaarmaaltijden vinden; Het aanrecht wordt als werkplek gebruikt.
5, 6. Eigen antwoorden
historischcentrumoverijssel
21
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 22
Antwoorden
Opdracht 4C
1. Bijvoorbeeld: groenten, gevogelte, taart, gebak
2. Aalbessenwijn, appelwijn
3. Vlekken verwijderen
4. Alleen rijke mensen
6. Deze kamer was vlakbij de keuken.
7. Keukenmeiden: eten koken; het haardvuur in de keuken brandend houden; de koperen
pannen poetsen; de keuken schoonmaken; boodschappen voor het eten doen
Koetsier: de paarden verzorgen; de familie Palthe in de koets vervoeren
Kindermeisje: met de kinderen van de familie Palthe spelen
Leraar: de kinderen van de familie Palthe lesgeven
Huishoudster: de vloeren in het huis dweilen, wassen en strijken
Opdracht 5
Eigen antwoorden
historischcentrumoverijssel
22
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 23
Antwoorden
Feest in de Boeskoolstad
Opdracht 1
Eigen antwoorden.
Opdracht 2
Deel 1
1. Eigen antwoord.
2. een boeskool (witte kool)
3. Omdat er vroeger veel witte kolen rondom Oldenzaal verbouwd werden.
4. Een oud feest dat het begin van de vastentijd inluidt. Iedereen verkleedt zich, er is een
grote optocht en er gelden andere regels.
Deel 2
1. Bijvoorbeeld: het beeld is zwart wit, de mensen hebben andere kleding aan dan nu.
2. Eigen antwoord.
3. Carnaval
4. Optocht
5 Eigen antwoorden.
Opdracht 3
Eigen antwoorden.
Opdracht 4
Eigen antwoorden.
Opdracht 5
Eigen antwoorden.
historischcentrumoverijssel
23
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL
*Docentenhandleiding_Oldenzaal
D
E
S
T
R
E
E
K
C
E
N
T
R
A
A
L
10-07-2014
09:15
Page 24
Antwoorden
Naar de kerk
Opdracht 1
4. Belangrijke gebeurtenissen in iemands leven waarbij de kerk stilstaat.
5. Huwelijk; begrafenis; eerste communie; doop
6. doop - eerste communie - huwelijk - begrafenis
Opdracht 2
1. Vorm van de stad; kaart is getekend; Oldenzaal is anders gespeld.
2. De kerk staat midden in de stad.
3. Meer dan 400 jaar.
4. Belangrijkste gebouw
5. Christelijke - goden - Plechelmus - Oldenzaal - kerken - heilige
Opdracht 3
1. Bijvoorbeeld: God danken voor het brood.
2. Kruisje
3. Bescherming
4. Rozenhoedje bidden
5. Rozenkrans
Opdracht 4a
2. Altaar
4. Mis naspelen
6. Bijvoorbeeld: de kinderen betrekken bij de kerk
Opdracht 4B
2. Schoolbankje
3. Op een school
4. Bijvoorbeeld: boekjes, leitje, bordenwisser, veer, oude schoolfoto
Opdracht 4C
1.Tien geboden: plaat 3; Engelenbewaarder: plaat 1; Binnenkant klooster: plaat 2
2. Bijvoorbeeld om de kinderen over hun geloof te leren.
Extra opdracht
3. Kleine ramen en hele hoge ramen met
glas-in-lood.
4. Het gemeentehuis. De kerk is wel het
hoogste gebouw.
5. Grijs-geel
6. Groter
7. Eigen antwoord, bijvoorbeeld: zo kon je
historischcentrumoverijssel
stevige, dikke muren bouwen.
9. Eigen antwoord
10. Plechelmus
11. De kerk is naar Plechelmus genoemd.
Opdracht 5
Eigen antwoorden
24
WWW.DESTREEKCENTRAAL.NL