De regisserende opdrachtgever

DE REGISSERENDE
OPDRACHTGEVER
22 APRIL 2014
OPENING EN TOELICHTING REGISSEREND
OPDRACHTGEVERSCHAP
Jan Boeve
Directeur Aedes vereniging van woningcorporaties
#opdrachtgeverschap
REGISSEREND OPDRACHTGEVERSCHAP;
DE THEORIE
Marleen Hermans
Hoogleraar Opdrachtgeverschap TU Delft
#opdrachtgeverschap
Regisserend
Opdrachtgeverschap
Prof.dr.ir. Marleen Hermans
Publiek opdrachtgeverschap in de bouw, TU Delft
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
4
Relevantie opdrachtgeverschap
• Bouwsector moet veranderen. Economische crisis als
katalysator.
• (Publieke) opdrachtgever als ‘change agent’ voor de
verandering van de sector.
• Veranderingen zijn gewenst in:
• Interactie & samenwerking met en in de keten
(nieuwe samenwerkingsvormen).
• De eigen interne organisatie en sturing,
competenties en capaciteit.
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
5
Publiek opdrachtgeverschap in de bouw
De wijze waarop een organisatie in de publieke sector ten
aanzien van haar verantwoordelijkheden in de gebouwde
omgeving haar interactie met de markt intern en extern
vormgeeft en ten uitvoer brengt.
Leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap wil een bijdrage leveren
aan de professionalisering van opdrachtgevers binnen dit
specifieke domein.
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
6
Werkgebied
publiek opdrachtgever
Stakeholder
I
Stakeholder
II
HET
Stakeholder
…
BEANTWOORDEN AAN MAATSCHAPPELIJKE
INFRASTRUCTUUR
&
EN CONTRACT-/
HUISVESTING
LEVERANCIER B
LEVERANCIER C
LEVERANCIER …
Intern
Opdrachtgeverschap
mede mogelijk gemaakt door
INKOOP-
MIDDELEN
EFFECTIEVE EN EFFICIËNTE KETEN
GEBRUIKER …
AAN PRIMAIRE ORGANISATIEDOELEN
EN DE EFFICIËNTE EN EFFECTIEVE INZET VAN
LEVERANCIERSMANAGEMENT IN EEN
GEBRUIKER 3
BIJDRAGE
VAN PRODUCTEN EN DIENSTEN
GEBRUIKER 2
LEVERANCIER A
Publieke
organisatie
HET
GEBRUIKER 1
LEVEREN EN MANAGEN VAN ADEQUATE
EN POLITIEKE VERWACHTINGEN EN EISEN
Extern
Opdrachtgeverschap
Challenge the future
7
Beschouwingsniveaus
Beschouwing vanuit twee perspectieven:
•
De opdrachtgevende organisatie
•
Opdrachtgeven in een specifieke opgave
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
8
Professioneel opdrachtgeverschap
Onder professionalisering verstaan we:
‘bewust bekwaam’ te laten zijn, blijven en/of worden
in alle aspecten van het opdrachtgeven
in alle fasen van de levenscyclus van de gebouwde omgeving.
