NIEUWSBRIEF Regionaal centrum prenatale screening (RCPS) www.vumc.nl/rcps juli 2014 MEDEDELINGEN R EGIONAAL CENTRUM Op woensdag 27 augustus 2014 kunnen tussen 13-17 uur wegens werkzaamheden m.b.t. de omschakeling naar een nieuw ICT-netwerk geen kansberekeningen worden gedaan. Ook is het bureau prenatale screening VUmc die middag niet telefonisch bereikbaar. De polikliniek is wel normaal bereikbaar. AGENDA D INSDAG 30 SEPTEMBER 2014: CASUÏSTIEKBESPREKING V OOR ECHOSCOPISTEN Echoscopisten van het regionaal centrum worden uitgenodigd deel te nemen aan de periodieke casuistiekbespreking. Onderwerp zal zijn: NT-meting. De exacte locatie wordt binnenkort gepubliceerd op de website. U kunt zich alvast aanmelden en/of een casus aanmelden via [email protected] VRIJDAG 3 OKTOBER 2014 - C URSUS COUNSELEN OVER PRENATALE SCREENING Op 3 oktober 2014 is er weer een cursus counselen over prenatale screening in samenwerking met de SPSAO (AMC). Wilt u geregistreerd worden als counselor dan dient u deze cursus gevolgd te hebben. Registratie is verplicht voor iedereen die counselt over prenatale screening. Het hierna genoemde symposium op 21 november 2014 is een bijscholing en geeft géén recht op certificering voor counseling. Meer informatie over de inhoud en de kosten vindt u op onze website. Inschrijven voor deze cursus kan via de website van het regionaal centrum SPSAO: www.sps-amsterdameo.nl V RI JDAG 21 NOVEMBER 2014: SYMPOSIU M V OOR COU NSELORS OP 21 NOV 2014 - K ENNISTOETS COUNSELIN G Sinds de introductie van prenatale screening in Nederland is de kwaliteitsborging op uitvoering van de counseling achtergebleven in vergelijking tot de kwaliteitsborging op uitvoering van de NT-meting en het Structureel Echoscopisch Onderzoek. In het najaar zullen alle counselors dringend verzocht worden een online kennistoets te maken met als doel inzicht te verkrijgen in de eigen kennis over counseling. Daarnaast organiseren de regionale centra VUmc en SPSAO op 21 november van 13:00 tot 17:00 uur een symposium dat volledig gericht is op de kwaliteit van de counseling. Reserveert u alvast deze datum in uw agenda. De kosten voor dit symposium bedragen € 50,-. Informatie over aanmelden voor dit symposium volgt binnenkort op onze website. Counselors die de kennistoets niet maken en niet deelnemen aan het symposium zullen door het regionaal centrum worden gevisiteerd. START 3 E VISITATIERONDE ECHOCENTRA In september 2014 wordt gestart met een nieuwe visitatieronde van de echocentra. Op korte termijn ontvangt u een brief met de planning en het verzoek gegevens aan te leveren. Pag 1 van 5 Nieuwsbrief Regionaal centrum prenatale screening (RCPS) VUmc, juli 2014 KWALITEITSBEOORDELING SEO Net zoals voor de NT-beeldbeoordeling is ook voor de SEO-beeldbeoordeling een landelijke werkwijze vastgesteld. Tijdens de visitatie van het echocentrum zullen beelden van de SEO-echoscopisten opgeslagen worden op USB-stick en meegenomen worden ter beoordeling. Minimaal 3 willekeurige SEO’s per echoscopist worden beoordeeld. We beoordelen alle beelden die volgens NVOG-modelprotocol versie 2.0 moeten worden vastgelegd. Een score van 65% van het maximaal aantal van 210 punten geldt als een voldoende. Een onvoldoende beoordeling is een reden om de kwaliteit van het SEO-onderzoek te herevalueren: of met herbeoordeling binnen enkele maanden (3-6) of door beoordeling met andere middelen zoals een hands-on training of een ‘praktijktoets’ al dan niet op eigen locatie. Voor meer informatie: SEO beeldbeoordeling. KWALITEITSEISEN GEACTUALISEERD Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek heeft verschillende kwaliteitseisen en landelijke afspraken meer inzichtelijk bij elkaar gebracht en geactualiseerd. Het Centraal Orgaan heeft de volgende herziene kwaliteitseisen vastgesteld: - kwaliteitseisen voor counselors kwaliteitseisen voor NT-echoscopisten kwaliteitseisen voor SEO-echoscopisten kwaliteitseisen voor het SEO kwaliteitseisen voor Informed Consent en Privacy Een aantal kwaliteitseisen en afspraken zijn ingevoegd in deze herziene kwaliteitseisen. Daardoor vervallen onderstaande documenten: - kwaliteitseisen voor het geven van de uitslag beleid bij afwijkende SEO beleid bij incompleet SEO vanwege onvoldoende beeldvorming afspraken over verwijzing en verantwoordelijkheden voor SEO en GUO W IJZI GINGE N IN DE KWA LITEITSEISEN ZIJN : - Als