GRIEGS PIANOCONCERT donderdag 27 november – zondag 30 november Roberto Benzi dirigent | Igor Roma piano 125 Het Gelders Orkest Jacinta Molijn contrabas Het concert van vandaag begint met twee eenzame pizzicato-tonen van de contrabassen waarna aarzelend een wals op gang komt. Een prachtige melodie ontstaat in de celli en eerste violen. U zult merken dat de contrabassen samen met de tweede- en altviolen deze melodie zijn schwung en melancholische kleur geven – een geweldige taak! Het pianoconcert van Grieg is een andere muzikale parel in het programma. Door pianolessen was ik als kind al vertrouwd geraakt met het klassieke repertoire, maar dit stuk heeft voor mij als tiener de fascinerende wereld van de klassieke orkestwerken geopend. César Franck was voor mij aanvankelijk vooral een orgelcomponist. Mijn moeder was amateurorganiste en mocht altijd op het kerkorgel studeren. Zo nu George Wiegel directeur Roberto Benzi heeft ontzettend veel betekend, voor zowel het orkest als het publiek. Natuurlijk hebben wij hem daarom gevraagd om het jubileum te komen vieren. Met ons maar vooral ook met u. Ditmaal met een onvergetelijk pianoconcert. compositiestijl tot in mijn vezels kunnen opnemen. Toen dan ook diens symfonie op de orkestlessenaar verscheen bleek voor mij al na enkele maten: dit is Franck ten voeten uit! foto: Ans Dekkers foto: Janneke Roelofs en dan vergezelde ik haar en zo heb ik Francks PROGRAMMA Jean Sibelius | 1865 – 1957 Valse triste, opus 44, no.1 Edvard Grieg | 1843 – 1907 Pianoconcert in a, opus 16 • Allegro molto moderato • Adagio • Allegro moderato molto e marcato pauze César Franck (1822-1890) Symfonie in d • Lento - Allegro non troppo • Allegretto • Allegro non troppo Roberto Benzi dirigent Al meer dan 65 jaar zit Roberto Benzi in het vak. de Berliner Philharmoniker, het Phildelphia Niet verwonderlijk voor een dirigent die al op Orchestra en in Nederland onder meer 10-jarige leeftijd aan zijn carrière begon. Die het Koninklijk Concertgebouworkest, eerste schreden zette hij onder de hoede van de het Residentieorkest en het Rotterdams befaamde dirigent André Cluytens. Zijn debuut Philharmonisch Orkest. Hij richtte in 1973 kwam al zeer snel en zo stond hij te boek als de het Orchestre de Bordeaux-Aquitaine op jongste dirigent ooit, een feit waarover in 1950 waarmee hij intensief concerteerde en enkele een op het filmfestival in Cannes bekroonde film plaatopnamen maakte. werd gemaakt. Maar Roberto Benzi was niet zomaar een ‘dirigent in korte broek’. Zoals Josef De band die Roberto Benzi heeft met Krips over hem zei: “Hij is geen wonderkind. Hij Het Gelders Orkest is een warme. Van 1989 tot is als een geboren stuk muziek. Hij dirigeert niet, 1998 was hij er chef-dirigent en traditioneel hij maakt geen muziek, hij ís muziek.” is hij er bijna jaarlijks te gast. Voor zijn verdienste voor de muziek ontving Roberto Benzi In zijn lange loopbaan heeft hij ontelbare orkes- diverse onderscheidingen. In Nederland ten geleid in concerten en operaproducties, werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van zoals de London Philharmonic Orchestra, Oranje-Nassau. Igor Roma piano Hoewel hij is geboren in Duitsland, is Igor Roma China en Zuid-Afrika. Bijzonder is de samen- een echt Italiaans pianist die in Nederland zeer werking met collega-pianist Enrico Pace. Zij actief is. Na een gedegen opleiding in Italië, gaven diverse recitals als pianoduo en concer- won hij