LOKAAL BESTUUR Jaargang 38 nummer 11 November 2014 Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA LEEGSTAND VAN WINKELS PROVINCIAAL AANPAKKEN 6 Landelijk beleid in de praktijk VAN RIJN & ROTTENBERG Column Jacqueline VEENBRANDEN John Kerstens 2 AFGEVAARDIGDE Greep op decentralisaties DRECHTRAAD 4 7 Margreeth de Boer 3 OUDE GLORIE 12 LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2014 1 Kalk VEENBRANDEN Foto Bert Beelen Foto Nationale Beeldbank JACQUELINE KALK secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur Het was een periode van PvdA-bashing. Je kon geen krant openslaan of er stond een naar stuk over ons in. Over slechte peilingen, medewerkers die een leuke baan buiten de PvdA hebben gekregen en over de perikelen in het fractiebestuur. Kranten wisten zelfs nog smeuïge details te geven over de politieke strategie rond de algemene beschouwingen en waarom het niet staatssecretaris Martin van Rijn maar Diederik Samsom was die de bal mocht inkoppen dat er 40 miljoen minder bezuinigd wordt op de zorg. Maar er was niet alleen nieuws over veenbranden in Den Haag. De PvdA in Friesland wil verder als PvdAFryslân en Eerste Kamerlid Adri Duivesteijn stelt het politiek bedrijven op basis van transacties ter discussie. Duivesteijn werd op zijn beurt door partijbestuurslid Randy Martens op zijn nummer gezet in een tweet: ‘Prominenten zijn te vaak mensen die het zelf al 40 jaar niet meer laten zien en alleen door journo’s nog worden gebruikt voor PvdA-bashing’. Wat op zichzelf weer een knap staaltje van ouderen-bashing was. Apart stellen deze veenbrandjes niet veel voor, maar samen vormen ze toch een aardige fik. En dan dient de vraag zich aan of de vrijwillige brandweer dit nog kan blussen. In de politiek is het belangrijk om de boel bij elkaar houden. Fracties zijn tijdelijke verbanden. Je hebt LOKAAL BESTUUR Jaargang 38 nummer 11 November 2014 colofon Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA LOKAAL BESTUUR LEEGSTAND VAN WINKELS PROVINCIAAL AANPAKKEN 6 4 John Kerstens 2 AFGEVAARDIGDE Greep op decentralisaties DRECHTRAAD Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar. Landelijk beleid in de praktijk VAN RIJN & ROTTENBERG Column Jacqueline VEENBRANDEN 7 Margreeth de Boer 3 OUDE GLORIE 12 LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2014 1 Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak. Omslagfoto Leegstaande winkelpanden zijn een probleem in veel Nederlandse gemeenten. Welke rol moet de provincie pakken om nog meer leegstand te voorkomen? Zie pagina 6. Foto Hollandse Hoogte 2 elkaar niet uitgezocht en hoeft elkaar niet aardig te vinden. Soms ben je elkaars concurrent (iedereen wil immers zichtbaar zijn en ertoe doen) terwijl je je juist in dienst moet stellen van de waarden van de partij en het belang van het collectief. Daar komt nog bij dat het geven van feedback of in openheid dingen met elkaar bespreken onderontwikkeld is in de meeste politieke organisaties, ook binnen de PvdA. Ondertussen geven de decentralisaties elke dag zorgelijkere krantenkoppen. Geen nieuwsreportage zonder waarschuwing dat het allemaal minder en slechter wordt. Dreigementen dat kinderen niet meer geholpen worden, getuigenissen van hoogbejaarden die wakker liggen over de zorg die ze nodig hebben. We gooien wat overhoop. Dat maakt het juist nu zo noodzakelijk om tegen al die mensen die zich terecht zorgen maken te zeggen: beste mensen we zijn er voor jullie! Gaat er ergens iets niet goed, meld het ons. Daar waar we het niet goed geregeld hebben, gaan we het samen verbeteren. Wat zou het mooi zijn om juist nu een centraal nummer te hebben dat iedereen kan bellen. Waar partijgenoten de telefoon opnemen en mensen te woord staan, met mededogen en met compassie. Zijn wij in staat om niemand los te laten en naast de mensen te staan die het nodig hebben? Zijn wij in staat tot politiek activisme of blijven we vooral brandjes stichten? Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming. MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Leonie Wildeman en Jan de Roos Jannie Bom (In Memoriam), Tiem van Dalfsen (In Memoriam), Harriët van Domselaar, Jacqueline Kalk (column), John Kerstens (Afgevaardigde), Ton Langenhuyzen (Uit de Kamer), Jan Nieuwenburg (In Memoriam), Alphons Ranner, Timothy Schelhaas (illustratie), Kirsten Verdel, Piet Wanrooij (Initiatief van de Maand), Ad van der Wegen (In Memoriam), Leonie Wildeman (Tweets), Naomi Woltring SECRETARIAAT VORMGEVING Leonie Wildeman Postbus 1310 1000 BH Amsterdam Tel. 020-55 12 205 e-mail: [email protected] Jos B. Koene, Amsterdam REDACTIE Aukelien Jellema (voorzitter), Maarten Divendal, Manon Fokke, Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Jacqueline Kalk, Antoine van Lune, Ingrid Wolsing, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. EINDREDACTIE UITGAVE Centrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980 38e jaargang no. 11 ABONNEMENTEN Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 020-55 12 205. INTERNET Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op internet: http://www.lokaalbestuur.nl twitter.com/lokaalbestuur KOPIJ PRODUCTIE EN DRUK Opmeer Drukkerij Den Haag Reacties en bijdragen naar: [email protected] DRECHTRAAD GEEFT RAADSLEDEN GREEP OP DECENTRALISATIES Foto Nationale Beeldbank Het Dordtse stadhuis. Dit prachtige gebouw vormde op 1 juli jl. het decor voor de Drechtstedendinsdag. Zorg dichterbij mensen en cliënten die centraal staan. Dat is het idee achter de decentralisaties. Gemeenten zouden die zorg beter kunnen organiseren dan het Rijk omdat ze dichterbij de burger staan. In de praktijk worden de decentralisaties veelal vormgegeven in regionale samenwerkingsverbanden, via zogeheten gemeenschappelijke regelingen (gr). Een veelgehoorde klacht van raadsleden is dat ze daar weinig zeggenschap over hebben. De Drechtraad probeert dat te ondervangen. ‘Zelfredzaamheid als basis van het beleid is positief, mits dit niet leidt tot allerlei vormen van maatwerk in verschillende regelingen,’ stelt het Dordtse raadslid Cor van Verk. ‘Wij vinden niet dat de Sociale Dienst de plaats van de kerkelijke liefdadigheid uit de crisisjaren van de vorige eeuw moet gaan innemen. Maatwerk is in strijd met het gelijkheidsbeginsel en moet echt beperkt blijven tot uitzonderingen.’ Drechtraad-voorzitter Arno Brok (burgemeester van Dordrecht, VVD) kijkt minzaam glimlachend toe. Hij is een strikte voorzitter. ‘Er gaat een luikje onder uw stoel open als u zich niet aan de spreektijd houdt’. Dertig mannen en tien vrouwen brengen op deze eerste juli een van hun laatste vergaderavonden voor de zomervakantie door in de raadzaal van de gemeente Dordrecht, een prachtig oud gebouw vol bruin hout, marmer en gebrandschilderd glas, dat pittoresk over een gracht is gebouwd. Hier is niet de gemeenteraad bijeen maar de Drechtraad, het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling Drechtsteden. In de regio Drechtsteden is deze Drechtraad naast de gemeenteraden dé plek voor discussies over de decentralisaties. Drechtstedendinsdag Tijdens de gezamenlijke maaltijd aan het begin van de vergaderavond (de Drechtstedendinsdag) zoekt het PvdA-smaldeel (de ‘regiofractie’) elkaar op. Ze kennen elkaar goed, want ze bereiden de maandelijkse Drechtraadvergadering altijd gezamenlijk voor. Alle politici zijn afgevaardigd door hun eigen gemeenteraad – elke partij in iedere deelnemende gemeente heeft één afgevaardigde. Die afgevaardigden vormen samen het algemeen bestuur van de gr Drechtsteden. Het dagelijks bestuur wordt gevormd door de burgemeester of wethouder(s) van de zes deelnemende gemeenten. Gemeenschappelijke regelingen zijn vaak een doorn in het oog van gemeenteraadsleden omdat ze er zo weinig over te zeggen hebben. Veel meer dan hun eigen wethouder naar huis sturen kunnen ze vaak niet – en dat is ook NAOMI WOLTRING PROJECTLEIDER DECENTRALISATIES CLB weer zo wat. Cor van Verk kan er over meepraten. De jeugdzorg in zijn regio is weggeorganiseerd in zo’n gemeenschappelijke regeling (Publieke Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid, waarin zeventien gemeenten participeren) waarbij de raad buitenspel staat. ‘De afzonderlijke gemeenten bespreken de stukken van de gr alleen bij de begroting en de jaarrekening. Die begroting is bovendien een pro forma begroting, Maatwerk is in strijd met het gelijkheids beginsel waaruit je weinig kunt aflezen. Vaak krijgen we de stukken zo laat binnen, dat je er alleen maar ja op kunt zeggen. Zeg je nee, dan zorgt dat voor vertraging en kan de gr onder curatele gesteld worden. De beperkte invloed die we hebben wordt nog kleiner omdat je overeenstemming moet bereiken met zeventien gemeenteraden als je iets wilt veranderen. De invloed van de raad is kortom bijna afwezig. Dat wil niet zeggen dat we niet betrokken worden, maar invloed hebben we nauwelijks.’ De gr Drechtsteden gaat onder andere over de ezamenlijke sociale dienst en voert daarmee de Wet g werk en bijstand (WWB) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) uit. Ook werkt Drechtsteden aan de modernisering van de Wet sociale werkvoorziening (WSW) en armoedebeleid. De decentralisaties worden dus grotendeels op Drechtstedenniveau uitgevoerd. Illustratie: Bureau Drechtsteden Meer invloed De gr Drechtsteden is, in tegenstelling tot veel andere gr’s, nadrukkelijk duaal ingericht, met een algemeen bestuur van raadsleden en een dagelijks bestuur van wethouders en burgemeesters. Van Verks Dordtse fractiegenoten hebben weinig moeite met de besluitvorming in de Drechtraad omdat ze er goed bij betrokken worden en omdat elke partij een eigen afvaardiging heeft. ‘We hebben meer invloed op de politiek en op het proces omdat het ab van de gr Drechtsteden gevormd wordt door raadsleden. Bovendien worden voor commissievergaderingen alle raadsleden uit de deelnemende gemeenten uitgenodigd, ook degenen die geen zitting hebben in de Drechtraad.’ Fractiegenote Jacqueline van den Bergh valt hem bij. ‘De nieuwkomers hebben wel eens kritiek, want ze snappen nog niet zo goed hoe het werkt. Maar dat komt wel.’ Derya Yildiz-Karso is zo’n nieuw raadslid uit Papendrecht, maar na een half jaar snapt ze prima hoe de hazen lopen. In de Drechtraad van 7 oktober voerde ze het woord over de Participatiewet. Ze vindt dat de Drechtraad voldoende mogelijkheden heeft voor beïnvloeding, maar daarin niet effectief genoeg is. ‘Binnen de regiofracties wordt goed samengewerkt, maar tussen de fracties kan het een stuk beter. Ik was kritisch over de invulling van de Participatiewet, omdat het db alleen maar naar de financiën kijkt. Het db heeft geen oog voor de ongewenste neveneffecten daarvan, wil alleen versobering. Dan zie je het db-lid in de Drechtraad rondkijken – heb ik medestanders? De raadsleden hielden zich koest en dus kreeg ik weinig voor elkaar.’ Tweede Kamerlid Manon Fokke: ‘De Drechtraad is een mooi voorbeeld van hoe de raad binnen een gemeenschappelijke regeling toch zijn rol kan spelen. Dat verdient landelijke navolging. Maar ook wanneer je geen Drechtraad hebt, kun je als raadslid invloed uitoefenen op gemeenschappelijke regelingen. Raadsleden moeten zich niet door de wethouder met een kluitje in het riet laten sturen. Stukken zijn vaak te laat in de raad, of de wethouder zegt ‘daar ga je niet over’. Maar je gaat er wel over! Raadsleden mogen vaker op hun strepen gaan staan.’ LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2014 3 LOKALE KRITIEK OP HET KABINET. EN DAN? Foto Hollandse Hoogte Foto Flickr PvdA Staatssecretaris Martin van Rijn, hier in gesprek met medewerkers en deelnemers van De Zonnebloem: ‘Wij staan er als partij voor, dat de meest kwetsbare mensen worden ontzien.’ Felix Rottenberg: ‘Sociaal en zeker wordt met de PvdA. Op dat punt communiceren Kabinetsmaatregelen worden op lokaal niveau niet altijd even goed gewaardeerd. Soms zijn landelijke maatregelen frustrerend voor gemeenten. Het dwingt hen te bezuinigen op bijvoorbeeld de zorg, die in hun ogen al onder druk staat. Tegelijkertijd willen lokale PvdA’ers hun partij niet afvallen. Hoe ga je om met die spagaat? Moet of kun je beleid verdedigen waar je het zelf niet mee eens bent? Lokaal Bestuur vroeg het aan staatssecretaris Martin van Rijn en oud-PvdA-voorzitter Felix Rottenberg. Martin van Rijn staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn en Sport Er is angst dat de zorg steeds verder wordt uitgekleed en onduidelijkheid over wat er de komende jaren gaat gebeuren. Waar zit die onduidelijkheid in? ‘Er verandert veel in de zorg. Ik kan me goed voorstellen dat mensen daar onzeker over zijn. We moeten rustig kijken wat er nu eigenlijk gebeurt. Ten eerste worden gemeenten meer verantwoordelijk voor dagbesteding, KIRSTEN VERDEL FREELANCE JOURNALIST 4 begeleiding en ondersteuning van mensen dichtbij; in en om het huis. Zo kan beter rekening worden gehouden met persoonlijke omstandigheden. Ook wordt wijkverpleegkundige zorg als recht nu verankerd, wat betekent dat echt persoonlijke zorg geregeld wordt. Ten derde regelen we dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven en alleen naar een instelling gaan als het echt niet langer gaat.’ Gaan ook dit soort zorgvoorzieningen door bezuinigingen niet achteruit? ‘Het belangrijkste is dat we de zorg op een hoog peil houden. Ook na bezuinigingen geven we in 2017 evenveel uit als in 2013 en daarna weer meer. Tegelijkertijd moeten we wel rekening houden met de stijgende vraag naar zware zorg. Bij lichte vormen van ondersteuning kijken we daarom wat mensen zelf kunnen doen, mensen die zware zorg hebben, houden we uit de wind. Maar zelfs voor die lichte vorm van ondersteuning is een miljard beschikbaar.’ Toch zijn er PvdA’ers die het niet eens zijn met de voorstellen. ‘Dat zit vooral in onzekerheid over hoe het zal gaan. Er wordt nog onderhandeld over prijzen, er wordt nog gekeken naar de overhead. Onduidelijkheid daarover zorgt voor onrust.’ Het gaat dus bij die onvrede meer over de hoe-vraag dan over de wat-vraag? ‘Ja, dat denk ik wel. Sommige mensen twijfelen of gemeenten de overgang wel aan kunnen. Dat zijn terechte vragen. Gemeenten zijn nu hard bezig, maar er is nog onzekerheid. Bijvoorbeeld over de vraag of mensen met een indicatie op straat komen te staan. Dat is niet het geval. Het kan best zo zijn dat instellingen waar mensen nu verblijven, verbouwd moeten worden of dat mensen moeten verhuizen, maar niemand komt op straat te staan.’ Wat raadt u partijleden aan die kritiek hebben? ‘Stap op mij af. Ik praat veel met gemeenten, cliëntorganisaties en zorgaanbieders. Zo vinden we samen oplossingen. Er is veel ruimte in de uitvoering van het beleid, zodat bijvoorbeeld PvdA-wethouders ook lokaal verantwoordelijkheid kunnen nemen, maar wel altijd met oog voor kwetsbare mensen.’ Stap op mij af als je kritiek hebt. Samen vinden we oplossingen Het bestuur van de PvdAafdeling Schagen liet in een open brief op de website weten lokaal moeite te hebben met de gebruikte terminologie: ‘wenswachtenden.’ De manier van presentatie vonden ze niet voldoende. Hoe belangrijk is een juiste woordkeuze en framing? ‘Die is belangrijk, maar de inhoud is belangrijker. We staan er als partij altijd voor dat de meest kwetsbare mensen zoveel mogelijk worden ontzien. We willen dat de zorg over tien jaar nog steeds goed is. Vroeger was het zo dat je op je 65ste naar een verzorgingshuis ging, want dat was luxer dan thuis blijven wonen. Tegenwoordig willen mensen juist thuis blijven. Dat kan nu vaak slimmer worden georganiseerd. Als we daarin slagen, kunnen we met deze besparing de zwaardere zorgvraag opvangen.’ In de media worden vaak individuele situaties aangevoerd waaruit zou blijken dat de zorg in Nederland achteruit gaat. Een 92-jarige man in een verzorgingshuis die ineens moet verhuizen waardoor zijn vrouw niet meer op bezoek kan komen, dat soort voorbeelden. ‘De afgelopen tien jaar is het aantal verzorgingsplaatsen gehalveerd en het aantal 80-plussers verdubbeld. De tendens dat mensen meer thuis willen wonen is al tien jaar zichtbaar. Mede door die ontwikkeling zijn gebouwen soms slecht onderhouden. Als opa niet meer met zijn bed in de lift kan en tehuizen deels leeg staan, is dat ook niet goed. We moeten echt iets doen aan verouderde verzorgings- en verpleeghuizen, daar komen we niet onderuit. Zolang de menselijke maat daarbij maar niet verloren gaat.’ Heeft u de indruk dat partijleden het echt oneens zijn met het kabinetsbeleid, of is het gewoon lastig uit te leggen? ‘Partijleden zeggen vaak: we snappen waarom het moet, maar help ons het uit te leggen, want we boksen op tegen veel onzekerheid, tegen instituties uit de kamer Felix Rottenberg Voorzitter Wiardi Beckman Stichting, raadgever, bestuurder en moderator Is er in alle kritiek op het zorgbeleid van het kabinet nu vooral sprake van onduidelijkheid en onzekerheid, of zijn mensen het echt oneens met de gemaakte keuzes? ‘Het eerste, er is vooral onzekerheid en onduidelijkheid. Een zo omvangrijke verbouwing van het zorgstelsel is - als ik een metafoor mag gebruiken - hetzelfde als een verbouwing thuis waarbij de aannemer vooraf niet zegt dat je de eerste drie weken geen gebruik kunt maken van de keuken. Of dat hij niet meldt dat er overal veel puin zal liggen. Als je daar pas ter plekke achter komt, schrik je natuurlijk heel erg. En zo is het ook met de veranderingen binnen de Wmo en bij de decentralisatie van de jeugdzorg. Het is technisch ook nog eens heel ingewikkeld: de gemiddelde burger weet echt niet wat de AWBZ is. Dan zit je als bestuurder al snel in het defensief, zoals Van Rijn met de ‘wenswachtenden.’ Maar hij is een heel rustige, empathische man. Weliswaar met een technocratische achtergrond, maar ik vind dat hij het goed doet. Als hij er dan een keer naast zit, schrikken mensen natuurlijk. Daar wordt over gepraat. Dat hoort er allemaal bij als je een hervormingspartij bent.’ nu niet direct geassocieerd we onvoldoende.’ die hun posities zien veranderen en tegen veel bureaucratie. Mijn antwoord is dan dat het ons doel is en blijft om de menselijke maat aan te houden.’ Maar hoe zat het nou precies met die wenswachtenden waar iedereen over viel? ‘Een tijdje geleden hebben we gezegd: er is niet zoiets als dé wachtlijst. Iemand staat bijvoorbeeld op een lijst voor een plaats in een instelling, maar die wil graag naar een specifieke instelling. De discussie werd: als mensen naar een specifieke instelling willen, moeten we wel zeker weten dat ze weten of ze daar terecht kunnen en wanneer. Het woord wenswachtende was om onderscheid te maken tussen mensen die acuut geholpen moeten worden en mensen die zeggen: “zolang het thuis nog gaat hoef ik niet bemiddeld te worden”, niet om de indruk te wekken dat het zo lekker is om op een wachtlijst te staan.’ Ondanks alle uitleg zeggen veel mensen hun lidmaatschap op, of ze stemmen simpelweg niet meer op de PvdA. ‘De PvdA is altijd een partij geweest die verantwoordelijkheid neemt. Het is makkelijker om te zeggen: “ik ben tegen”, maar ik stel liever de menselijke maat centraal om zo kwetsbare mensen te beschermen. Daar word je niet meteen populair van, maar liever meedoen dan niets doen. Het is wat dat betreft jammer dat de vraag “waarom zijn de veranderingen eigenlijk nodig?” te weinig aandacht krijgt in de media.’ Is dat de crux, dat het kabinet moet hervormen? ‘Ja, het kabinet wil de verzorgingsstaat in stand houden. Eigenlijk is dat een vreselijke term, “verzorgingsstaat”. Drees noemde het de “waarborgstaat”. Na de Tweede Wereldoorlog kregen mensen waarborgen voor hun inkomen en voor het geval ze arbeidsongeschikt werden of hun baan kwijt raakten. Het is ongelooflijk wat er toen is opgebouwd. Als je dat echter intact houdt en niet met de tijd mee laat bewegen, wordt het onbetaalbaar en onhanteerbaar.’ Blijf niet zitten morren, maar werk als raadslid samen met de wethouder Zijn er beleidskeuzes gemaakt waar partijleden of PvdAkiezers het echt mee oneens zijn? ‘Het ligt wat anders. Er zijn veel issues in deze hervormingstijd waarvan de kiezer eigenlijk het gevoel moet hebben dat het wel snor zit, maar dat gevoel hébben ze niet. De SP zit in een veel makkelijker en ongenuanceerdere positie. Als PvdA zijn we kwetsbaar doordat we niet ongenuanceerd willen zijn. Mensen hebben behoefte aan “sociaal en zeker”, maar dat wordt nu niet direct geassocieerd met de PvdA. Op dat punt communiceren we op z’n minst onvoldoende.’ Zie je vaker dat de partij het slecht doet als er hervormd moet worden? ‘We zijn jarenlang een opbouwpartij geweest, dat is iets anders dan hervormen. Tot Den Uyl ging het goed. De ene keer dat Den Uyl hervormde in het sociaal zekerheidsstelsel was met de ziektewet in 1982. Dat kreeg hij toen meteen op zijn dak. Kok overkwam hetzelfde met de hervorming van de WAO. Toen ging het ook mis, omdat het vooraf niet helemaal was aangekondigd. Sterker nog: er werd gezegd: we veranderen de duur en hoogte van de AOW niet. Dat gebeurde toch. In zijn algemeenheid geldt: dit soort hervormingen gaan in shocks, en brengen onzekerheid mee.’ Zijn de verloren kiezers nog terug te halen? ‘Het commitment van mensen aan partijen is afgenomen. Politicoloog André Krouwel stelt dat mensen geen zwevende kiezers zijn, maar switchende. Ze switchen tussen partijen die dicht bij elkaar staan. Zolang dat het geval is, zijn kiezers terug te halen.’ Hoe ga je om met incidentenpolitiek, zoals de 92-jarige man die moet verhuizen? ‘Mensen realiseren zich niet dat wij een ongelooflijk uitgekristalliseerde verzorgingsstaat hebben. Die moet je blijvend onderhouden. De verantwoordelijkheid bij burgers leggen is geen simpele opgave. Decentraliseren, zaken via het lokale bestuur dichter bij de burger brengen, is heel belangrijk. Voor Van Rijn wordt het erg belangrijk om het komend jaar vooral zonder glitter en vlagvertoon te laten zien dat het heel redelijk gaat met de transformatie. Daarbij geldt ook: als het moeilijk gaat moet je daar eerlijk over zijn en laten zien hoe je het oplost. Maar daar moet je wel heel veel aandacht aan besteden. Incidenten moeten ook echt incidenten blijken.’ Wat raadt u partijleden aan die kritiek hebben? ‘Wethouders en raadsleden moeten intensief samenwerken en zich omringen met expertise uit de partij, Kamerleden enzovoorts. Blijf niet in je eentje zitten morren. Er kan gewoon ontzettend veel opgelost worden. Ik ben bijvoorbeeld voorzitter van een inloopcentrum voor dementie, voor cliënten en hun mantelverzorgers. Het centrum - het Odensehuis - is een experiment dat is geïmporteerd uit Denemarken. De protocollen van de Wmo voor 2015 zijn dusdanig dat onze manier van werken daar niet in past. Ik heb contact opgenomen met de VVD-wethouder, die vervolgens gewoon een politieke oplossing creëerde: hij zorgde voor subsidie voor de komende twee jaar. Er zijn zoveel voorbeelden te gebruiken uit de rijke geschiedenis van het wethouderssocialisme. De kern is: stel vast wat het probleem is en kijk daarna hoe je de regels maximaal kunt oprekken om een goed initiatief mogelijk te maken.’ Hoe vindt u dat de partij het doet? ‘We doen het vrij goed en consequent. Zie Lodewijk Asscher, die praat over de kracht én het gevaar van robots, dat is het type verhaal waarmee de weg wordt gewezen. Wij duiden de nuance. Dat is lastiger voor de PvdA dan voor de VVD. Ik vond het ongelukkig dat D66 en SP niet gevraagd zijn mee te doen aan de formatie van dit kabinet. Daarmee geef je ze nu alle ruimte in de oppositie. De SP heeft voor de verkiezingen gezegd dat ze bereid was zware compromissen te sluiten, maar daar is niks mee gebeurd. We hebben het onszelf zo wel erg moeilijk gemaakt.’ Foto Jan de Roos TON LANGENHUYZEN BELEIDSMEDEWERKER TWEEDE KAMERFRACTIE TEL. 070-3182792, [email protected] TOEZICHT OP CRIMINELEN O nlangs heeft de Tweede Kamer een wetsvoorstel aangenomen op grond waarvan veroordeelde gewelds- of zedendelinquenten ook na hun vrijlating langdurig in de gaten gehouden kunnen worden. Dat moet de veiligheid vergroten en recidive terugdringen. Het belangrijkste onderwerp in het wetsvoorstel is een nieuwe zelfstandige maatregel voor tbs’ers en zware gewelds- en zedendelinquenten. Die maatregel houdt in dat aan deze groep exdelinquenten bij hun vrijlating voorwaarden kunnen worden opgelegd. Het gaat daarbij om gedragsbeïnvloedende maatregelen. Deze nieuwe zelfstandige maatregel wordt al bij het veroordelend vonnis opgelegd, maar wordt pas ten uitvoer gelegd na beëindiging van de tbs/detentie, als dat op dat moment nodig is. Als dan blijkt dat de delinquent nog een risico voor de samenleving of het slachtoffer is, kan de rechter beslissen dat de maatregel ook echt uitgevoerd wordt. De rechter toetst dan eens per twee jaar of de maatregel nog nodig is. In principe kan een persoon aan wie de maatregel wordt opgelegd levenslang worden gevolgd. Jeroen Recourt gaat ervan uit dat met dit wetsvoorstel Nederland veiliger wordt omdat het die mensen aanpakt die onze veiligheid al ernstig geweld hebben aangedaan. Zware gewelds- en zedendelinquenten moeten, als dat niet anders kan, desnoods levenslang onder toezicht blijven. Dat geldt ook voor veroordeelde terroristen. Wel moet er een balans zijn tussen de noodzakelijke bescherming van de samenleving tegen blijvend gevaarlijke ex-delinquenten aan de ene kant en het belang dat iemand na zijn straf met een schone lei een herstart moet kunnen maken aan de andere kant. Omdat een rechter dit steeds opnieuw moet toetsen, kon Recourt hiermee instemmen. SUBSIDIE EN TOPINKOMENS I n de Wet Normering Topinkomens (WNT) zijn de salarissen in de (semi-)publieke sector gemaximeerd. Dat maximum zal binnenkort zelfs verlaagd worden. Toch dreigt een deel van die sector onder de werking van de wet uit te komen. Sommige instellingen die voor een groot deel via gemeentelijke subsidies worden gefinancierd, keren hun directeuren salarissen uit die boven de WNT-norm liggen. Gemeenten proberen hier een einde aan te maken door in de subsidievoorwaarden op te nemen dat de gesubsidieerde instellingen geen salarissen boven die norm mogen uitkeren. Gemeenten die dit probeerden leken door een recente uitspraak van de Raad van State (zaak gemeente Eindhoven tegen Novadic-Kentron) teruggefloten te worden. John Kerstens en Manon Fokke wilden van minister Plasterk weten wat hij hiervan vond. De minister deelde de mening dat excessieve beloningen in de (semi-)publieke sector onwenselijk zijn. Hij vond het goed dat ook gemeenten oog hebben ‘voor evenwichtige, verantwoorde en maatschappelijk aanvaardbare beloningsverhoudingen’. De minister zag in de uitspraak van de Raad van State ruimte voor decentrale overheden om de topinkomens bij gesubsidieerde instellingen alsnog aan te pakken. Gemeenten en provincies mogen nog wel voorwaarden opnemen die ‘aan de voorkant’ van het subsidieproces voorkomen dat topinkomens met gemeentelijk of provinciaal geld kunnen worden gefinancierd. Maar eerst een subsidie verlenen aan een instelling en daarna een maximale beloning als verplichting opleggen en afdwingen mag dus niet. Elders in dit nummer gaat John Kerstens verder op dit onderwerp in. WIJKAGENTEN D agblad de Limburger publiceerde in augustus een artikel waaruit bleek dat er in het grootste deel van het land een tekort aan wijkagenten is. Volgens de Politiewet (dat is er ooit door een amendement van de PvdA ingekomen) moet er op iedere 5.000 inwoners een wijkagent zijn. Dit bericht was voor Ahmed Marcouch, zelfs midden in het zomerreces, reden genoeg om schriftelijke kamervragen te stellen. Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie ontkende in zijn antwoorden dat er sprake zou zijn van een tekort. Landelijk gezien voldoet de politie aan de wettelijke norm van één wijkagent op 5000 inwoners zoals de Politiewet voorschrijft. Dat wil zeggen dat er gemiddeld ten minste één wijkagent per 5000 inwoners werkzaam is. Maar dat wil niet zeggen dat die norm overal in het land wordt gehaald. In het kader van de inrichting van de Nationale Politie wordt hard gewerkt aan het invullen van vacatures. Marcouch vindt dat wijkagenten die de bewoners en hun problemen goed kennen van groot belang zijn voor de veiligheid en veiligheidsgevoelens in een wijk. De minister beaamde dit in zijn antwoorden. Hij vindt dat wijkagenten een sleutelfunctie in de basisteams vervullen: ‘Zij vormen letterlijk het lokale gezicht van de politie en zijn vaak het eerste aanspreekpunt. (…) De wijkagent vormt een belangrijk onderdeel van het lokale netwerk van scholen, buurtbewoners, veiligheidspartners en hulpverleners en is daarmee van groot belang voor de veiligheid en veiligheidsgevoelens in de wijk’. LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2014 5 Bijeenkomst over politiek en winkelleegstand Het Netwerk Economie van de PvdA houdt op vrijdag 28 november een discussiemiddag over winkelleegstand en wat de politiek (Rijk, provincie en gemeente) hier tegen kan doen. De bijeenkomst begint om 15.30 uur in het provinciehuis van Zuid-Holland en duurt tot 18.00 uur. Alphons Ranner, de schrijver van dit artikel, is een van de inleiders. Ook PvdAKamerlid Albert de Vries is aanwezig. Hij zal spreken over de landelijke aanpak van winkelleegstand. In drie groepen zal verder worden gediscussieerd over het thema. Je kunt je aanmelden voor de bijeenkomst door een mail te sturen naar [email protected]. Vermeld daarbij aan welke discussiegroep (Rijk, provincie of gemeente) je wilt deelnemen. Illustratie Timothy Schelhaas PROVINCIE MOET ROL PAK BIJ WINKELLEEGSTAND ‘Te huur’, je komt de bordjes regelmatig tegen wanneer je door de binnenstad van een gemiddelde Nederlandse gemeente loopt. Leegstand van winkelpanden is aan de orde van de dag. De verantwoordelijkheid voor het detailhandelsbeleid ligt niet alleen bij gemeenten, omdat de effecten van het beleid in veel gevallen de gemeentegrenzen overstijgen. Steeds vaker is te horen dat juist provincies een regierol moeten pakken bij het voorkomen van nog meer leegstand en het creëren van gezonde en aantrekkelijke winkelvoorzieningen. ALPHONS RANNER LID NETWERK ECONOMIE PVDA 6 Er is sprake van een overaanbod van winkels in Nederland. De afgelopen tien jaar is de winkeloppervlakte met ruim vier miljoen vierkante meter (ter vergelijking: dit zijn ongeveer 400 voetbalvelden) toegenomen, terwijl de economie stagneerde, steeds meer mensen hun aankopen via internet doen en er in grote delen van Nederland sprake is van bevolkingskrimp. Inmiddels staat gemiddeld bijna 9 procent van het winkelbestand leeg en van de nieuwe winkelpanden wordt zelfs 20 procent onverhuurd opgeleverd. Leegstand zorgt voor nog meer leegstand en dus zijn de effecten op het voorzieningenniveau, de leefbaarheid en de verloedering van buurten en wijken groot. Vooral minder mobiele ouderen, noodlijdende winkeliers en andere minder draagkrachtigen dreigen hiervan het slachtoffer te worden. Om te voorkomen dat de leegstand in winkelgebieden nog verder uit de hand loopt, wordt van provincies een steeds actievere rol gevraagd. Een tekortschietende provinciale regiefunctie leidt ertoe dat individuele gemeenten soms geen visie hebben op de detailhandel en dat zij niet of nauwelijks regi- Durf kernwinkel gebieden aan te wijzen en stimuleer concentratie van winkels onaal samenwerken. Gemeenten laten de detailhandel over aan de markt of bepalen zelfstandig het beleid. Daarmee benadelen zij zichzelf. Het afstemmen van beleid is noodzakelijk omdat grote projectontwikkelaars, vastgoedpartijen en winkelketens vaak wél bovenlokale keuzes maken en er niet voor terugdeinzen om gemeenten tegen elkaar delijking’ toe te passen bij hun bestemmingsplannen. Deze ladder vormt een handreiking die ervoor moet zorgen dat besluiten over ruimte en infrastructuur zorgvuldig afgewogen worden en op een transparante manier tot stand komen. In de ladder is onder andere opgenomen dat gemeenten bij nieuwe stedelijke ontwikkelingen de benutting van de ruimte toelichten. Ze moeten inzichtelijk maken dat nieuwbouwplannen geen leegstand op andere plekken in de regio tot gevolg hebben. De behoefte aan nieuwe ontwikkelingen wordt afgewogen tegen het bestaande aanbod, om verdere leegstand te voorkomen. Ook moeten ze motiveren of de ontwikkeling niet kan worden gerealiseerd door herbestemming, herstructurering of transformatie. Dat Provinciale Staten hierin vergaande maatregelen kunnen nemen, bewees het provinciebestuur van Zuid-Holland toen het in 2013 een streep zette door de bouwplannen voor verschillende grote winkelcentra die aan de randen van gemeenten zouden komen. Dit vanwege de mogelijke gevolgen voor de middenstand in de binnensteden. Provincies kunnen op basis van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking ook zelf richtlijnen opstellen voor gemeenten. KKEN uit te spelen. In Brabant worden gemeenten, via het expertteam Detailhandel, verleid om regionaal afspraken te maken over het detailhandelsbeleid. Met andere deskundigen en mensen uit het veld werkt het expertteam aan de vraag hoe er in Brabant kansen kunnen worden gecreëerd om vitale en aantrekkelijke winkelgebieden te blijven houden. Ook de provincies Noord- en Zuid Holland pakken een stevige rol als het gaat om de regie op leegstaande winkelpanden. Zij werken met een uitgebreide regionale detailshandelsvisie die gedetailleerde voorwaarden stelt aan het bouwen van nieuwe winkels aan de randen van gemeenten (zogenaamde perifere winkels) en andere grootschalige ontwikkelingen. Ladder Provincies kunnen gemeenten stimuleren de zogenaamde ‘Ladder voor Duurzame Verste- Compacte binnenstad Het huidige provinciale beleid richt zich met name op grootschalige en perifere detailhandel. Extra winkelmeters aan de randen van een gemeente betekenen immers meer leegstand in de binnensteden. Maar daarmee is het probleem nog niet opgelost. Gemeente en provincie moeten kernwinkelgebieden durven aanwijzen om op die manier de concentratie van winkels te stimuleren. Nieuwe detailhandelsontwikkelingen vinden zoveel mogelijk binnen of aansluitend op het kernwinkelgebied plaats. De provincie kan ondersteunen bij het in kaart brengen van gebieden met de beste detailhandelskansen door onderzoeksresultaten te delen en gemeente, winkeliers en vastgoedeigenaren bij elkaar om de tafel te brengen. Samen kunnen ze vervolgens kijken naar de mogelijkheden die er zijn om het bestaande winkelaanbod een nieuwe impuls te geven via webwinkels, pop-upstores, acties en evenementen. Tegelijkertijd moeten ook kansarme locaties in beeld worden gebracht. In krimpgebieden is niet overal een volwaardig winkelaanbod mogelijk en buurten wijkwinkels kunnen moeilijk concurreren met het centrum en webwinkels. Niet alle locaties kunnen altijd succesvol blijven als winkelgebied. De provincie heeft hierin een adviserende rol, desgevraagd kan zij gemeenten wijzen op de alternatieven (bijvoorbeeld functieverandering of herstructurering) voor kansarme winkellocaties. Bestemmingsplannen In lijn met het bovenstaande moet de provincie aansturen op flexibiliteit in de gemeentelijke bestemmingsplannen. Deze plannen kennen doorgaans één enkele functie op een locatie. Functiewijzigingen, waardoor winkelgebieden compacter en aantrekkelijker kunnen worden, zijn hierdoor niet altijd te realiseren. Vooral voor zogenaamde aanloopstraten (straten die in directe verbinding staan met het centrum of de entree vormen naar het centrum) is flexibiliteit in de bestemmingsplannen belangrijk. In deze winkelstraten is vaak veel leegstand en de winkels die zich hier nog bevinden, moet gestimuleerd worden afgevaardigde zich in het kernwinkelgebied te vestigen. De leeg gekomen panden krijgen idealiter een andere functie. De provincie Drenthe heeft onlangs 1,4 miljoen euro beschikbaar gesteld om dit wél mogelijk te maken. Winkelpanden krijgen bijvoorbeeld een woonbestemming of worden met andere panden samengevoegd tot één nieuwe winkel. De provincie kan hierbij optreden als initiator en subsidiegever voor pilotprojecten. In Overijssel doen ze dit onder andere door mee te werken aan een onderzoek dat kijkt naar stedelijke herverkaveling als deel van de oplossing om de binnenstand van Hengelo weer toekomstbestendig te maken. Winkels worden hierbij naar de binnenstad geschoven, terwijl de woonfunctie meer richting de randen van de gemeente gaat. Ook kan de provincie ervoor kiezen om een investering voor te financieren en daardoor herontwikkeling van een gebied mogelijk maken. Dergelijke oplossingen spelen in op de wens van marktpartijen om in winkelgebieden de focus op herontwikkeling in plaats van ontwikkeling te leggen. Een proactieve aanpak heeft de voorkeur. Schuif als provincie vroeg aan bij gesprekken Trends Om het ruimtelijk beleid bij de vestiging van detailhandel te kunnen onderbouwen laten provincies in toenemende mate de regionale detailhandelsbehoefte onderzoeken en monitoren. Op basis van deze gegevens worden kansen, bedreigingen en koopstromen (wie koopt wat in welke winkel), maar ook trends en ontwikkelingen inzichtelijk gemaakt. Regionale afstemming kan hiermee gefaciliteerd worden. Goede voorlichting is niet alleen van belang voor gemeenten, maar ook voor het bedrijfsleven. Bedrijven weten daardoor beter waar ze aan toe zijn en kunnen hun investeringen met minder risico’s doen. Toekomst De eisen voor de toekomst liggen hoog. We willen mooie winkelgebieden en vitale binnensteden met festiviteiten en evenementen. Tevreden consumenten, enthousiaste ondernemers en vooral zo weinig mogelijk leegstand. Is dit mogelijk? Misschien. Maar voor we zover zijn is er nog het nodige werk aan de winkel. Een belangrijke eerste stap in de goede richting is het gesprek aan te gaan met alle belanghebbende partijen. Leg het fundament voor een regionale aanpak door samen te kijken waar de behoeften liggen en welke mogelijkheden er zijn. Gedegen onderzoek kan helpen en provincies kunnen ervaringen van pilotprojecten en best practices delen. Een proactieve aanpak heeft hierbij de voorkeur. Schuif als provincie in een vroeg stadium aan bij gesprekken of initieer deze gesprekken zelf. Na deze eerste stap kan de provincie concrete instrumenten leveren voor overleg, advies, regievoering en subsidiëring. Met de gemeenten worden uiteindelijk afspraken gemaakt over het beleid. Welke eerste stappen zet jouw provincie om ervoor te zorgen dat we aantrekkelijke en toekomstbestendige winkelgebieden creëren? JOHN KERSTENS LID PVDA-FRACTIE TWEEDE KAMER WOORDVOERDER ONDERKANT ARBEIDSMARKT, HANDHAVING SZW, INTERNATIONALE ARBEID [email protected] PVDA-WETTEN T ijdens de ledenraadpleging in Den Bosch op 20 september jl. was het een hot item: hoe