DenK Tekst: Bgen b.d. J. Reitsma en Secretaris DenK, Lkol b.d. F.A. Ebbelaar De werkgroep Defensiebeleid en Krijgsmacht (DenK) voor een professionele mening over de krijgsmacht en het meedenken over vrede en veiligheid1 Update DenK-activiteiten Draagvlak Verkrijging van draagvlak voor Defensie in de Nederlandse maatschappij is al bijna twee jaar het Center of Gravity van DenK. Dat blijft voorlopig ook zo. Vanuit een viertal gezichtspunten: Dreigingbewustzijn, Handel en Krijgsmacht, Structureel Nationaal Veiligheidspartner en Defensiegeld goed besteed, geven wij hier inhoud aan. Ook in de periode april - mei heeft DenK gewerkt aan de verdieping van verschillende boodschappen vanuit deze gezichtspunten. In korte notities werden conceptstandpunten uitgewerkt en aan het NOVen GOV|MHB bestuur voorgesteld. Voor de communicatie en het uitdragen van deze standpunten door onze voorzitters zette DenK deze standpunten om in korte en krachtige verhalen, ondersteund door voorbeelden en cijfers. Onze voorzitters hebben in de voorbije maanden goed op de actualiteit kunnen reageren door gebruik te maken van deze notities voor het bepalen en verspreiden van verenigingsstandpunten. Oekraïne Onze DenK - voorzitter, genm b.d. Harm de Jonge, slaagde er op 11 april in om een opiniestuk geplaatst te krijgen in Trouw. Naar aanleiding van de annexatie van de Krim werd onder de titel ‘Laat anderen de kastanjes maar uit het vuur halen’ gewezen op de verwaarlozing van de Nederlandse en andere Europese krijgsmachten. Met een uitgave voor Defensie van net iets meer dan een procent van het Bruto Binnenlands Product (BBP) kan geen veel- 40 | Carré 4 | 2014 zijdige krijgsmacht met de benodigde slagkracht en het gewenst voortzettingsvermogen in stand worden gehouden. Deze geringe financiële inzet leidt in Amerika tot vraagtekens bij de bereidwilligheid om Europa altijd maar weer bij te staan. Poetin laat er zich in ieder geval niet door afschrikken. Sterker nog, hij wil best wat machtsvacuüm opvullen. Uit de reacties van vele collega’s, waaronder ook veel officieren van het Korps Mariniers, blijkt dat wij een breed gedragen mening verkondigen. Minister Timmermans steekt zijn nek uit Eerder werd op 2 april door DenK - lid, en afdelingsvoorzitter van West-Brabant/Zeeland, lkol Marcel Duvekot, in het Reformatorisch Dagblad gereageerd op uitspraken van minister Timmermans. Op het pleidooi van president Obama aan Europa om meer verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen defensie en de oproep van de Christen Unie om het defensiebudget te verhogen, antwoordde Timmermans in maart in de Kamer: ‘Ik vind het pleidooi voor meer geld voor Defensie pas geloofwaardig op het moment dat je eerst de nog bestaande verspilling door de versnipperde Europese samenwerking aanpakt’. Namens de NOV en de gezamenlijke officierenverenigingen sprak Duvekot in zijn artikel de instemming uit over het impliciet door Timmermans verwoordde voornemen om werk te gaan maken van de al vijftien jaar falende voornemens van regeringsleiders om deze samenwerking tot stand te brengen. Timmermans heeft als minister van Buitenlandse Zaken daartoe de ideale positie in de Europese politieke arena. De officiersvereniging wijst er op dat al lange tijd een tweetal zaken nauwere samenwerking lijkt te blokkeren. Het zijn de nationale parlementen die niets willen weten van het opgeven van de nationale soevereiniteit over hun strijdkrachten en het zijn de belangen van de nationale wapenindustrieën die kennelijk nationaal beschermd moeten worden. Dat Timmermans nu praktische mogelijkheden ziet om deze politieke blok- kades te slechten, is goed nieuws. Gezien het feit dat geen enkele voorganger van Timmermans deze vraagstukken met enig succes