Gwenny Janssen promoveert op onderzoek naar executieve functies Nieuwe inzichten in mentale flexibiliteit en trainbaarheid Executieve functies In situaties waarin goed getraind of routinematig gedrag niet voldoende is, komen de executieve functies om de hoek kijken. Functies die vereist zijn om in zulke situaties tot een optimale prestatie of oplossing te komen. Simpel gezegd: de mate waarin je in staat bent flexibel te anticiperen op nieuwe en steeds veranderende omgevingseisen. In samenwerking met Vincent van Gogh, Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour en het Behaviourial Science Institute van de Radboud Universiteit Nijmegen is Gwenny Janssen (GZ-psycholoog bij Vincent van Gogh) in 2006 gestart met het onderzoek naar stoornissen op het gebied van de executieve functies (EF), ook wel regelfuncties genoemd, bij psychiatrische patiënten. In toenemende mate is er aandacht voor dit onderwerp. Gwenny Janssen promoveert op haar onderzoek op 17 januari 2014. Inmiddels worden de test- en trainingstaken op verschillende gebieden ingezet. In samenwerking met het Centrum voor Angst- en Dwangstoornissen van Vincent van Gogh vormen de taken onderdeel van het reguliere behandelprogramma bij mensen met een sociale angststoornis. Ook worden ze gebruikt binnen de langdurende zorg in het onderzoek naar mentale flexibiliteit en trainbaarheid van mensen met een psychotische stoornis. Hoewel dit onderzoek zich nog in de verkennende fase bevindt, zijn de eerste resultaten positief. 20 | mentaal Oxford Handbook of key clinical evidence Medische vakbladen staan vol wetenschappelijke artikelen die de toets van kritische redacties konden weerstaan. Maar zijn ze ook allemaal direct van invloed op het werk van de professional? Het is ondoenlijk om in de stroom publicaties, binnen een vakgebied, echt op de hoogte te blijven en te selecteren/beoordelen wat daadwerkelijk van belang. In dit handboek zijn wetenschappelijke publicaties opgenomen die van directe invloed is op het medisch handelen. Ieder artikel is kort en begrijpelijk samengevat op twee bladzijden. In de inleiding van een artikel staat het belangrijkste in enkele regels samengevat. Dan volgt er een korte uitleg over de methoden en resultaten. Vervolgens een korte discussie en tot slot wordt het belang voor de klinische praktijk aangegeven. Gwenny: “Op welke wijze kunnen we inzichten vanuit de (neuro-)psychologie en de gedragsanalyse bundelen om zo tot een meer procesgeoriënteerde diagnostiek van EF-stoornissen te komen? Door deze vraag heb ik me laten leiden. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de ontwikkeling van specifieke test -en trainingstaken.” “We verkregen directe informatie door het systematisch aanbieden van een set regels -welke in complexiteit varieerden- aan patiënten en door het kwantitatief volgen van hun begeleidende denkprocessen. Deze procesgeoriënteerde benadering, waarbij informatie wordt ingewonnen op capaciteitenniveau én op uitvoeringsniveau, geeft inzicht in de externe en interne oorzaken van een probleem. Daarmee wordt niet alleen de diagnostiek van het executief vermogen preciezer, maar biedt het ook aanknopingspunten voor de behandeling van mensen met ernstige psychiatrische en EF-stoornissen”, aldus Gwenny. WetenSchap Onderzoeksresultaten leiden tot verbeteringen “Binnen de langdurende zorg tref ik mensen die naast langdurige psychiatrische stoornissen ook ernstige sociaal- maatschappelijke problemen hebben” vervolgt Gwenny. “Psychiatrische symptomen en de daaraan gerelateerde executieve beperkingen komen als een belangrijke voorspeller naar voren voor het al dan niet succesvol integreren in de samenleving. Bovendien zijn beperkingen vaak onderling verweven en niet van voorbijgaande aard. Gelet op de huidige ontwikkelingen binnen de ggz -en dan denk ik aan de extramuralisering en vermaatschappelijking- kan de verdergaande diagnostiek van EF-stoornissen bijdragen aan een verbetering van de behandel- en begeleidingsmogelijkheden van deze groep patiënten.” Titel proefschrift: ‘Diagnostic assessment of psychiatric patients: A contextual perspective on executive functioning”. Promotiedatum: 17 januari 2014, Radboud Universiteit Nijmegen. Zo biedt het boek, aan de hand van sleutelpublicaties in verschillende vakgebieden, een overzicht van belangrijke recente ‘evidence based’ literatuur. De onderscheiden hoofdstukken beslaan: cardiologie, dermatologie, diabetes, spoedeisende hulp, endocrinologie, gastroenterologie, urinewegen, geriatrie, hematologie, HIV, infectieziekten, neurologie, psychiatrie, nierziekten, ademhaling en reumatologie, anesthesie, verschillende chirurgische ingrepen, intensive care, gynaecologie, oogheelkunde, trauma, transplantatie en urologie. Dit boek hoort echt thuis in een vakbibliotheek, het bespaart iemand veel tijd. Want bij het zoeken op internet naar allerhande informatie die je -eenmaal gevonden- eerst nog zelf moet gaan beoordelen op het belang ervan, verlies je veel tijd. Dit boek biedt de belangrijkste artikelen binnen een vakgebied, overzichtelijk en toegankelijk. Hoofdstuk 15 biedt in 30 pagina’s een overzicht van 14 essentiële artikelen gewijd aan de psychiatrie; depressie, schizofrenie, angst- en eetstoornissen, ADHD en vermoeidheid komen aan de orde. Zeker geen overzicht wat de gehele psychiatrie beslaat, maar specialisten op andere vakgebieden vinden in dit hoofdstuk snel belangrijke en betrouwbare informatie. Omgekeerd vinden professionals werkzaam in de psychiatrie relevante sleutelartikelen op andere vakgebieden. Tot slot: Een vlot geschreven, begrijpelijk en compleet boek met een duidelijke verklarende woordenlijst en een prima trefwoordenregister (dat opzoeken vergemakkelijkt). Goed om binnen handbereik te hebben! Abe Auteurs: James Harrison, Kunal Kulkarni, Mohamed Baguneid, Bernard Prendergast Uitegevrij: Oxford University press. ISBN: 978 -0 19 923407 3 Aantal pagina’s: 904 21 | mentaal