Maaike De Schuymer en Martine Snoeck

Zorg voor het levenseinde
INTERACTIEVE SESSIES MET BEWONERS
VAN EEN WOONZORGCENTRUM
Sessie 1
Concept /
voorbereiding
1. Aanzet
2. Idee op papier
3. Overleg met directie
4. Data + locatie vastleggen
Sterven gezien vanuit een Christelijke visie
Gastspreker: een aanhanger vanuit het Christelijk geloof (een priester,
godsdienstleraar, Bisdom, …)
Sterven gezien vanuit een Vrijzinnige visie
Gastspreker: een vrijzinnig humanistisch consulent (Huis van de mens)
Sessie 2
De uitvaartplechtigheid en de daaraan verbonden
rituelen.
Gastspreker: een moreel consulent
5. Contact met gastsprekers
6. Doelgroep bepaling
7. Medewerkers informeren
Sessie 3
Levenseindezorg
•
•
8. Uitnodiging bewoners
•
•
Vroegtijdige zorgplanning
Medisch begeleid sterven
Palliatieve zorg
euthanasie
Gastspreker: referentpersoon palliatieve zorg WZC Kouterhof
Concept sessies
1. Zaal klaarzetten
=>Tafelschikking
=> Decoratie
=> Koffie en toebehoren
=> Blad niet storen aan de deur!
=> Beeldmateriaal
=> Onthaalmuziek
2. Bewoners en gastspreker
welkom heten
3. Gastsprekers aan het
woord
4. Dialoog met bewoners
5. Dankwoord voor de
gastsprekers en de
bewoners
6. Bewoners kans geven om
nog even na te blijven
7. Korte evaluatie
Sessie 1
Sterven gezien vanuit een Vrijzinnige en Christelijke visie
Sterven gezien vanuit een Vrijzinnige visie
•
Visie op leven
= zelf zin en inhoud, vorm en betekenis geven aan het
eigen bestaan en aan het samenleven met anderen
= mens is zijn eigen zingever
= zelf waarden en normen bepalen en je leven op jouw
manier organiseren
= leven zonder pasklare antwoorden, zonder troost van
een hiernamaals en zonder goden
•
Visie op leven en dood
= leven hier op aarde als het enige leven dat ons is
toebedeeld
= een bewuste aanzet zijn om intenser te leven en reëel te
proberen er het beste van te maken
= leven in het hier-nu-maals
•
Visie op levenseinde
- ‘Niet de dood, wél het sterven belangt ons aan’
- Persoon zelf beslist hoe hij zijn eigen sterven ziet
Sterven gezien vanuit een Christelijke visie
•
Visie op leven en geloof
- Religie is geen ‘oplossing’
- God verklaart het lijden niet, maar vult het met Zijn
aanwezigheid
- God is liefde en geloof is relatie. Enige vereiste: je laten
raken, open stellen
- Zelfwording door verbondenheid met God
•
Visie op leven en dood
- De geboorte – het sterven – de verrijzenis
- Hiernamaals is niet iets, maar Iemand
- Geloof in God, in iets dat niet tastbaar is, maar wel altijd
nabij is als je er voor openstaat
•
Visie op levenseinde
- Pastorale begeleiding: gesprek, gebed, ziekenzalving =
teken van Gods nabij komen
- Helpen om te leven, i.p.v. helpen om te sterven
Sessie 1
•
Reflecties van bewoners
=> enkele voorbeelden
•
Slotbeschouwing
We kregen het gevoel dat bepaalde bewoners zodanig
opgevoed zijn in een bepaald stramien, dat het
moeilijk is voor hen om daar volledig hun rug naar te
keren. Ze stellen zich wel existentiële vragen over
‘God’ en hun ‘geloof’. Ook de ‘waarom’ vragen
kwamen vaak boven … ‘Waarom doet God ons dit
aan?’. Al deze zaken zetten hun geloof degelijk op
de proef, wat betekent dat ze niet echt zwart-wit
kunnen kiezen voor de ene of de andere visie.
Het was beslist een boeiende namiddag en we
bewonderen de bewoners dat ze over dit thema in
gesprek willen gaan.
•
Aandachtspunt
Blijven waken dat we bij het onderwerp blijven. Even
waren we de essentie uit het oog verloren en zaten we
bij onderwerpen zoals het doopsel en het huwelijk.
Opmerkzaam zijn of sommige bewoners geen nood
hebben om even individueel in gesprek te gaan met een
gastspreker.
Sessie 2
De uitvaartplechtigheid en de daaraan verbonden rituelen
Afscheidsceremonie
Wat kies jij?
Zijn er momenten waarop je daaraan denkt?
Wat zou jij willen?
•
•
Godsdienstig / religieus
- Katholiek: begraven of cremeren – contact met
pastoor of diaken
- Andere godsdiensten => andere rituelen
Niet-godsdienstig
-Burgerlijke plechtigheid: neutraal
vb. door medewerkers crematorium
- Vrijzinnige plechtigheid: niet neutraal
vb. door vrijzinnig consulent
Sterven …
Mocht je kunnen kiezen: hoe zou je willen sterven?
Zou je dat alleen willen doen of zou je iemand bij je
willen?
