For advertisement and donations contact
DEVINDER TOOR 416-902-9372
HARBANS SINGH 416-817-7142
Email: [email protected]
Om Parkash Sharma
647-891-8500
Email : [email protected]
Pro-People Arts Project Media
Group
“Sarokaran Di Awaz” Newspaper
29 Mapleview Ave Brampton
Ontario
Canada L6R 1M2
Email: [email protected]
Website: www.ppapmg.com
Voice of Social Concerns
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Registration No. BA@HCFC@@
Pro-People Arts Project Media Group
√≈Ò-D, ¡ß’-G, A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
Pro-People Arts
Project Media Group
SAROKARAN DI AWAZ
29 MAPLEVIEW AVE
BRAMPTON ONTARIO
CANADA L6R 1M2
E-Mail : [email protected]
www.ppapmg.com
√ßÍ≈Á’∆ Óß‚Ò Á≈ ¤Í∆¡ª ⁄È≈Úª
È≈Ò √«‘Ó ‘؉≈ ˜±∆ È‘∆∫Õ
√ßÍ≈Á’∆
√Ø⁄‰ Á≈ Ú∂Ò≈
⁄ß◊∂ «ÁÈ ‘ ’ج∆ ⁄≈‘πßÁ≈ ˛ Í ’¬∆ Ú≈
⁄ß◊∂ «ÁȪ Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ’πÏ≈È∆ Á∆ ÒØÛ ÍÀ∫Á∆
˛Õ Ì≈ Á∆ ‹ÈÂ≈ È∂ Ì≈ Ҭ∆ ⁄ß◊∂ «ÁȪ
Ú≈√Â∂ ‘π ‰ Âæ ’ «√ÂØ Û ’π  Ï≈È∆¡ª ’∆Â∆¡ª
‘ÈÕ «¬È∑ª ’πÏ≈È∆¡ª √Á’≈ ‘∆ «Í¤Ò∆ Ô±. Í∆.
¬∂. √’≈ Á∆¡ª Ú≈¡Á≈-÷Ò≈¯∆ ¡Â∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈
ÂØ∫ ¡æ’∂ ÒØ’ª È∂ ÏÁÒ Ú‹Ø∫ ÓØÁ∆ Ò«‘ Ú≈Ò∆ Ï∆.
‹∂. Í∆. √’≈ Á∂ √πÍÈ∂ Á∂÷‰∂ Ùπ± ’∆Â∂Õ «¬√
«Ú⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘∆∫ «’ ÒØ’ª È∂ ¡≈√ È≈ÒØ∫ «’Â∂
ÚæË ÓØÁ∆ Á∆ «¬æ¤≈ È±ß Í±≈ ’∆Â≈Õ ¡Ú≈Ó È∂ «ÏȪ
«’√∂ ¡«Ûæ’∂ Á∂ ÓØÁ∆ 鱧 ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆ ’π√∆
Â∂ «Ï≈‹Ó≈È ’ «ÁæÂ≈Õ Í ¡æ◊∂ √Ú≈Ò «¬‘
ÍÀÁ≈ ‘πßÁ≈ ˛ «’ ‹∂’ ‹ÈÂ≈ È∂ «√ÁÁ∆ È≈Ò
ÓØÁ∆ Á∆ ÓÁÁ ’∆Â∆ ˛ ª ÓØÁ∆ 鱧 «√ÁÁ∆ ÒÀ
’∂ ÒØ’ª Á∆ ÓÁÁ ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ Í «‹‘Ø «‹‘∂
ÎÀ√Ò∂ √’≈ ¡≈™«Á¡ª ‘∆ ’ ‘∆ ˛, «¬√
È≈Ò √’≈ Á∆ È∆ ¡Â∂ È∆Â∆ ÁØÚ∂∫ Ùæ’ Á∂
Á≈«¬∂ «Ú⁄ ¡≈™Á∂ ÍzÂ∆ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «‹‘Ø «‹‘∂
’∆Óª «Ú⁄ Ú≈Ë∂ Á∂ «Ï¡≈È ÓΩ‹±Á≈ Ï∆. ‹∂. Í∆.
√’≈ Á∂ ‘∆ ˛, «¬È∑ª «Ú⁄ ‚∆˜Ò, Ïæ√ ∂Ò
«’≈¬∂, «Ï‹Ò∆ ¡Â∂ ◊À√ Áª Ù≈ÓÒ ‘ÈÕ ‹∂’
«¬È∑ª Ú√ª Á∂ ÓπæÒª «Ú⁄ √’≈ «ÏȪ «’√∂
√Ø⁄ «Ú⁄≈ Á∂ ¡Ê≈‘ Ú≈Ë≈ ’Á∆ ˛ ª «¬‘
’ج∆ √≈Ë≈È ◊æÒ È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬√ È≈Ò «‹Ê∂
Á∂Ù Á∆ «Ú’≈√ Á Â∂ ¡√ ÍÚ∂◊≈ ¿πÊ∂ Ì≈Â
Á∆ ◊∆Ï ‹ÈÂ≈ Á≈ ’⁄±Ó «È’Ò ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√
È≈Ò ÒØ’ª 鱧 ’πæÒ∆, ‹πæÒ∆ ’∆ ÷≈‰ Ò¬∆ √≈Ë≈È
؇∆ Ú∆ È√∆Ï È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊∆Õ ‹∂’ ¡æ‹ Á∆ ÓØÁ∆
√’≈ Ú∆ «Í¤Ò∆ Ô±. Í∆. ¬∂. √’≈ Úª◊ ≈‹
ÿ≈«‰¡ª ¡Â∂ «Ï‹È√ÓÀȪ Ï≈∂ ÒØÛ ÂØ∫ ÚæË
√Ø⁄∂◊∆ ª «‘ßÁπ√Â≈È Á∂ ‘≈Ò≈ ÏÁ ÂØ∫ ÏÁÂ
‘Ø ‹≈‰◊∂Õ
¿πÍØ’Â ¤≈Òª Ó≈ ’∂ ÚæË ‘∆ Ó«‘ß◊≈¬∆
鱧 ÓæÁ∂Ș æ÷«Á¡ª «¬’ Ó‘∆È∂ Á∂ ÿ‡È≈¥Ó
È∂ √≈¯ «Á÷≈ «ÁæÂ≈ ˛ «’ «Èæ‹∆’È-¿πÁ≈∆’È
Á∆¡ª ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª «Ú⁄ ’ج∆ Î’ È‘∆∫
¡≈Ú∂◊≈Õ «‹È∑ª 鱧 ‹ÈÂ≈ «Í¤Ò∂ «ÂßÈ Á‘≈«’¡ª
ÂØ∫ √«‘‰ ’ ‘∆ ˛Õ ÏÒ«’ «¬È∑ª È∆Â∆¡ª ȱß
ÏÛ∂ ‘∆ √ı „ß◊ È≈Ò Ò≈◊± ’È Á∆ «Â¡≈∆
’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ ‹∂ ÚÂÓ≈È √Ó∂ ∫ «Ú⁄ Ú∆
¡◊ª‘Ú˱ «Ú⁄≈ æ ÷ ‰ Ú≈Ò∂ ÒØ ’ ! √Ø Ú ∆¡Â
Ô±È∆¡È Á∂ ÷∂±ß ÷∂±ß ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡Â∂ ⁄∆È Ú◊∂
√«Ì¡≈⁄≈’ «¬È’Ò≈Ï Á∂ √Ó≈¬∂ Á ≈∆ ”⁄
ÏÁÒ‰ È≈Ò ¡≈͉∆ √Ø⁄ √Ófi ¡Í‰≈¿π‰ «Ú⁄
’≈ÓÔ≈Ï È‘∆∫ ‘ج∂ ª «¬√ ÓÁÌ≈◊∆ ÿ‡È≈¥Ó
ÂØ∫ ’∆ «√æ«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ √Ø⁄‰ Á∆ ÒØÛ ˛?
-‘Ïß√ «√ßÿ
C
«’™ ’ ‘∂ ‘È Í≥‹≈Ï Á∂
«’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ?
E
Íπ«Ò√ Á«ßÁ◊∆ Á∆ «¬ß‘≈Íø‹≈Ï Á∆ ËÂ∆ ÙÓ√≈
ÓØÁ∆ √’≈ Á∆ ¿∞‚∆’ ”⁄ Ì≈‹Í≈ Á≈ È≈¡≈ √∆, ¡º¤∂ «ÁÈ ¡≈È∂ Ú≈Ò∂
‘À∫Õ «¬È∑ª ¡º¤∂ «ÁȪ Á∆ ¿∞‚∆’ ”⁄ Í«‘Òª Ó«‘≥◊≈¬∆ Á∆ Á ÚË’∂ F% Á∆
Á ”Â∂ Í∞º‹ ◊¬∆, √∞«‰¡≈ ÍÀ‡ØÒ ‚∂„ ∞ͬ∂ «Ò‡ ‘Ø ÚË «‘≈ ¡Â∂ TÒ≈Ò±
Á∆ ∂ÒU Á≈ «’≈«¬¡≈ AD.B% ÚË≈¿∞‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È ‘Ø«¬¡≈Õ ∂Ò Á≈ «’≈«¬¡≈
ÚË ‹≈¬∂◊≈ ª ÷≈‰ Ú≈Ò∆¡≈ Â∂ ‘Ø ⁄∆˜ª Á∆ Ó«‘≥◊≈¬∆ ‘Ø Ú˱! Ó«‘≥◊≈¬∆
‘Ø Ú˱ ª Ìæ∞÷Ó∆ ‘Ø Ú˱! Ìæ∞÷Ó∆ Ú˱ ª √Ë≈È Ï≥Á≈, «‹‘Û≈ ¡ºÂ Á∆
◊Ó∆ È≈Ò Í«‘Òª ‘∆ Ó «‘≈, √æ∞«Â¡ª «Í¡≈ √Ú◊ √Ë≈±! ¡Â∂ «¬‘∆
I
Wanted: Big ideas to
tackle youth
unemployment
ª √’≈ ⁄≈‘∞≥Á∆ ¡≈! ¡Ï≈Á∆ ÿ‡± ª ÷≈‰ Ú≈Ò∂ Ó±≥‘ ÿ‡‰◊∂, ‹∂’ ÷≈‰
Ú≈Ò∂ Ó±‘
≥ ÿº‡‰◊∂ ª ÿº‡ ⁄∆˜ª Á∆ ÒØÛ Í¿± Â∂ ◊∆Ϫ Á∂ ¡º¤∂ «ÁÈ ¡≈¿∞‰◊∂Õ
Í ¡Ó∆ª Á∂ ª ‘∞‰∂ ¡º¤∂ «ÁÈ ¡≈ ◊¬∂ ¡≈, «‹È∑ª Á∆¡ª ‹Ω∆¡ª ⁄∆˜ª
Á∂ ÚºË Ì≈¡ È≈Ò Ì ‘∆¡ª ‘È, ’≈Ò≈ ËÈ ÚË «‘≈ ‘À ¡Â∂ √«Úº√ ÏÀ∫’ª
”⁄ Í«‘Òª È≈Ò D@% ’≈Ò≈ ËÈ ÚºË «◊¡≈ ‘À «¬‘ ‘À ¡º¤∂ «ÁȪ Á∂ ¡≈¿∞‰
Á∆ ’≈Ó≈Â!!
AI
Óπ„Ò∆¡ª √‘»Òª Á∆ ÿ≈‡ ÏÈ≈Ó
¡Ωª «ıÒ≈¯ ‹∞Ó
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
2
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
Historic Victory of Steel
Workers of Wazirpur!
As is known, the steel workers of Wazirpur have been on
strike since June 6, under the leadership of 'Garam Rolla
Mazdoor Ekta Samiti'. Today, in the negotiation in Deputy
Labour Commissioner's Office, the owners of all plants gave
in to the demands of workers and accepted to implement the
8-hour workday, double rate overtime, minimum wages, ESI,
PF for the workers of Wazirpur. It is a huge victory for the
workers as it was not an informal negotiation for some wage
increment; almost all the basic labour laws have been enforced
in this negotiation.Sunny, member, Garam Rolla Mazdoor Ekta
Samiti, told that it is a huge step, but it is only a beginning. Now
the new task is to enforce the implementation of today's
agreement and not to allow any owner to flout these labour laws
anymore. Raghuraj, member, Garam Rolla Mazdoor Ekta
Samiti, said that the Deputy Labour Commissioner has assured
that officials from the labour department will go on surprise
inspections throughout the month to ensure the implementation
of 8-hour workday and also will be present on the day of
payment of wages to ensure that minimum wages are being
given. Shivani, legal consultant of the Samiti and an activist of
'Bigul Mazdoor Dasta' said that in the context of hopelessness
and reversal in the workers' movement, this victory holds
immense importance. The labour laws had become a laughing
stock among the owners and management. However, the steel
workers of Wazirpur have shown that if we prevent agent unions
of electoral parties, NGOs and funding agencies from entering
in the workers' movement, the workers' themselves can lead
their movement to victory, provided it is guided by correct
political ideas. And 'Garam Rolla Mazdoor Ekta Samiti' has
achieved precisely this objective. Navin, secretary, Delhi Kamgar
Union argued that it was the resilience of the steel workers
under a correct political leadership, that ultimately led to this
historic victory. He said that the community kitchen run by the
striking workers with the support from workers from different
parts of the country showed that if workers' movement
transcends the narrow boundaries of factory and occupation
and a working class unity across the lines of occupation, region,
etc is forged, the workers' struggles can definitely be won. The
steel workers of Wazirpur have shown the way and now all
workers of all areas and occupation need to follow this path.
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜ 鱧 ÒØÛ ˛
’ÀÈ∂‚≈ ÂØ∫ ¤Í‰ Ú≈Ò∂ Ó‘∆È≈Ú≈ ¡ıÏ≈ “√Ø’≈ª Á∆
¡≈Ú≈˜” ȱ ß Úæ ÷ -Úæ ÷ Ê≈Úª ÂØ ∫ Íæ  ’≈ª, «Ï‹«È√
ÍzÂ∆«È˪ Á∆ ÒØÛ ˛Õ ⁄≈‘Ú≈È Âπß √ßÍ’ ’È
HARBANS SINGH
416-817-7142
Email: [email protected]
Website: www.ppapmg.com
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
3
«’™ ’ ‘∂ ‘È Í≥‹≈Ï Á∂ «’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ?
‚≈. √π÷Í≈Ò «√≥ÿ
ÍzØÎÀ√, Í∆.¬∂.Ô»., Ò∞«Ë¡≈‰≈
√≥Í’: IHGF@-FCEBC
Ó≈È√≈ «˜Ò∂ Á∂ «Í≥‚ ‘√ÈÍπ
Á∆ Ò◊Í◊ Í≥ ‹ ≈‘ √≈Ò Á∆ ¡Ω  Â
‹√Ú≥ ’Ω ¿∞Í ’«‘ „«‘ «‘≈ ‘ÀÕ
¿∞√ Á∂ ÁØÈØ∫ ÍπºÂª ‹∞◊≈‹ «√≥ÿ ¡Â∂
‹◊Â≈ «√≥ÿ È∂ ¡≈«Ê’ √≥’‡ ¡Â∂
’˜∂ Á≈ ÏØfi È≈ fiÒÁ∂ ‘ج∂ «Í¤Ò∂
«ÁÈ∆∫ ¡≈ÂÓ ‘º«Â¡≈ ’È Á≈ √Â≈
¡÷«Â¡≈ ’ «Ò¡≈Õ «¬√ Áπ÷∆ ¡ΩÂ
Á≈ ÍÂ∆ Ò≈Ò «√≥ÿ ¡≈͉∆ Í≥‹ ¬∂’Û
˜Ó∆È «Úº⁄Ø∫ ‚∂„ ¬∂’Û ˜Ó∆È Ú∂⁄‰
ÂØ∫ Ï≈¡Á ’˜∂ Á∆ Ó≈ È≈ √‘≈Á≈
‘Ø « ¬¡≈ √≥ È B@@A «Úº ⁄ ¡≈ÂÓ
‘º«Â¡≈ ’ «◊¡≈ √∆Õ ÿ Á∂ Óπº÷
’Ó≈¿± «Ú¡’Â∆ Á∂ Â∞  ‹≈‰ ÂØ ∫
Ï≈¡Á Í«Ú≈ Á≈ √≥  ≈Í ‘Ø  Ú∆
‚±≥ÿ≈ ‘؉≈ √πÌ≈«Ú’ √∆Õ ‘∞‰ ‹√Ú≥Â
’Ω Á∂ ÍπºÂª ÚºÒØ∫ ’˜≈ Ò≈¿∞‰ Ò¬∆
¡ºË≈ ¬∂’Û ˜Ó∆È, ÓÙ∆È∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆
Á≈ √Ó≈È Ú∂⁄‰ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ¿∞È∑ª «√
Ò◊Í◊ √≈„∂ ⁄≈ Òº÷ πͬ∂ Á≈ ÏÀ∫’ª
¡Â∂ Ù≈‘» ’ ≈ª Á≈ ’˜≈ ÷Û∑ ≈ √∆Õ
‹∞◊≈‹ «√≥ÿ Á∆ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆ ¡Â∂
‹◊Â≈ «√≥ ÿ ‘√ÍÂ≈Ò «Úº ⁄
«˜≥Á◊∆-ÓΩ È≈Ò ‹»fi «‘≈ ‘ÀÕ ‘∞‰
È≈ ’Ø ¬ ∆ √≈ËÈ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ’Ó≈¿±
Ï≥Á≈ ¡≈÷ ’∆‘Á∂ ¡≈√∂ ’º‡∂◊∆ «ÁÈ
‹√Ú≥ ’Ω Á∂ ÍπÂ
º ª ÚºÒ∫Ø ’˜≈ Ò≈‘π‰ Ò¬∆ ¡ºË≈ ¬∂’Û
˜Ó∆È, ÓÙ∆È∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆ Á≈ √Ó≈È Ú∂⁄‰ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ¿∞Ȫ∑
«√ Ò◊Í◊ √≈„∂ ⁄≈ Òº÷ πͬ∂ Á≈ ÏÀ∫’ª ¡Â∂ Ù≈‘»’≈ª
Á≈ ’˜≈ ÷Û∑≈ √∆Õ ‹∞◊≈‹ «√≥ÿ Á∆ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆ ¡Â∂
‹◊Â≈ «√≥ÿ ‘√ÍÂ≈Ò «Úº⁄ «˜≥Á◊∆-ÓΩ È≈Ò ‹»fi «‘≈
‘ÀÕ ‘∞‰ È≈ ’ج∆ √≈ËÈ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ’Ó≈¿± Ï≥Á≈ ¡≈÷
’∆‘Á∂ ¡≈√∂ ’º‡◊
∂ ∆ «ÁÈ ‹√Ú≥ ’Ω? «¬‘ ’‘≈‰∆ «¬º’
«Í≥‚ Á∆ È‘∆∫ Í≥‹≈Ï Á∂ Ï‘∞ √≈∂ «Í≥‚ª Á∆ ‘ÀÕ
‹√Ú≥ ’Ω? «¬‘ ’‘≈‰∆ «¬º’ «Í≥‚
Á∆ È‘∆∫ Í≥‹≈Ï Á∂ Ï‘∞ √≈∂ «Í≥‚ª
Á∆ ‘ÀÕ
÷π Á ’∞ Ù ∆ Ï‘∞  ‘Ω Ò È≈’ ¡Â∂
Áπ ÷ Á≈¬∆ ÿ‡È≈ ‘∞ ≥ Á ∆ ‘À Õ ’Ø ¬ ∆
«Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ ‹∆ÚÈ-Ò∆Ò≈ ˘
÷ÂÓ ’È Ï≈∂ ¿∞ÁØ∫ ‘∆ √Ø⁄Á≈ ‘À ‹ÁØ∫
¿∞ ‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ⁄≈Ø ∫ Â¯
«ÿ«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ Ó«‘√»√ ’Á≈ ‘À ¡Â∂
¿∞√ ˘ ¡≈͉∆ «˜≥Á◊∆ «¬º’ ’≈Ò∆ÏØÒ∆ ≈ «Úº⁄ ◊∞¡≈⁄ ◊¬∆ ÍzÂ∆Â
‘∞≥Á∆ ‘À «‹√ ˘ «’√∂ Í≈«√˙∫ Ú∆ ØÙÈ∆
Á∆ ’ج∆ Ú∆ «’È «Á÷≈¬∆ È‘∆∫ «Á≥Á∆Õ
÷π Á ’∞ Ù ∆ Á∂ ÚÂ≈∂ Ï≈∂ √Ó≈‹Ù≈√Â «Ú⁄ ÁØ Óπ º ÷ Ë≈È≈Úª
Íz ⁄ º Ò Â ‘È «‹‘Û∆¡ª «√◊Ó≥ ‚
Î≈«¬‚ ¡Â∂ ¬∆. Áπ  ÷≈«¬Ó ÚÒØ ∫
«ÁºÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ «‹Ê∂ Î≈«¬‚
÷πÁ’∞Ù∆ ˘ ÓÈØ-«Ú«◊¡≈È’ ’≈Ȫ
’’∂ Ú≈Í«¡≈ ÚÂ≈≈ Áº√Á≈ ‘À,
¿∞ Ê ∂ Áπ  ÷≈«¬Ó «¬√ ÿ‡È≈ ˘
√Ó≈«‹’ ºª È≈Ò ‹ØÛ’∂ Ú∂÷Á≈ ‘ÀÕ
Ì≈Ú∂∫ ÷πÁ’∞Ù∆ ’È≈ «¬º’ ◊∞≥fiÒÁ≈
ÚÂ≈≈ ‘À Íz ≥  ± Ì≈ Á∂ «Á‘≈Â∆
÷∂Âª «Ú⁄ ‘ج∆¡ª ÷πÁ’∞Ù∆¡ª √Ï≥Ë∆
«Â¡≈ ’∆Â∆¡≈ ÷Ø ˜ «ÍØ  ‡ª «¬√
◊ºÒ Á∆ ‘≈Ó∆ ÌÁ∆¡ª ‘È «’ «¬È∑ª
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª «Íº ¤ ∂ Óπ º ÷ » Í «Úº ⁄
¡≈«Ê’ º  ‘∆ ‘≈Ú∆ ‘ÈÕ «¬‘
¡≈«Ê’ ’≈È ‘∆ ‘È «‹‘Û∂
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ º  ª ˘ ¿∞  √≈‘ ’Á∂
‘ÈÕ
√Ó≈‹ «Úº ⁄ «¬º ’ ≈-Áπ º ’ ≈
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª ’È Á≈ «¬«Â‘≈√ ª
’≈¯∆ Íπ≈‰≈ ‘ÀÕ Ò∂«’È Ì≈ «Úº⁄
Úº‚∂ ͺË Â∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ πfi≈È
ÈÚ∆¡ª ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª Á∂ Ò≈◊»
‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á AII@«Ú¡ª Á∂ ÓºË ”⁄
‘∆ Ú∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ ’ΩÓ∆ ¡Í≈Ë
«’≈‚ «Ï˙Ø ¡È∞√≈ Ì≈ «Úº⁄
AIIG «Úº ⁄ IEHBI ÒØ ’ ª È∂
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª ’∆Â∆¡ª «‹È∑ ª «Ú⁄Ø
ACFBB (AD.B ÍzÂ∆ÙÂ) «’√≈È √ÈÕ
«¬√∂ Â∑ ª AIIH «Úº ⁄ A@DGAC
«Ú¡’Â∆¡ª È∂ , AIII «Úº ⁄
AA@EHG, B@@@ «Úº⁄ A@HEIC ¡Â∂
B@@A «Úº⁄ A@HE@F «Ú¡’Â∆¡ª È∂
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª ’∆Â∆¡ª «‹È∑ ª «Úº ⁄ Ø ∫
«’√≈Ȫ Áπ¡≈≈ ’∆Â∆¡ª ÷πÁ’∞Ù∆¡ª
Ò◊Í◊ AE ÍzÂ∆Ù √ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «Íº¤Ø∫
B@@B «Úº ⁄ AA@DAG «Ú¡’Â∆¡ª
È∂, B@@C «Ú⁄ AA@HEA, B@@D «Úº⁄
AACIFG, B@@E «Ú⁄ AACIAD ¡Â∂
B@@F «Ú⁄ AAHAAB «Ú¡’Â∆¡ª È∂
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª ’∆Â∆¡≈ «‹È∑ ª «Úº ⁄ Ø ∫
Ò◊Í◊ AF Íz  ∆Ù ÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª
«’√≈Ȫ Áπ ¡ ≈ª ’∆Â∆¡ª ◊¬∫∆¡ª
√ÈÕ «¬√∂ Â∑ª «’√≈È ÷πÁ’Ù∆¡ª
Á∆ «◊‰Â∆ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ‘∞≥Á≈ «◊¡≈Õ
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∆ ¡Ω√ÂÈ «◊‰Â∆ AIIE
ÂØ∫ B@@@ º’ ADDFB √≈Ò≈È≈ ÂØ∫
ÚË ’∂ B@@A ÂØ∫ B@AA º’ AFGDC
√≈Ò≈È≈ ‘Ø ◊¬∆Õ «Í¤Ò∂ AH √≈Òª
ÁΩ≈È Ì≈ ”⁄ B,HD,FID «’√≈Ȫ
È∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ’∆Â∆¡ª ‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª
B@@A ÂØ∫ Ï≈¡Á ؘ≈≈È≈ DF «’√≈È
Ì≈Ú ‘ ¡ºË∂ ÿ≥‡∂ Ï≈¡Á «¬º’ «’√≈È
÷πÁ’∞Ù∆ ’ ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ «’√≈Ȫ «Ú⁄
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∆ Á Ï≈’∆ Ú√Ø∫ È≈ÒØ∫
«’Â∂ ÚºË ‘À «‹ºÊ∂ ¡≈Ó Ú√Ø∫ «¬º’ Òº÷
«Í¤∂ [email protected] «Ú¡’Â∆ ÷πÁ’∞Ù∆ ’Á∂
‘È ¿∞Ê∂ «’√≈Ȫ «Úº⁄ «¬‘ ÚÂ≈≈
«¬º’ Òº÷ «Íº¤∂ AE.H ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈
‘ÀÕ
Ì≈ Á∂ Úº÷-Úº÷ ≈‹ª «Úº⁄
‘ج∆¡ª ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ÂØ∫ ÍÂ≈ Ò◊Á≈ ‘À
«’ «¬‘ ÚÂ≈≈ Ò◊Í◊ √≈∂ ‘∆
√»«Ï¡≈ «Ú⁄ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ √≈Ò
B@AB ÁΩ  ≈È ‘Ø ¬ ∆¡ª «’√≈È
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò ¡√∆∫ «¬Èª
≈‹ª ˘ «Â≥ È «‘º « √¡ª «Ú⁄ Ú≥ ‚ Á∂
‘ÈÕ Í«‘Ò∂ ◊πºÍ «Ú⁄ Ó‘≈≈Ù‡,
¡≈Ëª ÍzÁ∂Ù, ’È≈‡’, ÓºË ÍzÁ∂Ù
¡Â∂ ’∂Ò≈ ≈‹ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ √≈∆¡ª
«’√≈È ÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª Á≈ Ò◊Í◊ GF
Íz  ∆Ù «¬Èª∑ Í≥ ‹ ≈‹ª «Úº ⁄
Ú≈Í«¡≈ ‘ÀÕ Á»√∂ ◊πºÍ «Úº⁄ ¿∞Â
ÍzÁ∂Ù, ◊∞‹≈Â, Â≈«ÓÒÈ≈‚±, ¡≈√≈Ó,
‘«¡≈‰≈, ≈‹√Ê≈È, ¿∞Û∆√≈ ¡Â∂
fi≈÷≥‚ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘È, «‹È∑ª «Ú⁄ ’∞ºÒ
«’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ BB ÍzÂ∆ÙÂ
Ú≈Í«¡≈ ‘À, «¬√∂ Â∑ª Â∆√∂ ◊πºÍ
«Ú⁄ Í≥‹≈Ï √Ó∂ Ï≈’∆ ≈‹ª “⁄ B
ÍzÂ∆Ù «’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ‘ج∆¡ª
‘ÈÕ
¿∞ Í Ø ’ Â «ÚÙÒ∂ Ù ‰ ’Ω Ó ∆
¡Í≈Ë «’≈‚ «Ï¿±Ø Á∂ ¡≥’«Û¡≈
“Â∂ ¡Ë≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘À Õ Í
Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª ¡Â∂ ‘Ø ÷Ø‹ √≥√Ê≈Úª
Áπ ¡ ≈≈ «Â¡≈ ’∆Â∆¡ª «ÍØ  ‡ª
Á√≈¿∞Á∆¡ª ‘È «’ Úº÷-Úº÷ ≈‹ª
“⁄ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∆ «◊‰Â∆ «¬√ È≈ÒØ∫
«’Â∂ ÚºË ‘À «‹Ú∂∫ «’ Í≥‹≈Ï ˘ √Ì
ÂØ∫ ÿº‡ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Ú≈Ò∂ ◊πºÍ «Úº⁄
Ó≥«È¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ Íz≥± Í≥‹≈Ï Á∆¡ª
«Â≥È Ô»È∆Ú√‡∆¡ª Á∂ √Ú∂ ÂØ∫ √≈¯
‘À «’ «¬Ê∂ B@@@-B@AA ÁΩ≈È FIBF
«Ú¡’Â∆¡ª È∂ ¡≈͉∆ «‹≥Á◊∆ ÂØ∫
‘ºÊ ËØ Ò¬∂ ‘È «‹È∑ª «Úº⁄Ø∫ CIED
«’√≈È ¡Â∂ BIGB Ó˜Á» √ÈÕ «¬È∑ª
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ «Ù’≈ «˜¡≈Á≈Â ¿∞‘
«’√≈È √È «‹È∑ª ’ØÒ E ¬∂’Û ÂØ∫
ÿº‡ ˜Ó∆È √∆Õ ’˜∂ Á∆ Ì≈∆ Í≥‚
GD.D ÍzÂ∆Ù «’√≈Ȫ Á∆ ¡Â∂ EH.F
Íz  ∆Ù ӘÁ»  ª Á∆ ÷π Á ’∞ Ù ∆ Á≈
’≈È Ï‰∆ ‘ÀÕ
«’√≈Ȫ Á∂ ÷πÁπ’∞Ù∆¡≈ Á∂ √Â∂
ÍÀ‰ Á∂ ’¬∆ ’≈È ‘ÈÕ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª
’≈È ‘À, ÷∂Â∆ Á∆¡ª Ò≈◊ª «Úº⁄
«Úº⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
¯√Òª Á∆¡ª ’∆Óª «Úº⁄ ÷ÛØ ¡≈
‹≈‰∆Õ ’∂∫Á √’≈ ÚºÒØ∫ ÿº‡Ø ÿº‡
√‘≈«¬’ ÓπºÒ È≈ Ó≈Â ÚË≈¿∞‰ ¡Â∂
¡≥Â-≈√‡∆ Ó≥‚∆ «Úº⁄ Î√Òª Á∆¡ª
’∆Óª Á∂ ÿ‡‰ ’’∂ B@@A ÂØ ∫
B@@E º ’ ’‰’ ¡Â∂ fiØ È ∂ Á∆¡ª
ÿº‡Ø-ÿº‡ √‘≈«¬’ ’∆Óª «Ú⁄ ÷ÛØÂ
‘∆ ‘À «‹√ È≈Ò ’‰’ Á∆¡ª ’∆Óª
«Úº ⁄ Ú≈Ë≈ «√¯ A.E Íz  ∆ÙÂ
√Ò≈È≈ ¡Â∂ fiØÈ∂ Á∆¡ª ’∆Óª «Úº⁄
Ú≈Ë≈ B.E ÍzÂ∆Ù √Ò≈È≈ ‘Ø«¬¡≈
‹ÁØ∫ «’ «¬√∂ √Ó∂∫ ÁΩ≈È «¬È∑ª ¯√Òª
Á∆¡ª Ò≈◊ª «Úº⁄ Ú≈Ë≈ Ò◊Í◊ G
ÂØ∫ I ÍzÂ∆Ù √Ò≈È≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ¡√Ò
«Úº⁄ Á∂√∆-«ÚÁ∂Ù∆ ’≥ÍÈ∆¡ª Á∆ ÷∂Â∆
Ò≈◊ª ¿∞ Í  «¬‹≈∂ Á ≈∆ ‘À Õ «¬‘
’≥ Í È∆¡ª ‡À ’ ‡, ’≥ Ï ≈¬∆Ȫ, ‘Ø 
÷∂Â∆ √≥Áª ¡Â∂ ÷∂Â∆ √≈«¬‰ª Á∆¡ª
’∆Óª ¡≈Í «ÓÊÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂
«¬È∑ª ¿∞µÍ √’≈ Á≈ ’ج∆ ’≥‡ØÒ
È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬√∂ ’’∂ ÷∂Â∆ ÷⁄∂ «’√≈È∆
Á∂ Úº√Ø∫ Ï≈‘ ‘Ø ‘∂ ‘È ¡Â∂ ÓπÈ≈¯≈
Ò◊≈Â ÿº‡Á≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫
Ú∆ ¡º◊∂ ¯√Ò Á∂ Î∂Ò∑ ‘Ø ‹≈‰ ‹ª «’√∂
’∞ÁÂ∆ ’≈È ‹ª «ÏÓ≈∆ ’≈È fi≈Û
ÿ‡ ‹≈‰ ’≈È «’√≈Ȫ Á≈ √≥ ’ ‡
‘Ø ‚±≥ÿ≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫ ¡Ó∆’È
√π≥‚∆ ¡Â∂ Ï∆Ó≈∆¡ª Á∂ ‘ÓÒ∂ È≈Ò
AIIG ÂØ∫ B@@C ÁΩ≈È ÈÓ∂ Á∆ ¯√Ò
Ò◊≈Â≈ ÂÏ≈‘ ‘∞≥Á∆ ‘∆Õ Íz≈¬∆Ú∂‡
‚∆Òª Úº Ò Ø ∫ «Áº  ∆¡ª È’Ò∆
ÁÚ≈¬∆¡ª ¡Â∂ ÿ‡∆¡ª Ï∆‹ª È∂
«’√≈Ȫ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ ÷∂Â∆ ÷⁄∂
ÚË≈ ’∂ «’√≈Ȫ Á∆ ¡≈«Ê’ ÁÙ≈
˘ ‘Ø Ú∆ «Ú◊≈Û «ÁºÂ≈Õ
Í≥‹≈Ï “⁄ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ Á»‹≈
’≈È «¬‘ ‘À «’ «¬ÊØ∫ Á∆ «’√≈È∆
Ï∫À ∫ ’ª ¡Â∂ ¡≈Û∑  ∆¡ª Á∂ ’˜∂ Á∆
‹’Û «Ú⁄ Î√∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï Á∆
«’√≈È∆ «√ ’‹≈ AIIG «Úº⁄ EG@@
’Ø Û π Í ¬∂ ÂØ ∫ Úº Ë ’∂ B@@C «Úº ⁄
IHHF ’Ø Û π Í ¬∂ , B@@F «Úº ⁄
BA@FD ’ØÛ πͬ∂∂ ¡Â∂ ‘∞‰ BC@@@
’ØÛ πͬ∂ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ«¬√ ’˜∂ «Úº⁄
√≈‘» ’ ≈ª Á≈ ’˜≈ Ú∆ Ò◊≈Â≈
ÚËÁ≈ «◊¡≈ ‘À «‹‘Û≈ AIIG «Úº⁄
BFDA ’ØÛ πͬ∂, B@@C «Úº⁄ DIIG
’ØÛ πͬ∂, B@@F «Úº⁄ FGCF ’ØÛ
πͬ∂ ¡Â∂ ‘∞‰ ÚºË ’∂ I@@@ ’ØÛ
πͬ∂ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ «’√≈Ȫ Á≈ HI
ÍzÂ∆Ù «‘º√≈ ¡Â∂ ÷∂ ӋÁ»ª Á≈
GB ÍzÂ∆Ù «‘º√≈ ’˜∂ Á∆ Ó≈ ʺÒ∂
‘À Õ «‹‘Û∂ AA Íz  ∆Ù «’√≈È
Í«Ú≈ ’˜∂ Á∆ Ó≈ ÂØ∫ Ï⁄∂ ‘ج∂ ‘È,
¿∞ È ∑ ª ’Ø Ò ÷∂  ∆ ÂØ ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø 
¡≈ÓÁÈ Á∂ √≈ËÈ Ú∆ ‘ÈÕ ‹∂ ’ 
’˜∂ ¡Â∂ ¡≈ÓÁÈ Á∂ √Ï≥Ë ˘ Ú∂«÷¡≈
‹≈Ú∂ ª √Í√‡ ‘∞≥Á≈ ‘À «’ «’√≈È∆
Á∆ ¤Ø‡∆¡ª Íª Á∆ ¡≈ÓÁÈ «¬≥È∆
ÿº ‡ ‘À «’ ¿∞ ‘ ¡≈͉∂ ’˜∂ Á∂
«Ú¡≈‹ ˘ ÓØÛÈ ÂØ∫ Ú∆ ¡√ÓÊ ‘ÈÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
√»Ï∂ Á∂ AI ÍzÂ∆Ù «’√≈Ȫ «√ ’˜∂
Á≈ ÏØ fi ¿∞ È ∑ ª Á∆ «¬’ √≈Ò Á∆
¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ ¡◊Ò∂ G
ÍzÂ∆Ù «’√≈Ȫ Á≈ ’˜≈ ¿∞È∑ª Á∆
ÁØ √≈Ò Á∆ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ Ú∆ ÚºË ‘ÀÕ
«¬√ «‘º√∂ «Úº⁄ √∆Ó≈Â’ «’√≈Ȫ Á≈
BE Íz  ∆Ù ¡Â∂ ¤Ø ‡ ∂ «’√≈Ȫ Á≈
Ò◊Í◊ AB ÍzÂ∆Ù «‘º√≈ ¡≈¿∞∫Á≈
‘ÀÕ ¡≈Ê’ ÂΩ Â∂ ‡∞º‡∆ ¡Â∂ ’˜∂ Á∆
Ì≥È∆ ¤Ø‡∆ «’√≈È∆ ÷∂Â∆ «Ú⁄Ø∫ «’È≈≈
’ ‘∆ ‘ÀÕ ’˜∂ Á∆ Í≥‚ Á≈ ÏØfi È≈
√‘≈Á∆ ‘ج∆ «’√≈È∆ ¡º‹ ◊«‘‰∂,
÷∂Â∆ Á∂ √≥Á, ÍÙ» ¡Â∂ ‘Ø √Ó≈È ‘∆
È‘∆∫ Ú∂⁄ ‘∆ √◊Ø∫ ¡≈͉∆ ˜Ó∆È Ú∆
Ú∂⁄‰ Ò¬∆ Ó‹Ï» ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ ÷∂Â∆
¤º ‚ ‰ Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ «Ú⁄Ø CF
ÍzÂ∆√ «’√≈È ¡≈͉∆ √≈∆ ˜Ó∆È
Ú∂⁄ ⁄πº’∂ ‘È, AB ÍzÂ∆Ù «’√≈È È∂
¡≈͉∆ ˜Ó∆È Á≈ ’∞ fi «‘º √ ≈ Ú∂ ⁄
«ÁºÂ≈ ‘À ¡Â∂ Ï≈’∆ «’√≈È ¡≈͉∆
˜Ó∆È ˘ ·∂’∂ Â∂ Á∂ ’∂ ’∞fi ‘Ø Ë≥Á∂
’È Ò¬∆ ‘ºÊ ͺÒ∂ Ó≈ ‘∆ ‘ÀÕ «¬≥È≈
’∞ºfi ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ ‹ÁØ∫ ’˜∂
Á≈ ÏØ fi ‘Ò’≈ È‘∆∫ ‘∞ ≥ Á ≈ ª ¿∞ ‘
Ó‹Ï»  È ¡≈ÂÓ ‘º « ¡≈ ’È Á≈
√Â≈ ¡≈͉≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ
«’√≈Ȫ Á∆¡ª ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈
¡◊Ò≈ ’≈È ÷∂Â∆ √À’‡ Á∂ «Ú’≈√
Á∆ Á Á≈ ÿ‡‰≈ ‘À «‹√ «Úº⁄ «Í¤Ò∂
«Â≥ È Á‘≈«’¡ª ÁΩ  ≈È ’≈¯∆ ’Ó∆
¡≈¬∆ ‘ÀÕ AIH@«Ú¡ª ÁΩ≈È Í≥‹≈Ï
Á∂ ÷∂Â∆ √À’‡ Á∆ «Ú’≈√ Á B.BH
ÍzÂ∆Ù √∆ ‹Ø AII@«Ú¡ª “⁄ ÿº‡’∂
«√¯ A.HI ÍzÂ∆Ù ‘∆ «‘ ◊¬∆ ‘ÀÕ
√≈¯ ‘À «’ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ Á∂ «Ú’≈√ Á
ÿ‡‰ ’≈È ÷∂Â∆ “Â∂ «ÈÌ Ú√Ø∫ Á∆
Ù∞ºË ¡≈ÓÁÈ ÿ‡ ◊¬∆ ‘À «‹√ È≈Ò
¿∞√ Á∂ ÷⁄ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ¡≈ÓÁÈ ÿº‡
◊¬∆ ‘ÀÕ ÈÀÙÈÒ √À∫ÍÒ √Ú∂ √≥◊·È
(B@@E) Á∂ ¡≥ ’ «Û¡ª ¡È∞ √ ≈
√∆Ӫ’ «’√≈È (B.E ¬∂’Û ÂØ∫ ÿº‡)
Á∆ ¡≈ÓÁÈ AFAG πͬ∂∂ Ó‘∆È≈ ‘À
‹ÁØ∫ «’ «¬È∑ª Á≈ ÷⁄≈ BDEC πͬ∂
Ó‘∆È≈ ‘À Õ «¬√∂ Â∑ª ¤Ø‡∂ «’√≈Ȫ
(B.E ÂØ∫ E ¬∂’Û) Á∆ ¡≈ÓÁÈ BDIC
πͬ∂ Ó‘∆È≈ ‘À ‹ÁØ∫ «’ «¬È∑ª Á≈ ı⁄
CADH πͬ∂ Ó‘∆È≈ ‘ÀÕ «¬ÊØ∫ º’ «’
ÓæË Ú◊ «’√≈È Á∆ ¡≈ÓÁÈ Á≈ ͺË
¿∞È∑ª Á∂ ı⁄ È≈ÒØ∫ ’∞fi ÿº‡ ‘ÀÕ «¬√
Á∂ ¿∞Ò‡ Úº‚∂ «’√≈Ȫ Á∆ ¡≈ÓÁÈ
Á≈ ͺË ¿∞‘Ȫ Á∂ ı⁄ È≈ÒØ∫ Ò◊Í◊
‚∂„≈ ‘ÀÕ «‹Ê∂ BE ¬∂’Û ÂØ∫ ÚºË ˜Ó∆È
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
4
Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ Á∆ ¡≈ÓÁÈ IFFG
πͬ∂ Ó‘∆È≈ ‘À, ¿∞Ê∂ «¬È∑ª Á≈ ı⁄
«√¯ FDAH πͬ∂ Ó‘∆È≈ ‘ÀÕ √ͺ√‡
‘À «’ √Óπº⁄∆ «’√≈È∆ ÿº‡ ¡≈ÓÁÈ
’’∂ √≥’‡ «Úº⁄ ¯√∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ
«¬√∂ Â∑ ª «√‘ √∂ Ú ≈Úª ¡Â∂
«Ú«Á¡≈ Á∂ «Èº‹∆’È È∂ «’√≈Ȫ Á∂
÷⁄∂ ÚË≈ «ÁºÂ∂ ‘È ¡Â∂ ؘÓ≈ ÒØÛª
Á∆ Ó«‘≥◊≈¬∆ È∂ «’√≈Ȫ Á∆ ‘≈ÒÂ
‘Ø Ú∆ Â√ÔØ◊ ω≈ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ Ó«‘≥◊∆
«Úº«Á¡≈ ¿∞È∑ª Á∆ Í‘∞≥⁄ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘؉
’’∂ «’√≈È ¡Â∂ ‘Ø  Í∂ ∫ ‚± ÂÏ’∂
¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ ⁄≥◊∆ «Úº«Á¡≈ È‘∆∫
«ÁÚ≈ √’Á∂ «‹√ ’≈È ¿∞È∑ª Á∂ Ϻ⁄∂
π˜◊≈ Á∂ ÓΩ«’¡ª ÂØ∫ Ϫfi∂ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ
’À∫√ Ú◊∆¡ª «Ì¡≈È’ «ÏÓ≈∆¡ª
Á∂ Ó«‘≥◊∂ ÷⁄∂ ’≈È «’√≈È∆ ÷π≥ÿÒ
‘Ø ◊¬∆ ‘À Õ ÷∂  ∆ ¡≈«Ê’Â≈ ”⁄
Í»≥‹∆Ú≈Á∆ ’Áª ’∆Óª Á∂ Ì≈» ‘؉
È≈Ò Í∂ ∫ ‚± Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∆¡ª Â≥ Á ª
’Ó˜Ø  ‘Ø ◊¬∆¡ª «‹√ ’’∂
Ì≈¬∆⁄≈’ ‘ÓÁÁ∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’
ÓÁÁ Ú≈Ò≈ „ª⁄≈ ÷∂»≥-÷∂»≥ ‘Ø «◊¡≈
‘ÀÕ «‹√ È≈Ò «’√≈È √Ó≈‹ ÂØ∫ ‡∞º«‡¡≈
‘Ø«¬¡≈ Ó«‘√»√ ’È Òº◊ «Í¡≈ Õ
«¬√ √Úͺ ÷ ∆ ¡≈«Ê’-√Ó≈«‹’
√≥’‡ È∂ √Óπº⁄∂ Á∂Ù ¡≥Á «’√≈Ȫ ˘
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ ≈‘ ÚºÒ Ëº’ «ÁºÂ≈Õ
«’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ‘ºÒ ’È
Ò¬∆ √Ì ÂØ∫ Í«‘Ò≈ «’√≈Ȫ «√ ’‹∂
Á≈ ÏØ fi ÿ‡≈¿∞ ‰ Ò¬∆ √’≈ ˘
⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ ¿∞‘ √’≈∆ ’˜∂ Á∆
Ú≈Í√∆ Ò¬∆ «¬√ ’˜∂ ˘ ÒßÏ∂ √Ó∂∫ Á∂
’˜∂ «Ú⁄ ÂÏÁ∆Ò ’ Á∂Ú∂ ¡Â∂ «¬√
’˜∂ ˘ «ÏȪ «’√∂ «Ú¡≈˜ ÂØ∫ ¡≈√≈È
«’Ùª «Úº⁄ Ú≈Í√ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√∂
Â∑ª ¡≈Û∑Â∆¡ª Á∂ ’˜∂ Á∂ ‘ºÒ Ò¬∆
√’≈ ˘ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ «¬‘
¡≈Û∑Â∆¡ª ÂØ∫ «’√≈Ȫ Á∂ ’˜∂ Á≈
«‘√≈Ï-«’Â≈Ï Ó≥◊∂Õ «’√≈Ȫ ˘ ÒßÏ∂
√Ó∂∫ Á≈ √’≈∆ ’˜≈ Óπ‘º¬∆¡≈ ’∆Â≈
‹≈Ú∂∂ ¡Â∂ «¬√ ÍÀ√∂ È≈ˇ ¡≈Û∑Â∆¡ª
Á∂ ’˜∂ Ú≈Í√ ’∆Â∂ ‹≈‰ ¡Â∂
«’√≈Ȫ ÂØ ∫ Òß Ï ∂ √Ó∂ ∫ «Úº ⁄ «ÏȪ
«Ú¡≈˜ ¡≈√≈È «’Ùª ”Â∂ ’‹≈
Ú≈Í√ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂∂Õ «¬√ √Ï≥Ë «Úº⁄
ÏÀ∫’ª Á∆ “’˜≈ ÂÏ≈ÁÒ≈” √’∆Ó ˘
’∞ÙÒ Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ ¡º◊∂ Ú≈√Â∂
¡≈Û∑Â∆ ÍzÏ≥Ë ˘ ıÂÓ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂
«Úº  ∆ ÒÀ ‰ -Á∂ ‰ Á≈ ’≥ Ó ÏÀ ∫ ’ª,
Ó≈’ÎÀµ‚ ¡Â∂ ‘Ø √«‘’≈∆ ¡Á≈«¡ª
≈‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ Õ «’√≈Ȫ Á∂ ¿∞ ‘
Í≥‹≈Ï Á∆¡ª «Â≥È
Ô»È∆Ú√‡∆¡ª Á∂ √Ú∂ ÂØ∫ √≈¯
‘À «’ «¬Ê∂ B@@@-B@AA
ÁΩ≈È FIBF «Ú¡’Â∆¡ª È∂
¡≈͉∆ «‹≥Á◊∆ ÂØ∫ ‘ºÊ ËØ Ò¬∂
‘È «‹È∑ª «Úº⁄Ø∫ CIED «’√≈È
¡Â∂ BIGB Ó˜Á» √ÈÕ «¬È∑ª
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ «Ù’≈
«˜¡≈Á≈Â ¿∞‘ «’√≈È √È
«‹È∑ª ’ØÒ E ¬∂’Û ÂØ∫ ÿº‡
˜Ó∆È √∆Õ ’˜∂ Á∆ Ì≈∆ Í≥‚
GD.D ÍzÂ∆Ù «’√≈Ȫ Á∆
¡Â∂ EH.F ÍzÂ∆Ù ӘÁ»ª Á∆
÷πÁ’∞Ù∆ Á≈ ’≈È Ï‰∆ ‘ÀÕ
Í«Ú≈ «‹È∑ª «√ ’˜∂ Á∆ Í≥‚ Á≈
Ì≈ ¿∞È∑ª Á∆ ÁØ √≈Òª Á∆ ¡≈ÓÁÈ
ÂØ∫ Ú∆ ÚºË ‘ØÚ∂, ¿∞È∑ª ˘ ’˜≈ Ó≈¯∆
Á≈ «ÚÙ∂Ù ÍÀ’∂˜ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√∂ Â∑ª
E ¬∂’Û ÂØ∫ ÿº‡ ˜Ó∆È Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ
˘ «ÚÙ∂Ù √Ï«√‚∆¡ª «ÁºÂ∆¡ª ‹≈‰Õ
Úº‚∂ «’√≈Ȫ ’ØÒ «‹¡≈Á≈ ˜Ó∆È ‘؉
’’∂ √’≈ ÚºÒØ∫ «ÁºÂ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
√Ï«√‚∆¡ª ‹ª √‘»Òª Á≈ «˜¡≈Á≈
Î≈«¬Á≈ Úº‚∂ «’√≈Ȫ ˘ Í‘∞≥⁄Á≈ ‘ÀÕ
«Ï‹Ò∆, «√≥⁄≈¬∆, ÷≈Áª Á∆ √Ï«√‚∆
Á≈ ¤Ø‡∆ «’√≈È∆ ‹Ø «’ ’∞ºÒ «’√≈È∆
Á≈ CD Íz  ∆Ù ‘À , ˘ Ó«‘˜ F.E
ÍzÂ∆Ù «‘º√≈ ‘∆ «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆
¤Ø‡∆ «’√≈È∆ ˘ «¬È∑ª Á∂ Í«Ú≈ª Á∆
ÍzÂ∆ÙÂÂ≈ ÓπÂ≈«Ï’ √Ï«√‚∆¡ª Á≈
CD Íz  ∆Ù «‘º √ ≈ ‹»  «ÓÒ‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ
¡≈ÂÓ ‘º « ¡≈Úª ’È Ú≈Ò∂
Í«Ú≈ª ˘ ‘ ‘∆Ò∂ Ú≈‹Ï ¡≈«Ê’
√‘≈«¬Â≈ «Áº  ∆ ‹≈Ú∂ ª «’ «¬‘
¿∞‹Û∂ ‘ج∂ Í«Ú≈ ¡≈͉∂ Ó≈È«√’,
√Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ √≥’‡ «Úº⁄Ø∫
«È’Ò ’∂ ¡≈͉∆ «‹≥Á◊∆ Ú√ ’
√’‰Õ Í≥ ‹ ≈Ï Á∂ ÷∂  ∆ ¤º ‚ ⁄π º ’ ∂
«’√≈Ȫ «‹‘Û∂ Ó˜Á»  ª Á∆ ’Â≈
«Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘Ø ◊¬∂ ‘È ‹ª ¡≈͉∂
ÈÚ∂∫ Ë≥Á∂ ÂØ∫ ¡√≥Â∞Ù‡ ‘È, Á∂ √‘≈∂
Ò¬∆ Ú∆ π˜◊≈ Á∂ ÓΩ’∂ ÂÒ≈Ù ’∆Â∂
‹≈‰Õ ¡À √ .¡À √ . ‹Ω ‘ ˇ ’Ó∂ ‡ ∆ Á∆
«√Î≈Ù ˘ Ò≈◊» ’’∂ «’√≈Ȫ Á∂
π‹◊≈ ¡Â∂ ¿∞Í‹∆Ú’≈ Ò¬∆ «Í≥‚ª
«Úº⁄ ÷∂Â∆ ¡Ë≈« ¡Â∂ ‘Ø ¿∞ÁÔØ◊
Ò◊≈¬∂ ‹≈‰Õ÷∂  ∆ ˘ ’∞ Á Â∆
’ØÍ∆¡ª ÂØ∫ «È˜≈ «ÁÚ≈¿∞‰ Ò¬∆
“¯√Ò∆ Ï∆Ó≈” ’∞ Ù Ò „≥ ◊ È≈ˇ Ù∞  »
’∆Â≈ ‹≈Ú∂ Õ √‘≈«¬’ Ë≥ Á ∂ , «‹Ú∂ ∫
‚∂ ¡ ∆ ¡≈«Á Ò¬∆ „∞ ’ Ú∆∫ È∆Â∆
ω≈¬∆ ‹≈Ú∂ «‹√ «Úº⁄ ¿∞ÂÍ≈ÁÈ,
Íz≈√À«√≥◊ ¡Â∂ Ó≈’∆«‡≥◊ ˘ ’∞ÙÒ
ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ
÷πÁ’∞Ù∆¡ª ˘ ·ºÒ Í≈¿∞‰ Ò¬∆
˜»  ∆ ‘À «’ ÷∂  ∆Ï≈Û∆ ˘ Ò≈‘∂ Ú ≥ Á
Ë≥ Á ≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂ Õ «¬√ ’≈‹
Ò¬∆ Î√Òª Á∆ ÿº ‡ Ø - ÿº ‡ √‘≈«¬’
’∆Ó «¬√ «‘√≈Ï È≈Ò «ÈË≈Â
’∆Â∆ ‹≈Ú∂ «’ «¬√ «Úº⁄ ˜Ó∆È Á≈
¡√Ò∆ ·∂ ’ ≈ ¡Â∂ «’√≈Ȫ ˘
«Áº  ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª √Ï«√‚∆¡ª ˘
«Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√∂ ’Û∆
Ú‹Ø∫ ¡ÀÓ. ¡À√. √Ú≈Ó∆È≈ÊÈ ’Ó∂‡∆
Á∆¡ª Î√Òª Á∂ Ò≈◊ ÓπºÒ “Â∂ E@
Íz  ∆Ù Óπ È ≈¯≈ Á∂ ‰ Ú≈Ò∆¡ª
«√Î≈Ùª ˘ Ò≈◊» ’∆Â∆¡ª ‹≈‰Õ
«’√≈È ¡≈ÓÁÈ ’«ÓÙÈ ◊«·Â
’’∂ «’√≈Ȫ Á∆ ÿº‡Ø-ÿº‡ ¡≈ÓÁÈ
˘ ‘ ‘∆Ò∂ Ô’∆È∆ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ
÷∂  ∆ ÷Ø ‹ ¡Â∂ Íz √ ≈ Ò¬∆ ÍÏ«Ò’
√À’‡ Á∆¡ª ÷∂Â∆ ÷Ø‹ √≥√Ê≈Úª ¡Â∂
÷∂Â∆ «ÚÌ≈◊ ˘ Úº‚∆ ͺË “Â∂ «ÚÂ
Óπ ‘ º ¬ ∆¡≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ª «’ «Èº ‹ ∆
’≥ÍÈ∆¡ª Á∆ «¬˜≈∂Á≈∆ È≈ ωÈ
«Áº  ∆ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «’√≈Ȫ ˘ √√Â∆
¡Â∂ Í≈¬∂Á≈ ÷Ø‹ ÍzÁ≈È ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ
«’√≈Ȫ ˘ √√Â∆¡ª «√‘ ¡Â∂
«√º « ÷¡≈ √∂ Ú ≈Úª Óπ ‘ º ¬ ∆¡≈ ’≈¿∞ ‰
Ò¬∆ «¬È∑ ª √∂ Ú ≈Úª Á≈ «Èº ‹ ∆’È
Ï≥Á ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ Á∂Ù Á≈ ¡≥È Á≈Â≈
‘؉ ’’∂ «’√≈Ȫ ˘ Ïπ„≈Í≈ ÍÀÈÙÈ
Ù∞» ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª ¡Â∂ ÷∂  ∆ √≥ ’ ‡ Á∂
‘º Ò Ò¬∆ √«‘’≈∆ ÷∂  ∆ Íz ‰ ≈Ò∆ ˘
«Ú’√ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À Õ Í«‘Ò∆
ͺ Ë  ¿∞ µ Â∂ “¤Ø ‡ ∆ «’√≈È∆ √«‘’≈∆
÷∂  ∆ Íz ‰ ≈Ò∆” Ò≈◊» ’∆Â∆ ‹≈Ú∂
¡Â∂ ‘Ω Ò ∆-‘Ω Ò ∆ «¬√ ÷∂  ∆ Íz ‰ ≈Ò∆
˘ “≈‹’∆ ÷∂Â∆ Íz‰≈Ò∆” «Úº⁄
ÂÏÁ∆Ò ’’∂ √’≈∆ ÷∂Â
¡Ë∆È ‘∆ «Ò¡ªÁ≈ ‹≈Ú∂ Õ «¬√ ÂØ ∫
Ï≈¡Á Úº ‚ ∆ «’√≈È∆ ˘ Ú∆ «¬√∂
√Â∂ ¿∞ Í  «Ò‹≈’∂ “√Ó» « ‘’ ÷∂  ∆
Íz ‰ ≈Ò∆” È≈Ò ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ Á≈
«Ú’≈√ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ Õ «¬È∑ ª ’ÁÓª
È≈Ò ÷∂  ∆Ï≈Û∆ Á∂ √≥ ’ ‡ ˘ ‘º Ò
’È Úº Ò Ú«Ë¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À
¡Â∂ ÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª Ú◊∂ ÚÂ≈∂ ˘
Ø « ’¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Íπ«Ò√ Á«ßÁ◊∆ Á∆ «¬ß‘≈Íø‹≈Ï Á∆ ËÂ∆ ÙÓ√≈
È«ÌßÁ
«¬‘ ÿ‡È≈ «’√∂ Ï≈‚ Á∂ «˜Ò∑∂
Á∆ È‘∆∫ «‹Ê∂ Íπ«Ò√ «¬‘ ’«‘ ’∂ Ï⁄
√’Á∆ ˛ «’ È«Ù¡ª «ÚπæË Óπ«‘ßÓ ”⁄
√≈ÊØ∫ ’ج∆ ¿π’≈¬∆ ‘Ø ◊¬∆ ‘Ø¿±Õ ÿ‡È≈
¿π√ «˜Ò∑∂ Á∆ ˛ «‹ÊØ∫ ÈßÈ∆ ¤ª Á∆
¡¶ÏÁ≈ Ï∆Ï∆ ‘«√Ó ’Ω 
Ï≈ÁÒ Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ”⁄ Í‘πß⁄∆ ˛ ¡Â∂
‘π‰∂ ‘π‰∂ ω∆ ÓØÁ∆ √’≈ ”⁄ ’∂∫Á∆
ÓßÂ∆ Ú∆ ω∆ ˛ ¡Â∂ ÿ‡È≈ Ú∆ ¿πÈ∑ª
«ÁȪ Á∆ ˛ «‹È∑ ª «ÁȪ ”⁄ Ï∆Ï∆
Ï≈ÁÒ «ÁæÒ∆ ”⁄ ’∂∫Á∆ ÓßÂ∆ ωÈ
«Í¤Ø ∫ Ï≈ÚÒ∆ ‘Ø ¬ ∆ «ÎÁ∆ √∆ ¡Â∂
¿π ‘ Á∂ ‘Ò’∂ Á∂ «Íø ‚ æ Ò ≈ «˜Ò∑ ≈
Ó≈È√≈ ”⁄ Íø ‹ ≈Ï Íπ « Ò√ È∂ «¬’
¡«‹‘∆ ’Â±Â È±ß ¡ß‹≈Ó «ÁæÂ≈ «‹√
鱧 √π‰ ’∂ ‘ Íø‹≈Ï∆ Á≈ «√ È∆Úª
‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘∆ ÍÙ± Íz « ÚÂ∆
«‹‘Û∆ «¬’ ’¶’ ˛ «¬’ ¿π√ Íπ«Ò√
¡«Ë’≈∆ ÚÒØ ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ «‹‘Û≈
√æÂ≈ Á∂ ÈÙ∂ ”⁄ ¡ßÈ∑≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ «¬’
Í∂ ’ ∂ ¡≈¬∆ BE √≈Ò≈ ◊ÌÚÂ∆
Óπ«‡¡≈ Á∂ Í∂‡ ”⁄ ¿π‘È∂ ¡«‹‘∆¡ª
‘πæfiª Ó≈∆¡ª «’ Í∂‡ ¡ßÁÒ∂ Ïæ⁄∂ Á∆
ÓΩ  ‘Ø ◊¬∆ «‹√ ȱ ß Í«‡¡≈Ò≈ Á∂
«‹ßÁ≈ ‘√ÍÂ≈Ò ”⁄ ˙Í∂ÙÈ ’’∂
’愉≈ «Í¡≈Õ Óπ«‡¡≈ Á∆ ‹≈È Á≈
Ï⁄≈¡ ª ‘Ø «◊¡≈ Í ¿π ‘ Á∂ Í∂ ‡
¡ßÁÒ∂ F Ó‘∆È∂ Á∂ Ó≈Á≈ Ì±‰ Á≈
«¬™ ’ÂÒ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ¿π‘Á∂ Ò¬∆
¡‹∂ Ú∆ ¡√«‘ ˛Õ
Íπ « Ò√ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∆ «¬‘
Á«ßÁ◊∆ Ó«‘‹∂ ¡≈͉∂ ¡Â∂ ¡’≈Ò∆
√’≈ ⁄‘∂Â∂ «’√∂ ‡æ‡Í±ß‹∆¬∂ 鱧 ¿π‘Á∆
«¬æ ¤ ≈ ¡Èπ √ ≈ «¬’ ’È≈Ò ˜Ó∆È
‘≈√Ò ’È Ò¬∆ ‘∆ √∆Õ
ÿ‡È≈ «¬‘ «’ ØÒ∂ «Íø‚ Á∂ «¬’
◊∆Ï «’√≈È Ï‘≈Á «√ßÿ ’ØÒ Ó√∆∫
„≈¬∆ ¬∂ ’ Û ˜Ó∆È ‘∆ √∆ «‹√ ÂØ ∫
¡≈͉∂ ÿ Á∆¡ª ◊‹ª Ò¬∆ «¬’
’È≈Ò ˜Ó∆È «¬’ ¡’≈Ò∆ ˜Ó∆È∆
Ó≈¯∆¡≈ ◊Ø ‘ Á∂ ÓÀ ∫ Ï ȱ ß Ú∂ ⁄ ∆Õ
◊æ Ò Ï≈ ”⁄ «‹Ú∂ ∫ ˜Ó∆È Á∂ ‰ Á≈
Ú≈¡Á≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆ ¿π√Á∂ ¿πÒ‡ ÒÀ‰
Ú≈Ò≈ «Ú‡ «◊¡≈ «’ ÓÀ∫ √Û’ Á∂
È≈Ò Ò◊Á≈ ÓæÊ≈ ‘∆ ÒÀ‰≈ ˛Õ «‹‘Á≈
ÓÂÒÏ √∆ √Û’ Á≈ Óæ Ê ≈ ‹ÁØ ∫ ÓÀ ∫
’Ϙ∂ ”⁄ ’ ÒÚª◊≈ Ï≈’∆ „≈¬∆
¬∂’Û Ú∆ «¬™ ‘∆ ÒÀ ÒÚª◊≈Õ √ÏßËÂ
Ù÷√ È∂ Ó≈Ò «ÚÌ≈◊ Á∂ ¡«Ë’≈∆¡ª
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
5
¡Â∂ Íπ«Ò√ 鱧 È≈Ò ÒÀ ’∂ «ÈÙ≈ÈÁ∂‘∆
ÒÀ ‰ Ò¬∆ ‹≈ ÷∂  Ë≈Ú≈ ÏØ « Ò¡≈
«’√≈È È±ß ’ج∆ «¬ÂÒ≈‘ È‘∆∫ √∆Õ
‹ÁØ∫ ¿π‘鱧 ÍÂ≈ Òæ◊≈ «’ Íπ«Ò√ Â∂
Ó≈Ò «ÚÌ≈◊ «ÏȪ ÓÀ È ± ß «¬ÂÒ≈‘
’∆«Â¡ª Ëæ’∂ È≈Ò ˜Ó∆È «Ó‰ ‘∂ ‘È
ª ¿π‘ «Íø‚Ø∫ «◊¡≈Õ ¿πÊ∂ ‘∆ Íπ«Ò√
Â∂ Ó≈Ò «ÚÌ≈◊ Á∂ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∂
˜Ï Á≈ «Ù’≈ ‘Ø«¬¡≈ «Î Íπ«Ò√
¡«Ë’≈∆ ¡≈͉≈ ÁÒ ¡Â∂ Ó≈Ò
«ÚÌ≈◊ Á∂ ’≈ȱ ß È ◊Ø √Ó∂  ϑ≈Á
«√ßÿ «’√≈È Á∂ ÿ ¡≈ ◊¬∂Õ ¿π‘Á∂
’≈Ò‹ ÍÛ∑∂ AG-AH Á∂ Óπß‚∂ È±ß Ë±‘
«Ò¡≈ ¡Â∂ ¡◊Ú≈ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ
’∆Â∆ «‹√ Á∂ «ÚØ Ë ”⁄ Í∂ ’ ∂ ÿ
‹‰∂Í∂ Ò¬∆ ¡≈¬∆ Ï‘≈Á «√ßÿ Á∆
ÒÛ’∆ ’Ó‹∆ ’Ω (BE √≈Ò) ¡æ◊∂
¡≈¬∆ ¡Â∂ Óπß‚∂ 鱧 ¤π‚≈¿π‰ Òæ◊∆ ¡Â∂
¿π‘È∂ Íπ«Ò√ ¡«Ë’≈∆ 鱧 ÒÛ’∂ Á≈
◊πÈ≈‘ Íπ櫤¡≈ Íπ«Ò√ ÚÁ∆ Á∂ ÈÙ∂
”⁄ ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ⁄‘∂ « ¡ª Íz  ∆
Ú¯≈Á≈∆ «ÈÌ≈¿π ‰ Á∂ «¬Ú˜ ”⁄
¿π‘È∂ Ó≈ÈÚÂ≈ Á∂ √≈∂ ¡√±Ò ¡≈͉∂
‘∆ Ï𱇪 ‘∂· «ÓæË «ÁæÂ∂ ¡Â∂ ◊ÌÚÂ∆
Óπ«‡¡≈ Á∂ Í∂‡ ”⁄ ‘π悪 Ó≈∆¡ªÕ «„æ‚
Á∆¡ª ‘π悪 Á∆ ’≈‘ È≈Ò ’πÛ∆ ª
¿πÊ∂ ‘∆ ◊π√Ó◊πæ¤≈ ‘Ø ◊¬∆Õ ¡ª„◊π ¡ ª„ Á∆¡ª ¡Ω  ª È∂ ‘≈Ò
Í≈‘«¡≈ ’∆Â∆Õ Íπ « Ò√ Ú≈Ò∂ ¡Â∂
Ó≈Ò «ÚÌ≈◊ Á≈ ’≈ȱßÈ◊Ø ÓΩ’≈ Á∂÷’∂
«÷√’ ◊¬∂Õ
’Ó‹∆ ’Ω 鱧 ÎΩÈ Ó≈È√≈
‘√ÍÂ≈Ò «Ò‹≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ ‚≈’‡ª
«¬Ò≈‹ Ùπ  ± ’∆Â≈Õ ¿π ⁄ Íπ « Ò√
¡«Ë’≈∆¡ª ’ØÒ Ú∆ ıÏ Í‘πß⁄∆Õ ‚∆.
