Dichterbij MAGAZINE VOOR LEDEN VAN RABOBANK GROENE HART NOORD ZOMER 2014 GROENE HART NOORD 3524 'Verleg je grenzen!' »22 HOCKEY KLANTWENS CENTRAAL SPAREN Maartje Paumen gaat voor goud »8 Online en/of offline? »18 Levert uw spaargeld nog genoeg op? »32 OM DE HOEK 2 GROENE HART NOORD Iedereen is van harte welkom om mee te fietsen op zondag 22 juni. Starten kan tussen 09.00 uur en 13.00 uur. Dit jaar zijn de startpunten bij verschillende verenigingen in gemeente Nieuwkoop en gemeente Kaag en Braassem. Fiets mee voor de clubkas van één van de ruim 200 ingeschreven verenigingen en stichtingen! Kijk voor alle startpunten en verenigingen op rabobank.nl /groenehartnoord. 3524 FOTO: SCRAMBLED ADS 22 JUNI 2014, 09.00 UUR START RABOBANK FIETSSPONSORTOCHT 3 AAD SMIT VOOR WOORD Directievoorzitter GRENZEN VERLEGGEND… M aar dan natuurlijk niet bedoeld in de zin van Oekraïne en Rusland. Vooruit willen, vooruit gáán, ontwikkelen, innoveren, vernieuwen, durven, hoger, sneller. In ieder geval ànders. Als ondernemer, als particulier, als sporter. Grenzen verleggen, vult dit themanummer van de Dichterbij. En natuurlijk ook als bank. Door onze kennis en financiën te bundelen helpen we onze klanten de grenzen te verleggen. En dat, in combinatie met het dienstbaar zijn aan het gebied waarin we werken en wonen, is toch waar het uiteindelijk om draait bij coöperatief bankieren. COLOFON Redactie: Ledenraadsleden; Hans van Buijten, Yvonne Hoogenboom, Priscilla Minkes, Rabobank Groene Hart Noord; Jacqueline Moison, Jacqueline van Schagen, Odette de Smits, Ruud van Velzen, Marjethe Verhoeven, Sandra de Wagenaar en CHIE tekst & redactie Druk & handling: vdbj_, Frank van der Kolk, Amstelveen Zonder schriftelijke toestemming van de Rabobank mag niets uit deze uitgave worden overgenomen of gekopieerd. De Rabobank en vdbj_ besteden uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van alle gepubliceerde data. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. De Rabobank en vdbj_, alsmede de aan hen gelieerde ondernemingen en toeleveranciers, zijn niet aansprakelijk voor onjuistheden of enig handelen op grond van de inhoud van dit blad. 4 GROENE HART NOORD In de aankomende vakantieperiode verlegt u natuurlijk ook uw grenzen of, beter gezegd, gaat u wellicht over landsgrenzen heen. U zoekt de zuidelijke zon op, of u kijkt uit naar een beklimming van een bekende Alpenreus. Of, wat dichter bij huis, beslechten we de provinciegrenzen om te kamperen, fietsen, wandelen. Maar gewoon even niets te doen is ook wel eens lekker, toch? Heel veel vakantieplezier! Waar ligt de grens voor hockeyster Maartje Paumen? Zie p. 8 Dichterbij GROENE HART NOORD THEMA: GRENZEN VERLEGGEN 8 10 14 22 28 Interview Maartje Paumen Nieuwe kijk op ouderdom Stage in Afrika Leren van topsport Zuiveltechnologie in trek STIMULERINGSFONDS 16 Bijdragen uit het Stimuleringsfonds DIGITALISERING VERKOOP 18 8 Online winkelen en bankieren INFOGRAPHIC 26 Nederlanders doen steeds meer online SPAREN 32 Levert uw spaargeld nog genoeg op? INVLOED EN ZEGGENSCHAP 34 Nieuwe ledenraadsleden stellen zich voor 18 3524 RUBRIEKEN 14 28 2 6 17 21 31 36 38 39 Om de hoek Kort nieuws Bitcoins. Wat is het? Puzzel Leden aan het woord Leden voor leden Ledenaanbiedingen Column Bert Faber 5 KORT In de regio 5 DAGEN ZEILSPEKTAKEL Van 1 t/m 6 juli staat Het Groene Hart in het teken van het vierde Nationaal Regenboog Evenement (NRE). D e organisatie van het NRE probeert met zeilen het Groene Hart, de Hollandse en Utrechtse Plassen, aan meer bekendheid te helpen. Het Groene Hart is, met haar open landschap en unieke ligging tussen de grote steden in de Randstad, een prachtig gebied om te wonen, werken en recreëren en een gebied dat buitengewone kansen biedt. De Rabobank is een van de hoofdsponsors van het NRE, een evenement dat de streek op en top uitlicht en zeilen en watersport dichterbij brengt, met name bij de jeugd. Tijdens het zeilspektakel zullen 15 wedstrijdteams het tegen elkaar opnemen op vijf verschillende plassen in Holland en Utrecht. Ook de subingrediënten liegen er niet om; zo is er muzikaal vertier en ander streekvermaak. Meer weten? nationaalregenboogevenement.nl/ Verzekeringshulp voor starters W elke schades komen het meest voor bij schilders en glaszetters? Welke risico’s loopt een schoonheidsspecialist? Als starter, zzp’er, vereniging of stichting wilt u een verzekering die past bij uw bedrijf en die uw bedrijfsrisico’s voldoende dekt. Die risico’s veranderen regelmatig. Interpolis ZekerVanJeZaak® is een verzekeringspakket dat meeverandert met uw bedrijf. Ondernemers hoeven slechts een6 GROENE HART NOORD maal per jaar hun actuele situatie door te geven. Tussentijdse wijzigingen zijn direct meeverzekerd. Als handig hulpmiddel heeft Interpolis infographics met cijfers van ZekerVanJeZaak-klanten uit twintig verschillende branches. Daarmee kunnen ondernemers vergelijkingen maken met anderen binnen hun branche. Ook krijgen zij een indicatie van de verzekeringskosten aan de hand van de verwachte omzet. Kijk voor meer info op interpolis.nl/zakelijk. AANKOOP RETOUR? Hebt u een aankoop gedaan die u wilt retourneren? In plaats van het aankoopbedrag als contant geld terug te geven, kunnen winkeliers sinds kort het bedrag terugstorten op uw bankrekening; retourpinnen heet dit. De volgende werkdag staat het geld dan op uw rekening. Deze manier van retourneren is extra veilig voor winkeliers, die hierdoor minder contant geld in hun kassa hoeven te bewaren. Maar ook klanten hoeven niet meer met (veel) contant geld op zak naar huis. HAAL MEER UIT UW SPAARGELD McNetiq: kanshebber Innovatieprijs E dwin van der Heide uit Rijpwetering, ondernemer en de ontwikkelaar van McNetiq Controlock: ‘Een magneet is een onuitputtelijke bron van kracht die geen energie vraagt.’ Dit systeem met een gepatenteerde krachtmeting is een vervanging voor las- en boor-/boutverbindingen en maakt het mogelijk om magneten te gebruiken voor veiligheidstoepassingen. Huidige technieken in offshore, maritieme industrie en petrochemie beschadigen het materiaal, zijn explosiegevaarlijk en weinig duurzaam. McNetiq biedt een alternatief voor tijdelijke staalverbindingen. Het systeem heeft al verschillende prijzen gewonnen en is nu in de run voor de Herman Wijffels Innovatieprijs. De 594 inzendingen worden beoordeeld op innovatief vermogen, maatschappelijke impact, klantfocus en rentabiliteit. In juli hoort Edwin of hij doorgaat naar de finale. MEER OVER DE HERMAN WIJFFELS INNOVATIEPRIJS: RABOBANK.NL MEER OVER MCNETIQ CONTROLOCK: MCNETIQ.NL Aan de slag NIEUW LID RVC 3524 I n de ledenraadsvergadering van 20 maart is Eva Klein Schiphorst benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen bij Rabobank Groene Hart Noord. Over haar benoeming zegt Klein Schiphorst: 'Ik ben heel bij met mijn benoeming op deze mooie positie. Deze functie is voor mij een prachtige kans om de bankwereld te leren kennen. Ik ben de laatste jaren met name werkzaam in de vastgoed en bouwsector. Deze ervaring en mijn financiële achtergrond hoop ik in mijn rol van commissaris te kunnen gebruiken. De Rabobank is vol in beweging en dat is uitdagend als commissaris. Ik heb er dan ook erg veel zin in.' Met haar aanstelling is deskundigheid vanuit diverse invalshoeken in de RvC behouden en is het interne toezicht op Rabobank Groene Hart Noord gewaarborgd. Hebt u meestal meer spaargeld op uw rekening dan u direct nodig hebt? Met Rabo PeriodeSparen spaart u met het deel waar u nu ‘niets’ mee doet tot aan het moment waarop u het wel nodig denkt te hebben. Bijvoorbeeld voor een nieuwe auto of een grote reis. U ontvangt dan een hogere rente dan op uw dagelijks opvraagbare spaarrekening. Tussendoor geld opnemen kan als u dit op tijd aankondigt. Kijk op rabobank.nl/periodesparen. EUROPA UIT? ZET UW PAS ‘AAN’ Gaat u op reis buiten Europa? Vergeet dan niet om uw bankpas voor vertrek ‘aan’ te zetten via Rabo Internetbankieren (behalve bij WereldPas jongeren), via uw bank of door te bellen met Interhelp. Dit kan zo vaak u wilt, hier zijn geen kosten aan verbonden. Van tevoren geeft u aan wanneer u buiten Europa verblijft. Deze periode kunt u desgewenst