Kozakkenroute 25 km - Kozakken in Deventer

Kozakken-fietstocht ca. 25 km
22 november 1813: Kozakken vallen Franse soldaten aan die bezig zijn gebouwen rond de
stad te verbranden. Prent van J.E. Marcus naar een tekening van N.B. Sonnenberg.
Start voor De Waag aan de Brink
De Waag is gebouwd in 1528. Dit is de oudste Waag van Nederland. In de koperen ketel werd
in 1434 een muntmeester (Van Batenburg) gedompeld in kokende olie, als straf voor
valsemunterij. Deze ketel is door soldaten tijdens de Franse overheersing beschoten.
Bij de definitieve overgave van de Fransen op 26 april 1814 hebben Kozakken de ketel
wellicht ook nog beschoten. Zij hebben toen zeker met hun kleine paarden over de Brink
gegaloppeerd. Het beruchte hoera!, de aanvalskreet van de Kozakken, zal daarbij niet meer
hebben geklonken.
Met het gezicht naar de Waag: rechts de Waag passeren en RD de Polstraat in.
Aan het eind
LA… Grote Kerkhof
RA…Volgen Grote Kerkhof (was tot halverwege 17e eeuw begraafplaats)
LA… Bij restaurant Dikke van Dale
U komt nu bij de IJssel en de veerpont. Aan de overzijde ziet u het IJsselhotel met daarachter
het Worpplantsoen. In de Franse tijd was dat plantsoen een prachtig stadspark met daarachter
de hoven: tuinen en buitenhuisjes van de gegoede burgerij. In het najaar van 1813, toen de
Fransen zich na de ‘Volkerenslag’ bij Leipzig terugtrokken kapten de Fransen alle bomen en
verbrandden de huisjes op de hoven en elders rond de stad. Dit om het schootsveld vanuit de
stad vrij te maken in de strijd tegen de oprukkende vijand. De Kozakken hebben daar en
elders rond Deventer de hele winter bivakken gehad.
Na 1814 zijn nieuwe bomen geplant en in de jaren dertig van de vorige eeuw verrees op De
Hoven een woonwijk.
Vanaf circa 1600 tot in 1948 heeft hier een schipburg gelegen, die de Fransen tijdens de
oorlog in 1813/1814 onklaar maakten.
RA…Bij verkeerslichten (bij de IJssel). De Welle, Kapjeswelle, IJsselkade en
Rembrandtkade RD blijven volgen, circa 2,5 kilometer. Na de bocht naar rechts
aan de rand van de stad:
LA…Hoevelmansweg (bij de waterzuivering). Deze wat kronkelige weg ca. 1,5
km volgen tot aan de IJsseldijk.
RA…IJsseldijk (gevaarlijke oversteek!!!), na 20 m
LA…Kozakkenweg.
(Rechts op de dekzandrug treft u de zogeheten Kozakkenlinde. De Kozakken gebruikten
dergelijke bomen vaak als uitkijkpost. Vanaf deze plek was destijds goed zicht op de stad en
de rivier. Deze Hollandse linde, ook wel een liefdesboom genoemd, was enkele jaren geleden
nog 24 meter hoog en zou volgens sommigen al 500 jaar oud zijn.
Tijdens en na de Napoleontische tijd, toen er Kozakken in onze streken legerden, werden de
paarden die onderweg stierven, begraven bij deze dikke bomen. Dat gebeurde bij deze
Kozakkenlinde, maar ook in Wapenveld, waar vandaan de Kozakken via de IJssel bij Veessen
naar het zuiden trokken.
Deze kozakkenlinde is in 2002 drastisch gesnoeid. Zeven kandelaren steken nu de lucht in.
Lindebomen worden gekarakteriseerd als bomen van de liefde, omdat in de volkscultuur
linden als zachtaardig worden bestempeld. De bladeren zijn hartvormig en voelen zacht aan.
Ook de geur van de linde tijdens de bloei is aanleiding voor deze benaming.
In de vroege middeleeuwen werd de aanplant van de linde al door keizer Karel de Grote (782814) bevorderd. In de 16e eeuw werd de linde veel gebruikt voor aanplanting bij
middeleeuwse kastelen.
1e LA…Bouwhuisweg
1e LA…Schapenzandweg
RA…Bij koetsierswoning klinkerweg volgen langs huize Nieuw Rande.
Nieuw Rande werd in 1856 gebouwd in opdracht van de in Deventer geboren Albert Duymar
van Twist. Hij was tussen 1851 en 1856 gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Hij kreeg
nationale bekendheid door zijn prominente aanwezigheid in het boek ‘Max Havelaar’ van
Multatuli. Het park is ontworpen door de bekende tuinarchitect Zocher, die ook het
Vondelpark in Amsterdam ontwierp. Op Koninginnedag 2003 waren leden van het koninklijk
huis hier te gast.
Sinds 2013 is het buitenhuis hotel, café en restaurant Geb en Gaia. U kunt hier even genieten
van de fraaie omgeving met een drankje en een Kozakkenkoek.
RA…Sallandsweg
1e LA…Randerpad (hier was ooit een vossenfarm) en einde weg
RA…Randerstraat, meteen
LA…Bockhorsterstraat (de tuin van Herma´s border is te bezichtigen)
LA…(na ca. 800 m) Grindweg in, folly (pseudo ruïne) richting havezathe De
Haere.