¡À√. Í∆. ‹ª⁄ Â∂ Ï«‘ «◊¡≈ ÒØ’ª È∂
ÿ‡È≈ Á∆ ¡√Ò∆¡Â Á∂ «Ï¡≈È «ÁæÂ∂
‚∆. ¡À√. Í∆. È∂ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ Áπ¡≈
’∂ «’ «¬È√≈¯ ’ª◊∂ Âπ√∆∫ ’πÛ∆ ÿ∂
ÒÀ ‹≈˙ ¡Â∂ ‚≈’‡∆ «ÚÌ≈◊ ¡Â∂
ÿ«Á¡ª ¿πÂ∂ ˜Ø Í≈ ’∂ ’πÛ∆ ÿ∂
Ì∂‹ «ÁæÂ∆Õ Íπ«Ò√ ¤Ò’͇ ¡Â∂ ÁÏ≈
Á≈ «√‡≈ ¿π‘ ÿ∂ ¡≈ ◊¬∂Õ
Í ’Ó‹∆ ’Ω Á≈ ÁÁ ÏßÁ
È≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ÁØ «ÁÈ «Í¤Ø∫ ‹ÁØ∫ «Î
‘√ÍÂ≈Ò ◊¬∂ ª ¿π È ∑ ª ¿π ‘ ȱ ß
≈«‹ß Á ≈ ‘√ÍÂ≈Ò Í«‡¡≈Ò∂ Ì∂ ‹
«ÁæÂ≈Õ «‹Ê∂ ¿πÈ∑ª «¬’ ˙Í∂ÙÈ ’’∂
C ‹±È B@AD 鱧 «ÓzÂ’ F Ó‘∆È∂ Á∂
Ó≈Á≈ Ì± ‰ ȱ ß ’æ « „¡≈Õ ‚≈’‡∆
«ÍØ‡ È∂ Ïæ⁄∂ Á∆ ÓΩ Ï≈‘Ò∆ √æ‡
Òæ ◊ ‰≈ ‘∆ Áæ « √¡≈ ˛Õ ’Ó‹∆Â
«‹‘Û∆ ÏÈ≈Ò∂ «Ú¡≈‘∆ √∆ Á∂ ÁØ
ÒÛ’∆¡ª «Í¤Ø∫ «¬‘ Â∆‹≈ Ïæ⁄≈ ‹Ø Í∂‡
¡ßÁ √∆ ÒÛ’≈ √∆Õ «’√∂ ¡Ω Ҭ∆
«ÂßÈ Ú≈ ◊Ì Ë≈È ’È≈ «’ßÈ≈
¡Ω ÷ ≈ ‘π ß Á ≈ ˛ «¬‘ Í∆Û≈ ¡Ω   ‘∆
‹≈‰Á∆ ˛ ÍÙ± Íz«ÚÂ∆ Ú≈Ò≈ ÓÁ
È‘∆∫Õ ⁄ÙÓÁ∆Á ◊Ú≈‘ Ø Ø ’∂ Áæ√
‘∂ √È «’ ¿πÈ∑ª ¡«‹‘≈ «ÈÁ¬∆Íπ‰≈
’Á∂ È‘∆∫ Ú∂«÷¡≈ √∆Õ ““«¬ßfi Ò◊Á≈
Íπ«Ò√ ÚÁ∆ ÍÚ≈¿π‰ √Ó∂∫ «¬È∑ª ”⁄Ø∫
Ó≈ÈÚ∆ Íz«ÚÂ∆ ’æ„ Ò¬∆ ‹ªÁ∆ ˛
¡Â∂ «Î «¬È∑ ª Á≈ ÒØ ’ ≈¬∆ Íz  ∆
¡Ó≈ÈÚ∆ ¡Â∂ Ï∂«’’ ÍÙ± Íz«ÚÂ∆
Ú≈Ò≈ «Ú¿π‘≈ ‘∆ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á≈
˛Õ”” Íπ«Ò√ ¿π⁄ ¡«Ë’≈∆¡ª ª ¿π√
Ê≈‰∂Á≈ 鱧 ¿π√ Ê≈‰∂ ”⁄Ø∫ ¿πÁØ∫ Âæ’
ÏÁ«Ò¡≈ ‘∆ È‘∆∫ ‹ÁØ ∫ Âæ ’ ’π fi
«’√≈È ‹Ê∂ Ï ß Á ∆¡ª È∂ ‘≈¡ Á≈
È≈¡≈ ‘∆ È‘∆∫ Ó≈«¡≈ √◊Ø∫ Ê≈‰∂
Ó±‘∂ ËÈ≈ Á∂ ’∂ «¬√ «ÚπæË ¡Ú≈˜
¿π·≈¬∆Õ «˜Ò∑≈ Íπ«Ò√ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∂
«⁄‘∂ ¿πÂ∂ ª «¬√ ÙÓÈ≈’ ’ª‚
ÍzÂ∆ ’ج∆ ¡¯√Ø√ ‘∆ È‘∆∫ √∆Õ Íπ«Ò√
¡ßÁØ∫ ¡«‹‘∆ Ó≈ÈÚ∆ Í∆Û≈ Á≈ Ó
‹≈‰≈ ͱ∂ √Ó≈‹ Ò¬∆ «⁄ßÂ≈ Á≈ «ÚÙ≈
˛Õ Ë∆¡ª ÌÀ ‰ ª ª ’Á∂ √Ì Á∆¡ª
√ªfi∆¡ª Óß È ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª √È ¡Â∂
◊ÌÚÂ∆ ¡Ω   ª ‘Ø  Ú∆ ÚË∂  ∂
√«Â’≈ Á≈ Í≈Â ‘πßÁ∆ √∆Õ
¡Ωª È≈Ò Íπ«Ò√ ÚÒØ∫ ’∆Â∂
‹ªÁ∂ Áπ«Ú¿π‘≈ Á∆ È≈ «¬‘ Í«‘Ò∆
ÿ‡È≈ ˛ È≈ ¡≈÷∆Õ «Í¤Ò∂∂ √≈Òª
”⁄ ª Íπ « Ò√ ÚÒØ ∫ ¡Ω  ª È≈Ò
¡Ó≈ÈÚ∆ «Ú¿π ‘ ≈ Á∆¡ª ¡È∂ ’ ª
ÿ‡È≈Úª √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆¡ª ‘ÈÕ ÁØ
√≈Ò Í«‘Òª «¬√∂ Ê≈‰∂ ”⁄ ÌΩ∫ Ó≈¯∆¡≈
ÂØ∫ Íz∂Ù≈È «¬’ «ÚËÚ≈ ‹ÁØ∫ Ϋ¡≈Á
ÒÀ ’∂ Ê≈‰∂ ◊¬∆ √∆ ª Ê≈‰≈
¡«Ë’≈∆ È∂ Íπ « Ò√ È≈Ò «‹‘Û∆
ÏÁ√Ò± ’ ∆ ’∆Â∆ √∆ ¿π ‘ ¡«Â
ÙÓÈ≈’ √∆ «’™«’ ÁØ Ù ∆ «Ë
¡’≈Ò∆ √Íz √ Â∆ ‘≈√Ò √∆ ¡Â∂
Íπ « Ò√ Á∆ Ú¯≈Á≈∆ «¬È√≈¯ È≈Ò
È‘∆∫ √Ó∂∫ Á∂ ‘≈’Óª È≈Ò √∆Õ ¡«‹‘∆
‘∆ «¬’ «Ó√≈Ò «˜Ò∑≈ ÂÈÂ≈È Á∂
Íæ Ë ∆ ’Òª Á∆ ˛ «‹Ê∂ «¬’ ÍÂ∆
ÍÂÈ∆ ”⁄ Á≈ ÍÀÁ≈ ’’∂ ¡’≈Ò∆
√Íz√Â∆ ‘≈√Ò ÌΩ∫ Ó≈¯∆¡≈ ◊zØ‘ È∂
«ÏȪ ÍÀ√∂ Á∂‰ ÒÀ‰ Á∂ ÈÙ¬∆ ÍÂ∆ ÂØ∫
ÁØ ¬∂’Û ˜Ó∆È «Ò÷Ú≈ Ò¬∆ √∆ ¡Â∂
«Î ¿π‘鱧 ÿØ∫ Óπß«‚¡ª È≈Ò Ìæ‹≈ ’∂
ÿ „≈‘ «ÁæÂ≈ √∆Õ ’πfi √Ó≈È ¸æ’
’∂ ÒÀ ◊¬∂ √È ¡Â∂ ’πfi √≈Û «ÁæÂ≈
√∆Õ «‹È∑ª «¬√ ÿ‡È≈ «ÚπæË ‘≈¡ Á≈
È≈¡≈ Ó≈«¡≈ ¿πÈ∑ª «ÚπæË ‘∆ Ë≈≈
C@G «ÚπæË Í⁄≈ Á‹ ’ «ÁæÂ≈ √∆Õ
‘≈¬∆’Ø‡ Á∂ ¡≈Á∂Ùª ÓπÂ≈Ï’ ’≈¬∆Ó
Ïª⁄ ÚÒØ∫ ’∆Â∆ «¬È’π¡≈∆ È∂ «¬‘
’πfi ‹ÁØ∫ Î˜∆ Í≈«¬¡≈ √∆ ª fi±·≈
Í⁄≈ ÷≈‹ ’È ¡Â∂ √Ïß Ë Â
ÁØ Ù ∆¡ª «Úπ æ Ë ’∂ √ Á‹ ’È Á∆
«√Î≈Ù ’∆Â∆ √∆Õ Í Íπ«Ò√ ¡‹∂ Âæ’
È≈ ª fi± · ≈ Í⁄≈ ÷≈‹ ’∆Â≈ ˛
È≈ ‘∆ ÁØÙ∆¡ª ¿πÂ∂ Í⁄≈ ‘∆ Á‹≈
’∆Â≈ ˛Õ «’√∂ «’√≈È ‹ª ‹Ó‘±  ∆
‹Ê∂ÏßÁ∆ È∂ «¬√ Á∂ «ÚπæË ‘≈¡ Á≈
È≈¡≈ È‘∆∫ Ó≈«¡≈Õ
Íø ‹ ≈Ï «Ú⁄ ¡Ω  ª «Úπ æ Ë
¡«‹‘∆¡ª Ëæ’∂Ù≈‘∆¡ª Á∆¡ª √À∫’Û∂
«Ó√≈Òª ‘ÈÕ «¬È∑ ª Ï∂ « ¬È√≈¯∆¡ª
«˜¡≈ÁÂ∆¡ª ¡Â∂ ÍÙ± Íz«ÚÂ∆ Á∆¡ª
ÿ‡È≈Úª Á∆ «’√∂ ÓÈπ æ ÷ ∆ ¡«Ë’≈
’«ÓÙÈ È∂ È≈ ‹ª⁄ ’∆Â∆ ˛ È≈ ‘∆
«’√∂ ÿ‡È≈ ¿π  ∂ ¡≈͉≈ Ó± ß ‘ ‘∆
÷Ø‘«Ò¡≈ ˛ «’™«’ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈
’«ÓÙÈ Ú∆ ≈‹√∆ ¡≈«’¡ª Á∂ «¬Ù≈∂
¿πÂ∂ ’ßÓ ’Á≈ ˛Õ ¿π‘ ’πfi ¶Ó∆¡ª
Â∆’ª Í≈ ’∂ ’∂√ ÏßÁ ’ «ÁßÁ≈ ˛Õ
«¬È∑ ª ÿ‡È≈Úª Á∆ ‹ª⁄ ª ¡Ω  Â
’«ÓÙÈ Ú∆ ‘æÊ È‘∆∫ ÒÀ∫Á≈Õ Íø‹≈Ï ”⁄
Íπ«Ò√ ÚÒØ∫ ¡Ωª È≈Ò «Ú¿π‘≈ Á∆
¡«‹‘∆ «Ì¡ß ’  Â√Ú∆ Á∆ ‹ª⁄
«’√∂ √πÍ∆Ó ’Ø‡ Á∂ ‹æ‹ ÂØ∫ «¬’æ·∆
’≈¿π‰∆ ωÁ∆ ˛Õ
æÒ∂ Á∂ ◊∆Ï Í«Ú≈ Á∂ ‘æ’ ”⁄
«’√≈È ‹Ê∂ Ï ß Á ∆¡ª È∂ ª ‘≈¡ Á≈
È≈¡≈ Ó≈«¡≈ Í ‘ ß◊ Á∆¡ª
«√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª ÷≈ÓØÙ ‘ÈÕ «¬ÊØ∫ Âæ’
«’ ÒØ ’ «‘æ  ª Ò¬∆ ÒÛÈ Ú≈Ò∂
’≈Ó∂ ‚ Ú∆Õ Ó∆‚∆¡≈ È∂ Ú∆ «¬√
ÿ‡È≈ 鱧 ¿πÚ∂∫ È‘∆∫ «Ò¡≈ «‹Ú∂∫ ÒÀ‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ Ù≈«¬Á √Ê≈È’ ÍæÂ’≈
ÌΩ∫ Ó≈¯∆¡≈, ≈‹√∆ ‘≈’Ó Í≈‡∆ ¡Â∂
Íπ«Ò√ Á∂ ÁÏ≈¡ ‘∂· ‘ÈÕ «¬’ Íø‹≈Ï
Á∆ ◊ÌÚÂ∆ ¡Ω È≈Ò ¡«‹‘≈ ÍÙ±
Íz«ÚÂ∆ Ú≈Ò≈ È≈ÁÙ≈‘∆ «Ú¿π‘≈
‘ØÚ∂ ¡Â∂ Íø‹≈Ï∆ ◊À ÏÁ≈Ù ’
‹≈Ú∂ «¬‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í «Ú⁄ ‘∆ √Ó≈‹
¿πÂ∂ «¬’ √π¡≈Ò ˛? ‘≈’Ó ¡ÀÚ∂∫ È‘∆∫
ÈÚ∆∫ Í∆Û∑∆ È±ß È«Ù¡ª ÚæÒ Ëæ’ ‘∂Õ
¿π‘ ‘ ‘Ï≈ Ú ’∂ ¿πÈ∑ª ¡ßÁÒ∂
Ó≈ÈÚÂ≈Ú≈Á 鱧 ÷ÂÓ ’È ¿πÂ∂ ÂπæÒ∂
‘ج∂ ‘ÈÕ
«¬‘ “¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ⁄ß◊∂ «ÁȪ”
Á≈ «¬’ ‡∂ Ò  ‘∆ ˛Õ Íπ « Ò√
’Ó⁄≈∆¡ª ÚÒØ∫ ’∆Â≈ «◊¡≈ «¬‘
◊πÈ≈‘ Î˜∆ Íπ«Ò√ Óπ’≈Ï«Ò¡ª ¡Â∂
fi±·∂ Í«⁄¡ª È≈ÒØ∫ Ú∆ «’Â∂ «Ì¡≈È’
˛Õ ⁄≈‘∆Á≈ ª «¬‘ √∆ «’ ¿π⁄ Íπ«Ò√
¡«Ë’≈∆¡ª Á∂ ‹ÁØ∫ Ú∆ «Ë¡≈È ”⁄
¡≈«¬¡≈ √∆ ÎΩ∆ ÒÛ’∆ Á∂ «Ï¡≈Ȫ
¿πÂ∂ ¡≈Ë≈ ’∂√ Á‹ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
Íπ«Ò√ ¡«Ë’≈∆ 鱧 Ï÷≈Ù ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ¡Â∂ «Î ‹ª⁄ ’Ú≈¬∆ ‹ªÁ∆Õ
√πÍ∆Ó ’Ø‡ Á∂ ¡≈Á∂Ùª 鱧 Ú∆ Íπ«Ò√
«ÚÌ≈◊ «‡⁄ √ÓfiÁ≈ ˛Õ Íπ « Ò√
¡«Ë’≈∆ ÚÒØ∫ ’∆Â∂ ◊¬∂ «¬√ ’ÂÒ
Á≈ Óπ’æÁÓ≈ Á‹ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
Í Íπ«Ò√ ¡«Ë’≈∆ ¡‹∂ ‹ª⁄ª Á∂
⁄æ’ª ”⁄ Í≈ ’∂ ¡«‹‘∆ «Ì¡≈È’ Â∂
Ïß‹ ’ØÂ≈‘∆ 鱧 ¤πÍ≈ ‘∂ ‘ÈÕ “≈‹
Á≈” «¬‘Ø “√∂Ú≈ ’È” Á≈ „ß◊ ˛Õ ÙÓ
≈‹ È±ß È‘∆∫ ÒØ’ª 鱧 ¡≈™Á∆ ˛ «’
¿π È ∑ ª Á∂ «√ ¿π  ∂ “√∂ Ú ≈” Á∂ Ï‘≈È∂
«‹‘Û≈ “≈‹” ÏÀ·≈ ˛ ¿π‘ Ó«‘‹ «¬’
’È≈Ò ˜Ó∆È ‘≈√Ò ’È ¡Â∂
’Ú≈¿π‰ Ò¬∆ ¡ÀÈ∆ È∆⁄Â≈ Á∂ ÍæË
Âæ’ ‘∂·ª «‚æ◊ √’Á≈ ˛Õ
ÌΩ∫ Ó≈¯∆¡≈, ‘≈’Ó ≈‹ ’ ‘∆
Í≈‡∆ Á∂ Òæ·Ó≈ ¡Â∂ Íπ«Ò√ ÂßÂ
Á∂ «¬√ ÷ÂÈ≈’ ⁄æ ’ «Ú¿± «Úπ æ Ë
«¬’ ◊∆Ï Ï∂√‘≈≈ „≈¬∆ ¬∂’Û Á≈
«’√≈È «¬’æÒ≈ È‘∆∫ ÒÛ √’Á≈Õ È≈
‘∆ «¬’æÒ∆ ’ج∆ ¡Ω ‘∆ «¬È√≈¯ ÒÀ
√’Á∆ ˛Õ ≈‹ «Ú⁄ ¡≈ ‘∆ Â≈È≈Ù≈‘
Íz«ÚÂ∆ «¬’ ÷ÂÈ≈’ πfi≈È ÂØ∫ «¬’
¡Ò≈Ó Âæ ’ Í‘π ß ⁄ ◊¬∆ ˛Õ «¬√
«ÚπæË «¬’ «ÚÙ≈Ò Ò≈ÓÏßÁ∆ Á∆ ÒØÛ
˛ ¿π‘ Ú∆ √∆Ó ≈‹√∆ Â∂ ‹Ê∂ÏßÁ’
Óπ ¯ ≈Áª ȱ ß Í≈√∂ æ ÷ ’∂ Õ ‹∂ ¡«‹‘∆
È≈ÁÙ≈‘∆ Íz«ÚÂ∆ 鱧 È≈ Ø«’¡≈
«◊¡≈ ª √Ó≈‹ Ò¬∆ «¬’ ÷ÂÈ≈’
√«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ ≈‹ È∂ ª
¡≈͉∂ ‘∆ √ß « ÚË≈È ¡Â∂ ‹Ó‘±  ∆
’≈«¬Á∂ ’≈ȱßÈ «¤æ’∂ ‡ß◊ ¤æ‚∂ ‘ÈÕ ‹∂
¡æ‹ ’ج∆ Ï≈Ï≈ È≈È’ Ú◊≈ √æ⁄ ”Â∂
Í«‘≈ Á∂ ‰ Ú≈Ò≈ ‘π ß Á ≈ ª ’«‘
¿π·Á≈ :
Í≈Í ’∆ ‹ßfi ‘π‰ ’≈ÏÒØ∫ È‘∆∫ Ï≈ÁÒØ∫
⁄ÒÁ∆ ˛
ÙÓ ËÓ Âª ÏßÈ ’∂
≈‹ Á∆ ’π√∆ Á∂ Í≈«Ú¡ª ‘∂· Ë
«ÁæÂ∂ ‘È
’π√∆ Á≈ ‘π’Ó ˛
’πæ÷ª Ϫfi ’ «Á¿π
˜Ó∆ª «ÈÍπß√’ ’ «Á˙
¡‹∂ Ò≈ÒØ¡ª 鱧 ’«‘ «Á˙
’±Û ’±Û Á∆ æ‡ Ò≈¿π‰∆ ÏßÁ ’È
≈‹ 鱧 ÏØÂÒ∆ Ú∆ ÏßÁ ’È∆ ¡≈™Á∆
˛Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
PESTICIDES
NOT SO BAD
Dr. Trilochan Singh, Ph.D
Dr Trilochan singh is
retired Prof and Head,
Dept. of Chemistry &
Biochemistry, Haryana
Agri Univ Hisar, India.
Have 35 years’
experience in the field of
Pesticide Residue
Chemistry, more
specifically in area of
"Safe use of Pesticides
under field conditions."
He has contributed about
100 research and general
publications besides one
book on Pesticides
Residue Methodology.
Presently associated
with Bureau of Indian
Standards, GOI, as
convener of BIS Panel on
Water Treatment
Chemicals; Sarokaran Di
awaz have a great
respect of these kinds of
personality.
Globally the use of
pesticides started after Second
World War. In India though DDT
and HCH (BHC) were
introduced during early fifties,
the intensive use of pesticides
was adopted during late sixties
with ushering of Green
Revolution. With assured
control of insect-pests and
diseases of high yielding
varieties, not only food
production increased manifold
but also the quality of
agricultural produce particularly
vegetables and fruits improved
significantly.
These days besides
agricultural crops, pesticides
are also used for control of
pests in households, hospitals,
food processing industries,
storage godowns and during
transit of food commodities
from one place to another.
Their benefits aside, instead it
is their misuse or overuse that
has led to wide spread problem
of toxic residues in feed, food
and the environment, in spite of
only about 250 g per hectare
pesticide consumption in India
as against 3.0 kg/ha in USA
and 4.5 kg/ha in Europe.
Internationally use of
pesticides is regulated by the
United Nations and the World
Health Organisation. In India
Insecticides Act-1968 was
formulated to regulate the
manufacture, sale, storage,
transport, distribution and use
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
6
of pesticides. Pesticide
Registration
Committee
formulated under this ACT
consists of experts of different
fields
associated
with
pesticides. Besides there are
National Pesticides Review
Committees which periodically
review
performance
of
registered chemicals based on
feedback from field staff. It was
on the recommendations of
Pesticides Review Committees
that use of some highly toxic
Organo-Phosphate (OP) and
highly persistent OrganoChlorine (OC) compounds were
banned on crops from time to
time. Also manufacturing of
HCH (BHC) to the tune of 30
thousand tons was stopped in
India on the advice of Pesticide
Review committees.
In India there is no
regulatory control on the use of
pesticides by the farmers/
users. Generally farmers don't
stick to recommended doses,
rather apply pesticides at
doses
higher
than
recommended ones. This
practice often results in higher
contamination
of
food
commodities
and
the
environment with undesired
chemicals. Secondly because
of use of more than one
category of pesticides on field
crops, we confront multiresidues in agricultural produce.
Let us have insight view of the
residue scenario in India and its
change in the last 4-5 decades.
In India contamination of
various food commodities used
to be about 20% above legal
maximum residue limits( MRL)
during 1981-90 which came
down to about 4-6% in 2001-05
and further to 1-1.6 % during
last four years from 2008 to
2012. During these four years,
out of 76336 samples of food
commodities from all over
India, analysed under National
Monitoring Programme, 8%
samples
were
found
contaminated with low levels of
residues and only 1.6 %
contained residues above the
prescribed MRL values. None
of the samples contained
banned pesticide like aldrin,
dieldrin,
heptachlor
or
chlordane. These MRL figures
are comparable with advanced
countries like U.K. and Canada
(less than 1 %), EU (1.4%) and
USA (0.5-1.5%).
It is important to mention
here that due to highly sensitive
modern analytical Pesticide
Residue Techniques, residues
present in very minute
(negligible) amounts in foods
and other matrices get detected
which are mistaken and
reported by NGOs / Surveillance
Committees as horrifying
amounts. Mere detection of
residues does not qualify it as
toxic and harmful. At very low
levels (parts per trillion, PPT),
the residues cannot harm the
consumers because these get
degraded / dissipated during
processing of foods.
As per Progress Report
2008-2010, Pesticide Data
Program, USDA, in USA, out of
11960 food samples of different
categories analysed for
pesticide residues, 30 per cent
of all samples contained no
detectable pesticides, 70%
samples contained low levels
of multi residues but only 1 to
1 .5 % samples violated MRL
levels. Combined together in
US, European Union (28
countries) and Canada, 142685
samples of different types of
foods including vegetables and
fruits tested during 2009-2011,
showed low levels of residues
in 24-51 % samples. Overall
97%-99%
were
within
compliance of MRL values.
About 0.3 to 1.6% samples
exceeded MRLs. Of total
samples 32% contained multiresidues (two or more than
two). As population in western
countries understand this
phenomenon, there is no hue
and cry unlike India where
people are unduly scared from
the word "Pesticide Residue." In
other words there is no need to
be panicky from mere
presence of detectable
residues (PPT) until these are
above their prescribed safe/
tolerance limits.
It is a general belief that
pesticides are one of the
causes of cancer all over the
world, but according to
International Agency on Cancer
Research, USA, Canada
Cancer Society, National
Cancer Institute of Canada,
Cancer Research, U.K. the
level of pesticide residues found
in food and feed commodities
and entering our body can't
cause
cancer.
Studies
conducted by Yale Cancer
Centre, USA during 2003-04
could not find significant
relationship between exposure
to polychlorinated biphenyls
(PCB) or DDT and risk of
breast
cancer.
Also
researchers at National Food
Institute, Technical University of
Denmark assessed samples
containing different types of
pesticide residues as well as
check samples where the limit
values set by the EU were
exceeded. They concluded that
"None of the findings showed a
health risk to consumers as the
total impact does not reach the
health
affecting
level".
However it has been proved
that lipophilic pesticides like
DDT and BHC, in parent or
transformed form, have
tendency to accumulate in
human adipose tissues which
enter the blood stream during
stress, malnutrition, pregnancy
or perspiration, resulting in
weakening of our immune
system, thus making us more
prone to infectious diseases.
Fortunately the use of these
lipophilic pesticides has been
almost completely withdrawn
all over world.
It is a proven fact that
misuse or over-use of
pesticides results in their
excessive residues in food and
environment. Hence, problem
needs to be checked and
tackled at source i.e. at farmer/
user level.
Complete replacement of
pesticides by other alternative
plant protection methods is a
misconception. We shall have
to use them judiciously and
learn to live with trace amount
of residues. According to Nobel
laureate, Dr. Norman Borlough
"Accept to ingest some
pesticide residues or else face
death due to starvation".
Consumers' safety can be
further ensured by adoption of
simple kitchen practices like (a)
scrubbing the produce under
running tap water for 25 -30
seconds (b) peeling off the skin
if desired or discarding 2-3
outer leaves in leafy vegetables
like cabbage, lettuce etc. and
(C) combining washing, peeling
and boiling .
With complete phasing out
of hard insecticides like DDT,
BHC, aldrin, dieldrin, chlordane,
heptachlor etc., introduction of
new generation pesticides
required at very low doses,
adoption of Integrated Pest
Management (IPM) approach,
cultivation of GM crops and
using bio-pesticides, the
problem of residues in food
and environment can be
successfully contained within
safe limits. Thus it will be
possible for India to ensure high
quality safe food for its
population,
safety
of
environment and to compete
with Western World in
International Food Trade.
[email protected]
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
7
Canadian Punjabi Conference Organized
Disha-Brampton
Shamshad Elahee Shams
Pressing situations of
immigrant community in
Canada broke its silence on
June 15,2014 at Century
Garden Recreation centre
Brampton. The first Canadian
Punjabi Immigrant Women
conference was conducted by
newly formed DISHA and
deliberated issued related to
immigrant women and their
challenges.
Conference
marked the first Punjabi women
Harnam Kaur, Kartar Kaur,
Bishan Kaur who landed in
Canada 100 years before.
Syeda
Nuzhat
Siddiqui,Peace Ambassador of
United Nations welcomed the
panel members and house,
underlined the urgent necessity
for
education
amongst
immigrant women, which is the
key to solve their personal,
social and economic problems.
She called upon the community
for a systematic change to
upgrade their skills according to
the requirement of the job
market and also said that
immigrants have to be aware
about Canadian values.
Brampton Mayor Susan
Fennell was delighted to be a
part of the first Punjabi women
conference and emphasized
the need of speaking up. She
welcomed the organizers and
thanked them to provide a
platform to discuss the issues
related
to
immigrant
community
at
large.
Discussion on the problems is
the only way for civilized
society. She said Canada is a
wonderful country for women
to grow and get all what she
want. She said Brampton has
its own unique significance in
the world where people from
around the world live peacefully
and achieving the goals of their
lives. We are example to the
world to show how multi cultural
people co-exist peacefully. She
also praised Punjabi Culture
and relevance of its rich
heritage.
Veteran Punjabi literature
writer, Sahitya Acadamy prize
winner Dr Wariyam Sandhu
addressed the audience and
went to the extent to expose the
hypocrisy of so-called Indian
culture in detail. In his keynote
speech, he said no any religion
based society could provide a
justice to women, be it Hindu,
Islam or Christianity, since all
religion were invented by male
and thus we all see a certain
pattern of patriarchal social
order in every religion.
Explaining Indian culture, he
said,
India
has
two
contradictory faces while it
deals with the women. On one
hand Indian culture symbolises
women as its holy deities like
Saraswati, Durga, Lakshmi,
Indira, Kali etc. They can name
her anything but what they
could not give her, is her
individuality. India failed to
recognise women as human
being. In his sharp attack of
duplicity he went on to give
details how Dropdi was put on
stake by Yudhishter and how
she was disgraced by his
opponent Duryodhan in the
court. He then narrated the
infamous hymn written by
Tulsidas who said “Dhor Gawar
Shoodr aur Nari, Charon taran
ke adhikari”. He felt pity for
those who worship Sita, wife of
Lord Rama. He is the same
Rama who forced Sita to prove
her sanity by a whisper of a
Dhobi. It’s a known fact of
Hinduism philosophy that which
enshrine the ultimate goal of life
in Moksha (Liberation). And
what an irony, a woman can’t
achieve it. She has to take birth
as male and then can acquire
Moksha since woman is
restricted for this path of
spiritual height.
Dr Wariyam said that
Sikhism provided equal rights
to women since it abolished
Sati Pratha, Parda Pratha and
also entitled them to be a part
and parcel of Gurudwara
management. But, same
community is now degenerated
as former Chief of Shiromani
Akal Takht Bibi Jagir Kaur
conspired to slain her own
pregnant daughter who married
against her wishes. She was
convicted for five years.
He said, even Buddha was
biased against women as he
suggested his Bhikshu not to
save a drowning woman in river
even if she is your mother.
Pope did not allowed a woman
to be a Saint for centuries
though they worship Mother
Mary. We all know what the
state of women in Islamic
countries is though Islam
provided some relief to women
in history of mankind. The
same community is now being
represented by Mala who was
shot for her basic right to
education.
He attacked on honor
killings and phenomenal
violence against women in
Indian subcontinent. The recent
honor killing in the premises of
Lahore High Court by brother
and father and double murder
case of Badaun and many
other similar incidents taking
place incessantly in India bring
shame to him. He said all
organised religions are basically
against women as they want to
control her and her sexuality.
Woman is just a piece of
property for them. These are
the values which immigrant
community carries with them
to across the oceans. They are
the real recipient of these
cultural burns and they have to
face the yoke of modern
capitalism in Canada.
The veteran writer called
upon the audience that we
have to recognise woman as
human being first. Stop female
foeticide and if you allow your
son to love, please also allow
your daughter’s love and her
choice of groom. In an emotive
discourse he said no matter if
people responsible for 1984
riots do not repents for their
crime, does not matters if
organizers of Gujrat pogrom
does not apologise publicly for
their crime against humanity
but He begged pardon on the
behalf of Chandra Singh
Shaheed who wrote a story
100 years ago “Stri Sabha” and
painted a grey picture of
women folks, now the time has
changed as the picture is
changed and men are the real
culprits now.
Second session of the
conference was dedicated to
the Punjabi Literature and
Feminist issues. A book of
poetry written by immigrants in
last 40 years was released by
Dr Sheila Embleton (FRCS,
Dean of Languages, Linguistics
and Literature York University).
‘Koonjan’ is edited by Dr.
Kanwanjit Dhillon and Surjit
Kaur followed by papers
presented by Surinder Kaur
(Ludhiana), Dr Surjit Bhatti
(Patiala) and Dr. Jaskiran
Mathur (New York). Famous
critique Prof. Satish Verma also
spoke about the book and
explained the status of women
in our society. He said Women
is born immigrant worldwide.
She is supposed to leave home
of her parents and settle with in
laws family which is also
immigration in itself. She is the
main creator of the world. The
plight and pain expressed in
‘Koonjan’ is not immigrant’s
pain but its related to every
women of the world.
Dr Vinita, Khalsa College
Delhi, winner of Sahitya
Acadamy prize spoke in length
about the book Koonjan. She
said women have a social
subordinate status in the whole
world since it’s a result of
patriarchal society. Women
have their head high wherever
there is a matriarchal society.
Third session was dealt
with the challenges of Punjabi
immigrant women. 63 years old
social psychologist Aruna Papp
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
gave her detailed personal
account and shared her pain
and agonies being a boggy
puller of so-called Indian
culture. She told about those
situations she faced back
home in India where her father
had six daughters and a son,
married to abusive husband
made her life a living hell and
when she tried to get divorce
from him, she was faced in
numerous challenges from
within the family. She told, there
are
no
communication
channels in Indian household,
particularly with the female
members of the family. A
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
8
daughter has to communicate
with the help of mother in case
she needs to convey some
message. She was 56 years
old when she got her first
communication with her father.
A tale of agonies she wrote in
her book “Unworthy Creature”.
She had gone to UN
representing case of Canadian
women last year as well. She
analysed the difference
between domestic violence and
honor killing and its modus
operandi. She told the house
that there have been 22 honor
killings in Canada till now.
Dr. Maria Wallis from
Ryerson University gave details
of the racial discrimination
being practice under the skin in
Canada. She told, many highly
educated
South
Asian
professionals are being
sidelined by the authorities here
in GTA. She told that 55%
population of Peel region is
racialized by the system.
People paying taxes but they
are not being given equal
opportunities in jobs and
executives. She called upon
the community to get organized
and fight back to have their
genuine share in the society.
Research
scholar
Jaspreet Kaur from Queen
University also spoke about her
experiences from India and
Canadian
society.
She
emphasised to keep the best
virtue from Indian culture but to
shun all stereo typed behavior.
Last session was a
colorful bouquet of cultural
events. Uzma Mehmood,
Kavita Gupta, Sunder Pal,
Syeda
Nujhat
Siddiqui
enchanted the audience with
their classy poetry. Baby Bhatti
performed a Katthak Dance
which was widely appreciated
by the audience.
Proceeding
of
the
conference continued for eight
long hours where 26 speakers
spoke on the issues, two chorus
were performed, six poetesses
graced audience with their
emphatic poetry and one dance
performance was conducted.
About 300 people attended the
conference, so many plaques
were distributed to distinguished
people, it was a dream come
true for Dr Kanwaljit Dhillon who
conceived the idea for this
conference and successfully
touched the chord of ailing
society i.e. South Asian
Immigrant community, Punjabi in
particular.
‚ÍØ’ª Ò¬∆ ¡ÒØ⁄È≈ Á∆ ¡≈«◊¡≈ ’ج∆ Ó≈¡È∂ È‘∆∫ º÷Á∆ ¡Â∂
Ï‘≈Áª Ò¬∆ ¡ÒØ⁄Ȫ Á∂ ‘º’ ”Â∂ Í≈Ï≥Á∆ ’ج∆ Ó≈¡È∂ È‘∆∫ º÷Á∆
√≈Ê∆ ‚≥◊
Ó‘≈È Îª√∆√∆ «◊¡≈È Íz√≈’,
Á≈Ù«È’ «¬È’Ò≈Ï∆ Ú≈Ò∂¡ Á≈
«¬‘ ’ÊÈ Â∞ √ ∆∫ ¡’√ Î∂ √ Ïπ º ’ ”Â∂
ÿ∞Ó
≥ «Á¡ª Ú∂«÷¡≈ ‘ØÚ◊
∂ ≈ó
‘ Ú∂÷‰ Ò¬∆ «’ Â∞‘≈‚∂ ¿∞µÂ∂
’Ω‰ ‘’»Ó ’ «‘≈ ‘À, Ϻ√ «¬≥È≈ ‹≈‰
ÒÚØ, Â∞‘≈˘ «’√ Á∆ ¡ÒØ⁄È≈ ’È Á∆
¡≈«◊¡≈ È‘∆∫ ‘ÀÕî (Ú≈ÒÂ∂¡)
’∆ Ú≈ÒÂ∂¡ Á≈ «¬‘ ’ÊÈ √æ⁄
‘À? Ú≈ÒÂ∂¡ Á∆ «‘ «ÁÒØ∫ «¬º‹Â
’Á∂ ‘ج∂ Ú∆ ¡º‹ ¿∞√ Á∂ «¬√ ’ÊÈ
È≈ˇ √«‘Ó ‘؉≈ ÓπÙ«’Ò ‘ÀÕ «‹√
√Ó∂∫ Ú≈ÒÂ∂¡ È∂ «¬‘ ◊ºÒ ’‘∆ √∆
¿∞ÁØ∫ «¬‘ ’ÊÈ ÚË∂∂ Íz√≥◊’ √∆Õ ¿∞ÁØ∫
Îª√ «È≥ ’ ∞ Ù ‹◊∆» ‘’» Ó Â √∆Õ
Í«Ú≈ ͺ Ë  ”Â∂ «ÍÂ≈ ‹ª ‘Ø 
Ú‚∂«¡ª Á∆ «È≥’∞Ù ‘’»Ó ‘Ø«¬¡≈
’Á∆ √∆Õ «‹‘Ȫ Á∆ ¡ÒØ⁄È≈ ’È
Á≈ «’√∂ ˘ ‘º’ È‘∆∫ √∆Õ
Í «¬‘ ¿∞ÁØ∫ Ú∆ ¡≥Ù’ √º⁄ ‘∆
√∆Õ «’¿∞∫’ Ï‘≈Áª Ò¬∆ ¡ÒØ⁄È≈ Á∂
‘º’ ”Â∂ Í≈Ï≥Á∆¡ª Á≈ ¿∞ÁØ∫ Ú∆ ’ج∆
ÓÂÒÏ È‘∆∫ √∆Õ «¬‘Ȫ Ï‘≈Áª «Úº⁄
÷πÁ Ú≈ÒÂ∂¡ ¡Â∂ ¿∞√Á∂ √Ó’≈Ò∆
Ó‘≈È Á≈Ù«È’ » √ Ø , «ÁÁØ ¡Â∂
¡«‹‘∂ ‘∆ ‘Ø ¡È∂’ª Ù≈ÓÒ √ÈÕ
¡ÒØ⁄È≈ Á∂ ‘º’ ”Â∂ Í≈Ï≥Á∆ Á≈
Ï‘≈Áª, ±¯≈È∆ Í∂Â∂Òª Ò¬∆ ’ج∆
ÓÂÒÏ È‘∆∫ ‘ÀÕ «’¿∞∫«’ ¿∞‘ «¬‘ ‘º’
ÒÀ‰≈ ‹≈‰Á∂ ‘ÈÕ «’¿∞∫«’ ‘º’ Ê≈ˇ∆
”⁄ ÍØ√ ’∂ È‘∆∫ «ÓˇÁ∂, ‘º’ ª ÷Ø‘‰∂
ÍÀ∫Á∂ ‘È ¡Â∂ Ï‘≈Á, Әϻ «ÁÒ◊∞Á∂ Á∂ «¬È√≈È ‘ Ô∞º◊ «Úº⁄ «¬‘
‘º’ ÷Ø‘Á∂∫ ¡≈¬∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ¿∞‘
«√-ËÛ Á∆ Ï≈˜∆ Ú∆ Ò≈¿∞∫Á∂ ¡≈¬∂
‘ÈÕ
Á»‹∂ Í≈√∂ ‚ÍØ’ª Ò¬∆, ∆∫ÿÁ∂
’∆«Û¡ª Ò¬∆, È≈ ª ¡ÒØ⁄È≈ ”Â∂
Í≈Ï≥Á∆ Á≈ ‘∆ ’ج∆ ¡Ê ‘À ¡Â∂ È≈
‘∆ ‘º’ Á≈Õ ‹∂’ ¡ÒØ⁄È≈ Á∂ ‘º’
“Á∂ Í≈Ï≥Á∆ ‘ØÚ∂ ª ’ «¬‘Ȫ Ò¬∆
«¬√Á≈ ’Ø ¬ ∆ ÓÂÒÏ È‘∆∫ «’¿∞ ∫ «’
∆ÿ‰ª «¬‘Ȫ Á≈ ’≥ Ó ‘À , «¬‘
¡≈͉∆¡ª «Èºÿ∆¡ª, ‘È∂∆¡ª ÷πº‚ª
”⁄Ø∫ Ï≈‘ «Èº’ˇÁ∂ ‘È, ⁄Ø◊≈ ⁄π◊Á∂
‘È ¡Â∂ «Î ÷πº‚ «Úº⁄ ‹≈ ÚÛÁ∂ ‘ÈÕ
ÓΩ√Ó ÷≈Ï ‘ØÚ∂ ª ‹ª ª ÷πº‚ ”⁄Ø∫
«Èº’ˇÁ∂ ‘∆ È‘∆∫ ‹ª «Î ÷πº‚ Á∂ «√∂
”Â∂ Ï«‘ ’∂ ÓΩ √ Ó Á≈ ‹≈«¬˜≈ ÒÀ ∫ Á∂
«‘≥Á∂ ‘È Âª «’ ÓΩ√Ó ·∆’ ‘∞≥Á∂ ‘∆
«¬‘ «Î ⁄Ø ◊ ≈ ⁄π ◊ √’‰Õ «¬‘Ȫ
Á∆ ÁπÈ∆¡ª «„º‚ ÂØ∫ Ù∞» ‘∞≥Á∆ ‘À ¡Â∂
«„º ‚ ”Â∂ ‘∆ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À Õ
¡ÒØ ⁄ È≈ ’ √’‰ Ò¬∆ ‹Ø «ÁÒ
⁄≈‘∆Á≈ ‘À, ¿∞‘ «¬‘Ȫ ◊≥Á∂ ’∆«Û¡ª
’Øˇ È‘∆∫ ‘∞≥Á≈Õ
¡‹∂‘∂ ‚ÍØ’ª ˘ ‹∂’ ¡ÒØ⁄È≈
Á≈ ‘º’ Á∂ Ú∆ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂ ª Ú∆ «¬√
‘º’ Á≈ «¬‘Ȫ Ò¬∆ ’ج∆ ÓÂÒÏ È‘∆∫
‘∞ ≥ Á ≈ «’¿∞ ∫ «’ «¬‘ ‚ÍØ ’ ¡’√
Ì◊ ¡Â∂ ⁄≈ÍÒ»√ «ÏÂ∆ Á∂ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ
¡ÒØ⁄È≈ Á≈ «÷¡≈Ò «¬‘Ȫ Á∂ ÏΩ‰∂
«ÁÓ≈ˆª ”⁄Ø∫ ‘Ó∂Ùª ◊≈«¬Ï «‘≥Á≈ ‘ÀÕ
Ϻ√ ⁄≈ÍÒ»√∆, ‹∆-‘˜»∆ ¡Â∂ Ì◊Â∆
Ì≈Ú «¬‘Ȫ Á∂ » ‘ ≈È∆ √≥ √ ≈ ”Â∂
¤≈«¬¡≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ
«¬‘ ‚ÍØ ’ , ◊≥ Á ∂ , «ÿ‰≈¿∞ ‰ ∂ ,
∆Û∑ «‘ ’∆‡ Â≈ÈÙ≈‘∆ (¡ÒØ⁄È≈
Á∆ Í≈Ï≥Á∆) ÂØ∫ ¿∞È≈ ‘∆∫ ‚Á∂ «‹≥È≈
«’ ‹Ó‘»∆¡Â ÂØ∫Õ ‹ÁØ∫ Ú∆ «¬‘Ȫ ˘
«’√∂ Ú∆ Ó≥⁄ ÂØ∫ «’√∂ Á∆ Ú∆ ¡ÒØ⁄È≈
Á≈ ‘º’ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ‘À ª «¬‘ ÓØ’ˇ
ÓØ’ Ó≈ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ «Î «¬‘ Ï∆∫‚∂
¡≈͉∆¡ª ÷πº‚ª ”⁄ ÚÛ’∂, ÿ-Ï≈
√ªÌÁ∂ ‘ج∂, «’√∂ ËÈÍÙ» Á∆ ⁄≈’∆
’Á∂ ‘ج∂, ¡ÒØ⁄È≈ Á∆ ¡≈«◊¡≈ È≈
‘؉ Á≈ ؉≈ Ø∫Á∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ
‘ È∂ ’ ÓÈ∞ º ÷ Á≈ Î˜ ‘À «’
«¬‘Ȫ ‚ÍØ ’ ª, ∆Û∑ «‘ ◊≥ Á ∂
’∆«Û¡ª ˘ «„º‚Ø∫ ȯ ’∂Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
9
Wanted: Big
ideas to
tackle youth
unemployment
Kayle Hatt ·· Employment
and Labour, Youth
You may not have heard
about it because it didn’t receive
much media attention, but the
Parliamentary
Finance
Committee
has
been
researching
Youth
Unemployment.
Canada has a youth
unemployment problem. The
youth unemployment rate at
13.9% in 2013 is more than
twice the rate of those above
25, youth employment has
barely improved since the
worst of the recession and
youth labour force participation
has declined substantially.
Youth who do have a job are
more likely to be working in a
precarious, temporary position
or to be working part-time
involuntarily.
At the same time, the
economic costs of youth
unemployment are immense.
Youth who experience periods
of unemployment earn less
than their peers over their
career; even without personally
experiencing unemployment,
individuals who graduate during
periods of high youth
unemployment make smaller
starting salaries and earn less.
A 2013 TD Economics report
estimated that the cost of youth
unemployment (PDF) is about
1.3% of Canada’s GDP, or over
$10 billion annually with an
additional residual effect of $12
billion spread over the next two
decades.
