PESA en/of TESE behandeling In overleg met uw behandelend arts heeft u een afspraak gemaakt voor een Pesa en/of Tese ingreep. In deze folder vindt u informatie over beide ingrepen. Heeft u na het lezen van de folder nog vragen, stel ze dan aan de uroloog of verpleegkundig specialist. Zij geven u graag uitleg. PESA Percutane Epididymale Sperma Aspiratie De Pesa wordt uitgevoerd als er geen zaadcellen in het sperma zijn aangetroffen. Bij een Pesa worden zaadcellen met een dunne naald opgezogen uit de bijbal. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. Tijdens de ingreep is een analist aanwezig die ter plaatse het verkregen materiaal onder een microscoop bekijkt. Als er zaadcellen worden gevonden, worden deze opgeslagen voor de ICSI-behandeling (Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie). Zie hiervoor folder opslag van zaadcellen. In totaal neemt de ingreep ongeveer drie kwartier in beslag. Het is aan te raden nadien een strakke onderbroek of zwembroek te dragen. Dit houdt de balzak op zijn plaats, wat minder pijn veroorzaakt. Bewegingen van de balzak kunnen in het begin namelijk nog gevoelig zijn. TESE Testiculaire Sperma Extractie De Tese wordt uitgevoerd wanneer er geen of onvoldoende zaadcellen in het sperma zijn aangetroffen in combinatie met afwijkende hormoonwaarden. Soms is het de volgende stap na een Pesa. Tese is een chirurgische ingreep onder plaatselijke verdoving. De balzak en teelbal worden geopend en men neemt een biopt uit de teelbal. Meestal kiest men voor de grootste teelbal. Tijdens de ingreep is een analist aanwezig die testisweefsel meeneemt naar het fertiliteitslab om het te onderzoeken op de aanwezigheid van zaadcellen. Ongeveer twee uur na de ingreep is het resultaat (wel/geen zaadcellen) bekend. Dit is een definitief resultaat. Als er zaadcellen worden aangetroffen, worden deze opgeslagen voor de ICSI-behandeling. Zie hiervoor folder opslag van zaadcellen. De ingreep neemt in totaal een uur in beslag. 1 Pesa en/of Tese: poliklinische ingreep De afspraak wordt gepland op de polikliniek bij planningsbureau opname en OK planning Urologie. Belangrijk is om op de dag van de ingreep: Een rolstoel mee te brengen naar de polikliniek. Deze staan bij de hoofdingang van ons ziekenhuis. Een recente medicatielijst mee te nemen (wanneer u medicatie gebruikt). Deze kunt u opvragen bij uw apotheek. Een strakke onderbroek of zwembroek EN een wijde bovenbroek (bijvoorbeeld een joggingbroek) meebrengen om na de ingreep aan te doen. • • • Na een Pesa mag u vrijwel direct naar huis. Bij een Tese ligt dit anders. U verblijft op de polikliniek totdat u de uitslag van de arts heeft gekregen en de wondcontrole heeft plaatsgevonden. In de tussentijd mag u eten en drinken en laat u zien dat u geplast heeft. Leefregels BELANGRIJK! Voor een zo optimaal mogelijke behandeling moet u de volgende voorzorgsmaatregelen en leefregels in acht nemen. Als u in de drie maanden voorafgaand aan de Pesa en/of Tese koorts heeft gehad of ernstig ziek was, is het belangrijk de ingreep uit te stellen. Dit omdat het 74 dagen duurt om zaadcellen aan te maken. Eén moment van ziekte of koorts kan genoeg zijn om aanwezige zaadcellen te vernietigen. Om uzelf de beste kansen te geven dat er zaadcellen gevonden worden is het belangrijk dat u drie maanden voorafgaand aan de ingreep niet ziek bent geweest of koorts heeft gehad. Hoe moeilijk ook, bel ons en stel de ingreep uit. 2 Drie maanden voorafgaand aan de ingreep Leefregels: Stoppen met roken. Alcoholpieken vermijden. U mag een glas alcohol per dag drinken; op een feestje twee glazen. Er kan niet ‘gespaard’ worden om bij een bepaalde gelegenheid meer dan twee eenheden te drinken. Warmte ter hoogte van uw kruis vermijden: Geen elektrische deken. Geen bad nemen, alleen kort douchen. Geen sauna, geen jacuzzi, geen bubbelbad, geen wellness. LAPTOP NIET OP SCHOOT HOUDEN (ook niet met een kussen er tussen). Mobiele telefoon in de jaszak houden. Sportinspanningen op hetzelfde niveau houden. Als u vaak aan spinning doet of wielrennen, breng dit terug naar maximaal eenmaal per week. Op de polikliniek overleggen we met u of u dit schema kunt verzwaren. Verzorgingsproducten vermijden, deze bevatten weekmakers. Shampoo, douchezeep, deodorant en after shave zijn wel toegestaan. Starten met een multi-vitamine-preparaat, er zijn veel supplementen op de markt. Met volgende producten zijn ook medisch studies uitgevoerd: Proxeed®, Pro-Fertil®. Beiden zijn te verkrijgen bij de apotheek of via internet. • • • • • • Erfelijkheidsonderzoek Tijdens uw eerste bezoek aan de polikliniek Urologie wordt bloedonderzoek verricht, ook voor erfelijkheidsonderzoek. Hiermee willen we uitsluiten dat een erfelijke afwijking oorzaak is van de onvruchtbaarheid. De uitslag van dit onderzoek kan inhouden dat wij u geen behandeling (PESA/ TESE) kunnen aanbieden. Deze bloeduitslagen worden enkele weken na uw bezoek, telefonisch met u besproken. Na een dergelijke uitslag volgt een afspraak met een arts van de afdeling klinische genetica die u zal uitleggen wat dat voor u betekent. 