Katie Mitchell, de Brandstichter 2015.

Met haar eerste voorstellingen na haar opleiding Engelse literatuur
in Oxford verscheurde Katie Mitchell (1964) publiek en pers in eigen
land. The Guardian noemde haar werk “baanbrekend en briljant”,
een minder verheugde criticus stuurde haar na een voorstelling het
programma toe waarop hij het woord “rubbish” had gekliederd. Het
voorkwam niet dat ze in rap tempo het vasteland van Europa begon
te veroveren. Als eerste Britse regisseur werd ze uitgenodigd voor
het prestigieuze Duitse festival Theatertreffen, waar een recensent
opmerkte: “In Duitsland zijn we niet van ons stuk gebracht door
regisseurs die oneerbiedig zijn naar het originele materiaal.” Integendeel: toeschouwers en recensenten toonden er grote waardering
voor de manier waarop ze in haar werk controversiële thema’s opwerpt. De voorstellingen en video-installatie die ze als Brandstichter in Amsterdam zal tonen maakte ze in Londen, Hamburg, Berlijn,
Salzburg en het Franse Aix-en-Provence, want vandaag de dag wordt
Mitchell op steeds meer plekken in Europa uitgenodigd om regies
te komen maken.
The Guardian noemde haar werk
“baanbrekend en briljant”, een
minder verheugde criticus
“rubbish”.
In haar voorstellingen neemt Mitchell geen blad voor de mond. Vanwege hun heftige karakter werd ze al de “de meest onbevreesde
theatermaakster die er op dit moment rondloopt” genoemd. In haar
werk legt ze, weliswaar met de nodige humor, de vinger op de plekken waar het wringt en schuurt in onze maatschappij, van oorlog en
misbruik tot de actuele milieuproblematiek. Dikwijls bekijkt ze die
thema’s vanuit het perspectief van de onderdrukte, ondergeschikte
of lijdende vrouw; niet alleen in de video-installatie Five Truths, maar
ook in bijvoorbeeld Alles Weitere kennen Sie aus dem Kino, over
jonge vrouwen in oorlogstijd, in Becketts Glückliche Tage (Happy
Days), waarin de hoofdpersoon Winnie al haar bewegingsvrijheid
kwijt is omdat ze tot in haar nek zit ingegraven, en in The Forbidden
Zone, over een wetenschapster die gefrustreerd wordt in haar poging een tegengif te ontwikkelen voor chemische wapens. Met deze
thematiek schaart Mitchell zich in een langere traditie van Britse
kunstenaressen die het opnemen voor hun seksegenoten en hun
complexe levens in het daglicht zetten, met als grootste voorbeeld
natuurlijk Virginia Woolf. Kenners schiet waarschijnlijk ook de naam
van Sarah Kane te binnen.
Je ziet hoe een actrice heel
geloofwaardig zelfmoord pleegt.
Maar ook de theatrale vorm die Katie Mitchell kiest voor haar voorstellingen onderscheidt haar van andere theatermakers. Haar stukken krijgen vaak nog een extra intensiteit doordat ze het karkas van
theater erin blootlegt, zoals door live on stage films op te nemen en
het filmische resultaat tegelijkertijd op groot scherm te laten zien.
Of door, zoals in de installatie Five Truths, vijf indringende films tegelijkertijd af te spelen op tien grote schermen. “In The Forbidden
Zone kijk je twee uur lang naar het opnemen van een film, live op de
set,” zegt René van der Pluijm, hoofd programmering van de Stadsschouwburg Amsterdam. “Het kunstmatige van het theater wordt
voor je ogen uitgespeeld, met cameramensen, acteurs, opnameassistenten. Een treinwagon uit de jaren veertig die statisch op het
podium staat zie je op het scherm erboven door een landschap rijden.
Je ziet hoe een actrice wordt uitgerust met een bloedzakje voordat
ze in de film heel geloofwaardig zelfmoord pleegt.” In ander werk laat
Mitchell juist vooral de muziek spreken, zoals in Trauernacht, gebaseerd op cantates van Bach. Over de diversiteit van haar werk zei ze
deze zomer zelf in een interview: “Ik denk nooit: Nu klopt het. Ik denk
nooit: Dit is mijn stijl. Ik denk alleen, elke tien seconden: Is dat goed
genoeg of niet?” Zo legt ze de lat hoog om elke keer opnieuw het best
mogelijke verhaal in de best mogelijke vorm te dwingen.