Clearly, this is a problem in
need of a solution so it’s good
that Parliament was studying
the issues and looking for
“possible solutions”. The
committee’s report has now
been released and parts of it
are a fascinating read (if you’re
into reading 75 page policy
studies)
but
its
recommendations
are
inadequate compared to the
scale of the problem.
Of 23 recommendations,
five are that the Federal
government should continue
doing what it’s doing – even in
areas where the federal
government’s activities have
been woefully inadequate, like
it’s sponsored internship
programs. Two more call for the
federal government to “expand”
or “renew” current initiatives.
Four recommendations
call for better labour market
information (including tracking
internships, as suggested in
CCPA’s Alternative Federal
Budget) or suggest requiring
universities to track student
labour market outcomes, so
youth can make better career
decisions. Obviously, these are
good ideas and better labour
market information is needed in
Canada partially because of
cuts from this government, but
that alone won’t solve youth
unemployment problems.
A
couple
other
recommendations suggest
tweaks to the Canadian Student
Loans Program, supporting
youth entrepreneurship, or
encouraging interprovincial
consistency on apprenticeship.
And the report suggests seven
areas of further study.
What’s missing is any big
ideas to actually tackle the
problem of youth unemployment
– which you might think is odd for
a report titled “Youth employment
in Canada: Challenges and
Potential Solutions.”
Only
one
of
23
recommendations actually deals
directly with creating job
opportunities for youth and it’s
only a suggestion for additional
study: “Recommendation 16:
That the federal government
explore ways to promote youth
hiring in Canada, such as tax
credits for businesses that hire
Canadians aged 18 to 30.”
There was at least one big
idea
to
tackle
youth
unemployment presented to the
committee, although it only
earned a passing mention in the
final report. A Youth Guarantee
program, like those in parts of
Europe, was discussed by
CUPE in testimony to the
committee and will be explored
further in a forthcoming CCPA
discussion paper written by
CUPE senior economist Toby
Sanger and myself.
A youth guarantee is an
umbrella of programs with a very
basic idea: within a short period
of unemployment – say four or
six months – a young person
should be offered of a subsidized
job placement, more education,
an apprenticeship or a skills
training placement. Several
European countries have
adopted this approach with good
results and the EU has recently
committed •6 billion in multi-year
funding for a Europe-wide youth
guarantee.
A comprehensive made-inCanada youth guarantee would
be one good way to tackle our
youth unemployment problem.
Other ideas to actually
tackle youth unemployment that
the committee heard in
testimony: CCPA suggested,
among other things, to expand
federally funded summer youth
employment programs, to set
aside a portion of jobs in
federally funded infrastructure
programs for youth and hiring
subsidies in certain areas.
Several
commentators,
including CCPA’s Armine
Yalnizyan and the Canadian
Labour Congress, suggested
mobility funding for youth who
were moving to look for work.
It seems that the Finance
committee, however, wasn’t
looking for big ideas and possible
solutions to address youth
unemployment if it meant labour
market interventions or actually
spending money on the issue.
That’s a shame because
the status quo isn’t working.
Courtesy : Canadian Centre for
Policy Alternative
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
«ÚÙÚ Îπ º ‡ Ï≈Ò ’º Í B@AD Á∆
Íz«√ºË∆ Â∂ «¬√Á∆ ‘ÓÈ «Í¡≈Â≈ Á∆
⁄⁄≈ ÁπÈ∆¡ª Ì ”⁄ ÎÀÒ≈¿∞‰ Ò¬∆
√Ê≈È’ ͺºË ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡≥Â≈Ù‡∆
ͺ Ë  º ’ Á∂ Ó∆‚∆¡≈ Á≈ Í»  ≈ ‹Ø 
Òº«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Ó∆‚∆¡≈ Á∆ «¬√
‹Ø ¡˜Ó≈«¬Ù «Íº¤∂ «¬’ ÔØ‹È≈ϺË
È∆Â∆ Â∂ È∆¡Â ‘ÀÕ ’∂ÚÒ Ó∆‚∆¡≈ ‘∆
È‘∆∫ √≥√≈ Íz«√ºË Îπº‡Ï≈Ò «÷‚≈∆,
Îπ º ‡ Ï≈Ò ÎÀ ‚ ∂ ٠Ȫ, Ï‘∞  ≈Ù‡∆
’≥ Í È∆¡ª, ¡≥  ≈Ù‡∆ ‘√Â∆¡ª,
√º‡∂Ï≈‹, ‘≈Ò∆Ú∞º‚ «√Â≈∂ ¡≈«Á Ú∆
«¬‘ ⁄⁄≈ ÎÀÒ≈¿∞‰ ”⁄ Í»∆ ÂÈÁ∂‘∆
È≈Ò Ù∆’ ‘ÈÕ Úº‚∂-Úº‚∂ ‘؇ҪÀ √ ‡Ø  À ∫ ‡ª È∂ «ÚÁ∂ Ù ∆ Ô≈Â∆¡ª Á≈
«Ë¡≈È «÷º⁄‰ Ò¬∆ ¡≈͉∆¡ª ÷≈‰∂
Á∆¡ª «Ò√‡ª Â∂ Úº÷∂-Úº÷∂ Í’Ú≈Ȫ
Á∂ È≈Ó √≥√≈ Íz«√ºË Îπ‡
º Ï≈Ò «÷‚≈∆¡ª
Á∂ È≈Ó Â∂ º÷∂ Ò¬∂ ‘ÈÕ ⁄≈ √≈Ò
Ï≈¡Á Í≥ ‹ ‘¯Â∂ ⁄º Ò ‰ Ú≈Ò∂ «¬√
Îπº‡Ï≈Ò ’ºÍ ÍzÂ∆ Ó∆‚∆¡≈ ÒØ’ª ”⁄
¿∞  ∂ ‹ È≈ ÍÀ Á ≈ ’È ”⁄ Òº « ◊¡≈
‘Ø « ¬¡≈ ‘À Õ «¬‘ ¿∞  ∂ ‹ È≈ ÷≈√
Ó≈’∆«‡≥◊ «‘ºÂª «‘ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ‹≈
‘∆ ‘ÀÕ «ÚÙÚ ’ºÍ Á∂ Ë»≥¡ªË≈ Íz⁄≈
≈‘∆∫ «ÚÙÚ ÍºË ”Â∂ «¬ÒÀ’‡z≈«È’
√≈‹Ø-√Ó≈È, Ïª‚‚ ’ºÍÛ∂, «÷‚≈¿∞‰∂
«Â¡≈ ’È Ú≈Ò∆¡ª ’≥ÍÈ∆¡ª, ‡∆.
Ú∆. ⁄ÀÈÒ Â∂ ÷≈√’ √ÍØ‡√ ⁄ÀÈÒ,
’Ø ’ ≈’Ø Ò ≈, √ÏÚ∂ ¡ , ÓÀ ’ ‚Ω È Ò‚,
’∂¡ÀÎ√∆ Ú◊∆¡ª ‹≥’ λ‚ √ÍÒ≈¬∆
’È Ú≈Ò∆¡ª ’≥ÍÈ∆¡ª Â∂ ‘Ø ‘
Â∑ª Á∂ ÍzØ‚’‡ «Â¡≈ ’È Ú≈Ò∆¡ª
’≥ Í È∆¡ª Îπ º ‡ Ï≈Ò Íz ∂ Ó ∆¡ª Á∂ ‡∂ √ ‡
ÓπÂ≈Ï’ Úº‚∆ ͺË ”Â∂ Ó≈Ò «Â¡≈
’’∂ Ó؇∂ ÓπÈ≈Î∂ χØÈ Á∂ ’≥Ó ”⁄
πfi∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ ¿∞È∑ª ÚºÒØ∫ Ó؇∂
ÓπÈ≈Î∂ χØÈ Ò¬∆ ÷ÍÂÚ≈Á∆ Ϙ≈»
Ó≈È«√’Â≈ «Â¡≈ ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ
√√Â∆ Ó˜Á»∆ ¿∞µÂ∂ Ó«‘≥◊∂ ¿∞ÂÍ≈Á
«Â¡≈ ’È Á∆¡ª Úº‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂
«Ú¿±∫ª ω≈¬∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
Í≈«’√Â≈È «‹ºÊ∂ Ó˜Á»∆ √√Â∆ ÍÀ∫Á∆
‘À, ÂØ∫ «ÚÙÚ ’ºÍ Ò¬∆ ÚÂ∂ ‹≈‰
Ú≈Ò∂ Îπ º ‡ Ï≈Ò Á∂ «‚˜≈«¬È Á∂ Úº ‚ ∂
ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ Îπº‡Ï≈Ò «Â¡≈ ’Ú≈ ’∂
ÁπÈ∆¡ª Ì ”⁄ √ÍÒ≈¬∆ ’Ú≈¬∂ ‹≈
‘∂ ‘ÈÕ √≥√≈ Íz«√ºË∆ Ú≈Ò∂ √ÍØ‡√
⁄À È Ò «ÚÙÚ ’º Í Á∆ Ò≈¬∆Ú
Ï≈‚’≈√«‡≥◊ È≈Ò ¡Ϫ Á≈ ’≈ØÏ≈
’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ ÁΩ≈È √º‡∂Ï≈˜ª Á∆
¡Òº◊ ⁄ªÁ∆ ‘ÀÕ
«¬√ Ú≈ «ÚÙÚ ’ºÍ Á∆ Ó∂˜Ï≈È∆
Ïz≈‹∆Ò ’ «‘≈ ‘À Â∂ AB ‘Ø ÓπÒ’
«¬√Á∂ ‘Ø√‡ ‘ÈÕ Ïz≈‹∆Ò «¬√ ’ºÍ Á∆
Ó∂˜Ï≈È∆ ÁΩ≈È AA.E Ó∆Ò∆¡È ‚≈Ò
Á≈ ÷⁄≈ ’È ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√ «ÚÙÚ
’º Í Á∂ ’∞ Ò B@ ÓÀ ⁄ ¡Òº ◊ -¡Òº ◊
Ê≈Úª Â∂ ω∂ Ï∂‘ºÁ Ó«‘≥◊∂ √‡∂‚∆¡Óª
”⁄ ‘؉∂ ‘ÈÕ «¬’ ÓÀ⁄ ÁΩ≈È √‡∂‚∆¡Ó
”⁄ E@ ‘˜≈ ÂØ∫ ¿∞Í ÁÙ’ Íπº‹‰◊∂
Â∂ «¬√ Â∑ª ÁπÈ∆¡ª Ì ”⁄Ø∫ Á√ Òº÷
ÂØ∫ ¿∞Í ÒØ’ «¬√ «ÚÙÚ ’ºÍ ˘ «√ºË∂
ÂΩ Â∂ Ú∂÷‰ Ò¬∆ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª
ÓÀ⁄ª ÁΩ≈È «ÚÙÚ ’ºÍ ”⁄ Ù≈ÓÒ Úº÷Úº÷ ÓπÒ’ª Á∆¡ª ‡∆Óª Â∂ «÷‚≈∆¡ª
˘ «ÁºÂ∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ «¬È≈Óª Á∆ ’∞Ò
≈Ù∆ EGF «ÓÒ∆¡È ¡Ó∆’∆ ‚≈Ò
‘ÀÕ «¬’ ¡≥’Û∂ ÓπÂ≈Ï’ «¬’ «‘º√∂Á≈
ÓπÒ’ ˘ «¬√ «ÚÙÚ ’ºÍ ÁΩ≈È C@
’ØÛ ‚≈Ò Á≈ Ù∞ºË ÓπÈ≈Î≈ ‘ØÚ∂◊≈,
ª «¬ºÊ∂ Ó∂‹Ï≈È∆ ’È Ú≈Ò∂ ÓπÒ’ Á∂
ÓπÈ≈«Î¡ª Ï≈∂ ¡≥Á≈˜≈ Ò◊≈¿∞‰≈ ’ج∆
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
10
Î∆Î≈ «ÚÙÚ Îπ‡
º Ï≈Ò ’ºÍ B@AD
‹ÙÈ Á≈ ÙØ◊∞Ò ¡Â∂
ÒØ’ Ø‘ Á∆ ÒÒ’≈
ÓÈÁ∆Í
ÓπÙ’Ò ’≥Ó È‘∆∫ ‘ÀÕ «ÚÙÚ Îπ‡
º Ï≈Ò ’ºÍ
È≈Ò Úº÷-Úº÷ ÓπÒ’ ’ØÛª ‚≈Ò Á≈
’≈ØÏ≈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬’ºÒ∂ ÓπÒ’ ‘∆
È‘∆∫ ÏÒ«’ Â∂ ¿∞ È ∑ ª Á∂ «÷‚≈∆,
¡≈͉≈ Ó≈Ò Ú∂⁄‰ Ú≈Ò∆¡ª Úº÷-Úº÷
’≥ Í È∆¡ª, ‡∆. Ú∆. ⁄À È Ò, √º ‡ ∂ Ï ≈‹
¡≈«Á Ú∆ ’ØÛª ’Ó≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ
Á»‹∂ Í≈√∂ Î∆Î≈ ’ºÍ Á≈ Úº‚∆ ͺË
Â∂ «ÚØË ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ «ÚØË Ïz≈‹∆Ò
Á∆¡ª ‡∂ ‚ Ô» È ∆¡Èª, ÷º Ï ∂ Í º ÷ ∆
Í≈‡∆¡ª Â∂ √Ó≈«‹’ ’≈’∞≥È≈ Áπ¡≈≈
’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ïz≈‹∆Ò Á∂ ÒØ’ ‘ºÊª
”⁄ Â÷Â∆¡ª ÎÛ∑’∂ “√≈˘ ؇∆ ⁄≈‘∆Á∆
‘À È≈ «’ Îπº‡Ï≈Ò”, “√≈˘ «√‘ Â∂
«√º«÷¡≈ Ò¬∆ ÍÀ√≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À È≈ «’
«ÚÙÚ ’ºÍ Ò¬∆”, “Î∆Î≈ Ú≈Í√ ÿ
‹≈˙”, “«Ìz Ù ‡≈⁄≈ Á≈ «ÚÙÚ ’º Í ”
¡≈«Á Á∂ √ÒØ ◊ È ÒÀ ’∂ ‘˜≈ª Á∆
«◊‰Â∆ ”⁄ «ÚØË ÍzÁÙÈ ’ ‘∂
‘ÈÕ ÈΩ ‹ Ú≈È Íz Á ÙÈ’≈∆¡ª Á≈
’«‘‰≈ ‘À «’ Ïz≈‹∆Ò Á∂ Ï‘∞Â∂ Ù«‘ª
”⁄ Ïπ « È¡≈Á∆ √‘» Ò Âª È‘∆∫ ‘È,
«‘≈«¬Ù∆ Ó’≈Ȫ Á∆ Úº‚∆ √Óº«√¡≈
‘À, ÒØ’ √Û’ Â∂ ¡≈ ‘∂ ‘È Â∂ ÓΩÂ
Á Ò◊≈Â≈ Úº Ë Á∆ ‹≈ ‘∆ ‘À Õ
È«Ù¡ª Á∆ √Óº◊«Òß◊ Â∂ ¡Í≈Ë ”⁄
Ï∂‘≈Ù≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ «ÚÙÚ ’ºÍ
«√‘Â, «√º«÷¡≈ Â∂ ◊∆Ï∆ ‘‡≈¿∞‰ ”Â∂
÷⁄∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÍÀ √ ∂ ˘ ‘Ûº Í ’
«‘≈ ‘ÀÕ «ÚØË ÍzÁÙÈ ”⁄ Ù≈ÓÒ
Úº‚∆ «◊‰Â∆ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á≈ ’«‘‰≈
‘À «’ «¬‘ «ÚÙÚ ’ºÍ ¡Ó∆ «ÚÁ∂Ù∆
Ô≈Â∆¡ª Ò¬∆ ‘À Ïz ≈ ‹∆Ò Á∂ ÒØ ’ ª
Ò¬∆ È‘∆∫Õ Í √’≈ ¡≈͉∆ fi»·∆
Ù≈È Ò¬∆ Ó∂˜Ï≈È∆ Á≈ «‹≥Ó≈ ÒÀ ’∂
«¬√Á≈ ÏØfi ‹Ï∆ ÒØ’ª ¿∞Í Í≈ ‘∆
‘ÀÕ «’¿∞∫«’ ‹ÁØ∫ Ú∆ «’√∂ ÓπÒ’ ¡≥Á
«ÚÙÚ ’ºÍ ‘∞≥Á≈ ‘À ª ¿∞√Á∂ Ï≈¡Á
Á∂ ’¬∆ √≈Ò ÒØ’ª ¿∞Í Ì≈∆ ‡À’√
ÓÛ∑’∂ «¬√Á≈ ÏØfi ¿∞È∑ª ”Â∂ Í≈«¬¡≈
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√Á∆ «¬’ ¿∞Á≈‘‰ √≈‚∂
Á∂Ù Á∆ ≈‹Ë≈È∆ «ÁºÒ∆ ”⁄ ‘ج∆¡ª
≈Ù‡Ó≥‚Ò ÷∂‚ª ÂØ∫ Ú∆ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈
√’Á≈ ‘À «’ Á∂Ù Á∆ Ï‘∞«◊‰Â∆ ◊∆Ï
‹ÈÂ≈ ˘ ’∆ Ïπ«È¡≈Á∆ √‘»Òª È≈ÒØ∫
÷∂‚ª Á∆ «‹¡≈Á≈ ÒØÛ √∆ ? Á∂Ù Á∂
ÒØ ’ ª Á∂ «ÚØ Ë ˘ Óº · ª Í≈¿∞ ‰ ‹ª
÷≈«‹ ’È Ò¬∆ «ÚÙÚ ÍºË Â∂ «¬√
◊ºÒ Á≈ ΩÒ≈ Í≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘À «’
‡∆Ó Á∆ «‹ºÂ «Íº¤∂ √Ì ÂØ∫ Úº‚≈ ‘ºÊ
Á∂ Ù Á∂ ÒØ ’ ª Á≈ √«‘ÔØ ◊ ‘∞ ≥ Á ≈ ‘À Õ
¡√Ò «Ú⁄ «¬‘ Â’‘∆‰ ÁÒ∆Ò
«ÚÙÚ ’ºÍ Á≈ «ÚØË ’È Ú≈Ò∆¡ª
Ù’Â∆¡ª ÍzÂ∆ ÈÎ ÍÀÁ≈ ’È ¡Â∂
Úº‚∆ ͺË Â∂ ÒØ’ª Á≈ «Ë¡≈È «¬√
’ºÍ ÚºÒ «÷º⁄‰ Ò¬∆ ÿÛ∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ
«’¿∞∫«’ «¬ºÊ∂ √«‘ÔØ◊ Á∂‰ Á∂ Ó≈«¬È∂
«ÚØ Ë È≈ ’È Â∂ «ÚÙÚ ’º Í Á∂
ÙØ◊∞Ò ”⁄ ÂÈ-ÓÈ-ËÈ È≈Ò Ù≈ÓÒ
‘؉ ÂØ∫ ‘ÀÕ
Ïz ≈ ‹∆Ò ”⁄ ÙªÂÓ¬∆ Ø √
Óπ˜≈‘«¡ª Á∂ È≈Ò-È≈Ò Íπ«Ò√ Á∆
«‘≥√≈ Á∂ ‹Ú≈Ï Ú‹Ø∫ «‘≥√’ fiÛͪ Ú∆
‘Ø ‘∆¡ª ‘ÈÕ ÒØ’ «÷‚≈∆¡ª Á∂ ÿª
¿∞Í ‘ÓÒ∂ ’ ‘∂ ‘È Â∂ √’≈
¿∞È∑ª ˘ Ù«‘ ÂØ∫ Ï≈‘ “√πº«÷¡Â
«˜Ø  ‡” ω≈’∂ º ÷ ‘∆ ‘À Õ «¬È∑ ª
⁄ß◊∂ «ÁÈ
- ÁÒÏ∆ «√ßÿ ¡ΩÒ÷
√≈‚∂ Á∂Ù Á∆ ‹ÈÂ≈ Á∂ Ò¬∆,
⁄ß◊∂ «ÁÈ Á∂÷ ÒØ ¡≈¬∂Õ
‚∆˜Ò, ◊À√ Â∂ ∂Ò «’≈¬∂,
ÓØÁ∆ È∂ ¡≈‰ Î∂ ÚË≈¬∂Õ
ÌØÒ∂ ÒØ’ª ¡≈ fiª√∂ «Ú⁄,
¡≈͉∂ ‘æÊ È∂ ¡≈Í Ú„≈¬∂Õ
¡‚≈È∆-¡ßÏ≈È∆ √∂ Á‘≈Û∂,
¤ÛÁ∂ È∆ ‹Ø Íø‹∂ ¡≈¬∂Õ
‹ÈÂ≈ Á∂ ‘æÊ ’πfi È≈ ¡≈«¬¡≈,
ÎØ’∂ ◊¬∂ fiß‚∂ Ò«‘≈¬∂Õ
«¬‘ √Ì Ò؇± ⁄Ø Ò¯ß◊∂,
«¬È∑ª È∂ ˛ Ì∂√ Ú‡≈¬∂Õ
√≈‚∂ Á∂Ù Á∆ ‹ÈÂ≈ Á∂ Ò¬∆,
⁄ß◊∂ «ÁÈ Á∂÷ ÒØ ¡≈¬∂Õ
IF@A@-AC@CF
fiÛͪ ÁΩ  ≈È Íz Á ÙÈ’≈∆¡ª ˘
’≥‡ØÒ ’È Ò¬∆ Ïz≈‹∆Ò ”⁄ «¬’ Òº÷
Íπ«Ò√ ÓπÒ≈˜Ó Â∂ EG@@@ ÎΩ˜∆ ‹Ú≈È
Â≈«¬È≈ ’∆Â∂ ‘Ø ¬ ∂ ‘ÈÕ ÙØ Ù Ò
ÈÀ‡Ú’ ≈‘∆∫ ‹ºÊ∂Ï≥Á ‘Ø ’∂ ÙªÂÓ¬∆
Ø √ ‹≈‘ ’È Ú≈Ò∂ «¬È∑ ª
Óπ ‹ ≈‘≈’≈∆¡ª ˘ ¡Ê» ◊À √ ,
◊È∂‚, Í∂Í √Í∂¡, Í≈‰∆ Á∆¡ª
Ïπ ¤ ≈Ûª Â∂ Ò≈·∆¡ª È≈Ò ’≥ ‡ Ø Ò
’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ
«‹ºÊ∂ «¬’ Í≈√∂ √≥√≈ ͺË Â∂
Îπ º ‡ Ï≈Ò ’º Í Á∂ ‹ÙÈ ÓÈ≈¿∞ ‰ Á≈
Ó‘Ω Ò ‘À ¿∞ µ Ê∂ Á» ‹ ∂ Í≈√∂ «¬√Á∂
÷ÂÈ≈’ «√º‡∂ Ú∆ ‹º◊ ‹≈‘ ‘ÈÕ
«¬√ «ÚÙÚ ’ºÍ Ò¬∆ Úº÷-Úº÷ Á∂Ùª
Á∆¡ª √’≈ª Úº Ò Ø ∫ Ï∂ ‘ º Á Ó«‘≥ ◊ ∂
ÓØÏ≈«¬Ò ’ÈÀ’‡∆«Ú‡∆ Ú≈Ò∂ √‡∂‚∆¡Ó
¿∞ √ ≈∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ ª √‡∂ ‚ ∆¡Óª
Ò¬∆ ÁºÏ∂-’∞⁄Ò∂ ÓπÒ’ª ÂØ∫ √√Â∆ Ò∂Ï
Ó≥◊Ú≈¬∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ Îπº‡Ï≈Ò √‡∂‚∆¡Óª
Á∆ ¿∞√≈∆ ÁΩ≈È «¬È∑ª Ó˜Á»ª ˘
Ó≈Û∆¡ª ‘≈Òª ”⁄ ÿº‡ ÂÈ÷≈‘ª Â∂
’≥ Ó ’È≈ ÍÀ ∫ Á≈ ‘À Õ «Íº ¤ ∂ «‹‘∂
√‡∂‚∆¡Óª Á∆ ¿∞√≈∆ ÁΩ≈È √À∫’Û∂
Ó˜Á»  ª Á∆ ÓΩ  ª Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª
Ú≈ÍÁ∆¡ª ‘∆¡ª ‘ÈÕ Ó˜Á»ª Á∆
ÏÁ‘≈Ò∆ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬È∑ª Ó«‘≥◊∂
√‡∂‚∆¡Óª Á∆ ¿∞√≈∆ Á∂ ÷«⁄¡ª Á≈
ÏØfi Ì≈∆ ‡À’√ª Â∂ Ó«‘≥◊≈¬∆ Á∂ »Í
”⁄ ¿∞√ Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª ˘ fiºÒ‰≈ ÍÀ∫Á≈
‘ÀÕ «¬√∂ Â∑ª ‹≥’ λ‚ Ïª‚ª Â∂ ‘Ø
÷≈‰-Í∆‰ Ú≈Ò∆¡ª Ú√ª Á∆
«‹¡≈Á≈ Ïπ«’≥◊ ’≈È «¬√˘ ω≈¿∞‰
Ú≈Ò∂ Ó˜Á»ª ¿∞Í ’≥Ó Á≈ Ì≈∆ ÏØfi
ÍÀ «‘≈ ‘ÀÕ «¬’ ÷Ï ÓπÂ≈Ï’ ‹≥’
λ‚ Á∂ Úº‚∂ Ïª‚ √ÏÚ∂¡ Á∂ Ó˜Á»
«¬√ ’’∂ ‘ÛÂ≈Ò ”Â∂ ‘È «’ «ÚÙÚ
’ºÍ ÁΩ≈È «‹¡≈Á≈ ¡≈‚ «ÓÒ‰
’≈È ¿∞È∑ª ¿∞Í ’≥Ó Á≈ «‹¡≈Á≈
ÏØ fi ‘À Õ ¿∞ È ∑ ª ˘ ÿº ‡ ÂÈ÷≈‘ Â∂
«‹¡≈Á≈ √Óª Ó˜Á»∆ ’È∆ ÍÀ ‘∆
‘ÀÕ
«‹√ Á∂Ù Á∂ È≈◊«’ Ïπ«È¡≈Á∆
√‘»Òª Á∂ «Î’ª ÂØ∫ Óπ’ «√‘ÂÓ≥Á
Â∂ «√º « ÷¡Â ‘Ø ‰ ¿∞ µ Ê∂ ‘∆ ÷∂ ‚ ª ”⁄
¡√Ò √’≈≈ÂÓ’ Óπ ’ ≈ÏÒ∂ Ï ≈‹∆ ‘Ø
√’Á∆ ‘À Â∂ √‘∆ ¡ʪ ”⁄ Á∂Ù Á∂
ÒØ’ Â∂ «÷‚≈∆ ¿∞√ ”⁄ Í»∆ «ÁzÛÂ≈
Â∂ √º⁄∆ Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò Ù≈ÓÒ ‘Ø √’Á∂
‘ÈÕ Íz≥± «¬ºÊ∂ √≈Ó≈‹∆ ÓπÒ’ «‹È∑ª
È∂ ÁºÏ∂-’∞⁄Ò∂ ÓπÒ’ª Á∆ Ò∞º‡ ’’∂
¡≈͉≈ √≈Ó≈‹ ¿∞ √ ≈«¡≈ ‘À , Á∂
«÷‚≈∆ ¡Â∂ Áº Ï ∂ - ’∞ ⁄ Ò∂ Óπ Ò ’ª Á∂
«÷‚≈∆¡ª Á∂ ‘∞ È  «Ú⁄Ò≈ ¡≥  
«ÚÙÚ ’ºÍ Á∂ ÍzÁÙÈ ÂØ∫ √≈Î ‹≈‘
‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞∫fi Ú∆ «¬È∑ª ÷∂‚ª ”⁄
Ù≈ÓÒ ‘؉ Ú≈Ò∂ ÁºÏ∂-’∞⁄Ò∂ ÓπÒ’ª Á∂
«‹¡≈Á≈Â «÷‚≈∆ ¿∞µ⁄ ’∞Ò∆È Ú◊
”⁄Ø∫ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ Á∂Ù Á∆ ¡Ï≈Á∆ Á≈ Úº‚≈
«‘º√≈ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á≈ ÷∂‚ª Â∂ ‘Ø ÷∂Âª
«Úº⁄ ÓºÒª Ó≈È Á≈ ‘∞È ◊∆Ï∆,
Ï∂  π ‹ ◊≈∆, Әϻ  ∆¡ª, «ÏÓ≈∆¡ª,
’∞ Í Ø Ù ‰, ¡‰ÍÛ∑  ≈ ¡≈«Á ‘∂ · ÁÓ
ÿ؇ «Á≥Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «√Î ’≈ÓÔ≈Ï∆ Á∂
√π Í È∂ Ú∂ ÷ ’∂ √≈È Ò¬∆ √≈Í∂ ‘Ø ¬ ∂
‘ÈÕ ¿∞∫fi Ú∆ ¿∞È∑ª Á∂ «¬‘ √πÍÈ∂ Ò∞º‡÷√πº‡, ÓπÈ≈Î∂ Â∂ ‹Ï ”Â∂ «‡’∂ «¬√
ÍzÏ≥Ë «Ú⁄ Í»∂ È‘∆∫ ‘؉ Ú≈Ò∂ «’¿∞∫«’
«¬√ ÍzÏ≥Ë Á≈ Ó»Ò Ó≥Â Ò∞‡∂«¡ª Á∂
«‘ºÂª Á∆ ≈÷∆ ’È≈ ‘∆ ‘À È≈ «’
«Ó‘ÈÂ’Ù ÒØ ’ ª Ò¬∆ ¡˜≈Á∆,
Ï≈Ï∆ Â∂ Ì≈¬∆⁄≈∂ Ú≈Ò≈ ⁄≥ ◊ ≈
√Ó≈‹ ÍzÁ≈È ’È≈Õ «¬√ Ò¬∆ ÒØÛ
‘À √πÍ«È¡ª ˘ ‘’∆’ ”⁄ ÏÁÒ‰
Ò¬∆ √≥ÿÙ ‹≈Ú∂Õ
IHGFD-DB@EB
«ÓßÈ∆ ’‘≈‰∆
ÎÀ√Ò≈
- ‘∆ «√ßÿ “⁄Ó’”
«Í¤Ò∂ Íø‹ √≈Ò ÂØ∫ «¬’ Ïæ√
Áπÿ‡È≈ √ÏßË∆ Í∂Ù∆ Ìπ◊‰ ¡≈¬∂
‚≈¬∆Ú ȱ ß ‹æ ‹ √≈«‘Ï È∂ «Î
¡◊Ò∆ Â∆’ Á∂ «ÁæÂ∆Õ
““√ Ó∂∆ Ϋ¡≈Á √π‰È Ò¬∆,
ÓÀ鱧 «¬’ «Ó߇ «Á˙◊∂?”” Â∆’ª ÂØ∫
¡æ’ ’∂ ‚≈¬∆Ú È∂ ◊æÒ ’È Ò¬∆
‹æ‹ √≈«‘Ï ÂØ∫ √Óª Óß«◊¡≈Õ
“‘ª Áæ √ ’∆ ’«‘‰≈ ⁄≈‘π ß È À Õ ”
‹æ‹ √≈«‘Ï È∂ ‘ª ’ «ÁæÂ∆Õ
“√ ÓÀ∫ «¬’ ‚≈¬∆Ú ‘ªÕ ÓÀ∫
√Ú∂∂ Í«‡¡≈Ò∂ ÂØ∫ «ÁæÒ∆ Ïæ√ ÒÀ ’∂
‹≈ «‘≈ √∆Õ √≈„∂ Íø‹ ÿø‡∂ Á∂ √Ó∂∫
«Ú⁄ ÓÀ∫ «ÁæÒ∆ Í‘πß⁄‰≈ √∆Õ √Û’
√≈¯ √∆, Ó∂∆ ◊æ‚∆ √Í∆‚ ”Â∂ ‹≈
‘∆ √∆Õ Ì≈÷Û≈ È«‘ Á∂ ÍπæÒ ’ØÒØ∫
¡⁄≈È’ «¬’ √≈¬∆’Ò √Ú≈ Ω∫◊
√≈¬∆‚ ÂØ∫ «È’Ò Ó∂∆ Ïæ√ Á∂ ¡æ◊∂
¡≈ «◊¡≈Õ ‘π‰ √Í∆‚ ”Â∂ ‹≈ ‘∆
Ïæ√ ÂØ∫, ÓÀ∫ ¿π√ 鱧 Ï⁄≈¿π‰ Á∆ ı≈Â
Ïæ√ √æ‹∂ ÷æÏ∂ Úæ‡Á≈ ª Ú∆ ¡æ◊∂ Âß◊
ÍπÒ ‘؉ ’’∂ √Ú≈∆¡ª È≈Ò Ì∆
Ïæ√ È«‘ «Ú⁄ «‚æ◊Á∆ √∆ Â∂ ‹∂ ÓÀ∫
Ï∂’ Ò◊≈™Á≈ ª Ú∆ ÍÒ‡ ’∂ Ïæ√
È«‘ «Ú⁄ «‚◊Á∆ √∆Õ ¿π√ √Ó∂∫ EE
√Ú≈∆¡ª Á∆ ‹≈È Ó∂∆ Óπæ·∆ «Ú⁄
√∆ Â∂ Ó∂∂ ’ØÒ ÎÀ√Ò≈ ’È Ò¬∆ √Óª
«√¯ A-B √À«’ß‚ Á≈ √∆ «’ Ïæ√
«√æË∆ æ÷‰∆ ˛, ÷æÏ∂ √æ‹∂ Ú應∆ ˛
‹ª Ï∂’ Ò≈¿π‰∂ È∂Õ ‹Ø ÎÀ√Ò≈ Âπ√∆∫
«Í¤Ò∂ Íø‹ √≈Òª «Ú⁄ È‘∆∫ ’ √’∂
¿π‘ ÎÀ√Ò≈ ÓÀ鱧 ’∂ÚÒ A-B √À«’ß‚
«Ú⁄ ’È≈ «Í¡≈ Â∂ Ïæ√ Á∆¡ª EE
√Ú≈∆¡ª Á∆ ‹≈È Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆ ÓÀ∫
Ïæ √ «√æ Ë ∆ æ ÷ ∆ Â∂ ¿π ‘ √≈¬∆’Ò
√Ú≈ Ó∂∆ Ïæ√ ÊæÒ∂ ¡≈ «◊¡≈Õ ‘π‰
‹∂ Ó∂∆ ◊ÒÂ∆ ˛, ÓÀ∫ √˜≈ Ìπ◊‰
Ò¬∆ «Â¡≈ ‘ªÕ Âπ√∆∫ ¡≈Í ‘∆ Áæ√∂
ÓÀ ∫ A-B √À « ’ß ‚ «Ú⁄ ’∆ ÎÀ √ Ò≈
’Á≈Õ”” ÁØ « ⁄æ  ∆ «Ú⁄ ͬ∂ ‹æ ‹
√≈«‘Ï ’ØÒ ’ج∆ ‹Ú≈Ï È‘∆∫ √∆Õ
ICAGH-CAEBA
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
√ÂÒ∞‹ Á∆ √ªfi∆
«Ú≈√Â
Ú«≥Á Ú≈Ò∆¡≈
◊∞Ï≈‰∆ «Úº⁄ ‘Ú≈ ˘ ◊∞,» ‹Ò
˘ Ï≈ÏÒ ¡Â∂ ËÂ∆ ˘ Ó‘≈È ¡≥ÓÛ∆
Á≈ √Ê≈È ‘≈√Ò ‘À-ÍÚ‰∞ ◊∞» Í≈‰∆
«ÍÂ≈/Ó≈Â≈ Ë«Â Ó‘Â∞®
ÓÈ∞÷
º Á∆¡ª Ϻ‹ ˆÒÂ∆¡ª ’’∂
‹∆‰-Ê∆‰ Á∂ ’∞ÁÂ∆ √Ø Â∂˜∆ È≈Ò
ÍÒ∆ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ ËÂ∆ Óª ˘ ˜«‘
Á∆¡ª ÿ∞‡
º ª «Í¡≈ ’∂ ¿∞√ Á∂ Ò≈‚«Ò¡ª
È∂ Ó«‘Ò-Ó≈Û∆¡ª ¿∞√≈È Á∆ ’Ø«ÙÙ
’∆Â∆ ‘ÀÕ ÷∂ª «Úº⁄ ¡≥È∑∂Ú≈‘ ˜«‘ª
Á≈ «¤Û’≈¡ ’ ’∂ ¿∞√ È∂ ÁπÙÓ‰
Á∂ È≈Ò-È≈Ò «ÓºÂ ’∆«Û¡ª Á≈ Ú∆
ÿ≈‰ ’∆Â≈ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï∆¡ª Á∆ «¬‘ Úº‚∆
Âz≈√Á∆ ‘∆ ‘À «’ ¿∞‘ √º‹‰ ¡Â∂
ÁπÙÓ‰ Á∂ ¯’ ˘ √Ófi‰ «Úº⁄ ‘Ó∂Ùª
‡ÍÒ≈ ÷ªÁ∂ ¡≈¬∂ ‘ÈÕ Í≥‹≈Ï Á≈ ’≈Ò≈
ÁΩ «¬√ Á∆ Â≈˜≈ «Ó√≈Ò ‘ÀÕ ¡«‹‘∆
’Ø«ÙÙ È≈Ò Í≥‹≈Ï Á∆ √Úº¤ «¯˜≈ Ú∆
ÍzÁ«» Ù ‘∞Á
≥ ∆ ‘∆ ‘ÀÕ
ÎÀ ’ ‡∆¡ª ”⁄Ø ∫ «È’≈√ ‘Ø ‘∂
√≈«¬‰’ ÍÁ≈ʪ È∂ √≈‚∂ «ÈÓÒ
Í≈‰∆¡ª «Úº⁄ ˜«‘ ÿØÒ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ
Í≈Í∆¡ª Á∂ Í≈Í ËØ-ËØ ’∂ Í«ÚºÂ ◊≥◊≈
Ú∆ ÓÀˇ∆ ‘Ø ◊¬∆Õ Ú≈≈È√∆ ÂØ∫ ÒØ’ √Ì≈
Á∆ ⁄؉ «‹ºÂ‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á È«≥Á ÓØÁ∆
È∂ ◊≥◊≈ Á∆ √≈¯-√¯≈¬∆ ˘ ≈Ù‡∆
«ÓÙÈ Ï‰≈«¬¡≈ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï Á∂ Óπ÷
º Ó≥Â∆
Íz’≈Ù «√≥ÿ Ï≈ÁÒ ‹ÁØ∫ ‹Ò √ØÂ
Ó≥Â∆ ¿∞Ó≈ Ì≈Â∆ ˘ «ÓÒ∂ ª ¿∞È∑ª
Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈ «’ √ÂÒ∞‹ Á«¡≈ ˘
Ú∆ ◊≥◊≈ Á∆ Â˜ ”Â∂ ÍzÁÙ
» È-Óπ’Â
’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
Ï≈ÁÒ √’≈ √ÓfiÁ∆ ‘À «’
’∂∫Á «Úº⁄ ¡ÀµÈ.‚∆.¬∂. ‘؉ È≈Ò Í≥‹≈Ï
Á∂ Ì≈◊ ÷πÒ
º ∑ ◊¬∂ ‘ÈÕ ¿∞Ȫ∑ ˘ ‹≈ÍÁ≈
‘À «’ ÓØÁ∆ √’≈ Ó»‘
≥ Ó≥◊∆¡ª Óπ≈Áª
Í»∆¡ª ’∂◊∆Õ «¬√∂ Ò¬∆ ’¬∆ Ú«∑¡ª
ÂØ∫ ·ß„∂ Ï√Â∂ «Úº⁄ ͬ∂ ‘ج∂ ÓπÁ
º ∂ ‘ΩÒ∆‘ΩÒ∆ Ï≈‘ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÒØ’ √Ì≈
⁄؉ª ÁΩ≈È ÓÈ-«¬º¤Â √∆‡ª ‘≈√Ò
È≈ ‘؉ ’≈È ¡’≈Ò∆ ÁÒ ˘ ⁄≥‚∆◊Û∑
√Ó∂ ‘∞‰ Ì∞Ò
º ∂ «Ú√∂ Í≥Ê’ ÓπÁ
º ∂ Ô≈Á
¡≈¿∞‰∂ Ù∞» ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ √ÂÒ∞‹ Á≈
ÓπÁ
º ≈ ª ÍÀ ‘∂· χ∂ ¡≈¿∞‰ Úª◊ ‘À
«‹√ ˘ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ’∂∫Á ÚºÒ∫Ø «ÁºÂ≈
«◊¡≈ “ÂØ‘¯≈” Ó≥È ’∂ Íz⁄≈ ’ «‘≈
‘ÀÕ Ú∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª ⁄≈ Á‘≈’∂ Í«‘Òª
(√≥È AIGC) Í≈√ ’∆Â∂ ◊¬∂ ¡ÈßÁÍπ
√≈«‘Ï ÓÂ∂ «Úº ⁄ Ù≈ÓÒ Ó≥ ◊ ª Á∂
Óπ’≈ÏÒ∂ √ÂÒ∞‹ Á∆ √¯≈¬∆ ’È Á≈
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
11
Ú≈¡Á≈ ¿±· Á∂ Ó»≥‘ «Úº⁄ ‹∆∂ √Ó≈È
‘ÀÕ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ì≈Ú∂∫ Íπ≈‰∂ Í≥Ê’
Ó㮧 Á¡ª ˘ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ ̺Ê∂ «Úº⁄∫Ø ’º„ «‘≈
‘À «Î Ú∆ ¿∞‘ ¡ÈßÁÍπ √≈«‘Ï ÓÂ∂ Á≈
«˜’ ’È ÂØ∫ «fi‹’ «‘≈ ‘ÀÕ ÚÀ√∂ Ú∆
ÍzË≈È Ó≥Â∆ ¡Â∂ ‘Ø ’∂∫Á∆ Ó≥Â∆¡ª
È≈Ò ÓπÒ≈’≈ ’È √Ó∂∫ Óπº÷ Ó≥Â∆
¡≈ÍØ-¡≈͉∂ √»«Ï¡ª Á∆¡ª √Ó∆ ÂΩ
”Â∂ Ó≥◊ª º÷Á∂ ‘ÈÕ √Ó∆ ÓπÒ≈’≈ª
«Úº⁄ √Ó∆ Ú≈¡Á∂ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
ÁØ Ú ª «Ëª Á∂ «⁄‘«¡ª ”Â∂ √Ó∆
Óπ√’≈È ‘∞≥Á∆ ‘ÀÕ «¬‘ ÓØÈ≈Ò∆˜≈ Á∆
Óπ√’≈È Úª◊ ‘∞Á
≥ ∆ ‘À «‹√ Á≈ ¡º‹ Â’
¡È∞Ú≈Á È‘∆∫ ‘Ø √«’¡≈Õ Í≥‹≈Ï Á∆¡ª
̱ ◊ Ø « Ò’ ‘º Á ª-√‘º Á ª ÏÁÒÁ∆¡ª
‘∆¡ª ‘È «‹√ ’’∂ «¬ºÊ∫Ø Á∂ Ú≈√∆¡ª
Á∆ «’√Ó Ú∆ ÏÁÒÁ∆ ‘∆ ‘ÀÕ Á∂Ù
Á∆ Ú≥‚ ÂØ∫ Ï≈¡Á Í≥‹≈Ï Â’√∆Ó ‘Ø
«◊¡≈ «‹√ È≈Ò «¬ºÊ∫Ø Á≈ ‹ØÙ ¡Â∂ ‘ØÙ
Ú∆ Â’√∆Ó ‘Ø «◊¡≈ √∆Õ Í≥‹≈Ï∆ √»Ï≈
Ï‰È ÂØ∫ Ï≈¡Á Í≥‹≈Ï∆ «Î Ú≥‚∂ ◊¬∂Õ
Á«¡≈ Â’√∆Ó ‘ج∂ ª “«ÁÒ Á«¡≈”
Ú∆ Â’√∆Ó ‘Ø ◊¬∂Õ ‹Ø ¡√≥ÌÚ Òº◊Á≈
√∆ ¿∞‘ √≥ÌÚ ‘Ø «◊¡≈-Í≈‰∆ «Úº⁄
Ò’∆ª ÍÀ ◊¬∆¡ªÕ √ÂÒ∞‹, «‘≥Á√
π Â≈È
¡Â∂ Í≈«’√Â≈È Á«Ó¡≈È Ú«‘‰
Ú≈Ò≈ Ò◊Í◊ ADE@ «’ÒØÓ∆‡ ÒßÓ≈
Á«¡≈ ‘ÀÕ ÙÏÁ’ØÙ «Úº⁄ «¬√ ˘ ÙÂ
(√Ω) Ë≈≈ Ú«‘‰ Ú≈Ò≈ Á«¡≈ «’‘≈
«◊¡≈ ‘ÀÕ Íπ≈‰ ’Ê≈ ‘À «’ Ú«√Ù «÷∆
ÍπÂ
º  ÙØ’ È≈Ò «¬√ «Úº⁄ ‚∞Ï
º ’∂ ÓÈ
Òº◊≈ ª Á«¡≈ È∂ ¡≈͉∂ ÍzÚ≈‘ ˘
√Ω ʪ Â’√∆Ó ’ ’∂ ¿∞√ ˘ ‚∞Ï
º ‰ ÂØ∫
Ï⁄≈ «Ò¡≈ √∆Õ «¬√∂ Ò¬∆ «¬√ ˘
¡≈ÁÙ Á«¡≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘
Á«¡≈ «Âº Ï Â Á∂ Íz « √º Ë Â≈Ò
Ó≈È√ØÚ Á∂ ’ØÒ ≈Ú‰∞Á√ «Úº⁄Ø∫
«È’Ò ’∂ ’∞Ò
º ,» Ó≥‚∆, «ÏÒ≈√Íπ, Èß◊Ò,
¡≈ÈßÁÍπ √≈«‘Ï, ØÍÛ ¡Â∂ Ï≈√Â≈
«¯ؘÍπ I@@ Ó∆Ò Ú«‘≥Á≈ ‘Ø«¬¡≈
Óπ˜º¯◊Û∑ «˜Ò∑∂ «Úº⁄ «√≥Ë È≈Ò ‹≈
«ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ ØÍÛ «Ú÷∂ √ÂÒ∞‹ «’È≈∂
Ó‘≈≈‹≈ ‰‹∆ «√≥ÿ ¡Â∂ ¡≥◊∂˜
√’≈ Á«Ó¡≈È ‘ج∆ √≥Ë∆ ÓπÂ≈Ï’
«¬√ Á«¡≈ ˘ «√º÷ ¡Â∂ «Ïz«‡Ù ≈‹ª
Á∆ ‘ºÁ Ó≥«È¡≈ «◊¡≈ √∆Õ Ó‘≈≈‹≈
‰‹∆ «√≥ÿ Á∂ «‹¿∞∫Á∂ ‹∆¡ ¡≥◊∂˜
È∂ «¬√ ‘ºÁ ˘ Í≈ ’È Á≈ ‘∆¡≈ È‘∆∫
√∆ ’∆Â≈Õ Èß◊Ò «Úº⁄ «¬√∂ ÈÁ∆ ”Â∂
Ì≈÷Û≈ ‚ÀÓ Ï«‰¡≈ ‘À «‹√ ˘ Í«‘Ò∂
ÍzË≈È Ó≥Â∆ ‹Ú≈‘Ò≈Ò È«‘» È∂
¡≈Ëπ«È’ Ì≈ Á≈ Ó≥Á «’‘≈ √∆Õ
ØÍÛ ÂØ∫ «¬‘ ÓÀÁ≈È∆ «¬Ò≈’∂ «Úº⁄ ÍzÚÙ
∂
’Á≈ ‘ÀÕ ‘∆’∂ ͺ‰ ”Â∂ «¬√ Á≈
«Ï¡≈√ È≈Ò √≥◊Ó ‘∞Á
≥ ≈ ‘ÀÕ «Î «¬‘
«¯Ø ˜ Íπ  (Ì≈Â) ¡Â∂ Ï‘≈ÚÒÍπ 
(Í≈«’√Â≈È) Á∆ ‘ºÁ ω≈¿∞∫Á≈ ‘Ø«¬¡≈
Áº÷‰-ͺ¤Ó ÚºÒ Ú«‘ Â∞Á≈ ‘ÀÕ
(Ï≈’∆ √¯≈ AH ”Â∂)
ÏÒÂ∂‹ Í≥˘ Á∆ È«Ù¡ª «÷Ò≈¯ Óπ«‘≥Ó ÁΩ≈È √ÎÒ ‡Øª‡Ø ¡Â∂ ’ÀÒ◊∆ Î∂∆
ÏÒ«‹ßÁ √ßÿ≈
BI ‹± È È± ß ◊π  ± È≈È’ «ÓÙÈ
’ÀÈ∂‚≈ ÚÒØ∫ ÙÀ∆‚È ’≈Ò‹ ÏÀ∫͇È
Á∂ ÓÀÁ≈Ȫ «Ú⁄ ‚æ◊ ÍzÂ∆ ÒØ’ª ȱß
√π ⁄ ∂  ’È Ú≈√Â∂ «¬’ «ÚÙ≈Ò
√Ó≈◊Ó ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «‹√ «Ú⁄
‘Ø ◊Â∆«ÚË∆¡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‚æ◊
Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆ Á∂‰ Ò¬∆ √z∆ ÏÒÂ∂‹
Íø鱧 鱧 «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ Íø‹≈Ï ”⁄Ø∫ √æ«Á¡≈
«◊¡≈Õ ¡◊Ò∂ «ÁÈ C@ ‹± È È± ß
’ÀÈ∂‚∆¡È ÍzÀÙ ◊πæÍ ÚÒØ∫ ’ÀÈ «√æ˱
Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Ú⁄ ’ÀÒ◊∆ Á∂ ‹ÀÈ√√
√À∫‡ «Ú⁄ «¬’ Úæ‚∆ «¬’æÂÂ≈ ’∆Â∆
◊¬∆Õ ÏÒÂ∂‹ Íø鱧 È∂ ’ÀÈ∂‚≈ Á∂ Úæ÷Úæ÷ Ù«‘ª «Ú⁄ ‚æ◊ Ú◊∆ È≈Óπ≈Á
«ÏÓ≈∆ Ï≈∂ ÏÛ∆ ÁÒ∂∆ Â∂ «È‚Â≈
È≈Ò ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ Í∂Ù ’∆Â∂Õ «‹Ê∂
¿πÈ∑ª È∂ ÒØ’ª 鱧 «¬√ È≈Óπ≈Á «ÏÓ≈∆
ÂØ∫ ¤π‡’≈≈ Í≈¿π‰ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ ¿πÊ∂
Íø鱧 È∂ ÒØ’ª 鱧 ÏÛ∂ √ı ÙÏÁª «Ú⁄
«’‘≈ «’ Íø‹≈Ï ÂØ∫ ¡≈¬∂ Ò∆‚ª Á∂
◊Ò∆∫ ‘≈ Í≈¿π‰ Á∆ Ï‹≈¬∂ ¿πÈ∑ª ȱß
«¬√ È≈Óπ≈Á «ÏÓ≈∆ 鱧 ‹Û∑ª ÂØ∫ Íπ應
Ò¬∆ Әϱ ’Ø ¡Â∂ È≈Ò ‘∆ ’ÀÈ∂‚≈
«Ú⁄ ¸‰∂ ‘ج∂ ¡≈͉∂ ÈπÓ≈«¬ß«Á¡ª ȱß
«¬√ Á∂ «÷Ò≈¯ ¡≈͉∆ √’≈ «Ú⁄
ÓÂ∂ Í≈¿π‰ Ò¬∆ «’‘≈Õ
’ÀÒ◊∆ Á∂ ‹ÀÈ√√ √À∫‡ «Ú⁄ ÏÛ∂
√∆«Ó √Ó∂∫ «Ú⁄ º÷∆ «¬√ Ó∆«‡≥◊ «Ú⁄
’ÀÒ◊∆ Ó∆‚∆¡≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
ÒØ’ ÏÛ∂ ¿∞ÂÙ≈‘ È≈Ò Í‘∞⁄
≥ Õ∂ ÏÒÂ∂‹
Í≥˘ ‘Øª «¬º’ ͺÂ’≈ Á∂ ÂΩ ”Â∂ Í≥‹≈Ï
Á∆ È«Ù¡ª «Ú⁄ ◊ÒÂ≈È ‹Ú≈È∆,
È«Ù¡ª Á∆¡ª Úº‚∆¡ª-Úº‚∆¡ª ÷∂ͪ Á≈
’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ ¬∂¡ÍØ‡ª ÂØ∫ Ϋۡ≈ ‹≈‰≈
¡Â∂ ⁄≥Á ’∞ ÒØ’ª Á≈ «¬√ È≈Ò ‹∞Û∂ ‘؉≈
√≈∂ Í≥‹≈Ï∆ Ì≈¬∆⁄≈∂ ˘ ÏÁÈ≈Ó ’È
Á≈ ’≈È Ï‰È ˘ Áπ÷Á≈¬∆ Áº«√¡≈Õ
√ث¡ª Áπ¡≈≈ ’∆Â∂ √Ú≈Òª Á∂ ¿∞‘Ȫ
ÏÛ∆ ◊≥Ì∆Â≈ È≈ ‹Ú≈Ï «ÁºÂÕ∂
ÏÒÂ∂‹ ͢ Á∆ √π‰∆ ‘ج∆ ◊ºÒ
Â∂ √≈‚≈ «Î’
’πÒ‹∆ Ó≈È
«√º÷ «Ú√≈ ‚∂¡ Á≈ Íz◊
Ø ≈Ó ¡º‹
«Í¤Ò∂ √≈Ò È≈ÒØ ∫ «˜¡≈Á≈ Ì«¡≈
‘Ø«¬¡≈ √∆Õ ÁπÍ«‘ Á∂ «¬º’ Ú‹∂ Ϻ«⁄¡ª
Á∆¡ª √ÍØ‡√, ¡ÊÀÒ«À ‡’√ ⁄Ò ‘∆¡ª
√È Â∂ Òß◊ Ú∆ ⁄Ò «‘≈ √∆Õ ’¬∆
‡Øª‡Ø Á∂ Ó∆‚∆¡≈ ’Ó∆ «ÓÒ∂, «‹È∑ª «Ú⁄Ø∫
√π÷«Ó≥Á ‘≥√≈, «ÁÒÏ≈◊ ⁄≈ÚÒ≈,
⁄È‹∆ Ï≈Û Â∂ «’zÍ≈Ò ’≥ÚÒ Óπ÷
º
√ÈÕ ‘Ø Ú∆ ‘؉◊∂ Í «¬’æ· «˜¡≈Á≈
‘؉ ’’∂ Ó∂Ò È‘∆∫ ‘Ø √«’¡≈Õ «Úº’ «„ÒØ∫
Â∂ ◊∞Ï÷Ù «√≥ÿ ÓºÒ∆ Ú∆ √ÈÕ ÒØ’
ÏÒÂ∂‹ ͢ ˘ √π‰È Ò¬∆ ¿∞Â≈ÚÒ∂ √È,
√Ø «Â≥È ’∞ Ú‹∂ Á∂ ¡≈√ Í≈√ ÏÒÂ∂‹
͢ √‡∂‹ ”Â∂ ¡≈¬∂Õ
ÚÁ∂ Ó∆∫‘ «Ú⁄ Ú∆ «Î’Ó≥Á ÒØ’
√π‰Á∂ ‘∂Õ «¬º’ Ú≈ Â∂ «¬‘Ø «È⁄ØÛ
«È’ÒÁ≈ ‘À «’ ÏÒÂ∂‹ ͢ Á≈ ’ÁÓ
Ï‘∞ ‘∆ √≈Ê’ Â∂ ¡Ê ÌÍ» ‘ÀÕ
«¬‘ √Ó∂∫ Á∆ ÒØÛ Â∂ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∆ Í∆Û∑∆
Ò¬∆ √≈‚∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ Á≈ «‘º√≈ ‘ÀÕ «‹ºÊ∂
ÒØÛ «¬√˘ Ø’‰ Á∆ ‘À ¿∞µÊ∂ «¬√ Ï≈∂
Â∂ √Ó≈«‹’ ’Áª ’∆Óª Ï≈∂ ◊ºÒ
’È Á∆ Ú∆ ¿∞ÂÈ∆ ‘∆ ÒØÛ ‘ÀÕ È«Ù¡ª
Á≈ ∞fi≈È ÍÀÁ≈ ‘∆ «’¿∞∫ ‘∞Á
≥ ≈ ‘À? ¿∞‘
«’‘Û∂ ’≈‰ ‘È «‹È∑ª È∂ Í≥‹≈Ï∆
Ó≈È«√’Â≈ «Ú⁄ ˜«‘ ÿØÒ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ
¡≈˙ «¬√ Ï≈∂ √Ó»«‘’ ÔÂÈ ’∆¬∂Õ
ÏÀ∫Í‡È Á≈ «¬’æ·
’ÀÒ◊∆ Á≈ «¬’æ·
√Ó≈«‹’ Ì≈¬∆⁄≈∂ Á≈ √≥  ∞ « ÒÈ
«Ú◊Û‰≈, «¬√Á≈ Úæ‚≈ ’≈È ‘ÀÕ ÈÙ≈
√Á≈ «È≈Ù≈ «Ú⁄Ø∫ ‘∆ ‹ÈÓ ÒÀ∫Á≈ ‘À Â∂
«Î Ú∂÷«Á¡ª ‘∆ Ú∂÷«Á¡ª √Ó≈‹ Á∂
‘º‚ª ˘ ÷≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ÿÛ∆ Á∆ ÁπÁÙ≈,
√≈Òª º ’ ÒÓ’ ‹ªÁ∆ ‘À Õ ¡º ‹
ÍzÊ≈«Ó’Â≈ «Ú⁄ ÷Û∑∆ «¬‘ √Óæ«√¡≈
¡≈͉∂ ‹∞ ¡ ≈Ï Ó≥ ◊ Á∆ ‘À Õ √π ¡ ≈Ò
«È≈Ù≈ Á≈ ‘À ‹∞¡≈Ï √Ó≈‹ È∂ Á∂‰≈
‘ÀÕ «’‘Ø «‹‘≈ √Ó≈‹ «√‹‰≈ ‘À?