vanaf uw verblijfsplek verlengen. Zakelijke bankpassen staan standaard ‘aan’. ERVAAR HET GEMAK VAN MYORDER MyOrder is de app van de Rabobank waarmee u met uw smartphone kunt bestellen en betalen, bijvoorbeeld een kopje koffie op het terras. Tickets en andere entreebewijzen ontvangt u digitaal en toont u ter plekke via uw telefoon. En in meer dan 32 steden kunt u er uw parkeergeld mee betalen. Kijk voor alle mogelijkheden op rabobank.nl/myorder of download de app in de App Store of Google Play. 7 HOCKEY Maartje Paumen is bezig aan haar derde WK: de Rabobank Hockey World Cup 2014. Samen met haar team hoopt zij in Den Haag het grote doel te bereiken: wereldkampioen worden in eigen land. TEKST: MASHALL VAN BASTEN BATENBURG FOTO'S: MARK HORN Maartje Paumen: ‘Ik wil altijd winnen’ P RABOSPORT.NL/ HOCKEY aumen heeft het allemaal al eens meegemaakt. In 2006 veroverde ze de mondiale titel in Madrid. Vier jaar later bereikte ze met het Nederlands team wederom de finale, maar gastland Argentinië ging er met de gouden medaille vandoor. Toch is het deze keer anders: het wereldkampioenschap is in Nederland, in het Kyocera Stadion in Den Haag. ‘Het is fantastisch om zo’n toernooi in eigen land te kunnen spelen’, aldus de verdediger van de Oranjevrouwen, die wel extra druk voelt nu de mondiale titelstrijd op vaderlandse bodem wordt gehouden. ‘Wij zijn een supergroot hockeyland. Er wordt van ons verwacht dat we goed presteren. Die verwachtingen hebben we ook zelf opgebouwd door veel te winnen.’ MENTAL COACH De 28-jarige Paumen debuteerde in 2004 voor het Nederlands team; tien jaar later heeft ze alles gewonnen wat er te winnen valt. Ondanks de vele prijzen, medailles 8 GROENE HART NOORD en titels blijft de honger naar nieuw succes onveranderd groot. De gedrevenheid en passie van het strafcornerkanon uit Den Bosch is immens. ‘Ik wil altijd winnen. Ik train zo hard en ik wil zo graag, het zit in mezelf om nog sterker en nog beter te willen worden.’ Haar drang naar succes zit Paumen ook wel eens in de weg. Afgelopen zomer greep ze zowel met haar club Den Bosch als met het Nederlands elftal naast de hoofdprijs en schakelde ze een mental coach in om beter met verlies om te leren gaan. ‘Het is best vermoeiend altijd te willen winnen. Met behulp van mijn mental coach heb ik geleerd dingen makkelijker los te laten en ze beter in perspectief te plaatsen.’ PRAATJES Paumen heeft de laatste jaren een grote ontwikkeling doorgemaakt bij Oranje; ze schopte het zelfs tot aanvoerder. Voor Paumen was dit geen makkelijke opgave. ‘Ik moest meer mijn mond opendoen, praatjes houden, het voortouw nemen. Dit zijn dingen die niet dicht bij mij stonden.’ Ook op fysiek gebied weet Paumen inmiddels beter waar haar grenzen liggen. Een driedaags trainingskamp met militairen leerde haar twee jaar geleden dat ze sterker is dan ze dacht. ‘Op een bepaald moment wilde ik niet meer verder, ik kon echt niet meer, maar we gingen toch door. Als nu iets zwaar is, dan denk ik daar aan terug. Je kan veel meer dan je denkt.’ Documentaire 3524 In de aanloop naar de Rabobank Hockey World Cup heeft de Rabobank, titelsponsor van dit toernooi, van een aantal hockeyduo’s een minidocumentaire gemaakt. Deze verhalen laten zien dat je op de route ‘van begin tot goud’ samen sterker bent. Maartje Paumen en Minke Booij spelen de hoofdrol in een van de vier docu’s. Deze is te zien op rabosport.nl/hockey. 9 TOEKOMST De afgelopen eeuw is de gemiddelde levensverwachting gestegen van 40 naar 80 jaar. Wie vandaag de dag met pensioen gaat, kan daar niet tien maar twintig jaar van genieten. TEKST: HANS BOUMAN FOTO'S: GETTY IMAGES 75 is het nieuwe 65 I WESTENDORP: n zijn bestseller Oud worden zonder het te logisch en wenselijk is om de traditionele pen‘40 procent van de zijn verwijst de Leidse hoogleraar ouderensioengerechtigde leeftijd te handhaven. Van bijna 65-jarigen denkt geneeskunde Rudi Westendorp naar de overheidswege is inmiddels besloten deze in erover om door te werFrançaise Jeanne-Louise Calment. Zij stierf stappen te verhogen van 65 naar 67 jaar. Daarken. Een kwart van de in 1997 op 122-jarige leeftijd. Calment over is heel wat afgeklaagd. Westendorp ver75-plussers is actief als was, voor zover bekend, de oudste aardbaast zich daarover. ‘Dat we vast blijven houden mantelzorger en 40 bewoonster ooit. Volgens Westendorp zal haar aan de 65-jarige pensioenleeftijd, alsof daar een procent van de grootrecord onverbiddelijk worden gebroken: de eerbiologische grondslag voor zou zijn, heeft iets ouders past op de ste persoon die 135 zal worden, is al geboren. zots. De gemiddelde Nederlander heeft na zijn kleinkinderen.’ De volkswijsheid wil dat ouderdom met ge65ste nog 22 levensjaren voor de boeg. Het zou breken komt. Maar niet alleen komen die gebrereëel zijn om toe te groeien naar een pensioenken op steeds latere leeftijd, zelfs áls er gebreken leeftijd van 75 jaar. 75 is het nieuwe 65!’ zijn, laten de meeste ouderen zich daardoor nauwelijks uit Al een aantal jaren geleden stelden de New Yorkse econoom het veld slaan. ‘Wanneer je ouderen vraagt naar de kwaliteit Warren Sanderson en de Weense demograaf Sergei van hun leven, waarderen zij dat gemiddeld met een cijfer 8’, Scherbov dat we anders moeten gaan denken over leeftijd. constateert Westendorp. Dat blijkt ook uit onderzoek van het ‘Niet het aantal geleefde jaren is van belang, maar het aantal RIVM: twee derde van de zelfstandig wonende ouderen jaren dat iemand nog te leven heeft.’ Volgens de twee ervaart geen lichamelijke beperkingen en meer dan de helft onderzoekers zouden de maatschappelijke kosten van de voelt zich gezond. zorg een stuk lager uitvallen, wanneer je die berekent door het aantal hulpbehoevenden af te zetten tegen het aantal Pensioenleeftijd naar 75 Nu we ouder worden en lanmensen dat hulp kan geven, onder wie veel 65-plussers die ger gezond blijven, komt de discussie op gang of het nog wel mantelzorger zijn. 10 GROENE HART NOORD 3524 Seniorencomplex van de toekomst Wanneer we die gedachtenstap eenmaal hebben gemaakt, komt de hele discussie over de maatschappelijke kosten van de vergrijzing ineens in een heel ander daglicht te staan. Dan worden ouderen niet alleen maar consumenten op het gebied van wonen, zorg en welzijn, maar ook producenten op het gebied van arbeid en participatie. Wetenschap, overheid en bedrijfsleven zullen de handen ineen moeten slaan om zowel technologische als sociale innovaties tot stand te brengen, meent Westendorp. Zo is er behoefte aan een breed geschakeerd woningaanbod voor ouderen. ‘Daarbij gaat het niet alleen om luxehuizen waar alles tiptop geregeld is, maar ook om woningen waar mensen met weinig inkomen van voldoende zorg verzekerd zijn. Tot op heden is die vraag grotendeels ingevuld met een min of meer standaardaanbod van verzorg- en verpleegtehuizen. Hier ligt een opdracht voor corporaties, die een passend aanbod moeten realiseren waar nu kansen blijven liggen.’ Links en rechts worden al antwoorden op de vraag naar nieuwe woonvormen geformuleerd. Ron Fonteine, eigenaar van de website leefbewust.com, lanceerde het idee van een nieuw type seniorencomplexen: cirkelvormige, van zonnepanelen voorziene bouwwerken met aan de buitenzijde een in de rondte lopende, inpandige gang en in het midden een ‘Dat we vast blijven houden aan de 65-jarige pensioenleeftijd, alsof daar een biologische grondslag voor zou zijn, heeft iets zots’ grote gemeenschappelijke tuin waarin groenten en kruiden kunnen worden gekweekt, deels voor eigen gebruik, deels om te verkopen of te schenken. ‘De seniorencomplexen zouden kunnen worden voorzien van les- en reparatieruimten’, aldus Fonteine. ‘Er bestaat erg veel kennis onder ouderen die nu nauwelijks wordt benut. Ouderen kunnen lesgeven in traditioneel gezond koken, reparaties verrichten aan consumptiegoederen die anders worden weggegooid, kleding herstellen en op andere manieren kennis doorgeven. De mensen zelf worden er actiever door, ze genereren inkomsten door de verkoop, reparaties en lessen, die bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden voor het financieren van ontspanningsactiviteiten. Ook nemen hun sociale contacten toe, zowel onderling als met andere generaties. De resultaten zijn een betere gezondheid en lagere kosten. Zowel de ouderen zelf als de rest van de maatschappij profiteren.’ Interessante doelgroep We zijn nog nooit zo oud geworden en ouderen hebben het financieel nog nooit zo goed gehad. De goeroe van de seniorenmarketing, de Fransman Jean-Paul Tréguer, hamert al vijftien jaar op het 12 GROENE HART NOORD MAATWERK 3524 belang van deze doelgroep en vindt steeds meer gehoor. Essentieel bij het benaderen van de seniorenmarkt, aldus de Fransman, is dat de producten weliswaar aantrekkelijk moeten zijn voor ouderen, maar dat je deze doelgroep niet moet aanspreken op zijn leeftijd. Klassiek is de fout van rijwielfabrikant Rivel, die ooit een fiets maakte speciaal voor 50-plussers. Het product werd Abraham gedoopt en flopte kansloos. Volgens Tréguer nemen senioren gemiddeld tweeënhalf maal zo lang de tijd om iets te kopen als een jeugdige consument. Maar als ze eenmaal tot een aankoop besluiten en het product bevalt goed, dan kan de producent erop rekenen dat de klant terugkeert. De merkentrouw onder ouderen is zeer groot, dit in tegenstelling tot de jongeren, die met speels gemak van merk naar merk vlinderen. Werk en pensioen combineren Hebben ouderen eigenlijk animo om na hun 65ste actief te blijven? Medical Delta, een samenwerkingsverband van vijf universitaire instellingen in Delft, Leiden en Rotterdam, alsook de lokale overheden, deed hiernaar onderzoek en het antwoord luidt volmondig: ja. Zowel op de relatief informele wijze direct aan huis, die Fonteine voorstelt, als anderszins. Volgens Medical Delta zijn steeds meer ouderen actief en productief in zowel betaald als vrijwilligerswerk. Weliswaar ziet een grote meerderheid van de 55-plussers die nu nog in het arbeidsproces actief zijn het als een goede zaak dat ze straks met hun baan kunnen stoppen, maar tegelijk bestaat er bij 60 procent een grote bereidheid om door te werken, mits dat onder eigen voorwaarden kan. ‘Natuurlijk gelden bij langer doorwerken niet voor iedereen dezelfde uitgangspunten’, aldus econoom Hans Stegeman, hoofd Internationaal Onderzoek bij de Rabobank. ‘Mensen die hun leven lang zware fysieke arbeid hebben verricht, zullen minder lang kunnen doorwerken dan anderen.’ Hij pleit voor een veel individuelere benadering dan op dit moment gebruikelijk is. Bij langer doorwerken en aanpassing van het ontslagrecht hoort ook de mogelijkheid dat je aan het eind van je loopbaan een lager salaris ontvangt, wanneer je minder productief wordt, aldus Stegeman. ‘Je ziet dat in cao’s steeds vaker de mogelijkheid van demotie wordt genoemd. Ik geloof sterk in meer hybride vormen, waarbij werk en pensioen worden gecombineerd. Dan houd je mensen langer inzetbaar en maak je dingen als demotie, In Scandinavië gaan werkgevers en oudere werknemers jaarlijks met elkaar aan tafel en bespreken: wat gaan we dit jaar doen, wat voor beloning past daarbij, welke opleidingen kunnen erin betrokken worden, etc., aldus Rabobank-econoom Hans Stegeman. ‘Zij maken individuele afspraken binnen het kader van een cao. Die kant zullen we op gaan: maatwerk.’ salaris dat past bij de productiviteit, gemakkelijker verteerbaar.’ Nieuwe hypotheekvormen Nu we langer leven zou er ook eens goed moeten worden gekeken naar de traditionele hypotheek, meent Rudi Westendorp. Hij pleit voor wat hij de “omkeerhypotheek” noemt. ‘Banken zouden ouderen het spiegelbeeld van de gewone hypotheek moeten bieden. Als je jong bent heb je geen geld om een huis te betalen en koop je je als het ware gradueel in. Ouderen zouden de gelegenheid moeten krijgen gradueel te worden uitgekocht.’ Hans Stegeman staat voorzichtig positief tegenover deze gedachte, maar maakt een voorbehoud. ‘Mensen die hun huis te gelde maken, gaan vervolgens dikwijls aanpassingen aan het huis doen om er zo langer in te kunnen blijven wonen. Dat gaat helaas meestal ten koste van de waarde van de woning. Natuurlijk moet het tot op bepaalde hoogte mogelijk zijn om die stenen weer te gelde te maken, maar daarin moet je jezelf niet te rijk rekenen.’ BOEKENTIP: OUD WORDEN ZONDER HET TE ZIJN RUDI WESTENDORP 13 IN HET BUITENLAND STAGE VOOR HEINEKEN Avontuur in Afrika Bier verkopen in Kenia? Economiestudente Sascha Overdevest (26) weet nu hoe het moet. Ze liep zeven maanden stage voor Heineken in Afrika en vond het een geweldige ervaring. TEKST: LEONIE DE BRUIN FOTO'S: SASCHA OVERDEVEST S Bij Lake Naivasha liep Sascha letterlijk naast de giraffen. 14 GROENE HART NOORD ascha Overdevest was zo enthousiast over haar Afrikaanse avontuur dat ze onmiddellijk ‘ja’ zei toen Heineken haar na Kenia een vergelijkbaar project aanbood in Rwanda. ‘Ik heb een geweldige tijd gehad in Nairobi, de stad waar ik de afgelopen maanden heb gewoond. Het is echt een wereldstad waar je alles hebt. Kigali, de hoofdstad van Rwanda, is een stuk rustiger, maar niet minder uitdagend.’ Ze werkte in Kenia bij een vestiging van Heineken die er pas twee jaar zit. Er is geen brouwerij, alle producten worden uit Nederland ingevoerd. Het draait er vooral om de verkoop en marketing van bier. Sascha maakte deel uit van een team van 30 mensen. ‘De verkooporganisatie moet nog helemaal gestructureerd worden. Ik heb me samen met een andere Nederlander beziggehouden met het verzamelen van gegevens, het geven van trainingen aan de lokale medewerkers en het in kaart brengen van processen. Heineken is daar een kleine speler op de markt en de merkbekendheid is niet groot. Dat betekent dat je de marketing van de grond af moet opbouwen en creatieve dingen moet bedenken, zoals het sponsoren van evenementen. Vanuit Kenia reisden we naar Oeganda en Tanzania om dezelfde werkzaamheden uit te voeren. Er waren behoorlijk wat verschillen tussen deze landen, dat maakte het werk extra interessant.’ Het was hard werken maar met minder stress dan in Nederland, volgens Sascha. ‘De mensen daar maken zich veel minder druk dan wij. De wereld vergaat niet als iets een dag later komt. Maar mijn collega’s werkten wel heel hard en maakten lange dagen. Kenianen zijn zeer ambitieus.’ INTERNATIONAAL GERICHT Sascha zelf is ook behoorlijk ambitieus. Zo was ze betrokken bij de oprichting van de jongerenraad van Rabobank Groene Hart Noord, waar ze tot haar vertrek naar Kenia drie jaar in zat. En na haar twee bachelorstudies aan de New Business Sascha met haar Afrikaanse collega’s tijdens een bedrijfsuitje. 3524 JONGERENRAAD School en de Universiteit van Amsterdam besloot ze international economics in Rotterdam te studeren. Ze is een scriptie verwijderd van haar masterdiploma. ‘Het is een brede, praktisch toepasbare opleiding en heel internationaal gericht. Ik wilde voordat ik aan mijn scriptie begon een tijdje werkervaring opdoen in het buitenland. Via via hoorde ik dat Heineken stagiaires zocht voor projecten in Afrika.’ Het internationale zat er van huis uit al in. Sascha woonde als kind op Curacao en Sint Maarten waar haar vader voor Ballast Nedam werkte. Terug in Nederland woonde ze met haar ouders in Rijnsaterwoude en ging ze naar het vwo in Alphen aan den Rijn. Na haar diploma nam ze een tussenjaar om te werken en Engels te studeren in Canada. ‘Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in andere culturen. Dat komt denk ik ook door mijn jeugd op de Antillen. Daarom wilde ik ook graag stage in het buitenland lopen. Als ik klaar ben met mijn studie hoop ik een internationale baan te krijgen, misschien wel bij Heineken. Het werken daar is me heel goed bevallen en ik heb gemerkt dat ik me prima alleen kan redden. Als je ondernemend bent en eropuit trekt, leer je snel mensen kennen.’ De verlenging met zes maanden naar Rwanda was niet gepland, maar het nieuwe avontuur lonkte. Gelukkig heeft ze nog even de tijd voordat ze moet afstuderen. Tijdens haar hbo-studie was Sascha betrokken bij de oprichting van de jongerenraad van Rabobank Groene Hart Noord. ‘Ik schreef mijn bachelorscriptie over collectief particulier opdrachtgeverschap. Het ging over het ontwerpen en bouwen van starterswoningen en de voordelen die dat had voor jongeren. Door die scriptie kwam ik in contact met de Rabobank en werd ik gevraagd voor de jongerenraad. Ik heb er ruim drie jaar in gezeten en veel geleerd. En een uitgebreid netwerk opgebouwd.’ 