wereldwijd talloze prijzen op vele teerden ook in een speciaal programma met concoursen. twee slagwerkers. Maar ook de samenwerking Zijn carrière kwam echter pas goed op gang, met jazzpianist Harmen Fraanje bleek zeer nadat hij in 1996 in Utrecht op overtuigende succesvol. Hun naadloze afwisseling tussen wijze het prestigieuze Internationale Franz klassieke composities en improviserende jazz Lisztconcours had gewonnen. trok een groot publiek. Het leidde tot een uitgebreide tournee door ons Igor Roma is een uitstekend arrangeur die voor land en gastoptredens bij diverse Nederlandse zijn tweede cd ‘Encores’ zelf de arrangementen orkesten, waaronder het Rotterdams schreef. Daarnaast is hij een enthousiaste Philharmonisch Orkest en het Nederlands docent die aan diverse conservatoria master- Philharmonisch Orkest. classes geeft. Ook als jurylid voor concoursen is hij actief. In die laatste hoedanigheid – namelijk Inmiddels geniet Igor Roma ook ver buiten betrokken bij de internationale selectierondes – Nederland grote bekendheid en gaf hij concer- is hij weer terug bij waar zijn succes ooit begon: ten en recitals in onder meer Italië, Frankrijk, het Liszt Pianoconcours. Valse triste stuk. Maar door de afkoop-deal met Breitkopf We schrijven 1903. Jean Sibelius componeert liet de wals, triest genoeg, na Sibelius rijk te een zestal stukken voor het drama Kuolema maken. Dat de Valse triste nog steeds erg popu- (‘Dood’) van zijn zwager Arvid Järnefelt. Het lair is blijkt uit het veelvuldige gebruik dat de theaterwerk flopt maar Sibelius vergeet één filmindustrie ervan maakt; ook op het concert- stuk eruit niet. Een ‘Tempo di valse lente – Poco podium wordt zij nog regelmatig uitgevoerd. risoluto’, geschreven bij een scène waarin een geesten en zij voert, in een laatste levensop- ‘Ik geloof dat het een aantal goede dingen bevat.’ welling, een dans uit met hen. Geen wonder Toen Edvard Grieg in 1858 in Leipzig Clara dat Sibelius kleuren gebruikte die deze surrea- Schumann het Pianoconcert van haar man listische scène konden illustreren. Helaas werd Robert hoorde spelen, maakte dat een ‘on- Kuolema opgeborgen in een diepe la. Maar, uitwisbare’ indruk op hem. Misschien niet zo zoals gezegd, Sibelius vergat zijn wals eruit niet, vreemd omdat Grieg zelf piano studeerde bij reviseerde die op een moment dat hij even in Schumanns vriend Ernst Ferdinand Wenzel. geldnood zat en verkocht de rechten van wat Het lag daarom voor de hand dat hij later zijn hij toen de Valse triste noemde aan uitgeverij eigen Pianoconcert modelleerde naar dat Breitkopf & Härtel. De prijs? Niet meer dan van Schumann. Toch is dat niet het volledige 300 Mark. Zo groot als de flop was bij Kuolema, verhaal. Want tussen die jonge jaren van zo veel succes sorteerde deze Valse triste als los Grieg (hij was 15 toen hij Schumanns concert vrouw op haar doodsbed ligt. Er verschijnen hoorde) en het moment dat hij aan zijn eigen 3 april 1869. Grieg kon dit concert niet bij- begon, gebeurde iets dat zijn leven zou bepalen. wonen wegens verplichtingen met zijn eigen In 1864, na zijn opleiding teruggekeerd uit Philharmonisch Orkest van Oslo, en moest het Leipzig, ontmoette de jonge componist Rikard bijgevolg doen met het verslag van Neupert: Nordraak. Deze Nordraak pleitte voor een eigen ‘Op zaterdag klonk uw goddelijke concert Noorse stijl, gebaseerd op volksmuziek, in door de Grote Zaal van het Casino. De triomf plaats van het klakkeloos volgen van de Duitse die ik had was enorm. Het publiek brak in een voorbeelden. Het was dit streven dat ook in ware storm uit meteen na de cadens in het Griegs concert te horen is. Al direct het over- eerste deel. De drie gevaarlijke critici – Gade, rompelende openingsthema verraadt Noorse Rubinstein en Hartmann – zaten in een loge invloeden, en in het derde deel van het concert en applaudisseerden uit alle macht.’ Neuperts kun je imitaties horen van de typische Noorse enthousiaste verslag was niet het enige bewijs Hardanger-viool met zijn resonerende extra dat het concert onmiddellijk succes had; andere snaren. Bovendien wordt daarin verwezen naar tijdgenoten drukten zich uit in vergelijkbare de ‘halling’, een Noorse dans. termen. De eerste uitvoering markeert het begin van een populariteit die sindsdien ononder- Terugkijkend op de zomer die hij in 1868 in broken is geweest. Ook een vernieuwer als het Deense Søllerød had doorgebracht, schreef Franz Liszt uitte zijn bewondering, maar toch Grieg: ‘De hitte was ondraaglijk, maar toch kijk reviseerde Grieg het werk minstens zeven maal ik op deze dagen terug met genoegen. Ik was en bracht zo niet minder dan driehonderd ongetwijfeld tamelijk lusteloos ten gevolge van veranderingen aan, vaak in de orkestratie. Het de temperatuur, maar ik had ook het gevoel dat wordt tegenwoordig altijd gespeeld in de laat- ik door moest zetten. Het resultaat is dat ik een ste versie – die voltooide de componist slechts concert heb geschreven voor piano en orkest. enkele weken voor zijn dood. Ik geloof dat het een aantal goede dingen bevat. Als ik nu maar in de herfstavonden tijd zou Incompetentie verheven tot dogma? kunnen vinden om het te orkestreren. Maar... Volgens sommigen zou Charles Gounod over die tijd! Ik word zelfs van mijn avonden beroofd. César Francks Symfonie in d verkondigd heb- Neupert zal het in Kopenhagen spelen in de ben bij de première op 17 februari 1889: ‘Het is Muzieksociëteit, net voor Kerstmis.’ de bevestiging van incompetentie, verheven tot dogma’. Gounods uitspraak behoort echter tot ‘Drie gevaarlijke critici applaudisseerden uit alle macht’ de charmante anekdotes waarvan de authenti- Inderdaad zou de bevriende pianist Edmund bronnen kan Gounod deze woorden onmogelijk Neupert, die Grieg ook met raad en daad gesproken hebben, omdat hij op dat moment in terzijde had gestaan, de première verzorgen Londen zat. Ongeacht de vraag of het verhaal in Kopenhagen. Het ontbrak de componist klopt, heden ten dage geldt César Francks sym- echter aan de tijd om het concert te voltooien fonie als zo’n mijlpaal dat de componist gezien en de première moest uitgesteld worden tot wordt als een van de belangrijkste Franse citeit betwijfeld kan worden: volgens andere symfonici van de negentiende eeuw – en dat Scherzo, die aan elkaar verbonden zijn. Ik wilde met slechts één echte symfonie op zijn werklijst. ze dusdanig construeren dat elke tel uit het Andante gelijk is aan een maat uit het Scherzo. Ondanks zijn ‘Franse’ reputatie was César Op die manier kan, na de gezamenlijke ont- Franck helemaal niet geboortig in Frankrijk. plooiing van beide delen, de laatste op de eerste Zijn wieg stond in het toen Nederlandse Luik worden gelegd. De Finale, als in [Beethoven’s] – zijn moeder kwam uit Aken en zijn vader uit Negende, bevat alle thema’s, maar ze verschij- Gemmenich, vlak bij de huidige Nederlandse nen niet louter als citaten. Ik doe er iets mee, grens. In mei 1835 verhuisde de familie naar zodat ze nieuwe elementen worden.’ Parijs, waar de jongeman zijn studies in harmonie en contrapunt voortzette, om later orgel te ‘Dat, een symfonie?’ studeren. Als buitenlander werd hij echter pas Zoals Franck zelf toegaf, beïnvloedde toegelaten tot het conservatorium toen hij in Beethovens stijl hem sterk en kan zijn symfonie 1837 zijn naturalisatiepapieren ontving. beschouwd worden als een combinatie van Franck schreef zijn symfonie laat in zijn leven, klassieke vormprincipes met het contrapunt tussen 1886 en 1888, en droeg haar op aan van een componist als Bach. Los van toespe- zijn goede vriend en leerling Henri Duparc. Zijn lingen op het toentertijd ‘moderne’ idioom van eigen commentaar op deze compositie werd Liszt en Wagner kunnen ook meer conserva- gelukkigerwijze overgeleverd door zijn vriend tieve karaktertrekken onderscheiden worden Pierre de Bréville: ‘Het is een klassieke symfonie. die verwijzen naar bijvoorbeeld Brahms. Maar Er vindt een reprise plaats aan het eind van het meest baanbrekende aan het werk is het het eerste deel, zoals vaker gebeurt in vroegere cyclische principe dat eraan ten grondslag ligt symfonieën om de thema’s op betere wijze te en dat de afzonderlijke delen verbindt. Hoewel introduceren; maar dat doe ik in een andere Francks Symfonie zich heden ten dage in een toonsoort. Dan volgen een Andante en een grote populariteit mag verheugen, had het publiek er toentertijd de nodige moeite mee. Collega-componist Ambroise Thomas wond zich op over het feit dat het openingsthema van een Symfonie in d in korte tijd moduleert naar des, ces, fis, c, Es en dan f. En Vincent d’Indy verhaalde hoe een conservatoriumleraar erover opmerkte bij de première: ‘Dat, een symfonie? Maar, mijn beste mijnheer, wie heeft ooit gehoord over een Engelse hoorn in een symfonie? Noemt u mij één symfonie van Haydn of Beethoven waarin u een Engelse hoorn vindt! U ziet heel duidelijk: deze muziek van die Franck van u is alles wat u maar wilt, maar geen symfonie!’ Overigens zou het niet moeilijk zijn deze man van repliek te dienen: want niet alleen had de cor anglais ofwel althobo al een rol gespeeld in Berlioz’ Symphonie fantastique van ruim een halve eeuw eerder, maar ook is hij terug te vinden in de 22e symfonie van… Joseph Haydn. Frits de Haen © 2014 En beleef nog meer! Beethovens Negende Antonello Manacorda dirigent Rotterdam Symphony Chorus (instudering Wiecher Mandemaker) Lisa Larsson sopraan Cécile van de Sant alt Daniël Norman tenor Andrew Foster Williams bas Beethoven Symfonie nr.9 in d, opus 125 Het Gelders Orkest heeft een prachtig programma voor seizoen 2014 – 2015 voor u samengesteld. De komende tijd valt er nog veel meer moois te beleven. Benieuwd? Neem een kijkje op www.hetgeldersorkest.nl en laat u verleiden. We hopen u snel weer te mogen begroeten bij één van onze concerten! Het is hét Europese volkslied. Beethovens positieve levenshouding en zijn geloof in de mensheid klinken weergaloos door in zijn Negende. Chef-dirigent Antonello Manacorda en Het Gelders Orkest presenteren vuurwerk in de kersttijd. Op het podium staan ook de beroemde Zweedse sopraan Lisa Larsson, het Nederlandse toptalent Cécile van de Sant, de Britten Daniël Norman en Andrew Foster Williams en de zangers van het Laurens Collegium Rotterdam. Nijmegen vr. 19 december Arnhem za. 20 december Apeldoorn zo. 21 december