nr. 38 | zomer 2014 Jezuïeten VOORWOORD bedoeld voor familieleden, vrienden en weldoeners en geïntereseerden. Voor Nederland: Stichting St. Claverbond te Den Haag IBAN: NL85INGB 0000 828 228 BIC: INGBNL2A 2 0 1 4 IBAN: BE75 4352 0592 8151 n r. 3 8 vzw Lessiusvereniging, z o m e r Voor Vlaanderen: Koninginnelaan 141 1030 Brussel BIC: KREDBEBB Jezuïeten Redactie: Walter Fabri SJ, Eduard Kimman SJ 2 J e z u ï e t e n Amaliastraat 13 Alle activiteiten die Frans ont de naaste familieleden van Frans, de medebroeders, de vreedzaam samen leven tussen christenen en moslims te bevor Lieve Vrouw van de Allerheilig de zorg voor ieder die dat nodig had. de omgeving van Homs, waar tel. 070 364 29 22 lege. Pater Jan Stuyt had de regie van de gehele vie Jezuïetenhuis Hurtado Haarlem – Amsterdam, Mgr. Jos Punt, die iedereen INHOUDSOPGAVE Jan Stuyt SJ Koninginnelaan 141 1030 Brussel Administratie abonnementen voor Vlaanderen: Foto voorkant: ..................... 3 Een ‘beter’ mens – Nikolaos van Dam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .............. 7 Jos van Gennip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 – Stadswandeling door Brugge – . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Stadswandeling door Groningen – Eduard Kimman SJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 – Herman Rasschaert SJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 ................................................... ...................... .............................. – Frans van der Lugt SJ, Karel Verbiest SJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 21 22 23 24 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 – Bart Beckers SJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Foto Yazan Homsy/Reuters ledenen te begraven, mensen te bemoedigen in al de ouders van moeder om het leven. ‘Het leven van digen en te getuigen van geloof in woord en daad. 2 0 1 4 van de Sociëteit van Jezus. IN DE KIJKER staat Frans van der Lugt SJ in Homs Syrië. Trouw aan de mensen om hem heen, trouw aan zijn Heer, bleef hij bij hen, tot hij werd neergeschoten. Een dankbaar eerbetoon. Juist nu gaf Pax Christi International de vredesprijs aan JRS in Syrië. Reeds langer geleden werd nog een pater jezuïet gedood, dit keer in India, Herman Rasschaert, wij gedenken hem in WERELDWIJD. Blijer nieuws: twee heiligverklaringen in eigen rang: Pierre Favre en José de Anchieta. Zin in zomerlectuur? Twee boeken worden u voorgesteld: ‘Paus Franciscus, het eerste jaar’ van Monic Slingerland en verder het boek ‘Turkije aan de Leie’, over vijftig jaar Turkse migratie in Gent, waarin Herman Pillaert SJ uitvoerig wordt vermeld. Aangezien we in 2014 het tweehonderd jarig jubileum van het herstel van de Sociëteit vieren, vindt u een bijdrage van Paul Begheyn SJ over het herstel van de Sociëteit in China. We gedenken verder de overledenen van dit seizoen, houden u op de hoogte van lopende ACTIVITEITEN en vertellen nieuws UIT DE STUDIEHUIZEN. Blijf in dit jaargetijde niet binnen: twee jezuïetenwandelingen nodigen u daartoe uit: een door Brugge en een door Groningen. Zalige zomer gewenst. z o m e r Nederlandse en de Vlaamse Provincie n r. 3 8 Jezuïeten is een uitgave van de 3 J e z u ï e t e n Colofon Minister Timmermans dus voor iedereen. Van verschillende