3 Voorbereiding De ingreep gebeurt steriel. Wij verzoeken u thuis uw balzak en het gebied er omheen te scheren. Bij voorkeur een week vóór de ingreep, zodat eventuele wondjes de tijd hebben om te genezen. Dit vermindert het risico op infectie. Vanwege de steriele omgeving mag uw partner niet bij u blijven tijdens de ingreep. De ingreep Tijdens de ingreep hoeft alleen het onderlichaam ontbloot te zijn. De balzak wordt bestreken met jodium en er worden steriele doeken omheen gelegd. Vervolgens wordt u plaatselijk verdoofd. Bij een Tese opent men het kapsel om de bal (tunica albuginea) met een kleine snede zodat een deel van het teelbalweefsel verwijderd kan worden (het biopt wordt afgenomen). Daarna sluit men alles met oplosbare hechtingen. Nazorg Vanwege de verdoving en de kans op nabloeden mag u niet zelf naar huis wandelen, fietsen, rijden of met het openbaar vervoer reizen. Daarom verzoeken we u iemand mee te nemen die u naar huis rijdt. Hoewel het een kleine ingreep is, is het verstandig dat u na de behandeling een aantal adviezen in acht neemt. Dit voor een goed verloop van uw herstel en om de kans op nabloedingen te verminderen. De dag na de behandeling mag u weer douchen. Baden, zwemmen en saunabezoek is pas weer toegestaan als de wond goed genezen is. Daarnaast: Eerste drie dagen volledige rust neemt. Eerste week moet u een strakke onderbroek of zwembroek dragen. Deze houdt de balzak op zijn plaats waardoor de pijn vermindert. Mensen met een actief beroep wordt aangeraden zeven dagen rust te nemen. Deze rustperiode vermindert de kans op nabloedingen. De eerste vier weken na de ingreep worden sporten (bijvoorbeeld judo, voetbal, hockey, maar ook darten en biljarten) afgeraden. Voorzichtig wandelen • • • • 4 • • • mag wel weer na één week. Na vier weken kunt u uw normale activiteiten weer langzaam hervatten. Bij pijn na de ingreep kunt u paracetamol tabletten innemen (maximale dosis, 4 x 500 tot 1000 gram per dag, tenzij anders vermeld). Gemeenschap kan vanaf de zevende dag, indien de pijn het toelaat. Masturberen vanaf de vierde dag, indien de pijn het toelaat. Uitslag en controle Twee weken na de ingreep heeft u een afspraak op de polikliniek Voortplantingsgeneeskunde. Deze afspraak dient u zelf te maken. De fertiliteitsarts bespreekt met u en uw partner het resultaat en de gevolgen voor de toekomst. Als de wond vlot geneest, hoeft u niet meer op controle te komen bij de uroloog of verpleegkundig specialist. Neem bij twijfel altijd contact op. Zo nodig wordt een afspraak gemaakt. Omdat het verwijderde testisweefsel niet opnieuw aangroeit zijn onderzoeken nodig om te bekijken of uw testosteronwaarde niet teveel is afgenomen. Testosteron is belangrijk voor de sterkte van botten en spieren gedurende het hele leven. Bij een te lage testosteronwaarde kunt u als het ware ‘overgangsklachten’ krijgen. Na twaalf maanden wordt uw testosteronwaarde gecontroleerd. Dan wordt ook een echografie van het scrotum (balzak) gemaakt. Hiervoor krijgt u een afspraak. Met het echografisch onderzoek kan worden vastgesteld of uw teelbal goed hersteld is van de behandeling. Belangrijke informatie: Teelbalkanker Mannen met een verminderde vruchtbaarheid hebben een hoger risico op teelbalkanker. Bij een TESE-behandeling nemen we ook een klein stukje weefsel af voor celonderzoek en onderzoeken dit op sporen of voortekenen van teelbalkanker. Het onderzoek van dit weefsel duurt vier tot zes weken. Zes weken na de ingreep krijgt u een belafspraak voor het bespreken van dit resultaat. Indien u wenst kan dit ook een poliklinische afspraak worden. 5 Na de ingreep blijft zelfonderzoek van de teelbal belangrijk. Het is voldoende als u eenmaal per zes weken de teelbal zelf onderzoekt. Wanneer u twijfelt, vraag dan de huisarts om een echo van het scrotum. De Pesa/Tese ingreep zelf verhoogt de kans op teelbalkanker niet of leidt niet tot kanker. Annuleren van afspraken Wanneer u niet in de gelegenheid bent om de ingreep door te laten gaan willen wij u dringend verzoeken dit zo spoedig mogelijk aan ons te laten weten. Dit om alle plekken te benutten en andere patiënten niet onnodig lang te laten wachten. Voor het annuleren van afspraken kunt u ook het contactformulier invullen op onze website: www.radboudumc.nl/afspraakurologie. 6 Noteer hier uw vragen 11-2014-6208 Adres Polikliniek Urologie Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 725, Poliplein C0 Contact 024 - 361 38 03 Bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 - 16.30 uur (volg het keuzemenu). Radboud universitair medisch centrum