Hartklachten en arbeidsverzuim bij vrouwen op middelbare leeftijd 1938 [email protected] NVAB 23 mei 2014 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven  Sponsoring of onderzoeksgeld  Honorarium of andere (financiële) vergoeding  Aandeelhouder  Andere relatie, namelijk … Geen / Zie hieronder Bedrijfsnamen  geen  speakers-fee  geen  geen m/v verschillen vanaf de conceptie vrouwen zijn geen kleine mannen XY XX emotie - gezondheid - ziekte “Broken Heart “ Syndrome: 9x zo vaak bij vrouwen (>60 jaar) dan mannen Tako-Tsubo CMP size and sex matters in Heart transplantation “one size does not fit all” % differences in heart mass Reed RM et al. JACC HF 2014 N=31634 British Medical Journal – 14th April 1973 1991 Vrouw , STEMI met 45 jaar CAG: geen afwijkingen : “aanstelleritis” Een jaar na ACS persisterende klachten van dyspnoe bij inspanning, ‘moe’ gevoel op de borst en luchttekort. Had deze klachten ook al in periode voor ACS. Verpleegkundige, wil graag poliklinische werk hervatten. RF: nooit gerookt Vaders’ zijde sterk belast HVZ ( P † 54 jr ACS), zus HT en dyslipidemie Hypertensie eind enige zwangerschap Onderzoek: Lengte 1.74 m, gewicht 69 kg, RR 175/102 mmHg, en RR 200/100 mmHg Ejectiegeruisje praecordium, verder gb. ECG: SR 87/min, binnen de norm. ECHO: EF > 55%. Med: ASA 80, perindopril 4 mg, simva 40, ivabradine 10 mg R/ ivabradine vervangen door metoprolol 2dd 100 mg Vrouw , STEMI met 45 jaar CAG: geen afwijkingen : “aanstelleritis” Na 3 maanden: 2x 100 metoprolol te zwaar, ook moeheidsklachten bij 150 metoprolol RR 157/103 mmHg, 150/91 mmHg, 160/100 mmHg Wil graag werken, maar nog snel moe en heeft nog dyspnoe bij inspanning. Bedrijfsarts vindt het ‘welletjes’ (…..er was ook niet veel aan de hand…) Beleid: Bloeddruk eerst normaliseren!! % “normal” CAG at STEMI: Verschillende soorten ACS, afhankelijk van onderliggend CAD: ♀ meer “plaque-erosies” dan plaque-rupturen ♀ meer “open coronair artt.” bij ACS ♀ minder obstructief CAD ♀ meer spasme Thygesen K, et al JACC /EHJ 2012 STABIELE AP KLACHTEN MET “ NORMAAL” CAG: database Zweden, bevindingen bij hartcatheterisatie, N=12200 % Johnston N, Schenck-Gustafsson K, et al. Eur Heart J 2011 CAG: “normaal” Vrouw 45 jaar met dyslipidemie: IVUS bij vrouwen met pijn op de borst en niet-obstructief CAD: atherosclerose Khuddus MA, et al. J Interven Cardiol 2010;23:511–9 Coronarialijden bij vrouwen: Shaw LJ et al. JACC 2009; 54: 1561-75 “FEMINIEN” patroon van coronairsclerose: minder vernauwingen kransvaten (vooral < 65 jaar) diffuser patroon atherosclerose minder kalk, meer “soft” plaques meer vasculaire disfunctie (ook na PCI en CABG) klinische prognose niet beter CCTA meer “soft”plaques, minder kalk Soft plaque RCA ♂: gelocaliseerde vernauwing kleinere diameter kransslagaderen disfunctie/spasme in de kleine vertakkingen ♀: diffuse, wandstandige atherosclerose 18 Shaw LJ, et al JACC 2009 Copenhagen City Heart Study Prognose stabiele AP klachten: Niet-obstructief CAD bij 65% vrouwen en 32% mannen N= 4711 women Jespersen L, et al. Eur Heart J 2011 N=6512 men Onvermogen pensioenleeftijd te halen (vroegtijdig verlaten werk) asymptomatic Sympt. Jespersen L, et al. Eur Heart Journal 2013; 34: 3294-3303. andere ‘mindset’ nodig in de cardiologie: Gaemperli et al EHJ 2013 Vrouw, geb 1956 poli 21 mei 2014 VG: 7x miskraam, 2 voldragen zwangerschappen vroege menopauze 43 jaar hypothyreoidie sterk belaste familie HVZ++ T chol 7.4 mmol/L 2011 ECG afwijkend, CAG: “schoon” 2014 SPECT: klein reversibel defect anteroseptaal (dd artefact) Klachten geduid als ‘stress’, ‘burn-out’, ‘tussen de oren ‘ Kan haar werk als freelance-secretaresse niet meer doen. 1952 Vrouw, geb 1956 poli 21 mei 2014 Anamnese: Sinds 2011 terugkerende klachten van pijn op de borst, vaak zeurend en in de vroege ochtend. Ook bij stress ++. Dyspnoeklachten aan het begin van inspanning, bij doorwandelen ook pijn op de borst met radiatie naar de kaken. Nitro helpt soms wel/soms niet. Rookt niet. Nog steeds veel opvliegers. Conditie slecht, wordt steeds minder. Med: ASA, atorva 40 (2 mnd), MCR (hoofdpijn), metoprolol 50 Onderzoek: 1.67m, 65 kg, RR 140/70 mmHg, later 145/80 mmHg, auscultatie gb Vrouw, geb 1956 poli 21 mei 2014 Anamnese: Sinds 2011 terugkerende klachten van pijn op de borst, vaak zeurend en in de vroege ochtend. Ook bij stress ++. Dyspnoeklachten aan het begin van inspanning, bij doorwandelen ook pijn op de borst met radiatie naar de kaken. Nitro helpt soms wel/soms niet. Rookt niet. Nog steeds veel opvliegers. Conditie slecht, wordt steeds minder. Med: ASA, atorva 40 (2 mnd), MCR (hoofdpijn), metoprolol 50 Onderzoek: 1.67m, 65 kg, RR 140/70 mmHg, later 145/80 mmHg, auscultatie gb microvascular coronary disease (MCD) Men are as old as their arteries, but women are as old as their microvasculature Carl J. Pepine, AHA 2013 Crea F, et al. EHJ 2013 Microvascular coronary disease (MCD) Dysfunction in small coronary arterioles <500 microns in diameter • Main determinants of vascular resistance • Major etiological factor • • for ischemic heart disease in women Potential precursor of obstructive CAD In 50% women with angina at middle age Dominguez-Rodriguez A et al. Int J Cardiol 2013 Nieuwlaat R, et al. Eur Heart J 2005; 26: 2422-34. Sex-specific conditions Pregnancy Hormone shifts Cognitive decline Menopause Metabolic changes Intravascular cellular activation Damaged brain tissue Miller VM, et al. Biology of sex differences 2013 gynaecardiology CVD Mortality /100,000 Women HTN – Hypertension GDM – Gestational Diabetes PCOS – Polycystic Ovary Syndrome Hart centrale schakel in gezondheid en ziekte Oncologie Gynaecologie Genetica Reumatologie Longziekten dierexp. onderzoek Diabetes Geriatrie Vasculaire geneeskunde Psychiatrie multidisciplinair onderzoeksfonds RadboudUMC info@hartvoorvrouwen www.hartvoorvrouwen.nl @Hartvoorvrouwen www.devierdaagsesponsorloop.nl