«¬√Á≈ ÎÀ√Ò≈ Ú∂Ò∂ Á∆ Í∆Û∑∆ ’Á∆
¡≈¬∆ ‘À È‘∆∫ ª «¬«Â‘≈√ Í∆Û∑∆ ˘ ‘∆
’≈Ò∂ ¡º÷ª È≈Ò «Ò÷‰ ÂØ∫ ’Â≈«¬¡≈
È‘∆∫Õ
Ó≥◊, «√ Á∂ Óπ’‡ Á∆ È‘∆∫ √◊Ø∫,
ÁÚ≈˜∂ Â∂ ‘Ø ‘∆ Á√Â’ Á∆ ‘ÀÕ «¬º’
«¬º ’ Ï» ≥ Á È≈Ò ‘∆ ÿÛ≈ ÌÁ≈ ‘À Õ
Â∞‘≈‚≈ «Î’ «¬√ √Óæ«√¡≈ ˘ ÒØÛ∆∫Á≈
‘À, ‹’Ø Â’Ø «Ú⁄ √Óª «È’Ò «‘≈ ‘ÀÕ
√Óª Â∂ «¬ÂÈ≈ ’≈Ò≈ ‘À «’ ¿∞Á≈‘‰≈
√π‰È Á∆ Ú∆ Ú∂‘Ò È‘∆∫ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆Õ
√Óª «‘≥«Á¡≈ ’∆Â∆ ’Ø«ÙÙ ‘∆ √≈Ê’
‘Ø √’Á∆ ‘À È‘∆∫ ª Í≥‹≈Ï Á≈ ¿∞‘
«÷Â≈ ‹Ø √≈‚∆ ’Ó Ì±Ó∆ ‘À Â∂ ¿∞‘Ø
Í≥‹≈Ï ‹ÁØ∫ ÚË ’∂ ‘∞‰ ’ÀÈ∂‚≈ º’
Í‘∞⁄
≥ «◊¡≈ ‘À ª «¬√Á∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ Ú∆
¿∞Ȫ∑ Â∂ ‘À ‹Ø ¡≈͉∂ Â∂ ¡≈͉∆ Í∆Û∑∆
Á∆ ÷πÙ‘≈Ò∆ Ò¬∆ ¡≈¬∂ ‘ÈÕ √Ø ÁØ√ÂØ
«¬’æ·∂ ‘Ø’∂ ‘≥ÌÒ≈ Ó≈È Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
12
‹∆ ¡≈«¬¡ª, Íz.Ø ‹À Í≈Ò ‹∆
«Í¤Ò∂ «ÁȪ «Ú⁄ √π«ßÁ «◊æÒ
(⁄± ‘ Û⁄æ ’ ) Á∂ ÿ ‹À Í ≈Ò «√ß ÿ Íz Ø .
√≈«¬ß √ ’≈Ò‹ ‹◊≈™ ȱ ß
÷πÙ¡≈ÓÁ∆Á ’«‘‰ Ò¬∆ «¬’ «ÚÙ∂Ù
√Ó≈◊Ó æ«÷¡≈ «◊¡≈Õ √π«ßÁ «◊æÒ
¿πÈ∑ª Á≈ «Ú«Á¡≈Ê∆ ˛Õ «¬‘ √Ó≈◊Ó
Óπ  ÙÁ-Óπ  ∆Á (◊π  ± - ⁄∂ Ò ∂ ) «ÙÂ∂ Á∂
√«Â’≈ Á≈ «¬˜‘≈ «⁄ßÈ∑ √∆Õ «¬√
ÓΩ ’ ∂ Íz Ø Î À √  √≈«‘Ï ÂØ ∫ ÍÛ∑ ∂ Â∂ ¿π √
’≈Ò‹ ÂØ ∫ Í«‘Òª Á∂ ÍÛ∑ ∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á≈ ªÂ≈ Òæ◊ «◊¡≈Õ
÷πÙ¡≈ÓÁ∆Á ’«‘‰ Ò¬∆ ’¬∆ ¡ıÏ≈
ÈÏ∆√, ‡∆.Ú∆. ⁄À È Ò Á∂ √ß ⁄ ≈Ò’,
Íz Ø Î À √ , Ò∂ ÷ ’, Ïπ æ Ë ∆‹∆Ú∆ Â∂ ‘Ø 
¿πÿ∆¡ª Ù÷√∆¡Âª Í‘πß⁄∆¡ª ‘ج∆¡ª
√ÈÕ «Í¡≈∆ ± ‘ ‹À Í ≈Ò Ò¬∆ √Ì
Á∆¡ª Ï≈‘ª ¡æ‚∆¡ª ‘ج∆¡ª √ÈÕ ¿π‘
‘ «¬’ 鱧 ‹æÎ∆ Í≈ ’∂ «ÓÒ∂ «‹Ú∂∫
¡≈͉∂ ¡≈Í«‰¡ª ȱ ß «ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ
ÍÒª «¤‰ª «Ú⁄ ‘∆ ¿π‘ √Ì Íz≈‰∆¡ª
Á∂ «ÁÒª «Ú⁄ ¿π   ◊¬∂ Õ «’√∂
Ù÷√∆¡Â 鱧 ‹∆ ¡≈«¬¡≈ ’«‘‰ Ò¬∆
ÿ ¡ßÁ ¡æ‚∂ Úæ‚∂ «¬’æ· Á≈ ‘؉≈,
Ù≈«¬Á ’ÀÈ∂‚≈ Á∆ Í«‘Ò∆ ¿πÁ≈‘‰
‘ØÚÕ∂
«¬√ «¬’æ · ȱ ß √ß ‹ ∆Á◊∆ Á∂ ‰
Ò¬∆ √‡∂‹ Á≈ ÍzÏßË ’∆Â≈ «◊¡≈Õ Íø‹ª
Á≈ ÍzË≈È◊∆ Óß‚Ò «Ï·≈«¬¡≈ «◊¡≈
«‹√ «Ú⁄ Óπæ÷ Ó«‘Ó≈È ÍzØ. ‹ÀÍ≈Ò «√ßÿ
Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ ËÓ ÍÂÈ∆ ÍzØ. √π«ßÁ
’Ω «◊æÒ, ’≈Ó∂‚ ¡ÚÂ≈ «√ßÿ, ÍzØ.
‹ß ◊ ∆ «√ß ÿ ’≈‘ÒØ ∫ , ‹ÈÀ Ò «√ß ÿ
¡æ ⁄ Ú≈Ò √ÈÕ √‡∂ ‹ √’æ   Á∆
«˜ß Ó ∂ Ú ≈∆ ÏÒÁ∂ Ú «√ß ÿ √«‘Á∂ Ú È∂
«ÈÌ≈¬∆Õ ÏπÒ≈«¡ª «Ú⁄ ÍzØ. √π«ßÁ
’Ω «◊æÒ, ÍzØ. ‹ß◊∆ «√ßÿ ’≈‘ÒØ∫,
‹ÈÀ Ò ¡⁄Ú≈Ò, ‘π « ß Á  ‘π ß Á Ò,
‘Ïß √ «√ß ÿ √ß Í ≈Á’ “√Ø ’ ≈ª Á∆
¡≈Ú≈˜”, ⁄È‹∆ Ï≈Û ‡∆. Ú∆.
⁄ÀÈÒ, ÍzØ. Íz«ÚßÁ‹∆ «√æ˱, ‘⁄ß√
Ï≈√∆, ÏÒ‹∆ ’Ω, √π÷Á∂Ú Ë≈Ò∆Ú≈Ò
È∂ Ì≈◊ «Ò¡≈Õ
Úæ÷-Úæ÷ ÏπÒ≈«¡ª ÚÒØ∫ ÏØÒ«Á¡ª
ÍØ.z ‹ÀÍ≈Ò «√ßÿ Á∂ ‹Ø Íæ÷ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂,
¿π È ∑ ª «Ú⁄ ¿π ‘ ⁄ß ‚ ∆◊Û∑ - Íø ‹ ≈Ï
’≈Ò‹√ Ô±È∆¡È Á∂ Á∂ ÂØ∫ ⁄Ò∂ ¡≈
‘∂ ÍzË≈È ‘ÈÕ «Ú«Á¡≈Ê∆ Î߇ ÚÒØ∫
ÍzØ. √≈«‘Ï Á≈ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È≈Ò
«ÿ˙ «÷⁄Û∆ ‘Ø ‰ Á∂ √π Ì ≈¡ Á≈
«Ú√Ê≈ͱÚ’ Úȉ ‘Ø«¬¡≈Õ ¿πÈ∑ª
Á∂ √«‘Í≈·∆ ‘∂ Íz Ø . √≈«‘Ï≈È È∂
¡≈͉∆¡ª «Èæ’∆¡ª «Èæ’∆¡ª Ô≈Áª
≈‘∆∫ ¿π ‘ Ȫ Á∂ Úæ ‚ ∂ ◊π ‰ ª Ï≈∂
‹≈‰’≈∆ «ÁæÂ∆Õ ‹ÈÀÒ ¡æ⁄Ú≈Ò È∂
ÍzØ. √≈«‘Ï È≈Ò ¡≈͉∆¡ª ‘ج∆¡ª
ÓπÒ≈’≈ª √ªfi∆¡ª ’∆Â∆¡ªÕ ÁØ ÿø‡∂
⁄æÒ∂ √Ó≈◊Ó «Ú⁄ ¿π‘Ȫ Á∆ Ù÷√∆¡Â
鱧 ¿πÌ≈È Ú≈Ò∂ Ï‘π √≈∂ ‘Ø Íæ÷
Ú∆ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂Õ
«¬‘ Îß’ÙÈ ¿π√ √Ó∂∫ √≈«‘Â’
ω «◊¡≈ ‹ÁØ∫ ÍzØ. ‹ÀÍ≈Ò Á∂ √«‘Í≈·∆
ÍzØ. ’Ú∆ ◊πÏ÷Ù Ìß‚≈Ò È∂ ¡≈͉∆
’«ÚÂ≈ Í∂Ù ’∆Â∆Õ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆
ÍzØ. √π«ßÁ ’Ω «◊æÒ È∂ ¡≈͉∆¡ª
ȘӪ √Ø « ¡ª È≈Ò √ªfi∆¡ª
’∆Â∆¡ªÕ ‘Ø Ú∆ ’¬∆ ’Ú∆ Íø‚≈Ò
«Ú⁄ ‘≈˜ √È Í √Ó∂∫ Á∆ ÿ≈‡ ’≈È
√ث¡ª È≈Ò √ªfi È≈ Í≈ √’∂Õ
¡ß  «Ú⁄ Íz Ø . ‹À Í ≈Ò «√ß ÿ
√Ø « ¡ª Á∂ ± Ï ± ‘Ø ¬ ∂ √Ó≈‹ «Ú⁄
«Ú⁄È Ò¬∆ «¬’ ⁄ß◊∂ ÓÈπæ÷ ’ØÒ ‹Ø
◊π‰ ‘Ø‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È, ÍzØ. √≈«‘Ï È∂
¿π‘Ȫ Èπ’«Â¡ª 鱧 ¿πÌ≈«¡≈Õ ¿π‘Ȫ
¡≈͉∂ ’ªÂ∆’≈∆ «Ú⁄≈ª Á≈
«Í¤Ø’Û Áæ«√¡≈ ¡≈͉∂ Ï≈Ï≈ ‹∆ Á∂
‹∆ÚÈ È±ß «Ï¡≈«È¡≈ ‹Ø «¬È∑ª Á∂ Óπæ÷
ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡æ‹ Âæ’ Íz∂ ‰≈ √Ø ⁄æÒ∂ ¡≈
‘∂ ‘ÈÕ Ï≈Ï≈ ‹∆ Óπ˜≈≈ Ò«‘ Ú∂Ò∂
¿πÿ∂ Á∂Ù Ì◊ √È, «‹È∑ª È∂ Óπ˜≈«¡ª
鱧 Ú≈‘∆ ‘∂·Ò∆ ˜Ó∆È Á∂ Íæ’∂ Ó≈Ò’
ω≈¿π‰ ÒÁ≈ ÿØÒ Ò«Û¡≈ √∆Õ AIEB
«Ú⁄ Óπ˜≈≈ Ò«‘ Á≈ ¡ßÁÒ
Ø È ¿π√ √Ó∂∫
÷ÂÓ ‘Ø«¬¡≈ √∆ ‹Á Ú≈‘∆’≈ª ȱß
¡≈͉∆ ÌØ∫«¬ Á∂ Íæ’∂ ‘æ’ «ÓÒ ◊¬∂ √ÈÕ
«¬√ ¡ßÁÒ
Ø È ÁΩ≈È Ï≈Ï≈ ‹∆ 鱧 ¡≈͉∆
˜Ó∆È «ÂßÈ Ú≈ ’π’ ’Ú≈¿π‰∆ ͬ∆
Í «Í¤∂ È≈ ‘‡∂Õ
¡≈÷
«Ú⁄
¡≈͉∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ÂØ∫ «ÓÒ∂ √«Â’≈ «Ú⁄
√Ì Á≈ ËßÈÚ≈Á ’∆Â≈ Â∂ ÷≈√ ÂΩ
”Â∂ √π « ß Á  «◊æ Ò Á≈ «‹È∑ ª È∂ Íz Ø .
√≈«‘Ï È±ß ¡≈͉∂ ÚÒØ∫ Ú∆˜≈ ÿæÒ ’∂
√æ«Á¡≈ «◊¡≈ √∆Õ √Óπæ⁄∂ ÂΩ ”Â∂ √Ì
Á∂ ËßÈÚ≈Á Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù ÙÏÁª Á∆ ÚÂØ∫
’∆Â∆Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
13
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
14
“¡√∆∫ ‘ª √≈∂ Ì◊ «√≥ÿ” Â∂ “√«‘Ó Á∂ ÍÒ” È≈‡’ª «Ú⁄Ò∆ Úæ÷Ø Úæ÷∆ «ÁzÙ‡∆ Â∂ ‚≈«¬√ÍØ«’ √≥ÁÌ
’∞Ò‹∆ Ó≈È
‹» È BA, «ÁÈ ¡À  Ú≈ ˘
Í∆¡√È «Ê¬∂‡ ‘≈Ò «Ú⁄, “⁄∂ÂÈ≈
’Ò⁄Ò √À∫‡” √≥√Ê≈ ÚÒØ∫ ÁØ È≈‡’
Ú∂ ÷ ‰ Á≈ ÓΩ ’ ≈ «Ó«Ò¡≈Õ Í«‘Ò≈
È≈‡’ √∆ “¡√∆∫ ‘ª √≈∂ Ì◊ «√≥ÿ”
‹Ø √Â∆Ù ÚÓ≈ ‚≈. ‹∆ Á≈ «Ò«÷¡≈
Â∂ ‚≈«¬À’‡ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ
Á»‹≈ “√«‘Ó Á∂ ÍÒ” È≈‘ «√≥ÿ
¡Ω ‹ Ò≈ Á≈ «Ò«÷¡≈ Â∂ ¡ÚÂ≈
¡Ω‹Ò≈ Á≈ ‚≈«¬À’‡ ’∆Â≈ ‘Ø«¬¡≈
√∆Õ ÁØ Ú ª È≈‡’ª Á∆ ¡≥   ËÚÈ∆
Ì≈Ú∂∫ «¬º’Ø √∆, Í Í∂Ù’≈∆ Á≈ Ú‚≈
Î’ √∆Õ “¡≥ Á ≈˜È ÁØ ’∞ √≈Ò
Í«‘Òª È≈‘ «√≥ÿ ¡Ω‹Ò≈ Â∂ ⁄∂ÂÈ≈
’Ò⁄” √À∫‡ ÚÒØ∫ È≈‡’ “‚≈Òª
Á∆ ÁΩÛ” Ú∂÷‰ Á≈ Ú∆ ÓΩ’≈ «Ó«Ò¡≈
√∆Õ √«‘Ó Á∂ ÍÒ È≈‡’ Ú∆ ¿∞ √
È≈‡’ Á∆ ¡◊Ò∆ ’Û∆ Ú‹Ø ∫ ‘∆
Ú∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À, «‹ºÊ∂ √≥ÏØ«ËÈ∆
ÙÀÒ∆, ÁØ Í∆Û∑∆¡ª Á∂ √≥Ú≈Á ˘ ÎØ’√
«Ú⁄ «Ò¡≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ √≥Ú≈Á Á∆ ÿ≈‡
È≈Ò ‘∆ Í∆Û∑ ∆ Í≈Û≈ ÚË «‘≈ ‘À Õ
«’Â≈Ï Á∆
ÿπ‚ß ¸’≈¬∆
¡≈¿∞ «Ú⁄≈ ’Á∂ ‘ª √≥Ú≈Á Á≈ «¬‘
Â≈‰≈ Ï≈‰≈ ‚≈«¬√ÍØ  ≈ Á∂ √≥ Á Ì
«Ú⁄ «’Ú∂ ∫ ◊Â∆Ù∆Ò ‘∞ ≥ Á ≈ ‘À Â∂
«¬√Á∆ ¡È∞’»ÒÂ≈ Á∂ ’∆ Í√≈ ‘È?
‚≈«¬√ÍØ≈ Á≈ Ù≈Ï«Á’ ¡Ê ‘À
Ó≈Â-̱ Ó ∆ ÂØ ∫ Á»  ‹≈‰ Á≈ Ì≈ÚÕ
‚≈«¬√ÍØ  ≈ Á≈ «˜’ ’È≈ ª
’’∂ Ò≈˜Ó∆ ‘À «’¿∞∫«’ ÁØÚ∂∫ È≈‡’
«¬√∂ ‘∆ Ì≈Ú ˘ «ÁzÛ √≥’ÒÍ ’Á∂
‘È Ì≈Ú∂∫ ÁØÚª Á∆ «ÁzÙ‡∆ Úæ÷Ø-Úæ÷∆
‘ÀÕ «¬‘ «ÁzÙ‡∆ √Ó≈ÈßÂ È‘∆ ‘À «¬√
Ò¬∆ ÁØ Ú ª «Áz Ù ‡∆¡ª È≈Ò √«‘ÓÂ
È‘∆ ‘Ø«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ «’¿∞∫«’ ÁØÚª
Á∂ √≥ÁÌ Ú÷∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ÁØ Ú ∂ ∫ È≈‡’ √≈‚∆ Í∆Û∑ ∆
È≈Ò √Ï≥ « Ë ‘È Â∂ ÈÚ∆ Í∆Û∑ ∆
Ú≈√Â∂ ‘∆ ÁØÚ∂∫ È≈‡’ ¡≈ÍØ ¡≈͉∆
◊ºÒ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ¡º‹ Á≈ «ÁÈ Á≈
«Á√«‘ºÁ≈ «’‘Û≈ ‘À? √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂
«¬‘ ÍzÙÈ ¿∞ÂÈ≈ ‘∆ ˜»∆ ‘À «‹ÂÈ≈
¡≈͉≈ ÿ ω≈ ÒÀ‰≈ Â∂ ¿∞√Á∆¡ª
«˜≥ Ó ∂ Ú ≈∆¡ª ¿∞ · ≈ ÒÀ ‰ ≈Õ √Ï
«Ú¡≈Í’Â≈ √≈˘ Ï∂ « Ù’ «Íº ¤ ∂ ÒÀ
‹ªÁ∆ ‘À «‹ºÊØ∫ ¡√∆∫ Â∞∂ ‘ª Â∂ «‹ºÊ∂
Í‘∞≥⁄∂ ‘ª ¿∞µÊ∂ ¬∂Ò∆¡È˜ Á≈ ’ج∆ «Ï≥Ï
È‘∆ ÏÒ«’ Í«‘Òª ÂØ ∫ ‘∆ Ú«√¡≈
‘Ø « ¬¡≈ √≈‚≈ ¿∞ ‘ √Ó≈‹ ‘À ‹Ø ⁄
«Ó⁄ «◊¡≈ ‘À ‹ª ⁄‰ «Ó⁄‰ Á∂
¡≈‘ «Ú⁄ ‘ÀÕ √≈‚∂ ˜Ó∆ Á∂ Ó≈Í
Á≥‚ ÈÚ∂∫ ¿∞√È∂ Ò≈˜Ó∆ ‘È Â∂ ¿∞‘
«’‘Û∆¡≈ Ë≈È≈Úª ‘È «‹È∑ ª È∂
√≈‚∂ ¡⁄∂  «Ú⁄ ¡≈͉∆ ‹◊∑ ≈
ÏÈ≈¿∞ ‰ ∆ ‘À Õ √≈‚∆ ¡≈¿∞ ‰ Ú≈Ò∆
Í∆Û∑∆ Á∂ √π⁄∂ «Ú⁄ ¡≈͉≈ ¡⁄∂Â
«’√Â∑ ª ÿØ « Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Â∂
¿∞‘ «’√ ‘ºÁ º’ ˜»∆ Â∂ Íz√≥◊’
‘À?
√Ω÷∂ ÙÏÁª «Ú⁄ ’«‘≥‰≈ ‘ØÚ∂ ª
’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ ÁØ Í∆Û∑ ∆ ¡ª ‘È
Â∂ ¿∞ È ∑ ª «Ú⁄ ’∞ fi ¡À √ ≈ ¿∞ √ «¡≈
‘Ø«¬¡≈ ‘À «‹√˘ √Ófi‰ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ
‹∂ «¬√˘ √≥÷∂Í ’È≈ ‘ØÚ∂ ª ’«‘
√’Á∂ ‘ª «’ ¡√∆∫ ¡≈͉∆ Íz Ú ≈È
⁄Û∑ ‘∆ Í∆Û∆ È≈Ò √≥ Ú ≈Á «’Ú∂ ∫
’È≈ ‘À Â∂ «’‘Û∆¡≈ Í√«ÊÂ∆¡ª
«Ú⁄ ’È≈ ‘À ? «¬º ’ Ò≈«¬È «Ú⁄
’«‘‰≈ ‘Ø Ú ∂ ª ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’
¡√∆∫ ¡≈͉∂ Ϻ « ⁄¡ª È≈Ò √≥ Ú ≈Á
«’Ú∂∫ ⁄≈¿∞‰≈ ‘À?
Ϻ « ⁄¡ª √≥ ◊ √≥ Ú ≈Á È≈Ò ‘∆
√Ï≥«Ë ‘È «¬‘ ÁØÚ∂∫ È≈‡’Õ Ì≈Ú∂∫
«ÚË≈, »Í’ ͺ÷ Â∂ √≥Ú≈Á Á≈ „≥◊
Ú÷Ø Ú÷≈ ‘À Í «¬º’ √ªfi ‘À ‹Ø ÍzÂ÷
«Á√Á∆ ‘À Â∂ ¿∞ ‘ ‘À Ï«⁄¡ª È≈Ò
√≥Ú≈Á ⁄≈¿∞‰ Á∆ «ÚË∆ Â∂ «¬√˘
‚≈«¬√ÍØ«’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ‘∆ √Ó«fi¡≈
‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
’≈Ò
Ó≈’√
Á≈
‚≈«¬ÒÀ ’ ‡∆’Ò ÓÀ ‡ ∆«¡«Ò˜Ó Á∂
¡È∞ √ ≈, ’Ø ¬ ∆ Ú∆ √Ó≈‹, ÁÙÈ,
«¬’≈¬∆ √≥Í»È ‘؉ ÂØ∫ ÎΩÈ Ï≈Á ‘∆
√≥Ú≈Á («ÚØË∆ √≥Ú≈Á) Á∂ ÿ∂∂ «Ú⁄
¡≈ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ Ó≥ȉ≈ «¬‘ ‘À «’ «¬‘
Ò◊≈Â≈ ÚÂ≈≈ ‘À, ÚÂÓ≈È ÂØ∫
Ì«Úæ÷ Á≈ Â∂ ̱’≈Ò ˘ ‹≈‰«Á¡ª
‘Ø « ¬¡ªÕ Â≥ Á ∞ √ Â∆ «ÏÈ∑ ª √Óª
◊Ú≈«¬¡ª Ò◊≈Â≈ √≥Ú≈Á È≈Ò ‘∆
√≥ÌÚ ‘À Â∂ ¿∞‘ Ú∆ ÈÚ∂∫ ÍzÂ∆Ó≈Ȫ
È≈ÒÕ
¡≈¿∞ «Ú⁄≈ ’∆¬∂ «’ È≈‡’ª
Á∂ ¿∞ ‘ «’‘Û∂ ͺ ÷ ‘È ‹Ø «¬È∑ ª ˘
«¬º ’ √»   «Ú⁄ Ú∆ Ï≥ È Á∂ ‘È Â∂
Úæ÷Ø-Úæ÷∆ «ÁÙ≈ ÚºÒ Ú∆ ÒÀ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ª «¬È∑ª È≈‡’ª Á∂
«Íº¤∂ ÁØ Ù÷√∆¡Âª ‘Èó√Â∆Ù ÚÓ≈
Â∂ È≈‘ «√≥ÿ ¡Ω‹Ò≈Õ √Â∆Ù ÚÓ≈
√≈‚∂ Í≥‹≈Ï∆ Ì≈Ù≈ Á∂ «ÎÒ≈√Î ‘È
Â∂ ¿∞È∑ª Á≈ È≈Ó ‘∆ √«Â’≈ «√‹‰
Ò¬∆ ’≈Î∆ ‘À Õ Í«‘Ò∆ Ú≈ ÓÀ ˘
’À È ∂ ‚ ∆¡È √≈«‘ √Ì≈ Á∆ Ó∆«‡≥ ◊
«Ú⁄ √π‰È Á≈ ÓΩ’≈ «Ó«Ò¡≈ √∆Õ ÏÛ∂
‘∆ È≈Í∂ - ÂØ Ò ∂ ÙÏÁ Â∂ ÙÏÁª Á∆
Â≈√∆ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ √∆ Â∂ Í«‘Ò∆ ‘∆
Ú≈ ¿∞È∑ª Á∆ Ù÷Ù∆¡Â Â∞‘≈‚∂ √π⁄∂Â
˘ ‡∞≥Ï ÒÀ∫Á∆ ‘ÀÕ
È≈‘ «√≥ÿ ¡Ω‹Ò≈, «¬º’ ¡À√≈
ÈΩ‹Ú≈È ‘À ‹Ø √Á≈ ‘∆ ≥◊ Ó≥⁄ È≈Ò
‹∞«Û¡≈ «‘≈ ‘À Â∂ √Ó∂∫ √Ó∂ √Ó≈‹
Íz  ∆ ¡≈͉∆ «˜≥ Ó ∂ Ú ≈∆ ˘ Ó«‘√» √
’Á≈ «Ó‘È È≈Ò È≈‡’ «Ò÷Á≈,
’Á≈ Â∂ ‘Ø∫Á «Ú⁄ «Ò¡≈¿∞‰ Ò¬∆
«’z¡≈Ù∆Ò «‘≈ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï∆ Á≈ ≥◊
Ó≥⁄ Ì≈Ú∂∫ «¬ÂÈ≈ Ó’Ï»Ò È‘∆∫ ‘Ø«¬¡≈
Í ‡ª‡Ø Á∂ √≈∂ ‘∆ ≥◊ ’Ó∆, ÒØ’ª
˘ È≈‡’ ‘≈Ò «Ú⁄ «Ò¡≈¿∞‰ Ò¬∆
Ú∆ ¿∞ÂÈ∆ ‘∆ «ÙÁ È≈Ò ’≥Ó ’Á∂
‘È «‹ÂÈ≈ ¿∞ ‘ È≈‡’ ÂØ ∫ Í«‘Òª
’Á∂ ‘ÈÕ ¿∞È∑ª Á∆ «¬‘ Í‘∞≥⁄ ‘∆
‘ Ú≈ ‘≈¿∞ √ Îπ Ò Á∂ » Í «Ú⁄
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘À, ‹Á «’ ‘؉≈ Â∂
‹◊‹∆ «√ßÿ Ò≈«¬ÒÍπ∆ Á∆ ‹∆ÚÈ∆ «¬’ «¬È’Ò≈Ï∆ Á≈ √¯
BA ‹± È «ÁÈ Ù«È⁄Ú≈ ȱ ß
Ó≈√‡ ÓÒ’∆ «√ß ÿ ÏÓ∆ Á∆
¡ß◊∂˜∆ ÂØ∫ Íø‹≈Ï∆ «Ú⁄ ¡ÈπÚ≈Á
’∆Â∆ ‘ج∆ Íπ√Â’ “Ó∂≈ ‹∆ÚÈ Ó∂≈
Ôπæ◊” Á∆ ÿπß‚ ¸’≈¬∆ Á∆ √Ó √z∆
‘Ïß √ «√ß ÿ √ß Í ≈Á’ “√Ø ’ ≈ª Á∆
¡≈Ú≈˜” Á∂ ÿ «Ú÷∂ ‘ج∆Õ «¬√ «’Â≈Ï
Á∂ Ó±Ò Ò∂÷’ ’≈Ó∂‚ ‹◊‹∆ «√ßÿ
Ò≈«¬ÒÍπ∆ ‘ÈÕ «¬√ ÊØÛ∂∑ «¬’æ· «Ú⁄
Úæ‚≈ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ √Ó≈◊Ó ‘Ø «ÈÏ«Û¡≈Õ
Â’∆ÏÈ C@ Ïß«Á¡ª Á∂ «¬’æ· «Ú⁄
Ò∂÷’, √ßÍ≈Á’, ‡∆. Ú∆. ⁄ÀÈÒ Á∂
√ß⁄≈Ò’ Â∂ √≈«‘ Á∆ Í’Û æ÷‰
Ú≈Ò∂ ÷≈√-÷≈√ √≈«‘Â’ ÍzÓ
∂ ∆ √ÈÕ
ÍzË≈È◊∆ Óß‚Ò «Ú⁄ «’Â≈Ï Á∂
¡ÈπÚ≈Á’ √z∆ ÓÒ’∆ «√ßÿ, ‹ÈÀÒ
¡⁄Ú≈Ò, √π ÷ Á∂ Ú Ë≈Ò∆Ú≈Ò,
¡ÚÂ≈ «√ßÿ «‡≈. ‹æ‹, ∂ÙÓ «√ßÿ
√ÈÕ √‡∂‹ √’æÂ Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ √z∆
ÍÓ‹∆ «√ßÿ √ßÿÛ
∂ ≈ È∂ «ÈÌ≈¬∆Õ √Ì
ÂØ∫ Í«‘Òª ‹ÈÀÒ «√ßÿ ¡⁄Ú≈Ò È∂
Ó≈√‡ ÓÒ’∆ «√ß ÿ Ï≈∂ ‹≈‰Í«‘⁄≈‰ ’Ú≈¬∆ ‹Ø Í∂Ù∂ Ú‹Ø∫ √’≈∆
¡«Ë¡≈Í’ ‘∂ ‘ÈÕ «‹È∑ª È∂ ¶Ó≈
√Óª ‡∆⁄˜ Î߇ ”Â∂ ’ßÓ ’∆Â≈ Â∂
¿π √ ÂØ ∫ Ï≈¡Á √≈«‘Â’ «ÍÛ Óæ Ò
«Ò¡≈Õ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª ¿π‘ ¡≈͉∆
«’Â≈Ï ¡Ó∆’∆ ÒØ’ª Á∂ √ÏßË «Ú⁄
«Ò÷ ¸æ ’ ∂ ‘ÈÕ ‹≈‰-Í«‘⁄≈‰
’Ú≈¿π‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡ÈπÚ≈Á ’∆Â∆
◊¬∆ «’Â≈Ï √ÏßË∆ Ó؇∆-Ó؇∆ ‹≈‰’≈∆
«ÁæÂ∆ «’ «¬‘ «¬’ Ó‘≈È «¬È’Ò≈Ï∆
ÚÒØ∫ «Ò÷∆ ◊¬∆ «’Â≈Ï ˛ «‹√ «Ú⁄
¿π√ Á∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ ⁄Ò∆¡ª Úæ÷-Úæ÷
Ò«‘ª Á≈ «ÚÙÒ∂ Ù È ˛Õ «¬‘ √Óª
AICI-D@ (Á±‹∆ Úæ‚∆ ‹ß◊) ÂØ∫ Ùπ± ‘Ø ’∂
¡ßÂÒ∂ √Ó∂∫ Âæ’ ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡⁄Ú≈Ò
È∂ ÏØÒ«Á¡ª ¡≈«÷¡≈ «’ «‹‘Û∂ Í≈·’
¡«‹‘∆¡ª «’Â≈Ϫ È‘∆∫ ÍÛ∑Á∂ ¿π‘
¡≈͉∆ ¡≈˜≈Á∆ ‹ß◊ Á∂ «¬«Â‘≈√ ÂØ∫
Úªfi∂ «‘ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÚË∆¡≈ ¡ÈπÚ≈Á
’È Ò¬∆ Ó≈√‡ ÓÒ’∆ «√ßÿ 鱧 ÙπÌ
’≈ÓÈ≈Úª Ú∆ Í∂Ù ’∆Â∆¡ªÕ
¡ÈπÚ≈Á’ Ó≈√‡ ÓÒ’∆ «√ßÿ
È∂ Í«‘Òª ¡≈͉∆ «’Â≈Ï “¡Ó∆’≈
Á∆¡ª √æ⁄∆¡ª ’‘≈‰∆¡ª” Ï≈∂ √ث¡ª
È≈Ò «Ú⁄≈ª √ªfi∆¡ª ’∆Â∆¡ª Â∂ «¬√
ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡ÈπÚ≈Á ’∆Â∆ ◊¬∆ «’Â≈Ï
“Ó∂≈ ‹∆ÚÈ, Ó∂≈ Ôπ◊
æ ” Á∂ ¡ÈπÚ≈Á Ï≈∂
«Ú⁄≈ √ªfi∂ ’∆Â∂Õ «¬‘ «’Â≈Ï ÍÛ∑ ’∂
Í«‘Òª ¿π‘ ÷πÁ ÍzÌ≈«Ú ‘Ø«¬¡≈ Â∂
¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π√ È∂ Ò≈«¬ÒÍπ∆ ‹∆
ÂØ∫ ¡ÈπÚ≈Á ’È Ò¬∆ ¡≈«◊¡≈ Ò¬∆Õ
Í≈·’ ÍÛ∑ ’∂ «¬’ «¬È’Ò≈Ï∆ Á∂
‹∆ÚÈ ÂØ∫ Â∂ ¡ÈπÚ≈Á’ Á∆ ’≈‹ÙÀÒ∆,
ÁØ‘ª ÂØ∫ ‘∆ ÍzÌ≈«Ú ‘πßÁ≈ ˛Õ «’Â≈Ï
¡ßÁ «‹Ê∂-«‹Ê∂ «Ú⁄≈Ë≈’ ‡’≈¡
Á∆ ◊æÒ ⁄ÒÁ∆ ˛ ¿πÊ∂ ¿π‘Ȫ √≈Ê∆¡ª
È≈Ò «Ú¡’Â∆◊ «ÓÒÚÂÈ Á∆
◊æÒ Ú∆ ⁄ÒÁ∆ ˛Õ ‹◊‹∆ «√ßÿ
Ò≈«¬ÒÍπ∆ ‹∆ Á≈ ‹∆ÚÈ «¬’ Ó‘≈È
«¬È’Ò≈Ï∆ Á≈ ‹∆ÚÈ Âª ˛ ‘∆ Í
«¬√ È≈Ò ¿π‘ ⁄ß◊∂ Ò∂÷’ Ú∆ √ÈÕ
’≈. √π‹∆ ÷؇∂ ‹Ø ‹◊‹∆ «√ßÿ
Ò≈«¬ÒÍπ∆ ÂØ∫ ÏÛ≈ ÍzÌ≈«Ú ‘Ø«¬¡≈
’≈Ó∂‚ ˛Õ ¿π√ È∂ ‹◊‹∆ «√ßÿ
Ò≈«¬ÒÍπ∆ Á≈ Íø‹≈Ï∆ Á∆ ʪ ¡ß◊∂˜∆
«Ú⁄ «Ò÷‰ Á≈ ’≈È Áæ √ «Á¡ª
√ÍæÙ‡ ’∆Â≈ «’ «’Â≈Ï «Ú⁄ ’¬∆
√Ú≈Ò ’ΩÓ∆ Â∂ ’ΩÓªÂ∆ Ó√«Ò¡ª È≈Ò
‹πÛ∂ ‘ج∂ ‘È «‹È∑ª Á≈ ¿πµÂ Ó≈’√∆
«√˪ «Ú⁄Ø∫ ‘∆ Òæ«Ì¡≈ ‹≈ √’Á≈
˛Õ «¬√ Ò¬∆ «’Â≈Ï Á∂ Í≈·’ Á≈ ÿ∂≈
«√¯ Íø‹≈Ï∆ ÍÛ∑È Âæ’ √∆Ó ȑ∆∫
«‘ßÁ≈Õ «¬√ ÒØÛ È±ß Óπ÷
æ æ÷ ’∂ ’≈Ó∂‚
‹◊‹∆ «√ßÿ Ò≈«¬ÒÍπ∆ È∂ «¬‘
«’Â≈Ï Íø‹≈Ï∆ Á∆ Ï‹≈¬∂ ¡ß◊∂˜∆
«Ú⁄ «Ò÷‰ È±ß Í«‘Ò «ÁæÂ∆ √∆, Í
Ó≈√‡ ÓÒ’∆ «√ß ÿ È∂ «¬√ Á≈
¡ÈπÚ≈Á ’’∂ Í≈·’ª Á≈ ÿ∂≈ ‘Ø
Úæ‚≈ ’∆Â≈ ˛Õ
√π ÷ Á∂ Ú Ë≈Ò∆Ú≈Ò ’≈Ó∂ ‚
◊πÏ÷Ù «√ßÿ √≈Ï’≈ ¡ÀÓ. ¡ÀÒ. ¬∂.
Á≈ √Íπ æ   ˛Õ ¿π ‘ Ȫ ÏØ Ò «Á¡ª
¡≈«÷¡≈, ““Ï∂Ù’
æ ÓÀ∫ «¬‘ «’Â≈Ï ¡‹∂
ÍÛ∑∆ È‘∆∫ Í √≈‚∂ ÿ ’«Ó¿±«È√‡ª
Á∆ ¡≈Ó ¡≈Ú≈‹≈¬∆ «‘ßÁ∆ √∆Õ ÓÀ∫
¡’√ ‘∆ Ò≈«¬ÒÍπ∆ ‹∆ 鱧 «ÓÒÁ≈
«‘≈ ‘ªÕ ¿π‘Ȫ Á∆ «ÓÒ‰∆ ÂØ∫ ¡≈Ó
ÈΩ‹Ú≈È ‘∆ ÏÛ∂ ÍzÌ≈«Ú ‘πßÁ∂ √ÈÕ
Íπ≈‰∂ ’≈Ó∂‚ «‹È∑ª ÿª «Ú⁄ ‹ªÁ∂
√È ¿π È ∑ ª ÿª ȱ ß ¡≈͉≈ ÿ ‘∆
√ÓfiÁ∂ √ÈÕ ¿πȪ∑ Á∂ Ïæ«⁄¡ª È≈Ò Ú∆
¡≈͉∂ Ïæ«⁄¡ª Ú◊≈ ÚÂ∆≈ ’Á∂
√ÈÕ ÓÀÈß± ¡≈√ ˛ ¿πȪ∑ Á∆ ÙÀÒ∆ «Ú⁄
Úæ÷≈ ¡ßÁ≈˜ ‘ØÚ◊
∂ ≈Õ «¬√∂ √ßÁÌ «Ú⁄
⁄È‹∆ Ï≈Û √ß⁄≈Ò’ ‡∆ Ú∆.