Doetinchem ma. 22 december Arnhem vr. 26 december foto: MASCOLORI Vuurwerk met Vloeimans Symfonie voor angsthazen en durfals Bas Wiegers dirigent Gebaseerd op Moessorgsky’s Schilderijtentoonstelling Eric Vloeimans trompet Eric Robillard verteller De trompetfluisteraar wordt hij wel genoemd. Eric Vloeimans – één van Nederlands allergrootste trompettisten – staat bekend om de fluweelzachte tonen die hij aan zijn instrument weet te ontlokken. Zijn karakteristieke geluid is de enige constante in zijn breed uitwaaierende oeuvre. Hij treedt op met artiesten en ensembles in Europa, Indonesië, China, het Midden-Oosten, Zuid-Afrika en Japan. Wereldwijd komen recensenten superlatieven te kort. Twee jaar geleden deelde hij het podium al een keer met Het Gelders Orkest in een serie – uiterst succesvolle – nieuwjaarsconcerten. De chemie tussen hem en de jonge dirigent Bas Wiegers is onmiskenbaar. Maar ook het orkest staat weer te trappelen! Zutphen vr. 09 januari Nijmegen za. 10 januari Margrith Vrenegoor regie Toek Numan arrangementen Teus van der Stelt licht Alles mag bij dit klassieke concert! Opstaan en een wave doen. Lawaai maken en in je handen klappen, of op je benen, buik en dijen. Dansjes doen. Of een spreekkoor beginnen! Sterker nog… al deze dingen zijn juist de bedoeling! Tijdens de Symfonie voor angsthazen en durfals zingen en dansen alle kinderen in de zaal samen met Het Gelders Orkest. Iedereen kan de liedjes thuis alvast oefenen. En als je wat eerder komt, kun je de liedjes ook nog een keer samen met alle andere kinderen oefenen tijdens de sing-in. Wil je voelen hoe het is om een artiest te zijn? Presentator Emile Zeldenrust geeft je instructies en vertelt tegelijkertijd het spannende verhaal van de jongen die wil leren griezelen! Arnhem zo. 11 januari Apeldoorn do. 15 januari Nijmegen zo. 18 januari _ 11.00 uur Arnhem zo. 18 januari _ 16.00 uur Mede mogelijk gemaakt door de Vrienden van Het Gelders Orkest Vriend worden? Het Gelders Orkest kan niet zonder haar vrienden. De Vereniging Vrienden van Het Gelders Orkest steunt het orkest in brede zin. Financieel, moreel en structureel. Dankzij deze support is een aantal speciale projecten wel mogelijk, zoals bijzonder kostbare concerten en cd-opnames. Per jaar is de bijdrage 35,- en vrienden krijgen daar natuurlijk ook nog iets voor terug! Steun Het Gelders Orkest en word vriend! Voor slechts 35,- een jaar lang vriendschap, Aanmelden kan op drie manieren: en profiteer van: • De antwoordkaart bij de stand bij de • De antwoordkaart opsturen. • Gratis vrienden CD • Algemene ledenvergadering mét concertzaal af geven. exclusief concert (toegang gratis) • Bijwonen van de Orkestrepetities • Vriendentafels • Opera-excursie • Vriendenbrief • Voorrang bij abonnementen Frankering is niet nodig. • Via de website vrienden.hetgeldersorkest.nl/word-vriend Ja, ik wil graag vriend worden Voorletters Dhr. | Mevr. Naam Adres Postcode Plaats Telefoon E-mail Het Gelders Orkest Antwoordnummer 1218 6800 VB Arnhem Kaarten bestelt u via www.hetgeldersorkest.nl Telefoon 026 - 789 01 30 | [email protected] | GeldersOrkest | @HetGeldersOrkest Heeft u ook genoten van het concert? Word dan Vriend van Het Gelders Orkest en blijf op de hoogte van nieuws en activiteiten van het orkest en de Vereniging. Kijkt u voor meer informatie op vrienden.hetgeldersorkest.nl of vraag de folder bij de stand. Tot Vriend! Ik wil graag vriend worden
© Copyright 2025 ExpyDoc