krijgen we beter over het voetlicht dat de PvdA wel degelijk het verschil maakt in dit kabinet met de VVD en tijdens de grootste crisis in bijna tachtig jaar? We kunnen weliswaar (te) vaak niet het verschil maken tussen ‘slecht zonder’ en ‘fantastisch dankzij’ onze bemoeienis, maar wel tussen slecht en fatsoenlijk. Soms doordat we de scherpe kantjes van VVDbeleid weten af te vijlen, dikwijls omdat voorstellen en wetten wel degelijk een PvdA-kleur of -stempel hebben. Dat verschil, klein of groot, maak je alleen door verantwoordelijkheid te nemen. Als ik naar mijn eigen portefeuille kijk, krijgen we de komende tijd veel nieuwe wetten waarmee de PvdA haar gezicht kan laten zien. Echte PvdA-wetten, durf ik wel te zeggen. In de eerste plaats de Wet aanpak schijnconstructies. Met een versterkte ketenaansprakelijkheid en door het met naam en toenaam noemen van werkgevers die herhaaldelijk in de fout gaan, wordt er een nieuwe stap gezet in het aanpakken van uitbuiting, oneerlijke concurrentie en verdringing op de arbeidsmarkt. Een wet waar ik zelf al om heb gevraagd in mijn tijd als voorzitter van FNV Bouw en waar ik nu nogmaals om vraag in de Kamer. Sterker: de eerste motie die ik als kersvers Kamerlid indiende, ging erover. Het was dan ook mooi om onlangs met Lodewijk Asscher op het Plein toegejuicht te worden door mijn oude bond. En terecht: want deze PvdA-minister gaat verder in het aanpakken van misstanden dan al zijn voorgangers. Onlangs is ook de Quotumwet bij de Kamer ingediend (voluit de ‘Wet banenafspraak arbeidsbeperkten en quotum’). Onlosmakelijk verbonden met de Participatiewet die op 1 januari aanstaande in werking treedt. Deze wet wil iedereen de mogelijkheid geven om zich via werk te ontwikkelen. Ook als zij daar een beetje of zelfs heel veel extra hulp bij nodig hebben. Met de Quotumwet stimuleren we werkgevers om hun verantwoordelijkheid te nemen, want maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat verder dan Max Havelaarkoffie schenken en kringlooppapier gebruiken. Het betekent ook dat je iedereen een kans geeft in je bedrijf. De Quotumwet verplicht werkgevers om in zee te gaan met mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, als ze hun eigen afspraken uit het sociaal akkoord niet nakomen (minstens 125.000 extra plekken). Tegelijkertijd moet de wet het vooral ook mogelijk maken dat werkgevers hun afspraken uit het sociaal akkoord na kunnen komen. Confronteer ze niet met vier meter papier, vijf loketten of zes goedbedoelende ‘werkgeversconsulenten’ die om de beurt op de stoep staan met een kaartenbak vol mensen. Maar ga met werkgevers aan de slag om te zien hoe zij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk zouden kunnen helpen. Allemaal zaken waar wij in de gemeente aan moeten trekken: zorg dat je een beeld hebt van de groep mensen om wie het gaat, zoek werkgevers en vakbonden op (die kun je beter aan tafel hebben dan aan de poort) en kijk of je de sociale werkplaats een rol kunt geven bij de invulling van de banenafspraak. Als verbindende factor tussen alle relevante spelers heeft de PvdA als geen ander een voortrekkersrol om deze wet te laten slagen. Ten slotte ligt de nieuwe Wet Normering Topinkomens inmiddels ook voor in de Kamer. De norm voor bestuurderssalarissen in de (semi-) publieke sector wordt verder teruggebracht: van de ‘Balkenende-norm’ naar een ministerssalaris. Een alleszins fraai salaris, passend bij het dienen van de publieke zaak. Onze belastingcenten moeten naar excellent onderwijs, fijn wonen en goede zorg gaan en niet naar torenhoge salarissen van onderwijsbestuurders, zorgbazen en corporatiedirecteuren. Door het stellen van Kamervragen heb ik een tijdje geleden helderheid weten te scheppen in de discussie die was ontstaan over de vraag of lagere overheden van subsidie-ontvangende instellingen (bijvoorbeeld in de zorg) mogen eisen dat die zich aan de Wet Normering Topinkomens houden. Dat mogen ze. Sterker: dat móeten ze ook eisen, vind ik. Ga niet in zee met instellingen waarvan de top zich niet aan de wet houdt. Een mooie gelegenheid voor onze lokale mensen om ook hier het verschil te maken, al is het maar omdat CDA, D66 en VVD minder voelen voor een lokale vertaling. Ik help graag een handje! REACTIES WELKOM Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat je mailtje uiterlijk maandag 10 november in ons bezit is, dan kunnen wij dat in het decembernummer plaatsen. Ook alle andere kopij voor dat nummer moet maandag 10 november binnen zijn. Je kunt je bijdrage sturen naar Leonie Wildeman, email: [email protected] LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2014 7 OP DE BRES VOOR HUISHOUDELIJKE HULP Foto: Hollandse Hoogte De bezuinigingen op de huishoudelijke hulp geven veel onzekerheid. Zowel voor mensen die gebruik maken van de thuiszorg als voor degenen die in deze sector werkzaam zijn. ‘Carinova stopt met huishoudelijk hulp’. Daarmee opende het nieuws op 28 augustus jl. Niet alleen bij deze zorginstelling in Salland dreigen door het beëindigen van de huishoudelijke hulp honderden medewerkers ontslagen te worden, ook bij veel andere thuiszorgorganisaties liggen ontslagen op de loer. Door de bezuinigingen op het budget voor de huishoudelijke hulp moeten veel gemeenten op zoek naar manieren om met minder geld zorg te leveren. Het gevolg: veel onzekerheid voor mensen die gebruik maken van de thuiszorg én mensen die erin werken. Inmiddels is er vanuit het Rijk extra budget gekomen om de huishoudelijke hulpen aan het werk te houden. Jan Jaap Kolkman wethouder Deventer (98.000 inwoners) ‘In augustus kondigde zorginstelling Carinova aan dat ze zou stoppen met alle WMO-diensten. Nog diezelfde avond zijn we met elkaar om tafel gegaan en hebben we alle mogelijke alternatieven doorgenomen: kortingen, tariefbepalingen en verlenging van contracten. We hebben toen HARRIËT VAN DOMSELAAR FREELANCE JOURNALIST 8 geconstateerd dat we elkaar voldoende ruimte moeten geven om dit te organiseren en dat klanttevredenheid en een schoon huis centraal blijven staan. Gemeenten en zorginstellingen hebben in de maanden hieraan voorafgaand teveel langs elkaar gewerkt. Terwijl we toch het- zelfde einddoel hebben: goede zorg tegen een betaalbare prijs, het liefst met behoud van banen. Ik wil zeker niet zeggen dat er geen ontslagen gaan vallen, maar we kunnen dat gelukkig tot een minimum beperken. Mede dankzij het extra geld van het Rijk en de bezuinigingen die zijn doorgevoerd door te snijden in de staf, is het nu voor 95 procent zeker dat er een doorstart kan worden gemaakt. Met zowel zorg als welzijn en werkgelegenheid in mijn portefeuille, ben ik extra blij dat Carinova haar besluit om met de diensten te stoppen, heeft opgeschort.’ Regioverband ‘Met andere wethouders uit de regio, onder wie partijgenoot Nelleke Vedelaar uit Zwolle, onderhoud ik korte lijntjes. We hebben vaak en goed overleg. In regioverband kun je veel meer bereiken en een stevige basis leggen voor – met name – de kleinere gemeenten. Praat met elkaar. Leg verbindingen. Staar niet steeds naar de beperkingen, maar zoek mogelijkheden. Fixeer bijvoorbeeld niet op een uurtarief, Staar niet naar de beperkingen, maar zoek mogelijkheden maar op de totale bedrijfsvoering. Goede zorg is belangrijk, maar heb ook oog voor werknemers die ergens al tientallen jaren werken en vervolgens naar een jaarcontract over moeten stappen. Leg uit waarom dat is. Let niet alleen op arbeidsvoorwaarden, maar ook op arbeidsverhoudingen. Die zijn namelijk heel belangrijk.’ Emancipatiebeweging ‘Ook als gemeente moet je bereid zijn los te laten. Ik ben een sociaaldemocraat en wil niet terug naar de tijd van dagloners. Ook eerlijk delen staat hoog in mijn vaandel. De veranderingen in de zorg zie ik eerlijk gezegd als een emancipatiebeweging. Eindelijk wordt er naar mensen geluisterd en gaat de bureaucratie van het systeem op de schop. De professionals hebben altijd goed werk geleverd en blijven dat ook doen. We gaan het alleen anders organiseren en we laten mensen meer een beroep doen op hun eigen kracht en omgeving. Natuurlijk hadden we deze transitie tien jaar geleden moeten doen, toen alles nog crescendo ging. Want omdat er nu een bezuiniging aan gekoppeld is, verloopt het veel moeilijker. We wíllen het nu niet alleen, maar we móeten. En dat geeft een andere invalshoek. Elke stelselwijziging levert problemen op. Maar neem van mij aan: waar de PvdA aan het stuur zit gaat het lukken.’ Laura Broekhuizen wethouder Oldambt (40.000 inwoners) ‘De regering gaat ervan uit dat wij als samenleving de veranderslag, die nodig is om de decentralisaties tot een goed einde te brengen, snel kunnen maken. Maar het is te makkelijk om te denken dat familieleden of buren zich meteen opwerpen als mantelzorgers. Misschien gebeurt dit in de toekomst, maar niet morgen al. Zorg moet beschikbaar zijn en blijven voor iedere Nederlander. Wie voor die zorg in aanmerking komt en hoeveel dat mag kosten, dat moeten we misschien heroverwegen. Maar dit mag nooit ten koste gaan van mensen die van deze zorg gebruikmaken.’ ‘Oldambt is een gemeente met Corrie van Brenk voorzitter Abvakabo FNV (350.000 leden) ‘Het kabinet wil dat mensen langer thuis blijven wonen. Daarom worden er verzorgingshuizen gesloten. Niet omdat ze vernieuwd gaan worden, zoals soms gezegd wordt, maar vanwege de drastische bezuinigingen. Alleen ouderen die zware zorg nodig hebben kunnen nog terecht in een zorginstelling. Tegelijkertijd wordt er ook bezuinigd op de zorg thuis. Dat noem ik ‘de sigaar aan twee kanten aansteken’. Nou, dan is hij snel opgerookt. Zolang je bezuinigt op de thuiszorg gaat dat ten koste van kwetsbare ouderen. Terwijl staatssecretaris Van Rijn steeds roept ‘dat de plannen er juist zijn om de meest kwetsbaren in de samenleving te beschermen.’ Ongelukken ‘Zorg dichtbij mensen moet omarmd worden. Goed op elkaar ingespeelde wijkteams kunnen hiervoor een oplossing zijn, maar het heeft tijd nodig om dat in te voeren. Je kunt niet zomaar het roer omgooien. Daar komen ongelukken van. Van Rijn zegt nu “wij gaan cliënt en hulp als koppel bij elkaar houden”. Dat kan hij helemaal niet beloven, hij kan het hooguit hopen. Maar dan moeten gemeenten in hun aanbestedingen wel het principe van ‘mens volgt werk’ opnemen. Pas dan houden cliënten hun vertrouwde hulpverlener.’ ‘Ook moet er zo snel mogelijk een einde komen aan de golf van ontslagen die momenteel aan de bijna 40.000 inwoners. De werkloosheid ligt er op 14 procent. 1500 mensen zitten in de bijstand en we hebben 300 Wajongers. Dat de werkgelegenheid er in Oost-Groningen heel anders voor staat dan in de rest van Nederland, hoef ik niet verder uit te leggen. Veel mensen in deze regio werken ook nog eens in de zorg, waardoor veranderingen hierin extra impact hebben.’ Tevreden ‘We doen er alles aan om de zorg betaalbaar te houden. In 2011 is de gemeente daar al mee begonnen. Direct na de herindeling. Niemand kan zeggen dat we ons hebben laten overvallen of dat we op het laatste moment aan de transformatie zijn begonnen. Het nieuwe plan voor huishoudelijke hulp is ingewikkeld, maar we zijn er mee aan de slag gegaan en hebben daarbij het extra geld van minister Asscher hard nodig. Het huidige systeem is bedoeld voor cliënten die op dit moment huishoudelijke hulp krijgen. Dat zijn er bij ons ongeveer 1500. Die krijgen nu 2,9 uur per week hulp in plaats van 3,5 uur. Maar wat er mogelijk is voor mensen die daar nieuw bijkomen, is nog onbekend.’ ‘Toch vind ik dat we het hier in Groningen zo slecht nog niet doen. Overleg met andere gemeenten levert vaak bruikbare tips op, zodat het wiel niet steeds opnieuw uitgevonden hoeft te worden. Onlangs scoorden we bij een tevredenheidonderzoek naar de huishoudelijke hulp zelfs nog een ruime acht. De snelle start van de veranderingen resulteert vooralsnog in behoud van werk voor de huishoudelijke hulpen, al zijn sommige tijdelijke gang is. En dan heb ik het helaas niet alleen over de ontslagen in de zorg, want dit debacle vindt in heel veel sectoren plaats. “We gaan voor banen en nog eens banen,” klinkt er vanuit Den Haag. Maar bij aanbestedingen is social return een vereiste. Dat klinkt sympathiek, omdat er dan mensen uit de gemeentelijke bijstandskaartenbak aan de slag geholpen worden. Maar dat daardoor mensen weggestuurd worden die dat werk al jarenlang doen, kun je toch niet sociaal noemen?’ Je kunt niet zomaar het roer omgooien. Daar komen ongelukken van Bovenlangs praten ‘De noodzakelijke zorg en werkgelegenheid moet behouden blijven voor mensen die er gebruik van maken en mensen die er in werken. Er is nu al fors geld (3 miljard) weggehaald bij de zorg, dus wethouders – zéker die van de PvdA – spring op de bres. Daarvoor hoef je geen verstand van zorg te hebben, maar moet je wel een relatie opbouwen met mensen die dat wél hebben. Hou op met ‘bovenlangs’ praten, maar ga om tafel met mensen die zorg verlenen en die zorg nodig hebben. Ik hou mijn hart vast als ik contracten niet verlengd. Verder heeft één van de vier zorgaanbieders, Oosterlengte, in de eigen overhead gesneden. Eerder was aangekondigd dat ze met huishoudelijke hulpen zouden stoppen, maar als gevolg daarvan dreigden zoveel klanten naar de concurrent over te stappen dat men daar toch van is teruggekomen. Oosterlengte gaat nu – weliswaar uitgedund – gewoon door. Bij andere zorgaanbieders is de werkgelegenheid zelfs vergroot, vanwege de ‘overstappers’ die van Oosterlengte kwamen.’ Familieleden werpen zich niet meteen op als mantelzorgers 200 uur ‘Per saldo is de werkgelegenheid onder huishoudelijke hulpen uitsluitend afgenomen doordat de gemeente hier minder uren voor vergoedt. De gemeente betaalt nu per vier weken bijvoorbeeld 200 uur minder aan huishoudelijke hulp dan in dezelfde periode in 2013. Dat komt neer op een verlies van ongeveer vijf arbeidsplaatsen. Door de strakkere indicering wordt een behoorlijke besparing gerealiseerd. Mede daardoor kan de huishoudelijke hulp volgend jaar op dezelfde manier plaatsvinden.’ ‘Of dat in 2016 ook haalbaar blijft, valt te betwijfelen, gelet op het totale budget dat voor het sociale domein beschikbaar is. We gaan met alle zorgaanbieders in overleg om te kijken hoe er meer ruimte gecreëerd kan worden. Dat doen we ook samen hoor dat er een gemeente is die een plan heeft bedacht waarin dagbesteding tegelijkertijd gegeven wordt aan dementerenden, psychiatrische patiënten en gehandicapten. Dat geloof je toch niet? En zo’n groep moet begeleid worden door mensen die nu in de bijstand zitten, zonder enige ervaring in de zorg. Zou staatssecretaris Klijnsma dat met droge ogen bedacht hebben?’ INTUSSEN OP Verzameld door Leonie Wildeman Kortetermijnpolitiek ‘Tenslotte nog een tip: geef langdurige contracten, zodat je met elkaar iets kunt opbouwen. Er wordt veel te veel aan kortetermijnpolitiek gedaan. Dat komt omdat er economen aan de macht zijn. Die denken aan geld en niet aan mensen. Ik ben eerlijk gezegd ernstig teleurgesteld in de PvdA. Sterker nog: ik ben verbijsterd als ik zie en hoor hoe er met zorg en werkgelegenheid wordt omgegaan. Dat zijn immers de onderwerpen die binnen de sociaaldemocratie een prominente plek zouden moeten innemen. Dus wethouders: stel bij een aanbesteding allereerst kwaliteitseisen aan de zorg. Kijk niet alleen wie het goedkoopst is, maar ook waar de kennis en ervaring ligt. Dat zal je op den duur echt geld opleveren. Als je uitsluitend voor snel bezuinigen gaat, wordt goedkoop duurkoop.’ met de cliënten. Zo blijven we dicht bij de mensen, want niets is vervelender dan dat er achter je rug om beslissingen worden genomen. Blijft overeind dat de uitvoeringstijd heel erg kort is. Thuiszorginstellingen die huishoudelijke ondersteuning geven, het personeel dat daarin werkzaam is en bovenal ook de mensen die deze zorg ontvangen, verkeren nog steeds in grote onzekerheid. Keuzes die gemeenten gaan maken hebben verstrekkende gevolgen. Geef ons als gemeente de tijd om het in eigen tempo en naar eigen inzicht te regelen. Dat komt ten goede aan alle betrokkenen en zal op den duur ook geld opleveren. Ons college beseft heel goed dat we de ontwikkelingen zowel van de zorgkant als van de economische kant moeten benaderen. De zorg is namelijk ook een banenmotor. Het decentraliseren willen we op onze eigen manier doen, want beleid maak je in de praktijk.’ LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2014 9 in memoriam Lucas Boshove 1955-2014 Op 2 september overleed ons voormalig raadslid en bestuurslid, onze wethouder en partijgenoot maar boven alles onze vriend Lucas Boshove. Lucas was wethouder van Zwartewaterland (Overijssel) van 2001 tot 2014. Hij besloot begin dit jaar niet meer terug te keren. ‘Ik vind het goed om na drie periodes plaats te maken voor een nieuw gezicht, een nieuw inzicht. Daar komt bij dat mijn gezondheid het mij steeds lastiger maakt om mijn werk goed te doen. Toch doet dit afscheid mij pijn’, aldus Lucas. Hij leed al geruime tijd aan de ziekte van Hodgkin. Via een blog deed hij verslag van zijn strijd tegen de ziekte. Zijn verdiensten voor onze gemeente zijn groot. Dat de fusiegemeente Zwartewaterland (een samenvoeging van Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis) niet totaal ontspoord is, is naar mijn stellige overtuiging vooral aan Lucas te danken. Datzelfde geldt voor de afdeling Zwartewaterland van de PvdA. Lucas en zijn vrouw Ria vormden het cement tussen de samenstellende delen. Lucas was een man die de boel bij elkaar hield. In die zin was hij een waardig adept van Joop den Uyl en leek hij op de schaal van Zwartewaterland enorm op hem. Hij deed zijn werk met humor, kalmte, gevatheid, dossierkennis en liefde, niet alleen voor de mensheid maar vooral ook voor de mens. Met name dat laatste is niet zo vanzelfsprekend binnen onze PvdA. Zwartewaterland en onze PvdA-afdeling is Lucas heel veel dank verschuldigd. Ik spreek de wens uit dat die dankbaarheid een steun zal zijn voor Ria, Simone, Jeffrey en Maarten. Voor hen is het gemis van Lucas het grootst. Tiem van Dalfsen - PvdA Zwartewaterland Oud-wethouder Zwartewaterland Arnold Hagenaars 1953 – 2014 Op 4 oktober bereikte ons het droeve nieuws dat Arnold Hagenaars was overleden. Hij is 61 jaar geworden. Arnold was een PvdA-man in hart en nieren. Hij heeft zich vele jaren ingezet voor de partij en in het bijzonder voor de afdeling Bergen op Zoom. Achttien jaar lang vertegenwoordigde hij de PvdA in de gemeenteraad, waarvan zeven jaar als fractievoorzitter. In 2006 werd Arnold wethouder financiën en ruimtelijke ordening. Arnold was een ‘stille kracht’. Het liefst werkte hij op de achtergrond. Waar hij dat nodig vond, of als het hem gevraagd werd, gaf hij zijn mening of diende hij collega’s van advies. Hij was een bruggenbouwer ook binnen de coalitie. Arnold was een zachtmoedig, rustig en bescheiden mens, integer en wars van politieke spelletjes. Zijn wethouderschap was, zoals hij het zelf zei, de mooiste baan die hij ooit gehad had. Helaas waren het juist die politieke spelletjes waardoor hij zich in 2009 gedwongen zag het wethouderschap neer te leggen. Zonder spijt, want hij keek altijd met trots en passie terug op deze periode. Na het wethouderschap zette hij zich in voor de afdeling Bergen op Zoom. Totdat zijn ziekte zich openbaarde was hij penningmeester van de afdeling. Wij