prominent op de Europese agenda heeft weten te plaatsen, houdt de officierenvereniging forse twijfels of het dit keer dan wel gaat lukken. Het zijn de politici die de mate van Europese integratie van nationale krijgsmachten bepalen, niet de militaire professionals. Wij wensen de minister veel wijsheid. In het huidige politiek klimaat met ’meer Europa’ als oplossing te komen, getuigt wel van lef... Het afhouden van gesprekken over de absoluut noodzakelijke verhoging van het defensiebudget -waarvan implementatie wellicht pas na de huidige kabinetsperiode plaatsvindt, in de verwachting van betere samenwerking op Europees defensieterrein, met de grote kans dat wij over twee jaar niet veel verder zijn-, acht de GOV|MHB onverantwoord. Tegen die tijd kunnen we zonder die maatregelen de krijgsmacht van het infuus halen en haar slechts bijstaan in haar laatste bestaansmomenten. Naar aanleiding van dit artikel stelde CDA Kamerlid Knops aan de Minister van Defensie de schriftelijke vraag: ‘Deelt u de opvatting van de officierenverenigingen dat de logica van de Minister van Buitenlandse Zaken leidt tot een sterfhuisconstructie voor de krijgsmacht?2’ Namens de Minister van Defensie kwam hierop het korte empathische antwoord: ‘Ik lees in het artikel niet dat de redenering zou leiden tot een sterfhuisconstructie’. Wij beschouwen de ambtenaren op het Plein ook als collega’s. Je zou als collega defensieambtenaar, ‘Kamervragen beantwoorder’, toch een keer voor je eigen departement willen opkomen? Als kamerlid zou ik mij met dit soort antwoorden niet echt serieus genomen voelen. Timmermans op herhaling Naar aanleiding van de herhaling van deze uitspraken van onze Minister van Buitenlandse Zaken, op 5 mei 2014, Bevrijdingsdag, in Nieuwsuur ‘dat er meer Defensie nodig is in Europa‘, maar dat het moest beginnen met ‘het tegen gaan van de gigantische verspilling op het gebied van defensie’, leverde voorzitter - DenK, namens de GOV|MHB, en dus ook namens de NOV, bij de NRC en Trouw nogmaals een oproep richting Timmermans aan om de handschoen op te pakken en werk te maken van een breed gedragen gezamenlijk (Europees) veiligheids- en defensie Beleid. Helaas vonden beide kranten dat de Nederlander de laatste tijd al iets teveel over vrede en veiligheid hadden kunnen lezen. In dit opiniestuk gingen wij ook nog in op het cijfergebruik van Timmermans ter onderbouwing van zijn uitspraak. Hij stelde dat alle EU-landen samen meer uitgeven aan defensie dan de VS. De cijfers uit de Military Balance 2013 van het gezaghebbende International Institute for Strategic Studies uit Londen geven echter een totaal ander beeld. Per inwoner werd in 2012 in Europa ruim $ 500 uitgegeven voor defensie tegenover een bedrag van ruim $ 2000 per hoofd in Amerika. Voor Nederland is het verschil nog onthutsender: ongeveer $ 300 per inwoner werd besteed aan defensie. Dit is Free Rider gedrag ten voeten uit. Deze cijfers moeten Timmermans toch doen inzien dat in Europa en in Nederland de bestedingen voor een fatsoenlijke defensiemacht onmiddellijk fors omhoog moeten. Zijn eerdere uitspraak werkt nogal verwarrend. Uit de cijferreeksen over 2013 van de NAVO blijkt dat Amerika goed is voor 75% van al het geld dat NAVO landen aan hun defensie besteden. Het is volstrekt begrijpelijk dat de Amerikanen vinden dat Europa meer moet doen om de eigen broek op te houden. Minister Hennis onderschreef dit op 8 mei, zich aansluitend bij president Obama die eerder stelde in zijn wake-up call dat Europa te zwaar leunt op de VS. Amerika richt de aandacht meer en meer op Azië en stelt terecht dat Europa in staat moet zijn om de problemen in en rondom het eigen continent zelf op te lossen. Het is beschamend te constateren dat Europa niet in staat bleek om