artikel over exposure EGTA maart 2014 - Doe-Psy!

Nieuwsbulletin nr. 55
jaargang 21 , maart 2014
inhoud
Colofon
Redactie / Eindredactie
Lotte Brekelmans
Marie-Anne Gubbels
Realisatie
Wim Stokwielder
Jaap Hoek
Muziekzetter
Tom Eijkens
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
Vormgeving en illustraties
AppeltjeZ, Son en Breugel
Opmaak
AppeltjeZ, Son en Breugel
Druk- / printwerk
DekoVerdivas, Tilburg
t
t
t
t
7PPSXPPSE(pagina 2)
&FOHFTQSFLNFUQTZDIPMPPH3PC'BMUJO(pagina 3)
)FUJNBHPWBOEFHJUBBSBMTDVMUVVSJOTUSVNFOUTUBBUPQIFUTQFM(pagina 6)
(FIPPSWFSMJFTFONV[JFL(pagina 8)
.VTJDJFOCFSPFQTLMBDIUFO(pagina 12)
*OUFSWJFXNFU$POOJFEF+POHI(pagina 13)
#FSPFQTLMBDIUFOIFMQXBUOV (pagina 15)
*OUFSWJFXNFU1BCMP3FZFT(pagina 17)
+F[FMGBMTQSPEVDU"3#0WPPS;;1FST(pagina 19)
&FOHFTQSFLNFU"MMBSE#FOUWFMTFO(pagina 22)
#PFLCFTQSFLJOH(pagina 24)
Percussie etude (pagina 25)
Voordrachtstukken (pagina 26)
Etude #1 (pagina 28)
*OUFSWJFXNFUHJUBSJTU'SBOL-BNN(pagina 29)
*OUFSWJFXNFU$FTBSUIFSBQFVUF7BMFSJF5JMMJF(pagina 31)
$PODFSUBHFOEBBQSJMUPUBVHVTUVT(pagina 33)
0QEFLPGGJFCJK.BSDVTEF+POH(pagina 35)
voorwoord
DOOR: JAAP HOEK
%F[F&M.BFTUSPIFFGUFFOEVJEFMJKLUIFNBCFSPFQT[JFLUFO.JTTDIJFOOJFUJFUTXBBSWBOKFPONJEEFMMJKL[FHUKBHF[FMMJH.BBS
IFUJTXFMFFOJUFNXBBSWBOJLEFOLEBUJFEFSFFONFUFFOCFHSJKQUEBUIFUFFOCFMBOHSJKLPOEFSXFSQJT"MJTIFUNBBSPNEBUKJK
FSOVUPFWBMMJHOJFUEJSFDUNFFUFNBLFOIFCUNBBSWPPSLPNFOJTCFUFSEBOyKVJTU0GPNEBUKFFSKVJTUXFMNFFUFNBLFOIFCU
HFIBE
%JSFDUPGJOEJSFDUIFUHBBUPOTBMMFNBBMBBO$IBQFBVWPPSEFSFEBDUJFEBU[JKEJUBBOHFQBLUIFCCFO
0QIFUNPNFOUEBUJLEJUWPPSXPPSETDISJKGNPFUEF"MHFNFOF-FEFOWFSHBEFSJOHOPHQMBBUTWJOEFO0QIFUNPNFOUEBUKJK
EJUMFFTUJTFSOBBSJLIPPQBMFFOCFFUKFNFFS[JDIUPQJOXFMLFSJDIUJOHEF&(5"[JDI[BMLVOOFOPOUXJLLFMFO
%BUEFHJUBBSWPPSJFEFSWBOPOTQFSTPPOMJKLFFOCFMBOHSJKLFQMBBUTJOOFFNUMJKLUNFFWJEFOU%BUEFHJUBBSFFOGMJOLFSPMTQFFMUJO
EFIVJEJHFNV[JFLCFMFWJOHPPL"MMFFO[JKOXJKUFWSFEFONFUEJFSPM ,VOOFOXFIFUXFMPWFSAEFHJUBBSIFCCFO "MTKFWBOKF[FMG
[FHUA*LCFOHJUBBSEPDFOUXBU[FHKFEBOFJHFOMJKL *L[FMGCJKWPPSCFFMECFOPB
BMTLMBTTJFLHJUBBSEPDFOUPQHFMFJENBBSBMTJL
LJKLOBBSXBUJLJOEFEBHFMJKLTFMFTQSBLUJKLEPFEBOJTEBUWFFMCSFEFSEBOXBUKFJOFOHF[JO[PVWFSXBDIUFO7PPSNJK[FMGTOBQJL
JONJEEFMTXFMIPFEBULPNUFOXBBSPNJLEBUWPPSNJK[FMGPLÏWJOE
/VXJMJLIFUIJFSOBUVVSMJKLOJFUPWFSNJK[FMGIFCCFONBBSNFFSPWFSEFSPMEJFKFBMTEPDFOUJOIFUBMHFNFFOTQFFMU%BUXBUIJFS
JO/FEFSMBOEBBOEFPSEFJTTQFFMUPPLJOCVVSMBOE%VJUTMBOE[JFIFUBSUJLFMJOEF[F&.OBBSBBOMFJEJOHWBOFFOQVCMJDBUJFWBO
%JFUFS,SFJEMFS