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
9
Aspecten van professioneel
opdrachtgeverschap
• Organisatie en beleid
• Cultuur en mensen
• Omgaan met politiek, gebruikers & overige stakeholders
• Integrale afwegingen
• Invulling van maatschappelijke rol
• Omgaan met publieke spelregels
• Interactie met en ruimte voor de ‘markt’
• Professioneel handelen in opgaven
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
10
Woningcorporaties als opdrachtgever
• Projecten in ontwikkeling: ca. 4 miljard
• Onderhoudslasten: ca. 3,2 miljard
(Sectorbeeld CFV 2013)
Huidige opgaven:
• Verbetering, aanpassing, verduurzaming
• Onderhoud
• Afstoot
• Nieuwbouw
Afbeelding: www.rijssensnieuws.nl
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
11
Regisserend opdrachtgeverschap
•
•
•
•
•
•
•
Kerntaken
Sturing markt bedrijfsdoelen & eindresultaat
Laagste kosten -> TCO & LCC
Inspanningsgericht -> beloning naar prestatie
Innovatie & kennis markt
Risico’s (ver)delen
Financiering (deels) bij marktpartijen
• Maar ook:
Onderling samenwerken
vanwege schaalgrootte, kennis
& vaardigheden
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
12
‘Nieuwe’ samenwerkingsvormen
Type
Doel
VRAAGGESTUURD
Geïntegreerde contracten, Sturen op eindresultaat, ‘huisvesting als
maincontracts
dienst’
ESCO’s, DBFMO’s
TCO / LCC, financiering en financiële
prikkel bij markt
Raamcontracten /
Inkoopsamenwerkingsverbanden
Benutten van schaalvoordelen en
bundelen van expertise
(objectongebonden)
Partnerships / allianties /
ketensamenwerking
Stroomlijnen van belangen, samen
ontwikkelen
AANBODGESTUURD
Conceptontwikkeling
mede mogelijk gemaakt door
Gestandaardiseerd integraal product, lean
keten, gezamenlijke ontwikkeling
Challenge the future
13
Nieuwe samenwerkingsvormen en
hun effect
• Ketensamenwerking (CPI):
• Analyse 3 ketens
• Halvering voorbereidingstijd
• Reductie bouwkosten 10 – 30% besparing
• DBFM(O) bij het rijk (AR):
• Aanbesteding & bouw binnen tijd en budget
• Budget o.b.v. NCW langjarig: 5 – 20% besparing
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
14
Prestatie-contracten onderhoud
-/- 20% kosten (Straub, 2009)
Lange termijn afspraken & ontwerpvrijheid
als belangrijke randvoorwaarden!
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
15
Aandachtspunten
• Verbinding tussen bestuur en werkvloer
• Structurele inbedding
• Rolbewust en rolvast
• ‘Not invented here’ of ‘de kalkoen bij het kerstdiner’
• ‘Het moet de eerste keer goed’
• ‘De anderen doen het ook’
• Onvoldoende capaciteit (kwaliteit & kwantiteit)
• Koppeling ‘werelden’ b&o & projecten
• Te veel of te weinig vertrouwen in markt
Afbeelding: www.dekritischebelegger.nl
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
16
Conclusies
• Opdrachtgeverschap:
Geen project ‘kunstje’, maar organisatie rol
• Inbedden van hoog tot laag
• Vernieuwing vraagt leiderschap en volharding
• Samenwerkingsvormen kiezen die bij
organisatie(ontwikkeling) passen
• Durven leren, kennis bundelen
• Niet alles tegelijk
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
17
REGISSEREND OPDRACHTGEVERSCHAP;
DE PRAKTIJK
Alfred van den Bosch
Directeur Vastgoed & Advies - De Alliantie
#opdrachtgeverschap
Tactiek is niet je man uitschakelen.
Nee, het is weten waar je mee bezig bent.
Alfred van den Bosch
Directeur Vastgoed & Advies,
de Alliantie
Onderhoud: Hoe bont kun je het maken?
- Het moet en kan anders.
- Alleen zelf doen wat moet.
- Meer rendement/ lagere kosten.
- Met minder en professionelere bedrijven.
Anders kijken, anders denken, anders doen.
Inzet van de Alliantie
Planmatig onderhoud
Waardebehoud bezit.
In stand houden.
Energetische investeringen
Reductie woonlasten.
Maatschappelijk rendement (co2).
Opgave ca 1.300 woningen per jaar
naar label B.
Financiële kaders:
75 miljoen onderhoud, waarvan ca 40 miljoen
planmatig onderhoud.
90 miljoen investeringen bestaand bezit.
25% structurele kostenreductie in 3 jaar
Anticiperen op toekomstperspectief:
goed prognosticeren.
Slim combineren, aansluiten op bestaande
programma’s, integrale benadering.
Goedkoper werken door ketenintegratie,
reductie faalkosten
Aandeel per activiteit
60%
50%
40%
Aandeel
Verslimmen door innovatie in product en beheer.