de oorlog in voormalig Joegoslavië te beëindigen en dat de Europese inzet boven Libië alleen kon slagen met steun van de Amerikanen. Nu zich een hachelijke situatie voordoet in de Oekraïne blijkt dat de soft power van de EU, onvoldoende gesteund door inzetbare hard power, geen enkele indruk maakt op de machtspoliticus Poetin. Minister Timmermans heeft wèl een punt waar het de doelmatigheid betreft van de besteding van defensiebudgetten in Europa. Voor elke Euro besteed aan defensie krijgt Europa minder hard power over tafel! Een belangrijke oorzaak is dat alle Europese landen ieder voor zich aan defensieplanning, die afgeleid is van een evenzeer nationaal georiënteerd buitenlandbeleid, doen. Het gezamenlijk veilig- heids- en defensiebeleid is tot op heden een papieren tijger die nauwelijks tot enig resultaat heeft geleid. Navrant voorbeeld is de Headline Goal uit 1999, die moest leiden tot een snelle interventiemacht van 60.000 militairen. Die is er nooit gekomen. Voor elke missie die de EU onderneemt, worden eenheden geronseld bij landen die de betrokken missie van belang achten en er aan mee willen doen. Nogal vrijblijvend dus en weinig waar voor je defensiegeld. Een ander gevolg van die versnipperde aanpak is een ongewenste verscheidenheid aan materieel. In Europa zijn veel onderscheiden types van eenzelfde wapensysteem in gebruik, vergeleken met de situatie in de VS. In Europa zijn vier types tank in gebruik (VS: een type), 16 verschillende soorten gepantserde personeelsvoertuigen (VS: drie types), 11 verschillende fregatten die gebouwd zijn op 21 marinewerven (VS: een type fregat gebouwd op drie verschillende werven). Dat is voor Europa niet alleen duur, maar operationeel ook niet doeltreffend. Het rationaliseren van die Europese defensie-industrieën botst natuurlijk met nationale belangen van werkgelegenheid. De gezamenlijkheid is hier nog ver te zoeken en door de voortdurende nationale bezuinigingen op de defensiebegrotingen, die noch in NATO -, noch in Europees verband, worden gecoördineerd, blijft er onvoldoende geld beschikbaar voor een geloofwaardige Europese defensie, laat staan voor de ondersteunende capaciteiten zoals strategisch luchttransport, tankervliegtuigen, cyberverdediging, satellietinformatie en nog 11 andere terreinen waar in Europa een schreeuwend tekort aan is. Minister Timmermans zal een tweesporen beleid moeten aanhouden. Allereerst dient hij zijn voorbehoud voor een ruimer budget voor Defensie in Nederland te laten varen. Als we moeten wachten op de merkbare resultaten van een betere Europese samenwerking, is de Nederlandse strijdmacht zo ver weggezakt dat nauwere samenwerking niet meer mogelijk is. Als je niks meer te bieden hebt, vind je ook geen partners om mee samen te werken. Tegelijk echter zou Timmermans moeten 41 bereiken dat aan het gezamenlijk veiligheids- en defensiebeleid serieus invulling wordt gegeven, zodat de diverse militaire capaciteiten kunnen worden gerationaliseerd met minder verschillende types wapensystemen en daardoor een veel efficiëntere Europese logistiek. Dat vormt een uitdaging van formaat, hopelijk is dat aan Timmermans wel toevertrouwd. Zijn voorgangers kregen dit niet voor elkaar. En pas als dat bereikt is, kan er veel gewonnen worden en krijgt de belastingbetaler in Europa veel meer (defensie)waar voor zijn geld. Deze klus ligt vooral op het terrein van de Minister van Buitenlandse zaken, bijgestaan door zijn collega’s van Defensie en Economische zaken. Dus minister Timmermans, niet wijzen naar Defensie, maar eerst oppakken wat echt op uw beleidsterrein ligt! Wij kijken uit naar de resultaten van uw inspanningen. Op de plank Er zullen zich in de komende periode zeker nog gelegenheden voordoen om deze boodschap aan