)JKIFFGUIFUPOEFSBOEFSFPWFSEFHJUBBSBMTDVMUVVSJOTUSVNFOUXBBSNFFIJKWFSNPFEFMJKLEFLMBTTJFLFHJUBBS
CFEPFMU%FFMFLUSJTDIFHJUBBSJTXBUNJKCFUSFGUPPLFFODVMUVVSJOTUSVNFOUBMMFFOJTEFCFLFOEIFJEFOEFBBOXF[JHIFJEFSWBO
PQEFQPEJBFOJONFEJBWFMFNBMFOHSPUFS)PFLBOBBOCFJEFWBLHFCJFEFOSFDIUHFEBBOXPSEFO ,SFJEMFSTPQSPFQUPUFFO
A3POEF5BGFMDPOGFSFOUJFUVTTFOEPDFOUFOLMBTTJFLFOFMFLUSJTDIHJUBBSJTEBBSPN[JOOJH7FFM&(5"MFEFOIFCCFOFFOLMBTTJFLF
BDIUFSHSPOEFOWJOEFOEBOPPLEBUPO[FWFSFOJHJOHFFOUIVJTIBWFONPFU[JKOWPPSEFLMBTTJFLFHJUBBSEPDFOU"OEFSFOFDIUFS
IFCCFOPPLFFOQBTTJFWPPSEJWFSTFBOEFSFTUJKMFOWBOHJUBBSNV[JFL#FMBOHSJKLJTMJKLUNJKPNFMLBBSUFWJOEFOJOQSPGFTTJPOBMJ
UFJUHFESFWFOIFJEWPPSIFUEPDFOUTDIBQFOIFUSFTQFDUWPPSFMLBBSTQBTTJF%BOLPNFOXFFMLBBSCJOOFOPGCVJUFOEF&(5"PN
UFHFO
7FFMMFFTQMF[JFSNFUEF[FFEJUJFWBO&M.BFTUSPXBBSPWFSJHFOTPPLCVJUFOIFUHFOPFNEFUIFNBPNWFFMHJUBBSXFUFOTXBBS
EJHIFEFOJOTUBBO
Redactioneel
Bestuur
Jaap Hoek, voorzitter
vacature, secretaris
Wim Stokwielder, penningmeester
Andy Beijnon
Lotte Brekelmans (voorgedragen)
Marie-Anne Gubbels
Lex van Hulten
Hermine Veltkamp
Secretariaat / redactieadres
Tijdelijk postadres
Jaap Hoek
Kapelstraat 103
5046 CL Tilburg
2
EGTA Nederland
Lidmaatschap
Nieuwe leden aanmelden bij Wim Stokwielder, tel: (0416) 34 38 16 of per e-mail: [email protected].
Adreswijzigingen idem.
De contributie bedraagt € 30,- per kalenderjaar (€ 20,- voor student-leden)
IBAN: NL16 INGB 0003067745 t.n.v. EGTA-Nederland.
Adverteren / contributies
Inlichtingen over tarieven van advertenties en over de contributie bij Wim Stokwielder, tel: (0416) 34 38 16.
Redactie
Kopij zenden naar het secretariaat of naar: [email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden
artikelen zonder opgave van redenen te wijzigen en in te korten.
een gesprek met rob faltin
Plankenkoorts: ‘Een mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest’
DOOR: LOTTE BREKELMANS
Trillen, zweten, een onwezenlijk gevoel… Je staat op het podium, je raakt volledig in paniek en verliest de
controle over je performance. Veel musici zullen deze vervelende verschijnselen herkennen als de symptomen
van podiumangst. Ligt het aan mij? Ligt het aan mijn omgeving? Hoe kom ik er vanaf? Is er eigenlijk wel iets
aan te doen? In 2011 verscheen het door Rob Faltin geschreven zelfhulpboek ‘Plankenkoorts’, met daarin
praktische tips en oefeningen om podiumangst te overwinnen. Met Rob ging ik in gesprek over zijn boek en
over de behandeling van podiumangst.