geloofsover Amman, in Beiroet en in Damascus, waren zonder bent er met de een en tegen de ander. Met name zwaar belegerde centrum, waar Frans van der Lugt woonde en werd neergeschoten. Pater Hilal ver Lugt. Minister Frans Timmermans had Frans dan om dit vol te houden, en een groot geloof. Dat Arabische christenen in Nederland hebben hun leven lang. In het oude centrum van Homs leefden J e z u ï e t e n 4 volgende: ‘Graag zou ik naar de herdenking van pater Frans van der Lugt zijn gekomen, ware het niet dat ik in het buitenland vertoef. Pater Frans had het vermogen om jongere mensen - geheel ongeacht hun religies- tot elkaar te brengen en hen via uitdagingen op de proef te stellen. Zo heb ik eens met hem en Ferdinand Smit (in 2000 in Mali vermoord en voordien werkzaam bij de Nederlandse ambassade in Damascus) een lange voettocht gemaakt door de Alawitische bergen tussen Masyaf en Mashta Hilu. Na bijna de hele dag onderweg te zijn geweest dachten we ons einddoel eindelijk te hebben bereikt. Het zou achter de heuvel liggen waar wij op afliepen. Een paar lieden uit ons gezelschap maakten het zich gemakkelijk door achter op een passerende vrachtauto te stappen, naar wij dachten voor de laatste paar honderd meter. We vonden dat tamelijk slap. Een Syriër die naast ons liep met een rugzak achterop keek heel kwaad en ik had geen idee waarom hij zo slecht gehumeurd was in zo'n mooie omgeving. Toen ik hem vroeg wat er aan de hand was, zei hij nors dat we nog vijftien kilometer moesten afleggen, in de regen, tot ons einddoel. Ja, dat had ik ook niet verwacht. Ergens ver weg in het voor ons liggende duistere dal zagen we de zwakke lichtjes van ons einddoel bij een kerkje. Uitgeput kwamen we op onze overnachtingsplek aan waar we de avond nog doorbrachten met pater Frans. Hij leek nog fris als een hoentje. De kern van dit verhaal is dat pater Frans ons op de proef had gesteld om tegenslagen goed te verduren en er toch iets moois van te maken in de vorm van een zekere verbroedering, ook met de vele jongeren die deze tocht maakten. En zo zijn er velen die iets moois hebben meegemaakt samen met pater Frans en dankzij hem een ‘beter mens’ zijn geworden. Het is innig tragisch dat hij die zo veel voor Syrië en de hem omringende Syriërs heeft gedaan uiteindelijk is omgebracht door mensen die zijn positieve en moedige rol niet konden verdragen. Hij hield van de Syriërs en van het land en de cultuur. Zijn Arabisch was bijzonder goed, helemaal in de lokale variant. Hij was voor datgene waarvan hij dacht dat het het beste voor het land was of het relatief minst slechte. Hij had een langere termijn-visie voor Syrië die erop neer kwam 2 0 1 4 n r. 3 8 sertatie over Syrië en was Nederlands ambassadeur z o m e r Een ‘beter’ mens 5 J e z u ï e t e n n r. 3 8 z o m e r 2 0 1 4 torist uit Libanon, die nu woont in Zuid Limburg. dat hij een goede inschatting kon maken van hoe de Syriërs het beste uit deze crisis konden komen. Maar dat werd helaas niet door iedereen op prijs gesteld. Zo'n realistische visie werd door sommigen ook kortzichtig afgedaan als partijdigheid, hetgeen het mijns inziens niet was. Lang voor dit tragische einde ben ik herhaaldelijk mensen tegengekomen - Syriërs en buitenlanders - die mij zonder duidelijke aanleiding vroegen of ik pater Frans wel kende; hij had voor hen zo veel betekend en zij hadden zo veel aan hem gehad. Pater Frans is voor velen een begrip, waardoor zijn nagedachtenis bij velen op dierbare wijze zal voortleven. Ook ik ben hem bijzonder dankbaar.’ Pax Christi International Vredesprijs voor JRS Syrië Refugee Service (JRS Syrië) voor haar buitengewo 2 0 1 4 z o m e r n r. 3 8 n r. 3 8 z o m e r 2 0 1 4 inzetten voor vrede, gerechtigheid en geweldloos heid in verschillende delen van de wereld. JRS Syrië is onderdeel van JRS International, die als missie heeft om vluchtelingen en gedwongen ontheemden te begeleiden, te dienen en hun rech in meer dan 50 landen, waar assistentie wordt 7 J e z u ï e t e n detentiecentra. Foto: Don Doll SJ/JRS. van medische zorg en het organiseren van educatie ve activiteiten ten einde verzoening en vreedzame Foto: Don Doll SJ en non food items, medische basiszorg, en bemid Getuige van de vrede ring onder leiding van Provinciaal Johan Verschue ren, die een brief voorlas van Pater Generaal: ‘Frans eten zocht voor de mensen die hem waren toever trouwd. Naar schatting waren tegen de 400 mensen aanwezig in deze waardige viering om het leven en het geloofsgetuigenis van Frans van der Lugt te vie verlies van hun broer. Aan het einde zongen we een hymne, vertaald door Paul Begheyn: ‘Wil de angst voorzien in hun levensonderhoud. In totaal steunt JRS meer dan 300.000 mensen in Damascus, Homs, J e z u ï e t e n 6 in de negentiende eeuw het grote missie uur begint en Nederland het eerste of tweede uitzendingsland Hoe blijft de herinnering? geteisterde China het toneel van onthoofdingen, Lugt, een van de laatste Nederlandse missionaris namen als die van van der Lugt mogen niet verge mers. De successtory van Memisa is verbonden met Foto: de Stentor Eeuw van de martelaren 9 Foto: www.heiligen.net lisering van de onverschilligheid. Hun herinnering van Andrea Riccardi De eeuw van de Martelaren Luyten is toch een onverdachte woordvoerster, als Jongh, Schmitz, Van Doorn, van der Lugt, zo maar lange aanwezigheid van missionarissen onder de we in het zuiden van Nederland wel eens misten), buren en collega's met een zo andere achtergrond. der. De Duitse SD wist in de Tweede Wereldoorlog Jos J. van Gennip is voorzitter van de stichting Socires en J e z u ï e t e n n r. 3 8 in het buitenland. Het aantal Nederlandse missiona z o m e r van der Lugt. n r. 3 8 van de Orde zou worden, de eveneens vermoorde J e z u ï e t e n 8 2 0 1 4 aan hem. En zoveel anderen. Zullen we ooit te weten z o m e r 2 0 1 4 Frans van der Lugt. Minister Timmermans eveneens. Wandeling door Brugge 9 2 1 7 onze rug naar het Belfort verla 4 5 6 2 0 1 4 de Vlamingstraat voltooid werd, z o m e r 3 deel van de Vlamingstraat, n r. 3 8 gebouwd tussen 1879 en 1901. de bedinging dat ze niet zou horen. 