het adres van minister Tim- mermans te adresseren. Zo ook onze ideeen over de communicatie van de missie in Mali, waarvoor binnen de Nederlandse samenleving meer steun moet worden opgewekt. Daarover wellicht meer in een volgende Carré. Eindnoten 1 uit Artikel 4 van de NOV - statuten 2 http://www.refdag.nl/mobile/opinie/streven_ naar_nauwere_europese_militaire_samenwerking_ lovenswaardig_1_817151 Contactdag voor KMar veteranen en oud KMar personeel ‘Koninklijke Marechaussee: al 200 jaar als het erop aankomt’. Dit motto zal veteranen en oud KMar personeel van het Wapen aanspreken. Eén van de jubileumactiviteiten dit jaar is de speciale contactdag Koninklijke Marechaussee (CD KMar) die in opdracht van Commandant Koninklijke Marechaussee (CKMar) wordt georganiseerd. De CD KMar vindt plaats op vrijdag 3 oktober 2014 op de Koning Willem III kazerne in Apeldoorn. De dag bestaat uit twee delen: in de ochtend staat het programma in het teken van de vertrouwde Veteranendag KMar met kranslegging en nasimaaltijd en vanaf 14.00 uur op dezelfde locatie de reünie voor alle oud KMar medewerkers. KMar veteranen De ochtend valt samen met al weer de 15e Veteranendag KMar. De postactieve veteranen ontvangen de aanmeldstrook op de adresdrager van het veteranenblad Checkpoint dat eind juli verschijnt. De veteranen in actieve dienst kunnen het aanmeldingsformulier opvragen op het e-mailadres [email protected]. Het daarna toegestuurde programma dient als toegangsbewijs voor de kazerne met op het square de grote samenkomsttent. Het programma ziet er als volgt uit: 09.30-10.45 uur ontvangst, 10.45 uur de opening, 11.15 uur herdenkingsplechtigheid voor gevallen en overleden veteranen bij het monument voor de hoofdingang, 12.3013.30 uur nasimaaltijd. Vegetarisch of zoutarm? Dit graag bij binnenkomst bij de ontvangstbalie aangeven. Tussentijds krijgen de veteranen ruimschoots de mogelijkheid om de veteranenbanden aan te halen en te verstevigen. Er is weer veel te beleven en te zien, dit alles gegoten in een feestelijk jasje van het jubileum. nen gebruik te maken van de parkeermogelijkheid van de Apenheul tegenover de Burgemeester Roosmale Nepveulaan 29 te Apeldoorn. Gedurende de gehele dag worden pendelbussen ingezet naar en van de kazerne van deze parkeerplaats. De organisatie zet eveneens bussen in van en naar het station NS, ook voor de veteranen. Bij de ontvangstbalie ontvangen alle deelnemers - ochtend en middagprogramma - drie consumptiebonnen per individu. Aan het eind ontvangt een ieder een herinneringspresentje aan 200 jaar KMar op vertoon van ‘tegoedbon’ die deelnemers eveneens ontvangen bij de ontvangstbalie. Militairen en burgers in werkelijke dienst van de KMar ontvangen hetzelfde presentje enkele weken later op de Wapendag. Het wordt vast weer een schitterende dag. Oud KMar personeel Om 14.00 uur vangt de reünie aan voor allen die ooit bij de KMar hebben gewerkt als militair - dus ook de dienstplichtigen en het beroepspersoneel dat een bepaalde tijd heeft gediend - of als burger. Het aantal belangstellenden is gelimiteerd, dus hier is van kracht: wie het eerst komt die het eerst maalt. Belangstellenden kunnen het aanmeldingsformulier digitaal opvragen op e-mailadres [email protected]. Na aanmelding ontvangen deelnemers het programma digitaal om toegang tot de kazerne te verkrijgen. Let wel: het programma is genummerd en gekoppeld aan de NAW-gegevens van de deelnemer. Einde van de reünie is om 17.30 gepland. Parkeren Burgemeester van Apeldoorn (l) en KMar-ambassadeur der Veteranen defileren bij de krans 42 | Carré 4 | 2014 De bezoekers van het ochtendprogramma kunnen parkeren nabij de hoofdingang van de kazerne. De middagreünisten die- Kranslegging door oorlogs- en vredesmissie-veteraan KMar