3PC'BMUJO(FOÒWF
TUVEFFSEFBBOEFDPOTFSWBUPSJBWBO
(FOÒWFWJPPMTPMGÒHF
FO"NTUFSEBNBMUWJPPMLBNFSNV[JFL
BBOEF6OJWFSTJUFJUWBO"NTUFSEBNDVNMBVEFJOEFQTZDIP
MPHJTDIFNFUIPEFOMFFSBSCFJETFOPSHBOJTBUJFQTZDIPMPHJF
TPDJBMFQTZDIPMPHJFFOJOEFLMJOJTDIFQTZDIPMPHJF
FO/ZFO
SPEFCFESJKGTLVOEFFO.#"
/BKBSFOMBOHBMTQSPGFTTJPOFFM
BMUWJPMJTUUFIFCCFOHFXFSLUPOEFSBOEFSFCJKIFU,POJOLMJKL
$PODFSUHFCPVXPSLFTUMJFQ3PCFFOHFIPPSCFTDIBEJHJOH
PQ/PPEHFEXPOHFONPFTUIJKTUPQQFONFU[JKODBSSJÒSFBMT
QSPGFTTJPOFFMNVTJDVT&OFS[JKETXBTEF[FTJUVBUJFOBUVVSMJKL
WFSTDISJLLFMJKLNBBSBOEFS[JKETPQFOEFIFUWPPS3PCOJFVXF
EFVSFOFOTUBSUUFIJK[JKOMPPQCBBOBMTHF[POEIFJET[PSHQTZ
DIPMPPHHFESBHTUIFSBQFVUFOQTZDIPUIFSBQFVU
3PC'BMUJOXBUNJK[PCPFJUBBOEFQTZDIPMPHJF[JKOEFXFU
NBUJHIFEFO8FMLFHFNFFOTDIBQQFMJKLIFEFOLVOKFWJOEFO
UVTTFONFOTFO 8FMLFCFIBOEFMJOHFOXFSLFOHPFECJKFFO
CFQBBMEFTUPPSOJT Kennis en ervaring gebundeld in boek Plankenkoorts
7PPSIFUCFIBOEFMFOWBOBOHTUTUPPSOJTTFO[JKOSFFETWFMF
[FMGIVMQCPFLFOPQEFNBSLUWFSTDIFOFONBBSIFUPOEFSXFSQ
QPEJVNBOHTUXBTPQEF[FNBOJFSFJHFOMJKLOPPJUFFSEFSBBO
CPEHFLPNFO%JUXBTWPPS3PC'BMUJOEFBBOMFJEJOHPN[JKO
LFOOJTFOFSWBSJOHPNUSFOUQPEJVNBOHTUUFCVOEFMFOJOIFU
CPFLA1MBOLFOLPPSUT)FUCPFLCJFEUXFUFOTDIBQQFMJKLPOEFS
[PDIUFPFGFOJOHFOWBOVJUEFDPHOJUJFWFHFESBHTUIFSBQJFEJF
LVOOFOIFMQFOCJKIFUPWFSXJOOFOWBOQPEJVNBOHTU7BOVJU
[JKOWFSMFEFOBMTCFSPFQTNVTJDVTPOUTUPOEEFFYUSBJOUFSFTTF
JOEJUUZQFBOHTUTUPPSOJT3PC'BMUJOAFFOCFFUKFFSWBSJOHNFU
IFUQSPEVDUJTJOEJUHFWBM[FFSCFWPSEFSMJKLHFXFFTU*LLBONF
OBNFMJKLHPFEWPPSTUFMMFOIPFOBBSIFUWPFMUPNEFDPOUSPMF
UFWFSMJF[FOPQIFUQPEJVNKFHBBUCJKWPPSCFFMEUSJMMFOFO
IFUMVLUKFOJFUNFFSPNFFONPPJFUPPOUFNBLFO;FMGIFC
JLOJFUFYUSFFNWFFMMBTUHFIBEWBOQPEJVNBOHTU&JHFOMJKL
BMMFFOCJKQSPFGTQFMFOPGCJKTPMPPQUSFEFOT"GFOUPFOBNJL
EBOCÒUBCMPLLFST"MTPSLFTUNVTJDVTIFCJLFSHFMVLLJHOPPJU
QSPCMFNFONFFHFIBENBBSTPNNJHFOIFCCFOFSKVJTUPQ
EJFNPNFOUFONFFSMBTUWBOPNEBU[FCBOH[JKOEBUIVO
CVVSNBO[FEBOPQEFWJOHFSTLJKLU%BUJTWPPSJFEFSFFOEVT
WFSTDIJMMFOE
"MTWPPSCFSFJEJOHPQIFUHFTQSFLNFU3PC'BMUJOIFCJLNFU
NFFSEFSFNVTJDJQSPCFSFOUFQSBUFOPWFSIFUPOEFSXFSQ
QPEJVNBOHTU;FMGIPVEUIFUNFBMFFOUJKECF[JH0PLJLIFC
FS[POVFOEBOMBTUWBO*LXFFUEBUJLFDIUOJFUEFFOJHFCFO
NBBSUPDINFSLJLEBUNFOFSJOIFUBMHFNFFOOJFUHSBBHPWFS
TQSFFLU&SSVTUFFOUBCPFPQEJUPOEFSXFSQ3PC'BMUJOAWFFM
NVTJDJMFWFONFUEFHFEBDIUFEBUFSBBOQPEJVNBOHTUOJFUT
UFEPFOWBMU;JKEFOLFOEBUIFUQSPCMFFNCJKIFOMJHUFO[JFO