⁄ÀÈÒ È∂ Ú∆ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ Í∂Ù ’∆Â∂Õ
√z ∆ ÓÂ∆ ÏÒ‹∆ ’Ω  È∂ ¡≈͉∂
«Ú⁄≈ª ≈‘∆∫ Á∂Ù Ì◊ª Á∆ √≈‘È≈
’«Á¡ª ¡≈͉∂ ÚÒØ∫ √‹Á≈ ’∆Â≈Õ
¡ß «Ú⁄ ÓÒ’∆ «√ßÿ ÚÒØ∫
“√Ø ’ ≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜” Á∂ Íz Ï ß Ë ’
Á∂«ÚßÁ ± ¡Â∂ ‘Ïß√ «√ßÿ ȱß
«’Â≈Ϫ Ì∂‡ ’∆Â∆Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
«¬‘ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ ÒØ’ ¡≈͉∂ ¡≈Í
‘∆ È≈‡’ ÒæÌÁ∂ «ÎÈÕ Í Ô’∆È
‘À «¬‘ «ÁÈ ’ج∆ ‘∞‰ Ï‘∞Â≈ Á» È‘∆
‘ÀÕ Ó‘∆«È¡ªÏæË∆ «‘√Òª ’È∆¡ª,
Ù≈ÓÒ Ïº«⁄¡ª Á∂ Óª-Ï≈Í Á≈ «¬√
«Ú⁄ ¡≈Í≈ Ù≈ÓÒ ’’∂ Ϻ«⁄¡ª ˘
«‘√Òª «Ú⁄ ÒÀ’∂ ‹≈‰≈ Â∂ ¡≈͉∂
’≥ Ó Á≈ ‘‹≈ ’È≈, ‹∂ «Í¤Ø ’ Û
«Ú⁄ ‘Ø ‘∂ «√Û Ï≈∂ √Ø ⁄ ∆¬∂ ª
¡≈͉∂ ¡≈Í ‘∆ √«Â’≈ «√«‹¡≈
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
’À ∫ ÍÒ» Í √ Á∆¡ª Óº ¤ ∆¡ª ‹ÁØ
÷∂«‚¡≈ «◊¡≈ √∆ ¿∞ÁØ∫ Ú∆ «¬º’ Úæ‚∂
ËÛ∂ ÚÒØ∫ «¬‘ «’‘≈ «◊¡≈ √∆ «’ «¬‘
Â’ √≥ ◊  ȑ∆ ‘À Õ Í≥ ‹ ≈Ï∆
«Ú¡’Â∆ ’À È ∂ ‚ ≈ ˘ ¡≈͉≈ ÿ
ω≈ ⁄πº«’¡≈ ‘À Â∂ ¿∞√Á∂ √Ø⁄‰ Á∂
„≥ ◊ «Ú⁄ ’À È ∂ ‚ ≈ «Ú⁄Ò≈ ÿ ‘∆
¡√Ò∆ ÿ ‘À «¬≥‚∆¡≈ È≈Ò √ªfi ‘À
Í ’ج∆ ̱-‘∂Ú≈ È‘∆ ‘ÀÕ
«¬‘ «˜’ ÓÀ∫ «¬√ Ò¬∆ ’∆Â≈
‘À «’ ¡√∆∫ ‘ª √≈∂ Ì◊ «√≥ ÿ ,
È≈‡’ «Ú⁄ Ú∆ «¬‘Ø ◊º Ò Áπ ‘ ≈¬∆
◊¬∆ ‘ÀÕ «¬√ È≈‡’ ˘ Ú∂÷‰ Ò¬∆
Ó∂∂ «ÁÒ «Ú⁄ Ï‘∞ ¿∞Â√π’Â≈ √∆,
«‹√Á≈ ’≈‰ √Â∆Ù ÚÓ≈ Á∆
√÷Ù∆¡Â √∆ Í «¬‘ È≈‡’ ’¬∆
’≈‰≈ ’’∂ ÓÀ˘ ÍzÌ≈«Ú ȑ∆ ’
√«’¡≈, ‘Ø √’Á≈ ‘À «’ Ó∂  ∆¡ª
¡≈√ª ‘∆ Ï‘∞ ڂ∆¡ª ‘؉ Í ’∞fi
’≈‰ Ú∆ ‘ÈÕ
√Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ ’≈‰ «¬‘ ‘À «’
«¬√ È≈‡’ Á∆ Í‘∞ ≥ ⁄ ¡≈ÁÙÚ≈Á∆
‘À Í ÔÊ≈Ê’ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬√ «Ú⁄
’ج∆ Ù’ È‘∆ «’ Ì◊ «√≥ÿ √≈‚≈
Ø Ò Ó≈‚Ò ‘À Â∂ ¡√∆∫ «¬º ’ Ò’∆
Ú≈‘ Ò¬∆ ‘À ‹Ø √‘∆ Ú∆ ‘À Í ’∆
«¬‘ Ò∆’ ‹ª «¬‘ ¡⁄∂ ‘∆ ’ÀÈ∂‚≈
Á∂ Ϻ « ⁄¡≈ Ò¬∆ Ú∆ ¿∞  È∆ ‘∆
√≈Ê’ ‘À «‹ÂÈ∆ √≈‚∂ Ò¬∆? ¿∞µÂ
Ȫ‘ «Ú⁄ ‘À Õ Á» ‹ ∂ Í≈√∂ “√«‘Ó Á∂
ÍÒ” «‹Ú∂∫ È≈Ó ÂØ∫ ‘∆ ˜≈«‘ ‘À «’
¡√∆∫ √«‘Ó «Ú⁄ ‘ª, ’ج∆ ‘ºÒ È‘∆,
Í ‘º Ò Á∆ ÂÒ≈Ù «Ú⁄ ‘ªÕ √≈‚∂
√≈‘Ó‰∂ ٻȡ «Ú⁄ «¬º’ ÍzÙÈ ‘ÀÕ
‘∞‰ ÁØ ◊ºÒª «¬È∑ª ÁØÚ∂∫ È≈‡’ª Ò¬∆
√ªfi∆¡≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘È «¬º’
Í≈√∂ «‹ºÊ∂ Ì◊ «√≥ÿ Á≈ ØÒ Ó≈‚Ò,
«‹√ Ï≈∂ ¡√∆∫ ¡≈√≈Ú≈Á∆ ‘ª Â∂ Á»‹∂
Í≈√∂ “√«‘Ó Á∂ ÍÒ” «‹√ Á∂ √≥ÁÌ
«Ú⁄ ¡√∆∫ ¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª Á∂ «Ú‘≈
Ï≈∂, ¿∞È∑ª Á∆ Ù÷√∆¡Â Á∆ ¿∞√≈∆
Ï≈∂ «⁄≥ ‘ªÕ
“¡√∆∫ ‘ª √≈∂ Ì◊ «√≥ÿ” «¬º’
¡À √ ≈ È≈‡’ Òº ◊ ≈ ‹Ø √≈‚∆ È≈‡’
Ú∂÷‰ Á∆ Ú≈«¬Â ˘ Ú∆ Û’Á≈ ‘ÀÕ
‘∞ ‰ È≈‡’ Á∆ «ÚË≈ Ï≈∂ Â∂ ’Ø ¬ ∆
«ÚÁÚ≈È ‘∆ Á√ √’Á≈ ‘À Í «¬º’
ÁÙ’ Á∆ ‘À√∆¡Â «Ú⁄ ÓÀ∫ «¬√ Ï≈∂
’ج∆ ⁄≥◊∆ ≈¬∂ È‘∆ ÷Á≈Õ «¬‘ Â∂
Ò◊Á≈ ‘À «’ Á≈Á≈ ‹∆, Ï‘∞ Â
«◊¡≈ÈÚ≈È, Â∂ Ì◊ «√≥ ÿ Ï≈∂
«¬ÂÈ≈ ’∞ fi ‹≈‰Á∂ ‘È «’ √π ‰ È
Ú≈Ò∂ ¿∞’Â≈ √’Á∂ ‘È Í Á≈Á≈ ‹∆
Áæ√Á∂ È‘∆ ʺ’ √’Á∂Õ ‘Ø √’Á≈ ‘À
«’ «¬‘ È≈‡’ Ì≈ «Ú⁄ ÒØ ’
«˜¡≈Á≈ Í√≥Á ’Á∂ ‘؉ Í ’ÀÈ∂‚≈
Á≈ ÁÙ’ «¬√˘ Ï‘∞Â≈ ‘∞≥◊≈≈ «¬√
Ò¬∆ Ú∆ È‘∆ Á∂ √’Á≈ «’ «¬‘
¿∞√Á∆ ÒØÛ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬‘ ÔÊ≈Ê’
«¬√ Ò¬∆ È‘∆ ‘À «’ ’ÀÈ∂‚≈ Á∂ ‹≥Ó∂
Ϻ⁄∂ «¬ÂÈ∆ «ÙÁ È≈Ò È‘∆ √π‰Á∂
«’¿∞∫«’ ¿∞È∑ª Á∂ ¡⁄∂ «Ú⁄ Ȫ ª
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
15
◊∞Ò≈Ó∆ ‘À Ȫ ‘∆ ¡À√∂ ÁÙÈ Ò¬∆
’Ø ¬ ∆ ‹◊∑ ≈ , «‹√Á∆ ÎΩ  ∆ ÒØ Û ‘Ø Ú ∂ Õ
«¬√˘ ’«Ó¿∞ È ∆’∂ Ù È ◊À Í Ú∆ ’«‘
√’Á∂ ‘ªÕ Ó∂∂ Ϻ⁄∂ È‘∆ √π‰Á∂ Â∂ Ó∂∂
«’√∂ ÁØ √  È∂ Ú∆ ’Á∂ ¡À √ ≈ È‘∆
«’‘≈ «’ ¿∞È∑ª Á∂ Ϻ⁄∂ √π‰Á∂ ‘È Â∂
¿∞‘ Ú∆ «¬√ ¡≥Á≈˜ «Ú⁄ «‹√ ¡≥Á≈˜
«Ú⁄ È≈‡’ «Ú⁄ «Ú÷≈«¬¡≈ «◊¡≈
‘ÀÕ «¬√Á≈ ’≈‰ Ó»Ò »Í «Ú⁄ «¬‘
‘À «’ «¬‘ ¿∞È∑ª Á∆ Ïπ«È¡≈Á∆ ÒØÛ
‘∆ È‘∆∫ ‘À Õ ‘ª √À ’ ≥ ‚ ∆ ÒØ Û Ï‰
√’Á∆ ‘À Í ¿∞ ‘ Á∂ Ò¬∆ ¿∞ È ∑ ª ˘
√π‰È≈ ÍÚ∂◊≈Õ ¿∞È∑ª Á∂ ØÒ Ó≈‚Ò
Á∆ ◊ºÒ ¿∞È∑ª Á∂ Ó»≥‘Ø∫ √π‰È∆ ÍÚ∂◊∆Õ
¿∞ È ∑ ª Á∆¡ª √Ó«√¡≈Úª Â∂
‚≈«¬√ÍØ«’ √Ófi È≈Ò «Ë¡≈È Á∂‰≈
ÍÚ∂◊≈Õ
“√«‘Ó Á∂ ÍÒ” «Ú⁄ «¬‘ ◊ºÒ
‘ج∆ ‘À «‹ºÊ∂ «¬ºÊØ∫ Á∂ Ϻ⁄∂ Ù≈ÓÒ ‘È,
Ó∂≈ ÓÂÒÏ «’Á≈ª ÂØ∫ È‘∆∫ ÏÒ«’
¿∞Ȫ Á∆ √Ø⁄ ÂØ∫ ‘ÀÕ √≈‚∂ «ÁÒª «Ú⁄
‹Ø ¡⁄∂ ګ√¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À ¿∞‘Á∂ ÂØ∫
¤∞‡’≈≈ Í≈¿∞‰ Á∆ ÒØÛ ‘À ‹ÁØ∫ ¡√∆∫
Ϻ « ⁄¡ª Á∆ ◊º Ò ’ ‘∂ ‘Ø Ú ª◊∂ Õ
ÊØ͉≈ Â∂ ˜«‘È∆ ÂΩ ”Â∂ «¬º’«Óº’
‘؉≈ ÁØ Ú÷∂ ÚÂ≈∂ ‘ÈÕ Ïº«⁄¡ª
˘ ⁄≥ ‚ ’∂ ÷‰ Á∆ √Ø ⁄ ÂØ ∫ Óπ ’ Â∆
Í≈¿∞ ‰ ≈, «¬’Ø «¬º ’ ‘º Ò ‘À Õ “√«‘Ó
Á∂ ÍÒ” «Ú⁄ Á√≈«¬¡≈ ‘À «’ Ï≈Í
«’Ú∂∫, ¿∞Áª ‘∆ √Ø⁄Á≈ ‘À «‹Ú∂∫ ’ج∆
Ú∆ Í≥ ‹ ≈Ï∆, Ì≈Ú∂ ∫ ¿∞ ‘ Í≥ ‹ ≈Ï «Ú⁄
ÏÀ · ≈ ‘Ø Ú ∂ , «¬≥ ◊ ÒÀ ∫ ‚ ‹ª ’À È ∂ ‚ ≈
¡Ó∆’≈ «Ú⁄Õ «‹ÂÈ≈ «⁄ ¿∞ ‘
¡≈͉∂ ÷Ø Ò «Ú⁄Ø ∫ «È’Ò’∂ ¡≈Ò≈
Áπ¡≈Ò≈ È‘∆ Ú∂÷∂◊≈, ¿∞√Á∂ Ϻ⁄∂ «¬≥fi
‘∆ √«‘Ó∂ «‘‰◊∂ Â∂ ¿∞‘ ¡≈Í Ú∆
√«‘«Ó¡≈ ‘∂◊≈Õ ’Á∂ Ú∆ «¬‘ ◊ºÒ
√Ófi È‘∆ ¡≈Ú∂◊∆ «’ ÿ Â∂ Ó∂≈
√ºÂ Òº÷ Á≈ ‘À, ’≈ Ú∆ Í≥‹≈‘ ‘˜≈
Á∆ ‘À Í ÓÀ∫ ÷πÙ «’¿∞∫ È‘∆ ‘ª, Ó∂∂
Ϻ⁄∂ ÷πÙ «’¿∞∫ È‘∆ ‘È? «¬√Á≈ «¬‘
ÓÂÒÏ Ú∆ È‘∆ «’ ÍÀ√∂ È‘∆∫ ⁄≈‘∆Á∂
‹ª Ϻ«⁄¡≈ ˘ ÍÀ√∂ È‘∆ ⁄≈‘∆Á∂ ◊ºÒ
ª ÚÂ≈∂ Á∆ ‘ÀÕ «¬º’ ÿ «Ú⁄ ‹∂
ÁØ ¡‹ÈÏ∆ «‘‰◊∂ ª ÷πÙ «’Ú∂ «‘
√’Á∂ ‘È? √ºÂ Òº÷ Á∂ ÿ «Ú⁄
ÏÀ · ’∂ Ú∆ ÷π Ù ∆ ¡≈͉∂ ¡≈Í È‘∆∫
¡≈Ú∂◊∆ √◊Ø∫ Ò̉∆ ÍÚ∂◊∆Õ √«‘Ó
ÂØ∫ ¤∞‡’≈≈ Í≈¿∞‰≈ √«‘˜ ‘Ø √’Á≈
‘À «¬‘ √≥ Ì Ú ‘À , √«‘Ó Á∂ ÍÒ Á≈
Ó≥ÊÈ «¬‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ
√’» Ò Ø ∫ ¡≈¬∂ Ϻ ⁄ ∂ ˘ Óª Á≈
Íπ¤‰≈ó¡≈ «◊¡≈ Ó∂≈ ÍπºÂ Â∂ Ϻ⁄∂
Á≈ ‹∞ ¡ ≈Ï-’Ø ¬ ∆ Ùæ ’ ‘À ? 󫬑 ÁØ
‚≈«¬Ò≈◊ ‘∆ «’ÂÈ≈ ’∞fi ’«‘ «Á≥Á∂
‘ÈÕ
Ï∂’ Î≈√‡ «Â¡≈ È‘∆ ‹ª Ò∂‡
‘À Â∂ ÍÂ∆ ÒØ‘≈ Ò≈÷≈ ‘∞≥Á≈ ‘À ‹Á
«’ ÍÂÈ∆ Ú∆ ’≥Ó Â∂ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ ¡ΩÂ
˘ ÍÀ∫Á∆ ÁØ‘∆ Ó≈ ˘ Ϻ⁄≈ Ú∆ Ú∂÷
«‘≈ ‘À ‹Ø √’»Ò «Ú⁄ È≈◊«’ª Á∂
‘º ’ ª Ï≈∂ ‹≈◊» ’ ‘È «ÏÈ∑ ≈ «’√∂
‹À ∫ ‚ ’≥ Ó ÍÒÀ ’ √ Á∂ - -- «¬‘Ø «‹‘∂
ÚÂ≈∂ √≈‚∆ ¡⁄∂  ∆ √Ófi «Ú⁄
‹ÒÁ È‘∆ ¡≈¿∞∫Á∂ Â∂ ‹ÁØ∫ ¡≈™Á∂
‘È ¿∞ÁØ∫ Ï‘∞ Á∂ ‘Ø ⁄πº’∆ ‘∞≥Á∆ ‘ÀÕ
¡√Ò «Ú⁄ È≈‡’ “√«‘Ó Á∂ ÍÒ”
Ú∂ ÷ ‰ ˘ «‹ÂÈ≈ √Ò Ò◊Á≈ ‘À
¿∞ÂÈ≈ ‘∆ ‹«‡Ò ‘À Â∂ «¬‘Ø «¬√Á∆
√ÎÒÂ≈ ‘ÀÕ ¡ÚÂ≈ ¡Ω‹Ò≈ È∂ «¬√
È≈‡’ ˘ ‚≈«¬À’‡ ’∆Â≈ ‘À Â∂ «¬√
‚≈Ó∂ Ò¬∆ «¬ºÊØ∫ Á∂ Ϻ«⁄¡ª Á∆ Í‘∞≥⁄
˘ ‘∆ ¡Ë≈ ω≈«¬¡≈ ‘À,. ¿∞√ Ò¬∆
¿∞ ‘ Â≈∆Î Á∂ ‘º ’ Á≈ ‘ÈÕ
’ÀÈ∂‚∆¡È ÁÙ’ Á∆ Ó≥◊, ¿∞‘Ø ‘∆
‘À ‹Ø “√«‘Ó Á∂ ÍÒ” «Ú⁄ Á√≈¬∆
◊¬∆ ‘ÀÕ
‹∂ Ó≈ «ÍÂ≈ Â∂ Ϻ « ⁄¡≈ Á∆
«È’‡Â≈, «Ú◊√‰ Ú≈Ò∆ ‘ØÚ∂, √»fi
‹ª ¡È∞ Ì Ú ÂØ ∫ Í≈ Á∆ ¡Ú√Ê≈
Ú≈Ò∆ ‘Ø Ú ∂ ª Ì◊ «√≥ ÿ Á∂ Ø Ò
Ó≈‚Ò Á∆ ◊ºÒ Ϻ«⁄¡≈ Á∂ ˜«‘È «Ú⁄
√«‘‹∂ ‘∆ √Ó≈ √’Á∆ ‘À Í ¿∞‘Á∂
Ò¬∆ Ó≈Í Á≥‚ ‘Ø ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È,
«√æ Ë Íº Ë ∆ ◊º Ò Â∂ «◊¡≈È Á∆
«ÚÙ≈ÒÂ≈ È≈Ò Ïº ⁄ ∂ , Ω « ⁄’Â≈ ÂØ ∫
«ÏÈ∑ª È‘∆ √Ófi √’Á∂Õ Â∂ Ω«⁄’Â≈
Ú∆ ¿∞ ‘ ‹Ø ¿∞ È ∑ ª Á∂ ‘≈‰ Á∆ ‘Ø Ú ∂ Õ
«¬√Á∆ Ì≈Ò ’È Ò¬∆ √≈˘ ¿∞ È ∑ ª
Á∆¡ª ÒØÛª ˘ √Ófi‰≈ ÍÚ∂◊≈, ¿∞È∑ª
Á∂ ØÒ Ó≈‚Ò È≈Ò «ÁÒ⁄√Í∆ ÍÀÁ≈
’È∆ ÍÚ∂◊∆ Â∂ «¬√ Ò¬∆ ◊∂Ú ¡À∫‚
‡∂ ’ Á≈ «√˪ Ú∆ ’≥ Ó ’ √’Á≈
‘ÀÕ «¬‘ √Ófi ÒÀ‰≈ «’ ¡º‹ ◊ÒØÏÒ
«Í≥ ‚ ‘À Â∂ «◊¡≈È Á∆ Ê≈‘ ˘ Í≈
ÒÀ‰≈ Â∂ ’ج∆ Ú∆ ØÒ Ó≈‚Ò Í∂Ù ’
Á∂‰≈, √≈Ê’ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬‘Á∂ Ò¬∆
«’√∂ «÷ºÂ∂ Á∆ ÓÈØ Ì≈ÚÈ≈ ˘ √Ófi‰≈
ÍÚ∂ ◊ ≈Õ √’» Ò «Ú⁄ ‹‡ÚÀ Û Íπ ‰ ≈
¡º ‹ ’Ò ¡≈Ó «‹‘∆ ◊º Ò ‘À Õ Ïº ⁄ ≈
«‚ÍÀ√ Â∂ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À Í ¿∞‘Á∂ ’ØÒ
’ج∆ √Í∂√ ‘∆ È‘∆∫ «’ ¿∞‘ ¡≈͉∂
«‚ÍÀÙÈ È≈Ò È«‹æ·∂Õ «¬√ «Ú⁄ Ú∆
’ج∆ Ùæ’ È‘∆∫ «’ ’ÀÈ∂‚≈ Á≈ √’»Ò
«√√‡Ó, «‹√Á≈ «˜’ È≈‡’ «Ú⁄
’∆Â≈ «◊¡≈ ‘À, «¬º’ «Ï≥Ï Á∆ Â∑ª
‘À Í «ÏÈ∑ ≈ Óª Ï≈Í Á∆ √Ófi ÂØ ∫ ,
«¬‘ «√√‡Ó Ú∆ ’≥ Ó È‘∆ ’Á≈Õ
¡√∆∫ Ϻ « ⁄¡ª ˘ «√√‡Ó Á∂ ‘Ú≈Ò∂
’’∂ «È√«⁄ ȑ∆∫ ‘Ø √’Á∂ Õ
«√√‡Ó ‘À, «√√‡Ó Á∂ Í≈Ò‰ ‘≈ Ú∆
‘È Í Ì≈ÚÈ≈ ª ÿØ ∫ ‘∆ Ù∞  »
‘ØÚ∂◊∆Õ «¬‘ «Ú√Ê≈ Á∂‰ Ò¬∆, «¬º’
«¬Ù≈≈ ‘∆ ’≈Î∆ ‘∞≥Á≈ ‘À ‹Ø “√«‘Ó
Á∂ ÍÒ” «Ú⁄ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
«ÁÒ «Ú⁄ ¿∞ Â È Ú≈Ò≈ ¿∞ ‘
«’‘Û≈ Ú∂◊ ‘À, ¿∞‘ «’‘Û∆ Íz∂È≈
‘À «‹√È∂ Í≈‰∆ Á∂ Ú‘≈¡ Úª◊
¡≈͉≈ √Â≈ ¡≈Í ÏÈ≈¿∞‰≈ ‘À Ȫ
«’ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ØÒ Ó≈‚Ò È∂Õ «¬‘
ØÒ Ó≈‚Ò Ï≈Á Á∆ Íz∂È≈ ‘À Â∂ «¬‘
Íz∂È≈ Ú∆ ª ‘∆ ’≥Ó ’∂◊∆ ‹ÁØ∫ Ï≈Í
Á≈ ¡≈͉≈ «’Á≈ Ú∆ ÍÀ  Ú≈¬∆
’Á≈ «Á√∂ ◊ ≈Õ ¡‹∂ ª ¡√∆∫
‚∞ÓÀ√«‡’ Ú≈«¬ÒÀ∫√ Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª
«Ú⁄ ‘∆ ¿∞Òfi∂ ‘ج∂ ‘ª, ¡‹∂ ª ¡√∆∫
◊Á∆ Ï≈«Ï¡ª ˘ «√æ÷, ’≈Ó∂‚ «√æË
’È «Ú⁄ ‘∆ ∞fi∂ ‘ج∂ ‘ª, Ϻ«⁄¡ª
ÚºÒ Â∂ √≈‚≈ «Ë¡≈È ‘∆ È‘∆ ‘ÀÕ ’Á∂
’Á∂ ª «¬≥fi Ò◊Á≈ ‘À «’ ¡√∆∫ «¬º’
Á»‹∂ ˘ ‘∆ Á∞√ ’È «Ú⁄ ÷⁄
‘Ø ‘∂ ‘ªÕ
‘ «¬≥ Ó ∆◊À ∫ ‡ Ì≈Ú∂ ∫ «’√∂ Ú∆
ÓπÒ’ «Ú⁄Ø∫ ¡≈«¬¡≈ ‘ØÚ∂, ¿∞‘ «¬º’
¡⁄∂ ¡≈͉∂ È≈Ò ÒÀ’∂ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ
¿∞ √ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ¿∞ È ∑ ª ⁄‰Ω  ∆¡≈
È≈Ò ‘∞≥Á≈ ‘À ‹Ø ¿∞√Á∂ «¬ÒÓ «Ú⁄
È‘∆ ‘∞≥Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿∞√ ’ØÒ ÁØ ≈‘
‘È «¬º ’ Â∂ ¡≈͉∂ ¡⁄∂  ˘ ÒÀ ’ ∂
ÂÈ≈Ú ÌØ ◊ ∂ ‹ª ÈÚ∂ ˘ √Ófi’∂
¡≈͉∆¡ª ÈÚ∆¡ª Í◊‚≥ ‚ ∆¡≈
¿∞ √ ≈∂ ‹Ø √Ó∂ Á∂ ‘≈‰ Á∆¡≈ ‘Ø ‰ Õ
«¬√Á≈ «¬‘ ÓÂÒÏ Ú∆ È‘∆∫ ’æ „
ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ «’ ¡≈͉∂ ¡⁄∂ Â∂
Ó≈‰ ’È≈ ¤‚ Á∂ Ú Ø Í ¿∞ È ∑ ª ˘
‚≈«¬√ÍØ«’ «ÁzÙ‡∆ Á∆ ÒØÛ ‘∞≥Á∆ ‘ÀÕ
‚≈«¬√ÍØ  ≈, «’√∂ Á∂ Ù Á∂ Íz ≈ ª Á∆
«◊‰Â∆ «Ú⁄ ¿∞ È ∑ ª Á∂ ’Ï∂ «Ú⁄
È‘∆ ‘∞ ≥ Á ≈ ÏÒ«’ ¿∞ Ê Ø ∫ Á∆¡ª
Ú≈«¬Âª «Ú⁄ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ √’≈ª Á∂
«‘º « √¡≈ «Ú⁄ È‘∆∫ ‘∞ ≥ Á ≈ ÏÒ«’
√’≈ª Á∂ «√√‡Ó È≈Ò ¡≈͉∂
¡≈Í ˘ „≈Ò ÒÀ‰ «Ú⁄ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
‚≈«¬ÙÍØ « ’ √ªfi Ò¬∆ «¬‘
ÁÙÈ Ï‘∞  √Óª ¡‰◊Ω « Ò¡≈ Ú∆
«‘≈, «¬‘ «Ú√«¡≈ÍÈ «√Î √≈‚∆
’«Ó¿∞«È‡∆ «Ú⁄ ‘∆ È‘∆∫ ‘À ÏÒ«’
«¬‘ ◊ÒØ Ï Ò ÚÂ≈≈ ‘∆ ‘À Õ ‘
Ï«Ù≥ Á ≈ Í«‘Òª «¬‘Ø √Ø ⁄ Á≈ √∆ «’
¿∞ √ Á≈ ÿ, ¿∞ √ Á≈ Á∂ Ù ‘À Â∂ «¬º Ê ∂
¿∞‘ ¡‹ÈÏ∆ ‘À, «ÚÍ∆ ‘≈Òª È∂
‘∆ ÂÈ≈Ú ÍÀÁ≈ ’∆Â∂Õ Í ‘∞‰ ’∞Ò
Áπ È ∆¡≈ «Ú⁄ ‘∆ «¬‘ «Ú⁄≈ È‘∆
«‘≈Õ «¬√ Ò¬∆ Úæ ÷ Ø - Úæ ÷ ∆¡ª
’«Ó¿∞ « ȇ∆¡ª ˘ Ì≈∆ ’∆Ó Ú∆
⁄π’≈¿∞‰∆ ͬ∆ ‘À Â∂ ¡√∆∫ Ú∆ ⁄π’≈¬∆
‘À Í «¬‘ ’∆Ó Ú∂Ò∑≈ «Ú‘≈ ⁄πº’∆
‘∆ √≈Ï ‘ج∆ ‘ÀÕ «¬√Á∂ ‘Ø Ú∆ Í«‘Ò»
‘ÈÕ «¬‘ ’ج∆ ͺÊ∆ Ò∆’ È‘∆∫ ‘À
Í «¬È∑ª È≈‡’ª Á∂ √≥ÁÌ «Ú⁄ «¬‘
‘∆ ¡º ‡ Ò ‘À Õ ◊º Ò Â∂ ¿∞  
¡≈Ëπ « È’Â≈ Á∆ Ú∆ ⁄ÒÁ∆ ‘À Â∂
⁄ÒÁ∆ Ú∆ √≈∆ Áπ È ∆¡≈ «Ú⁄ ‘À ,
¿∞√Á∂ ¡≈ÍØ ¡≈͉∂ ÁÙÈ Ù≈√Â∆
‘ÈÕ ‹Ø Ì«Úæ÷ Á∆ ◊ºÒ ’Á∂ ‘È Í
¡º‹ Á∆ ÎΩ∆ ÒØÛ √≈‚∆ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∆
Í∆Û∑∆ Á∆ ‘À Â∂ √Ì ÂØ∫ ˜»∆ ¿∞È∑ª ˘
√Ófi‰≈ Â∂ Í«Ú≈’ «¬’≈¬∆ È≈Ò
‹Ø Û ∆ æ ÷ ‰ «Ú⁄ ‘À Õ Í«Ú≈ ‘∆
√Ó≈‹ Á∆ Ïπ « È¡≈Á∆ Â∂ Í«‘Ò∆
«¬’≈¬∆ ‘À, «¬√Á≈ «√‘ÂÓ≥Á ‘؉≈ ‘∆
⁄≥◊∂ √Ó≈‹ Á∆ ˜≈ÓÈ∆ ‘À, «¬√ √Ó≈‹
È∂ «√√‡Ó ¿∞ √ ≈È≈ ‘À , «√√‡Ó È∂
‘∆ √≈‚∆ ¡≈¿∞ ‰ Ú≈Ò∆ Í∆Û∑ ∆ Á∆
«È√«⁄ ‘Ø∫Á ˘ √π«÷¡Â ’È≈ ‘ÀÕ
«¬‘ «¬º’ ‹ÙÈ ÓÈ≈¿∞‰ Ú≈Ò∆
◊ºÒ ‘À «’ √≈‚∂ «Ú⁄Ø∫ ‘∆ ’∞fi ÒØ’,
«¬√ Ï≈∂ √≈Ê’ ’≥Ó ’ ‘∂ ‘ÈÕ
¡≈Í √Ófi ’∂ ¡≈ÍØ ¡≈͉∂ √≈ËÈ≈
≈‘∆ ⁄≥◊∆¡ª Ë≈È≈Úª ˘ ÒØ’ª º’
Í‘∞≥⁄≈‰ Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò ‘ÈÕ ‡ª‡Ø
Á∂ ≥◊ Ó≥⁄ È≈Ò ‹∞Û∂ √≈∂ ‘∆ ’Ó∆
«¬√ ͺ÷Ø∫ ¿∞ÁÓ∆ ‘È Â∂ ⁄≥◊∂ ¿∞√¬∆¬∂
Ïȉ Á∆ Â≈’ «Ú⁄ ‘ÈÕ «ÚÒ÷‰
÷π √ ∆ Ó«‘√» √ ’Á∂ ‘Ø ‰ ◊∂ ‹Á Ó∂  ∂
Ú◊∂ ÁÙ’ Â√æÒ∆ È≈Ò ‘≈Ò «Ú⁄Ø∫
Ï≈‘ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ
«‘ «ÁÒØ∫ ◊ºÒ ’È ÂØ∫ Ï≈Á,
«¬‘ ◊º Ò Á≈¡Ú∂ È≈Ò ’«‘ √’Á≈
‘ª «’ È≈‡’ª Ú≈Ò≈ «ÁÈ √≈«Ê’
«‘≈ Â∂ ’¬∆ ’∞fi √Ø⁄‰ Ò¬∆ Ú∆ ¤º‚
«◊¡≈Õ ÁØÚª ‘∆ È≈‡’ª «Ú⁄ «Ó‘ÈÂ
‘ج∆ ÁÙÈ∆ ‘ÀÕ Ì≈Ú∂∫ «’ Ì◊ «√≥ÿ
Ú≈Ò∂ È≈‡’ È∂ Ï‘∞Â≈ Ï≥È ’∂ È‘∆
«÷¡≈, «¬√Á≈ ’≈‰ Ù≈«¬Á √≈‚∆
¿∞Ó∆Á Úæ‚∆ √∆Õ «ÏÈ∑≈ Ùæ’ ¿∞√ «Ú⁄
Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ’¬∆ ¿∞‘ Í«‘Ò» Ú∆
¿∞‹≈◊ ‘ج∂ ‹Ø ¡≈Ó ÒØ’ª Ò¬∆ Ò∞’∂
‘ج∂ √È, ’¬∆ ª Ì◊ «√≥ÿ ˘ «¬º’
◊Ó ÷»È Ú≈Ò≈ ‹ØÙ∆Ò≈ ÈΩ‹Ú≈È ‘∆
√ÓfiÁ∂ ‘È Í ¿∞‘ «’ÂÈ≈ ˜‘∆È
√∆ «¬√Á∆ ‡Ø¡ «¬√ È≈‡’ ÂØ∫ «ÓÒÁ∆
‘ÀÕ √Â∆Ù ÚÓ≈ ‘Øª ˘ «’ÂÈ≈ ’∞fi
˜Ï≈È∆ ‘∆ ⁄∂  ∂ ‘À , «¬‘ Á∂ ÷ ’∂ Ú∆
√«Â’≈ ¿∞Í‹Á≈ ‘À Í «Î Ú∆ «¬‘
’«‘‰ «Ú⁄ Ú∆ ’ج∆ «Áæ’ ȑ∆∫ «’
«¬√ «Ú⁄ Ω«⁄’Â≈ Á∆ ÿ≈‡ Û’∆Õ
È≈‡’ ÂØ ∫ ¡√∆∫ «¬‘ ‘∆ ÓÂÒÏ
’æ„Á∂ ‘ª «’ √≥Á∂Ù È≈Ò ¿∞√ «Ú⁄
Ω«⁄’Â≈ Ú∆ ‘ØÚ∂ Í ’ÀÈ∂‚≈ Á∂ ÿª
«Ú⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ √≈‚∂ Ϻ⁄∂ «¬√ Â∑ª
Á∆ √’»Ò∆ Í‘∞≥⁄ Á∂ ¡≈Á∆ È‘∆ ‘ÈÕ
«¬º Ê ∂ «¬‘ Áæ √ ‰≈ Ú∆ ’∞ Ê ª È‘∆
‘ØÚ∂◊≈ «’ ¡º‹’Ò ÁØ «Ú⁄≈
√Ó≈ÈßÂ ⁄æÒ ‘∂ ‘È, ¡≈ÁÙÚ≈Á
Â∂ ÔÊ≈ÊÚ≈ÁÕ «‹º Ê ∂ ¡≈ÁÙÚ≈Á
˘ ¡º‹’æ Ò ÈÀ◊∂«‡Ú È≈‘≈ ‘∆
√Ófi‰ Á≈ Ì∞ Ò ∂ ÷ ≈ ‘À ¿∞ µ Ê∂ ’» 
ÔÊ≈Ê Á∆ Íz √ ≥ √ ≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘À Õ
’∆ ‘∞ ‰ «¬‘ ˜»  ∆ È‘∆∫ ‘Ø «◊¡≈
«’ √≈‚≈ ÔÊ≈Ê ¡À√≈ ‘؉≈
⁄≈‘∆Á≈ ‘À «‹√ «Ú⁄ ¡≈ÁÙ Ò¬∆
√Í∂√ ‘ØÚ∂Õ «’¿∞∫ È‘∆ ¡√∆∫
¡≈ÁÙ’ Í‘∞≥⁄ Ú≈Ò≈ ÔÊ≈Ê
«√‹‰ Â∂ √Ófi‰ «Ú⁄ ’≈ÓÔ≈Ï ‘Ø
‘∂ ? ˜»  ‘∆ «’Â∂ ¿∞ ‰ Â≈¬∆¡ª
‘ÈÕ
“√«‘Ó Á∂ ÍÒ” Á∆ ‚≈«¬À’ÙÈ
Á∆ ‹∂ ◊º Ò ’È∆ ‘Ø Ú ∂ ª Â√æ Ò ∆
«ÓÒÁ∆ ‘À Õ «¬‘ ’Ø ¬ ∆ ¿∞ Í ⁄≈«’
Â≈∆Î Á∆ ◊ºÒ È‘∆∫ ‘ÀÕ ÏÒ«’ «¬≥fi
Ò◊Á≈ √∆ «’ √≈‚≈ ‘∆ Ϻ ⁄ ≈ ÏØ Ò
«‘≈ ‘ÀÕ √≈‚≈ ‘∆ Ú≈’Î ÏπÒ∆ ’
«‘≈ ‘À √≈‚∂ ‘∆ ÿ Á≈ Óπº÷∆ ‹ª ÓÀ∫
‘∆ ¡≈͉∆ Ï∆Ú∆ È≈Ò Ï∂  ∞ ÷ ∆ ’
«‘≈ ‘ªÕ Ó∂  ∆ ‘∆ Ï∆Ú∆ Ó≈È«√’
«ÏÓ≈∆ È≈Ò √≥  ª Ï≈«Ï¡ª ˘ Ó≥ È
‘∆ ‘ÀÕ «¬‘ Ï≈Ï∂ Â∂ «⁄Ó«‡¡ª È≈Ò
«¬√ Â∑ ª ÎÛÈ∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È «‹Ú∂ ∫
Ó«¡≈ ⁄»‘≈ «⁄Ó‡∂ È≈Ò ÎÛ∆Á≈ ‘ÀÕ
«¬È∑ª Ï≈«Ï¡ª Á∂ ÎÀÒ‰ Á∂ Ú∆ ’¬∆
’≈‰ ‘È «‹È∑ª «Ú⁄ ¡√∆∫ √≈∂ ‘∆
«’Â∂ È≈ «’Â∂ ÁØ Ù ∆ ‘ªÕ “√«‘Ó Á∂
ÍÒ” «¬≥ fi Ò◊Á≈ ‘À «‹Ú∂ ∫ √≈‚∂
Í«Ú≈ª Á∆ ◊ºÒ ‘ØÚ∂ Í ‘∞‰ «¬√
‡∆Ó ˘ «¬‘ Ú∆ Ï∂ È Â∆ ’È «Ú⁄
’Ø ¬ ∆ «‘⁄«’⁄≈‘‡ È‘∆ ‘À «’ ‘∞ ‰
√Ó≈Ë≈È ÚºÒ ∞÷ ’ØÕ Â∞‘≈‚∂ ¡◊Ò∂
’ÁÓ Á∆ «¬≥‹≈ ‘∂◊∆Õ ‡ª‡Ø Á∂
√≈∂ ≥◊ ’Ó∆¡≈ ˘ ÚË≈¬∆,
√≈∆¡ª È≈‡’ √≥√Ê≈Úª ˘ ÚË≈¬∆,
«’Â∂ È≈ «’Â∂ «¬√ ÍÒ∂‡Î≈Ó «Ú⁄
¿∞‘ Ú∆ ¡‰«Á√∂ ‘≈˜ «Á√∂Õ «¬√
È≈‡’ Á∆ ∆ «Ú⁄ √ÌÁ≈ Ï≈Ï
Á≈ ÔØ◊Á≈È ‘ÀÕ
ÎØÈ ÈßÏ DAF-BAC-HGAE
√ßÍ≈Á’ Óß‚Ò (¡≈È∂∆)
Ó≈. Ì‹È «√ßÿ ’ÀÒ◊∆, ¡ÒÏ‡≈
√π÷Á∂Ú «√ßÿ √ß˱
D@C-DEE-DBB@
Ó≈√‡ ÏÒÏ∆ «√ßÿ «◊æÒ
‘Ïß√ «√ßÿ
¡ÚÂ≈ «√æ˱, «ÚßÈ∆ÍÀ◊ Ó≈È∆‡ØÏ≈
DAF-HAG-GADB
B@D-IHA-CCGE
Á∂«ÚßÁ ±
ÏÒ«‹ßÁ «√ßÿ
DAF-I@B-ICGB
◊z≈«Î’√ «‚˜≈«¬È
√π÷«ÚßÁ «√ßÿ «„æÒØ∫
Ï∆. «√ßÿ
‹√Íz∆ Ë≈Ò∆Ú≈Ò
[email protected]
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
16
““ÓÙ≈Òª Ï≈Ò ’∂ æ÷‰≈””
√π«ßÁ ÙÓ≈
√π«ßÁ ÙÓ≈ ¡Â∂ ‘’∂Ù
⁄ΩË∆ Íz«√æË È≈‡’’≈
◊πÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Á∆ Í≈¬∆
‘ج∆ ÍzßÍ≈ 鱧 ⁄≈Ò± æ÷Á∂
‘ج∂ BF √≈Ò ÂØ∫ ÒØ’ ’Ò≈
Óß⁄ Óß‚∆ ÓπæÒªÍπ È≈‡’ª
≈‘∆∫ ÒØ’ª 鱧 ‹≈◊±’ ’
‘∂ ‘ÈÕ ¿πȪ∑ ÚÒØ∫
«Ò«÷¡≈ È≈‡’ ““ÓÙ≈Òª
Ï≈Ò ’∂ æ÷‰≈”” Í≈·’ª Á∂
±Ï± ’ ‘∂ ‘ªÕ
ÓÀ∫ «¬’ È≈‡’’≈ ‘ªÕ ÓÀ∫ «¬’
’Ò≈’≈ Ú∆ ‘ªÕ ÓÀ∫ «¬’ «¬È√≈È Ú∆
‘ªÕ Ì≈Ú∂∫ ¡æ‹ Á∂ √Ó∂∫ «Ú⁄ «¬È√≈È
Á∆ Í«Ì≈Ù≈ ÂÀ¡ ’È≈ ’ج∆ √Ω÷≈ ’ßÓ
È‘∆∫ ˛ «’™«’ «¬È√≈È Â∂ ÙÀÂ≈È ’ج∆
Ï‘π ¡æ‚ È‘∆∫ Ïæ√ Ò◊‚ ‘ÈÕ Í
«Î Ú∆ «¬‘ ËÂ∆ Ôπ◊ª-Ôπ◊ªÂª ÂØ∫
ÁØ Ë«Û¡ª ”⁄ Úß‚∆ ‘∆ ˛Õ ¡Ó∆ª◊∆Ϫ, ⁄Øª-√≈˪, ÙÀÂ≈Ȫ-«¬È√≈Ȫ
Â∂ ¡æ‹ Ú∆ «ÁÈ «Á‘≈Û∂ ‘πßÁ∂ ’ÂÒ
’È Ú≈Ò∂ ’≈ÂÒ Â∂ «¬È∑ª ’ÂÒª Á∂
«÷Ò≈¯ ¡≈͉∆ ÍzÂ∆ØË Á∆ ÓÙ≈Ò ¿π⁄∆
’’∂ ¡Â∂ Ï≈Ò ’∂ æ÷‰ Ú≈Ò∂ ¿π‘
ÒØ’Õ «¬È∑ª ÓÙ≈Òª Ï≈Ò ’∂ æ÷‰ Ú≈Ò∂
ÓÙ≈Ò⁄∆ ÷πÁ ÓÙ≈Ò Ú∆ ω∂ Â∂ «Ó√≈Ò
Ú∆ «¬È∑ ª ¡È∂ ’ ª ÓÙ≈Ò⁄∆¡ª ȱ ß
Ù˪‹Ò∆ Á∂ ‰ ÓÀ ∫ Âπ ‘ ≈‚∂ ± - Ï-±
‘Ø«¬¡≈ ‘ªÕ
ÓÀ∫ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ «’Á≈ª Á∂ ±Í
«Ú⁄ Âπ‘≈‚∂ ±-Ï-± ‘ØÚª◊∂Õ
““ÓÀ∫ AF Á√ßÏ Á∆ ≈Â È±ß ’πfi
Á∆«Á¡ª Á∆ ‘ÚÙ Á≈ «Ù’≈ ‘ج∆ BC
√≈Ò≈ ÈΩ ‹ Ú≈È ÒÛ’∆ Á≈Ó∆È∆ Á≈
ÁØ√ ‘ªÕ ““«ÚÚ∂’””Õ Í ÓÀ∫ «¬’æÒ≈
«ÚÚ∂’ È‘∆∫ ‘ªÕ ÓÀ∫ ¡ß«ÓzÂ√ ”⁄ Íπ«Ò√
Á≈ ¬∂. ¡À√. ¡≈¬∆. «ÚßÁÍ≈Ò «√ßÿ
‘ª «‹‘Û≈ ¡≈͉∆ Ë∆ Á∆ «¬æ˜Â Á∆
≈÷∆ ’Á≈-’Á≈ ‹≈È ◊Ú≈ ÏÀ·≈,
ÓÀ∫ Î∆Á’؇ Á∆ Ù±Â∆ √⁄Á∂Ú≈ Á≈ Ï≈Í
¡ÙÚÈ∆ √⁄Á∂Ú≈ Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ‘ªÕ ÓÀ∫
Í≈ÂÛª Á∂ Ï≈ÁÙ≈‘Íπ ”⁄ ÏÒ≈Â’≈
ÂØ∫ Ï≈¡Á «‹æÒ ”⁄ ‚πæÏ∆ ¿π√ ’πÛ∆
Á≈ Ï≈Í Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ‘ª, «‹√ È≈Ò
ÏÒ≈Â’≈ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á «‹‘鱧 ‘
ؘ Ê≈‰∂ ÏπÒ≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ Â∂ ¿π√ ÂØ∫
¿π√ È≈Ò Ï∆Â∆ ÿ‡È≈ 鱧 Ï≈-Ï≈
Áπ ‘ ≈¿π ‰ Ò¬∆ ’«‘ ’∂ ’≈ȱ ß È Á∂
≈«÷¡ª ÚÒØ∫ ‹Ò∆Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ Â∂
¿π‘ ÷πÁ’Ù∆ ’’∂ ◊πßÓÈ≈Ó Íø«È¡ª
«Ú⁄ ◊πÓ
ß ‘Ø ◊¬∆Õ
ÓÀ ∫ ’ÙÓ∆ ÂØ ∫ ÒÀ ’∂ ’ß « È¡ª’πÓ≈∆ Âæ’ ¿π‘Ȫ √≈∆¡ª Ïæ⁄∆¡ª,
ÌÀ‰ª, Ó≈Úª, Á≈Á∆¡ª Á≈ Ï≈ͱ, Ì≈,
ÍπæÂ, ÍØÂ≈ ‘Ø √’Á≈ ‘ª ‹Ø ‘ ؘ
Á∆∫Á◊∆ Á≈ «Ù’≈ ‘πßÁ∆¡ª ‘È Â∂
¿πÈ∑ª È≈Ò ‘ج∂ Ëæ’∂ 鱧 È؇ª È≈Ò ‹ª
Ú؇ª È≈Ò ‹ª «Î Ëæ’∂ È≈Ò Á¯È≈
«ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «‹È∑ª Á∂ «‹√Óª Á∂
È≈Ò-È≈Ò ‹˜Ï≈ª Á∆¡ª Ò∆ª ’
«ÁßÁ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿π‘ È≈ ª
¡ıÏ≈ Á∆¡ª Óπæ÷ √π÷∆¡ª ωÁ∆¡ª
‘È È≈ ‡∆. Ú∆. ⁄ÀÈÒª Á∆ ‡∆. ¡≈.
Í∆. Á≈ ¡≈Ë≈Õ ◊æÒ Ì≈Ú∂∫ ‹ßÓ± ’ÙÓ∆
Á∂ «Íø‚ ’πÈ√ ÍΩÙÍπ≈ Á∆ ‘ج∂ «‹Ê∂ «¬’Ø
≈ «Ú⁄ ÎΩ‹ ÚÒØ∫ «‘¿±ÓÈ-≈¬∆‡√
Ú≈ ¡Èπ√≈ A@@ Á∂ ’∆Ï ¡Ωª
È≈Ò √Ó±‘’ ÏÒ≈Â’≈ ’∆Â≈Õ «‹√
鱧 Ó∆‚∆¡≈ √Ó∂ ‹ª⁄ ¬∂‹ß√∆¡ª È∂ √æ⁄
Óßȉ ÂØ∫ ‘∆ «¬È’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ ◊æÒ
Ì≈Ú∂∫ «Ï‘≈ Á∂ «Íø‚ Ï·≈‰∆ ’Òª Á∆
‘ØÚ∂ ‹ª Ó‘ª≈Ù‡ Á∂ ÷ÀÒª‹∆ «Íø‚
Á∂ √Ó±‘’ ÏÒ≈Â’≈ Á∆ ‘ØÚ∂, ◊æÒ
Ì≈Ú∂∫ ÓæË ÍzÁ∂Ù Á∂ «Íø‚ √≈◊ Á∆ ‘ج∂
«‹Ê∂ ¡≈͉∂ ‹Ò∂ ‘ج∂ Ïæ⁄∂ Á≈ «¬Ò≈‹
’Ú≈¿π‰ ¡≈¬∆ «¬’ Óª ‘√ÍÂ≈Ò Á∂
’Ó⁄≈∆¡ª ÚÒØ ∫ ¡≈͉∆ ¡√ÓÂ
´‡≈ ’∂ ¡æÒ∂ ˜ıÓª 鱧 √ªÌÁ∆ ‘ج∆
Ú≈Í√ ◊¬∆Õ «‹‘Û∂ ˜ıÓ ¿π‘Á∂ ¡æ◊
È≈Ò fiπÒ√∂ ÍπÂ
æ Á∂ ˜ıÓª ÂØ∫ «’Â∂ ◊«‘∂
Â∂ È≈ ÌÈ Ú≈Ò∂ ‘ÈÕ ◊æÒ ¤æ‚Ø, Ì≈Ú∂∫
Ó«‘’Òª Á∆ «’ÈÁ∆Í ‘ØÚ∂ ÈÊ≈‰∂
Á∆¡ª ÁØ √’∆¡ª ÌÀ‰ª ‘؉, Ï∂‡∂ Á∆
«Íø’∆ ‘ØÚ∂Õ ≈‹√Ê≈È Á∆ ÌÓ∆ Á∂Ú∆
‘ØÚ∂Õ ≈¬∂’؇ Á∂ «Ú⁄ «‡¿±ÙÈ ÍÛ∑È
Ò¬∆ ‹ªÁ∆ «‹‘Û∆ Á∆∫«Á¡ª Á∂ Â∂˜≈Ï
Á∆ «Ù’≈ ‘ØÚÕ∂ ‘˜≈ª È‘∆∫, Òæ÷ª È‘∆∫,
¡‰«◊‰Â ¡«‹‘∆¡ª ‘Ø ؘ ÿ‡È≈Úª
«‹‘Û∆¡ª ¡ıÏ≈ª Á∆¡ª √π÷∆¡ª
ωÁ∆¡ª ‘ÈÕ ’πfi ¡ıÏ≈ª Á∆ ˱Û
ω ’∂ æÁ∆ ”⁄ ‹≈ πÒÁ∆¡ª ‘È Â∂
’πfi √Ó∂∫ Ò¬∆ Á∆Ú≈, ÓØÓÏæÂ∆ Â∂ ÓÙ≈Ò
ω’∂ Ïπfi ‹ªÁ∆¡ª ‘È Í ¡Î√Ø√
«¬È∑ª ”⁄Ø∫ «Ó√≈Ò Ï‘π ÿæ‡ Ï‰Á∆¡ª
‘È Â∂ «‹‘Û∆¡ª ωÁ∆¡ª ¿π‘ √Ó≈‹
Á∆¡ª ¡æ÷ª ÷ØÒ∑‰ Á≈ ’ßÓ Ú∆ ’Á∆¡ª
‘ÈÕ ¿π‘ «Ó√≈Ò Ï‰ ’∂ «Ó√≈Ò Ï‰∆,
Ó«‘Ò ’Òª Á∆ «’ÈÁ∆Í ‘ØÚ∂, Ì≈Ú∂∫
ÓÈ∆Íπ Á∆ «¬ØÓ ÙÓ∆Ò≈ ‘ØÚ∂ √Ú≈Â
ÿ≈‡∆ Á∆ «È‚ Â∂ Ï‘≈Á ÓÒ≈Ò≈ ‘ØÚ∂
Â∂ Ì≈Ú∂∫ Ó ’∂ Ú∆ ÒØ’ª 鱧 ¡‰÷ È≈Ò
«‹¿π‰ Á≈ √πÈ∂‘≈ Á∂ ’∂ ÷πÁ «√Ú≈ ω
’∂ ÏÒ∆ «¬’ ÓÙ≈Ò Á≈«ÓÈ∆ ‘ØÚ∂Õ
(Í≈Â √‡∂‹ Á∂ Á±‹∂ Í≈√∂ ‹≈ ’∂
«ÚÚ∂’ Á≈ ¡«ÌÈÀ ’Á≈ ˛ «‹‘Û≈ «’
Í«‘Òª Ù±ÂË≈ √∆)
ıÀ ÁØ√ÂØ, ÓÀ∫ «ÚÚ∂’ Â∂ Ó∂∆ ÁØ√Â
Á≈«ÓÈ∆, ¡√∆∫ ÁØÚ∂∫ AF Á√ßÏ Á∆ Ù≈Ó
鱧 Ò◊Ì◊ H.C@ Ú‹∂ ÿ 鱧 ‹≈‰
Ú≈Ò∂ √∆Õ ¡√∆∫ Ø‘‰∆ Ïæ√ √‡≈Í Â∂
÷Û∑∂ √∆ «’ ¡⁄≈È’ «¬’ Ïæ√ π’∆ «‹√
”Â∂ ’≈Ò∂ Ù∆Ù∂ Òæ◊∂ ‘ج∂ √∆Õ ¡ßÁ ÍÁ∂
‡ß◊∂ ‘ج∂ √∆Õ ¿π√ Ïæ√ «Ú⁄ F Óπß‚∂
√Ú≈ √∆Õ ¿πȪ∑ «Ú⁄Ø∫ √Ì ÂØ∫ ¤Ø‡∆ ¿πÓ
ÓÙ≈Òª Ï≈Ò ’∂ æ÷‰≈ È≈‡’ Á∆ ¿πÍ‹ «ÁæÒ∆ Á∂ «Ú⁄ AF Á√ßÏ B@AB 鱧 Ú≈Í∆ ÿ‡È≈ ˛Õ ‹ÁØ∫
Á≈«ÓÈ∆ È≈Ó Á∆ Ïæ⁄∆ Á∆ «¬æ˜Â 鱧 Ò∆Ø-Ò∆ ’ «ÁæÂ≈Õ ¿π√ ÿ‡È≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó∂∂ ‹«‘È «Ú⁄ ÁØ
◊æÒª ¿πÌ ’∂ ¡≈¬∆¡ª «¬’ «¬‘ «’ ‹ÁØ∫ ¿π‘ Ïæ⁄∆ Èß◊∂ «‹√Ó ÍπÒ Á∂ ÊæÒ∂ ÂÛÎÁ∆ ‘∆ ª «’√∂ È∂
Ú∆ ÂÈ „æ’‰ Ò¬∆ «¬’ πÓ≈Ò Á≈ ‡π’Û≈ Âæ’ È‘∆∫ «ÁæÂ≈ Â∂ ¿π√ Á∂ ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π√ Á∆ Ô≈Á
«Ú⁄ ÓØÓÏæÂ∆¡ª ‹◊≈¬∆¡ª, ÓÙ≈Òª ‹◊≈¬∆¡ªÕ Ì≈Ú∂∫ «¬‘ ·∆’ ˛ «’ ⁄ÒØ Á∂ ¡≈¬∂ Áπ√ ¡≈¬∂Õ Â∂
Á±‹∆ ◊æÒ «‹‘Û∆ «¬√ «¬’ Ó≈Â∆ È≈‡’ ¿πÍ‹ Á≈ Óπæ÷ ’≈È ¡Â∂ ¿πÁ∂Ù «¬‘ Ú∆ ˛ «’ Á≈«ÓÈ∆ È≈
ª Í«‘Ò∆ √∆ Â∂ È≈ ‘∆ ¡≈÷∆ Â∂ «Î Á≈«ÓÈ∆ Âæ’ ‘∆ “ÓÙ≈Òª” Á∆ ’Â≈ √∆«Ó «’™? Â∂ ‹ÁØ∫ Âæ’
ÓÈπæ÷ ‘æÊØ∫ ÓÈπæ÷ Á∆ ´æ‡ ıÂÓ È‘∆∫ ‘Ø ‹ªÁ∆ ¿πÁØ∫ Âæ’ ÓÙ≈Òª Ï≈Ò ’∂ æ÷‰∆¡ª ÍÀ‰◊∆¡ª ª ‘∆ «¬√
È≈‡’ Á≈ Ȫ “ÓÙ≈Òª Ï≈Ò ’∂ æ÷‰≈” æ«÷¡≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬‘ «¬’ Í≈Â∆ È≈‡’ ˛Õ ¿πÓ∆Á ’Á≈ ‘ª
«’ «¬‘ ¤Ø‡∆ «‹‘∆ ’Ø«ÙÙ ÍzÚ≈È ’Ø◊∂ ‘ «’√Ó Á∂ Ú‚ÓπæÒ∂ √πfi≈¡ Ò¬∆ Âπ‘≈‚∂ ‘πß◊≈∂ Á∆ ¿πÓ∆Á ˛Õ
Á≈ Óπß‚≈ ÊæÒ∂ ¿π«¡≈ Â∂ √≈鱧 Ïæ√
«Ú⁄ ÏÀ·‰ Ò¬∆ ’«‘‰ Òæ◊≈Õ ÓÀ∫ Â∂
Á≈«ÓÈ∆ È∂ «¬’ Á±‹∂ ÚÒ Á∂«÷¡≈Õ
¡√∆∫ ’ج∆ ÎÀ√Ò≈ ÒÀ‰ Ò¬∆ ‘ª ‹ª È≈
”⁄ ‹Ú≈Ï «ÁßÁ∂ ¿π√ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆ ¿π‘
Óπß‚≈ Á≈«ÓÈ∆ 鱧 √ßÏØËÈ ‘Ø ’∂ ÏØ«Ò¡≈,
““Á∆Á∆ Âπ√∆∫ «⁄ßÂ≈ È≈ ’Ø, «¬‘ ±‡
Á∆ Ïæ√ ˛Õ ⁄ÒØ ⁄Û∑Ø-⁄Û∑Ø””Õ «’™«’
√≈鱧 Ú∆ ÿ Í‘πß⁄‰≈ √∆, ¡√∆∫ Ï‘πÂ∂
¡≈◊± «’Â∂ «ÏȪ ‘∆ Ïæ√ «Ú⁄ ⁄Û∑
◊¬∂Õ Ïæ√, «‹™-«‹™ ⁄Ò‰∆ Ùπ± ‘ج∆,
Á≈«ÓÈ∆ Á∆ «˜ßÁ◊∆ Á∆¡ª ÿÛ∆¡ª Ú∆
ÿ‡Á∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ ‹ÁØ∫ ¡√∆∫ Ïæ√ «Ú⁄
⁄Û∑∂ ª Ïæ√ «Ú⁄ √∆‡ª ¿πÂ∂ ’ج∆ Ú∆
ÏÀ·≈ È≈ Á∂÷ ’∂ ¡√∆∫ ÊØÛ∑≈ ÿÏ≈¬∂ Â∂
¡√∆∫ ¿π‘Ȫ 鱧 ¿πÂ≈È Á∆ Ï∂ÈÂ∆
’∆Â∆Õ
““ Please Ì≈¬∆ √≈«‘Ï Âπ√∆∫ √≈ȱß
ÊæÒ∂ ¿πÂ≈ «Á¿πÕ ¡√∆∫ È‘∆∫ ‹≈‰≈Õ””
““‹≈‰≈ «’™ È‘∆∫Õ ÒÀ ‹≈‰ Ò¬∆
ª ¡√∆∫ Âπ‘≈鱧 ÒÀ ’∂ ¡≈¬∂ ‘ªÕ «¬√
È±ß Âª ¡æ‹ ¡√∆∫ ‹È Á∆ √À ’≈Úª◊∂
Â∂ ÂÀ鱧 ‹‘ªÈπÓ Á∆Õ”” «¬’ ◊πß‚∂ È∂ «¬‘
’«‘ ’∂ ÓÀ鱧 ˜Ø Á≈ Ëæ’≈ Ó≈ ’∂ Í∂
√πæ‡ «ÁæÂ≈ Â∂ Á≈«ÓÈ∆ 鱧 Ï≈Òª ÂØ∫ ÎÛ
«Ò¡≈Õ ÓÀ∫ ¿π· ’∂ ¿π√ ÏÁÓ≈Ù ÚæÒ ÚæË
‘∆ «‘≈ √∆ «’ Á±√∂ ◊πß‚∂ È∂ Ó∂∂ «√
«Ú⁄ ÒØ‘∂ Á∆ ≈‚ Ó≈∆ Â∂ ÓÀ∫ «‚æ◊
«Í¡≈Õ Á≈«ÓÈ∆ È∂ ΩÒ≈ Í≈¿π‰≈ Ùπ±
’∆Â≈, ¿π⁄∆-¿π⁄∆ Ï⁄≈˙ Ï⁄≈˙ Á∆¡ª
¡≈Ú≈˜ª Ó≈∆¡ªÕ ““Ï⁄≈˙-Ï⁄≈˙””
¿π ‘ Ȫ ◊π ß « ‚¡ª Á≈ Ú≈‘ Òæ ◊ Á∆
Óπ’≈ÏÒ≈ ’∆Â≈Õ ¿π√ È∂ Íπ«Ò√ 鱧 ÎØÈ
’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ Í ¿π‘Ȫ È∂
ÎØÈ √π‡
æ «ÁæÂ≈Õ
““’ج∆ È‘∆∫ ’ √’Á≈ Â∂∆ ÓÁÁ
«¬Ê∂ «‹‘È∂ Â∂∆ ≈÷∆ ’È∆ √∆ ¿π‘Á≈
ª ¡√∆∫ «ÈÏ∂Û≈ ’ «ÁæÂ≈Õ ‘π‰ ±ß
¡≈͉∂ ¡≈Í È±ß √≈‚∂ ‘Ú≈Ò∂ ’ Á∂Õ
Â∂ 屧 Ú∆.....√æ⁄..Óπæ⁄Õ””
““ÓÀ∫ «‹™Á∂ ‹∆ Âπ‘≈‚∂ ‘æÊ ¡≈͉∂
¡≈Í È≈Ò È‘∆∫ Òæ ◊ ‰ Á∂ Ú ª◊∆Õ””
(ÂÛÍÁ∆ ˛) ““Á«ß«Á˙, ÓÀ鱧 «’ª ¤æ‚
’∂ ª Ú∂÷Ø, ÓÀ∫ Âπ‘≈鱧 Áæ√ª◊∆ ‹ßÈÂ
Ú∆ Â∂ ‹‘≈ÈπßÓ Ú∆Õ Í≈Í∆˙, ÓÀ鱧 ¤æ‚Ø
ª √∆, Âπ√∆∫ Ó≈Úª ‹ª ÌÀ‰ª Ú≈Ò∂ È‘∆∫,
Âπ√∆∫ ÓÀÈ.ß± ...Õ”” (⁄∆∫◊-«⁄ß«ÿ¡≈Û≈ ÍÀ∫Á≈
˛Õ «‚æ◊ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ )
““‹ÁØ∫ ÓÀ鱧 ‘ØÙ ¡≈«¬¡≈ ª ÓÀ∫
Ú∂ « ÷¡≈ «’ Á≈«ÓÈ∆ Ò‘± - ´‘≈È ‘Ø
¸æ’∆ √∆Õ ¿π‘ «È„≈Ò Í¬∆ √∆Õ ¿π‘
Ïæ √ ȱ ß «¬Ë-¿π Ë  ÁΩ Û ≈ ‘∂ √ÈÕ
Ò◊Ì◊ ÁØ „≈¬∆ ÿø‡∂ «¬√ Â∑ª ‘∆
⁄ÒÁ≈ «‘≈Õ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π‘Ȫ
È∂ √≈È±ß Ó‘∆Í≈ÒÍπ ÎÒ≈¬∆˙Ú Á∂ ÊæÒ∂
√πæ‡ «ÁæÂ≈Õ ¿π‘ ¿π√ 鱧 Ó≈È≈ ⁄≈‘πßÁ∂
√ÈÕ””
““⁄ÒØ, Ìæ‹ ⁄ÒØÕ «¬‘ ª Í≈ ÏØÒ
◊¬∆Õ «¬‘ ª Ó≈ ◊¬∆Õ”” «¬‘ ’«‘
’∂ ¿π‘Ȫ È∂ Ïæ√ ÏÀ’ ’ ’∂ Á≈«ÓÈ∆
Á∂ ¿πÂ∂ ⁄≈Û∑ «ÁæÂ∆Õ ÓÀ∫ «¬’ ÁÓ ¿π‘ȱß
«÷æ⁄ ’∂ Í≈√∂ ’ «ÁæÂ≈Õ Ó≈‘ΩÒ Ï‘πÂ
‚≈ÚÈ≈ Â∂ ÁÁÈ≈’ √∆Õ ¡√∆∫
ÎÒ≈¬∆˙Ú Á∂ ÊæÒ∂ «ÏÒ’πÒ Èß◊∂ «‹√Ó
ÂÛÎ ‘∂ √ªÕ √≈‚∂ «‹√Óª Â∂ Â∂Û’ÍÛ≈ Ú∆ È‘∆∫ √∆Õ Á≈«ÓÈ∆ “Í≈‰∆Í≈‰∆” «⁄æÒ≈ ‘∆ √∆Õ Ó∂∂ √∆ ”⁄Ø∫
÷±È Ï«‘ «‘≈ √∆Õ Á≈«ÓÈ∆ Ú∆ Ò‘±
´‘≈È √∆Õ ÓÀ∫ ÁÁ È≈Ò «⁄æÒ≈ «‘≈
√ªÕ √Ø⁄ «‘≈ √∆ ’ج∆ ÓÁÁ ’∂◊≈
Í....Õ””
““Please Ì≈¬∆ √≈«‘Ï, √≈‚∆
ÓÁÁ ’Ø Please .....Õ””
◊æ‚∆¡ª Ú≈Ò∂ ’ØÒØ∫ ¶ÿ ‘∂ √ÈÕ
’ج∆ π’‰ Á∆ ˜«‘Ó ‘∆ È‘∆∫ ¿π·≈
«‘≈ √∆Õ ¡≈‡Ø, ’≈ Ú≈Ò∂, √Í∆‚ √ÒØ
’Á∂ Í π«’¡≈ ’ج∆ Ú∆ È‘∆∫Õ
““Please ’ج∆ ’æÍÛ∂ ª Á∂«Á˙Õ
Âπ√∆∫ √≈‚∂ ”Â∂ Â√ ÷≈˙Õ √≈鱧 ÂÈ
„’‰ Ò¬∆ πÓ≈Ò Âª Á∂ «Á˙Õ æÏ Á∂
Ú≈√Â∂ √≈‚∂ Èß ◊ ∂ «‹√Óª ȱ ß „æ ’ ‰
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
÷≈Â ’ج∆ ’æÍÛ≈ ª Á∂ «Á˙Õ ¡√∆∫
’ج∆ Í≈«’√Â≈È∆ È‘∆∫ ‘ªÕ ¡√∆∫ ⁄Ø
È‘∆∫ ‘ªÕ ¡√∆∫ Âπ‘≈‚∂ Ù«‘ Á∂ ‘ªÕ
¡√∆∫ ¡≈͉∂ Á∂Ù Á∂ ‘ªÕ √≈‚∂ Â∂ Â√
’ØÕ Please Ì≈¬∆ √≈«‘Ï Âπ√∆∫ ‘∆
’π¤ ’ØÕ Please .....(Ø∫Á≈ ˛Õ)
Ò◊Ì◊ BE-C@ «Ó߇ ¡√∆∫ ÒØ’ª
鱧 ÓÁÁ Ò¬∆ Íπ’≈Á∂ ‘∂Õ Í «‹√
Ù«‘ Ï≈∂ «¬‘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ØÚ∂ «’
¿π‘ BD ÿø«‡¡ª «Ú⁄ ’Á∂ Ú∆ È‘∆∫
√Ω∫Á≈Õ Í ¡æ‹ «¬ßfi ‹≈«Í¡≈ «’ ¿π‘
√Ø«¬¡≈ ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫ Ó Ú∆ ¸æ’≈ ˛Õ
«‹√Ó Íæ÷Ø∫ Ú∆ Â∂ ˜Ó∆ Íæ÷Ø∫ Ú∆Õ ““Âπ√∆∫
÷Û∑∂ ’∆ Ú∂÷ÁØ ‘ØÕ √≈‚∆ ÓÁÁ ’ØÕ ‘Ø
È‘∆∫ ’πfi ’ √’Á∂ ª Please Âπ√∆∫
¡≈͉≈ √ÚÀ‡ Ò≈ ’∂ «¬√ ’πÛ∆ Á≈
ÂÈ „’ «Á˙Õ ““‘±ß......´æ‡ Á≈ Ó≈ÓÒ≈
Òæ ◊ Á≈ ˛Õ”” «¬‘ ’«‘ ’∂ ⁄ÒÁ≈
Ï«‰¡≈Õ ¡√∆∫ ÁØ ÿø‡∂ Âæ’ Èß◊∂ «‹√Ó
√Û’ Á∂ «Ú⁄≈Ò∂ ÂÛÎÁ∂ ‘∂Õ ‹∂ ÒØ’
⁄≈‘πßÁ∂ ª ¿π‘ Í∆. √∆. ¡≈., ¡À∫ϱÒÀ∫√
Á≈ «¬ß  ˜≈ ’È Á∆ Ï‹≈¬∂ √≈ȱ ß
‘√ÍÂ≈Ò Í‘πß⁄≈ √’Á∂ √ÈÕ «Î ÍÂ≈
È‘∆∫ «’‘È∂ ÎØ È ’∆Â≈Õ «Âß È Í∆.
