Wij bouwen een woon-, werk- en zorggemeenschap

DE DERDE HELFT
Wij bouwen een woon-, werk- en zorggemeenschap
Naam:
Hugo Versteeg
(1938)
Woont:
in Zutphen
Was:
Planoloog
Is:
een van de
initiatiefnemers
voor de bouw van
het Ubuntuplein
in Zutphen –
220 woningen,
werkruimten en
(zorg-)voorzieningen in een woon-/
werkgemeenschap
„Mijn moeder verhuisde in
2001 naar een verzorgingshuis in Zeist. Het waren de
jaren waarin mijn eigen pensioen in zicht
kwam. Wekelijks ging ik bij mijn moeder
op bezoek. Ze woonde in een geweldig
huis.
„Ik sprak veel met bewoners en mensen
die er werkten. De sociale kant van de planologie en volkshuisvesting is een van
mijn fascinaties. Het is mijn vak geweest.
„Ik vroeg aan de directeur: ‘Hoe kan het
toch dat er zulke kwaliteitsverschillen zijn
tussen dit soort huizen? Waarom is het ene
zo naargeestig en voelt het andere zo prettig aan?’
Hij zei: ‘Dat komt door twee dingen. Je
moet werken vanuit een duidelijke levensvisie – dit is een huis op antroposofische
grondslag. En: aandacht! Op tachtig bewoners zijn hier, naast het personeel, meer
dan honderd vrijwilligers actief.’
„Onder vrienden kwam in die jaren de
vraag wel eens langs hoe wij het gingen
doen als wij oud werden. Dat leidde tot
een werkgroepje. We zagen al aankomen
dat de zorg onherroepelijk zou verschralen door de vergrijzing. De kwaliteit van
ons leven zou daarvan het slachtoffer worden. Ook konden we ons, door ervaringen
met onze eigen ouders, goed voorstellen
hoe wij later eventueel onze kinderen zouden belasten als zij aan ons nóg meer zorg
zouden moeten besteden.
„Een combinatie van actieve ‘jongere ouderen’ met oudere lotgenoten die meer
zorg behoeven – dat zou de oplossing zijn.
Konden we niet een verzorgingstehuis
bouwen met vrijwilligers die daar omheen
wonen?
„Zo ontstond een concept voor een woonen zorggemeenschap voor 50-plussers.
Wij spraken af dat we eens wat vrienden
en kennissen in onze directe omgeving
hierover zouden polsen. Dat werd een
koude douche. We kregen te horen: ‘Mooi
plan, kom over vijftien jaar nog maar eens
terug, wij zijn hiermee helemaal nog niet
bezig.’
„We moesten dus iets anders verzinnen
om actieve ouderen voor ons concept te
winnen. Onze woongemeenschap zou ook
een werkgemeenschap moeten zijn. Het
zou aan 50-plussers een uitdaging moeten
bieden – voor mensen die hun carrière wel
zo’n beetje voor gezien hielden en iets wilden beginnen waaraan ze hun leven lang
nog niet waren toegekomen.
„Inmiddels is het tien jaar geleden dat zo
ons plan ontstond om zelf een buurtje te
Het plan voor het Ubuntuplein, pal achter station Zutphen, met onder andere 150
appartementen en 45 ‘zorgappartementen’. Zie www.ubuntuplein.nl
ontwikkelen. Het bestaat nu uit 150 ‘leeftijdsloopbestendige’ woningen, 45 zorgappartementen en twintig verhuurbare
werkruimten.
„Toen we de hoofdlijnen van dit plan uitgedacht hadden, gingen we naar de gemeente. We dachten: ze zullen vast blij
met ons zijn, wij komen met een mix van
sociale huurwoningen, vrije sector huuren koopwoningen, zorgvoorzieningen en
een hoop gemotiveerde vrijwilligers – alles
ineen.
„Ook dit liep uit op een teleurstelling. Een
burgemeester of wethouder kregen we
eerst niet te spreken. We werden een case
van een welzijnsambtenaar, die ons maar
een stelletje zonderlingen vond.
„Ik heb nog vaak teruggedacht aan die
vrienden die ooit zeiden: kom over vijftien
jaar maar terug. Met de kennis van nu zeg
ik: eigenlijk zijn we zeker tien jaar te láát
begonnen. Na jaren van vasthouden en
lobbyen, van vergaderen en onderhandelen, hebben we ons plan op papier dan
toch uiteindelijk rond gekregen.
„Vóór de vastgoedcrisis, die in 2008 begon, leek het erop dat er in 2012 daadwerkelijk gebouwd kon worden en dat alles in
2014 klaar zou zijn. Nu is de planning dat
de bouw halverwege volgend jaar kan
beginnen.
„Van alle kanten hebben we inmiddels
sympathie en applaus gekregen. We worden ten tonele gevoerd als een voorbeeld-
project van ouderen die zélf het initiatief
nemen en nadenken over sociale cohesie
en de verdeling van zorgtaken tussen
generaties. We hebben er zelfs een mooie
prijs mee gewonnen.
„Tegelijkertijd moet ik constateren dat het
niet is gelukt de gevestigde orde hiervoor
warm te maken. De Rabobank, de Triodosbank – je zou zeggen dat je die wel
meekrijgt met een kleinschalig, coöperatief project voor ‘duurzaam bouwen’.
„Vergeet het maar. PGGM, het pensioenfonds van de zorgsector? Woningcorporaties? Zorgverzekeraars? Ze zijn met álles
bezig: met miljarden, met zorgcontracten, met hun interne organisatie – maar
niet met mensen, en zeker niet met burgerinitiatief, hoe innovatief dit ook moge
zijn.
„Nu hebben we gelukkig een buitenlandse
investeerder gevonden die onder gunstige
voorwaarden zo’n 42 miljoen aan onze
Coöperatie Ubuntuplein wil lenen.
„Of dit hele project nog kan stranden? Ik
ben er van overtuigd dat alles in 2017 klaar
zal zijn. Dan hebben we een project gerealiseerd waarmee een bedrag is gemoeid
van ruim 45 miljoen euro. Op de helft van
de woningen hebben toekomstige
bewoners inmiddels al opties genomen.
„De bottleneck van dit moment is een
deposito van ruim vier miljoen euro. Dat
vraagt de financier als bewijs dat wij
‘maatschappelijk draagvlak’ hebben; onze
coöperatie heeft immers geen geschiedenis of vermogen. Onze leden hebben een
deel hiervan opgebracht, de gemeente en
de projectontwikkelaar willen wel bijspringen, maar het hele bedrag hebben
we nog niet bij elkaar.
„Moet je nagaan: we hoeven niet eens een
extra lening, laat staan een subsidie. Het is
gewoon een deposito voor een jaar dat de
financier vraagt en dat, met een keurige
rente, alleen maar een jaar op een rekening hoeft te staan.
„Het is een hobbel, waarvan we er al talloze hebben genomen. En het zal vast niet
de laatste zijn. Het is soms om moedeloos
van te worden. Maar op een dag zit ik op
het terras voor het restaurant aan het
Ubuntuplein, in de zon –
daar denk ik aan als het
weer eens even tegenzit.”
Gijsbert van Es
Wilt u meewerken aan deze serie?
Zie nrc.nl/dederdehelft
Twitter: #nrcdederdehelft

Download Report