IFUBMTFFOUFLFOWBOIVOFJHFOGBMFO0PLIFCCFO[FWBBLEF
BOHTUEBUNFO[BM[FHHFOAKFLVOUNJTTDIJFONBBSCFUFSFFO
BOEFSCFSPFQLJF[FOXBOOFFSCFLFOEXPSEUEBU[JKMJKEFOBBO
QPEJVNBOHTU%F[FNVTJDJTDIBNFO[JDIWPPSIVOBOHTUFO
EPFOFSEBBSPNOJLTNFF)FUJTFFOHSPPUUBCPF%F&WBOHF
MJTDIF0NSPFQIFFGUFFOUJKEHFMFEFOFFONPPJFSFQPSUBHF
PWFSEJUPOEFSXFSQVJUHF[POEFO(getiteld ‘Podiumvrees, taboe
onder musici’ – red.)*OEF[FVJU[FOEJOHLXBNQTZDIPMPHF
.BSUJOFWBOEFS-PPBBOIFUXPPSE;JKIFFGUPQFFOBBO
UBMDPOTFSWBUPSJBPOEFS[PFLHFEBBOFOBBOEFTUVEFOUFO
HFWSBBHEPG[JKXFMFFOTMBTUIBEEFOWBOQPEJVNBOHTUFO
PG[JKEBOCÒUBCMPLLFSTHFCSVJLUFO%JUCMFFLWPPSCJKOBEF
El Maestro
3
IFMGUWBOEFTUVEFOUFOIFUHFWBMUF[JKO7FSWPMHFOTXFSEFFO
DPOTFSWBUPSJVNEJSFDUFVSHFDPOGSPOUFFSENFUIFUGFJUEBU
FFOHSPPUBBOUBMWBOEFTUVEFOUFONFUQTZDIJTDIFLMBDIUFO
SPOEMJFQ)BBSSFBDUJFXBTAKFCFSPFQJTPQIFUQPEJVNTUBBO
"MTEBUPNXBUWPPSSFEFOEBOPPLOJFUHBBUEBOIPVEUIFU
PQ%F[FBOFLEPUFHFFGUEVJEFMJKLXFFSIPFHSPPUIFUUBCPFJO
EFNV[JFLXFSFMEJTEBUPQQTZDIJTDIFLMBDIUFOSVTUFOJOIFU
CJK[POEFSPQQPEJVNBOHTU
Wat kan nu de oorzaak zijn die ten grondslag ligt aan de podiumangst? Heeft het te maken met de competitieve wereld
waarin musici leven?
7PMHFOT3PCJTIFULFOOFOWBOEFPPS[BBLFJHFOMJKLOJFU
WBOCFMBOHWPPSIFUBBOQBLLFOWBOEF[FBOHTU3PC'BMUJO
AWBBL[FHUNFOANBBSKFXPSEUJOEFNV[JFLXFSFMEPPLIFFM
FSHCFPPSEFFME%BBS[JUOBUVVSMJKLXFMXBUJO5PDIEFOLJL
EBUNFOPWFSTDIBUIPFJOIFSFOUIFUBBOIFUWBLIFUJT#JK
FMLCFSPFQXPSEKFPQEFFFOPGBOEFSFNBOJFSCFLFLFOFO
CFPPSEFFME)FUWBLANVTJDVTJTFFOCFMBTUFOECFSPFQNBBS
IFUIFFGUPPLUFNBLFONFUEFNBOJFSXBBSPQNFONFUIFU
WBLFOEJFCFMBTUJOHPNHBBU'FJUFMJKLWBMUFSOJFUTUF[FHHFO
PWFSXBBSPNQPEJVNBOHTU[JDIQSFDJFTNBOJGFTUFFSU.FFTUBM
IFFGUIFUUFNBLFONFUFFODPNQMFYBBOGBDUPSFOXBBS
VJUFJOEFMJKLNPFJMJKLEFWJOHFSPQUFMFHHFOJT&JHFOMJKLJTIFU
LFOOFOWBOEFPPS[BBLPPLOJFU[PJOUFSFTTBOU8FLVOOFOIFU
QSPCMFFNOBNFMJKLXFMCFIBOEFMFOFOFSJFUTBBOEPFO
Heeft het dan misschien iets te maken met het type mensen
dat kiest voor het beroep van musicus? Niet iedereen kiest
namelijk zomaar voor dit vak. Ligt daar misschien dan toch
een deel van de oorzaak?
3PC'BMUJOAIJFS[JKOXFMCFQBBMEFPOEFS[PFLFOOBBSHFXFFTU
8BUXFJOFMLHFWBMXFUFOFOXBUJLPPLIFFMWFFMJONJKO
QSBLUJKL[JFJTEBUWFFMNFOTFONFUFFOTPDJBMFGPCJFXBOU
EBBSLPNUIFUUPDIPQOFFSCJKIFUGFOPNFFOQPEJVNBOHTU
KFCFOUOBNFMJKLCBOHWPPSFFOOFHBUJFGPPSEFFMWBOBOEFSFO
WBBLPPLMBTUIFCCFOWBOOBSDJTUJTDIFUSFLLFO%F[FNFOTFO