15 STIMULERINGSFONDS EN DE WINST GAAT NAAR... TEKST: RABOBANK GROENE HART NOORD FOTO: ST. METAALVAKSCHOOL, TV LEIMUIDEN S amenwerking en krachtenbundeling, dat is waar het in een coöperatie om draait. En ook precies waar Rabobank Groene Hart Noord voor staat. Ieder jaar wordt een deel van onze winst in het Stimuleringsfonds gestort. Hiermee ondersteunen we sociale, sociaal-economische en culturele projecten en initiatieven gericht op maatschappelijk verantwoord ondernemen. In 2013 hebben 37 projecten een financiële bijdrage ontvangen uit het Stimuleringsfonds. Totaalbedrag: ruim € 179.000. Over een tweetal projecten vindt u hieronder meer informatie. VALENTIJN TECHNIEKPROJECT Ruim 500 basisschoolleerlingen uit Alphen aan den Rijn en Nieuwkoop hebben deelgenomen aan techniekworkshops van de Stichting Metaalvakschool om Valentijnscadeaus te maken. Ze bouwden bibberspiralen en elektrospellen. Tijdens de workshops maakten zij kennis met verschillende technische 16 GROENE HART NOORD en ambachtelijke vaardigheden en ervoeren zij de voldoening om zelf iets te creëren. Voor het project waren ruim 100 soldeerbouten, een metaalzaag en vijlen nodig. De aanschaf is mogelijk gemaakt met een bijdrage vanuit het Rabobank Rijnstreek Fonds en het Stimuleringsfonds van Rabobank Groene Hart Noord. TENNISVERENIGING LEIMUIDEN De tennisbanen werden gerenoveerd en voorzien van nieuw duurzaam gravel. Het grote voordeel hiervan is dat de tennissers er in de winter ook op kunnen spelen. De renovatie en vervanging van het gravel kon plaatsvinden na jaren van sparen, het zoeken naar sponsoren, het houden van acties en dankzij een flinke bijdrage van het Stimuleringsfonds. Er heeft een groot aantal vrijwilligers meegewerkt met o.a. het snoeien, herbestraten en afwateringssystemen aanleggen. Eind maart was alles klaar. TV Leimuiden mag trots zijn op het resultaat! AANVRAGEN Om voor financiële steun in aanmerking te komen, moet uw aanvraag aan een aantal criteria voldoen, en in ieder geval plaatsvinden in Kaag en Braassem, Nieuwkoop, de zuidelijke rand van de gemeente Haarlemmermeer of Aarlanderveen. Voldoet uw project aan de criteria voor een bijdrage uit het Stimuleringsfonds? Stuur dan het aanvraagformulier in. Meer informatie en het formulier vindt u op rabobank.nl/groene hartnoord onder Stimuleringsfonds. BITCOINS FEITEN Wat is dat voor geld, de bitcoin? Wordt deze digitale munt het betaalmiddel van de toekomst? En welke risico’s kleven eraan? Een aantal feiten op een rij. 3524 TEKST: RABOBANK SNEL EN GEMAKKELIJK BETALEN ZONDER TUSSENKOMST VAN EEN BANK. /// DE KOERS VAN DE BITCOIN GAAT ALS EEN JOJO OP EN NEER. /// ER KAN GEEN ENKELE PARTIJ AANSPRAKELIJK WORDEN GESTELD ALS ER IETS FOUT GAAT. /// EEN SNEL EN GOEDKOOP MIDDEL OM TE BETALEN IN EEN EIGEN MUNT VAN KEUZE. /// DE TRANSACTIEKOSTEN ZIJN NIHIL. /// DE VIRTUELE MUNT BLIJKT GEMAKKELIJK TE HACKEN. /// GAMES, MUZIEK, KOFFIE EN ZELFS PIZZA’S ZIJN VANDAAG DE DAG AL TE KOOP MET BITCOINS. 17 DIGITALISERING VERKOOP Het online winkelen en bankieren groeit. Hoe spelen lokaal gevestigde bedrijven daarop in? Een interview met Veenerick Boek en Kantoor en Rabobank Groene Hart Noord. TEKST: ANNEMIEKE DE MAN FOTO'S: MAARTEN KOCH KLANTWENS CENTRAAL Online en/of offline? BLZ.NL/VEENERICK ‘ Ik ben één jaar ouder dan ons bedrijf’ vertelt Joris Koek van Veenerick Boek en Kantoor in Roelofarendsveen. ‘Mijn ouders en oom hebben Veenerick in 1987 opgericht. Zelf werk ik hier nu zeven jaar, waarvan een jaar als mede-eigenaar.’ In die zeven jaar is er in de boekenbranche veel veranderd. De opkomst van internet heeft gezorgd voor een verschuiving van offline naar online verkoop. Ook Veenerick heeft een aantal jaar geleden een webshop geopend. Joris: ‘Klanten willen profiteren van het gemak van online bestellen. In onze webshop hebben ze de keuze uit vijf miljoen boeken en 800.000 e-books. Boeken die vandaag voor 23.00 uur besteld worden, worden morgen gratis thuisbezorgd of zijn op te halen in onze winkel. Wat de klant wil.’ VASTE BOEKENPRIJZEN De verkopen via de webshop stijgen gestaag. Tegelijkertijd ervaart Joris stevige concurrentie van de landelijk bekende webshops, die eerder op de online 18 GROENE HART NOORD markt aanwezig waren. Veel consumenten denken dat deze webshops goedkoper zijn. Een hardnekkig misverstand blijkt. Joris: ‘Nederland kent vaste boekenprijzen, dat is zelfs bij wet geregeld. Een nieuw boek kost dus overal hetzelfde. Omdat wij geen bezorgkosten rekenen, ook niet bij een bestelling onder de € 20, zijn klanten bij ons vaak goedkoper uit.’ Hoewel Veenerick een half jaar geleden naar een kleinere winkel verhuisd is, heeft Joris nooit overwogen om alleen online verder te gaan. ‘Onze vorige winkel was, gezien de marktontwikkeling, eigenlijk te groot. De huidige winkel is de helft kleiner en volgens onze klanten veel overzichtelijker. We zijn er dan ook van overtuigd dat een prettige winkel in combinatie met een webshop lokale klanten meerwaarde biedt. Ze kunnen 24 uur per dag bestellen en daarnaast bij ons binnenlopen voor advies, leestips en het ruilen of laten inpakken van boeken. Bovendien kunnen online bestelde boeken bij ons ook cash betaald worden.’ Naast boeken verkoopt Veenerick ook kantoorartikelen en heeft het bedrijf een postagentschap. Joris: ‘Er zijn nog veel mensen die onze winkel graag bezoeken; er is hier iedere dag reuring genoeg.’ 3524 WINKELBEZOEK LEUK MAKEN Joris’ ervaringen worden bevestigd door het onderzoek ‘Shopping 2020’ waaruit blijkt dat 80% van de consumenten, ook in de toekomst, nog graag gezellig offline wil winkelen. ‘Het is aan ons om die vraag goed in te vullen; de juiste mix te vinden tussen online verkoop en offline verkoop en advies. En een bezoek aan onze winkel gewoon leuk te maken.’ Dat laatste doet Veenerick door schrijvers uit te nodigen voor een lezing en allerlei activiteiten te organiseren. ‘Recent hebben we, geïnspireerd door een populair boek, een kleurwedstrijd voor volwassenen georganiseerd. Er kwamen veel mensen kijken wat de inzenders daarvan gemaakt hadden.’ ALLE BRANCHES ‘De boekenbranche is natuurlijk niet de enige branche waar dit speelt. Wij zijn zelf bijvoorbeeld al jaren klant bij de Rabobank. De meeste bankzaken regelen we online, maar als we extra advies of geldrolletjes nodig hebben, gaan we toch nog naar een Rabobankkantoor.’ Ageeth van der Meijden, manager Verkoop & Service en Marco Mijwaart, manager Multichannel Klant Contact, beiden werkzaam bij Rabobank Groene Hart Noord, herkennen dit onmiddellijk. Ageeth: ‘Onze klanten bepalen zelf hoe ze hun bankzaken regelen: online, telefonisch, op een kantoor of een combinatie hiervan.’ Marco vult aan: ‘Zo ervaren we in toenemende mate dat klanten hun reguliere bankzaken, zoals betalen, sparen en het afsluiten van verzekeringen, het liefste online regelen. We voldoen aan die klantwens door hiervoor de juiste applicaties te bieden, die laagdrempelig en makkelijk in het gebruik zijn.’ Joris Koek (rechts): ‘Een online besteld boek, kan thuisbezorgd worden of in de winkel opgehaald worden. De keuze is aan onze klant.’ 19 SLUITING KANTOREN Keerzijde van deze ontwikkeling is dat het aantal klantbezoeken aan Rabobankkantoren drastisch gedaald is. Eind 2013 heeft Rabobank Groene Hart Noord daarom besloten de kantoren in Leimuiden (inmiddels gesloten), Nieuwveen (1 juli 2014) en Ter Aar (1 jan 2015) te sluiten. Ageeth: ‘De reacties zijn overwegend begripvol geweest. Klanten snappen dat door de verschuiving naar online bankieren het niet langer rendabel is om alle kantoren open te houden. Voor de informatieavonden over de sluitingen meldden zich drie klanten aan. Dat zegt voldoende.’ In de aanloop naar de daadwerkelijke sluiting van de genoemde kantoren worden de klanten die nog langskomen goed geïnformeerd. Marco: ‘Onze medewerkers laten in een persoonlijk gesprek zien wat de alternatieven zijn, zoals online bankieren of uitwijken naar een ander kantoor. Mocht het nodig zijn, bieden we klanten een cursus online bankieren aan.’ Klanten die gebruik maken van de safeloket20 GROENE HART NOORD service of sealbags worden respectievelijk via een brief of een persoonlijk gesprek geïnformeerd over de sluiting en de geboden alternatieven. Ageeth: ‘Het kantoor in Leimuiden is al op 1 april gesloten. Mede dankzij deze persoonlijke benadering is dat geruisloos verlopen.’ VERBREDEN DIENSTVERLENING De dienstverlening van Rabobank Groene Hart Noord zal zich door deze ontwikkelingen verbreden en verdiepen. Ageeth: ‘Doordat klanten meer zelf willen en kunnen doen, kunnen wij capaciteit vrijmaken om onze particuliere klanten proactief te benaderen voor persoonlijk advies, aansluitend op de persoonlijke situatie.’ ‘Daarnaast willen we onze online dienstverlening verder optimaliseren’ besluit Marco. ‘We ontvangen dan ook graag feedback op onze online bankapplicaties, zodat we datgene kunnen ontwikkelen waar onze klanten behoefte aan hebben. Nu en in de toekomst.’ Ageeth van der Meijden en Marco Mijwaart: ‘Onze klanten willen in toenemende mate hun reguliere bankzaken online regelen.’ Oplossing Mail uw oplossing voorzien PUZZEL van uw naam en adres voor 25 juli 2014 naar [email protected]. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht. Maak kans op een van de vier boekenbonnen van 25 euro! WOORDZOEKER 3524 De woorden zijn te lezen van links naar rechts, van rechts naar links, van boven naar beneden of omgekeerd en schuin. Streep alle woorden door. De resterende letters vormen vervolgens de oplossing van deze puzzel. Zoek de volgende woorden: anders, auto, bedrijf, beurs, Brazilie, buitenland, busreis, cultuur, droom, gevaren, grenzen, ingang, innovatie, internationaal, limiet, meting, nieuws, politiek, reizen, rente, talent, uitdaging, uitdagend, vakantie, valuta, veranderen, vernieuwend, visum, welvaart, werken, winnen, winst, zomer. 21 INTERVIEW Coach en voormalig olympisch zeiler Guido Alkemade is ervan overtuigd. Als we onze jeugd 20% meer ambitie leren te hebben, dan draait de economie 50% beter. Zijn oproep: verleg je grenzen! TEKST: ANNEMIEKE DE MAN FOTO'S: MAARTEN KOCH Leren van topsport E nergiek. Wie Rabobank klant Guido Alkemade in één woord wil omschrijven, komt naar alle waarschijnlijkheid hierop uit. Zijn woorden kracht bijzettend met handgebaren en verschillende stemintonaties vertelt hij vol vuur over het programma ‘Leren van topsport’ waar hij als coach onder meer aan verboden is. En over waarom het hebben van ambitie belangrijk is. GUIDO ALKEMADE Nam als zeiler deel aan twee Olympische Spelen (1984/1988). Na zijn sportcarrière werd hij ondernemer en coach. Zijn ambitie: topsportmentaliteit overbrengen op met name jongeren. Hebben Nederlanders te weinig ambitie? Veel mensen zien grenzen die er eigenlijk niet zijn. We denken te veel in beperkingen en dan is het moeilijk om tegelijkertijd ook ambitieus te zijn. Ambitie vraagt namelijk om grensoverschrijdend en proactief denken. En om het stellen van doelen. Ik denk overigens dat onze instelling voor een deel cultureel bepaald is. Want? Kijk maar eens naar het verschil tussen Amerika en Nederland. In Amerika gaat je kop eraf als je geen hoge doelen stelt, deze niet uitdraagt en probeert te behalen. In 22 GROENE HART NOORD Nederland gaat je kop eraf als je een hoog gesteld doel niet behaalt. Je hoort het zelfs in ons taalgebruik. We zeggen dan: ‘het is mislukt.’ Hoezo mislukt, denk ik dan, je hebt plezier gehad en onderweg veel geleerd. En je kunt het altijd opnieuw proberen. Heb je dat ook ervaren tijdens je carrière als topzeiler? Ik was drie jaar toen ik voor het eerst met mijn vader in een zeilbootje zat en twaalf jaar toen ik voor het eerst hardop uitsprak dat ik naar de Olympische Spelen wilde. Ik was me toen helemaal niet bewust van de ‘Nederlandse mentaliteit’. Ik deed er alles aan om mijn doel te bereiken, vooral op fysiek gebied; ik was topfit. Hoe vaker ik vertelde dat ik naar de Olympische Spelen wilde, hoe meer ik in aanraking kwam met de juiste mensen; gevraagd werd om mee te varen met de juiste, talentvolle teams. Zo werkt dat, klaarblijkelijk. Wat heb je uit die periode geleerd? Dat ik meer kan dan ik zelf vooraf bedacht had. Het stellen van doelen heeft Guido Alkemade: 3524 'Eenmaal aan boord zijn de studenten echt op elkaar aangewezen. Onderweg kunnen ze niet uitstappen. Ze zullen moeten samenwerken om koers en snelheid te houden. Maar geloof me, het kan dan ook wel eens knetteren aan boord.' 'We trainen de studenten in tien vaardigheden die een topsporter doorgaans sterk ontwikkeld heeft. Zoals bijvoorbeeld initiatief nemen en samenwerken.' mij geholpen om mijn grenzen te verleggen. En om mijn koers vast te houden ook als het even niet meezat. Ik ben ervan overtuigd dat dit voor alle mensen zo werkt. Het hebben van ambitie, maakt gelukkiger; geeft je regie over je eigen leven en doet je als mens groeien. En zet je schouders eronder om de mogelijkheden die je ziet te realiseren. In samenwerking met mensen die je daarbij kunnen helpen. Want ook dat heb ik geleerd, doelen bereik je nooit alleen. Wat ben je na je sportcarrière met die wetenschap gaan doen? Ik heb 21 jaar een groothandel in watersportartikelen gehad. Samen met een compagnon, ook een voormalig olympisch zeiler. In 2006 verkocht ik het bedrijf aan On Deck and Beyond en ben ik coach geworden. Op het moment van verkoop was onze dagomzet gelijk aan onze eerste jaaromzet. We hebben ons bedrijf tot een succes gemaakt met dezelfde aanpak en instelling als we hadden toen we nog topsporters waren. Een van onze uitgangspunten was dat we altijd uitgingen van het ‘win-win’ principe. Als een zakelijk voorstel goed is voor je klant, dan is het ook goed voor je eigen bedrijf. Het klinkt heel simpel, maar mensen vergeten dat vaak. Voor een zeiler is goed samenwerken en communiceren ook een must. In je eentje kun je een grote zeilboot immers niet besturen, dus je zult samen moeten werken om koers en snelheid te houden. Dat Een student die zich kwetsbaar opstelt en aangeeft zijn grenzen te willen verleggen; dat zijn voor mij gouden momenten. 24 GROENE HART NOORD principe is een van de uitgangspunten van het project ‘Leren van topsport’ waar ik op dit moment, onder de vlag van team Heiner, als coach bij betrokken ben. Wat houdt het project ‘Leren van topsport’ in? In het project ‘Leren van topsport’ coachen we een jaar lang 150 studenten van een MBO-opleiding in Lelystad. De doelstelling van het project is om studenten te leren het maximale uit zichzelf te halen en zich bewust te zijn van hun eigen handelen. Anders gezegd: we leren de studenten om meer ambitie te hebben en om samen te werken. De studenten worden willekeurig ingedeeld in een team, om te voorkomen dat vriendjes elkaar opzoeken. We geven ze gedurende het schooljaar zeven trainingsdagen. Een trainingsdag bestaat uit vier uur teamtraining en vier uur zeilen. In de zeilboot zijn ze echt op elkaar aangewezen: ze kunnen onderweg niet uitstappen. Het kan dan ook wel eens knetteren aan boord. Als coach vraag je in die situaties maar één ding van ze: voordat ze weer aanmeren moet het probleem opgelost zijn. Zo leren ze wat het is om onder spanning samen te werken en het beste uit zichzelf te halen. JONATHAN LIVINGSTON ZEEMEEUW Waaruit bestaat het programma nog meer? Ieder team werkt ook een schooljaar lang aan een project mission impossible. De school en wij dagen het team uit om zichzelf een onmogelijk lijkende opdracht te geven en die succesvol uit te voeren, zonder daarvoor geld uit te geven. Alle bejaarden in Lelystad bijvoorbeeld een bos bloemen aanbieden of een gratis schoolfeest organiseren met film, muziek en een barbecue. Dat kunnen ze alleen realiseren door zichzelf doelen stellen, goed samen te werken, hun eigen grenzen te verleggen en creatief te zijn. 3524 Hoe leer je pubers van 15 jaar om meer ambitie te hebben? Door ze uit te dagen en te confronteren met hun eigen gedrag. En ze te trainen in tien vaardigheden die een topsporter doorgaans sterk ontwikkeld heeft. Zoals initiatief nemen, doelen stellen, een plan van aanpak opstellen, samenwerken en opkomen voor je eigen mening zonder de verbinding met het team te verliezen of het gemeenschappelijke