DenK Tekst: kol b.d. drs. J.F.M. Kuklinski DenK en de Defensie Informatievoorziening in 2014 In oktober bood de Parlementaire Onderzoekscommissie1 ICT haar eindrapport aan. Een citaat uit het begeleidende persbericht: “De rijksoverheid heeft haar ICT-projecten vaak niet in de hand voor wat betreft de kosten, de tijd of zelfs het eindresultaat. Omdat een financieel overzicht op overkoepelend rijksniveau sinds 1995 niet meer wordt opgesteld, ontbreekt inzicht in ICTkosten. Niemand weet hoeveel de Nederlandse overheden aan ICT uitgeven. Daarom ook weet niemand hoeveel geld gemoeid is met mislukkingen. Ook de Tweede Kamer maakt haar controlerende taak niet waar door een gebrek aan deskundigheid op ICT-gebied en desinteresse voor het onderwerp. Bovendien schiet de informatievoorziening van het kabinet aan de Kamer regelmatig tekort.” Nu maakte Defensie geen deel uit van dit parlementair onderzoek, maar daar kunnen ze er ook wat van. Deze tekst komt van de NRC2 waar vijf debacles worden aangehaald van ICT3 projecten bij de overheid waarvan er ook één bij Defensie wordt genoemd (zie kader). 32 | Carré 8 | 2014 4. Defensie: Wat? Voor 185 miljoen euro moest het programma SPeeR een systeem bieden dat alle logistieke processen (rond geld, mankracht, wapens en andere spullen) van Defensie met elkaar zou verbinden. Bijkomend voordeel: het zou jaarlijks 80 miljoen euro besparen. Hoeveel vertraging? SPeeR werd in 2005 in gang gezet, en moest in 2009 klaar zijn. Het wordt 2015. en het kan lang niet alle taken uitvoeren. Hoeveel kostte het? In januari meldde de Algemene Rekenkamer dat het project 950 miljoen euro zou kosten, een kostenoverschrijding van 413 procent - een berekening die Defensie overigens ’niet herkent’. Vier topambtenaren zijn ontheven vanwege aanhoudende ICT-problemen. en de besparingen? Die worden nu door Defensie geschat op nog maar 18 miljoen per jaar. Zoals in het jaarverslag van DenK staat aangegeven, streeft de NOV naar draagvlak voor Defensie in de samenleving. In 2012 zijn we bij DenK begonnen met sourcing. Paresto en IV zijn de belangrijkste projecten sinds die periode. In 2012 en 2013 hebben we vooral geïnvesteerd in het leggen van contacten en het vergaren van informatie door overleg te voeren met zoveel mogelijk belanghebbenden: mensen van de IV bedrijven, IT-ers werkzaam bij Defensie, politici en de defensieleiding. Dit proces gaat door tot de dag van vandaag. De omgeving is complex, de materie kent vele invalshoeken, de belangen zijn groot. Ook als DenK moeten we ons regelmatig afvragen: ’Welke signalen geven we af en welk doel streven we na’. GOV|MHB, NOV en DenK willen een veelzijdige Krijgsmacht die kan rekenen op een groot draagvlak in de samenleving. Wij zien dat je met succesvol (in-, uit- en samen-) sourcen middelen vrij kunt maken om daarmee operationele slagkracht te genereren. Het vergaren van Intel, het aansturen van militaire eenheden en operaties kan niet zonder effectieve IV. IV is met recht een wapen. Samenwerken met partners (bedrijven, overheid, NATO) geeft de flexibiliteit om op te schalen als dat nodig is en via innovatie de meest moderne en efficiënte IT middelen in te zetten. Deze boodschap hebben we in 2013 al laten horen. Vooral bij de defensieleiding was de reactie aanvankelijk lauw. Men had een keuze gemaakt voor kavels, er was een projectleider aan de slag om de IV-sourcing succesvol uit te voeren, het zorgvuldig doorlopen van het proces was belangrijker dan het resultaat. Wij, en anderen, uitten onze zorgen in gesprekken met de projectleider en de defensieleiding. In het Algemeen Overleg van 26 maart 2014 over ICT bij Defensie, bleef de minister volhouden dat het nu eenmaal een keuze was en dat de Kamer er maar op moest vertrouwen dat Defensie zorgvuldig delen van de IV ging outsourcen. Begin dit jaar werd Defensie