een zwangere nog niet weet of ze wil deelnemen aan combinatietest of SEO, moet de counselor aan de zwangere toestemming vragen of de gegevens over de counseling aangeleverd mogen worden aan Peridos. - Niet de counselor maar de echoscopist is verantwoordelijk voor de communicatie met de zwangere over het geven van de uitslag van het echo-onderzoek. - Een herhaling van het SEO vanwege onvoldoende beeldvorming moet bij voorkeur binnen hetzelfde bezoek plaatsvinden, bij uitzondering later, maar nooit na 22 weken + 0 dagen. Tevens zijn er wijzigingen vastgesteld bij de eisen aan de opleidingen tot NT- en SEO-echoscopist. Het betreffen eisen die gesteld zijn aan de gecommitteerden bij de praktijktoets, de beoordelaars van logboeken en aan de stage-/praktijkbegeleider. De landelijk vastgestelde methoden voor het beoordelen van de logboeken van NT Pag 2 van 5 Nieuwsbrief Regionaal centrum prenatale screening (RCPS) VUmc, juli 2014 en SEO moeten worden gehanteerd. Verder zijn er eisen gesteld aan de inhoud en de vorm van de theoretische toets. De opleidingsinstituten ontvangen hierover binnenkort bericht. OPSLAGTERMIJN BEELDEN Volgens de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) moet het medisch dossier 15 jaar bewaard worden. Landelijk is vastgesteld dat deze bewaartermijn ook aangehouden moet worden voor de opslag van NT-beelden en SEO-beelden. Deze termijn geldt voor alle beelden, dus ongeacht of er een vermoeden is op een afwijking of niet. WBO-VERGUNNING PRENATALE SCREENING VERLENGD De WBO-vergunning die de acht regionale centra hebben voor screening op downsyndroom, trisomie 13 en 18 en voor het SEO is verlengd tot 1 juli 2016. Vóór januari 2016 moeten de regionale centra wederom een verlenging van de vergunning aanvragen. Een van de voorwaarden die gesteld is aan de vergunning is, dat we dan inzicht hebben in het vervolgonderzoek na de combinatietesten en SEO’s. Het is dan ook een van de landelijke prioriteiten om via Peridos deze gegevens te verzamelen en te rapporteren. NIPT BIJSCHOLING COUNSELING Elke counselor die zwangeren counselt voor screening op downsyndroom, trisomie 13 en 18 is verplicht de counseling per 1 april 2014 aan te passen. NIPT behoort dan namelijk tot de mogelijke vervolgonderzoeken na een verhoogde kans bij de combinatietest. Deze verandering in het vervolgonderzoek kan van invloed zijn op de keuze van een zwangere voor de combinatietest. Het volgen van een bijscholing over NIPT is landelijk niet verplicht gesteld. Counselors dienen wel de nodige kennis te verwerven om adequaat te kunnen counselen voor de combinatietest. Zij kunnen dit doen door de Digitale Individuele Nascholing (DIN) voor counseling over prenatale screening te volgen. DIGITALE INDIVIDUELE NASCHOLING (DIN) VOOR COUNSELING De Digitale Individuele Nascholing (DIN) voor counseling over prenatale screening is aangepast met informatie over NIPT. Als u de digitale toets bestaande uit 15 vragen invult, krijgt u informatie over goede en foute antwoorden. Als u 70% van de antwoorden goed hebt, dan hebt u de toets behaald en krijgt u accreditatiepunten van uw beroepsvereniging. De DIN en de uitleg over de digitale toets vindt u op www.rivm.nl. WIE KOMT IN AANMERKING VOOR NIPT? Vanuit het PND-centrum krijgen we signalen dat met enige regelmaat zwangere vrouwen onjuist zijn voorgelicht over NIPT. Het gaat hierbij vooral over het feit dat vrouwen met een medische indicatie direct in aanmerking komen voor NIPT. Daarom nog een keer een overzicht van de inclusie- en exclusiecriteria. Pag 3 van 5 Nieuwsbrief Regionaal centrum prenatale screening (RCPS) VUmc, juli 2014 D E ZWANGERE K OMT IN AANMERKING V OOR NIPT: - na een verhoogde kans op een kind met trisomie 21/18/13 op basis van de combinatietest, of bij een medische indicatie: bijvoorbeeld een kind met trisomie 21/18/13 in anamnese, of dragerschap gebalanceerde translocatie trisomie 21/18/13. D E ZWANGERE MOET DAN VOL DOEN AAN DE VOL GE NDE ( INC LUSIE -) C RITERIA : - maternale leeftijd ≥ 18 jaar, vitale eenling graviditeit, zwangerschapsduur ≥ 10 weken. E N ER MA G GEEN SPRAKE ZIJN VAN EEN VAN DE VOL GENDE E XCLUSIECRI TERIA : - geen informed consent mogelijk, bijvoorbeeld door een taalbarrière, meerling graviditeit (waaronder vanishing twin), echoscopische afwijkingen, waaronder NT ≥ 3,5 mm (NIPT kan eventueel aangeboden worden in overleg met een