doel te ondermijnen. We trainen de jongeren in rollenspellen en intervisiegesprekken, maar ook in individuele sessies. Laatst hebben we in een rollenspel nagespeeld hoe zij doorgaans onderlinge conflicten oplossen. De leerlingen waren zelf toeschouwer. Aan het einde van het rollenspel moesten ze ons vertellen wat er allemaal fout en goed ging. Dat werkt als een spiegel voor ze. Dit boek van Richard Bach is Guido’s favoriete boek. Het verwoordt Guido’s visie op het leven. Jonathan bekwaamt zich liever in de kunst van het vliegen dan in eten zoeken. Daarom wordt hij verstoten door zijn soortgenoten. Toch geeft hij niet op en leert dat zijn passie hem bevrijdt van angst en hem tot grote hoogte laat stijgen. Wat is jouw eigen ambitie? Ik heb er veel! Een daarvan is dat ik absoluut wil blijven coachen. Naast jongeren begeleid ik ook bedrijven en een aantal topzeilers. Mijn ambitie is om de topsportmentaliteit op hen over te dragen. Ik vind het machtig mooi om mensen en organisaties stappen te zien zetten die wezenlijk zijn en waarvan ze nooit gedacht hadden dat ze dat konden of durfden. Ik weet zeker dat als we met name jongeren leren om 20% meer ambitie te hebben, de economie 50% beter gaat draaien. Dan komt ons land weer in beweging en worden er grenzen verlegd. Reken maar dat ik daar graag een bijdrage aan wil leveren. Wat zijn de resultaten? Het is moeilijk om daar in zijn algemeenheid iets over te zeggen. We ervaren in ieder geval dat de studenten het heel leuk vinden om met elkaar aan de slag te gaan. En we zien dat ze zich bewuster worden van zichzelf en hun eigen uitdagingen. Laat ik een voorbeeld noemen. In een persoonlijk coachgesprek met een nogal teruggetrokken student boekhouden vroeg ik naar zijn mening. Hij viel even stil en antwoordde vervolgens. ‘Meneer, u wilt mijn mening weten? Dan kunt u heel lang wachten.’ Op de eerstvolgende zeildag, die we altijd beginnen met het stellen van een persoonlijk leerdoel, benoemde hij proactief handelen tot zijn leerdoel van die dag. Waarop ik zei: om proactief te handelen, moet je een mening hebben over wat er moet gebeuren.’ Hij antwoordde: ‘Dat wil ik ook leren.’ Een student die zich zo kwetsbaar opstelt en aangeeft zijn grenzen te willen verleggen; dat zijn voor mij gouden momenten.’ 25 3524 EXPORT C. van ’t Riet Zuiveltechnologie uit Nieuwkoop levert wereldwijd apparatuur aan kaasmakende boeren en fabrieken. Rusland en de VS zijn belangrijke markten, maar ook Azië begint te komen. Het bedrijf haalde een groot project in Bangladesh binnen. TEKST: LEONIE DE BRUIN FOTO'S: MAARTEN KOCH, C. VAN ’T RIET ZUIVELTECHNOLOGIE Kaasmakers uit de hele wereld naar Nieuwkoop 3524 RIETDAIRY.NL 28 GROENE HART NOORD D ie grote order uit Bangladesh is een apart verhaal. Het was geen boer die de apparatuur bestelde, maar het ministerie van defensie. Het leger van Bangladesh is geheel zelfvoorzienend en beschikt over eigen boerderijen en zelfs over een melkfabriek die zo’n 15.000 liter melk per dag produceert. Algemeen directeur Piet Verburg vertelt: ‘Wij hebben ingeschreven op een internationale tender en met hulp van een lokale agent een goede offerte kunnen doen. We zijn er zelfs voor naar Bangladesh geweest. De legerleiding komt straks ook naar Nieuwkoop om de bestelde apparatuur te keuren. Daarna verzorgen wij ter plaatse de installatie. Daar hebben we inmiddels de nodige ervaring mee. In de Oekraïne hebben wij ook al zo’n groot project gedaan, een fabriek die 300.000 liter melk verwerkte.’ De voorfinanciering van het project, de legerleiding werkt alleen met een ‘letter of credit’, regelde Verburg bij Rabobank Groene Hart Noord. ‘Het was zelfs de aanleiding waarom we van bank zijn veranderd. Bij onze vorige bank lukte het niet, bij de Rabobank was het geen probleem.’ PERESTROJKA Het buitenlandse succes van C. van ’t Riet Zuiveltechnologie dateert vanaf de jaren tachtig. Hoewel Cornelis van ‘t Riet, de voorganger en schoonvader van Piet Verburg, al hier en daar wat in het buitenland verkocht, kwam de echte groei pas ten tijde van de ‘perestrojka’, het einde van het communistische tijdperk in Rusland. ‘Omdat het zelf kaasmaken in Nederland te arbeidsintensief werd en de omzet terugliep, zijn we ons gaan richten op het buitenland. In 1988 maakten we de sprong naar Oost-Europa, waar we in eerste instantie vooral in de voormalige Sovjet-Unie installaties verkochten. We werken er al jaren met een Russische agent, die bij ons in dienst is. Hij woont in Nederland, maar heeft ook een appartement in Moskou.’ Na het zuivel minnende Rusland volgden de Verenigde Staten. Familiebedrijf 3524 Piet Verburg (links) is al vanaf 1976 werkzaam bij het bedrijf, volgde zijn schoonvader op en werd eigenaar en algemeen directeur. Binnen enkele jaren is het tijd voor zoon Remon (rechts), op dit moment nog adjunct-directeur, om het stokje van hem over te nemen. 29 HIGH TECH De apparatuur om verse melk tot kaas, yoghurt, boter en melk te verwerken wordt steeds moderner. Werden houten materialen al lang geleden vervangen door roestvrij staal, in de afgelopen jaren vond vooral een automatiseringsslag plaats. De volgende stap is de ontwikkeling van energiezuinige en waterbesparende toepassingen. C. van ’t Riet Zuiveltechnologie is direct betrokken bij het onderzoek hiernaar. Dat ging min of meer per ongeluk. Verburg legt uit: ‘Onze agent daar werkte eerst als bedrijfsleider bij ons. Twaalf jaar geleden verhuisde hij naar de VS en ontmoette er een kaasboer die apparatuur nodig had. Dat was onze eerste Amerikaanse order. De export naar de VS bedraagt inmiddels 20 tot 30 procent van het totaal en er staan nu zo’n 250 installaties. Lokale en ambachtelijk geproduceerde kaas is er heel populair en er zijn veel kleinschalige boeren die kaas maken. Er zijn ook vaak kaasconcoursen. Dit voorjaar won een klant van ons, toevallig een Nederlandse, in drie categorieën de eerste prijs. Daar zijn we best een beetje trots op.’ HOGE KWALITEIT Hoe komt het dat het al zo lang zo goed gaat? Kwalitatief hoogwaardige producten en een servicegerichte instelling, zegt Verburg. ‘Onze producten hebben weinig last van storingen en we bieden onze klanten alle service die ze wensen. Dus van de installatie tot en met het onderhoud. Dat verkoopt zichzelf.’ Het bedrijf is door de jaren heen gestaag gegroeid tot de 22 medewerkers die het nu heeft. Twee jaar geleden verhuisden ze van de Dorpsstraat in Aarlanderveen naar de Energieweg in Nieuwkoop, omdat ze uit hun jasje waren gegroeid. Verburg is nu 57 en vindt het tijd om de zaak binnen enkele jaren aan zoon Remon over te doen. Remon (30) is adjunct-directeur en krijgt alle tijd om erin te ‘Nederlandse kaasboeren produceren steeds grotere hoeveelheden en willen een hogere kwaliteit leveren. Ook moeten ze aan strengere regelgeving voldoen. Wij leveren ze hiervoor de apparatuur.’ 30 GROENE HART NOORD C. van ’t Riet Zuiveltechnologie levert high tech apparatuur voor de melkverwerking. groeien. ‘Ik ben met het bedrijf groot geworden. Mijn ouders spraken er thuis vaak over en ik deed er al jong allerlei klussen. Twee jaar geleden ben ik hier in dienst getreden.’ TOEKOMST Gelukkig is er in Nederland nog steeds voldoende werk. Het aantal kaasboeren daalt, maar de bestaande bedrijven breiden vaak uit en willen automatiseren om het arbeidsintensieve werk lichter te maken. Ook in de ons omringende landen gaat het goed. Remon: ‘We hebben vorig jaar in België een installatie gedaan bij brouwerij Westmalle. De kaasboerderij van het trappistenklooster werd vernieuwd en geautomatiseerd. De markt voor traditionele en ambachtelijk gemaakte kaas blijft ook hier nog wel bestaan.’ Gaat hij de zaken straks anders aanpakken dan zijn vader? ‘We willen de omzet graag verhogen en meer naar de klanten toe gaan. In Zuid-Amerika zitten we nog niet, terwijl landen als Brazilië en Argentinië goede markten zijn voor ons. Alleen moeten we daar de juiste tussenpersoon voor vinden. Dat is niet eenvoudig, ze moeten kennis hebben van de markt, de agrarische sector en van zuivelapparatuur. En betrouwbaar zijn, natuurlijk.’ Ook vernieuwing is welkom in het bedrijf. Remon: ‘We doen mee aan een programma van de Europese Unie om onderzoek te doen naar energiezuinige toepassingen op de boerderij. Je moet daarbij denken aan het hergebruik van afvalstoffen en waterbesparing. We doen daardoor kennis en ideeën op die we weer in onze productontwikkeling kunnen gebruiken.’ LEDEN AAN HET WOORD Wat vinden leden van het ledenmagazine Dichterbij? Het onderzoek naar uw mening vond plaats via een online enquête. Een greep uit de feedback waarmee de Dichterbij-redactie aan de slag gaat. 3524 BRON: MEDIATEST LEZERSONDERSZOEK MAART 2014 TEKST: RABOBANK GHN MEER AANDACHT BESTEDEN AAN ARTIKELEN VOOR EN OVER JONGEREN. /// GRAAG ZOU IK MEER LEZEN OVER KLEINE ONDERNEMERS EN FINANCIËLE MOGELIJKHEDEN. /// DE ARTIKELEN UIT DE DIRECTE OMGEVING VIND IK HET LEUKST OM TE LEZEN. /// HERSTELLEN VERTROUWEN NA DIVERSE BERICHTEN IN DE PERS. /// IK BEN EEN VOORSTANDER VAN MINDER PAPIER, MAAR IK DENK DAT ALS IK ENKEL DE DIGITALE VARIANT ONTVANG, IK DICHTERBIJ NIET MEER ZAL LEZEN. /// MEER AANDACHT VOOR SOCIALE INITIATIEVEN EN SPONSORPROJECTEN. 31 SPAREN UW GELD SLIMMER OPZIJ ZETTEN Wat doe ik met mijn spaargeld? Veel mensen hebben meer geld op hun dagelijks opvraagbare spaarrekening staan dan nodig is voor de noodzakelijke buffer. Terwijl de rente historisch laag is. Hoe kunt u slimmer sparen? TEKST: MARCO KUIJT FOTO'S: MAARTEN KOCH A Er is meer mogelijk met uw geld dan u denkt. ls de verwarmingsketel het begeeft, moet er natuurlijk geld achter de hand zijn om onmiddellijk in te grijpen: de buffer van alledag. Volgens het Nibud is die voor een alleenstaande zo’n € 5.000, voor een gezin tussen de € 7.500 en de € 10.000. Heel wat mensen hebben echter veel meer op hun dagelijks opvraagbare rekening staan. De rente die zij daarover vangen is erg laag en kan amper de inflatie bijbenen. Boven een bepaald bedrag moeten zij bovendien vermogensrendementsheffing betalen. Bij veel mensen speelt in hun achterhoofd dat ze er iets aan moeten doen, maar wat? Er zijn wel degelijk alternatieven om meer uit dat 'overtollige' spaargeld te halen. SPAAR SLIMMER MET DE RABO SPAARWIJZER Waarvoor wilt u sparen? Met de Rabo SpaarWijzer op rabobank.nl ziet u binnen enkele minuten welke spaarrekening bij u en uw spaardoel past. 32 GROENE HART NOORD ZET UW GELD TIJDELIJK VAST Spaart u voor een specifiek doel? Een grote uitgave, of wilt u iets wegzetten voor de studie van de (klein)kinderen? Met Rabo DoelSparen bepaalt u zelf het spaarritme. Voor iedere inleg wordt een eigen, vaste rente met u afgesproken die kan oplopen tot maximaal 4%. Rabo DoelSparen kan al voor minimaal 1 jaar en maximaal 20 jaar. RABO GROENSPAREN Wie investeert in een betere toekomst kan beloond worden door de overheid. Omdat Rabo GroenSparen onder de zogenoemde groene beleggingen valt, kunt u gebruikmaken van fiscale voordelen. Het tegoed op de rekening wordt voornamelijk gebruikt voor het financieren van groene projecten. Zo behaalt u een interessant rendement én ondersteunt u groene projecten! SPAREN VOOR PENSIOEN Banen voor het leven worden steeds zeldzamer. Het is daarom heel verstandig om voor uw oudedags- Marco Kuijt, Financieel Adviseur: 'Levert uw spaargeld nog genoeg op? Wilt u advies op maat? Wij nemen graag de tijd om uw financiële situatie te bespreken'. SERVICE voorziening niet uitsluitend op de uitkering van een pensioenfonds te vertrouwen. Om ook na uw pensionering het leven te kunnen leiden dat u voor ogen heeft, is het belangrijk om bij uw situatie stil te staan. Hoeveel inkomen heeft u later nodig en bouwt u voldoende op? De Rabo ToekomstSpaarrekening is een spaarrekening waarbij u op een geblokkeerde rekening met belastingvoordeel spaart voor een inkomensaanvulling na uw pensioen. Wilt u advies op maat? Onze adviseurs nemen graag de tijd om uw financiële situatie te bespreken. Aan een adviesgesprek en het afsluiten van een product zijn kosten verbonden. Wilt u zich eerst oriënteren of een adviesgesprek zinvol is, dan kan dat kosteloos. 3524 NIET SPAREN MAAR AFLOSSEN U kunt overtollig spaargeld natuurlijk ook gebruiken om uw maandlasten te verlagen. Bijvoorbeeld door eventuele schulden af te betalen of door extra aflossingen te doen op uw hypotheek. Als u geld over heeft, kan extra aflossen op uw hypotheek interessant zijn. U betaalt minder rente, waardoor uw hypotheekschuld en maandlasten lager worden. Wellicht ontvangt u een schenking en wilt u dit bedrag gebruiken om af te lossen op uw hypotheek. De Rabobank brengt in 2014 eenmalig geen boeterente in rekening wanneer de schenking voldoet aan de voorwaarden. BELEGGEN Beleggen kan op talloze manieren en met uiteenlopende risicoprofielen. Niet iedereen wil dit of is er geschikt voor. Vuistregel is dat u er zich prettig bij voelt. Het is belangrijk om te beginnen met wat u wilt bereiken. Voor welk doel of op welke wijze u ook wilt beleggen, bij de Rabobank doen we dat altijd met beleid. Voelt u iets voor beleggen, maar weet u niet hoe of wat, vraag dan eens een adviesgesprek aan. Op onze site vindt u meer informatie over spaarrekeningen en rentes. Rabo Spaarservices biedt u informatie over automatisch sparen en rentewijzigingen. Maar ook kunt u virtuele spaarpotten aanmaken om slimmer te sparen. U kunt hier uw spaarbedrag berekenen en bekijken welke rekeningen bij uw doelen passen. Uiteraard kunt u ook een afspraak maken met één van onze adviseurs om uw financiële mogelijkheden in kaart te brengen. Er is meer mogelijk dan u denkt. MEER INFORMATIE OP ONZE SITE RABOBANK.NL/SPAREN 33 INVLOED EN ZEGGENSCHAP ACTIEVE LEDEN Nieuwe ledenraadsleden stellen zich voor Rabobank Groene Hart Noord is een coöperatieve bank waar leden een belangrijke plaats innemen. Uw zeggenschap en invloed zijn verankerd in de ledenraad; een afvaardiging van het totale ledenbestand. TEKST: RABOBANK GROENE HART NOORD FOTO'S: DIMMY OLIJERHOEK E lke lokale bank heeft een ledenraad die door leden wordt gekozen en uit leden bestaat. Deze vormt een goede afspiegeling van alle leden, type klant en maatschappelijke omgeving van de bank. De ledenraad heeft een belangrijke adviesfunctie richting het directieteam van de bank en fungeert als klankbord. De formele rol van de Ledenraad bestaat uit besluitvorming over fusie en opheffen, het vaststellen van de jaarrekening en de bestemming van de winst en de benoeming van de leden van de raad van commissarissen van de bank. Maar zeker zo belangrijk is de informele rol namelijk die van klankbord voor de kwaliteit van onze dienstverlening en onze maatschappelijke betrokkenheid. Sinds de oprichting van de ledenraad hebben de ledenraadsleden onder meer hun mening gegeven over het beleid Rabobank Stimuleringsfonds en de dienstverlening via vestigingen en andere kanalen. 34 GROENE HART NOORD PROFIEL Meer dan vroeger wordt bij de keuze o.a. gekeken naar iemands affiniteit met duurzaamheid en het coöperatieve bestuursmodel. Van de leden wordt verwacht dat zij directie en management binnen de bank bij de les houden en voorzien van de juiste signalen. De ledenraad bestaat uit 45 leden, verdeeld over drie kieskringen. Regelmatig ontstaan vacatures doordat een rooster van aftreden wordt gevolgd. Tijdens de Ledenavonden in november 2013 werden de nieuwe ledenraadsleden gekozen. Wie zij zijn en waar zij voor staan leest u hiernaast. Rabobank Groene Hart Noord is blij met deze betrokken leden en wenst hen veel succes toe. BEDANKT! Daarnaast bedanken wij de aftredende ledenraadsleden voor hun grote toewijding en inzet van de afgelopen jaren; Patricia Hoogervorst, Corrie van Kempen, Lenie de Boer, Karin Castelijn, Ton Honcoop, Teun De nieuwe ledenraadsleden die in november 2013 werden gekozen. KENNISMAKEN Wilt u weten wie uw vertegenwoordigers in de Ledenraad zijn? Ga dan naar de pagina Leden/Ledenraad op rabobank.nl/ groenehartnoord. Daar vindt u een link naar de portrettengalerij met alle ledenraadsleden per kieskring. Aarzel niet om contact met hen op te nemen als u wilt meepraten. Baas, Rik Hofman, Wim Groen, Jordy van der Hoorn, Alwin Koek, Bart Könst en Eric Vrieler. Het was fijn om met jullie samen te werken. KIESKRING BEDRIJVEN 1. Jeanette Dijkshoorn uit Woubrugge: 'In de ledenraad kan ik bijdragen aan de onmisbare wisselwerking tussen de Rabobank en het bloeiende bedrijfsleven.' 