√∆.¡≈. ÚÀȪ ¡≈¬∆¡ª Í Íπ«Ò√ Ú≈Ò∂
¡≈Í√ «Ú⁄ ‘∆ ÒÛÁ∂ ‘∂Õ
““«¬‘ «¬Ò≈’≈ √≈‚∂ Ê≈‰∂ «Ú⁄
È‘∆∫ ˛Õ «¬‘ Âπ‘≈‚∂ Ê≈‰∂ ¡ß‚ ˛Õ
Âπ√∆∫ ’≈Ú≈¬∆ ’ØÕ””
““È‘∆∫....È‘∆∫, Âπ√∆∫ ⁄À’ ’ØÕ «¬‘
«¬Ò≈’≈ √≈‚≈ È‘∆∫, Âπ‘≈‚≈ ˛Õ
‘ª √æ⁄....(Â∆‹∂ ÚæÒ) √≈‚≈ È‘∆∫
«¬‘ ¬∂∆¡≈ ª Âπ‘≈‚∂ Ê≈‰∂ ¡ß‚ ‘∆
˛ È≈Õ””
““¿π‘ È‘∆∫-È‘∆∫, √≈‚∂ Ê≈‰∂ Á∆
‘æÁ ª ÎÒ≈¬∆˙Ú «‹Ê∂ Ùπ± ‘πßÁ≈ ˛,
¿π Ê ∂ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ √≈‚≈
¬∂∆¡≈ È‘∆∫ ˛Õ””
““¿π‘ È‘∆∫....È‘∆∫Õ √≈‚≈ ¬∂∆¡≈
ª ¿πÊØ∫ Ùπ± ‘πßÁ≈ ˛ «‹Ê∂ ÎÒ≈¬∆˙Ú
÷ÂÓ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬‘ ÎÒ≈¬∆˙Ú Á∂ ÊæÒ∂
Ú≈Ò≈ ¬∂∆¡≈ √≈‚≈ Ú∆ È‘∆∫Õ √≈‚≈
Ú∆ È‘∆∫, √≈‚≈ Ú∆ È‘∆∫, √≈‚≈ Ú∆
È‘∆∫Õ””
˙¬∂ ÌÒ∂-Ó≈È√Ø, Âπ√∆∫ ¬∂∆¬∂ Á∆
ÍÓ≈«¬Ù «Î «’Â∂ «Ú‘Ò∂ ÏÀ· ’∂ ’
ÒÀ‰≈Õ Âπ√∆∫ √≈˘ «’ËØ∫ ÂÈ „æ’‰
Ò¬∆ ’æ Í Û≈ ª «Ò¡≈ «Á˙Õ ÓÀ ∫
Âπ‘≈‚∆¡ª «ÓßȪ ’Á≈ ‘ªÕ «¬‘ ’πÛ∆
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
17
Âπ‘≈‚∆ Ë∆¡ª Ú◊∆ ˛, Âπ‘≈‚∆¡ª
ÌÀ‰ª Ú◊∆ ˛Õ ÓÀÈß± ÙÓ ¡≈ ‘∆ ˛Õ
Âπ ‘ ≈‚∆¡ª ¡æ ÷ ª ”Â∂ «Óæ ‡ ∆ ⁄Û∑ ∆ ˛Õ
Please ’ج∆ ’æÍÛ≈ Á∂ «Á˙Õ””
Â∂ ¡ı∆ √≈‘Ó‰∂ ‘Ø‡Ò ÂØ∫ «Ò¡≈
’∂ √≈ȱ ß ÏÀ ‚ Ù∆‡ «Áæ  ∆ ◊¬∆ Â∂ ÓÀ ∫
Á≈«ÓÈ∆ 鱧 ¿π√ «Ú⁄ ÒÍ∂«‡¡≈Õ Â∂ ¡÷∆
¿π‘ √≈鱧 √¯Á«‹ ‘√ÍÂ≈Ò ÒÀ ’∂
◊¬∂Õ Í Ó‘∆Í≈ÒÍπ Ú≈Ò∂ ‘√ÍÂ≈Ò
È‘∆∫ ÒÀ ’∂ ◊¬∂Õ ¬∂Ó√ ÒÀ ’∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂
√ÈÕ «¬Ê∂ ‹≈‰ «Ú⁄ Ú∆ √≈鱧 „≈¬∆
ÿø‡∂ Òæ◊ ◊¬∂Õ ¿πÊ∂ Ú∆ √≈‚∆ «’√∂ È∂
ÓÁÁ È‘∆∫ ’∆Â∆Õ ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ Ú∆
√≈∂ √≈‚∂ ÚæÒ «¬√ Â∑ª Ú∂÷ ‘∂ √È
«‹Ú∂∫ «’Â∂ Ëæ’≈ √≈‚∂ È≈Ò È‘∆∫ √◊Ø∫
¡√∆∫ Ëæ’≈ ’ ’∂ ¡≈¬∂ ‘πÁ
ß ∂ ‘ªÕ ““«’Í≈
’’∂ Âπ√∆∫ √≈鱧 ’ج∆ ’æÍÛ≈ Á∂ «Á˙Õ
«¬‘ Á∂÷Ø Ó∂∂ √∆ ”⁄Ø∫ «’ßÈ≈ ÷±È Ú«‘
¸æ’≈ ˛Õ”” ÓÀ∫ √¯≈¬∆ ’È Ú≈Ò∂ ȱß
Ï∂ÈÂ∆ ’∆Â∆Õ ““Ì≈¬∆ √≈«‘Ï ‹∂ √≈ȱß
ÂÈ „’‰ Ò¬∆ ’ج∆ ’æÍÛ≈ Á∂ «Á˙,
‹∂ ’ßÏÒ È‘∆∫ Á∂ √’Á∂ ª «¬‘ ÍÁ≈
‘∆ Ò≈ ’∂ «Á˙Õ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ·ß„
Òæ◊ ‘∆ ˛ Please”” Í «¬√ Â∑ª
Òæ«◊¡≈ «‹Ú∂∫ Á√ßÏ Ó‘∆È∂ Á∆ «¬√
·ß„∆ ≈Â È±ß ’πæÒ ÓÈπæ÷Â≈ ‘∆ ·ß‚∆ ‘Ø
¸æ’∆ ˛Õ √≈«¡ª Á≈ ÷±È ·ß„≈ ‘Ø ’∂
‹ßÓ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ Ó∂∂ ÍÀ «Ú⁄ ÎÀ’⁄
√∆Õ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÷±È Ú«‘ «‘≈ √∆Õ
¡÷∆ ¶Ï∆ ‹ÁØ - ‹«‘Á ÂØ ∫ Ï≈¡Á
Á≈«ÓÈ∆ ˘ ¡≈¬∆. √∆. Ô±. «Ú⁄ ÒÀ ’∂
◊¬∂Õ
ÓÀ∫ Ï≈-Ï≈ ÒØ’ª ÂØ∫ ÎØÈ Óß◊Á≈Õ
““Please Ì≈¬∆ √≈«‘Ï ÓÀ鱧 «¬’ ÎØÈ
’≈Ò ’ ÒÀ‰ «Á˙Õ Please””
““Sorry Balance È‘∆∫ ˛Õ ’«‘
’∂ ⁄Ò∂ ‹ªÁ∂Õ
““Please «¬’ ’≈Ò ’ ÒÀ ‰
«Á˙Õ”” Ò˙....¿π‘ ¡À√. ‡∆. ‚∆. ˛Õ
““Sorry È‘∆∫ ‘Ø √’Á∆Õ Sorry””
«¬’ Óπß‚≈ «‹‘Û≈ ÓÀ鱧 B@-BE
«Ó߇ ÂØ∫ Á± ÷Û∑≈ Á∂÷ «‘≈ √∆, ¿π√È∂
Ó∂∂ ÿ ÎØÈ ’ «ÁæÂ≈Õ
ÎØÈ ’ ’∂ «¬È∑ª ‘∆ «’‘≈ «’
Âπ‘≈‚∂ Óπß‚∂ Á≈ ¡À’√∆‚À∫‡ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ
‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ ˛Õ
Ïæ √ Ó∂  ∂ Í≈Í≈ È∂ ¿π ‘ Ȫ ÂØ ∫
‹≈‰’≈∆ ÒÀ‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ Í
Ù≈«¬Á ¿π‘ Irritate ‘Ø «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ
¿π‘È∂ ÎØÈ ‘∆ ÏßÁ ’ «Ò¡≈Õ
ÓÀ∫ «¬√ ÿ‡È≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á «ÂßÈ
⁄≈ «ÁÈ Ê≈‰∂ «Ú⁄ ‘∆ «‘≈Õ ÓÀ∫ Ú∆
Í«‘Òª √Ø«⁄¡≈ «’ Ó≈ÓÒ≈ ¤πÍ≈¿π‰≈
‘∆ ·∆’ ˛Õ ÓÀ∫ √≈«¡ª 鱧 ÎØÈ ’ ’∂
’«‘ «ÁæÂ≈ «’ ¡À’√∆‚À∫‡ ‘Ø«¬¡≈ ˛ Í
’∂√ «¬È∑ª Úæ‚≈ ‘Ø «◊¡≈ √∆ «¬√ ’’∂
«Ù’≈«¬Â Á‹ ‘Ø Í≈¬∆Õ
¡À√. ‚∆. ¡ÀÓ. Á∂ Ó±‘∂ «Ï¡≈È
‘؉≈ √∆Õ √≈«¡ª È∂ ÓÀ鱧 √Ò≈‘ «ÁæÂ∆
«’ ‹∂’ ÓÀ∫ ’ØÒ ‘±ß◊≈ ª Á≈«ÓÈ∆ ȱß
‘Ω√Ò≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ ¿π‘ ÚÀ∫‡∆Ò∂‡ ”Â∂ √∆Õ
¡≈’√∆‹È Òæ◊∆ ‘ج∆ √∆Õ Ï≈-Ï≈
Ó≈√’ ‘‡≈¿π‰≈ ÍÀ∫Á≈ √∆Õ «Î Ú∆ ¿π√
È∂ «Ï¡≈È Á‹ ’Ú≈«¬¡≈Õ ⁄≈ Íø‹
Í∂‹ª Á∂ «Ï¡≈È ¿πÂ∂ «√◊È∂⁄ Ú∆
’∆Â∂ Õ ¿π √ Ú’Â «‹‘Û∆¡ª ◊æ Ò ª
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆¡ª ¿π‘ ÓÀÈß± Ú∆ ÍÂ≈ È‘∆∫
√È Â∂ √πßÈ ’ Á∂‰ Ú≈Ò∆¡ª √ÈÕ
Á≈«ÓÈ∆ È∂ Áæ«√¡≈ «’ ...
““Á«ß«Á¡ª È∂ ’π’Ó ’È ÂØ∫
Ï≈¡Á ¿π√ Á∂ ‹ÈÈ ¡ß◊ª Á∂ «Ú⁄
√∆¡≈ Í≈ ’∂ ¿π √ Á∆¡ª √≈∆¡ª
¡ªÁª Ï≈‘ ’æ„ «ÁæÂ∆¡ª √ÈÕ”” «¬√
√«Ì¡≈ Â∂ √≈∂ ‹‘ª √∂ ¡æ¤≈ ’«‘‰
Ú≈Ò∂ «¬√ «‘ßÁπ√Â≈È Á∂ «Ú⁄ «‹‘Û≈
’≈≈ Ïß«Á¡ª È∂ ’∆Â≈ ¿π‘ ª ‹≈ÈÚ
Ú∆ È‘∆∫ ’ √’Á≈Õ «¬‘ ˛ √≈∂ ‹‘ª
√∂ ¡æ¤≈ «‘ßÁπ√Â≈È ‘Ó≈≈Õ”
«¬‘Ø «‹‘≈ ’≈≈ ª ‹≈ÈÚ Ú∆
È‘∆∫ ’Á∂Õ ¿π‘ Ú∆ ¡≈͉∂ «Ù’≈ ȱß
◊Ò≈ ÁÏ≈¡ Á∂ Ó≈ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ «¬Ê∂
ª «‹™Á∂ «¬È√≈È È≈Ò «¬‘Ø «‹‘≈
’πfi ’∆Â≈ ÓÀ∫ ª «¬√ ÿ‡È≈ 鱧 «Ï¡≈È
‘∆ È‘∆∫ ’ √’Á≈ ‘ªÕ Á±‹∂ «ÁÈ ÍÂ≈
⁄«Ò¡≈ «’ ¡À√. ‚∆. ¡ÀÓ. È∂ Íπ«Ò√
”Â∂ ÁÏ≈¡ Í≈¿π‰ Á≈ «Ï¡≈È «ÁæÂ≈
˛Õ ‹ÁØ∫ «’ «¬‘ √‡∂‡ÓÀ∫‡ √‘∆ √∆Õ
Á≈«ÓÈ∆ Á∆ ’Ø«ÙÙ Ï∂’≈ ◊¬∆Õ ÓÀ‚∆√È
ÒÀ‰ Á≈ Ú’Â ‘Ø «◊¡≈ √∆Õ Í ¿π‘
‚≈’‡ª Á∂ ÓÈ≈ ’È Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ú∆
«Ï¡≈È «Áß Á ∆ ‘∆Õ Ó∂  ∆ Ó≈È«√’
√«ÊÂ∆ ·∆’ È‘∆∫ √∆Õ ÓÀ∫ ·∆’ „ß◊
È≈Ò √Ø È‘∆∫ «‘≈ √∆Õ «‹√Á∂ È≈Ò
Âπ√∆∫ «‘ßÁ∂ ‘Ø, Âπ‘≈‚∆ ÁØ√ ˛, ¿π√Á∆
Ù’Ò Ï≈-Ï≈ Âπ ‘ ≈‚∂ √≈‘Ó‰∂
¡≈™Á∆ ˛Õ Âπ√∆∫ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ÏÒ∂Ó
’Á∂ ‘ØÕ Âπ√∆∫ ◊¬∂ ‘∆ «’™, ¿π‘∆ Ïæ√
’≈‘ÂØ∫ Ò¬∆, «¬‘ «’™ È‘∆∫ ’∆Â≈,
¿π ‘ «’™ È‘∆∫ ’∆Â≈, «¬‘ «’™
‘Ø«¬¡≈, «’™? √æ⁄ ’‘ª ª Ò◊Ì◊
B ‘¯Â∂ Âæ’ Ó∂≈ ◊æÒ ’È È±ß Ú∆ ‹∆
È‘∆∫ ’∆Â≈ √∆Õ ’ج∆ Íπ椉≈ √∆ ª
Irritation ‘πÁ
ß ∆ √∆Õ
÷À, ÒØ’∆∫ Íπæ¤Á∂ ‘È «’ ’∆ ÓÀ∫
‹≈È Ï⁄≈¿π‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ª Ó∂≈
√ÍÙ‡ ‹Ú≈Ï ˛ È‘∆∫Õ «¬‘Ø «‹‘≈ ª
‹≈ÈÚ Ú∆ È‘∆∫ √Ø ⁄ Á≈ ‘Ø Ú ∂ ◊ ≈Õ
Âπ‘≈‚≈ ÁØ√ ÓπÙ«’Ò ‘≈Ò «Ú⁄ ˛
Â∂ Âπ√∆∫ ¿π√ 鱧 ÓΩ Á∂ ӱߑ «Ú⁄ ¤æ‚
’∂ Ì拉 Á∆ √Ø⁄ Ú∆ È‘∆∫ √’Á∂Õ «¬‘
Ïπfi«ÁÒ∆ ˛, Ï∂◊≈È◊∆ ˛, Ï∂Ú¯≈¬∆ ˛Õ
Â∂ ‹∂ «¬‘ ‘πßÁ≈ ª ¡æ‹ ÓÀ∫ Ú∆ «¬È∑ª
Á∆∫«Á¡ª Á∂ Ï≈Ï Á≈ ◊πÈ≈‘◊≈
‘π ß Á ≈Õ ‹∂ ¡«‹‘≈ ‘π ß Á ≈ ª ¡æ ‹ ÓÀ ∫
Í≈◊Ò ‘Ø «◊¡≈ ‘πßÁ≈Õ ÓÀ∫ «‹™ È‘∆∫
√’Á≈ √∆Õ ‘Ø Ù «‘‰ Âæ ’ ’Ø « Ù√;
’∆Â∆Õ ÿæ‡Ø ÿæ‡ ÓÀ鱧 «¬√ ◊æÒ Á≈ Áπæ÷
È‘∆∫ ˛ «’ ’Ø«ÙÙ È‘∆∫ ’∆Â∆Õ Í
√Ø ⁄ Á≈ ‘ª ’≈Ù ÓÀ ∫ ¿π ‘ ȱ ß Ï⁄≈¡
Í≈™Á≈Õ
‹∂ ¿π‘鱧 «’√∂ ⁄ß◊∂ ‘Ω√Í∆‡Ò ”⁄
‡∆‡ÓÀ∫‡ «ÁæÂ≈ ‘πßÁ≈ ª ¡æ‹ Â√Ú∆
’πfi ‘Ø ‘πßÁ∆Õ ¿π‘ Ú∆ √≈‚∂ Á«Ó¡≈È
‘π ß Á ∆Õ √¯Á◊ß ‹ ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄
Á≈«ÓÈ∆ Á∆ ‘≈Ò Ò◊Â≈ «Ú◊ÛÁ∆
◊¬∆Õ ¿π√ 鱧 Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆ ‚≈’‡ª
È∂ «ÂßÈ ¡Í∂ÙÈ ’∆Â∂Õ ¿π√ Á∂ √∆
Á∆¡ª ¡ªÂÛ∆¡ª Á≈ Ò◊Ì◊ √≈≈
«‘æ√≈ Ï≈‘ ¡≈ «◊¡≈ √∆Õ Á≈«ÓÈ∆ Á∂
√≈∂ √∆ ”Â∂ ⁄æ÷ Ó≈∂ ‘ج∂ √ÈÕ √Ø⁄Á≈
‘ª «’ «‹√ ÓπÒ’ «Ú⁄ √∆Â≈ Ú◊∆
È≈∆¡ª Á∆ «¬’ Í≈√∂ ͱ ‹ ≈ ’∆Â∆
‹ªÁ∆ ˛, Áπ◊≈ Ú◊∆¡ª Á∂Ú∆¡ª ȱß
ͱ«‹¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ Â∂ Á±‹∂ Í≈√∂ ¿π‘∆ ÒØ’
«¬È∑ª ¡Ωª È≈Ò «¬‘Ø «‹‘≈ ÚÂ≈≈
’Á∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ’∂‘∆ Ó≈È«√’Â≈ ˛? «¬È∑ª
Á∆ ͱ‹≈ Á∆ ÒØÛ È‘∆∫Õ «¬È∑ª Á∆ Ó≈È
√ÈÓ≈È Á∆ ÒØÛ ˛Õ «¬È∑ª 鱧 «‹¿π‰
Á≈ ‘æ’ Á∂‰ Á∆ ÒØÛ ˛Õ
Á≈«ÓÈ∆ Á∂ ¡ßÁ «‹¿π‰ Á∆ Â∆Ï
«¬æ ¤ ≈ √∆Õ «¬’ «ÚÙ≈Ò ‹˜Ï≈ √∆Õ
Á≈«ÓÈ∆ 鱧 ¿π√ Á≈ Í«Ú≈ «ÓÒ‰
¡≈«¬¡≈ ª Á≈«ÓÈ∆ ¡≈͉∂ «ÍÂ≈ Á∂
◊Ò «Ò͇ ’∂ Ø Í¬∆Õ
““Í≈Í≈, ÓÀ∫ ÿ ‹≈‰≈ ⁄≈‘πßÁ∆ ‘ªÕ
Please ÓÀ鱧 ÿ ÒÀ ⁄æÒØÕ Í≈Í≈ Ó∂≈
«¬Ê∂ ÁÓ ÿπ æ ‡ Á≈ ˛Õ Í≈Í≈ ÓÀ ∫ ’Ø ¬ ∆
◊ÒÂ∆ È‘∆∫ ’∆Â∆Õ Í≈Í≈ ÓÀ鱧 Please
ÿ ÒÀ ⁄ÒØÕ (؉ Òæ◊ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ)
““¤∂Â∆-¤∂Â∆ ·∆’ ‘Ø ‹≈, Î∂ ¡≈ͪ
ÿ ⁄Òª◊∂Õ”” Ïæ√ «¬È∑ª ’«‘ ’∂ Ï≈Í
Á≈ ◊Ò≈ Ì ¡≈«¬¡≈Õ ¿π √ Á∆¡ª
¿πÁ≈√ ¡æ÷ª ‘˜≈ª √Ú≈Ò ’ ‘∆¡ª
√ÈÕ «¬√ √Ó≈‹ ¿πÂ∂, «¬√ «√√‡Ó
¿π  ∂ «’ «‹√ Á≈«ÓÈ∆ È∂ ¡≈͉∆
ÍÛ∑≈¬∆ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «‡¿±ÙȪ ÍÛ∑≈
’∂ ¡≈͉∂ ¤Ø‡∂ Ì≈ 鱧 ÍÛ∑≈¿π‰ Á≈
√π¯È≈ ÓÈ «Ú⁄ Í≈«Ò¡≈ √∆ «‹√ ˘
ϱ ÍÀ‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆ fi≈Û «ÁæÂ≈ «◊¡≈
«‹√ Á∆ ¿π‚≈∆ ÌÈ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆
¿π√Á∂ ÷ø̪ 鱧 ’Â-’Â ’ «ÁæÂ≈Õ
¿π√ Á≈ ’√± ’∆ √∆? Ï√ «¬‘Ø «’ ¿π‘
«¬’ Ï≈Í Á∆ Ë∆ √∆?
““Í≈Í≈ ÓÀ∫ «‹¿π‰≈ ⁄≈‘πßÁ∆ ‘ªÕ ÓÀȱß
Ï⁄≈˙ Please ÓÀ∫ «¬√ Â∑ª ÓÈ≈ È‘∆∫
⁄≈‘πßÁ∆Õ ÓÀ∫ ¿π‘Ȫ Á«ß«Á¡ª 鱧 √˜≈
«ÁÒ≈¿π‰ Ò¬∆ ‹∆‰≈ ⁄≈‘πßÁ∆ ‘ª ª
«’ ¿π‘Ȫ Á∆ ˛Ú≈È◊∆ Á≈ ’ج∆ ‘Ø
Á≈«ÓÈ∆ «Ù’≈ È≈ ‘ØÚ∂Õ «’√∂ ‘Ø Ïæ⁄∆
Á∆, Ë∆ Á∆, ÌÀ‰ Á∆ «¬æ˜Â Á∂Ù Á∆¡ª
√Û’ª ”Â∂ ¶◊≈ È≈ ‘ØÚ∂Õ””
Á≈«ÓÈ∆ Á∂ ‘Ω√Ò∂ ÂØ∫ ‚≈’‡ Ú∆
˛≈È √ÈÕ
‚≈. «¬’ : ÓÀ ∫ «¬‘Ø «‹‘≈ ’∂ √
¡≈͉∆ «˜ßÁ◊∆ ”⁄ ’Á∂ È‘∆∫ Á∂«÷¡≈,
’Á∂ Ú∆ È‘∆∫Õ Its rare, very very
rare.
‚≈. ÁØ : √≈‚∂ √∆ ”⁄ B@-B@
¡ªÁª ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬’ Ú∆ √ϱÂ∆
È‘∆∫ Ï⁄∆, «¬’ Ú∆Õ Â∂ «Î Ú∆ «‹¿π‰
Á≈ «¬ßÈ≈ Úæ‚≈ ‘Ω√Ò≈Õ ¿π¯Õ
‚≈. «ÂßÈ : «¬√ ’πÛ∆ Á∂ «Ú⁄
«‹¿π‰ Á≈ ˜ÏÁ√ ˜‹Ï≈ ˛Õ Ï‘πÂ
‘∆ Ï‘≈Á ’πÛ∆ ˛Õ ÓÀ∫ √Ò≈Ó ’Á≈
‘ªÕ (√Ò≈Ó ’Á≈ ‘ÀÕ)
Á≈«ÓÈ∆ Á∂ ¡ßÁ «‹¿π‰ Á≈ ÏÛ≈
Úæ ‚ ≈ ‹˜Ï≈ √∆Õ ¿π ‘ «¬‘ √∆ «’
˜ıÓ∆ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ ˜ıÓ∆ Ù∂
Úª◊ Á‘≈Û ‘∆ √∆ Í «‹™ ‘∆
¿π√Á∆ ÓßÓ∆ ¿π√Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆ Â∂
¿π√ È∂ ’ßÏÁ∆ ¡≈Ú≈˜ ”⁄ «’‘≈ :
““Óß Ó ∆ Please ÓÀ È ± ß Óπ ¡ ≈¯ ’
«Á˙Õ ÓÀ∫ Âπ‘≈È±ß Ï‘π Áπ÷ Í‘πß⁄≈«¬¡≈
˛Õ ÓÀ鱧 Óπ¡≈¯ ’ «Á˙Õ Ó∂∆ ’ج∆
◊ÒÂ∆ È‘∆∫ ˛ ÓßÓ∆Õ ¡≈͉∆ ͱ∆ Ú≈‘
Ò◊≈™«Á¡ª ¿π ‘ Ȫ Á≈ Óπ ’ ≈ÏÒ≈
’∆Â≈ ˛Õ ÓÀ ∫ «‹¿π ‰ ≈ ⁄≈‘π ß Á ∆ ‘ªÕ
Please Óß Ó ∆, Ï⁄≈¡ Ò˙Õ Óß Ó ∆
Please......”” (Ø ÍÀ∫Á∆ ˛)
Á≈«ÓÈ∆ Ò◊≈Â≈ «˜ßÁ◊∆ ÓΩÂ
È≈Ò ÒÛ ‘∆ √∆Õ Á∂Ù ¡ßÁ ÷≈√ ’’∂
ÈΩ‹Ú≈Ȫ ¡ßÁ «¬’ Ø‘ Á∆ ‹Ú≈Ò≈
Îπ æ ‡ ¸æ ’ ∆ √∆Õ ÒØ ’ «¬√ ‹π Ò Ó Á≈
’≈È ‹≈ȉ≈ ⁄≈‘πßÁ∂ √ÈÕ ¿π‘ «¬’
Á≈«ÓÈ∆ È‘∆∫ Òæ÷ª Á≈«ÓÈ∆¡ª Á∂ Ò¬∆
«È¡ª Á∆ Óß ◊ ÒÀ ’∂ «Áæ Ò ∆ Á∆¡ª
◊Ò∆¡ª ”⁄ Á∂Ù Á∂ ’±⁄∂-’±⁄∂ «Ú⁄ ‘æʪ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
«Ú⁄ ÓØÓÏæÂ∆¡ª ÓÙ≈Òª ÎÛ ’∂ ¡≈͉∂
Ø‘ Â∂ ◊πæ√∂ Á≈ Íz◊‡≈Ú≈ ’ ‘∂ √ÈÕ
√’≈ ¿π ‘ Ȫ Á∆¡ª Ì≈ÚÈ≈Úª ȱ ß
٪ ’È Á∆ ʪ √؇∆¡ª, ‚ß«‚¡ª
¡Â∂ Í≈‰∆ Á∆¡ª Ïؤ≈Ûª È≈Ò ÈÚ≈‹
‘∆ √∆Õ ¿π‘Ȫ Á∂ ‘æʪ «Ú⁄ ÎÛ∆¡ª
ÓØÓÏæÂ∆¡ª ¡Â∂ ÓÙ≈Òª Á∂ «Ú⁄ Í≈‰∆
Í≈ ’∂ Ïπfi≈¿π‰ Á∆ ¡√¯Ò ’Ø«ÙÙ ’
‘∆ √∆ Í Á≈«ÓÈ∆ Á∂ ¡ßÁ ÍÒÁ∂
‘Ω√Ò∂ ¡Â∂ Á∆∫«Á¡ª 鱧 √˜≈ «ÁÒ≈¿π‰
Á≈ ‹˜Ï≈ Ò◊≈Â≈ «¬È∑ª ÓÙ≈Òª Á∂
«Ú⁄ Â∂Ò Í≈™Á≈ «‘≈ Â∂ «¬√ ◊æÒ
Á≈ ¡«‘√≈√ ’Ú≈¿π ∫ Á≈ «‘≈ «’
““¡ÀÚ∂∫ ÌÓ ˛ √≈‚∂ ’≈ÂÒª ȱß, ¡√∆∫
‘ØÚª◊≈ ÁØ ‹ª ⁄≈ ÒØ’ØÕ ÏÁÒ≈ «Ò¡ª
ÂØ∫ Ú∆ «‹‘Û∆ Óπ’‰∆ È‘∆∫, ¡À‚∆ Úæ‚∆
˛ √≈‚∆ ’Â≈ ÒØ’ÕØ ””
Â∂ ¡÷∆ √’≈ È∂ ¡æË∆ ≈ ȱß
«¬’ ¡«‹‘≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ «‹√ Á≈
«’√∂ ȱ ß «⁄ ⁄∂  ≈ Ú∆ È‘∆∫ √∆Õ
√’≈ È∂ ¸æ Í ⁄Í∆Â∂ Á≈«ÓÈ∆ ȱ ß
«√ßÿ≈Íπ Ì∂‹‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ «Ò¡≈Õ
«¬’ √ÍÀÙÒ ‹‘≈˜ ≈‘∆∫ «√ßÿ≈Íπ Á∂
Mount Elizabeth ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄
Á≈ıÒ ’Ú≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ «√ßÿ≈Íπ
Á∂ ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ Á≈÷Ò ’Ú≈¿π‰
ÂØ∫ «ÏȪ √’≈ ’ØÒ ‘Ø ’ج∆ ⁄≈≈
Ú∆ È‘∆∫ √∆Õ ¿π‘ Ò◊Ì◊ «ÁæÒ∆ Á∂
‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ ‘∆ Í«‘Òª Á«ß«Á¡ª
ÂØ ∫ ¡≈͉∆ ‹≈È Á∆ Ï÷Ù∆ Ò¬∆
«ÚÒ’Á∆ ‘∆ Â∂ «Î ‘√ÍÂ≈Ò ¡ßÁ
«‹¿π‰ Á∆ ªÿ ÒÀ ’∂ ÂÛÎÁ∆ ‘∆
Í «˜ßÁ◊∆ ÂØ∫ ¿π‘ «ÁæÒ∆ «Ú÷∂ ‘∆ ‘≈
¸æ’∆ √∆Õ ÒØ’ª Á∂ Ø‘ È±ß ÌªÍÁ∂ ‘ج∂
√’≈ È∂ ¿π‘鱧 «√ßÿ≈Íπ «Ú÷∂ Ì∂‹‰
Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ √∆ Â∂ ¡ß BI Á√ßÏ
Á∆ ≈ B.BE «Ó߇ Â∂ «√ßÿ≈Íπ Á∂
Mount Elizabeth ‘√ÍÂ≈Ò ”⁄
Á≈«ÓÈ∆ Á≈ Áπ÷Á¬∆ ¡ß ‘Ø «◊¡≈Õ
«’√∂ Á∂ ¡ß Á∂ È≈Ò «’√∂ Á∆
Ùπ±¡≈ Ú∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ Á≈«ÓÈ∆ Á≈ Á≈ÓÈ
Í≈’ Â∂ Í«ÚæÂ √∆Õ ¿π√Á∂ «‹√Ó Â∂
ͬ∂ ÷±È Á∂ ËæÏ∂ √ΩÛ∆ ˛Ú≈È∆¡Â Á∆
√ΩÛ∆ √Ø⁄ Á≈ ¿π¤≈Ò √∆ Â∂ «‹‘Û∂ ͱ∂
«‘ßÁπ√Â≈È Á∂ ÒØ’ª Á∂ ӱߑ ”Â∂ «¬’
⁄Í∂Û √∆Õ ¿π‘Ȫ 鱧 ‹≈◊‰ Á≈ ‘Ø’≈
Á∂ ’∂ √Á≈-√Á≈ Ò¬∆ √Ω∫ ◊¬∆Õ
Í ¿π√ Á∂ ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡æ‹
Ï‘π √≈∂ √Ú≈Ò «Î˜≈ Á∂ ¡ßÁ ◊±ß‹
‘∂ ‘ÈÕ
““ÓÀ ∫ √Ø ⁄ Á≈ ‘ª «’ √≈≈
«‘ßÁπ√Â≈È Ú∆ √Ø⁄Á≈ ˛ «’ ¡≈ÈÈÎ≈ÈÈ ”⁄ Á≈«ÓÈ∆ 鱧 «√ßÿ≈Íπ «’™
Ì∂ « ‹¡≈ «◊¡≈? ’∆ «¬‘ ÎÀ √ Ò≈
≈‹È∆Â∆ ÂØ∫ Íz∂  ȑ∆∫? ’∆ Á≈«ÓÈ∆
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
18
Á≈ ¡ß ¿π‘Ȫ 鱧 «ÁæÒ∆ Á∂ ‘√ÍÂ≈Ò
«Ú÷∂ ‘∆ Ș ¡≈ «◊¡≈ √∆? ’∆ ¿π‘
ÒØ’ª Á∂ Ø‘ ÂØ∫ Ï⁄‰ Ò¬∆ Á≈«ÓÈ∆ ȱß
«√ßÿ≈Íπ «Ú÷∂ Ì∂‹‰ «Ú⁄ ’≈ÓÔ≈Ï ‘Ø
◊¬∂Õ ’∆ «‘ßÁπ√Â≈È «Ú⁄ «√ßÿ≈Íπ
È≈ÒØ∫ ’≈ÏÒ ‚≈’‡ È‘∆∫ √È? «¬‘
√≈∂ √Ú≈Òª Á≈ ‹Ú≈Ï «¬’ ‘∆ ˛ «’
Á≈«ÓÈ∆ È∂ √Á≈ Á∆ È∆∫Á √Ω ‰ ÂØ ∫
Í«‘Òª «‘ßÁπ√Â≈È∆¡ª 鱧 ‹◊≈ «ÁæÂ≈
√∆ «’ ¿π·Ø Âπ‘≈鱧 √πæ«Â¡ª 鱧 Ôπæ◊ Ï∆Â
¸æ’∂ ‘ÈÕ Âπ√∆∫ ‹≈‰Á∂ ‘Ø √’≈ ’«‘
‘∆ ˛ «’ «¬‘ ‚≈’‡ª Á≈ ÎÀ√Ò≈ √∆
«’ Á≈«ÓÈ∆ 鱧 ¡◊Ò∂∂ «¬Ò≈‹ Ò¬∆
«√ßÿ≈Íπ Ì∂«‹¡≈ ‹≈Ú∂ Í ‚≈’‡.....
‚≈. : «¬‘ √≈‚≈ ÎÀ√Ò≈ È‘∆∫ √∆Õ
√≈‚∂ ÂØ∫ ª «¬√ Ï≈∂ ’πfi Íπ櫤¡≈ ‘∆
È‘∆∫ «◊¡≈ «√¯ «¬ßÈ≈ Íπ櫤¡≈ «’
’∆ «¬‘ «√ßÿ≈Íπ Í‘π⁄
ß √’Á∆ ˛?””
Âπ√∆∫ Áæ√Ø «¬√ ’ÂÒ Á∂ ÁØÙ∆ ’Ω‰’Ω ‰ ? ¤∂ Á«ß « Á¡ª Á∂ È≈Ò È≈Ò
√’≈ Ú∆, √’≈∆ Âß Â  Ú∆ Â∂
ÓÈπæ÷Â≈ Á≈ Ó÷Ω‡≈ Í≈ ’∂ ÁπÈ∆¡≈ ȱß
Ïπæ˱ ω≈¿π‰ Ú≈Ò∂ √≈Ë Í≈÷ø‚∆, ÍÛ∑∂«Ò÷∂ ¿π‘ ÒØ’ «‹È∑ª «‘ßÁπ√Â≈È Á∂ ÓæÊ∂
”Â∂ Òæ◊∂ «¬√ ’≈Ò∂ ËæÏ∂ 鱧 ‘Ø ◊±Û∑≈
’È Á∆ ’ج∆ ’√ Ï≈’∆ È‘∆∫ ¤æ‚∆Õ
«‹È∑ª È∂ ◊æÒ ’«‘‰ Òæ«◊¡ª «¬‘ Ú∆
Â≈ Ì È‘∆∫ √Ø«⁄¡≈ «’ ¿π‘ ’«‘
’∆ ‘∂ ‘È? «’ß«È¡ª Á∂ «⁄‘∂ Ï∂ÍÁ
‘Ø ¬ ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ ª Ï∂ Ò ◊≈Ó È∂  ≈Úª,
√≈˱¡ª, ¡÷ΩÂ∆ √Ó≈‹ √∂Ú∆¡ª Á∆¡ª
˜πÏ≈Ȫ Â∂ Ò◊≈Ó ’Á∂ ’Á∂ Ò◊Á∆ ˛
Â∂ «¬√ ¿π Í ß Â Ú∆ ‹ÁØ ∫ ¡æ ‹ Âæ ’
«¬«Â‘≈√ «Ú⁄ ÏÒ≈Â’≈ Á∆¡ª
Ú≈Í∆¡ª √≈∆¡ª ÷Ω¯È≈’ ÿ‡È≈Úª
ÂØ∫ Ú∆ ÚæË ÷ÂÈ≈’ ÿ‡È≈ È∂ √≈∂
‹≈◊Á∆ ˜Ó∆ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª 鱧 fiß‹ØÛ ’∂
æ÷ «ÁæÂ≈ ‘ØÚ∂, «‹È∑ª Á∆ ˜Ó∆È ◊≈‘∂Ï◊≈‘∂ ‹◊Á∆ ‘∆ ˛ ¿π‘ Ú∆ ¿π·∂, Í
«‹È∑ª Á∆ ˜«‘È∆¡Â Â∂ ÌØ≈ Î’ È‘∆∫
«Í¡≈Õ ¿πÈ∑ª «Ú⁄ ÓπÒ’ Á∂ √Ì ÂØ∫ ÚæË
Â≈’ÂÚ Í √Ì ÂØ∫ ’Ó˜Ø ¡≈ÁÓ∆
È∂ «¬’ ‘¯Â∂ Ï≈¡Á ¿π √ ÓÈπ æ ÷ È∂
¡≈͉≈ √πÌ≈◊≈ Óπæ÷ ÷Ø«Ò∑¡≈ «‹‘Û≈
«’√∂ √Ú≈Ò Á≈ ‹Ú≈Ï Á∂ ‰ Ò¬∆
‹Ú≈Ï Á∆ ¡≈Ï± Ï⁄≈¿π‰ ⁄≈‘πßÁ≈ ˛Õ
«’™«’ ¿π‘ ‹Á Ú∆ ÏØÒ‰◊∂ ª «’√∂
È≈ «’√∂ ȱ ß ¡≈͉∆ ¡≈Ï± ˜± 
Ï⁄≈¿π‰∆ ÍÀ∫Á∆ ˛ Â∂ «¬’ ‘¯Â∂ Ï≈¡Á
¿π‘Ȫ È∂ ¡≈͉≈ ¡æË≈ ’π ӱߑ ÷Ø«Ò∑¡≈
Â∂ ¿π⁄≈‰ ’∆Â≈ :
““«ÁæÒ∆ «Ú⁄ √Ó±«‘’ ÏÒ≈Â’≈
Á∂ «ÿÈ؉∂ ¡Í≈Ë ¿πÂ∂ ÒØ’ª Á≈ ◊πæ√≈
‹≈«¬˜ ˛Õ «ÂßÈ Ë∆¡ª Á≈ Ï≈Í ‘ª ÓÀ∫
«¬√ Ò¬∆ Âπ‘≈‚∂ √Ì Úª◊ √ß‹∆Á◊∆
È≈Ò «¬√ È±ß Ó«‘√±√ ’Á≈ ‘ªÕ
·∆’ ˛?””
«¬‘ ÙÏÁ ¿π√ È∂ ‡∂-‡≈¬∂ ·∆’
˛? ’ÀÓ≈ÓÀÈ ÚæÒ ’‘∂ «‹Ú∂∫ «’√∂ «¯ÒÓ
Á≈ «ÚÒÈ Í«‘Òª «Ò÷∆ ‘ج∆ «√’͇
«Ú⁄Ø ∫ ‡∂ - ‡≈¬∂ ‚≈«¬Ò≈◊ ÏØ Ò ’∂
Íπæ¤Á≈ ˛ «’ ¡À’«‡ß◊ Á≈ Ù≈‡ ˙.’∂.
˛? ·∆’ ˛?
Â∂ Âπ√∆∫ ¡ßÁ≈˜≈ Ò≈˙ «’ Ï≈’∆
¤Ø‡∂ ÷ÒÈ≈«¬’ª Á≈ ’∆ ‘≈Ò ‘ØÚ∂◊≈Õ
«¬Ê∂ «¬‘ ’«‘‰ 鱧 ‹∆ ’Á≈ ˛ «’
““«‹√ ËÂ∆ ”Â∂ ¡æ‹ Ú∆ ¡Ω ¡ÏÒ≈
Â∂ Әϱ, ¿π√ Ë Á∂ ‘≈’Ó ’πæÂ∂,
¿π√ Ë Á∂ ‘≈’Ó √±, ¿π√ Ë Á∂
‘≈’Ó “√±”Õ
÷À «¬√ ÷ΩÒÈ≈’ ÿ‡È≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á
’¬∆ ÒØ ’ Ï∂ Í Á ‘Ø ¬ ∂ «‹‘Û∂ «¬√
√Ó≈¬∂Á≈∆ „ª⁄∂ Á∂ «Ú⁄ ¡≈͉∂ ¡≈Í
鱧 Úæ÷≈ √≈Ï ’È Ò¬∆ ’πfi Ú∆ ¿±Ò
‹Ò±Ò ÏØÒ∆ ◊¬∂Õ
«¬’ ÷∂Â∆ ÷Ø‹ ’∂∫Á Á∆ «Ú«◊¡≈È∆
¡Ω È∂ ¡≈͉∆ «Ò¡≈’Â, ¡’Ò ¡Â∂
Ó≈È«√’Â≈ Á≈ Óπ˜≈‘≈ «¬‘ ’«‘ ’∂
’∆Â≈ «’ «‹‘Û∆ «’ «¬’ Lion's Club
Á∆ ÍzË≈È Ú∆ ˛Õ
““ÓÀ∫ «¬‘ ’«‘‰≈ ⁄≈‘πßÁ∆ ‘ª «’
«Áæ Ò ∆ √Ó± « ‘’ ÏÒ≈Â’≈ ’ª‚ Á∆
Í∆Û ÒÛ’∆ ÷πÁ ‘∆ «¬√ ÁπÙ’Ó
Ò¬∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ˛Õ ‹∂ ≈Â È±ß Á√ Ú‹∂
’πÛ∆ ÿØ∫ Ï≈‘ «È’Ò∂◊∆ ª «Î «¬√
È≈Ò «¬‘∆ ’πfi ‘ØÚ◊
∂ ≈Õ ‘π¡
ß .....Õ
““‘≈Ê ÍªÚ Ó∂ ÁÓ È‘∆∫ ‘Ó «’√∆
√∂ ’Ó È‘∆∫Õ””
«‹Ê∂ Á∂Ù ¡ßÁ ¿π√ ’πÛ∆ ÚÒØ∫
’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª ’Ø«ÙÙª ¡Â∂ ◊πß«‚¡ª
«ÚπæË ’∆Â∂ ◊¬∂ √‘≈√∆ ÍzÂ∆ØË Á∆
Á≈Á «Áæ  ∆ ‹≈ ‘∆ √∆ ¿π √ ȱ ß
«Ú≈◊Ȫ Ú≈Ò≈ πÂÏ≈ ÍzÁ≈È ’∆Â≈
‹≈ «‘≈ √∆, ¿π √ ȱ ß ¡≈͉≈ ’Ø Ò
Ó≈‚Ò Óß«È¡≈ ‹≈ «‘≈ √∆, ¿π√ Ò¬∆
«¬’ «Ú«◊¡≈È∆ ¡Ω ’«‘ ‘∆ ˛ «’
‹∂’ ¿π√ ’πÛ∆ È∂ “¤∂” Á∆«Á¡ª ¡æ◊∂
¡≈ÂÓ √Ó͉ ’ ’∆Â≈ ‘πßÁ≈ ª
¿π √ Á∆¡ª ¡ªÂÛ∆¡ª «È’Ò‰ Á∆
ÈØÏ È≈ ¡≈™Á∆ Â∂ √Ì ÂØ∫ ÚæË ÙÓ
Ú≈Ò∆ ◊æ Ò «¬‘ ˛ «’ «¬È∑ ª Ùπ Ì
«Ú⁄≈ª ȱ ß ¿π √ ¡Ω   È∂ ¿π √ Ú∂ Ò ∂
¿π‹≈◊ ’∆Â≈ ‹ÁØ∫ ¿π‘ “¡Ωª ÍzÂ∆
√ßÚ∂ÁÈÙ∆ÒÂ≈” «ÚÙ∂ ”Â∂ Óπæ÷ Ú’Â≈ Á∂
±Í «Ú⁄ ÏØÒ ‘∆ √∆Õ
«¬√ ÂØ∫ Ú∆ ⁄≈ ’ÁÓ ¡æ◊∂ ‹ªÁ∂
«¬’ ÷≈√ «’√Ó Á∂ ÷≈√ ÒØ’ª Á∂ “Ï≈ͱ
È∂ ‹Ø ¿π⁄≈«¡≈ ¿π√ Á∂ √æ Ú⁄È Âπ√∆∫
Ú∆ √π‰ Ò¿π: ““ÒÛ’∆ «¬√ ÿ‡È≈ ’∂
Ò∆¬∂ ÷πÁ «˜ßÓ∂Ú≈ ˛, ÚØ Á«ßÁØ ’∂ ¡≈◊∂
‘≈æÊ ‹ØÛÂ∆, ¿πÈ’∂ ͪ˙∫ ÍÛÂ∆, ¿πÈ
’Ø ËÓ ’∂ Ì≈¬∆ ’‘Â∆, ÚØ √√ÚÂ∆
ÓßÂ ’≈ ‹≈Í ’Â∆ ÂØ √Ï ’π¤ È‘∆
‘ØÂ≈Õ ¿π√ ’Ø ’«‘‰≈ ⁄≈‘∆¬∂ Ê≈ Ì≈¬∆
ÂπÓ «¬‘ √Ì Ó ’ØÕ”” Í ‹ÁØ∫ «¬‘
ÙÏÁ √π‰∂ ª ¡≈Ó ÒØ’ª 鱧 Ú∆ «¬‘
Òæ«◊¡≈ «’ «‹‘Û≈ ¿π√ ÒÛ’∆ Á≈
ÏÒ≈Â’≈ ¿π ‘ Ȫ “¤∂ ” ◊π ß « ‚¡ª È∂
’∆Â≈ √∆ Ï≈ͱ Á∂ ÙÏÁ Á∆ ¿π √
ÏÒ≈Â’≈ ÂØ∫ ÿæ‡ È‘∆∫ √∆Õ ¿π√ ȱß
Ù≈«¬Á «¬‘ È‘∆∫ √∆ ÍÂ≈ «’ ¿π‘Ȫ
“¤∂” ≈’ÙÙª «Ú⁄Ø∫ «‹‘È∂ √Ì ÂØ∫ ÚæË
Á«ßÁ◊∆ «Ú÷≈¬∆ ¿π‘È∂ “Á≈«ÓÈ∆” ȱß
ÌÀ‰ ’«‘ ’∂ ‘∆ Ï√ Á∂ «Ú⁄ ⁄≈«Û∑¡≈
√∆Õ ¿π‘鱧 Ù≈«¬Á «¬‘ Ú∆ È‘∆∫ √∆ ⁄∂Â∂
«’ ¿π√ Ú◊∂ ‘∆ Ï‘π Úæ‚∂ Ó‘≈ÂÓ≈,
Ó‘ªÍπÙ È∂ ¿πÈ∑ª ¡Ωª È≈Ò, «¬√
«’√Ó Á∂ ÏÒ≈Â’≈ ‘∆ ’∆Â∂ √È,
«‹‘Û∆¡ª ¿π√ 鱧 Ï≈ͱ ‹∆ Ô≈È∆ Ï≈Í
’«‘ ’∂ √«Â’≈ «ÁßÁ∆¡ª √È Í ¿π√
Ó‘≈ÂÓ≈ Á≈ ÓÈ «’™ È‘∆∫ Í√∆«‹¡≈
√∆?
ÓÀ ∫ «’ß È ∆¡ª ‘∆ ÿ‡È≈Úª Á≈
«˜’ ’ √’Á≈ ‘ª «‹‘Á∂ «Ú⁄ «¬‘
«’‘≈ «◊¡≈ «’ Á≈«ÓÈ∆ ≈Â È±ß Ï≈‘
«’™ ◊¬∆ ¿π√ È∂ ·∆’ ’æÍÛ∂ «’™
È‘∆∫ Í≈¬∂Õ ¿π√ 鱧 «¬√ Â∑ª ≈ ȱß
«¬’æÒ∂ Ï≈‘ È‘∆∫ √∆ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
Í ÌÒ∂ Ó≈È√Ø Î∆Á’؇ Á∆ Ù±Â∆ ≈Â
鱧 «¬’æÒ∂ È‘∆∫ √∆ ◊¬∆, ¿π√ È±ß Âª
‹ÏÁ√Â∆ ÿØ∫ ◊π«ß ‚¡ª È∂ ¸æ«’¡≈ √∆Õ
«Âß È √≈Ò Á∆ Ï≈ÒÛ∆ ª «’√∂ ȱ ß
¡≈͉∂ ÚæÒ ¡≈’Ù ȑ∆∫ ’Á∆ «Î
¿π√ 鱧 «’™ «÷ÛÈ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆ ÓËØÒ
«ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛? ¿π‘ ª ÌÛ’∆Ò∂, ’≈Ó
¿π’Ó≈¿± ’æÍÛ∂ È‘∆∫ Í≈™Á∆, «Î ¿π√
È≈Ò «¬‘ ’π’Ó «’™? Ïπ’∂ Ú≈Ò∆
¡Ω È≈Ò ’∆ «¬‘ √Ì ’πfi È‘∆∫ ‘πÁ
ß ≈?
’√± ¡Ω Á≈ È‘∆∫ √◊Ø∫ ¿π√ ¡æ÷ Á≈
˛ ‹Ø ¡ΩÂ È±ß «¬’ Ú√± Á∂ ±Í «Ú⁄
Ú∂÷Á∆ ˛Õ
÷À  , “Á≈«ÓÈ∆” ⁄Ò∆ ◊¬∆, Í
‹≈‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ’¬∆ √πæÂ∆¡ª ˜Ó∆ª
鱧 ‹◊≈ ◊¬∆Õ Í ‘π‰ ’∆ ‘ØÚ∂◊≈Õ
«√¯ Íz Á ÙÈ ‘Ø ‰ ◊∂ Õ √Û’ª ‹≈Ó
‘؉◊∆¡ª, Í ÈÂ∆‹≈ ’∆ «È’Ò±◊≈Õ
’≈ȱßÈ «‹ßÈ≈ Ó˜∆ √ı ω≈ Ò˙,
Í ’∆ ◊ß ‡ ∆ ˛ «’ ¿π ‘ Ò≈◊± Ú∆
‘ØÚ∂◊≈Õ ’∆ «¬√ «√√‡Ó «Ú⁄ «‘ ’∂
’≈ȱßÈ ÂØ∫ ¿πÓ∆Á ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ
Âπ√∆∫ Á≈«ÓÈ∆ 鱧 Ô≈Á ’ ‘∂
Á∆Ú∂ ‹Ò≈ ’∂ , ÓØ Ó Ïæ  ∆¡ª ‹Ò≈ ’∂
......ÓÙ≈Ò ‹Ò≈ ’∂.....
Í È≈ ª Á≈«ÓÈ∆ Í«‘Ò∆ ˛ È≈
¡≈÷∆
Â∂ ÓÙ≈Ò Ú∆ ¡≈÷∆ È‘∆∫
‹ÁØ∫ Âæ’ ‹πÒÓ ‘∂◊≈ ÓÙ≈Ò Ú∆
‹ÒÁ∆ ‘∂◊∆Õ
ÓÙ≈Òª Ï≈Ò ’∂ ÷‰≈ ‹ÁØ∫ Âæ’
≈ Ï≈’∆ ˛....
ÒØ’ ’Ò≈ Óß⁄ Óß‚∆ ÓπæÒªÍπ
+IA-IHADG-H@AIE
[email protected]
(√¯≈ AA Á∆ Ï≈’∆)
«‘≥Áπ√Â≈È ¡Â∂ Í≈«’√Â≈È ˘
Ò◊Í◊ √Ω «’ÒØÓ∆‡ Â’ Ú≥‚Á≈
‘Ø«¬¡≈ ¡≈ı «¬‘ Í≈«’√Â≈È Á∆
ËÂ∆ ˘ «√≥‹Á≈ ‘ÀÕ «Î Í≥‹ÈÁ Á∂
¡√Ê≈È ”Â∂ «Ú¤Û∂ ‘ج∂ Á«¡≈ ≈Ú∆,
⁄È≈Ï, «‹‘ÒÓ ¡Â∂ √ÂÒ∞ ‹ Á≈
√≥◊Ó ‘∞Á
≥ ≈ ‘ÀÕ ¡≥◊∂˜∆ ‘’»Ó Ú∂Ò∂
«¬È∑ ª Á«¡≈Úª «Úº ⁄ Ø ∫ Ï≈≈Ó≈√∆
È«‘ª ’º„∆¡ª ◊¬∆¡ª ‹Ø Á∂Ù Á∆
Ú≥ ‚ ÂØ ∫ Ï≈¡Á ÁØ Ú ª Á∂ Ù ª «Úº ⁄
Ú≥‚∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ «¬È∑ª Á«¡≈Úª Á∆
ÏÁΩ Ò Â ’‰’-Ú≥ È ∂ Í≥ ‹ ≈Ï∆¡ª È∂
’‰’ ¡Â∂ ⁄ΩÒª Á∂ ÏØ‘Ò Ò≈ ’∂ Á∂Ù
Ú≈√∆¡ª Á≈ «„º‚ Ì«¡≈ √∆Õ «¬√
Ò¬∆ √ÂÒ∞‹ ˘ ◊≥◊≈ Á∆ Â˜ ”Â∂
√≈¯ ’È≈ ≈Ù‡ Á≈ Óπ„Ò≈ ¯˜
‘ÀÕ √ÂÒ∞‹ Á∆ √¯≈¬∆ Á∂ ¡ÀÒ≈È È≈Ò
Í≥‹≈Ï √’≈ ˘ Ï‘∞Â≈ ı∞Ù ‘؉ Á∆
ÒØÛ È‘∆∫ «’¿∞∫«’ ÓØÁ∆ √’≈ Ò¬∆
«¬‘ ÓπÁ
º ≈ Ó≈È√ØÚ, ’ÀÒ≈Ù ÍÏÂ
¡Â∂ Á∂Ú-̱Ó∆ «‘Ó≈⁄Ò ÍzÁÙ
∂ Á∂ «‘ºÂ
È≈Ò Ú∆ ‹∞«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï
Á∂ «‘º√∂ Ú«‘ ‘∂ Á«¡≈Úª Á∂ ÍzÁÙ
» È
Á∆ Óπ„Ò∆ Ú‹∑≈ ÎÀ’‡∆¡ª ”⁄Ø∫ «È’≈√
‘Ø ‘∂ √≈«¬‰’ ÍÁ≈Ê ‘ÈÕ
Á«¡≈Úª Â∂ È«‘ª «’È≈∂ ⁄º Ò
‘∆¡ª «¬‘ √ȡª ¡√-√» ı
Ú≈Ò∂ ÒØ ’ ª Á∆¡ª ‘È «‹È∑ ª Á∆
√’≈∂-ÁÏ≈∂ ±Â∆ ÏØÒÁ∆ ‘ÀÕ ’∂∫Á
√’≈ ‹∂ «¬√ Á∆ √≈¯ √¯≈¬∆ «Úº⁄
ÔØ◊Á≈È Í≈ Ú∆ Á¬∂ ª «¬‘ Ï‘∞Ò
”⁄Ø∫ Ïπ’
º Á∂‰ Ï≈Ï ‘ÀÕ ÚÀ√∂ Ú∆ «‹≥È∆
Á∂ ’ج∆ ·Ø√ È∆Â∆ √≈‘Ó‰∂ È≈ ¡≈Ú∂
¿∞È∆ Á∂ ı∞Ù∆ «Úº⁄ ÷∆Ú∂ ‘؉≈, ◊≈Ò∂
ÂØ∫ «ÏȪ ⁄º’∆ Í∆‘‰ Úª◊ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
«‹≥È∆ Á∂ ’∂∫Á √’≈ ÚºÒ∫Ø √ÂÒ∞‹
Ï≈∂ ¡ÓÒ∆ »Í «Úº⁄ ’∞fi È‘∆∫ ‘∞Á
≥ ≈,
Í≥ ‹ ≈Ï √’≈ ¡≈͉∂ ͺ Ë  ”Â∂
¡≈͉∂ «‘º√∂ ¡≈¿∞∫Á∂ √ÂÒ∞‹ Á«¡≈
˘ √ÀÒ≈È∆¡ª Ò¬∆ «÷º⁄ Á≈ ’∂∫Á ω≈
√’Á∆ ‘ÀÕ Ì≈÷Û≈ ‚ÀÓ ÂØ∫ ‘∞√È
À ∆Ú≈Ò≈
Â’ ¡«‹‘∂ ’¬∆ √Ê≈È ‘È «‹È∑ª ˘
«Ú’√ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ √ÂÒ∞‹
«’È≈∂ Ó‘≈≈‹≈ ‰‹∆ «√≥ÿ ¡Â∂
¡≥◊∂˜ª «Ú⁄≈Ò∂ √≥È AH@I «Úº⁄ ‘ج∆
√≥Ë∆ Ú≈Ò∂ √Ê≈È ”Â∂ ’ج∆ «ÚÒ≈‡≈Úª ‘∆ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Á»‹≈ Úº‚≈ √Ê≈È
‘∆’∂ ͺ‰ ‘ÀÕ «¬‘ ÍÚ≈√∆ Í≥¤∆¡ª
Á∆ ÓÈÌ≈¿∞ ∫ Á∆ ʪ ‘À ‹Ø ÍÚ≈√∆
Ì≈Â∆¡ª ÂØ ∫ «¬Ò≈Ú≈ «ÚÁ∂ Ù ∆
√ÀÒ≈È∆¡ª Ò¬∆ Ú∆ «÷º⁄ Á≈ ’∂∫Á ω
√’Á∆ ‘À Õ √ÂÒ∞ ‹ Á≈ √Ì ÂØ ∫
Ó‘º  ÚÍ»  È «¬«Â‘≈√’ ¡√Ê≈È
‘∞√È
À ∆Ú≈Ò≈ ‘ÀÕ «¬√ ‹◊∑≈ ”Â∂ ¡≈˜≈Á∆
Á∆ Á∂Ú∆ ˘ Ò‘» Á≈ ¡ÿ ⁄Û∑≈¿∞‰
Ú≈Ò∂ √Á≈ Ì◊ «√≥ÿ, ≈‹◊∞» ¡Â∂
√π÷Á∂Ú Á≈ √√’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ª
√ÂÒ∞‹ Á∆¡ª Ò«‘ª Ú∆ Ó≈ÂÓ∆ ‘Ø
◊¬∆¡ª √ÈÕ «¬È∑ª ¡Ó «ÚÁØ‘∆¡ª
˘ BC Ó≈⁄ AICA Á∆ ¡≥È∑∆-ÏØˇ∆
≈ ⁄πºÍ-⁄πÍ∆Â∂ Ϊ√∆ Á∂ ÂıÂ∂ ”Â∂
Ò‡’≈ «Áº  ≈ «◊¡≈ √∆Õ ÂÓ≈Ó
Ó«¡≈Á≈Úª ˘ «¤º’∂ ‡≥◊ ’∂ Ù‘∆Áª
Á∆¡ª Á∂‘ª Á∂ ‡∞’Û∂-‡∞’Û∂ ’ ’∂ ¯Ω‹∆
Í«‘∂ «Úº⁄ √√’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ
√ÂÒ∞‹ Á∆¡ª Ó≈ÂÓ∆ ËπȪ ÂØ∫ Ï≈¡Á
¡◊Ò∂ «ÁÈ ’≈Ò∆¡ª ⁄π ≥ È ∆¡ª Â∂
’≈Ò∆¡ª Á√Â≈ª Ú≈«Ò¡ª Á≈ ‘Û∑
¡≈ «◊¡≈ √∆ «‹√ È∂ ◊Ø « ¡ª Á∂
«√≥ÿ≈√‰ ˘ ‘Ò»‰ ’∂ º÷ «ÁºÂ≈ √∆Õ
«¬ºÊØ∫ ÊØÛ∑∆ Á» √ÂÒ∞‹ Ì≈Ú∂∫ Ï∂◊≈È≈
‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À Í ‘∞√È
À ∆Ú≈Ò≈ «‘≥Á√
π Â≈È
¡Â∂ Í≈«’√Â≈È Á∆ √ªfi∆ «Ú≈√Â
Ó≥«È¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À «’¿∞∫«’ ¡≈˜≈Á∆
ÍÚ≈«È¡ª Á∆ «ÂzÓ»Â∆ Á∆ ¡≈ı∆
«ÈÙ≈È∆ «¬√ ‹◊∑≈ ”Â∂ √πº«÷¡Â ‘ÀÕ
‹◊Â≈ Á∂ “ÍÙ≈Ú ÂØ∫ «√≥Ë Â’”
√¯È≈Ó∂ Á∂ Ù∞» «Úº⁄ ¡≥«’ Ù∂¡
¡≈ÂÓ√≈ ’Ø:
’∞fi ∞’ ◊¬∂ √‘ºÁ ”Â∂ ¡≈ ’∂
Ô≈ Á«¡≈Úª ‹‘∂
Í ‹Ø Ïπ fi ’∂ È≈ Ïπ fi ∆ ¿∞ ‘ ∆
«Í¡≈√ Ó∂∂ È≈Ò ‘ÀÕ
◊≥ ◊ ≈ ¡Â∂ √ÂÒ∞ ‹ Á∆ √≈¯√¯≈¬∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓØÁ∆ √’≈ Á≈
¡◊Ò≈ «ÈÙ≈È≈ Á∂Ù Á∂ Á«¡≈Úª ˘
¡≈Í√ «Úº⁄ ‹ØÛÈ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ √Ø⁄Á∂ ‘È
‹∂ ’≥«È¡≈’∞Ó≈∆ ÂØ∫ ’ÙÓ∆ Â’ Ì≈Â
«¬º’ ‘À ª Á«¡≈ «¬’º·∂ «’¿∞∫ È‘∆∫
‘Ø √’‰◊∂? Á«¡≈ ‹ØÛÈ È≈Ò ‹∂
“Á«¡≈ «ÁÒ” «ÓºÂ ‡∞‡
º Ú∆ ‹≈‰ ª
’∆ ¯’ ÍÀ∫Á≈ ‘À! Óπ’
º Á∆ ◊ºÒ, Í¤≈Ú∂∫
È≈Ò Âª Â∞ ÍÀ∫Á∂ È∂ Í ‘ºÊ È‘∆∫
¡≈¿∞∫ÁÕ∂
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
19
ÏÁ≈Ô»≥ ’ª‚
Óπ„Ò∆¡ª √‘»Òª Á∆ ÿ≈‡
ÏÈ≈Ó ¡Ωª «ıÒ≈¯ ‹∞Ó
ÁÚ∆ Á«Ú≥Á ’Ω
ÏÁ≈Ô» ≥ ’ª‚ Â∂ ¿∞ √ ÂØ ∫ Ó◊Ø ∫
¿π Í Ø Ê Ò∆ Ù≈«¬Á Ú≈Í ‘∆¡ª
ÿ‡È≈Úª È∂ ‘’»Óª Á∆ ’·ØÂ≈ Â∂
√≥Ú∂ÁÈ‘∆‰Â≈ «¬º’ Ú≈ «Î √≈‘Ó‰∂
ÒÀ ¡ªÁ∆ ‘ÀÕ «˜Ò∑∂ Á∂ «¬º’ «Í≥‚ «Úº⁄
AD Â∂ AE √≈Ò Á∆¡ª “‹≥◊Ò Í≈‰∆
Ò¬∆ Ï≈‘” ◊¬∆¡ª ÁØ ÒÛ’∆¡ª ˘
¡◊Ú≈ ’ ’∂ ¿∞È∑ª È≈Ò √Ó»«‘’ ‹Ï
‹È≈‘ ’∆Â≈ «◊¡≈ Â∂ «Î Ó≈ ’∂
¿∞È∑ª Á∆¡ª Ò≈Ùª «Í≥‚ Á∂ Ï≈‘Ú≈
Áºıª È≈Ò Ò‡’≈ «ÁºÂ∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ
«¬√ ’ª‚ ˘ ÒÀ ’∂ ÒØ’ Ø‘ Â∂ «√¡≈√∆
Â∂ Íπ Ò ∆√ Á∆¡ª Ï‘≈È∂ Ï ≈˜∆¡ª Â∂
«Ï¡≈ÈÏ≈˜∆¡ª ‘≈Ò∂ ⁄ºÒ ‘∆ ‘∆¡ª
√È «’ «¬√∂ ÷∂Â «Úº⁄ AG √≈Ò Á∆
«¬º’ ‘Ø Á«Ò ÒÛ’∆ È≈Ò ÏÒ≈Â’≈
Â∂ «Î ‘Ø È≈Ò...Õ
¿∞ µ ÂØ ∫ «√ÂÓ˜∆¯∆ «¬‘ ‘À «’
«√¡≈√∆ ¡≈◊» Â∂ ¿∞ µ Â Íz Á ∂ Ù Á∆
√ºÂ≈Ë≈∆ Í≈‡∆ Á∂ √Ï≈‘ ˜ıÓª ”Â∂
Ò» ‰ Ì∞ º ’ ‰ Ú≈Ò∂ «Ï¡≈È ‹≈∆
’«Á¡ª Ó∆‚∆¡≈ ”Â∂ «√¯ Ô»Í∆ ˘
‘∆ «ÈÙ≈È≈ ω≈¿∞‰ «‹‘∂ ÁØÙ Ò≈ ‘∂
‘ÈÕ Ï∂Ùº’ «¬‘ √º⁄ ‘À «’ ‘Ø √»«Ï¡ª
«Úº⁄ Ú∆ «¬‘ ÿ‡È≈Úª Ú≈Í ‘∆¡ª
‘È Í ’∆ «¬√ ¡≈Ë≈ ”Â∂ Ô» Í ∆
√’≈ Â∂ √ºÂ≈ √πº÷ ÌØ◊ ‘∂ ÒØ’ «¬√
√≈∂ ’ª‚ «Úº⁄ ÁØÙ Óπ’ ‘Ø √’Á∂
‘ÈÕ Ï∆Â∂ «ÁÈ∆∫ ÓºË ÍzÁÙ
∂ Á∂ «¬º’ ¡≈◊»
È∂ ¡ÒØ’≈ «Ï¡≈È «ÁºÂ≈ «’ ’ج∆ Ú∆
ÏÒ≈Â’≈∆ Áº√ ’∂ «¬‘ ’≈≈ ’È
È‘∆∫ ‹ªÁ≈Õ «¬√ ’’∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆
Í≈‡∆ Â∂ «¬√ Á∂ Óπº÷ Ó≥Â∆ ¡«÷Ò∂Ù
Ô≈ÁÚ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ú≈Ò∆ √’≈
“’√»Ú≈“ È‘∆∫ ‘ÈÕ «¯ √π¡≈Ò «¬‘
¿∞ µ ·Á≈ ‘À «’ ‹∂ ¡ÓÈ ’≈˘È Á∆
√«ÊÂ∆ Ï‘≈Ò È‘∆∫ º ÷ √’Á∂ , ‹∂
ˆ∆Ï Á∆ Ë∆-ÌÀ‰ «¬È∑ª Á∂ ≈‹ Ì≈◊
«Úº⁄ √πº«÷¡Â È‘∆∫ ª ’∆ «¬È∑ª ˘
√ºÂ≈ ”Â∂ ω∂ «‘‰ Á≈ ¡«Ë’≈ ‘À?