11 8 theater. Maar toch wordt ze nu de gebouwen van Hemelsdaele, school van de Zusters van het J e z u ï e t e n 10 medebroeders te begraven. J e z u ï e t e n n r. 3 8 z o m e r 2 0 1 4 Naast de residentie werd een vlug zien we de neogotische toren van de gewezen H. Hart die tot in de 14e eeuw ‘Lange Van 1578 tot 1584 werden de woonde in de 16e eeuw een . Tus de Aguilera. Toen Ignatius van door een Calvinistisch stadsbe stuur. Het college was ondertus sen gesloten. In 1584, na de Korte Ridderstraat. en een afdeling van Hemelsdaele ingesloten. bouwen. betalen. drie huizen samenvoegen tot een geheel, wat veel niveau uit en gaan over het Jan Van meebracht. Het middenhuis had , de van broeder Pieter Huyssens SJ. Pieter Huyssens was een zoon . Aan de rechter Huyssens invoerde, werd een Hun droom was om onafhan van de metselaarsgilde. Pieter 1595 met de bouw van een huis twee andere huizen een zelfde huis te bewonen, met eigen regels een middelbare school . In bouwde. Via de Hoornstraat (langsheen 4 1560 en 1574 verbleven de gebouwen zien van het college 6 3 verdwenen. 5 7 richting Burg. De Engelse mede broeders hebben tussen 1762 en 1773 twee colleges in Brugge 8 2 Hoornstraat staat nog het huis dat brengt ons nu te ver. 2 0 1 4 2 0 1 4 verdreven waren. Het ‘groot’ z o m e r 1 Wandeling door Groningen 13 J e z u ï e t e n J e z u ï e t e n 12 n r. 3 8 n r. 3 8 z o m e r was gevestigd in het Huis “de 7 aan de Hoogstraat - 9 - Vanaf het station rechtdoor, over het water, door goge. Dit fraaie gebouw verving van de zestiende eeuw nadat de 17e en 18e eeuw concentreerde nog in 1731 verordonneerd had ‘dat geen geordende (= regulie stad. Tussen de regulieren en de seculieren waren er behoor geen Jezuïeten’ zouden worden Hollandse Missie. En als ze niet onderling ruzies hadden, dan de identiteit van het geloofsle oude stad. Noordwaarts, via het binding met de Noordzee tot ver in de 19e eeuw. Aan de Hooge der Aa verbergen de huisnum overleed Hubertus Veugen. bisdommen in 1559. Een fran Groningen benoemd maar de Hertog van Alva moest er aan Dit was een KORTE BERICHTEN en verder. De stad ligt aan het einde van de Hondsrug; de AMSTERDAM Inigo BRUGGE De milde winter moedigde de bewoners van Jezuïe aal. Af en toe zien we, tussen de al. In de Staten hadden de cal vinisten het voor het zeggen. De stad Groningen schafte in 1578 met de Lauwerszee verbonden. . Zuidwaarts verwoest en daarmee hield de waar in 1886 onder leiding van architect Nicolaas Molenaar samen met een zuster van de Chemin Neuf. Het bracht (noorden van Schotland). Ondertussen gaf door de verbanden van de drie een Missio Groeningana met ting van het bisdom Groningen z o m e r heroverden, zoals in Groningen. het station van Haren. Wat rest moesten verlaten, toen Stad en Ommelanden door het Tractaat van Reductie werden onderge de altaren en de heiligenbeelden Ten slotte ontving de commu niteit verschillende gasten, onthaald door gasten 15 religieuzen, zoals dominicanen, met de Radesingel staat deze – vooral in de twintigste eeuw zich hebben gevestigd in de drie dominee uit het naburige Emden de stad mocht verder alleen de hervormde godsdienst worden uitgeoefend. n r. 3 8 Lairessestraat naar De Kaag. We beleefden twee broeders vanaf het einde van de zestiende eeuw verricht in Gro J e z u ï e t e n z o m e r n r. 3 8 J e z u ï e t e n 14 2 0 1 4 negentig werd de school een 2 0 1 4 een gewone vestiging van gebouwen van het Sint Maar tenscollege: in 1946 gestart als veranderd. Dat is niet helemaal geleden stond er een veel groter aan geloof was, bleef. Maar tot een nieuwe groei heeft het niet geleid. Jezuïetenhuis Xaverius BOECHOUT Eduard Kimman SJ door de Oosterstraat tot onge onze medebroeder Bert Daelemans, de Loyolatocht . met veel zorg in de oude staat met ingangen