IFCCFOIFUJEFFCFUFSPGNFFSCJK[POEFSUF[JKOEBOBOEFSFO
PG[JKEFOLFOPWFSCJK[POEFSFHBWFOUFCFTDIJLLFO)FUJTFFO
TPPSUWJDJFV[FDJSLFMXBBSJONFOBBOEFFOFLBOUEFOLUIFFM
CJK[POEFSUF[JKONBBSUFHFMJKLFSUJKEXFFUNFOUPDIOJFU[FLFS
PGEBUNFOEJUXFMXBBSLBONBLFO6JUFJOEFMJKLIFCCFOEF[F
NFOTFOEVTHFFOÏDIU[FMGWFSUSPVXFO
(FMVLLJHJTQPEJVNBOHTUWPMHFOT3PC'BMUJOEVTXFMUFCF
IBOEFMFO&FOFFSTUFTUBQ[PVIFUMF[FOWBOFFO[FMGIVMQCPFL
LVOOFO[JKO[PBMTA1MBOLFOLPPSUT3PC'BMUJOABMTKFMBTUWBO
QPEJVNBOHTUIFCUQSPCFFSKFEJUOBUVVSMJKLFFSTU[FMGPQUF
MPTTFO-VLUEBUOJFUEBOLVOKFFSCJKWPPSCFFMENFUKFNV[JFL
EPDFOUPGNFUFFODPMMFHBBBOXFSLFO7FFMNFOTFOIFCCFO
IFUQSPCMFFNOBIFU[FUUFOWBOEF[FTUBQQFOBMPQHFMPTU#JK
TPNNJHFOMVLUEJUFDIUFSOJFU&FOTPDJBMFGPCJFJTOBNFMJKL
WSJKIBSEOFLLJH"MTOJFUTXFSLULVOKFVJUFJOEFMJKLJOUIFSBQJF
HBBO0WFSJHFOTLBONJKOCPFLPPLJODPNCJOBUJFNFUFFO
UIFSBQFVUJTDIFCFIBOEFMJOHXPSEFOHFCSVJLU
*OIFUCPFLA1MBOLFOLPPSUTXPSEFOPFGFOJOHFOWBOVJUEF
DPHOJUJFWFHFESBHTUIFSBQJFIFUMFSFOLFOOFOVJUEBHFOFO
WFSBOEFSFOWBOKFBOHTUJHFHFEBDIUFO
FOFYQPTVSFUIFSBQJF
IFUPFGFOFONFUCMPPUTUFMMJOHBBOTJUVBUJFTEJFKFVJUBOHTU
WFSNJKEU
CFIBOEFME)FUCPFLJT[FFSQSBLUJTDIFOIFMEFS
HFTDISFWFO+FLVOUFSUIVJTEVT[FMGNFFBBOEFTMBH3PC
'BMUJOAOBEBUIFUCPFLJTWFSTDIFOFOCFOJLJOUIFSBQFVUJTDI
PQ[JDIUFDIUFSXFMXBUWFSBOEFSE%JUOBBSBBOMFJEJOHWBO
4
EGTA Nederland
OJFVXPOEFS[PFL5FHFOXPPSEJHOFJHJLJONJKOCFIBOEFMJO
HFOTUFFETNFFSOBBSEFFYQPTVSFLBOU(FEBDIUFOVJUEBHFOJT
HPFEFOXFSLUQSJNBNBBSIFUCMJKGUUPDIFFOCFFUKFUIFP
SFUJTDI.FUFYQPTVSFUIFSBQJFCSFOHKFIFUNFFSJOEFQSBLUJKL
Exposuretherapie
0WFSIFUCFMBOHWBOFYQPTVSFPFGFOJOHFOWFSUFMU3PCAXF
[PFLFOCJKFYQPTVSFUIFSBQJFFFSTUOBBSEFABMTEBOHFEBDIUF
ABMTJLTQBOOJOHIFCEBO[BMJLEFWFSLFFSEFTOBBSTQFMFOBMT
JLEFWFSLFFSEFTOBBSTQFFMEBOIPPSUNFOEBUBMTNFOEBU
IPPSUEBOWJOEUNFOEBUPOQSFUUJHBMTNFOEBUPOQSFUUJH
WJOEUEBOWJOEUNFOIFUTUVLOJFUQSFUUJHPNUFIPSFOBMTNFO
IFUTUVLOJFUQSFUUJHPNUFIPSFOWJOEUEBOWJOEUNFOIFUIFMF
DPODFSUTMFDIUBMTNFOIFUDPODFSUTMFDIUWJOEUEBOWJOEUNFO
NJKFFOTMFDIUFHJUBSJTUFOBMTNFONJKFFOTMFDIUFHJUBSJTUWJOEU
EBOWJOEUNFONJKFFO[XBLQFSTPPOEJUXPSEUPWFSBMCFLFOE
FOOJFNBOEXJMEBOOPHDPOUBDUNFUNJK
%JUJTFFOSBNQTDFOBSJP7BBLWPMUSFLUEJU[JDIBMTFFOLFUUJOH
SFBDUJFJOIFUIPPGE%FHFEBDIUFOTQSJOHFOEBOWBOABMTJL
TQBOOJOHLSJKHOBBSAOJFNBOEXJMOPHNFUNFQSBUFOJLLBO
HFFODBSSJÒSFNBLFOFOJLIFCHFFOMFWFONFFS%JUJTOBUVVS
MJKLFFOUBNFMJKLHFDIBSHFFSEWPPSCFFMENBBSUPDIXFSLU