’∆ ¡ÓÈ ’≈˘È Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬È∑ª
√ºÂ≈Ë≈∆¡ª ˘ ¡≈Ó ¡Â∂ ‘≈Ù∆¬∂ ”Â∂
«‘ ‘∂ ÒØ’ª ˘ Óπº„Ò∆¡ª √‘»Òª
Óπ‘¬
º ∆¡≈ È‘∆∫ ’≈¿∞‰∆¡ª ωÁ∆¡ª?
«¬È∑ª √‘»Òª «Úº⁄Ø∫ Í∆‰ ÔØ◊
Í≈‰∆, «Ï‹Ò∆ Â∂ Íı≈«È¡ª Á≈ ‘؉≈
Ï∂‘ºÁ ¡«‘Ó ÒØÛª ‘ÈÕ «√º«÷¡≈ Â∂
«√‘ Ú∆ Ï∂Ùº’ Óπº„Ò∆¡ª ÒØÛª ‘È Í
Ï‘∞ √≈∂ ¡Í≈Ë Â∂ √∆’ ‹Ï
¡Ωª ”Â∂ ¿∞ÁØ∫ ‘∆ ‘∞≥Á∂ ‘È ‹ÁØ∫ ¿∞‘
¡≈Ï≈Á∆ ÂØ∫ Ï≈‘ Á»-Áπ≈«‚˙∫ Í≈‰∆
ÌÈ ‹ªÁ∆¡ª ‘È ‹ª «Î ‹≥ ◊ Ò
Í≈‰∆ Ò¬∆ Ï≈‘ ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬√
«ÚÙ∂ ˘ ÒÀ ’∂ Ⱥ’-ÏπºÒ∑ ⁄Û∑≈¬∂ ‹≈ √’Á∂
‘È «’ «¬‘ «’‘Ø «‹‘∆ ◊ºÒ ’∆Â∆ ‹≈
‘∆ ‘À Í «¬‘ ◊≥Á◊∆ Ì∆ ◊ºÒ È‘∆∫
√◊Ø∫ ◊≥Á◊∆ ‘‡≈¿∞‰ Á≈ ˜»∆ ¡ÓÒ
¡Â∂ Ïπ«È¡≈Á∆ ÓÈ∞º÷∆ ‘º’ª Á≈ Ó√Ò≈
‘ÀÕ
ÏÁ≈Ô»≥ Á∆ ÿ‡È≈ È∂ ‹Ó‘»∆¡Â
Á∂ Ȫ ”Â∂ Úº ‚ ∂ Á≈¡Ú∂ ’È Ú≈Ò∂
Ì≈ ˘ Í≈«’√Â≈È Á∂ Ï≈Ï «Ò¡≈
÷Û∑≈ ’∆Â≈ ‘À «‹ºÊ∂ «¬º’ ◊ÌÚÂ∆
Óπ«‡¡≈ ˘ ¿∞√ Á∂ ÿ«Á¡ª È∂ Ò≈‘Ω
‘≈¬∆ ’Ø‡ Á∂ Ï≈‘ «¬√ ’’∂ ͺÊ
Â∂ ‚ª◊ª-√؇∂ Ó≈-Ó≈ ’∂ Ó≈ «ÁºÂ≈
√∆ «’¿∞∫«’ ¿∞√ È∂ Ó˜∆ Á∂ Ï≥Á∂ È≈Ò
«Ú¡≈‘ ’Ú≈«¬¡≈ √∆Õ √≥Ô’
∞  ≈Ù‡
Á∂ √’ºÂ ‹ÈÒ Ï≈È ’∆ Ó»È È∂ ÁØÚ∂∫
ÿ‡È≈Úª Á≈ «¬’º « ·¡ª ‘Ú≈Ò≈
«Á≥«Á¡ª «¬È∑ª ÁØÚª ÓπÒ’ª «Úº⁄ ¡Ωª
Á∆ ÏÁÂ √«ÊÂ∆ ”Â∂ Áπº÷ ˜≈‘ ’∆Â≈
‘À Â∂ ‘’»Óª ÂØ∫ ÁØÙ∆¡ª «Ú∞ºË √ıÂ
Â∂ ÎΩ∆ ’≈Ú≈¬∆ Á∆ ÂÚº’Ø ’∆Â∆ ‘ÀÕ
Ï≈È ’∆ Ó»È È∂ ÏÁ≈Ô»≥ Ú≈Ò∆ ÁÁÈ≈’
Â∂ Ò»≥ ’≥‚∂ ÷Û∑∂ ’ Á∂‰ Ú≈Ò∆ ÿ‡È≈
”Â∂ ◊«‘≈ √ÁÓ≈ Íz◊‡ ’«Á¡ª «ÚÙ∂Ù
» Í «Úº ⁄ «˜’ ’∆Â≈ ‘À «’ «¬‘
Ϻ⁄∆¡ª ÿØ∫ Ï≈‘ ‹≥◊Ò Í≈‰∆ Ò¬∆
◊¬∆¡ª √È «’¿∞ ∫ «’ ¿∞ È ∑ ª ˘
Í÷≈«È¡ª Á∆ √‘»Ò ¿∞ÍÒºÏË È‘∆∫
‘ÀÕ ¿∞È∑ª ¡º◊∂ «’‘≈ «’ ÒÛ’∆¡ª Â∂
¡Ω  ª «Ú∞ º Ë ¡«‹‘∆ «‘≥ √ ≈ «√¯
¡Ω  ª Á≈ ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø ∫ ¡ÓÈ Â∂
√πº«÷¡≈, Ó≈ÈÚ∆ ‘’»’ ¡Â∂ «Ú’≈√
Á≈ Ó√Ò≈ ‘ÀÕ
√≥ Ô ∞ ’  ≈Ù‡ Óπ  ≈Ï’ √≈∂
Ì≈ «Úº⁄ ÒÛ’∆¡ª Â∂ ¡Ωª «Ú∞ºË
«‘≥√≈ Â∂ ˜∞ÒÓ Á≈ ıÂ≈ «¬√ ’’∂
Ú∆ ÚºË ‘À «’¿∞∫«’ «¬È∑ª Ò¬∆ Í÷≈È∂
È‘∆∫ ‘È Â∂ «¬È∑ ª ˘ ¡≈Ï≈Á∆¡ª,
«Í≥‚ª ÂØ∫ Ï≈‘Ú≈ ‹ª ÷∂ª «Úº⁄ ÷πºÒ∑∂
«Úº⁄ ‹≥◊Ò Í≈‰∆ Ò¬∆ ‹≈‰≈ ÍÀ∫Á≈
‘À Õ «¬√ ’ª‚ Á∂ ‘Ú≈Ò∂ «Úº ⁄ ‘∆
√≥Ô∞’ ≈Ù‡ ÚºÒØ∫ ¡ÍÀÒ B@A@
«Úº⁄ ‹≈∆ ’∆Â∆ «ÍØ‡ Á≈ «˜’
’È≈ Ò≈˜Ó∆ ωÁ≈ ‘À, «‹√ «Úº⁄
«’‘≈ «◊¡≈ √∆ «’ Ì≈ Á∂ «Í≥‚ª
Á∆ FE ¯∆√Á∆ ÂØ∫ ÚºË ¡≈Ï≈Á∆ ÷πºÒ∑∂
«Úº⁄ ‹≥◊Ò-Í≈‰∆ ‹≈‰ Ò¬∆ Ó‹Ï»
‘À Â∂ ¡Ωª Â∂ Ϻ⁄∆¡ª ˘ Á∂ √Ú∂,
≈Â-Ï≈Â∂ Ú∆ Ï≈‘ ‹≈‰≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ
«¬√∂ ’≈È ¿∞ ‘ ’¬∆ «’√Ó Á∂
¡Í≈˪ Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
Ô» È ∆√À Î Á∂ Ì≈ «Úº ⁄ Íz  ∆«ÈË
¡È∞√≈ «¬√ È≈Ò È≈ «√¯ Ϻ⁄∆¡ª
Â∂ ¡Ωª Á∆ Ó«¡≈Á≈ ıÂ∂ «Úº⁄
ÍÀ∫Á∆ ‘À √◊Ø∫ ¿∞È∑ª Á∆ √πº«÷¡≈ Ò¬∆
Ú∆ Úº‚≈ √≥’‡ Ï«‰¡≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ
«¬‘ √Óº « √¡≈ «√¯ «Í≥ ‚ ª ”⁄
È‘∆∫, Ù«‘ª Â∂ Ó‘ªÈ◊ª «Úº⁄ Ú∆
Íz⁄≥‚ »Í «Úº⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‘∆ ‘ÀÕ
«¬√ ’≈È «√‘ È≈Ò √Ï≥ Ë ‘Ø 
ÓπÙ«’Òª Ú∆ ¡≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ «¬º’
√Ú∂÷‰ ÓπÂ≈Ï’ «ÁºÒ∆ Á∂ ‘≈Ù∆¡≈◊Â
«¬Ò≈«’¡ª «Úº ⁄ (fi∞ º ◊ ∆-fiΩ ∫ ÍÛ∆¡ª)
‹≥◊Ò Í≈‰∆ ‹≈‰ Ò¬∆ Áπ≈‚∂ ω∂
Í÷≈«È¡ª Â’ ‹≈‰ Ú≈Ò∆¡ª ‹ª ÷πºÒ∑∂
«Úº⁄ ‹≈‰ Ú≈Ò∆¡ª ¡Ωª «Úº⁄Ø∫ FF
¯∆√Á∆ ˘ Ó»≥‘-˜∞Ï≈È∆ ¤∂Û÷≈È∆ Á≈
«Ù’≈ ‘؉≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ DF ¯∆√Á∆ Á≈
«Íº¤≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À Â∂ C@ ¯∆√Á∆
ÂØ ∫ Úº Ë È≈Ò √∆’ ¤∂ Û ¤≈Û Â∂
«÷º⁄-Ë»‘ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «¬‘Ø ‘≈Ò
‘Ø Ó‘ªÈ◊ª Á≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
¿∞«⁄ √∆Ú∂‹ È≈ ‘؉ ’≈È Ì≈Â
Á≈ √‘∆ ‹Ò ÍzÁ»«Ù ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ
¡«‹‘∂ ‘≈Ò≈ «Úº⁄ “√À∫‡ Î≈
√≈«¬≥√ ¡À∫‚ ¡ÀÈÚ≈«¬ÓÀ∫‡” Á∆ √πÈ∆Â≈
È≈«¬‰ Á≈ ’«‘‰≈ ‘À, “”Â∂˜∆ È≈Ò
¡≈Ëπ«È’ ‘Ø «‘≈ Ì≈ ¡≈͉∂ ‘∆
Í÷≈È∂ «Úº⁄ ◊’ «‘≈ ‘ÀÕ””
«Í≥‚ª Â∂ Ù«‘ª «Úº⁄ Ϻ⁄∆¡ª Á∂
√’» Ò ª «Úº ⁄ Ø ∫ ‘‡‰ Á≈ «¬º ’ Úº ‚ ≈
’≈È Í÷≈«È¡ª Á∆¡ª √‘»Òª È≈
‘Ø ‰ ≈ Ú∆ ‘À Õ Ù≈«¬Á «¬≥ È ∂ ◊≥ Ì ∆
‘≈Ò≈ Á∂ ⁄ºÒ«Á¡ª ‘∆ √≈Ï’≈ ’∂∫Á∆
Ú≈Â≈ÚÈ Ó≥Â∆ ‹À≈Ó Ó∂Ù È∂ «¬º’
Ú≈ «Ï¡≈È «Áº  ≈ √∆ «’ Á∂ Ù ˘
Ó≥Áª È≈ÒØ∫ «˜¡≈Á≈ Í÷≈«È¡ª Á∆
ÒØ Û ‘À Õ «¬√ «Ï¡≈È È≈Ò Ì≈Ú∂ ∫
«ÚÚ≈Á Ú∆ «¤Û «Í¡≈ √∆ Í Ó≥Â∆
Á≈ «¬‘ «Ï¡≈È «ÏÒ’∞Ò ·∆’ √∆Õ
Ó≥ Á ª Â∂ ‘Ø  √Ê≈Ȫ Á∆ Ó«¡≈Á≈
Ò¬∆ √Úº ¤ Â≈ Ò≈˜Ó∆ ‘À Â∂ «¬√
√Úº¤Â≈ Ò¬∆ √Ì Ò¬∆ ¿∞«⁄ Í÷≈È∂
Â∂ ‹Ò √ÍÒ≈¬∆ ˜»∆ ‘ÀÕ
«¬‘ È‘∆∫ «’ √Ó∂∫ Á∆¡ª √’≈ª
ÒØ’ª ˘ ¡Ø◊Â≈ ÍzÏ≥Ë Â∂ √ÀÈ∆‡∂ÙÈ
√‘»Òª Óπ‘º¬∆¡≈ È‘∆∫ ’≈¿∞‰∆¡ª
⁄≈‘∞ ≥ Á ∆¡ªÕ √≥ Ô ∞ ’  ≈Ù‡ Á∂
“«ÓÒ∂ È ∆¡Ó «‚ÚÀ Ò ÍÓÀ ∫ ‡ ◊Ø Ò “
(¡À Ó .‚∆.‹∆.) Á≈ ‡∆⁄≈ B@AE Â’
¿∞È∑ª ÒØ’ª Á∆ «◊‰Â∆ ÿº‡Ø-ÿº‡ ¡ºË∆
’È≈ ÂÀ¡ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆ «‹È∑ª Á∆
√≈¯ Í∆‰ÔØ◊ Í≈‰∆ Â∂ √ÀÈ∆‡∂ÙÈ Â’
Í‘∞≥⁄ È‘∆∫ ‘ÀÕ Ì≈ ”⁄ «¬√ ‡∆⁄∂
Ï≈∂ √≈˘ √«ÊÂ∆ √ÍÙ‡ ‘∆ ‘ÀÕ
’∂∫Á È∂ √≈∂ Á∂Ù «Úº⁄ √Ì Ò¬∆
Í÷≈È∂ ¿∞ÍÒºÏË ’È Ò¬∆ «ÈÓÒ
◊≈Ó ÔØ‹È≈ ⁄≈Ò» ’∆Â∆ «‹√ «‘Â
«Í≥‚ª «Úº⁄ ÒØÛÚ≥Á ÒØ’ª Ò¬∆ Í÷≈È∂
ω≈¬∂ ‹≈‰∂ √ÈÕ «¬√ ÂØ ∫ «¬Ò≈Ú≈
ÓÈ∂◊≈ Ò¬∆ ’∂∫Á Á∂ Î≥‚ª «Úº⁄Ø∫ Ú∆
«Í≥ ‚ ª «Úº ⁄ Í÷≈È∂ ω≈¬∂ ‹≈‰ Á∆
«ÚÚ√Ê≈ ‘À ¡Â∂ √Óº ◊ ∆ Á∂ ı⁄∂
√Ó∂ Í÷≈È∂ ω≈¿∞‰ Á≈ ı⁄≈ «¬È∑ª
Î≥‚ª «Úº⁄Ø∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
’≈«¬Á∂ Óπ  ≈Ï’ ÓÈ∂ ◊ ≈ Î≥ ‚ ª
«Úº⁄Ø∫ ∞˜◊≈ ¡Â∂ √Óº◊∆ ”Â∂ F@:D@
Á∂ ¡È∞Í≈ «Úº⁄ ËÈ Á∆ ÚÂØ∫ ’∆Â∆
‹≈ √’Á∆ ‘À Í Í≥‹≈Ï Â∂ Ô»Í∆ Á∂
È≈Ò-È≈Ò ‘Ø Ê≈¬∆∫ Ú∆ «¬È∑ª Î≥‚ª
Á∆ Áπ  ÚÂØ ∫ √Ì Á∂ √≈‘Ó‰∂ ‘À Õ
ÓÈ∂ ◊ ≈ ’≈«Ó¡ª ˘ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∆
«Á‘≈Û∆ Á∆ ≈Ù∆ Ò¬∆ ≈÷Ú∂∫ «‘º√∂ «Úº⁄∫Ø
Ú∆ Úº ‚ ≈ «‘º √ ≈ ¿∞ √ ≈∆ √Óº ◊ ∆ ”Â∂
Ú«Â¡≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ‘ÀÕ ÓÈ∂◊≈ Î≥‚
«Í≥‚ª «Úº⁄ Í÷≈È∂ ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ÚÂ∂
‹≈ √’Á∂ ‘È Í ¡«‹‘≈ È‘∆∫ ’∆Â≈
‹≈ «‘≈ «’¿∞∫«’ «¬º’ ª «¬√ Î≥‚
«Úº⁄Ø∫ ∞˜◊≈ Á∂‰ Ú∂Ò∂ ’≈«Ó¡ª Á∆
⁄؉ Á≈ ’≥Ó «√¡≈√ ÂØ∫ Íz∂« ‘∞≥Á≈
‘ÀÕ Á»‹≈ ‘≈Ù∆¬∂ ”Â∂ «‘ ‘∂ ÊπÛ∑ª Ó≈∂
¡Â∂ Á«Ò ÒØ ’ ª ˘ ∞ ˜ ◊≈ Á∂ ’∂
√ÓºÊ ω≈¿∞‰ ¡Â∂ √⁄Óπº⁄ ÒØÛÚ≥Á
ÒØ’ª ˘ «È¡ªÍ»È „≥◊ È≈Ò Í÷≈È∂
ω≈ ’∂ Á∂‰ Ò¬∆ «‹√ Î≈ı«ÁÒ∆ Â∂
«Á¡≈ÈÂÁ≈∆ Á∆ ÒØ Û ‘À , ¿∞ ‘
«√¡≈√∆ ÒØ’ª «Úº⁄ È‘∆∫ ‘ÀÕ ¡Ωª Â∂
’«Ê Á«Ò ÒØ’ª ˘ ¡«‹‘∆ “√‘»Ò“
«ÁÚ≈ ’∂ “¡≈͉∂ «√ ⁄Û∑≈¿∞‰“ «‹‘∆
Ó≈È«√’Â≈ ÏÁÒ‰ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ ¡√Ò
«Úº ⁄ Ô» Í ∆, Í≥ ‹ ≈Ï Â∂ È≈Ò Òº ◊ Á∂
√»«Ï¡ª «Úº⁄ «¬‘Ø ÚÂ≈≈ «Ú’≈√ Á∂
≈‘ «Úº⁄ Úº‚≈ ¡«Ûº’≈ ω «‘≈ ‘ÀÕ
Ô»Í∆ «Úº⁄ ‹≈Â-Í≈ Â∂ «¬√ È≈Ò
‹∞Û∆ «√¡≈√ √Á’≈ ¿∞µÊ∂ ¡Ωª Â∂
Á«Òª «Ú∞ºË ¡Í≈Ë ÚË ‘∂ ‘ÈÕ
Ì≈Ú∂∫ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ «¬‘ ÚÂ≈≈ «¬≥È∂
Íz⁄≥‚ »Í «Úº⁄ È‘∆∫ ‘À Í ’«Ê ¿∞µ⁄∂
‘؉ ¡Â∂ √ºÂ≈ Á∆ ⁄ΩË ’≈È «¬ºÊ∂
Ú∆ ÏΩÍπ «‹‘∂ ÚÂ≈∂ Ú≈Í ‘∂ ‘ÈÕ
Ì≈¡ ‹∆ ◊∞ÙÈ «√≥ÿ (Ì≈¬∆ Ó≥È≈
«√≥ ÿ ) ¡≈͉∂ ¡≈ı∆ √Ó∂ ∫ ÁΩ  ≈È
ˆ∆Ϫ Ò¬∆ Í÷≈È∂ ω≈¿∞‰ Á∂ ÓπºÁ∂
¿∞µÂ∂ Ï‘∞ ˜Ø Á∂ ‘∂ √È Â∂ «Í≥‚ª
«Úº ⁄ ÒØ ’ ª ˘ «¬‘ Ó≥ ◊ ’È Ò¬∆
’«‘≥Á∂ ¡≈ ‘∂ √ÈÕ
«˜’ÔØ◊ ‘À «’ ÏÁ≈Ô»≥ ’ª‚ È≈Ò
⁄π¯∂«˙∫ «ÈßÁ≈ fiºÒ ‘∆ Ô»Í∆ √’≈
Í÷≈È∂ ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ’∂∫Á ÂØ∫ «ÓÒ∂
BIC ’ØÛ ∞ͬ∂ ÁºÏ ’∂ ÏÀ·∆ ‘ÀÕ ÏÁ≈Ô»≥
’ª‚ ÂØ∫ Ó◊Ø∫ √’≈ ˘ √Ï’ ÒÀ‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ ‘≈Ò ‘∆ «Úº⁄ ’∂∫Á Á∂ Í∂∫‚±
«Ú’≈√ Ó≥Â≈Ò∂ È∂ Ô»Í∆ √’≈ ˘
«ÈÓÒ Ì≈ ¡«Ì¡≈È (¡ÀÈÏ∆¬∂)
«‘ ‹≈∆ EDC ’ØÛ ∞ͬ∂ «Úº⁄Ø∫
Ï≈’∆ Ï⁄∂ BIC ’ØÛ ∞ͬ∂ ı⁄ ’∂
Í÷≈È∂ ω≈¿∞‰ Ò¬∆ «’‘≈ ‘ÀÕ ¡ÀÈÏ∆¬∂
√’∆Ó ’∂∫Á È∂ √≈∂ Ì≈ Ú≈√∆¡ª
Á∆ Í÷≈«È¡ª Â’ Í‘∞≥⁄ ω≈¿∞‰ Ò¬∆
⁄≈Ò» ’∆Â∆ √∆Õ Ô»Í∆ √’≈ È∂ EDC
’ØÛ «Úº⁄Ø∫ «√¯ BE@ ’ØÛ ‘∆ ÚÂ∂
‘È Â∂ Ï≈’∆ ¡º«Ë˙∫ ÚºË ’Ó Ú‰
Ú≈Ò∆ ͬ∆ ‘ÀÕ Â≈√Á∆ ‘À «’ «¬√ ≈Ù∆
«Úº⁄∫Ø A.@D ’ØÛ ∞ͬ∂ ÏÁ≈Ô»≥ «˜Ò∑∂ Ò¬∆
≈÷Ú∂∫ ‘ÈÕ
Ô»Í∆ Á∂ C.BI ’ØÛ ÿª «Úº⁄Ø∫
«√¯ A.AG ’ØÛ «Úº⁄ ‘∆ Í÷≈È∂ ‘ÈÕ
«¬√ √»Ï∂ Á∂ AD.HB ¯∆√Á∆ Ù«‘∆ ÒØ’
Â∂ GG.AC ¯∆√Á∆ Í∂∫‚± ÒØ’ ÷πºÒ∑∂ «Úº⁄
‹≥◊Ò-Í≈‰∆ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª ÓºË
ÍzÁ∂Ù, fi≈÷≥‚ Â∂ ≈‹√Ê≈È «Úº⁄ Ú∆
√ÀÈ∆‡∂ÙÈ √‘»Òª Ó≥Á∂ ‘≈Ò∆∫ ‘ÈÕ «¬È∑ª
√»«Ï¡ª «Úº⁄ Ú∆ C@-DG ¯∆√Á∆ ’Ó
‘∆ Í÷≈È∂ ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ÚÂ∆ ◊¬∆
‘À Õ
«Ï‘Â ’≈◊∞ ˜ ≈∆ Ú≈Ò∂
¡∞ ‰ ≈⁄Ò Íz Á ∂ Ù (GB ¯∆√Á∆),
Ó‘ª≈Ù‡ (G@ ¯∆√Á∆) Â∂ ‹≥Ó» ’ÙÓ∆
(FD ¯∆√Á∆) È∂ Ú∆ ‘≈Ò∂ «¬√ Ó≥ÂÚ
Ò¬∆ ¡≈¬∆ ≈Ù∆ Í»∆ È‘∆∫ ÚÂ∆Õ
«¬√ Á≈ ’≈È ‘’» Ó Âª «Úº ⁄
√π « ‘ÁÂ≈ Á∆ ÿ≈‡, ÈΩ ’ Ù≈‘∆ Á∆
«„ºÒ∆-Óº·∆ Í‘∞⁄
≥ Â∂ Ó∆‚∆¡≈ ÚºÒ∫Ø Ú≈Ú≈ «¬‘ Ó√Ò∂ ¿∞ Ì ≈ ’∂ ¡≈͉∆
«˜≥Ó∂Ú≈∆ È≈ «ÈÌ≈¿∞‰≈ ‘ÀÕ Í≥⁄≈«¬Âª,
«Í≥ ‚ ª «Úº ⁄ ¡≈√≈È∆ È≈Ò ÓÈ∂ ◊ ≈
¡Ë∆È «¬‘ ’≈‹ ’Ú≈ √’Á∆¡ª
‘È Í ¿∞‘ ËÛ∂Ï≥Á∆ Á∆¡ª «Ù’≈ ‘È
Â∂ «√¡≈√∆ ¡≈’≈Úª ¡È∞√≈ ‘∆ ’≥Ó
’Á∆¡ª ‘ÈÕ Á∂Ù Á∂ ¤∂ Òº÷ «Í≥‚ª
«Úº ⁄ Ø ∫ «√¯ BE@@@ ‘∆ «¬√ Ú∂ Ò ∂
Óπ’≥ÓÒ ÂΩ ”Â∂ √≈∆ ¡≈Ï≈Á∆ ˘ Í÷≈È∂
Óπ‘º¬∆¡≈ ’≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ ω∂ ‘ÈÕ
Á∂Ú∆-Á∂ګ¡ª, Í∆ª-¯’∆ª Á∆
ËÂ∆ ”Â∂ ¡º Ë ∆ ¡≈Ï≈Á∆ ˘ «¬≥ ‹
¡‰◊ΩÒ∂ ’È≈ «È¡ªÍ»Ú’ È‘∆∫ ‘ÀÕ
«¬‘ Ó√Ò≈ «√¯ ¡Ωª Á≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ
«¬‘ √Úº ¤ Â≈, Ë≈«Ó’Â≈ Â∂
¡«Ë¡≈ÂÓ Á≈ Ó√Ò≈ Ú∆ ‘ÀÕ «¬‘ ÓÈ∞º÷
‘؉ Á∆ √≥Ú∂ÁÈ≈ È≈Ò ‹∞«Û¡≈ Ó√Ò≈
‘ÀÕ «¬√ Á∂ ‘ºÒ ‘؉ È≈Ò Ú≈Â≈ÚÈ,
Ï∆Ó≈∆¡ª ¡Â∂ «√‘ √Ï≥Ë∆ ‘Ø ÏÛ∂
Ó√Ò∂ ‘ºÒ ‘Ø ‹≈‰◊∂Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
20
Ì≈Â∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ˘ ’≈Ò∂ ËÈ Á≈ ◊z«‘‰
‚≈. √π‹∆ Ï≈Û
«¬√ √Ó∂∫ Á∂Ù ’≈¯∆ Úº‚ ¡≈’≈∆
√Óº«√¡≈Úª ¡Â∂ Ó√«Ò¡ª «Úº⁄ Ïπ∆
Â∑ ª ◊z √  ‘À Õ «¬È∑ ª «Úº ⁄ Ø ∫ «¬º ’
√Óº«√¡≈ ’≈Ò∂ ËÈ Á∆ Ú∆ ‘ÀÕ ’≈Ò∂
ËÈ Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á∂Ù Á∆ ¡Ê
«ÚÚ√Ê≈ Á∂ √Ó≈ȪÂ ⁄ºÒ ‘∆ ‘ÀÕ
‘≈Ò ‘∆ «Úº⁄ √«Ú‡˜ÒÀ∫‚ Á∆ ÈÀÙÈÒ
ÏÀ∫’ ÚºÒØ∫ ’∆Â∂ ◊¬∂ ı∞Ò≈√∂ ¡È∞√≈
√«Ú√ ÏÀ∫’ª «Úº⁄ Ì≈Â∆ ËÈ ’∞Ï∂ª
Á≈ AD@@@ ’ØÛ ∞Í«¬¡≈ ‹Ó∑ª ‘ÀÕ
«Í¤Ò∂ Á√ √≈Òª «Úº ⁄ Á√ Úº ‚ ∂
ÿÍÒ∂-ÿ∞‡≈Ò∂ Ú≈Í∂ ‘ÈÕ «ÌzÙ‡≈⁄≈
È∂ ’≈Ò∂ ËÈ Á∂ ¡≥Ï≈ ÷Û∑∂ ’ «ÁºÂ∂
‘ÈÕ «Ìz Ù ‡≈⁄≈ Á∂ Ù Á∆ È√-È√
«Úº⁄ ÎÀ«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ «ÌzÙ‡≈⁄≈
’Á∂ Ú∆ ‘∂·ª ÂØ∫ ¿∞µÍ ÚºÒ È‘∆∫ ‹ªÁ≈
√◊Ø∫ «¬‘ ¿∞µÍØ∫ ‘∂·ª ˘ ‘∆ ¡≈¿∞∫Á≈
‘ÀÕ ‘ ÔØ‹È≈, √’∆Ó ¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó
«Úº⁄ «ÌzÙ≈‡≈⁄≈ «¬º’ ¡≈Ó ÚÂ≈≈
‘ÀÕ «Ú’≈√ Ò¬∆ «È’ÒÁ∂ ‘ ∞ͬ∂
«Úº⁄Ø∫ HE ÍÀ√∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∆ ÏÒ∆ ⁄Û∑
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «ÌzÙ‡≈⁄≈ ‘ Ó«‘’Ó∂, ‘
Á¯Â «Úº⁄ ‹Û∑ª ÎÀÒ≈¬∆ ÏÀ·≈ ‘ÀÕ
Ó≥Â∆, ¡¯√ Â∂ √≥Â∆, «ÌzÙ‡≈⁄≈
Á∆ «¬º’Ø ’Û∆ «Úº⁄ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫
√≈‚∂ Á∂Ù Á∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Ï≈∂ √≥√≈
«Úº⁄ ⁄⁄≈ ‘∞≥Á∆ ‘À ª ˆÀÂÓ≥Á ÒØ’ª
Á≈ «√ ÙÓ È≈Ò fi∞’ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Ì≈Â
√Ì ÂØ∫ Úº‚∂ «ÌzÙ‡ ÓπÒ’ª «Úº⁄ Ù∞Ó≈
‘ÀÕ
«ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∆¡ª ‹ÈÓÁ≈Â∆¡ª
«√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª ‘∆ ‘ÈÕ «¬È∑ ª
Í≈‡∆¡ª ˘ Ï‘∞’ΩÓ∆ ’≥ÍÈ∆¡ª ¡Â∂
ÚÍ≈’ ¡Á≈«¡ª ’ØÒØ∫ ⁄≥«Á¡ª Á∂
»Í «Úº⁄ ÷πºÒ∑∂ ◊º¯∂ «ÓÒÁ∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ
⁄≥Á∂ Ú∆ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á≈ ‘∆ »Í ‘∞≥Á∂
‘ÈÕ ⁄≥ Á ∂ Á∂ ‰ Ú≈Ò∂ Ï≈¡Á «Úº ⁄
ÓÈÓ˜∆ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ¡≥È∑∂ ÓπÈ≈¯∂
¡Â∂ ¤Ø‡ª-«¡≈«¬Âª ‘∆ Íz≈Í ȑ∆∫
’Á∂ √◊Ø∫ ’Ó≈¬∆ ◊¬∆ Úº‚∆ ËÈ ≈Ù∆
’≈Ò∂ ËÈ «Úº ⁄ Ú∆ Ú‡≈ ÒÀ ∫ Á∂ ‘ÈÕ
√≈‚∆¡ª √Ì ≥◊-Ï≥◊∆¡ª √’≈ª
¿∞ È ∑ ª Á∂ ’Ϙ∂ «Úº ⁄ ‘ÈÕ G Ó¬∆,
B@AD ˘ «¬º’ ıÏ ¡≈¬∆ √∆ «’ A@@
ÂØ∫ ÚºË ¿∞‘ ’≥ÍÈ∆¡ª ‹ª⁄ Á∂ ÿ∂∂
«Úº⁄ ‘È «‹È∑ª È∂ √«Ú√ ÏÀ∫’ª «Úº⁄
’≈Ò≈ ËÈ ¤∞Í≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Á√
ÂØ∫ AE √»⁄∆ÏºË Úº‚∆¡ª ’≥ÍÈ∆¡ª Ï≈∂
ª º Ê Ú∆ Íz ’ ≈«Ù ‘Ø ⁄π º ’ ∂ ‘ÈÕ
«Í¤Ò∂ Á√ √≈Òª «Úº⁄ ¡ÏÍÂ∆¡ª
Á∆ «◊‰Â∆ «Úº⁄ Á√ ¯∆√Á∆ Ú≈Ë≈
‘Ø ⁄πº’≈ ‘ÀÕ ‘À≈È∆‹È’ ◊ºÒ «¬‘ ‘À
«’ ’∞fi ’∞ Í»≥‹∆ÍÂ∆¡ª Á∆ Í»≥‹∆ ‹Ø
B@@C «Úº ⁄ A.H ¯∆√Á∆ √∆, ¿∞ ‘
B@@H «Úº ⁄ BF ¯∆√Á∆ Â’ ÚË
◊¬∆Õ Ì≈ «Úº ⁄ ¡ÏÍÂ∆¡ª Á∆
«◊‰Â∆ A@C ‘؉ ’≈È Ì≈ Á≈
√≥√≈ «Úº⁄ ¤∂Úª √Ê≈È ‘ÀÕ «¬È∑ª «Úº⁄Ø∫
FE ¡ÏÍÂ∆ ¡«‹‘∂ ‘È «‹È∑ª ’ØÒ
BA ¡Ï ‚≈Ò Á∆ √≥ÍÂ∆ ‘ÀÕ «¬‘
√≈∂ √È¡Â∆ ÿ≈‰∂ ‘ ‹≈«¬˜È≈‹≈«¬˜ „≥◊ È≈Ò Í»≥‹∆ ¡Â∂ √≥ÍÂ∆
«¬’ºÂ ’È «Úº⁄ «ÁÈ ≈ ‹π‡∂ ‘ج∂
‘ÈÕ «¬È∑ ª «Ìz Ù ‡ ¡Â∂ ¡Ó∆
ÿ≈«‰¡ª ˘ «È≥   ¤Ø ‡ ª ¡Â∂
«¡≈«¬Âª «ÁºÂ∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
«¬È∑ª ÿ≈«‰¡ª ˘ ‘∞‰ Â’ CC Òº÷,
AFÚ∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úº⁄ ’≈Ò∂ ËÈ Á∆ º‹ ’∂ ÚÂØ∫ ‘ج∆ ‘ÀÕ
¡≥Á≈˜≈ ‘À «’ «¬È∑ª ⁄؉ª «Úº⁄ C@ ‘˜≈ ’ØÛ ’≈Ò≈ ËÈ
Ú«Â¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ √ÍÙ‡ ‘∞≥Á≈ ‘À «’ ≥◊-Ï≥◊∆¡ª
Í≈‡∆¡ª Á∂ È∂Â≈Úª ’ØÒ ¡ÚÀË „≥◊ª È≈Ò ’Ó≈«¬¡≈, «¬’ºÂ
’∆Â≈ ’≈Ò≈ ËÈ ’≈¯∆ «˜¡≈Á≈ √∆ «‹√ ˘ ¡≈Ó ⁄؉ª «Úº⁄
ı«⁄¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
H@ ‘˜≈,GHD ’Ø Û Á∆¡ª ¤Ø ‡ ª
«ÁºÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ √≈Ò B@AAAC Á∂ «Â≥È √≈Òª «Úº⁄ «¬È∑ª ˘ AE
Òº÷ ’ØÛ Á∆¡ª ¤Ø‡ª «ÁºÂ∆¡ª ‹≈
⁄πº’∆¡ª ‘ÈÕ «Í¤Ò∂ «ÁÈ∆∫ ’ΩÓªÂ∆
Óπ Á ≈’Ø Ù Á∂ «ÈÁ∂ Ù ’ «’z √ «‡È
Ò◊≈Á È∂ Ì≈ «Úº⁄ ¡Ó∆∆-ˆ∆Ï∆
«Úº ⁄ ÚË ‘∂ Í≈Û∂ ˘ «⁄≥  ≈‹È’
Áº « √¡≈ √∆Õ «¬‘ Í≈Û≈ ¡‹∂ ‘Ø 
ÚË∂◊≈Õ ¡Ó∆’≈ Á∆ ÎÀ∫’ ’≥ÍÈ∆ È∂
Á≈¡Ú≈ ’∆Â≈ ‘À «’ Ì≈ «Úº ⁄
B@BC Â’ ¡ÏÍÂ∆ Áπ º ◊ ‰∂ ‘Ø
‹≈‰◊∂Õ
¡’± Ï 
B@AC
«Úº ⁄
√«Ú‡˜ÒÀ∫‚ È∂ ı∞Á Ó≥«È¡≈ √∆ «’
¿∞ √ Á∂ ÏÀ ∫ ’ª «Úº ⁄ EH Óπ Ò ’ª Á∂
¡Ó∆ª Á≈ ’≈Ò≈ ËÈ «Í¡≈ ‘ÀÕ ¡ı∆
⁄Øª Á∂ «¬√ √Ú◊ Á∂Ù ˘ ‹∆-B@
ÓπÒ’ª ¡º◊∂ fi∞’‰≈ «Í¡≈Õ ‘∞‰ ¿∞‘
’≈Ò∂ ËÈ Á∂ Ú∂Ú∂ ÈÙ ’È Ò¬∆
√«‘Ó ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ¡≥Á≈˜≈ ‘À «’
«√¡≈√∆ È∂  ≈Úª, √È¡Â’≈ª,
¡¯√ª ¡Â∂ ‘Ø ‡À’√ ⁄Øª Á≈ A.E@
÷Ï ‚≈Ò √«Ú√ ÏÀ∫’ª «Úº⁄ ‹Ó∑ª
«Í¡≈ ‘ÀÕ √≥È AIDH ÂØ∫ ÒÀ ’∂ B@@H
Â’ Ì≈Â∆ ÒØ’ª Á∂ √«Ú√ ÏÀ∫’ª «Úº⁄
BH Òº÷ ’ØÛ ¤∞Í≈¬∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬º’
‘Ø ¡≥Á≈˜∂ ¡È∞√≈ Á∂Ù Á∆ Ò◊Í◊
G@ Òº ÷ ’Ø Û ∞ Í ¬∂ Á∆ ËÈ ≈Ù∆
«ÚÁ∂Ù∆ ÏÀ∫’ª «Úº⁄ ‹Ó∑ª ͬ∆ ‘ÀÕ ‹ÁØ∫
ÂØ∫ Ì≈ «Úº⁄ «¬√ Í»≥‹∆ ˘ Ú≈Í√
Á∂Ù «Ò¡≈¿∞‰ Á≈ ΩÒ≈ «Í¡≈ ‘À ¿∞ÁØ∫
ÂØ∫ ‘∆ «¬‘ ÒØ’ ¡≈͉∆ Í»≥‹∆ ˘ ’„Ú≈
’∂ ‘Ø Í≈√∂ ı∞Á-ÏπÁ ’È «Úº⁄
Òº◊∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ B@AA «Úº⁄ «¬‘ Í»≥‹∆
AD@@@ ’ØÛ «‘ ◊¬∆ ¡Â∂ B@AB
«Úº⁄ ÿ‡ ’∂ I@@@ ’ØÛ Â’ «‘
◊¬∆ ‘À Õ ¡≈¿∞ ∫ Á∂ √≈Òª «Úº ⁄ «¬‘
«ÏÒ’∞Ò ‘∆ ıÂÓ ‘Ø ‹≈¬∂◊∆Õ √≈Ò
B@AA ÁΩ≈È D Òº÷ ’ØÛ ’≈Ò∆ Í»≥‹∆
Ï≈‘ ÍÒ≈«¬È ’ ◊¬∆ √∆Õ «¬‘
Ú≈Ë≈ «¬º’ √≈Ò (B@A@) «Úº⁄ Ï≈‘
◊¬∂ ËÈ «Úº⁄ BD ¯∆√Á∆ Á≈ Ú≈Ë≈
«Á÷≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ’≈Ò∂ ËÈ Á∂ »Í «Úº⁄
Ï≈‘ ◊¬∆ «¬‘ Í»≥‹∆ B@AA Á∂ Ï‹‡
ı⁄∂ Á≈ «¬º’-«Â‘≈¬∆ «‘º√≈ ωÁ≈
‘ÀÕ B@@B ÂØ∫ B@AA «Ú⁄’≈ Ì≈Â
«Úº⁄Ø∫ AE Òº÷ G@ ‘˜≈ ’ØÛ ’≈Ò≈
ËÈ «ÚÁ∂Ùª «Úº⁄ «‘‹ ’ «◊¡≈
√∆Õ Ì≈ «Úº ⁄ ’≈Ò≈ ËÈ ¡Ê
«ÚÚ√Ê≈ Á∂ E@ ¯∆√Á∆ Â’ ÚË ⁄πº’≈
‘ÀÕ Ì≈Â∆ Ï≈˜≈ «Úº⁄ «ÚÁ∂Ùª ÂØ∫
«ÏȪ A@@ Òº÷ ’ØÛ Á≈ ’≈Ò≈ ËÈ
‹ª ª Áº«Ï¡≈ «Í¡≈ ‘À ‹ª «¬ºË¿∞µË Â∞«¡≈ «ÎÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ ËÈ Á≈
’ج∆ Ò∂÷≈-‹Ø÷≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ
AFÚ∆¡ª ÒØ ’ √Ì≈ ⁄Ø ‰ ª «Úº ⁄
’≈Ò∂ ËÈ Á∆ º‹ ’∂ ÚÂØ∫ ‘ج∆ ‘ÀÕ
¡≥Á≈˜≈ ‘À «’ «¬È∑ª ⁄؉ª «Úº⁄ C@
‘˜≈ ’Ø Û ’≈Ò≈ ËÈ Ú«Â¡≈
«◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ √ÍÙ‡ ‘∞≥Á≈ ‘À «’
≥◊-Ï≥◊∆¡ª Í≈‡∆¡ª Á∂ È∂Â≈Úª
’Ø Ò ¡ÚÀ Ë „≥ ◊ ª È≈Ò ’Ó≈«¬¡≈,
«¬’º   ’∆Â≈ ’≈Ò≈ ËÈ ’≈¯∆
«˜¡≈Á≈ √∆ «‹√ ˘ ¡≈Ó ⁄؉ª «Úº⁄
ı«⁄¡≈ «◊¡≈ ‘À Õ Úº ÷ -Úº ÷
≈‹È∆Â’ Í≈‡∆¡ª ˘ ⁄≥ « Á¡ª,
Î≥‚ª, Á≈Ȫ, ◊∞Í Á≈Ȫ Á∂ »Í «Úº⁄
Ú∆ Úº‚∆ ËÈ ≈Ù∆ «ÓÒÁ∆ ‘∆ ‘ÀÕ
√≈Ò B@@D-@E ÂØ∫ B@AA-AB Â’
Úº ÷ -Úº ÷ ≈‹È∆Â’ Í≈‡∆¡ª ˘
DHIE ’ØÛ ∞ͬ∂ Î≥‚ª ¡Â∂ Á≈Ȫ Á∂
»Í «Úº⁄ «ÓÒ∂ ‘ÈÕ ’ª◊√ ˘ AIEA
’ØÛ, Ì≈‹Í≈ ˘ IEB ’ØÛ, Ï√Í≈
˘ C@G ’ØÛ ∞ͬ∂ Á∆ ¡≈ÓÁÈ ‘ج∆
‘ÀÕ ‹Ø √È¡Â∆ ÿ≈‰∂ Î≥‚, ⁄≥Á∂ ‹ª
Á≈È «Á≥Á∂ ‘È ¿∞‘ √’≈ ÂØ∫ Úº‚∆¡ª
«¡≈«¬Âª, ¤Ø‡ª ¡Â∂ √‘»Òª Íz≈ÍÂ
’Á∂ ‘ÈÕ ◊∞‹≈ «Úº⁄ ¡‚≈È∆ ˘
«¬º’ ∞ͬ∂ ÍzÂ∆ Ó∆‡ BE ‘˜≈ Ó∆‡
÷∂Â∆ ÔØ◊ ˜Ó∆È Á∂ ’∂ «’√≈Ȫ È≈Ò
¡«È¡ª ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ «Î ¿∞‘∆
˜Ó∆È ¡‚≈È∆ È∂ H@@ ∞ Í ¬∂ Íz  ∆
Ó∆‡ È≈Ò Ú∂ ⁄ ’∂ ¡≥ È ∑ ≈ Óπ È ≈¯≈
’Ó≈«¬¡≈ ‘ÀÕ «ÁȪ «Úº⁄ ‘∆ ¡‚≈È∆
Á≈ ’≈ØÏ≈ «Â≥È ‘˜≈ ’ØÛ ÂØ∫ D@
‘˜≈ ’ØÛ Â’ Íπº‹ «◊¡≈Õ ¡‚≈È∆
’ØÒ D@ ‘˜≈ ’ØÛ Á∆ ‹≈«¬˜ ËÈ
≈Ù∆ ¡Â∂ √≥ÍÂ∆ ‘À Í ’≈Ò∂ ËÈ Á∂
»Í «Úº⁄ Ú∆ «¬√ ÂØ∫ ÿº‡ È‘∆∫ ‘ج∂◊≈Õ
‹Ó‘»∆ ¡«Ë’≈ª Á∆ «¬º’ √Ì≈ È∂
‘≈¬∆ ’Ø‡ «Úº⁄ ’∂√ ’∆Â≈ √∆ «‹√
Á∆ √π‰Ú≈¬∆ ’«Á¡ª ‘≈¬∆ ’Ø‡ È∂
Ì≈‹Í≈ ¡Â∂ ’ª◊√ Í≈‡∆¡ª ˘
’≈¯∆ ‘Ò»«‰¡≈ √∆Õ ‹Ó‘»∆ √πË≈ª
Á∆ √Ì≈ È∂ Áº«√¡≈ √∆ «’ Ú∂ÁªÂ≈
◊∞ºÍ È∂ «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª ˘ BA Òº÷
‚≈Ò Á≈ ⁄≥Á≈ «ÁºÂ≈ √∆Õ «¬≥È∂ ∞ͬ∂
⁄≥ Á ∂ , Á≈È Á∂ ’∂ ’Ø ¬ ∆ Ï≥ Á ≈ ¡≥ È ∑ ∆
’Ó≈¬∆ «’Ú∂∫ È‘∆∫ ’∂◊≈Õ ¿∞‘ ¿∞√
’Ó≈¬∆ ËÈ ≈Ù∆ ˘ ’≈◊˜ª «Úº⁄ √‘∆
Ú∆ È‘∆∫ «Á÷≈¬∂◊≈Õ «¬√ ËÈ ≈Ù∆ Á≈
Úº‚≈ «‘º√≈ ◊ØÒ-ÓØÒ ‘ØÚ∂◊≈Õ
Á∂Ù «¬√ √Ó∂∫ ’˜∂ Á∆ Ì≈∆ Í≥‚
‘∂· √«‘’ «‘≈ ‘ÀÕ ÿ∂Ò» ’˜∂ Á≈
’ج∆ ¡≥ ȑ∆∫ Í «ÚÁ∂Ù∆ ’˜≈ Ú∆
¡Ê≈‘ ‘ÀÕ Á∂Ù Á∂ «˜≥Ó∂ «¬√ √Ó∂∫ BE
‘˜≈ ¡Ï ∞ͬ∂ ’˜≈ ‘ÀÕ Á∂Ù Á∆
’∞ºÒ ¡≈ÓÁÈ Á≈ HG ¯∆√Á∆ «√¯
B@ ¯∆√Á∆ ¡Ó∆ª ’ØÒ ‘∆ ‘ÀÕ F@
¯∆√Á∆ ’ØÒ AA.G ¯∆√Á∆ ¡Â∂ Ï≈’∆
B@ ¯∆√Á∆ ÒØ’ª ’ØÒ A.C ¯∆√Á∆ ‘∆
‘ÀÕ ‹∂’ √’≈ ¿∞µÍÒ∂ Ú◊ Á∆
F@ ¯∆√Á∆ Í»≥‹∆ ˜Ï ’ ÒÚ∂ ‹Ø
’È∆ Ú∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘À ª Á∂ Ù «√Ø ∫
’˜≈ Ò«‘ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬≥‹ ‘∆ ‹∂’
√’≈ Á∂ Ù ¡≥ Á Ò∂ ¡Â∂ Á∂ Ù ÂØ ∫
Ï≈‘ ¤∞Í≈¬∂ ◊¬∂ ’≈Ò∂ ËÈ ˘ ˜ÏÂ
’È «Úº ⁄ √¯Ò ‘Ø ‹≈Ú∂ ª Á∂ Ù
Á≈ ‘ Ï≥ Á ≈ Á√ √≈Ò Â’ ¡≈≈Ó
Á∆ ؇∆ ÷≈ √’Á≈ ‘À, ¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª
˘ ÚË∆¡≈ Â≈Ò∆Ó Á∂ √’Á≈ ‘À Â∂
Óπ ¯ Â «Ï‹Ò∆, Í≈‰∆ ¡Â∂ «√‘Â
√‘»Òª Íz≈Í ’ √’Á≈ ‘ÀÕ «Í¤Ò∂
Ú∆‘ √≈Òª ÂØ∫ ’≈Ò∂ ËÈ (‹Ø «ÚÁ∂Ùª
«Úº⁄ ‹Ó∑ª ‘À) Ï≈∂ ⁄⁄≈ ⁄ºÒ ‘∆
‘À Í ¡º‹ º’ √∂ «Úº⁄Ø∫ «¬º’ Í»‰∆
Ú∆ È‘∆∫ ’ºÂ∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ ÈÚ∆∫ √’≈
È∂ √≈Ï’≈ ‹º ‹ ¡À Ó .Ï∆. Ù≈‘ Á∆
Íz Ë ≈È◊∆ ‘∂ · ¡À √ .¡≈¬∆.‡∆. («¬º ’
’Ó∂ ‡ ∆) ◊«·Â ’∆Â∆ ‘À ‹Ø «ÚÁ∂ Ù ª
«Úº⁄ ‹Ó∑ª ’≈Ò∂ ËÈ Á≈ ÍÂ≈
Ò◊≈¬∂ ◊ ∆Õ ÏÁ«’√ÓÂ∆ «¬‘ ‘À «’
√≈‚≈ Á∂Ù «¬‘Ø «‹‘∂ ’«ÓÙÈ,
’Ó∂‡∆¡ª ¡º‹ È‘∆∫ √◊Ø∫ Í≥‚ ȫ‘»
Á∂ ˜Ó≈È∂ ÂØ∫ ‘∆ ◊«·Â ’Á≈ «‘≈
‘À Í «√º‡≈, ˜∆Ø ‘ÀÕ «¬√ ’Ó∂‡∆ Á≈
ωÈ≈ Ó«‘˜ Á∂ Ù Ú≈√∆¡ª Á∆¡ª
¡º ÷ ª ·≈È≈ ‘∆ ‘À Õ ¡√Ò «Úº ⁄
⁄≈‘∆Á≈ «¬‘ ‘À «’ «‹È∑ª Á∂Ùª «Úº⁄
Ì≈Â∆ ⁄Øª Á∆ Í»≥‹∆ ‹Ó∑ª ‘À, ¿∞È∑ª
Á∂Ùª ”Â∂ ÁÏ≈¡ ω≈ ’∂ Í»≥‹∆ Ú≈Í√
«Ò¡ªÁ∆ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «‹È∑ ª È∂ Í» ≥ ‹ ∆
¤∞Í≈¬∆ ‘À, ¿∞È∑ª ˘ √˜≈ «ÁºÂ∆ ‹≈Ú∂Õ
√’≈ Êπº’∆∫ ÚÛ∂ Í’≈¿∞‰≈ ¤º‚∂ Â∂
¡≈͉∂ ÓÀÈ∆ÎÀ√‡Ø Á∂ Ú≈¡Á∂ Í»∂ ’∂Õ
IHEEC-GACAA
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
È«ÌßÁ
Ó˜Á± «Ú‘«Û¡ª Á∆ Óπ’Â∆ ¡Â∂
¿πÈ∑ª Ò¬∆ ⁄ß◊∂∆ «˜ßÁ◊∆ Á∂ √πÍÈ∂ ȱß
√≈’≈ ’È Ò¬∆ «‹‘Û∂ ÒØ’ ¿πÓ Ì
√ß ÿ ÙÙ∆Ò ‘∂ ¿π È ∑ ª ”⁄Ø ∫ «¬’ √È
◊πÁ≈√ ÿ≈± ‹∆Õ IC ’π √≈Ò Á∆ ¿πÓ
ÌØ◊ ’∂ ÁπÈ∆¡≈ 鱧 ¡Ò«ÚÁ≈ ’«‘‰
Ú≈Ò∂ ◊πÁ≈√ 鱧 Ï⁄ÍÈ ÂØ∫ ≈‹√∆
Ò«‘ª Á∆ ◊πÛÂ∆ «ÓÒ∆ ¡Â∂ AIFEFF ”⁄ ¿πÈ∑ª ’«Ó¿±«È√‡ «Ú⁄≈Ë≈≈
Á≈ ÒÛ Î«Û¡≈ ¡Â∂ «Î Ó˜Á±ª Á∆
«Ï‘Â «˜ßÁ◊∆ ¡Â∂ Ó≈Ò’ ‹Ó≈ª Á∂
«ÚπË
æ ÒÛ≈¬∆ Á≈ ‚ß‚≈ ¸æ’∆ æ«÷¡≈Õ
◊πÁ≈√ ÿ≈± ‹∆ «Íø‚ ≈¬∂√
(ÏÈ≈Ò≈) ”⁄ «¬’ ◊∆Ï ÷∂ ӘÁ±
Í«Ú≈ ”⁄ √z∆ Ó∂‘ «√ßÿ Á∂ ÿ AD
Ó¬∆ AIBC ȱߑث¬¡≈Õ Ó≈Â≈ ËßÈ ’Ω
«¬’ Ó˜Á± ¡Â∂ «Ó‘ÈÂ∆ √πÌ≈¡ Á∂
√ÈÕ Íø‹ Ì≈Úª ¡Â∂ «ÂßÈ ÌÀ‰ª ”⁄Ø∫
√Ì ÂØ∫ Úæ‚∂ ◊πÁ≈√ ˘ Óπ„Ò∆ «Ú«Á¡≈
ª «ÈÓ≈‰√ «Ú«Á¡≈ÔÒ∂ ÂØ∫ ’∆Â∆
«‹√ 鱧 √ß ¬∆Ù Á≈√ ‹∆ ⁄Ò≈™Á∂
√ÈÕ «¬‘ È‘∆∫ «’ «Íß‚ √’≈∆ √’±Ò
È‘∆∫ √∆ √◊Ø∫ √Ú≈Ò «¬‘ √∆ «’ ¿π√
√Ó∂∫ Ú∆ ’±«’¡ª ÚÒØ∫ √’≈∆ √’±Òª
Á≈ Ï≈¬∆’≈‡ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂
«Ú«Á¡≈ ‘≈√Ò ’È Ò¬∆ Ó«‘˜ ‚∂∂
¡Â∂ √ߪ ÚÒØ∫ ÷ØÒ∂∑ «Ú«Á¡≈Ò∂ ‘∆ ’ßÓ
¡≈™Á∂ √ÈÕ Óπ„Ò∆ ≈‹√∆ √±fi Á≈
√¯ «¬ÊØ∫ ‘∆ Ùπ± ‘Ø«¬¡≈Õ «¬‘ ‚∂∂ ¡æ‹
Ú◊∂ ‚∂«¡ª Ú◊∂ È‘∆∫ √È √◊Ø∫ «¬‘
¡ß◊∂˜ª «ÚπË
æ ⁄Ò ‘∆¡ª Ò«‘ª Á∂
’∂∫Á Ú∆ ‘πÁ
ß ∂ √ÈÕ «¬Ê∂ Ïæ«⁄¡ª 鱧 ¡æ÷∆
«◊¡≈È Á∂ È≈Ò È≈Ò ÓπÙ’
æ  ’È Á∆
π⁄∆ Ú∆ ÍÀÁ≈ ’Á∂ √ÈÕ ◊πÁ≈√ ‹∆
Á∆ Óπ„Ò∆ ÍÛ∑≈¬∆ «¬‘Ø ¡æ÷∆ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ √±fi Á≈ «◊¡≈È ‘∆ √∆Õ ¿πË
«Íø‚ ≈¬∂√ Ú∆ ≈‹√∆ Ò«‘ª Á≈ ’∂∫Á
«¬√ ’’∂ √∆ «’ «Íø‚ ÁØ √’≈ª ”⁄
Úß«‚¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ «¬’ ¡æË Í«‡¡≈Ò∂
Á∂ ≈‹∂ Á∆ Ó≈Ò’∆ √∆ Á±√∂ ¡æË «Íø‚
¿πÂ∂ ¡ß◊∂˜ª Á≈ ’Ϙ≈ √∆ ¡Â∂ ÁØ‘ª
√’≈ª Á∂ Ï≈◊∆ ¡≈͉∂ Ï⁄≈¡ Ò¬∆
«¬Ë ¿πË ÙÈ ÒÀ∫Á∂ √ÈÕ √πÌ≈«Ú’
«√ßÿ «¬È∑ª ≈‹√∆ ◊Â∆«ÚË∆¡ª Á≈
¡√ ‹π¡≈È ‘Ø ‘∆ Í∆Û∑∆ ”Â∂ ÍÀ‰≈ Í
AIDG Á∆ Úß‚ ¡Â∂ Óπ√ÒÓ≈Ȫ ¿πÂ∂
¡≈¬∆ «¬Ò≈’∂ ”⁄ ’«‘ Á∆ ‘È∂∆ È∂
¿πÈ∑ª 鱧 ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
¡ßÁÒ∂ Ó≈ÈÚÂ≈Ú≈Á 鱧 ‹◊≈«¬¡≈Õ
«Íø‚ ≈¬∂√ «¬’ ‹ß◊Ò∆ «¬Ò≈’∂ ”⁄ √∆
«‹√ ’’∂ ’«Ó¿±«È√‡ «ÚÙ∂Ù ’’∂
Ò≈Ò ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡∆ Á∂ ’≈’πßÈ
¡Â∂ ¡≈◊± ¡ ª Á≈ Ú∆ ’∂ ∫ Á «‘≈Õ
’≈Ó∂‚ Â∂‹≈ «√ßÿ √πÂÂ
ß  «¬√ «¬Ò≈’∂
”⁄ ¡≈Ó ‘∆ ¡≈͉∆ Ò«‘ æ÷Á∂ √ÈÕ
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
21
Ù˪‹Ò∆ √Ó≈Ø‘ ”Â∂ «ÚÙ∂Ù
Ó˜Á± «Ú‘«Û¡ª Á∆ Óπ’Â∆ Ò¬∆ ËÛ’Á∆ ¡≈Ú≈˜ √È
’≈Ó∂‚ ◊πÁ≈√ «√ßÿ ÿ≈± ‹∆
«Íø‚ Á∂ ◊π«Á¡≈Ò «√ßÿ «¬√∂ Í≈‡∆
È≈Ò ‹π Û ∂ √È «‹È∑ ª ≈‘∆∫ Óπ „ Ò∆
‘ÓÁÁ∆ Ò≈Ò ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡∆ È≈Ò
‘∆ ‹πÛ∆Õ ¿πȪ∑ ¡≈͉∆ Óπ„Ò∆ ̱«Ó’≈
Íø‹≈‘«Ú¡ª ”⁄ ⁄Ò∆ ¤±¡≈-¤±Â «ÚπË
æ
Óπ«‘ßÓ ”⁄ «ÈÌ≈¬∆Õ
E@«Ú¡ª Á∂ Á‘≈’∂ ”⁄ ؇∆ Â∂
ؘ◊≈ Á∆ Әϱ∆ ¡Â∂ «Íø‚ «Ú⁄Ò∂
ÏÁÒÁ∂ ‘≈Ò≈ª ’’∂ Í«Ú≈
«√√≈ «‘√∆Ò Á∂ «Íø‚ ‹◊ÓÒ∂∂
¡≈ «‡«’¡≈Õ ¿π Á Ø ∫ Íø ‹ ≈Ï ¡‹∂
Úß«‚¡≈ È‘∆∫ √∆ ¡Â∂ «˜Ò∑≈ «‘√≈
Á∆ «‘√∆Ò «√√≈ ‘∆ ‘πÁ
ß ∆ √∆Õ
«¬Ê∂ ¡≈ ’∂ ¿π ‘ ≈‹√∆
√◊Ó∆¡ª ”⁄ ’π æ Á ͬ∂ ¡Â∂
AIFF ”⁄ Ï’≈«¬Á≈ Í≈‡∆ Á∆
ÓÀ∫Ï«ÙÍ ÒÀ Ò¬∆Õ Ó˜Á± Î߇ ¿πÂ∂
÷∂ ӘÁ±ª 鱧 ‹Ê∂ÏÁ
ß ’È ¡Â∂
⁄∂ÂÈ
ß ’È «Ú⁄ «¬√ Í«Ú≈ Á∆
√Ó±«‘’ ̱«Ó’≈ ‘∆Õ ¤Ø‡≈ Ì≈
Íz’≈Ù ≈¬∂ √∆Õ ¿π√ ÂØ∫ ¤Ø‡∂ √ßÂ
≈Ó ¿πÁ≈√∆ ’«Ó¿±«È√‡ «¬È’Ò≈Ï∆
Á∂ ÂΩ ”Â∂ ⁄«⁄ ‘ج∂Õ ◊πÁ≈√ ‹∆
Á≈ ÿ ¿π‘È∆∫ «ÁÈ∆∫ ≈‹√∆ ’∂∫Á √∆Õ
«¬Ò≈’≈ È≈ÓË≈∆¡ª Á∂ ÍzÌ≈Ú Ú≈Ò≈
√∆Õ «√√≈ ÷∂Â Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ’≈.