Van der Pluijm weet wel op wie hij zijn zinnen heeft gezet. Mitchell
behoort tot de weinige Europese regisseurs anno 2014-2015 die nog
echt een eigen smoel tonen en het is bijna onvoorstelbaar dat het
Nederlandse publiek nog maar zo sporadisch met haar werk heeft
kunnen kennismaken – alleen in 2012 regisseerde ze bij De Nederlandse Opera Written on Skin en de Koninklijke Schouwburg haalde
in 2008 haar voorstelling Waves naar Den Haag. Van der Pluijm:
“Tijdens Brandstichter bieden we een staalkaart van al haar verschillende signaturen: haar gebruik van live film, haar liefde voor muziek,
haar betrokkenheid bij de getroebleerde vrouw. Maar ook haar bezorgdheid over de toekomst van de wereld, die je dan weer goed ziet
in Atmen. Daarin heeft ze het over de milieuproblematiek en koppelt
Bij weinig voorstellingen wordt zo
lang nagepraat in de foyer als bij
die van Mitchell.
daaraan de vraag of het in deze tijd nog wel verantwoord is om een
kind op de wereld te zetten. Alle energie voor die voorstelling wordt
opgewekt door de acteurs non-stop zelf te laten fietsen. Dat zet je
aan het denken.”
Een van de aantrekkelijkste elementen aan het werk van Mitchell,
net als aan de Brandstichters en Brandhaarden die haar voorgingen,
is misschien wel dat het geen hapklaar theater is. Als publiek word
je uitgenodigd je tanden erin te zetten, verder te denken waar de
voorstelling ophoudt. Bij weinig voorstellingen wordt zo lang nagepraat in de foyer als bij die van Mitchell. Dat is aan het Nederlandse
publiek wel besteed. “Wie nog zegt dat het Nederlandse publiek lui
of ongeïnteresseerd is in artistiek theater, die heeft het mis,” zei
Stadsschouwburgdirecteur Melle Daamen na afloop van Brandhaarden 2014, met voorstellingen van de Berlijnse Volksbühne am RosaLuxemburg-Platz. “Voor de derde keer bewijzen we het tegendeel.
Het gaat ergens over en het vakmanschap spat ervan af. En daar is
publiek voor.”
13
BRANDSTICHTER 2015
BRANDSTICHTER 2015:
HET PROGRAMMA
MEER WETEN EN OVERAL BIJ ZIJN? SCHRIJF U IN VOOR
DE BRANDKRANT VIA WWW.SSBA.NL/BRANDSTICHTER.
De Britse regisseur Katie Mitchell laat ons de wereld bekijken door de ogen van de vrouw.
Mitchells thema’s zijn donker en heftig, haar voorstellingen sprankelend en inventief. “Haar
werk is baanbrekend en briljant.”, schreef The Guardian.
In 2015 is Katie Mitchell onze Brandstichter, een spraakmakend theatermaker die we in al zijn
of haar veelzijdigheid voorstellen.
video-installatie
toneel
muziektheater
Five Truths
(NL première)
The Forbidden Zone
(NL première)
Trauernacht
(NL première)
Festival d’Aix-en-Provence & Académie
européenne de musique & De Nationale
Opera / Katie Mitchell
foto: Gareth Fry
foto: Stephen Cummiskey
Salzburger Festspiele & Schaubühne
am Lehniner Platz / Katie Mitchell
foto: Patrick Berger / ArtcomArt
National Theatre / Victoria & Albert
Museum / Katie Mitchell
Ophelia door de ogen van vijf
theatergrootmeesters
Een jonge vrouw op verboden terrein
Cantates van Bach als “schitterende
meditatie over de dood”
Five Truths is een video-installatie met vijf gefilmde
scènes van Ophelia’s zelfmoord uit Hamlet, bekeken
door de ogen van de vijf groten van het theater:
Stanislavski, Brecht, Peter Brook, Antonin Artaud and
Jerzy Grotowski. Ophelia wordt in elke film gespeeld
door dezelfde actrice: Michelle Terry, winnares van
een Olivier Award, de Britse Oscar van het theater.
The Forbidden Zone gaat over een jonge wetenschapster, Claire Haber, die zich vlak na WO II waagt
op voor vrouwen verboden terrein: oorlog en wetenschap. Ze raakt op het spoor van haar beroemde
grootouders, Nobelprijswinnaar Fritz Haber en zijn
vrouw Clara Immerwahr. Fritz ontwikkelde voor het
Duitse leger chemische wapens (o.a. chloorgas),
Clara trok daar publiekelijk tegen ten strijde en
pleegde in 1915 zelfmoord.
Bach componeerde meer dan 200 cantates op
religieuze teksten over het lijden van de mens. Op
uitnodiging van het prestigieuze Festival d’Aix-enProvence selecteerde dirigent Raphaël Pichon veertien cantates. Samen vertellen ze het verhaal van een
familie in rouw. Katie Mitchell werd gevraagd als
regisseur. Trauernacht is een ode aan de levendige
energie van Bachs muziek. “Ingehouden maar groots.
Een schitterende meditatie over de dood.” (Le Temps)
wo 11 t/m vr 13 feb, 20.00 uur
za 14 feb, 20.30 uur / zo 15 feb, 15.00 + 20.30 uur
ma 5 jan t/m za 4 apr
14

Download Report