IFUPOHFWFFS[P"MEF[FHFEBDIUFTQSPOHFOLVOKFVJUEBHFO
FOWFSBOEFSFOEPPSNJEEFMWBODPHOJUJFWFHFESBHTUIFSBQJF
%FNFFTUFNFOTFOXFUFOUIFPSFUJTDIHF[JFOXFMEBUIFU
TQFMFOWBOFFOGPVUFOPPUOJFUHFMJKLTUBBUBBOFFOIBSUBBO
WBM&SESFJHUHFFOMFWFOTHFWBBSNBBSUPDIWPFMUIFU[PFO
[JKOEF[FNFOTFOIFFMFSH[FOVXBDIUJH8BBSPN 0NEBU[F
WFSNJKEJOHTHFESBHWFSUPOFO%FCFIBOEFMWPSNAFYQPTVSFLBO
IFMQFOEJUWFSNJKEJOHTHFESBHBBOUFQBLLFO
1 Exposure als een gedragsexperiment
&S[JKOWFSTDIJMMFOEFUZQFOFYQPTVSFPFGFOJOHFO%FFFSTUF
WPSNJTAFYQPTVSFBMTFFOHFESBHTFYQFSJNFOU%JUIPVEUJOEBU
KFKVJTUQSFDJFTEBUHFOFQSPCFFSUUFEPFOXBBSKFCBOHWPPS
CFOU#JKWPPSCFFMEFYQSFTFFOGPVUFOPPUTQFMFOFOWFSWPM
HFOTPOUEFLLFOEBUIFUFJHFOMJKLXFMNFFWJFM%FIFMGUWBO
EFNFOTFOIFFGUIFUOJFUFFOTHFIPPSEPGIFUIFFGU[FOJFU
HFTUPPSE.FUBOEFSFXPPSEFOIPFFSHJTIFUXFSLFMJKLXBO
OFFSJLFFOGPVUNBBL 2 Exposure in verschillende contexten
%FUXFFEFWPSNJTIFUPFGFOFOWBOAFYQPTVSFJOWFSTDIJMMFOEF
DPOUFYUFO%VTOJFUBMMFFOCJKDPODFSUFONBBSPPLJOBOEFSF
TJUVBUJFT+F[JFUWBBLEBUNFOTFONFUQMBOLFOLPPSUTOPPJU
A-BOH[BM[FMFWFO[VMMFOTQFMFOPQFFOWFSKBBSEBH&OJOEF
[PNFSJOIFU7POEFMQBSLHJUBBSTQFMFO /PXBZ%BBSTQFMFO
BOEFSFNFOTFO[POEFSQMBOLFOLPPSUT%JUWFSNJKEJOHTHF
ESBHIPVEUEFQMBOLFOLPPSUTKVJTUJOTUBOE.JKOHSPPUTUF
CPPETDIBQJTQSPCFFSFMLFHFMFHFOIFJEBBOUFHSJKQFOPN
UFPFGFOFONFUIFUXFOOFOBBOEFTQBOOJOH3FHFMNBUJH[JU
JLJOEFUSFJO"MTEF[FXFFSFFOTHFCMPLLFFSETUBBUUVTTFO
UXFFTUBUJPOTFOJFEFSFFOOBFFOIBMGVVSDIBHSJKOJHWPPS[JDI
VJU[JUUFTUBSFOQBLJLNJKOUSPNQFU(Rob Faltin speelt sinds
enkele jaren trompet op amateurniveau – red.)FOTQFFMA&OXF
HBBOOPHOJFUOBBSIVJTy*FEFSFFOXPSEUEJSFDUWSPMJKL-BBU
EFTQBOOJOHEVTOJFUPQCPVXFO%FOLOJFUAJLHBOFU[PMBOH
PFGFOFOUPUEBUJLÏDIULMBBSCFOWPPSEBUFOFCFMBOHSJKLF
PQUSFEFO/FFKFNPFUKVJTUKFXPSLJOQSPHSFTTMBUFO[JFO
/PEJHKFCVSFOVJUFOWSBBH[FPNOBBSKFTQFMUFMVJTUFSFO
FOKFLSJUJFLUFHFWFOPPLBMCFOKFOFUCF[JHNFUFFOOJFVX
TUVLFO[JUUFOFSOPHBMMFSMFJGPVUFOJO.FOTFOWJOEFOIFUFSH
NPFJMJKLPNLSJUJFLUFPOUWBOHFONBBSBMTKFEJUWBBLHFOPFH
PFGFOUXPSEUIFUOPSNBBMFOLVOKFEFLSJUJFLEJFOVUUJHJT
QSPCFSFOUFHFCSVJLFO#JKEFLSJUJFLEJFOJFUOVUUJHJTESVLKF
HFXPPOPQEFAEFMFUFLOPQ
3 Exposure aan afwijzing
%FEFSEFWPSNWBOFYQPTVSFJTEFNPFJMJKLTUFNBBSNJT
TDIJFOXFMEFCFMBOHSJKLTUFFONFFTUXFSL[BNFWPSN%JUJTEF
AFYQPTVSFBBOBGXJK[JOH%FCFEPFMJOHJTPNJFUTUFEPFOEBU
FSFYQSFTWPPS[PSHUEBUNFOKFHBBUBGXJK[FO)FUNBLLFMJKL
TUFJTPNEJUJOFFOBOEFSFDPOUFYUUFPFGFOFOEBOPQIFU