klinisch geneticus), maternale maligniteit in heden of verleden (NIPT kan eventueel aangeboden worden in overleg met het laboratorium genetica). Regelmatig vindt er regionaal en landelijk overleg plaats over welke vrouwen in aanmerking komen voor NIPT. Dit heeft ertoe geleid dat de definitie van medische indicatie verruimd is. Inmiddels komen niet alleen vrouwen met een kind met trisomie 13, 18, 21 in de voorgeschiedenis in aanmerking voor NIPT, maar alle vrouwen met een kind met een numerieke chromosomale aandoening (ongeacht welke), mits goed gecounseld. Mocht u behoefte hebben aan overleg, bijvoorbeeld over de laatste stand van zaken, dan kunt u contact opnemen met de dienstdoende klinisch geneticus, via het secretariaat klinische genetica: 020 – 444 0150 GESPREKSLEIDRAAD NIPT VOOR COUNSELORS HERZIEN De gespreksleidraad NIPT voor counselors is enigszins aangepast. In de nieuwe gespreksleidraad staat informatie over de vergoeding. Daarnaast is de gespreksleidraad aangescherpt en uitgebreid aan de hand van vragen die counselors gesteld hebben tijdens de regionale bijeenkomsten in maart en april. Zo gaan we - onder andere - wat dieper in op de techniek van de NIPT. Ook leest u hoe we omgaan met nevenbevindingen, waarom het geen zin heeft om een NIPT te doen als er een verdikte nekplooi geconstateerd is bij de foetus en waarom zwangeren jonger dan 18 jaar uitgesloten zijn van deelname aan de NIPT-studie. De herziene gespreksleidraad vindt u op www.rivm.nl. CHECKLIST COUNSELING In het draaiboek prenatale screening downsyndroom en SEO was voorheen een checklist opgenomen voor counselors. Deze is aangepast en nu als losse checklist gepubliceerd. De checklist vindt u op www.rivm.nl. Pag 4 van 5 Nieuwsbrief Regionaal centrum prenatale screening (RCPS) VUmc, juli 2014 VOORLICHTINGSBROCHURES AANGEPAST F OLDE R SCREENING D OWN SYNDROOM De landelijke folder is per 1 april 2014 aangepast met informatie over NIPT. De oplage van april was beperkt, omdat deze versie spoedig herzien zou worden. De oplage bleek te beperkt te zijn; landelijke folders zijn bijgedrukt. Een herziene versie van de folder verschijnt naar verwachting begin juli 2014. Hierin is onder andere informatie opgenomen over de vergoeding van NIPT. Het heeft de voorkeur om dan de versie van april niet meer te gebruiken. U kunt de folders bestellen via het bestelformulier op www.rivm.nl. Indien er problemen zijn met de folders, wilt u dat dan via e-mail melden aan [email protected]. F OLDE R ONDERZOEK NAA R ( E RFELIJKE ) AFWIJKINGE N BI J HET ONGEBOREN KIND De digitale VUmc folder over prenatale diagnostiek is geactualiseerd. Er is informatie over NIPT in opgenomen en aanvullende informatie over de wettelijke bedenktijd van 5 dagen bij besluit tot zwangerschapsafbreking. JURIDISCHE INFORMATIE OVER SCREENING Zwangere vrouwen en hun partners hebben recht op informatie en moeten toestemming geven voor uitvoering van de screening als zij mee willen doen aan een screening. Meedoen aan een screening betekent ook dat hierover gegevens worden geregistreerd. Waarom is dat nodig? Hoe komen de gegevens in een registratiesysteem? Wat gebeurt er met de gegevens en hoe wordt de privacy beschermd? Juridische informatie over de vormen van screening bij zwangeren is nu beschikbaar via een webpagina van het Centrum voor Bevolkingsonderzoek van het RIVM. Deze webpagina is bedoeld voor zwangeren, hun partners en andere geïnteresseerden. U vindt de informatie via www.rivm.nl ZELF RAPPORTAGES MAKEN IN PERIDOS DOOR ZORGVERLENERS Peridos bevat inmiddels veel data. Alle organisaties met een contract voor prenatale screening leveren gegevens aan over de verrichte counselinggesprekken, NT-metingen, combinatietesten en SEO’s. Vanaf 17 juni 2014 kunnen alle zorgverleners met een kwaliteitsovereenkomst voor prenatale screening in Peridos rapportages maken van het aantal verrichtingen in een bepaalde periode. Deze rapportagemogelijkheid vindt u na inloggen onder het tabblad ‘Rapportage’. U kunt zelf een keuze maken voor welke verrichting u de aantallen wilt zien. Zorgverleners die bij meerdere organisaties werken, krijgen gegevens te zien van alle praktijken waarvoor zij werkzaam zijn. Zorgverleners met de rol van zorginstellingbeheerder in Peridos kunnen een rapportage maken van de gehele zorginstelling. Een handleiding vindt u op de website www.peridos.nl Pag 5 van 5