hadden allemaal gehoopt dat hij na deze zware periode weer een actieve rol op zich zou kunnen nemen, maar helaas heeft dat niet zo mogen zijn. We herinneren ons Arnold als een bijzonder warm en loyaal lid van onze partij en hopen dat die herinneringen bijdragen aan het verwerken van het verlies voor iedereen die hem dierbaar was. Janny Bom en Ad van der Wegen - PvdA Bergen op Zoom Oud-wethouder Bergen op Zoom Jan Haverkort 1951 – 2014 Oud-wethouder Haarlem Op 11 oktober overleed Jan Haverkort, van 1978- 2002 gemeenteraadslid en van 1994-2002 wethouder van stedelijke vernieuwing, volkshuisvesting en cultuur in Haarlem. Jan was een kundig en authentiek politicus en bestuurder. De resultaten van zijn inspanningen zijn voor veel Haarlemmers en bezoekers van onze stad goed zichtbaar. Hij was geliefd bij veel stadsbewoners en werd zeer gewaardeerd door de mensen met wie hij werkte, in en buiten het stadhuis. Ook nadat hij tien jaar geleden verhuisde naar Amersfoort, hield hij een sterke band met onze stad en de inwoners. Jan Haverkort heeft een grote stempel gedrukt op de ontwikkeling van Haarlem. Samen met de woningbouwcorporaties heeft hij een begin gemaakt met de stedelijke vernieuwing en zette hij zich in voor funderingsherstel in enkele buurten waar palenrot hele woonblokken bedreigde en daarmee de leefbaarheid aantastte. Door actieve bewonersparticipatie en inzet van bouwbureaus in de wijk werd sloop/nieuwbouw een succes en kon de verloedering worden gekeerd. Als cultuurwethouder ijverde Jan voor vernieuwing en verbetering van de vier Haarlemse cultuurpodia: de Toneel- en filmschuur, het poppodium Patronaat, de Philharmonie en de Stadsschouwburg. Jan was een overtuigd sociaaldemocratisch bestuurder. Hij was wijs, zeer vasthoudend, maar ook praktisch en behendig. De oorsprong van zijn vele maatschappelijk activiteiten in de stad lag in de Haarlemse kraakbeweging. Hij geloofde in confrontatie als motor van vernieuwing en noodzakelijke verandering. Volgens hem kwam zonder wrijving niets tot stand en was dat juist nodig om de samenleving bij elkaar te houden. Begin oktober vertelde hij, dat hij nog slechts enkele maanden te leven had. Het werden maar een paar dagen. Helaas heeft hij geen persoonlijk afscheid meer kunnen nemen van de vele Haarlemmers die hij goed kende. We zullen Jans wijsheid, humor en grote betrokkenheid bij alle Haarlemse ontwikkelingen erg gaan missen. Jan Nieuwenburg- oud-wethouder Haarlem 10 initiatief van de maand De PvdA-Statenfractie in Gelderland heeft Gedeputeerde Staten gevraagd 2,5 miljoen euro uit te trekken voor de omscholing van 45-plussers. Deze groep werknemers kan de komende vijftien jaar een belangrijke rol spelen bij het vullen van vacatures die ontstaan doordat veel werknemers met pensioen gaan. ‘Er staan op dit moment veel te veel mensen aan de kant. Vooral 45-plussers missen de boot. Deze groep kan nog zeker 22 jaar productief zijn, maar dan moeten we wel een goed omscholingsprogramma voor hen opzetten’, aldus PvdA-Statenlid Piet Wanrooij. Hij heeft het dagelijks bestuur van de provincie een handreiking gedaan voor zo’n praktisch en vraaggericht omscholingstraject. Het voorstel gaat uit van een praktijk gericht scholings programma van zes tot maximaal achttien maanden, met aan het eind een diploma en een baangarantie voor wie de opleiding bij een Gelders bedrijf met succes afrondt. De opbrengst van dit traject is uiteindelijk vele malen groter dan de investering van 2,5 miljoen euro, omdat de overheid minder uitkeringen hoeft te verstrekken, mensen gemakkelijker kan vasthouden in de eigen regio en het de werkgelegenheid en economische groei in de provincie stimuleert. ‘De afgelopen jaren heeft de provincie fors geïnvesteerd in de regionale economie. Dat is gebeurd in samenwerking met de Gelderse bedrijven, woningbouwcoöperaties, brancheorganisaties en gemeenten. Dat hebben GS goed gedaan. Maar uit recente cijfers van het UWV blijkt dat we er nog lang niet zijn. In het eerste kwartaal van dit jaar was de werkloosheid in onze provincie 9 procent. Dat is iets waar wij ons als PvdA niet bij willen neerleggen,’ zegt Wanrooij. ‘De provincie kan geen banen maken, maar wel een beleid voeren dat groei van de werkgelegenheid bevordert. Omscholing van werkloze 45-plussers hoort daarbij. Zij kunnen op die manier aan de slag in kansrijke beroepen. Denk aan monteurs, lassers en mensen die fietsen repareren. Ik heb onlangs kennis gemaakt met de ‘Tweewieleracademie’, een scholingscentrum voor rijwielherstellers. De fietsbranche maakt een enorme ontwikkeling door. Het aantal e-bikes en bakfietsen groeit snel. Dat betekent dat er steeds meer behoefte ontstaat aan reparateurs, maar ook bijvoorbeeld aan veilige fietsenstallingen. Daar liggen veel kansen.’ PVDA GELDERLAND WIL OMSCHOLING 45-PLUSSERS De Tweewieleracademie in vol bedrijf. Een open discussie daarover, om te komen tot nieuwe heldere verhoudingen in het openbaar bestuur, moet de PvdA zeker willen oppakken. stelling GESPREIDE RAADSVERKIEZINGEN Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling of dilemma aan je voor. Vorige keer was dat: Het idee van burgemeester Pieter Broertjes om gespreide gemeenteraads verkiezingen mogelijk te maken, verdient steun van de PvdA. We kregen de volgende reacties: Betty van der Ven, raadslid Heerenveen Ik kan mij niet vinden in de stelling van burgemeester Pieter Boertjes, omdat de spreiding van gemeenteraadsverkiezingen voor veel minder aandacht zal zorgen. Als wij de kiezers serieus willen nemen en zoveel mogelijk willen betrekken bij de politiek, moeten we de gemeenteraadsverkiezingen landelijk organiseren. Een landelijke aanpak zorgt voor meer media-aandacht, wat belangrijk is voor deze verkiezingen. Vorig jaar hebben wij in Heerenveen herindelingsverkiezingen gehad en het opkomstpercentage was toen fors lager! Dat is erg jammer, vooral omdat er steeds meer taken naar de gemeente gaan. De media-aandacht rondom ‘normale’ gemeenteraadsverkiezingen is nodig om de kiezer naar de stembus te krijgen. Daarnaast speelt het weer altijd een grote rol. Dus misschien is het vooral aan te bevelen om de gemeenteraadsverkiezingen een maand later te houden. 1165 Joop van Nuijs, wethouder Epe Liever niet, denk ik meteen. Natuurlijk worden wij als lokale politici afgerekend op landelijke politieke gebeurtenissen. Wan- neer onze partij er in de peilingen beroerd voor staat, gaat ons dat op lokaal niveau ook zetels kosten. Aan de andere kant liften we in goede tijden ook mee op positieve peilingen en zorgt veel media-aandacht er ook voor dat de verkiezingen gaan leven onder de bevolking. Maar kunnen we lokale verkiezingen wel scheiden van de landelijke politiek? En willen we dat ook? Inwoners veranderen door gespreide verkiezingen niet direct van opvatting. In Den Haag worden beslissingen genomen die hen het meest raken, zoals de inkomenspolitiek. Wat onze partij landelijk presteert, mag ook best gevolgen hebben op lokaal niveau. Mensen zien het verschil in ieder geval niet. Je bent van de PvdA en je staat ook voor het landelijk beleid van jouw partij. Laten we ons als partij daarom vooral richten op de uitleg van ons beleid en het versterken van onze wortels in de plaatselijke samenleving. 1170 André van de Nadort, burgemeester Ten Boer Allereerst heeft collega Pieter Broertjes veel meer voorgesteld dan alleen het mogelijk maken van gespreide gemeenteraadsverkiezingen. De PvdA moet geen losstaande ideeën steunen als die uit hun grotere verband zijn gehaald. Het gaat te ver om voor deze rubriek op alle voorstellen van Broertjes te reageren. Toen ik het voorstel van de gespreide raadsverkiezingen las, was de eerste vraag die bij mij opkwam: welk probleem lossen we hiermee op? In het huidige bestel lossen we hier niets mee op. Natuurlijk komt het voor dat in een gemeente de verhoudingen zo verzuurd raken dat het vormen van een (nieuw) college haast onmogelijk is. Gelukkig is zoiets een zeldzaamheid en de vraag is of dat probleem met tussentijdse verkiezingen wordt opgelost. Dat neemt niet weg dat Pieter Broertjes interessante dingen zegt over het openbaar bestuur. Sunny Lakerveld, raadslid Aalsmeer Deze burgemeester doet interessante suggesties, maar loopt hiermee een aantal passen vooruit. Eén van zijn ideeën is het loslaten van landelijke gemeenteraadsverkiezingen; de gemeente zou zelf de datum mogen bepalen. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is, zoals hij zelf ook zegt, dat gemeenten tenminste 100.000 inwoners hebben. Dit is momenteel nog lang niet overal het geval. Een voordeel van gespreide verkiezingen is dat gemeenten hun eigen koers kunnen varen en partijen hun campagnes een eigen invulling kunnen geven, aangepast aan de lokale situatie. Maar waar ik mij zorgen over maak, is hoe we de kiezers naar het stemlokaal kunnen krijgen. In de huidige vorm krijgen de gemeenteraadsverkiezingen iedere vier jaar veel aandacht in de media. Kopstukken uit de landelijke politiek roepen ons op om onze stem uit te brengen. Ik denk dat dit helpt. Desondanks zien we lage opkomsten. Wordt dat bij gespreide gemeenteraadsverkiezing niet nog veel lager? Martijn Balster, fractievoorzitter Den Haag Meer binding met de lokale politiek, dat willen we allemaal. Met het groeien van de lokale partijen zien we dat de betrokkenheid toeneemt. Landelijke partijen met lokale afdelingen deinen mee op de golven van de landelijke trend. Soms zit het mee (2006, virtueel 62 Kamerzetels, geweldige lokale uitslag), soms zit het tegen (2014, virtueel 12 Kamerzetels, desastreuze lokale uitslag). Gespreide verkiezingen zouden het lokale karakter kunnen versterken. Lokale thema’s worden dan minder overschaduwd door landelijke. Maar een grote groep kiezers zal toch op basis van het landelijk sentiment blijven stemmen. Dat komt immers via de tv je woonkamer in. Ik vrees bij gespreide verkiezingen vooral voor de opkomst. Die zou wel eens kunnen tegenvallen als de landelijke aandacht voor de verkiezingen vermindert. Hoewel (op het eerste gezicht) een sympathiek plan, toch maar niet doen dus. Volgende maand dit dilemma: De gehele gemeenteraad wordt door de populaire plaatselijke FC uitgenodigd om te komen kijken naar de voetbaltopper van het seizoen. ‘We zouden het zeer op prijs stellen als u onze gast wilt zijn. Vanaf 17.30 uur vertellen we u onder het genot van een goede maaltijd graag iets meer over onze vereniging en vanaf 19.30 uur hebben we een plek voor u gereserveerd op de eretribune.’ Als raadslid weet je dat het gesprek aan tafel ongetwijfeld zal komen op de ambitieuze toekomstplannen van de club, die natuurlijk nog wel even gefinancierd moeten worden. Neem je de uitnodiging aan? Mail je reactie (max 150 woorden) en foto naar [email protected] LOKAAL BESTUUR / NOVEMBER 2014 11 de achterkant < Oude Glorie Jong Talent > MARGREETH DE BOER (75) Zeijen is een rustiek dorpje even boven Assen, met amper 700 inwoners. Het wemelt er van de monumentale Saksische boerderijen. In één daarvan, die dateert uit 1774, woont Margreeth de Boer, samen met haar man Hans Keuning (1926), musicus en oprichter/directeur van het Instituut voor Creatieve Ontwikkeling. ‘We wonen hier nu ruim twintig jaar, en genieten elke dag van deze prachtige plek. Soms komen reeën een kijkje nemen in onze tuin’, vertelt Margreeth, terwijl ze mijn collega Leonie en mij naar een prachtige ruimte leidt. Het blijkt de voormalige schaapskooi te zijn, die nu vooral wordt gebruikt als gastenverblijf en speelruimte voor haar vier kleinkinderen. Maar de politiek is nooit afwezig in huize De Boer. ‘Hans is al bijna 60 jaar PvdA-lid. Zelf ben ik op mijn negentiende lid geworden. Wij behoren dus zogezegd tot het gestaalde kader. En ik ben er trots op dat ook mijn zoon en mijn dochter lid van de partij zijn.’ Passie voor milieu en ruimtelijke ordening Terwijl ze thee inschenkt, vertelt ze zonder opsmuk over haar lange politieke loopbaan. Margreeth heeft zo’n beetje alle functies in het openbaar bestuur vervuld. Ze was raadslid in Wormer, Statenlid en gedeputeerde in Noord-Holland, Commissaris van de koningin in Drenthe, minister van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieu in het eerste kabinet-Kok, Tweede Kamerlid, burgemeester van Leeuwarden en waarnemend burgemeester van Hoogeveen. Als ik constateer dat eigenlijk alleen een wethouderschap ontbreekt, glimlacht ze. ‘Dat had ik óók nog kunnen worden, in 1974 in Wormer. Maar ik heb het niet gedaan. Het paste toen niet, ik had een gezin met opgroeiende kinderen. In die tijd was het overdag voor de kinderen zorgen en ’s avonds vergaderen.’ Haar aantreden in 1970 als raadslid in de kleine Noord-Hollandse gemeente, zal ze niet gauw vergeten. ‘Bij mijn installatie zat er een vrouw op de tribune, die in onvervalst Zaans zei: “Wat mot dat waif met die dikke boik hier?” Een week later beviel ik van mijn eerste kind.’ Ze bladert in de map met vergeelde knipsels en toespraken. ‘Eén van mijn eerste daden was dat ik vragen heb gesteld over het gebruik van pesticiden bij de onkruidbestrijding. Ook toen was ik dus al met het milieu bezig.’ Milieu, ruimtelijke ordening en volkshuisvesting zijn passies van Margreeth. ‘Ik ben een echte ruimtelijke ordenaar. Het welzijn van mensen wordt mede bepaald door hun fysieke omgeving. Anno 2014 bestaat RO als sturingsmechanisme niet meer. In mijn tijd als gedeputeerde (1987-1993) heb ik me intensief bezig gehouden met de ruimtelijke inrichting van het gebied rond Amsterdam. De stad liep leeg, en we zochten naar bouwlocaties om dat tegen te gaan. In het oostelijk havengebied zijn we begonnen met planvorming, sanering en woningbouw. Ik heb me altijd verzet tegen het bouwen in het landelijk gebied ten noorden van de stad.’ Energie steekt Margreeth ook in het verbeteren van de relatie tussen groeistad Almere en Amsterdam, dat zich bedreigd voelt. ‘Het was haat en nijd tussen die twee, ook in partijgenootschappelijk verband.’ 12 Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst. TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS Nostalgische Friezin In 1993 verruilt De Boer het drukke Noord-Holland voor het rustige Drenthe, waar ze Commissaris van de koningin wordt. Een cultuurschok? ‘Nee, zo heb ik dat niet ervaren, al is de schaal en de problematiek natuurlijk heel anders. De kans om wat noordelijker aan de slag te gaan, wilde ik me niet laten ontgaan. Weliswaar ben ik in Amsterdam geboren, maar mijn ouders kwamen uit Friesland. Eind 1929, toen de economische crisis uitbrak, waren ze naar Sloten vertrokken, omdat daar voor mijn vader makkelijker werk te vinden was. Ik kom uit een echt arbeidersgezin. Mijn vader was boerenknecht. Later is hij amanuensis bij de universiteit in Nijmegen geworden. Zelf ben ik altijd een beetje een nostalgische Friezin gebleven.’ Margreeth is nog maar anderhalf jaar werkzaam in Drenthe als er vanuit de partij druk op haar wordt uitgeoefend om te solliciteren naar het burgemeesterschap van Amsterdam. ‘Ik heb er een nacht wakker van gelegen, maar besloot het niet te doen. Vervelend was wel, dat uitlekte dat ik was benaderd.’ Korte tijd later klopt de PvdA opnieuw bij haar aan: of ze minister van Vrom wil worden in het kabinet-Kok. In 1988 slaat Margreeth de eerste paal voor een woningbouwproject in Amsterdam Noord. Foto Emiel van Lint ‘Ik moest binnen één dag beslissen en heb ja gezegd. Mijn Haagse jaren waren een ontzettend boeiende periode. De onderhandelingen met de VS en Japan die tot het wereldklimaatverdrag van Kyoto (1997) hebben geleid, beschouw ik als een hoogtepunt. Ook heb ik veel kunnen doen aan de mestwetgeving en de verbetering van de drinkwaterkwaliteit. Heel lastig waren de grote problemen rond Schiphol. Ik had grote moeite met de ongebreidelde uitbreiding van de luchthaven. Voor mij was dat een reden om in 1998 niet verder te gaan als minister. Maar we hebben veel bereikt, en ik ben een bevoorrecht mens dat ik dat allemaal heb mogen meemaken.’ De Nederlandse taal dankt trouwens nog een woord aan de minister: onthaasting. ‘In mijn nieuwjaarstoespraak voor ambtenaren signaleerde ik in januari 1997 dat veel ambtenaren door de enorme hoeveelheid werk stress opliepen en soms overspannen raakten. Mijn pleidooi voor onthaasting haalde onbedoeld de pers. De telefoon stond roodgloeiend. We zijn ons sindsdien toch wel meer bewust geworden van dit probleem, denk ik.’ Nadat ze de Haagse arena heeft verlaten, is Margreeth nog een aantal jaren actief als burgemeester. Eerst in Leeuwarden, waar PvdAburgemeester Loekie van Maren-van Balen het veld moest ruimen. ‘Het is altijd droevig als iemand moet vertrekken. Het geeft ook veel onrust, maar het is gelukt de rust en stabiliteit te herstellen. Dat ik de Friese mentaliteit goed ken, heeft daarbij denk ik wel geholpen. Voor mij is deze periode een cadeautje geweest. Ook in Hoogeveen heb ik later als waarnemend burgemeester een plezierige tijd gehad.’ Gemeenschapszin Ook in de PvdA zelf heeft Margreeth altijd haar rol gespeeld. Zij was voorzitter van een commissie die in 2002 de partij onder het vergrootglas legde in het rapport De kaasstolp aan diggelen. Het pittige oordeel daarin over de in zichzelf gekeerde partij, nam niet iedereen haar in dank af. ‘Anno 2014 gaat het weer om heel andere dingen. Ik vind dat de partij haar infrastructuur moet verbeteren. Gekozen vertegenwoordigers en bestuurders moeten hun gezicht meer laten zien in de afdelingen en op gewestelijke bijeenkomsten. Om verantwoording af te leggen, maar vooral ook om te luisteren en de discussie aan te gaan met onze achterban. Je zult zien dat mensen het dan veel plezieriger vinden om naar zo’n bijeenkomst te komen.’ Margreeth is geen zwartkijker, eerder blijmoedig en optimistisch. ‘Maar ik maak me wel zorgen over de sociale cohesie. Een verhaal over inkomenspolitiek is mooi, maar niet voldoende. Het gaat erom dat mensen zich gerespecteerd voelen. Nieuwe Nederlanders moeten zich hier thuis voelen en zich verbonden weten met andere Nederlanders. Willem Banning, partijideoloog en medeoprichter van de PvdA, schreef al in 1938 in zijn boek Hedendaagse sociale bewegingen heel behartigenswaardige dingen over gemeenschapszin. Hij liet zien hoe belangrijk dat is. Die gemeenschapsgedachte hebben we later helaas laten varen. We stopten wel veel geld in stadsvernieuwing, maar investeerden onvoldoende in de sociale samenhang in wijken. De sociale pijler werd de zwakke schakel in het grote stedenbeleid. Mijn vurige wens is, dat we die gemeenschapszin weer terugbrengen in het hart van de sociaaldemocratie.’ Margaretha (Margreeth) de Boer Geboren op 16 april 1939 te Amsterdam Opleiding en studie: Mulo (1951-1955) en Sociale Akademie De Karthuizer (1966-1969) in Amsterdam Werk: informatrice Nederlandse Jeugdherbergcentrale (1955-1960), hoofd PZ Sociale Werkvoorziening Amsterdam (1980-1983), hoofd Sociale Werkvoorziening Zaanstad (1983-1987) Politiek: raadslid Wormer (1970-1978), Statenlid (1978-1993) en gedeputeerde (1987-1993) in Noord-Holland, CdK Drenthe (1993-1994), minister Vrom (1994-1998), Tweede-Kamerlid (1998-2001), burgemeester Leeuwarden (2001-2004 en (wnd.) Hoogeveen (2010-2011) Publicaties: o.a. rapport De kaasstolp aan diggelen (PvdA, 2002), Wibautlezing De kwaliteit van het bestaan anno 2003 (CLB, 2003)
© Copyright 2024 ExpyDoc