QPEJVNCJKWPPSCFFMEPQTUSBBU*OEFSFDFOUFXFUFOTDIBQ
QFMJKLFMJUFSBUVVSLPNFOWPPSCFFMEFOWPPS[PBMTIFUWPMHFOEF
KFQBLUFFOHSPPUTUVLUPJMFUQBQJFSFOEPFUIFUJOEFBDIUFS[BL
WBOKFCSPFL;PSHFDIUFSEBUFSFFOMBOHTUVLVJUKFCSPFL[BL
CMJKGUIBOHFO;PHBKFJOEF-FJETFTUSBBUJO"NTUFSEBNTUBBO
PGFSHFOTBOEFSTXBBSIFUFSHESVLJT;PSHFSWPPSEBUNFOTFO
KFHPFELVOOFO[JFO/VIFCKFHSPUFLBOTEBUNFOKFHBBU
BGXJK[FO.FOEFOLUNJTTDIJFOEJFJTOJFUHPFECJK[JKOIPPGE
)PPHTUXBBSTDIJKOMJKLHBKFKFMJDIBNFMJKLCFSPFSEWPFMFO%JU
HFWPFM[BMJOIFUCFHJOUPFOFNFO#MJKGFDIUFSJOEF[FTJUVBUJF
)FUOBSFHFWPFM[BMOBPOHFWFFSFFOIBMGVVSBGOFNFO+FXFFU
JONJEEFMTIPFNFOSFBHFFSUNBBSKFLVOUIFUPOQSFUUJHF
HFWPFMBBO+FLVOUIFUWFSESBHFOEBUNFOTFONJTTDIJFOJFUT
OFHBUJFGTPWFSKFEFOLFO)FUJTPOQSFUUJHNBBSOJFUMFWFOT
HFWBBSMJKL+FLVOUIFUBBO
%JUHFMEUOBUVVSMJKLPPLWPPSPQUSFEFOIFUJTNPFJMJKLNBBSUF
EPFO)FUJTOPSNBBMEBUKFEJUHFWPFMWFSWFMFOEWJOEUNBBS
NFFSPPLOJFU.BBLIFUOJFUHSPUFSEBOIFUJT)FUJTPWFSJHFOT
PPLFSHTMFDIUWPPSKFGPDVTXBOOFFSKFDPOUJOVFCF[JHCFOU
NFUXBUBOEFSFOWBOKFEFOLFO%BUMFJEUKFBGWBOEFNV[JFL
EJFKFPQEBUNPNFOUTQFFMU)FUJTCFMBOHSJKLKFGPDVTPGMJFWFS
HF[FHEKFUBBLDPODFOUSBUJFUFPFGFOFO%BULVOKFUSBJOFONFU
IFFMFFOWPVEJHFPFGFOJOHFO
-VJTUFSCJKWPPSCFFMEOBBSFFOTZNGPOJTDITUVLFOQSPCFFS
FFOCFQBBMEJOTUSVNFOUIFMFNBBMUFWPMHFO"MTKFNFSLUEBU
KFXPSEUBGHFMFJEQSPCFFSKFUPDITUFFETPQOJFVXOBBSEBU
JOTUSVNFOUUFMVJTUFSFO+F[JFUCJKNFOTFONFUFFOTPDJBMF
GPCJFPPLEBU[FJOFFOHFTQSFLWFFMUFWFFMCF[JH[JKONFUXBU
EFBOEFSWBOIFO[PVLVOOFOEFOLFO%BBSEPPSNJTTFO[FEF
JOIPVEWBOIFUHFTQSFL;FSFBHFSFOXFMTPDJBBMCFMFFGENBBS
EFHFTQSFLTQBSUOFSWPFMUEBUFSJFUTOJFULMPQU;FWFSMJF[FO
WBBLEFBBOEBDIUWPPSIFUNPNFOUFOEBUJTOVKVJTUIFFM
CFMBOHSJKLWPPSIFUNV[JFLNBLFO)FU[BMUJKEFOTFFODPODFSU
NJTTDIJFOOJFUBMUJKEMVLLFOPNWBO"UPU;JOIFUNPNFOUUF
[JKO&S[JKONPNFOUFOEJFOJFUMFLLFSMPQFOKFNBBLUGPVUFO
%BOJTIFUEFLVOTUPNEPPSUFHBBO1BLEFESBBEPQFOMBBU
EFNJTTFSTBDIUFSKF0FGFOEVTNFUIFUNBLFOWBOGPVUFO
1SPCFFSEJUOJFUNFFSUFWFSNJKEFONBBSQSPCFFSFSHFXFOE
BBOUFSBLFO)FUHFIFJN[JUIFNJOEF[FBDDFQUBUJFJODPNCJ
OBUJFNFUFFOQPTJUJFWF[FMGXBBSEFSJOH
FFOQFSGFDUPQUSFEFOHFFGUFOOBBGMPPQEFOLUAJLIFCHPFE
HFTQFFMEJLCFOXFFSPOULPNFOBBOLSJUJFL+FIFCUEBO
BMMFFOCFWFTUJHEAIFUJTHPFEHFHBBOFOEBBSPNLSFFHJLFFO
DPNQMJNFOU.BBSXBUKFXJMUCFWFTUJHFOJTAJLIFCFFOGPVU
HFNBBLUNBBSEBULBOJLBBO*LCFOPLNFUNJKOGPVUFO
(SPUFBSUJFTUFO[FHHFOTUVLWPPSTUVLEBU[FIFFMHPFE[JKOJO
IFUNBLFOWBOGPVUFO;FIFCCFO[JDI[FMGBMMFSMFJUSVDTBBOHF