2. Margriet Taams uit Oude Wetering: 'Ik ben een betrokken ondernemer die graag het verschil maakt met én voor anderen.' 3. Wiljan Visser uit Leimuiden: 'Ik zal kritisch en op een positieve manier meepraten over het beleid en de strategie van de Rabobank.' 3524 KIESKRING KAAG EN BRAASSEM 4. Wendy de Jong uit Roelofarendsveen: 'Als inwoner van Roelofarendsveen met een agrarische en bedrijfskundige achtergrond vind ik het een uitdaging om de signalen uit de omgeving te vertalen naar adviezen aan Rabobank Groene Hart Noord.' 5. Sascha Opdam uit Oude Wetering: 'De mogelijkheid om mee te denken zodat klanten gehoord worden, is erg belangrijk.' KIESKRING NIEUWKOOP 6. Wim van Boeijen uit Ter Aar: 'Als ledenraadslid kan ik meer dan alleen passief lid zijn.' 7. Ineke Engelen uit Zevenhoven: 'De maatschappelijke verantwoording van de bank in de samenleving spreekt mij erg aan.' 8. Hennie Freitag uit Nieuwkoop: 'Ik breng graag mijn ervaring in en wellicht steek ik er ook wat van op.' 9. Onno Zwart uit Langeraar: 'Ik verwacht van banken dat ze het nodige doen om economie en samenleving te stimuleren.' COOPERATIE@GHN. RABOBANK.NL 35 LEDEN VOOR LEDEN Ondernemers uit de regio hebben aantrekkelijke aanbiedingen voor u. Meer ledenvoordeel vindt u op: rabobank.nl/groenehartnoord AANBIEDING DE KRACHT VAN ROBEY’S GYM Kracht opbouwen, afvallen, conditie verbeteren of gewoon sporten omdat het lekker is? Bij Robey’s Gym in Nieuwkoop vindt iedereen z’n draai! De sportschool van Rob Straver biedt ruime keus aan fitnessapparaten. Daarnaast kunt u ook meedoen aan gezellige groepslessen zoals; Yoga, Club Power, Spinning, Kickfun en BURN Workout. Alle lessen worden gegeven door gediplo- SPAREN 3524 INTRODUCTIE VAARSPAARKAART Om de waterrecreatie te bevorderen, wordt de vaarspaarkaart geïntroduceerd. De Rabobanken in het Groene Hart ondersteunen dit project om zo de waterrecreatie een impuls te geven. Recreanten die drie keer per seizoen een bootje huren bij één van de ‘vaarspaarkaart-bedrijven’, ontvangen bij de derde keer 10% korting over het 36 GROENE HART NOORD gehele bedrag dat is besteed. Bij vijf keer loopt de korting op tot 20%. En zo loopt het verder op. Deelnemers krijgen een papieren stempelkaart, maar alles wordt door de aangesloten bedrijven ook digitaal bijgehouden. Dus geen paniek als de kaart kwijtraakt. Kijk voor deelnemende bedrijven en meer informatie op vaarspaarkaart.nl meerde instructeurs. Robey’s Gym heeft, speciaal voor Rabobankleden, een aantrekkelijke aanbieding: een proefkwartaalabonnement voor maar € 99 (normaal € 141). Daarmee kunt u voordelig ervaren of fitness iets voor u is, zonder verplichtingen van een jaarabonnement. U kunt zich aanmelden door de code: 'kracht' in te vullen op robeysgym.nl/rabo. KORTING ALLES VOOR DE BBQ Het is weer tijd om optimaal te kunnen genieten van het buitenleven. Daarbij kan een goede barbecue natuurlijk niet ontbreken. Daarvoor kunt u terecht bij Van der Vliet Recreatie aan de Lisserweg 40 in Weteringbrug. Want Van der Vliet Recreatie heeft alle benodigdheden in huis voor alle denkbare manieren van outdoorcooking; of dat nu op houtskool, gas of elektra is. Op vertoon van dit artikel ontvangt u tot eind juli 2014, 10% korting op uw Weber barbecue-aankopen (barbecues en accessoires). De enthousiaste medewerkers van Van der Vliet Recreatie adviseren u graag, ook bij het maken van de juiste keuze uit een zeer breed assortiment kampeerartikelen. Voor meer informatie kijk op: vdvliet-recreatie.nl. KORTING ALSTUBLIEFT, GRATIS SHOPTEGOED! • Ga naar Plutosport.nl • Plaats uw bestelling in het winkelwagentje • Vul code 'rabo14' in het vakje 'promotiecode' in • Klik op OK • De korting wordt direct verrekend • De code is geldig t/m 30 juni 2014 bij een minimale besteding van € 50 Veel shopplezier! 3524 Plutosport is de grootste en voordeligste online sportwinkel van Nederland met ruim 7.500 artikelen verdeeld over meer dan 12 verschillende sporten. U als Rabobank-lid kunt nu heel voordelig kennismaken met deze online sportwinkel. U krijgt van Plutosport namelijk shoptegoed. Wilt u weten wat de hoogte van het shoptegoed is? 37 AANBIEDINGEN Als lid van de Rabobank kunt u profiteren van aantrekkelijke kortingen. Kijk voor het volledige aanbod op rabobank.nl/dichterbij. VERBLIJF WIELERWEEKEND MET KORTING LOGEREN IN DE EFTELING WIELERVAKANTIE BIJ CENTER PARCS EIFEL Kom deze zomer sprookjesachtig overnachten in het Efteling Hotel of in Efteling Bosrijk. Leden van de Rabobank ontvangen 15% korting op boekingen van een verblijf in de periode van 30 juni tot en Zin in een uitdagende wielertocht (4 afstanden: 50 tot 200 km) gecombineerd met een heerlijk verblijf met uw gezin of vrienden in Center Parcs? In het weekend van 26 september vindt de 4de editie van de met 31 augustus. Bij uw verblijf is de toegang tot het Efteling Park inbegrepen vanaf de dag van aankomst tot en met de dag van vertrek. Meer informatie op rabobank.nl/dichterbij. Eifel Cycling Classic plaats i.s.m. KNWU, Eneco en Achmea Health Centers. Rabobank-leden verblijven met 10% extra korting op Park Eifel. Kijk voor meer informatie op rabobank.nl/dichterbij. RONDLEIDING KOM KIJKEN IN TIVOLIVREDENBURG 3524 Als partner van TivoliVredenburg willen we verschillende groepen mensen kennis laten maken met uiteenlopende vormen van muziek. Met vijf concertzalen getekend door vier architecten is TivoliVredenburg een uniek gebouw. Elke hoek is anders en vanuit de foyers hebt u een prachtig uitzicht over Utrecht. Wekelijks zijn er rondleidingen door het gebouw waar u de zalen en 38 GROENE HART NOORD vergezichten kunt bewonderen. Leden van de Rabobank kunnen extra voordelig deelnemen aan de rondleidingen. Voor de basisrondleiding krijgt u met de code RABO twee kaarten voor de prijs van een. Duur: circa 90 minuten. Op tivolivredenburg.nl vindt u de dagen en tijden en kunt u zich online aanmelden. Vooraf reserveren verplicht. Geldig t/m 1-9-2014. Vol = vol. COLUMN BERT FABER Senior fiscalist bij de Rabobank Verleg eens een grens I n het fiscale denken was de aanpassing van de renteaftrek op de eigenwoningfinanciering lange tijd een taboe. De laatste jaren zijn daar grenzen verlegd. Renteaftrek is niet meer onaantastbaar Sterker nog, er zijn meerdere maatregelen genomen om die aftrek te beperken. Denk aan het – al vanaf 2004! – verplicht inbrengen van de overwaarde van de verkochte woning in de financiering van de nieuwe woning. In 2013 is de aflossingsvrije financiering in de ban gedaan. En met ingang van 2014 is de rente nog maar aftrekbaar tegen een lager maximaal tarief. Ieder volgend jaar gaat er 0,5 procent van het ‘teruggavetarief’ af, tot we uiteindelijk op 38 procent zitten. Is dat wel zo erg? De verhouding tussen de waarde van de woning en de schuld was de laatste tijd toch al aan het veranderen, lees: verslechteren. Om deze verhouding te verbeteren kan eerder aflossen in dit tijdsgewricht wel eens heel goed zijn. Daar komt nog eens bij dat de toekomstige pensioenuitkeringen momenteel onder druk staan. Als we het toekomstige inkomen niet kunnen verhogen of zelfs kans hebben op een verlaging, kunnen we voor onze financiële planning ook eens naar de andere kant kijken. Ook daar de grens verleggen. Niet het inkomen verhogen, maar de uitgaven verlagen. Daar kan aflossing van de eigenwoningschuld een rol in spelen. Goed om eens een plaatje te (laten) maken van uw financiële toekomst. Welke uitgaven hebt u en verwacht u en hoe staat het met de zekerheid van de benodigde inkomsten? Aan welke knoppen kunt u draaien om uw toekomstige wensen te verwezenlijken? Kunt u later nog grenzen verleggen? 3524 ’De renteaftrek is niet meer onaantastbaar, maar is dat wel zo erg?’ 39 tijdens uw lunchpauze. U regelt het snel en gemakkelijk online. Veel bankzaken regelt u snel en gemakkelijk via uw computer, tablet of smartphone. Vanuit huis, uw werk of onderweg. Ook het aanvragen van een nieuwe bankpas heeft u via rabobank.nl in een handomdraai geregeld. Ga naar rabobank.nl/zelfregelen of download onze apps. Samen sterker 3524 Een nieuwe pas aanvragen
© Copyright 2024 ExpyDoc