De geschiedenis van havezathe De Haere gaat terug tot in de 14e eeuw. Op het terrein staat
een folly (een nep-ruïne). Bij het betreden van de folly wordt een sensor in werking gezet en u
hoort tekstdichter André Manuel. In het gazon tegenover de folly staat een tot zes meter
boven de grond afgezaagde beuk, een sculptuur met als thema oorlog, vrede en de tijd.
In De Haere is sinds 2013 horecagelegenheid de Culture Club gevestigd. Ook hier kunt u
genieten van de omgeving onder genot van een drankje en een Kozakkenkoek.
Voor de havezathe:
RA… tot aan Haereweg en daar
(In gazon treft u een tot 6 meter boven de grond afgezaagde beuk, een sculptuur met als
thema oorlog, vrede en de tijd).
RA…en na ca. 300m weer
LA…Haereweg blijven volgen en na ca.750 m
RA…Kletterstraat.
U treft hier Sherman-tanks aan. Deze tanks maakten deel uit van de IJssellinie,
verdedigingswerken tijdens de koude oorlog (1950-1968). In 1813 werden de Pruisische en
Russische soldaten en de Kozakken tenminste nog verwelkomd als verdrijvers van de
Fransen. Zo’n 150 jaar later werd de IJssellinie aangelegd om bij een oorlog met de Russen de
IJsselvallei snel onder water te kunnen zetten. Meer dan 30 bunkers met even zoveel tanks
werden aan weerszijden van de IJssel geplaatst. Het gehele plan was zeer geheim. De
bevolking wist (officieel) van niets.
Kletterstraat gaat na ca. 500 m over in de Puinweg. Direct over het spoor
RA…Diepenveenseweg. Na een kleine 400m
LA…Holtermanspad. Bij T-splitsing RA Holtermansdijk. Daarna
LA…Diepenveenseweg blijven volgen. Na ca. 800m scherpte bocht naar rechts.
1e LA…Lange Dijk. Na ca 500m
LA…Molenweg. Na ca 600m
RA…2e zandpad naar Zoogenbrink
(Ruim 300 jaar oude boerderij.Vroeger verzamelplaats voor varkens, die later naar de markt
werden gebracht in Deventer).
RA…bospad volgen en bij T-splitsing rechts aanhouden. Na ca. 300 m links
aanhouden. Na ruim 500 m.
RA…Eikelhofweg
RD…Boxbergerweg oversteken wordt Bevrijdingsweg.
De Bevrijdingsweg verwijst in de eerste plaats naar de bevrijding van de Duisters in mei
1945. Maar evengoed verwijst de naam naar de bevrijding door de Kozakken in april 1814.
Verschillende regimenten Kozakken trokken door deze regio. Bij Olst was, tussen Fortmond
en Veessen, aan de overzijde van de IJssel, in november 1813 zelfs enige tijd een
Kozakkenbrug. De Kozakken en de Pruisische/Russische soldaten hadden oversteekplaatsen
nodig om snel door te kunnen stoten richting Holland. Dat is mede dankzij de tijdelijke
schipburg ook gelukt.
In 2005 is tussen Fortmond en Veessen een pontje in gebruik genomen, dat het Kozakkenveer
wordt genoemd. Het is jaarlijks in de vaart van 1 april tot 1 oktober en zetten voetgangers en
fietsers over. (zie ook www.kozakkenveer.nl)
RD…Langs voormalig spoorwegstation. (zie slagboom)
Het station maakte deel uit van de Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij DeventerOmmen(OLDO) van 1910-1935. Aanvankelijk reden er vijf treinen per dag. Na de opkomst
van de autobus was het snel bekeken met de spoorlijn. Bij de bezuinigingsoperaties in de
jaren dertig viel het doek voor veel lokaalspoorwegen. Op 14 mei 1935 reed de laatste trein
van Ommen naar Deventer.
RD…Het oude spoorwegtalud ca. 2 km blijven volgen en aan het eind
LA…Verlengde Randerstraat
2e RA…Averlose Houtweg ruim 1,5 km (rechts aanhouden) volgen tot
Boxbergerweg, oversteken (pas op!!!)
LA…Boxbergerweg (fietspad )
RD…Bij 1e rotonde
RD…Bij 2e rotonde (Laan van Borgele)
RD…Bij 3e rotonde rechtdoor. Einde op t-kruising
LA…Ceintuurbaan
RA…op rotonde: Diepenveenseweg. Na ca. 600m
RA…Hoge Hondstraat. 2 viaducten onderdoor. Wordt Stationsstraat. Voor
station bocht naar volgen.
RD…Singelstraat
LA…Brinkpoortstraat
RA…Keizerstraat. (naam wordt ontleend aan keizer Karel V)
RD…Brink
(In de middeleeuwen werden op de Brink wel vijf jaarmarkten gehouden, die telkens twee
weken duurden. Vanuit heel Europa kwamen handelslieden naar Deventer om zaken te doen.
De huidige Goede Vrijdagmarkt doet nog aan deze jaarmarkten denken. Op vrijdag en
zaterdag zijn op de Brink nog steeds weekmarkten. Verschillende evenementen spelen zich
jaarlijks op en om de Brink af.
Einde van de fietstocht bij De Waag.
Wij hopen dat u heeft genoten van deze tocht. Deventer gastvrije Hanzestad
biedt een prachtige binnenstad. Op woensdag en zaterdag zijn vanaf de Waag
mooie en interessante stadswandeling onder leiding van een stadsgids. Ook kent
Deventer talrijke evenementen. Alle activiteiten in Deventer kunt u vinden op
www.vvvdeventer.nl.
Deze fietstocht is ontwikkeld door het Gilde Deventer (zie www.gildedeventer.nl).

Download Report