Planmatig & Contractonderhoud
Inkoop: mutatie & reparatie
30%
Verduurzamen en verbeteren
20%
Renovatie
10%
0%
2012
2013
2014
Jaar
2015
2016
Eerst anders organiseren en realiseren.
1. Van losse projecten naar
productiestromen.
2. Woningtypen:
standaard concepten per
archetype
Ons beeld van de markt:
“onderhoudsbedrijven zijn vanuit hun oorspronkelijke
activiteiten ambachtelijk ingesteld”
“Aannemers zijn zakelijker in de
benadering van een opgave”
“Wij moeten nog veel leren maar zij ook”
“Bedrijven moeten vooral doen waar ze goed in
zijn en inzien dat ze niet alles kunnen, ondanks de
verleiding tot hogere omzet”
“Stichtingskosten bij aannemers liggen
lager dan bij onderhoudsbedrijven”
Uitgangspunten voor ons opdrachtgeverschap.
•
We gaan samen ondernemen
•
Inbreng van productie, kennis en
capaciteit.
•
Gericht op de langere termijn
•
Doe je eigen werk gewoon goed
•
Opbrengsten delen
Onze essentie
•
Bereid zijn om opnieuw te ontdekken
•
Benoem het professionele vakgebied, en bepaal positie in het speelveld.
•
Ga uit van professionaliteit,
creëer zakelijke relaties.
•
Bundel krachten.
•
Stap voor stap, maar wel in de breedte
•
Maak meerwaarde meetbaar.
Wat zijn de potentiële opbrengsten.
25
20
Overhead
Innovatie
15
Bijkomende kosten
Productiviteit
10
Risicopot
Aan- en afloop
5
0
2014
2015
2016
2017
Proces ketensamenwerking Verduurzamen en Verbeteren projecten de Alliantie
Projectgebonden
Bewoners
Participatie/
strategie
Voorbereiden
Draagvlak (70% instemming)
Uitvoeren
Nazorg
Uitvoeren
Opleveren
Verbeterpunten vastleggen
(80%)
MJIB
PVE
Clustering
Nijhuis Bouw B.V.
Rutges Vernieuwt
Co-makers
T = -3 jaar
Opname
project
(100%)
Project
plan
Oplossing/
ontwerp
Lege
woning
T = -0,5 jaar
Beheren
T = 0 jaar
Rood = Nijhuis Bouw B.V. en Rutges Vernieuwt
Tools/ proces/ documenten
Menu kaart
(KiB)
Versie: 27-9-2013
Voorbereiden
Vergunning
T = -1,5 jaar
Projectongebonden
Bewoners
keuze
Modelwoning
Blauw = de Alliantie
Verbeter
innovatie
team
Opname
adres
Configurator
Integraal
ontwerp
QESH
Participatie
strategie/
bouwstenen
model
Innovatie
Afspraken
en
contracten
Dit model is een product van:
Proces
Definities
Verbeteren
Evaluatie
Opdracht
de Alliantie
Menukaart en Configurator:
verbinding voor gestandaardiseerde keuzes.
projectgebonden
projectongebonden
Algemeen management
Programmering en Projecten
Menukaart (KiB)
Configurator
Productie
Productie
Opname/inspectie
Innovatie productselectie
Integraal ontwerp
Bewonersparticipatie
Projectmonitoring/QESH
Lean methodiek en toepassing
Wat is resultaat?
Projectgebonden
- Aansluitende projectprogrammering zorgt voor treintjes in de
voorbereiding en in de uitvoering.
- Projectopname, asbestinventarisatie, woningopname,
projectvoorbereiding inclusief de uitvoering van de participatiestrategie
gebeuren op tijd en met voldoende tijd.
Projectongebonden
- Van unieke processen; ‘het wiel steeds opnieuw uitvinden’, naar
herhalende verbeterprocessen met inzet van projectongebonden
hulpmiddelen.
- Door gestructureerd het verbeteren en innoveren een plek te geven in
het proces en voor het verbeteren van de hulpmiddelen, wordt het
resultaat steeds beter.
De eigen organisatie:
•
Andere rol.
•
Compacter, gerichter.