MFFSEPNNFUEFGPVUFOPNUFHBBO6JUFSBBSEXJMJFEFSFFO
[JDIMFLLFSWPFMFOPQIFUQPEJVN*LSBBEIFUBMMFFOBGPNEJU
BMTFFSTUFEPFMUFIFCCFO)FULBOVJUFJOEFMJKLXFMFFOEPFM
[JKONBBSIFULBOJOIFUCFHJOWFFMTQBOOJOHPQMFWFSFOPN
HFGPSDFFSEUFQSPCFSFOUFPOUTQBOOFO)FUFFSTUFEPFMJTEVT
PNNFUEFTQBOOJOHFOEFGPVUFOUFMFSFOPNHBBO/PH
NBBMTEJUJTNPFJMJKLFOEFTQBOOJOHWPFMUOBBSNBBSIFUJT
OJFUMFWFOTHFWBBSMJKL
Medicatie en zelfkennis
/BBTUUIFSBQJF[JKONFEJDBUJF[PBMTBOHTUEFNQFSTPGCÒUBCMPL
LFSTPPLFFOUJKEFMJKLF
PQMPTTJOHWPPSEFGZTJFLFPOHFNBLLFO
WBOQPEJVNBOHTU3PC'BMUJOAXBOOFFSIFUHFCSVJLJODJEFOUFFM
JTLBONFEJDBUJF[FFSHPFEXFSLFO&S[JKOSJDIUMJKOFOWPPSIFU
HFCSVJLWBONFEJDBUJFCJKFFOTPDJBMFGPCJF+FLVOUIFUCFTUF
NFUKFIVJT
BSUTCFLJKLFOPGFOIPFWBBLKF[FLVOUHFCSVJLFO
"OHTUEFNQFST[JKOWFSTMBWFOEEVTEF[FLVOKFCFUFSOJFUUF
WBBLOFNFO#ÒUBCMPLLFST[JKOEBUOJFUNBBSBBOIFUHFCSVJL
WBOEF[FNFEJDJKOFOLMFWFOXFMBOEFSFCJKXFSLJOHFOEVTLVO
KFEF[FPPLNBBSCFUFSOJFUUFWBBLOFNFO
"MTMBBUTUFUJQHFFGU'BMUJOPNUFXFSLFOBBOKF[FMGLFOOJT3PC
'BMUJOAIFUJTCFMBOHSJKLPNUFXFUFOJOXFMLFMFBHVFKFTQFFMU
8FFUXBBSKFTUBBU8FFUXBUKFXFMFOOJFUBBOLVOU7FFM
NVTJDJIFCCFOFFOTPPSUESPPNJOIVOIPPGEFOEFOLFOEBU
EJFHFEBDIUFFJHFOMJKLIVOOJWFBVJT%BUHFFGUWFFMTQBOOJOH
FOXFSLUCPWFOEJFOBWFSFDIUT+FIPFGUHFFOGBCVMFVTHJUBSJTU
UF[JKOPNNFOTFOCMJKUFNBLFONFUKFNV[JFL(FXPPOFFO
HPFEFHJUBSJTU[JKOJTHPFEHFOPFH
8JMKFHSBBHNFFSJOGPSNBUJFPWFS3PC'BMUJOPGPWFSIFUPOEFS
XFSQQPEJVNBOHTU #FLJKLEFXFCTJUFWBO3PC'BMUJO
http://www.robfaltin.nl
)FUCPFLA1MBOLFOLPPSUTJTVJUHFHFWFOEPPS)PHSFGF6JUHFWFST
"NTUFSEBN*4#/
FOJTPOEFSBOEFSFUF
CFTUFMMFOWJBEFTJUFWBO3PC'BMUJOPGwww.bol.com
#FLJKLEF&0SFQPSUBHFA1PEJVNWSFFTUBCPFPOEFSNVTJDJWJB
6JU[FOEJOH(FNJTUhttp://www.eo.nl/tv/devijfdedag/reportage-detail/
podiumvrees-taboe-onder-musici
Zelfwaarderingsoefeningen
/BBTUIFUEPFOWBOFYQPTVSFPFGFOJOHFOJTIFUEVTPPL
CFMBOHSJKLPN[FMGXBBSEFSJOHTPFGFOJOHFOUFEPFO%JUNFU
WPMHFOEFEFHFEBDIUFJOIFUBDIUFSIPPGEAJLLBOFFOWSFTFMJKL
DPODFSUHFWFONBBSUPDICFOJLHPFE[PBMTJLCFO*LCFO
FFOMFVLFFDIUHFOPPUJLLBOMFLLFSLPLFOy#FEFOLEJOHFO
EJFKF[FMGWFSUSPVXFOWFSHSPUFO[PEBUIFUPQUSFEFOOJFU[PO
FOPSNPWFSESFWFOTUBUVTLSJKHUFOEBUEJUIFUFOJHFJTXBBSKF
KFOPHNFFJEFOUJGJDFFSU1SPCFFSPPLBGUFTUBQQFOWBOIFU
EPFMPNVJUFJOEFMJKLBMMFFONBBSQFSGFDUFPQUSFEFOTUFXJMMFO
HFWFOFOKFEBBSCJKIFFSMJKLSFMBYFEUFWPFMFO%JUXFSLUBMMFFO
NBBSBWFSFDIUT+FIFCUOJFUTPWFSXPOOFOWBOKFBOHTUBMTKF
El Maestro
5

Download Report