aan de Ooster straat de eerste helft van de zeven mene Vergadering van het universitaire Centrum over de Stationsweg tot aan de Hereweg . Dit is een zeer oude straat die zuidwaarts over de oude vleugel gerestaureerd is. KORTE BERICHTEN Ons geres De raad die een brochure voorbereidt over Ignatiaanse zorgt Bert voor onze tuin, die groeit en bloeit in dui DRONGEN Jan Robert Hermans, dan volgde onze minister Bob 17 z o m e r n r. 3 8 Arrupe Hurtado BRUSSEL n r. 3 8 zagen tot hun vreugd meer deelnemende gelovigen J e z u ï e t e n 16 J e z u ï e t e n z o m e r 2 0 1 4 Stanislashuis DELFT 2 0 1 4 – beoogd of uit nalatigheid – wordt gul beloond; we hebben het zelf gehoord en gezien, en getuigen ervan. Paus Franciscus’. Guido Vloemans vierde de eer basisschool de Vuurtoren. Walter Fabri verbleef met Ter gelegen heid van de viering van het herstel van de Sociëteit donderdagavonden; en voor de deelnemers aan de Sint-Jan Berchmans een enge ruimte staat beiden reeds voor ogen als HEVERLEE geschiedenis van de Sociëteit met vermelding daar Heverlee is meer dan een huis waar vooral oudere Pasen: geren (tussen 20 en 30) uit Delft. Tezamen met www.igniswebmagazine.nl KORTE BERICHTEN Dijlehof LEUVEN dingen die het huis meebrengt. Onze Nederlandse Naast de bewoners en de gesalarieerde van onze oudste, Georges Cerfontaine, en de 75e Oostende waren, behalve de familie, vele aanwe zigen. De overledene was inderdaad een geliefde huisarts en een gewaardeerd lid van meerdere ver vele tientallen die geheel belangeloos, ‘gratis’, zon ‘de dag van de zorg’. reeds lid van de Raad van Beheer, tot waarnemend n r. 3 8 pastor in solidum in de Petrus Canisius Pastor in solidum Het boven vermelde is niet het einde van bewoner van ons huis. Het Berchmanianum is eerst J e z u ï e t e n Nota: venden. Een oudleraar van een onzer colleges heeft Als alles goed gaat en Huis Leliëndaal Onder Ben fraaie gezicht laten zien in de Bruul, waar burge Onze minister Jos Alaerts verzorgt verder Marc Rot wordt een nieuwe sanitaire ruimte ingericht. En de en herstellende. vend. Het inrichten van de sanitaire ruimten brengt veel stof met zich mee, maar het is beheersbaar. Het 2 0 1 4 19 vol lof over onze zangers, waarvan de gemiddelde MECHELEN z o m e r z o m e r 2 0 1 4 aan meer vorm en inhoud. Theo van Drunen is bezig J e z u ï e t e n 18 Canisiushuis n r. 3 8 Berchmanianum de ‘meest originele versie van het stadslied O LEU NIJMEGEN Herman Rasschaert SJ ‘Onrust’ en ‘vreugde’ Over twee heiligverklaringen - heiligen wordt het evangelie bevestigd, de moraal toe behoort. Liefst twee nieuwe heiligen in maar verbonden, zoals Favre en Anchieta ons laten zien. 2 0 1 4 van Tenerife, die door St. Ignatius naar Brazilië is n r. 3 8 van het land. Wat hen verbindt, is een intens gees de oude wereld, verdeeld door godsdiensttwisten; 21 (nu Bangladesh). Hindoes werden weggedreven uit nemen. Paus Franciscus daarentegen heeft zich in beide gevallen bediend Orissa. Er waren overal geruchten dat vele hindoes te canonisatie, om slag In de late namiddag van 23 maart 1964 verzamel een groter goed voor de 50 jaar later begunstiging van velen. len. Het beleg duurde de hele nacht. Gerda De volgende morgen vernam Rasschaert van een catechist wat er aan de hand was. Na de mis nam Anchieta ‘vreugde’. In beide gevallen gaat het Anchieta in de nieuwe wereld, temidden van indi eucharistie gevierd. Herman Rasschaert SJ dat we aan de hele wereld het goede nieuws wil J e z u ï e t e n J e z u ï e t e n 20 z o m e r medestichter van de orde, de Fransman Pierre Favre Kutungia n r. 3 8 z o m e r 2 0 1 4 Laten we beginnen met de nieuwe heiligen: wie Turkije aan de Leie Paus Franciscus, het eerste jaar. Revolutie van tederheid. 