•
Vanuit vastgoedmanagement en opdrachtgeverschap.
•
Nieuwe energie.
•
Moeilijke boodschap.
PAUZE
#opdrachtgeverschap
ROUTEPLANNER OPDRACHTGEVERSCHAP
Leentje Volker en Reinier van der Kuij
CPI
#opdrachtgeverschap
Link naar de website met het filmpje
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
36
Kortom: ROP in 4 delen
1. Toelichting Routeplanner
- Uitgangspunten, doel, gebruikshandleiding en basis
2. Routeplanner
-
14 vragen op de ‘waarom’ – kant
- 7 vragen project, 7 vragen organisatie
Antwoord leidt tot ‘past’ of ‘past niet’ bij een
organisatievorm
3. Uitleg keuzes:
-
Toelichting van achterliggende redenen voor de keuze
‘past’ of ‘past niet’
4. Handvatten uitwerking
-
De uitwerking van een bepaalde organisatievorm, de
‘wat’ en de ‘hoe’
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
37
De vragen in ROP
14 Onderwerpen (vragen) waarvan een andere visie /
aanpak leidt tot een verschil in aanpak qua organisatie
- Op basis van literatuur, praktijk en spiegeling met een
begeleidingsgroep
- Project-specifiek en organisatie-eigenschappen
Project:
Opgave
Doelstellingen
Levenscyclus
Financiering
Participatie
Repetitiefactor
Draagvlak
Organisatie:
Concurrentiepositie
Competenties
Karakter medewerkers
Rol opdrachtgever
Vastgoedrollen
Cultuur
Innovatiebehoefte
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
38
De antwoorden in ROP
De antwoorden zijn gelinkt aan de meest ‘passende’
organisatievorm
-
Iedere vraag ‘losstaand’ gelinkt
Antwoord leidt tot ‘past’ of ‘past niet’ bij een organisatievorm
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
39
De organisatievormen in ROP
3: Coordineren
2: Opsplitsen
1: Aansturen
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
4: Verbinden
40
De discussie door gebruik van ROP
3 Lijnen van discussie
1. Over het antwoord per vraag
2. Over de relatie met de organisatievorm: onderwerp leidend >
dus organisatievorm daarop kiezen of organisatievorm leiden
en daarop het onderwerp anders invullen
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
41
De discussie door gebruik van ROP
3. Over de weging van onderwerpen onderling
Disclaimer: onderstaand overzicht geeft een indicatie welke organisatievorm past bij het project en de organisatie, het is geen 'absolute
waarheid'. Gebruik het niet als 'de meeste stemmen gelden', maar bediscussieer de achterliggende vragen en antwoorden en maak op
basis daarvan een keuze.
"Geschikt"
"Niet geschikt"
Aantal keer dat antwoord past bij een bepaalde
organisatievorm
Overzicht alle antwoorden:
Aantal keer dat een antwoord niet past bij een
bepaalde organisatievorm
8
8
6
6
4
4
2
2
lichte kleur is project,
donkere kleur organisatie
0
0
Aansturen
Opsplitsen
Coördineren
Verbinden
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
Aansturen
Opsplitsen
Coördineren
42
Verbinden
De discussie door gebruik van ROP
3. Over de weging van onderwerpen onderling
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
43
ROP
1. Transparante tool
2. Input voor discussie over opdrachtgeverschap
3. Geeft richting aan de zoektocht naar invulling
organisatievorm
- Bewuste keuze
- Onderlinge afstemming
- Gelijke uitgangspunten
in opdracht van Aedes
Reinier van der Kuij / Leentje Volker
44
DEBAT HET ‘HOE OVERLATEN AAN DE MARKT’.
• Wat levert dat op? En zijn bouwpartijen en corporaties
er klaar voor?
Debat met:
Marleen Hermans (TU Delft)
Alfred van den Bosch (de Alliantie)
Joost Fijneman (Bouwend Nederland)
Carel Hagemans (Onderhoud NL)
#opdrachtgeverschap
EINDE
BEDANKT VOOR UW
AANDACHT
#opdrachtgeverschap