StandpuntVSVw-juni2014

De eigenheid van vrijwilligerswerk: enkele punten op de ‚i’!
!
!
Werklozen aanzetten om het onkruid van bermen te wieden, de stoep ijsvrij te maken, leefloners in
de ene of andere vorm van gemeenschapsdienst introduceren,… Er is niets mis mee dat overheden pogen om mensen te begeleiden naar het zoeken en vinden van werk, aangepast aan hun
mogelijkheden en talenten. !
!
Daar heeft het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw geen enkel bezwaar tegen. Wel willen we
duidelijke kanttekeningen plaatsen bij het feit dat dit soort initiatieven en alternatieve werkvormen
onder de noemer ‚vrijwilligerswerk’ worden geplaatst.!
!
Het gaat immers niet om vrijwilligerswerk en wel om volgende redenen:!
!
• Het vrijwilligerswerk is in België wettelijk1 gedefinieerd, namelijk als volgt:!
„§1.Vrijwilligerswerk is elke activiteit die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht,
ten behoeve van één of meer personen, andere dan degene die de activiteit verricht, van een groep of organisatie of van de samenleving als geheel; die ingericht
wordt door een organisatie anders dan het familie- of privé-verband van degene
die de activiteit verricht; en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde organisatie wordt verricht in het kader van een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een statutaire aanstelling.§2. De vrijwilliger is elke natuurlijke persoon die
een activiteit verricht zoals omschreven in §1. §3. Een organisatie is elke feitelijke
vereniging of private of publieke rechtspersoon zonder winstoogmerk die werkt
met vrijwilligers.”!
!
• Deze wettelijk verankerde definitie vertrekt ondermeer vanuit het essentiële uitgangspunt dat de
vrijwilliger zelf kiest voor het al dan niet opnemen van een engagement, vermits het ‚onverplichte’ karakter anders in het gedrang wordt gebracht. Dit impliceert duidelijk dat het vrijwilligerswerk
niet gelijk gesteld kan worden aan activeringstrajecten die door de VDAB, het OCMW of door
lokale besturen worden opgezet, vermits daar een zekere vorm van verplichting of dwang achter
zit. !
!
• Bovendien zijn dit soort trajecten, bekeken vanuit het oogpunt van het vrijwilligerswerk niet neutraal. De persoon die verplicht wordt te vrijwilligen, kan daarvoor extra gestimuleerd worden, bijvoorbeeld met een aanmoedigingspremie per uur, waardoor heel wat organisaties, wat betreft
hun intern vrijwilligersbeleid, in de knoop kunnen raken. Want, ofwel worden de vrijwilligers binnen een organisatie zelfs niet vergoed voor het uitvoeren van activiteiten, en dan treedt er een
verschil - ja - een zekere discriminatie op tussen de ‚puur vrijwillige’ vrijwilligers die voor engagement kiezen en de ‚min of meer gedwongen vrijwilligers’ die via derden wordt aangezet zich in
te zetten. Ofwel wordt er wel een vergoeding gegeven en dan is er ook geen sprake van gelijke
behandeling, vermits de organisatie én de vrijwilliger in dit geval rekening moeten houden met
de toegekende aanmoedigingspremie om er zeker van te zijn dat noch de organisatie, noch de
vrijwilliger buiten het kader van de vrijwilligerswet valt. !
!
• Afhankelijk van de genomen beleidsopties, kan de ‚vrijwilliger’ zelfs geconfronteerd worden met
sancties, wanneer de afspraken met betrekking tot het vrijwilligerswerk niet of gedeeltelijk worden nageleefd. Vaak levert dit extra werk voor de ontvangende organisatie, omdat die dient te
registreren of de ‚min of meer gedwongen’ vrijwilliger op tijd komt, het engagement vervult zoals
afgesproken,… En zo wordt de vrijwilligersorganisatie in een rol geduwd waarvoor ze in feite niet
uitgerust is. Vrijwilligersorganisaties zijn erop gericht hun doelstellingen te realiseren, met inzet
1
Wet betreffende de rechten van de vrijwilliger, 3 juli 2005.
!
van vrijwilligers, maar hebben - met uitzondering van enkele specifieke organisaties - geen bijzondere opdracht in het kader van stimulerings- en/of activeringsbeleid.!
• Vrijwilligersorganisaties ontberen vaak de nodige middelen om gepaste begeleiding te voorzien.
Uit het project ‚Vrijwilligerswerk versterkt’ (Cera en Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw) blijkt
duidelijk dat kwetsbare personen (meestal ook de doelgroep van het activeringsbeleid) niet enkel minder toegang hebben tot het vrijwilligerswerk, maar zeker ook dat er nood is aan aangepaste begeleiding op maat. Het is en blijft een oud zeer dat vrijwilligersorganisaties tout court te
weinig middelen hebben om een consequent vrijwilligersbeleid te voeren, laat staan op maat van
kwetsbare groepen binnen een activeringstraject waarbij derden extra administratieve last opleggen.!
!
Conclusie!
Het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw is overtuigd van de maatschappelijke !
meerwaarde van het vrijwilligerswerk en de vrijwilligers. Door zijn eigenheid draagt het
vrijwilligerswerk bij tot een noodzakelijke cohesie tussen mensen en groepen en zorgt het
voor dwarsverbindingen, schakels en duurzame interactie tussen verschillende groepen,
geledingen en overtuigingen in de samenleving. Het vrijwilligerswerk en de vrijwilligers zijn
actoren voor vooruitgang. Ze versterken de individuele competenties, waarborgen open en
werkzaam organisatorische verbanden voor uiteenlopende maatschappelijke projecten. Het
is een actuele vorm van Actief Burgerschap. Maar het vrijwilligerswerk is geen alternatief
voor betaalde arbeid, noch een vervanging ervan. !
!
De concrete regelgeving zoals uitgewerkt in de vrijwilligerswet, biedt wat dit betreft duidelijke richtlijnen. Daarmee wordt niet gezegd dat vrijwilligerswerk niet tot expertise en competenties kan leiden die mensen mogelijk ten nutte kunnen maken binnen een arbeidsmarktcontext, maar uit Europees onderzoek blijkt sterk dat mensen hun ‚drive’ om te vrijwilligen uit diverse factoren kunnen
halen. Het expliciet ‚nut’ halen uit de inzet is zeker niet prioritair. Het vrijwilligerswerk dient daarom
niet beschouwd te worden als het panacee om andere maatschappelijke problemen op te lossen.!
!
Vrijwilligerswerk kan enkel een recht zijn van mensen om om zich in te zetten in een context en
voor een doelstelling naar keuze. Vrijwilligerswerk is geen bezigheidstherapie, maar heeft een
maatschappelijk én economisch relevante functie. !
!
Vrijwilligerswerk min of meer dwingend maken en bepaalde groepen van mensen een plicht tot het
verrichten van vrijwilligerswerk opleggen, is een contradictio in terminis. Het Vlaams steunpunt
Vrijwilligerswerk vzw verzet zich hier krachtig tegen.!
!
Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw!
!
Juni 2014

Download Report