geconfronteerd met enkele grote ICT problemen. De datacentra waren niet altijd goed te bereiken, werknemers konden niet altijd bij hun gegevens en veel apparatuur viel uit omdat bijvoorbeeld de koeling niet goed functioneerde. Defensie zat kort bij het moment van ’op zwart’ gaan. In het Algemeen Overleg van 15 mei jongstleden noemde de minister dit een ’wake-up call’. Ze was geschrokken, gaf aan dat de slechte staat van de infrastructuur als een totale verrassing voelde en kondigde onderzoeken aan. De onderzoeken betreffen de stand van de ICT-infrastructuur, de cultuur bij de besluitvorming, de stand van IV-sourcing en de manier waarop besluiten binnen Defensie over IT worden genomen. Voor de zomervakantie waren de eerste resultaten bekend van die onderzoeken. er werden vier topfunctionarissen bij de 33 Defensie-IT organisatie vervangen, er moest op korte termijn geïnvesteerd worden in het verbeteren en vernieuwen van de IT- infrastructuur en er werd een IT Governance Board (ITGB) opgericht en de Chief Information Officer (CIO) van Defensie nam zitting in de Bestuursraad. DenK volgt de ontwikkeling en is onder andere op bezoek gegaan bij de IT afdeling van ProRail waar ook ICT wordt gesourced en waar een soortgelijke tegenstelling bestaat tussen de operationele IT omgeving (wissels en treinen aansturen) en de bedrijfsvoering IT (personeel, salaris). In juli van dit jaar publiceerden we in Carré welke weg Defensie zou kunnen volgen met zijn informatievoorziening. Deze mening werd op 11 augustus besproken met de nieuw aangestelde HDBV/CIO4 van Defensie. er bestaat een zekere mate van overeenstemming en we zagen in de IV-Visie van Defensie (eind oktober) dan ook onderdelen terug waar wij ook voor staan. Voor IV-sourcing heeft Defensie in de IV-Visie aangegeven dat men wel degelijk iets ziet in de samenwerking met anderen, maar dat men niet te snel wil beslissen. Ook wil Defensie nog dieper kijken naar de resultaten van bijvoorbeeld Duitsland bij IV-sourcing. De minister heeft aangekondigd dat begin 2015 de resultaten van het onderzoek over hoe Defensie verder gaat met IV-sourcing bekend worden gemaakt. Door de crisis in Oekraïne en de dreiging aan de zuid- en zuidoost randen van europa wordt Nederland zich weer meer be- wust van de noodzaak van een veelzijdige krijgsmacht. er is weer meer geld voor Defensie bespreekbaar. Het is belangrijk om ook in de toekomst de beperkt beschikbare financiële middelen zo goed mogelijk te gebruiken. Alleen maar meer geld is niet de oplossing voor de ICT problemen. De besturing moet anders, we geven Defensie de kans daar invulling aan te geven door haar IV-Visie in de praktijk te brengen. De houding ten opzichte van informatietechnologie moet anders. IT als wapensysteem is essentieel voor een veelzijdige krijgsmacht. en we moeten inzien dat Defensie deze klus niet alléén aan kan. er wordt al veel samengewerkt, er wordt al kennis en kunde ingehuurd. Wij pleiten voor een structurele samenwerking met één of meerdere betrouwbare partners: het beste van Defensie combineren met het goede van het bedrijfsleven en de onderzoeksinstituten. een combinatie van factoren, zoals de acute ICT problemen, maar ook de constructieve benadering door DenK en de vasthoudendheid en dossierkennis hebben zeker geleid tot deze veranderde inzichten bij Defensie. DenK blijft in 2015 IV-sourcing op haar agenda houden. Eindnoten 1. http://www.tweedekamer.nl/kamerleden/ commissies/tcict 2. http://www.nrcq.nl/2014/10/15/zo-moet-hetdus-niet-vijf-ict-debacles 3. ICT (Informatie, Communicatie Technologie) IV (Informatie Voorziening) en IT (Informatie Technologie) worden vaak door elkaar gebruikt, en hebben in dit artikel eenzelfde betekenis. 4. Hoofddirecteur Bedrijfsvoering van het Ministerie van Defensie tevens Chief Information Officer 34 | Carré 8 | 2014