2 0 1 4 z o m e r van Buenos Aires was, afgewisseld met commenta ren van anderen en van Slingerland zelf. Slingerland n r. 3 8 n r. 3 8 z o m e r 2 0 1 4 - 23 J e z u ï e t e n J e z u ï e t e n 22 tie Evangelii Gaudium cus: ‘Ondertussen nodigt het evangelie ons steeds overhandigde Herman de sleutel van het huis aan contact. Het waarachtige geloof in de mensgewor den Zoon van God is niet te scheiden van zelfgave, te worden heeft de Zoon van God ons uitgenodigd tot de revolutie van de tederheid.’ hecht aan het thema van solidariteit met de armen Revolutie van tederheid. € 19,50; ISBN 978 94 9104 2973, te bestellen via: www. adveniat.nl Monic Slingerland is historicus, studeerde Middel ele instellingen, inclusief die van het Vaticaan zelf. Tina De Gendt Ward Biemans SJ, € 19,99 ISBN 10 9401411239 - van 1987 tot 1993 in Damas - leerlingen begeleid. In 1979 werd Karel in het col lege van Turnhout titularis van godsdienstleraar in het zesde Christus centraal staat. Frans werd geboren in Den Haag. Het gezin van der Lugt het landgoed vanwege de Syri Karel Verbiest werd geboren met die mensen uit economische met grote ernst. In 2009 verhuisde Karel naar J e z u ï e t e n 24 heid liet te wensen over. De 25 Vento, Musa Horti o.l.v. Peter Dejans. heilige Ignatius van Loyola gegeven in Drongen, Vlaanderen en wel: een verademing, na de oorlog, in Libanon Arabisch studeren. Homs. ter in Wahlwiller, Nederland en wel: sus Libanees dialect. Daarmee mensen voor zover de studie dat en liefdevol heeft ingezet voor in Syrië, met name in Homs. geliefd en zeer gewaardeerd. niet in het geval van Karel. college midden in de oude stad. Eenmaal de theologie en de bereid mee te doen aan een ervaring van commitment aan de armen, een attente begeleider van de z o m e r brandt. (1922 – 2014) n r. 3 8 (1938-2014) J e z u ï e t e n n r. 3 8 z o m e r 2 0 1 4 toeristen. Vanaf 2000 bood dit landgoed Al Ard (de aarde) ver 2 0 1 4 van de Syrische overheid waar Het herstel van de jezuïetenorde in China Ricci Institute in Macau, een voormalige Portugese vertelde dat een van haar collega’s verbaasd vroeg: het herstel van de Sociëteit van Jezus in 1814. Dit instituut is genoemd naar de befaamde Italiaanse 2 0 1 4 Duitsland en de Verenigde Staten. Zittend in het z o m e r verbleven om Chinees te leren. Nu is de oude stad, z o m e r n r. 3 8 Pool Artur Wardega, directeur van het Ricci Insti tute, een originele Vlaamse gravure cadeau, waar n r. 3 8 2 0 1 4 Sociëteit van Jezus. Deze Maastrichtenaar werd Het noviciaat is ondertussen grotendeels een goede 26 27 J e z u ï e t e n J e z u ï e t e n Cornelis Hazart. De onderdirecteur, Portugees Luis Poirot. Als laatste gaf de Panamese architectuurhis en onder begeleiding van een instructor gaat men Bart Beckers SJ - het tertiaat naar het al ervaren (be)leven van dat Thom Sicking SJ nr. 38 | zomer 2014 Jezuïeten Jezuïeten