Zou je nog iets willen zeggen tegen bepaalde mensen?
•
Reflecties van bewoners
=> enkele voorbeelden
•
Slotbeschouwing
We onthouden vooral dat de bewoners heel open waren en
vrij ontvankelijk zijn voor de nieuwe tendensen wat dit
onderwerp betreft. Heel wat bewoners hebben reeds
nagedacht over hun sterven en praatten hierover reeds met
hun familie.
Het woord euthanasie kwam ook in deze sessie naar boven.
Ze lieten ons duidelijk voelen dat ze het goed vonden dat we
hierrond in dialoog gingen. Ze apprecieerden onze
aanwezigheid, 2 vertrouwde medewerkers, naast de
begeleiding van de gastspreker. => Praktijkvoorbeelden
waar de bewoners zelf dicht bij betrokken waren kunnen
aangebracht worden.
Eigen ervaringen (van de medewerkers) rond dit onderwerp
kunnen een goede steun bieden om hun eigen verhaal te
brengen of om veranderingen te begrijpen en te respecteren.
Een gastspreker is daarentegen zeer belangrijk als neutraal
persoon.
We verkregen informatie die ons kan helpen om (bij deze
bewoners althans) hen op een juistere en passender
manier bij te staan in hun levenseinde. We kunnen deze
info discreet doorgeven aan de juiste medewerkers.
Sessie 3
Levenseindezorg
Vroegtijdige zorgplanning (ACP)
Medisch begeleid sterven
•
Afzien van levensverlengende behandelingen
•
Palliatieve zorg
- Pijn - en symptoomcontrole
- Palliatieve sedatie
•
Euthanasie
•
Reflecties van bewoners
=> enkele voorbeelden
•
Slotbeschouwing
Ondanks enkele meningsverschillen merken we dat de
bewoners respect kunnen opbrengen voor elkaars mening.
Ook al hebben sommige bewoners het er wel moeilijk mee.
We merkten op dat enkele bewoners hun keuze i.v.m. de
vroegtijdige zorgplanning eens willen herbekijken en
eventueel wensen aan te passen.
Dat er bij ons kan gekozen worden voor een palliatieve
benadering en dat ze daarom niet naar een afdeling van een
ziekenhuis moeten gaan vinden de bewoners een
meerwaarde.
De bewoners vonden het niet altijd makkelijk om hierover te
praten. Doch appreciëren ze de openheid die hier heerst.
Ze weten dat ze altijd bij iemand terecht kunnen voor een
gesprek rond dit onderwerp.
Zorg voor het levenseinde
GESPREKSNAMIDDAG VOOR BEWONERS
MET DEMENTIE
Concept /
voorbereiding
Welkom
•
•
1. Aanzet
2. Overleg met directie
Levensverhaal als leidraad
•
‘De dood van Lena’ uit het boek ‘In mijn koffer op zolder’ van José
Franssen
=> tekst voorlezen + stukjes apart parafraseren
Aan de hand van de tekst de verschillende items aan bod brengen:
•
Vroegtijdige zorgplanning (ACP)
•
Medisch begeleid sterven
•
Sterven en uitvaart
•
Interactie met bewoners doorheen de namiddag
•
3. Data + locatie vastleggen
4. Doelgroep bepaling
Link november => 1 en 2 november
Leven bekijken als een boekenkast => verhuis naar WZC =
schrijven van het laatste hoofdstuk. Dit kan nog een mooi en
spannend hoofdstuk zijn. Op een bepaald moment stopt dit boek.
5. Medewerkers informeren
6. Uitnodiging bewoners
7. Triggers verzamelen /
voorbereiding op papier
Afsluitmoment
•
Aan de hand van een ‘luchtig’ gedicht de spanning doorbreken
=> ‘Mijn begrafenis’ van Nazim Hikmet
•
Dankwoord
Gespreksnamiddag voor bewoners met dementie.
•
Reflecties van bewoners
=> enkele voorbeelden
•
Slotbeschouwing
We zijn veel te weten gekomen over wat onze
bewoners wel of niet wensen. De sfeer was soms
droevig, soms efkens leuk, maar vooral heel open.
De bewoners gaven soms echt heel gevat weer
waarover het ging. Zoals bv. palliatief =
stervensgevaar. Er was veel aandacht en respect
voor elkaar.
Het was beslist een boeiende namiddag en we
bewonderen de bewoners dat ze over dit thema in
gesprek willen gaan.
•
Aandachtspunt
Opletten dat iedereen aan bod komt omdat bepaalde
bewoners nu eenmaal mondiger zijn.
Gespreksnamiddagen rond ‘zorg voor het levenseinde’
=> een meerwaarde !
‘Zorg voor het levenseinde’ heeft bewoners laten nadenken en doen
inzien dat ze hun levenseinde in zekere zin zelf kunnen bepalen
‘Zorg voor het levenseinde’ geeft aan medewerkers de mogelijkheid
om op een juistere en passender manier de bewoners bij te staan in
hun levenseinde
‘Zorg voor het levenseinde’ kan pas tot stand komen vanuit een visie
waarin openheid een klimaat schept waarin dit thema aan bod kan
komen