ÏÒÁ∂Ú Ï÷Ù∆ ¡Â∂ ‡∆’≈ ≈Ó √π÷È ‹∆
«ÈÌ≈ ‘∂ √ÈÕ AIG@ Á∆¡ª ⁄Ø ‰ ª
¡≈¬∆¡ªÕ ’≈Ó∂‚ ‹√Úß ‹ØÙ È±ß ¡ÀÓ.
¡ÀÒ. ¬∂. Á∆ ⁄؉ ÒÛ≈¬∆Õ ⁄؉ ÷⁄≈
DE@@@ ¡Â∂ Ú؇ª EFFEÕ «¬‘ √Ú≈Ò
◊πÁ≈√ ‹∆ Á∂ «ÁÓ≈◊ ”⁄ ÷Û∑≈ ‘Ø «◊¡≈
¡ÀÈ∂ Ó«‘ß◊∂ ÍzÏßË ¡Â∂ ’¬∆ √≈Òª Á∂
’ßÓ «Í¤Ø∫ Ú∆ ÒØ’ª Á≈ ‘πß◊≈≈ «’™
È‘∆∫Õ Í≈‡∆ ¡ßÁ «‘ß«Á¡ª Í«‘Ò≈
√Ú≈Ò ÷Û∑≈ ‘Ø«¬¡≈Õ
Á±√∆ ÿ‡È≈ Ú≈Í∆ BA-AAAIGB Á∆ ‹ÁØ ∫ √Ø Ú ∆¡Â ’Ò⁄
√π√≈«¬‡∆ ÚÒØ∫ ‹◊ÓÒ∂∂ «¯ÒÓ «Á÷≈¬∆
‹≈‰∆ √∆Õ Í«‘Òª ’≈Ó∂‚ ‡∆’≈ ◊π
√π ÷ È È∂ ’≈ÈÎß √ ’È∆ √∆Õ
«¬‘‹≈‰’≈∆ √∆ «’ «¬Ò≈’∂ ”⁄
√Ê≈Í «Ë «¬‘ ÏÁ≈Ù ȑ∆∫
’∂◊∆Õ ¿πȪ∑ ÚÒØ∫ Í«‘Òª ‘∆ √ß’Â
∂ «ÁæÂ∂
‹≈ ¸æ ’ ∂ √ÈÕ «¬√ ÓΩ ’ ∂ «Ï‹Ò∆ Á∂
‡ª√ÎÓ Á∆ ≈÷∆ Ò¬∆ ◊πÁ≈√ «√ßÿ
Â∂ «¬’ ‘Ø √≈Ê∆ Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ Ò≈¬∆
◊¬∆Õ ‹Ø «⁄«ڡ≈ √∆ ¿π‘∆ ‘Ø«¬¡≈
√Ê≈Í «Ë ÚÒØ ∫ ‘ÓÒ≈ ‘Ø « ¬¡≈Õ
◊π  Á≈√ ‹∆ Ï⁄ ª ◊¬∂ Í Ï‘π Â
«˜¡≈Á≈ √懪 Òæ◊∆¡ªÕ «¬√ ÓΩ’∂ Ó˜Á±
√≈Ê∆¡ª È∂ √ßÌ≈Ò «Ò¡≈Õ Í«‘Òª ª
Óπ’Á
æ Ó≈ È≈ ’∆Â≈ Î∂ «¬Â◊≈√≈ ’∆Â≈
ª AH Ó‘∆È∂ «Í¤Ø∫ ’∂√ Ùπ± ‘Ø«¬¡≈ Í
Í≈‡∆ Á∂ ÁÏ≈¡ ‘∂ · √ÓfiΩ  ≈ ’
«Ò¡≈Õ «¬√∂ ÁΩ≈È ◊πÁ≈√ ‹∆ È∂ ’ÒÓ
ÎÛ Ò¬∆ Í«‘Òª «’Â≈Ï⁄≈ «Ò«÷¡≈
“ß◊∂‡∂ ◊π± ’∂ Ï∂‡∂” ¡Â∂ «Î È≈ÚÒ
“¡‰÷ª Á∆ Í«‘∂Á≈”Õ Ó˜Á± Ú◊
«ÚÙ∂Ù ’’∂ Ó˜∑Ï∆ «√æ÷ª Á∆ «˜ßÁ◊∆ Ï≈∂
«Ò÷∆¡ª «¬È∑ª «Ò÷ª Á∆ Í≈‡∆ ”⁄
¡≈ÒØ⁄È≈ ‘ج∆ ¡Â∂ «Î ’πfi Ù≈Â∆
¡È√ª È∂ ˜Ï∆ ¡√Â∆¯≈ ÒÀ «Ò¡≈
Í «√˪ È≈Ò ¿π‘Ȫ Á∆ Ú¯≈Á≈∆
”⁄ ¡ª⁄ È≈ ¡≈¬∆Õ
«¬√∂ ÁΩ≈È √ß ≈Ó ¿πÁ≈√∆ Á∆
«¬È’Ò≈Ï∆ Ò«‘ ”⁄ ⁄Û∑ √∆Õ ◊πÁ≈√
‹∆ Á∆¡ª «Ò÷ª ’«Ó¿± « È√‡
«¬È’Ò≈Ï∆ ÷∂Ó∂ Âæ’ Í‘π⁄
ß ∆¡ªÕ ¿πȪ∑ È∂
¿πÈ∑ª 鱧 ‹∆ ¡≈«¬¡ª «’‘≈Õ Ï≈± √Â
Ú◊ Á∆ Íz∂ ‰≈ √Á’≈ ¿π‘ ’ªÂ∆’≈∆
√≈«‘ √Ì≈ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ ‘Ø ◊¬∂Õ BB
¡ÍzÒ
À AIHA ”⁄ ω∆ ¥ªÂ∆’≈∆ √≈«‘Â
√Ì≈ Á∆ Á±√∆ ’≈ÈÎß√ (AIHB) ”⁄
◊πÁ≈√ ‹∆ √±Ï≈ ’Ó∂‡∆ ÓÀ∫Ï ω ◊¬∂Õ
«¬√ ÁΩ ”⁄ ◊πÓ∆ «√ßÿ È≈Ê È∂ ‹Ø
√≈Ê ◊πÁ≈√ ‹∆ Á≈ «ÈÌ≈«¬¡≈ ¿π‘
¡ßÂÒ∂ √Ó∂∫ Âæ’ √«‹ßÁ «‘≈Õ
AIHD Á∂ Í∆Û≈ Á≈«¬’ Ó≈‘ΩÒ ”⁄
¿πȪ∑ È∂ √◊Ó Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈¬∆Õ ÒØ’ª
鱧 «Î’± Úß‚ Â∂ ȯ ÂØ∫ ⁄∂ÂÈ
ß ’È
Ò¬∆ ‘«¡≈‰≈ Á∂ «Íø‚ ”⁄ ◊πÙÈ
«√ßÿ Á∂ È≈‡’ Ú∆ ’Ú≈¬∂Õ ◊πÁ≈√
ÿ≈± È∂ ’«Ó¿±«È√‡ Ò«‘ ”⁄ ¿πÁ∫Ø
’ßÓ ’∆Â≈ ‹ÁØ∫ H@-H@ Ó∆Ò √¯
√≈¬∆’Òª ¿πÂ∂ ÂÀ¡ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
√∆Õ ¿πȪ∑ È∂ ؇∆ ؘ∆ Ò¬∆ «Ó‘ÈÂ
’∆Â∆Õ √≈Ò Ò¬∆ ¤∂ ÏØ∆¡ª ’‰’
¡Â∂ «¬™ ‘∆ fiØÈ≈ ¡≈͉∆ «Ó‘ÈÂ
Á∆ «‚¿±‡∆ ’’∂ «¬’æ·≈ ’ ÒÀ‰≈
¡Â∂ «Î ÿ Á∂ ‘Ø ÒØÛª Ò¬∆
ÍÂÈ∆ ¡Â∂ ¡≈Í «Á‘≈Û∆ ¡≈«Á ’
ÒÀ‰∆Õ ¿π‘ «Íø‚ Â∂ «¬Ò≈’∂ Á∆ ‘
√Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ”⁄ Ù≈ÓÒ ‘πÁ
ß ∂
√ÈÕ ¿π È ∑ ª Á∆¡ª √◊Ó∆¡ª
Í«‘Ò’ÁÓ∆¡ª «√æ÷‰ Ò≈«¬’ ‘ÈÕ ‘
ÿ‡È≈ ¿πÂ∂ Í«‘Ò Á∂ ¡≈Ë≈ √◊Ó
‘Ø ‹ªÁ∂ ¡Â∂ «¬’ ≈¬∂ ω≈ ÒÀ∫ÁÕ∂ «¬√∂
ÁΩ≈È ¿πÈ∑ª È∂ «Ò÷‰ ’≈‹ 鱧 ¡æ◊∂
ÚË≈«¬¡≈Õ Í«‘Ò∆¡ª «˜’ ÁØ «’Â≈Ϫ
ÂØ∫ «Í¤Ø∫ Ï≈◊∆ Á∆ ÍÂÈ∆ (È≈ÚÒ) «¬’
’≈Ó∂ ‚ Ïß Â ≈ «√ß ÿ Á∆ ‹∆ÚÈ∆ Â∂
¡≈Ë≈ «‹È∑ª È∂ «√√≈ «˜Ò∑∂ ”⁄
’«Ó¿±«È√‡ Ò«‘ Ò¬∆ √◊Ó Ì±«Ó’≈
«ÈÌ≈¬∆Õ “’±’≈ Ò«‘ Á∂ «¬«Â‘≈√” ¿πÂ∂
«‹√ ”⁄ Ó˜Á± Í«Ú≈ª ÚÒØ∫ Í≈¬∂
ÔØ◊Á≈È Á≈ «ÚÙ∂Ù «˜’ √∆, È≈ÚÒ
“÷±È ÂØ∫ Ï≈‘Á”, ÷≈Ò√≈ ◊π∆Ò≈ ‹ß◊
⁄ÒÁ≈ «‘≈Õ ßÿ∂«‡¡ª Á≈ «¬«Â‘≈√Õ
«¡≈√Â∆ Í‹≈ Óß‚Ò Á∂ ¡≈◊± ÈÀ‰
«√ßÿ Á∂ Áπ¡≈Ò∂ «¬√ Ò«‘ Á≈ «¬«Â‘≈√,
Íø◊‚ß‚∆¡ª ÂØ∫ ‹∆ÚÈ Ó≈◊ Âæ’ (√ÚÀ
‹∆ÚÈ∆) ¡Â∂ ’≈¯Ò∂ ⁄ÒÁ∂ ‘∂Õ «¬√
ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¿πÈ∑ª Á∂ ÁØ «ÂßÈ Íπ√Â’ª
Á∂ ÷Û∂ ¡‹∂ ¤Í‰ «‘æ Ï≈’∆ ‘ÈÕ
«‹È∑ª ”⁄ È’√Ò∆ ÔØ«Ë¡ª Á∆¡ª Ô≈Áª
¡≈«Á ‘ÈÕ ¿π È ∑ ª Á∆¡ª «Ò÷ª
«Ú¡≈’È Â∂ Ú≈’ ωÂ Íæ÷∫Ø ’Ó˜Ø
‘Ø √’Á∆¡ª ‘È Í «Ú⁄≈ª Íæ÷∫Ø È‘∆∫Õ
¿π ‘ «¬«Â‘≈√ Á∂ ‘ ÚÂ≈∂ ¿π  ∂
¡≈͉≈ «¬’ Ș∆¡≈ æ÷Á∂ ‘ÈÕ «ÚÙ∂Ù
’ Á«ÒÂ, ¡‰◊ΩÒ∂ ’∆Â∂ ‹≈‰ Á≈
¿πÈ∑ª Á∆¡ª «Ò÷ª Â∂ ⁄È≈Úª ”⁄
«‹È∑ ª ‹≈‰’≈∆ Âæ Ê ¡Â∂ √Ó≈‹∆
ÔÊ≈Ê’ ‘’∆’ «ÓÒÁ∆ ˛ ¿π‘ ¿πȪ∑
Á∆ Ô≈ÁÁ≈Ù Á≈ ’Ó≈Ò ˛Õ ’±’≈ Ò«‘
Í‹≈ Óß ‚ Ò ¡Â∂ ß ◊ ∂ « ‡¡ª Á∂
«¬«Â‘≈√ Ú≈Ò∆¡ª «Ò÷ª ’¬∆ √Ú≈Ò
÷Û∑∂ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ √Ó≈«‹’
ÂΩ ”Â∂ ¡‰◊ΩÒ∂ Í ≈‹√∆ ̱«Ó’≈ ”⁄
Ï≈Ï Á∆ «‘æ√Á
∂ ≈∆ Í≈¿π‰ Ú≈Ò∂ Ú◊
Ó˜∑Ï∆ «√æ÷ ≈ÓÁ≈√∆¬∂ ‹ª Á«Ò Ú◊
ȱ ß ¡≈͉∆¡ª «Ò÷ª Á≈ «‘æ √ ≈
ω≈«¬¡≈ ˛Õ «’™«’ ¿π‘ ÷πÁ «¬√
Ú◊ ”⁄Ø∫ √È¡Â «¬√ ‹Ó≈ Á∆ Í∆Û≈
È±ß Ï‘π È∂«Û˙∫ Âæ«’¡≈ ˛ Â∂ ‘ß„∆∫
‘ß„≈«¬¡≈ ˛ «‹√ ’’∂ «¬√ Ú◊ Á∆
Óπ’Â∆ Ò¬∆ √Ì ÂØ∫ ÚæË «⁄ßÂ≈ Âπ ‘ÈÕ
¿πÈ∑ª Ò¬∆ «¬√ Ú◊ Á∂ Ïæ«⁄¡ª Á≈
«Ú«Á¡≈ ÂØ∫ Á± ‘πßÁ∂ ‹≈‰≈ Ú∆ «⁄ßÂ≈
√∆Õ ◊πÁ≈√ ‹∆ Á∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á≈
«¬’ ‘Ø Íæ÷ «’ ¿πȪ∑ ¡≈͉∂ ‘∆ È‘∆∫
√Ó≈‹ «Ú⁄ «Ú⁄«Á¡ª ‘ Ú◊
Á∆¡ª ’πÛ∆¡ª Á∆ ÍÛ∑≈¬∆ ˘ ¿πÂ√≈«‘Â
’È ”⁄ ¡«‘Ó Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈¬∆Õ ¿πȪ∑
Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ‹∂ ’π Û ∆¡ª ÍÛ∑
◊¬∆¡ª ª √Ó≈«‹’ «¬È’Ò≈Ï Á≈
¡æË≈ √¯ Óπ’
æ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¿π‘ √≈¯ «ÁÒ
√πÌ≈¡ Á∂ «ÏȪ «’Ò∂ ÚÒ «Úß◊ Ú≈Ò∂
√ÍÙ‡Ú≈Á∆ ÓÈπ÷
æ √ÈÕ ’«Ó¿±«È√‡ Á∆
¿π√ Í∆Û∑∆ Á∂ «Ú⁄Ø∫ «‹‘Û∂ «Á÷≈Ú∂ ¡Â∂
«√˪’ ⁄Ò≈’∆¡ª ÂØ∫ Ï‘π Á± √ÈÕ
¿πÈ∑ª Ò¬∆ Ó≈’√ ÒÀ«ÈÈ-√‡≈«ÒÈ
Ó≈˙ √Á≈ Íz∂ ‰≈ √Ø ‘∂Õ ¿π‘ ÁπÈ∆¡≈
Á∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ «¬È’Ò≈Ï Á∂ Íæ ’ ∂
‘Ó≈«¬Â∆ Â∂ «¬¤π’
æ √ÈÕ Ï∂Ù’
æ «√˪’
«Ò÷ª ¿πȪ∑ «˜¡≈Á≈ È≈ ÍÛ∑∆¡ª ‘؉
Í ¿πȪ∑ Á∆ √Ó≈‹Ú≈Á «Ú⁄ «ÁzÛÂ≈
√Ò≈Ó ’ÈÔØ ◊ ˛Õ ‘ √Ó∂ ∫ ÍÛ∑ Á ∂
«‘‰≈ ¡Â∂ «Ò÷‰≈ ¿πÈ∑ª Á∆ «Í¤Ò∂∆
¿πÓ Á≈ √πÌ≈¡ ω «◊¡≈Õ ¿πÈ∑ª Á∆
«⁄ßÂ≈ «¬‘Ø ‘∆ «’ «¬√ √Ó≈‹ Á∆
’≈«¬¡≈ ÍÒ‡ ‘ØÚ∂ «‹√ ”⁄ √Ì ÂØ∫
ÈÍ∆Û∂ Ú◊ Á∆ Óπ’Â∆ ‘Ø ’∂ ¿πÈ∑ª ȱß
Ï≈Ï Á∂ «Ú’≈√ Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒ∂Õ ¿πÈ∑ª
Ó≈Ò’∆ Ú≈Ò∆ ‹Ó≈ Á∂ ’≈Ó∂‚ª Úª◊±ß
È≈ ÍπæÂª Ò¬∆ ‹≈«¬Á≈Áª ÚË≈¬∆¡ª
È≈ ‘∆ ÏÀ∫’ ÏÀ«Òß√ ‹Ø«Û¡≈Õ ÷≈Ò∆ ‹∂Ϫ
”⁄ Ú∆ ¿π‘ æ‹∂ Íπæ‹∂ ‘∂Õ Í «¬√ ËÂ∆
Á∂ «⁄æ Ï ’愉 ¡Â∂ ’Ø‘Û Á± ’È
Ò¬∆ Ò◊≈Â≈ ÂæÂÍ ‘∂Õ ¿π‘ ‘≈∂
È‘∆∫ ‘ßÌ∂ È‘∆∫ √◊Ø∫ «ÈßÂ ÂπÁ∂ ◊¬∂Õ
‹∆ÚÈ Á∂ ¡Óπæ’ ≈‘∆∫ È∂ «ÓÂ∆ AG ‹±È
B@AD 鱧 √Ú∂∂ ¡ß«ÂÓ √Ú≈√ «Ò¡≈Õ
«ÓÂ∆ BG ‹±È 鱧 ¿πÈ∑ª Á∂ «Íø‚ ”⁄
‘«¡≈‰≈ Íø‹≈Ï Á∂ ¡◊ª‘Ú˱ ‘Ò’∂’«Ó¿± « È√‡, «¬È’Ò≈Ï∆ √Ó≈‹
√∂Ú∆¡ª È∂ ¿πÈ∑ª 鱧 Ù˪‹Ò∆¡ª Ì∂‡
’∆Â∆¡ªÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
»‘ª ¡≈ÂÓ≈Úª Á≈ ’º⁄ √º⁄
◊∞⁄È È±Íπ
» ‘ ª, ¡≈ÂÓ≈Úª, ̱  -Íz ∂  ,
⁄π Û ∂ Ò ª, ‚≈«¬‰ª ¡≈«Á ÓÈ∞ º ÷ Á∂
¡«◊¡≈È ÂØ∫ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ ’ÒÍÈ≈ Á≈
«√º‡≈ ‘ÈÕ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ Ú√ ÓÈ∞º÷ È∂
Ï‘∞  ’∞ fi ¡«‹‘≈ ’ÒÍÈ≈ «Úº ⁄
«Ò¡ªÁ≈ «‹√ Á∆ Ú≈√«Ú’Â≈ «Úº⁄ ’ج∆
‘Ø∫Á È‘∆∫ ‘ÀÕ ¡º‹ Ú∆ ’∞fi ÒØ’ ¡’√
’«‘≥Á∂ ‘È «’ «‹‘Ȫ ⁄∆‹ª Á≈ È≈Ó
‘À ¿∞‘ ‘∞Á
≥ ∆¡ª ‹» ‘ÈÕ Í ÓȺ÷
∞ È∂
Í∆¡ª, «◊º·Óπ·∆¬∂ ¡Â∂ ≈’Ùª Á∆ Ú∆
’ÒÍÈ≈ ’∆Â∆Õ ÁπÈ∆¡ª Ì Á∂ ÒØ’
√≈«‘ «Úº⁄ ¡È∂’ª ’‘≈‰∆¡ª Ú∆ «¬√
Âª Á∂ «Ú«Ù¡ª È≈Ò √Ï≥Ë «ÓÒÁ∆¡ª
‘ÈÕ Í ÓÈ∞÷
º È∂ √ÓπÁ
≥ ª ¡’≈Ù ¡Â∂
ËÂ∆ Á∂ ⁄ºÍ∂ ⁄ºÍ∂ ˘ ◊≈‘ ’∂ Ú∂÷ «Ò¡≈
‘À È≈ ª «’Â∂ Í∆¡ª «ÓÒ∆¡ª Â∂ È≈
‘∆ ≈’Ùª ‹ª «’√∂ «◊º·Óπº·∆¬∂ È≈Ò
ÓÈ∞÷
º Á≈ √≈‘Ó‰≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ‘ª Ï≥«Á¡ª
Á∂ Ì∂√ «Úº⁄ ≈’Ù ¿∞∫fi Ò◊Ì◊ ËÂ∆
Á∂ ‘ «÷ºÂ∂ «Úº⁄ ¡º‹ Ú∆ «ÓÒ ‹ªÁ∂
‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ¡√∆∫ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’
«‹√ ⁄∆‹ Á≈ È≈Ó ‘À ‹»∆ È‘∆∫ «’
¿∞√ Á∆ ‘Ø∫Á Ú∆ ‘ØÚÕ∂
Íπ≈ÂÈ Ô∞º◊ Á∂ ÓÈ∞º÷ È∂ √∆
√Ï≥ Ë ∆ ’¬∆ Â∑ ª Á∆¡ª Ë≈È≈Úª
Íz⁄Ò ’∆Â∆¡ªÕ «‹Ú∂∫ ÓÈ∞÷
º Á∂ ¿∞µ·‰
ÏÀ·‰ ‹≈◊‰ √Ω‰ ÷≈‰ Í∆‰ Â∞È
«ÎÈ ÂØ∫ «¬‘ Ë≈È≈ ω∆ «’ ÓÈ∞º÷
¡≥Á ÏÀ·∆ ¡≈ÂÓ≈ «¬‘ √Ì ’∞fi ’Ú≈
‘∆ ‘ÀÕ ‹Á «’√∂ ÓÈ∞º÷ Á∆ ÓΩ ‘∞≥Á∆
ª ÓΩ Á∂ ¡√Ò ’≈Ȫ ÂØ∫ ¡‰‹≈‰
ÒØ’ «¬‘ √ÓfiÁ∂ «’ ÓÈ∞º÷ ª √≈ÏÂ
√» ‘À «¬√ ⁄Ø∫ ¡≈ÂÓ≈ «È’Ò ◊¬∆
‘ÀÕ ‹Ø √∆ ˘ √≥⁄≈Ò ’Á∆ √∆Õ ÓÈ∞÷
º
Á∆ «¬√ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ È∂ ¡≈ÂÓ≈ ‹ª »‘
Á∆ Ë≈È≈ ˘ ‘Ø ͺ«’¡ª ’∆Â≈Õ ÓÈ∞÷
º
Á∂ √Ω‰ √Ï≥Ë∆ Ú∆ «¬‘ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈
√∆ «’ √Ω‰ √Ó∂∫ ¡≈ÂÓ≈ ’∞fi √Ó∂∫ Ò¬∆
√∆ ÂØ∫ Í≈√∂ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ ‹≈◊‰
ÂØ∫ ’∞fi √Óª Í«‘Òª √∆ «Úº⁄ «Î
ÁπÏ≈≈ ÍzÚ∂Ù ’Á∆ ‘ÀÕ Í «¬‘ √Ì
’∞fi ÓÈ∞÷
º Á∆ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ √∆Õ ‘’∆’Â
È‘∆∫ √∆Õ
Áπ È ∆¡ª Ì «Úº ⁄ ’∞ fi ËÓª
¡È∞√≈ ËÂ∆ Â∂ ⁄π≈√∆ Òº÷ ‹»Èª ‘È
¡Â∂ ¡≈ÂÓ≈Úª «¬‘Ȫ ‹» È ª ≈‘∆∫
¡≈͉≈ √∆ ÏÁÒÁ∆¡ª ‘ÈÕ ‹ÁØ∫
«’√∂ Á∆ ÓΩ ‘∞Á
≥ ∆ ‘À ª ¡≈ÂÓ≈ √∆
Á∂ È≈Ò ÓÁ∆ È‘∆∫ «¬‘ «’√∂ ‘Ø √∆
«Úº⁄ ÍzÚÙ
∂ ’ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ Í Á»‹∂ Í≈√∂
«¬√≈¬∆, Ô‘»Á∆ ¡Â∂ «¬√Ò≈Ó ¡È∞√≈
¡≈ÂÓ≈Úª √∆ È‘∆∫ ÏÁÒÁ∆¡ªÕ
«¬‘Ȫ Á∂ ◊zÊ
≥ ª ¡È∞√≈ «¬º’ «’¡≈ÓÂ
Á∂ «ÁÈ √Ì ÓπÁ∂ ’Ïª ⁄Ø∫ ¿∞·≈¡ Ò¬∂
‹≈‰◊∂ Â∂ «Î ¿∞√ «ÁÈ √Ì Á∂ ’∆Â∂
’Óª ¡È∞ √ ≈ ¿∞ ‘ Ȫ Á≈ «‘√≈Ï
«’Â≈Ï ‘ØÚ∂◊≈Õ ’ØÛª ÒØ’ Í«‘Ò∆
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
22
Ë≈È≈ ˘ ·∆’ Ó≥ÈÁ∂ ‘È ¡Â∂ ’ØÛª
ÒØ’ ‘∆ ‘È ‹Ø «‹‘Ȫ ˘ Á»‹∆ Ë≈È≈
ÚË∂∂ ·∆’ ÍzÂ∆ ‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ √º⁄ ’∆ ‘À
«¬√ Á≈ «È‰≈ Ì≈Ú∂∫ ‘ ÓÈ∞÷
º ¡≈͉∆
¡≈͉∆ √Ófi ¡È∞√≈ ’Á≈ ‘À Í
‘’∆’ «¬‘ ‘À «’ »‘ ‹ª ¡≈ÂÓ≈ È≈Ó
Á∆ ’ج∆ ⁄∆‹ È‘∆∫ ‘∞Á
≥ ∆Õ ’∞fi ’∞ ¡Ó∆Ï≈
Ú◊∂ ¡À√∂ ‹∆Ú ‘È ‹Ø ÁØ «‘º«√¡ª «Úº⁄
Ú≥‚∂ ‹≈‰ ª ÁØÚ∫∂ «‘º√∂ ‘∆ «‹¿∞∫Á∂ «‘
√’Á∂ ‘ÈÕ Âª √Ú≈Ò ÍÀÁ≈ ‘∞Á
≥ ≈ ‘À «’
«Î ¡≈ÂÓ≈ «’√ «‘º√∂ «Úº⁄ ‘ج∆? »‘ª
Ï≈∂ «¬‘ Ú∆ Íz⁄Ò ‘À «’ «‹‘Ȫ »‘ª
˘ „∞ º ’ Úª √∆ È‘∆∫ «ÓÒÁ≈ ¿∞ ‘
̇’Á∆¡ª «‘≥Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿∞‘ «‹¿∞∫Á∂
ÒØ’ª «Úº⁄ Ú∆ ÍzÚ
∂ Ù ’ ‹ªÁ∆¡ª ‘È
¡«‹‘≈ ¡√∆∫ ’Á∆ ̱ª Íz∂ª ’º„‰
Ú≈«Ò¡ª Á∂ ‚∂«¡ª Â∂ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ Í
«‹√ Ï≥Á∂ «Úº⁄ ’ج∆ »‘ ‹ª ÏÁ»‘ ÍzÚÙ
∂
’Á∆ ‘À ¿∞√ Á∆ ¡≈͉∆ »‘ «’ºË ⁄Ò∆
‹ªÁ∆ ‘À? «¬√ ◊ºÒ Á≈ «‹’ ’Á∂ È‘∆∫
‘∞≥Á≈Õ √≈‚∂ Ù≈ÙÂª «Úº⁄ ⁄π≈√∆ Òº÷
‹ÈÓª Á≈ ¿∞Ò÷
∂ ‘À ‘ ‹ÈÓ Ï∆Â∂ ‹ÈÓ
Á∂ ⁄≥◊∂ Ó≥Á∂ ’Óª Á≈ ÎÒ ‘À Í ⁄π≈√∆
Òº÷ ‹»Èª Á≈ √Ì ÂØ∫ Í«‘Ò≈ ‹ÈÓ «’¿∞∫
¡Â∂ «’‘Û∂ ‹ÈÓª ’Óª Á≈ ÎÒ √∆
«¬‘Á≈ ¿∞Ò÷
∂ Ú∆ «’√∂ ◊zÊ
≥ Ù≈ÙÂ «Úº⁄
È‘∆∫ ‘ÀÕ
√≈‚∂ √Ó≈‹ «Ú⁄ Ï‘∞ √≈∂ ¡«‹‘∂
ÒØ ’ ‘È «‹‘Ȫ ˘ ̱  ª Íz ∂  ª
¡≈ÂÓ≈Úª È∂ ÚË∆¡≈ Ø‹◊≈ «ÁºÂ≈
‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ‡∆ Ú∆ ⁄ÀÈÒª Â∂ Ú∆ ¡º‹’ºÒ
¡«‹‘∆ «¬Ù«Â‘≈ Ï≈˜∆ Á∆ ÌÓ≈ ‘ÀÕ
«ÈÓÒ Ï≈Ï∂ Ú◊∂ ’¬∆ ¡÷ΩÂ∆ Ï≈Ï∂
ÒØ’ª ˘ Ó»÷ ω≈ ’∂ Ó≈Ò≈ Ó≈Ò ‘Ø ‘∂
‘ÈÕ Ó≈È«√’ «Ú’≈ª Á∂ «Ù’≈,
◊∆Ï∆ Á∂ fi≥Ï∂, ÊπÛª Ó≈∂, Â≥◊∆¡ª
Â∞  Ù∆¡ª Á∂ «Ù’≈ Í«Ú≈ª «Úº ⁄
ÈΩ‹¡
∞ ≈È ÒÛ’∂, ÒÛ’∆¡ª ¡Â∂ ¡Ωª
˘ ÷∂‚ª ¡≈¿∞‰ Òº◊ ÍÀ∫Á∆¡ªÕ «¬‘ ÒØ’
«¬‘Ȫ Á∂ ÚÂ≈«¡ª Á∂ ¡√Ò ’≈Ȫ
ÂØ∫ ¡‰‹≈‰ ¡÷ΩÂ∆ «√¡≈«‰¡ª Ï≈«Ï¡ª
¡Â∂ „Ø◊∆¡ª Á∂ ⁄º’ «Ú⁄ ÍÀ ’∂ ¡≈͉∆
‘Ø Ò∞‡
º ’Ú≈¿∞‰ Á∂ ≈‘ ÍÀ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
«¬‘Ȫ «√¡≈«‰¡ª Á∆¡ª ⁄Ω’∆¡ª ÌÈ
Á∂ ⁄º ’  «Úº ⁄ «Í¡≈ Ï≥ Á ≈ ¡≈͉≈
’≈ØÏ≈ Ë≥Á≈ √Ì ’∞fi ⁄Ω͇ ’ ÏÀ·Á≈
‘ÀÕ ¡√∆∫ Ì≈Ú∂∫ «¬º’∆Ú∆ √Á∆ «Úº⁄ «‘
‘∂ ‘ª Í √≈‚∂ ÓȪ Â∂ ¡«◊¡≈ÈÂ≈
Á∂ ¡≥Ë∂ Á∆ «¬º’ Ó؇∆ √≥ÿ‰∆ ËπÁ
≥ ¡º‹
Ú∆ ¤≈¬∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ √≈‚∂ √≈«‘Â’≈ª
«⁄≥  ’ª ˘ √Ó≈‹ Á∆ √Ø ⁄ ˘
«Ú«◊¡≈È’ ω≈¿∞‰ Ú≈Ò∆¡≈ «Ò÷ª
«Ò÷‰∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘ÈÕ Ò∂÷’ Á≈
Î‹ ωÁ≈ ‘À «’ ¿∞‘ ¡«‹‘∂ ÌÓ
Ì∞Ò«∂ ÷¡ª ÂØ∫ ÍÁ∂ Ò≈‘∞‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∂Õ
¿∞‘ ÒØ’ª ˘ Áº√∂ «’ «¬º’ ◊∆Ï ¡Â∂
Êπ Û ª «Ù’≈ ÒØ ’ ª ˘ ÷∂ ‚ ª «’¿∞ ∫
¡≈¿∞∫Á∆¡ª ‘ÈÕ √≈ËÈ √≥Í≥È ÒØ’,
ÚÍ≈∆¡ª, Ú’∆Òª, ‚≈’‡ª, ÍzØÎÀ√ª
Á∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ ÷∂‚ «’¿∞∫ È‘∆∫ ¡≈¿∞∫Á∆,
¿∞‘Ȫ ˘ ¿∞Í∆¡ª ’√ª «’¿∞∫ È‘∆∫
‘∞≥Á∆¡ªÕ Í «¬‘ √Ì ’∞fi ª ‘∆ ‘Ø
√’Á≈ ‘À ‹∂’ Ò∂÷’ Á∆ ¡≈͉∆ √Ø⁄
«Ú«◊¡≈È’ ‘ØÚ∂◊∆ ÂªÕ √≈‚∂ √Ó≈‹
«Úº⁄ Ï‘∞ √≈∂ ÒØ’ ¡’√ «¬‘ ’«‘≥Á∂
‘È «’ ¡√∆∫ ª «’√∂ ⁄∆‹ Â∂ «ÚÙÚ≈Ù
È‘∆∫ ’Á∂Õ ¡√∆∫ ª «’√∂ ⁄∆‹ ˘ È‘∆∫
Ó≥ÈÁ∂Õ ÍÛ∂∑ «Ò÷∂ ˘ ¤º‚Ø «’√∂ ¡ÈÍÛ
¡Â∂ ¡≥Ë«ÚÙÚ≈Ù∆ Ï≥Á∂ ˘ Íπº¤ Ò˙
¿∞‘Á∆ √Ø⁄ Ú∆ ¡«‹‘∆ ‘∆ ‘∞≥Á∆ ‘À ¿∞‘
’‘∂◊≈ ¡≈ͪ «’√∂ ⁄∆‹ ˘ È‘∆∫ Ó≥ÈÁ∂
¡≈ͪ ª Í≈÷≥‚ «Úº⁄ ÍÀ∫Á∂ ‘∆ È‘∆∫
¡≈ͪ ª «√Î ÎÒ≈‰∂ Ï≈Ï≈ ‹∆ ’ØÒ
‹ªÁ∂ ‘ªÕ ¿∞‘Ȫ ˘ ‘ Ú∆Ú≈ ÍzÙ≈Á
⁄Û≈∑ ’∂ ¡≈¬∆Á≈ ¬∂ ‘Ø ¡≈ͪ È‘∆∫
Ó≥ÈÁ∂ «’√∂ ⁄∆‹ ˘Õ «ÏȪ ‹≈«‰¡ª
«’√∂ ÚÂ≈∂ ÍzÂ∆ ¡≈͉∆ √Ø⁄ ω≈
ÒÀ‰≈ √Ì ÂØ∫ Úº‚≈ ¡≥Ë«ÚÙÚ≈Ù ‘ÀÕ
¡√Ò «Úº⁄ «Ú«◊¡≈È’ √Ø⁄ ω≈¿∞‰
Ò¬∆ ÓÈ∞º÷ ˘ Ò◊≈Â≈ «Ó‘È ’È∆
ÍÀ∫Á∆ ‘À «¬√ √Ï≥Ë∆ Â’Ù∆Ò √≈«‘Â
Á∆ Ò◊≈Â≈ ÍÛ∑≈¬∆ Ú∆ ’È∆ ÍÀ∫Á∆
‘ÀÕ Ï‘∞ ’∞fi ÍÛ∑ ’∂ ÓÈ∞º÷ ¡«◊¡≈ÈÂ≈
Ì∂ ÚÂ≈«¡ª Á∆ ⁄∆Î≈Û ’ √’Á≈
‘ÀÕ ‹∂’ Ò∂÷’ Á∆ ¡≈͉∆ √Ø⁄ ‘∆
Ùͺه È‘∆∫ ¡‰√πÒfi∂ ’∞fi √Ú≈Òª Á∂
‘ºÒ ¿∞‘ Í≈·’ª ÂØ∫ Ó≥◊Á≈ ‘À ª ¿∞√
Á∆ «Ò÷ ÂØ∫ √Ó≈‹ ˘ ’∆ √∂Ë «ÓÒ∂◊∆?
Â’Ù∆Ò ÓÈ∞ º ÷ √π ‰ ∆¡ª √π ‰ ≈¬∆¡ª
◊ºÒª Â∂ «ÚÙÚ≈Ù È‘∆∫ ’Á≈Õ ¿∞‘ ‘
ÚÂ≈∂ Á∆ ÿØ÷Ú∆∫ È‹ È≈Ò ⁄∆
Î≈Û ’Á≈ ‘ÀÕ ¡È∂’ª ¡«‹‘∂ ‘º√Ó¬∆
’∂√ ‘ ‹Ø ‘∞‰ º’ Â’Ù∆Òª È∂ ‘ºÒ
’∆Â∂ ‘ÈÕ »‘ ‹ª ¡≈ÂÓª Á∆ ‘Ø∫Á ˘
«√º Ë ’È Ú≈«Ò¡ª Ò¬∆ Úº ÷ Úº ÷
ÀÙÈ«Ò√‡ ‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª È∂ «¬È≈Ó Ú∆
º÷∂ ‘ج∂ ‘È «‹‘Ȫ Á∆ ’∞Ò «ÓÒ≈ ’∂
’Ó Í≥‹ ’ØÛ ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ ÁπÈ∆¡ª Á≈
’Ø ¬ ∆ » ‘ ª ¡≈ÂÓª ˘ Ïπ Ò ≈¿∞ ‰ Á≈
Á≈‘Ú≈ ’È Ú≈Ò≈ ËØ÷≈ «‘ ‘≈Òª
«Úº⁄ »‘ª Á∂ ‘؉ Á≈ √ϻ Á∂ ’∂ «¬‘
Ù «‹ºÂ √’Á≈ ‘ÀÕ Í «Í¤Ò∂ Ú∆‘
Ï≈¬∆ √≈Òª ÂØ∫ ÁπÈ∆¡ª Ì Á∂ Òº÷ª »‘ª
¡≈ÂÓ≈Úª ˘ Úº√ «Úº⁄ ’È Á∂ Ó≈‘ª
⁄Ø∫ ’Á∂ «’√∂ «¬º’ Á∆ Ú∆ ‹∞¡º ȑ∆∫
ͬ∆ «’ ¿∞‘ «¬√ ˘ √≈Ï ’È Á≈
‘∆¡ª ’ √’∂Õ ¿∞∫fi √≈‚∂ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂
‘ ◊Ò∆ Óπ‘ºÒ∂ Ù«‘ ’√Ï∂ «Úº⁄ »‘ª
˘ ’∆Ò‰ Ú≈Ò∂ Òº ÷ ª ÒØ ’ ‘È ‹Ø
¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ » ‘ ª ¡≈ÂÓ≈Úª
Ì‹≈¿∞‰ Á∂ Á≈‘Ú∂Á≈ Ó≥ÈÁ∂ ‘ÈÕ
√≈‚∂ √Ó≈‹ Á∆ Ï‘∞ «◊‰Â∆
¡≥ Ë «ÚÙÚ≈Ù∆ √Ø ⁄ Á≈ «Ù’≈ ‘À Õ
¡≥Ë«ÚÙÚ≈Ù∆ ÚÂ≈∂ √Ó≈‹ Á≈ «’√
«’√ Âª∑ «’≥È≈ Â∂ «’Ú∂∫ È∞’√≈È ’Á∂
‘ÈÕ «¬‘ «¬º’ ‘Ø ÒßÏ≈ ⁄ΩÛ≈ «ÚÙ≈ ‘À
Í ¡≥ Ë «ÚÙÚ≈Ù∆ ÒØ ’ /√Ó≈‹
¡≈͉∆¡ª «‹¿±‰ ‘≈Òª ˘ √πË≈È
Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò ‘؉ Á∆ «Ï‹≈¬∂ ¡≈͉∂
‘؉∆ ˘ «’√∂ ◊ÀÏ∆ Â≈’ Á∂ ‘ºÊ Ó≥ÈÁ∂
‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «Èÿ∆¡ª ÂØ∫ «Èÿ∆¡ª
«‹¿±‰ ‘≈Òª ˘ Ú∆ «√√‡Ó Á∆ Á∂‰
Ó≥ȉ Á∆ Ï‹≈¬∂ ¿∞ÍØ∫ ‹ª ËπØ∫ «Ò÷∆
√Ófi ’∂ √Ú∆’≈ ’Á∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ
¡≈͉∆¡ª «‹¿±‰ ‘≈Òª ˘ ◊ÒÂ
ÍzÙ≈Ù«È’ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ Á∂‰ √Ófi‰
Á∆ Ï‹≈¬∂ «’√∂ ◊ÀÏ∆ Â≈’ ˘ ‹∞≥Ó∂Ú≈
Ó≥ȉ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á≈ √Ê≈ÍÂ∆ Â∂ «’≥±
Íz≥± È‘∆∫ ’Á∂Õ «‹√ È≈Ò √Ó≈‹ Úº‚∂
«Ú◊≈Ûª Á≈ «Ù’≈ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ √Ó≈‹
«Úº⁄ ¡Ó∆∆ ◊∆Ï∆ Á≈ Í≈Û≈ ÚËÁ≈
‘À Õ Ò∞ º ‡ ’È Ú≈Ò∆¡ª «Ëª ˘
ÓÈÓ≈È∆¡ª ’È Á∆ ÷πºÒ «ÓÒÁ∆ ‘ÀÕ
«¬√ Ò¬∆ «¬√ √Ó≈‹ ˘ ⁄≥ ◊ ∂  ≈
ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ‘ Ò∂÷’, ‘ ’ÒÓ Á≈
Î‹ ωÁ≈ ‘À ¡«‹‘∆ √Ø ⁄ È≈Ò
ÒÏ∂‹ ‘ØÚ∂ ‹Ø √Ó≈‹ ˘ √‘∆ «ÁÙ≈ Á∂
√’∂Õ
‹∆≈ : IHEE@-EA@II
≈‘∆¡≈ Ú∂ ≈‘∂ ‹ª«Á¡ª
- ‹ÈÀÒ «√ßÿ ¡⁄Ú≈Ò
≈‘∆¡≈ Ú∂ ≈‘∂ ‹ª«Á¡≈,
«¬’ ◊æÒ Á√Á≈ ‹≈Õ
◊«‘ ◊ßÌ∆≈ ‹≈ÍÁ≈ Â∂≈,
«Ï÷Û≈ ¬∆ Ò◊Á≈ ≈‘Õ
Ú∂ ≈‘∆¡≈.....
«’ËØ∫ ¡≈«¬¡ª «’Ë ‹≈‰≈,
«’‘Û≈ Â∂≈ ÓπÒ’ «‡’≈‰≈Õ
’≈«ˇ¡ª ’Ø‘ª ÂØ∫ ⁄«Ò¡≈ Ò◊ÁÀ,
√±‹ Ïπæ’Ò «Ú⁄ ¤πÍ≈Õ
Â∂∆ «‘æ’ «Ú⁄ ˜Ø ÏÛ≈ ˛,
Â≈¬∆˙∫ Ó«‘Ò∆ ÙØ ÏÛ≈ ˛Õ
«‹È∑ª ’ØÒ √æ⁄ Á≈ «√È≈Úª,
Í‘πß⁄ ‹ªÁ∂ È∂ ¡ß ÍÛ≈¡Õ
屧 ¡ßÏ Á≈ Í≈‰∆ √πæ⁄≈,
Íı ’∂ ’ج∆ ‹Ω‘∆ Ïæ⁄≈,
√ÿ∆ ¡≈¬∆ Á∂‰ √πÈ∂‘≈,
¡≈ 屧 √≈‚∂ «Ú‘Û∂ ¡≈Õ
ËÂ∆ «‘ÒÁ∆ ¡ßÏ ’ßÏÁ≈,
«¬‘ ͪË∆ È≈ ÂπÈØ∫ ‘ßÏÁ≈Õ
ÍÀª «Ú⁄ ̱⁄≈Ò ÏßÈ∑ ’∂,
Óß«˜Ò ”Â∂ Èæ⁄‰ Á≈ ⁄≈¡Õ
‹∆ ’∂ ÓÀ∫ «‘æ’ È≈Ò Ò≈Úª,
«¬‘«Á¡ª ÏØÒª 鱧 ¤±‘≈ÚªÕ
ÓÀ鱧 Òæ◊∂ Í≈√ Á∆ Úæ‡∆,
ÒÚª ÓÀ∫ ÂÈ Á∂ È≈Ò ÿ√≈Õ
Ìπæ«Ò¡ª 鱧 √Ófi≈ Ú∂ ≈‘∆¡≈
Ìπæ«Ò¡ª 鱧 √Ófi≈Õ
I@E-DII-DGFF
√ß«È¡≈√∆ «ı¡≈Ò
- √Ï‹∆ ’Ω ‹æ√
√ß«È¡≈√∆ «ı¡≈Ò
ÓÈØ∫ ¿πµ‚-¿πµ‚ ‹ªÁ∂
Ìæ‹-Ìæ‹ «È’ÒÁ∂
ÓÈ Á∂ Á „Ø¡Úª
Ú‹ª
«fiÛ’ª
π’Á∂ È≈ Ø«’¡ª
Ô≈Áª Á∂ ‹ß◊Ò∆∫ ◊π¡≈⁄‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂
«¬‘ √ß«È¡≈√∆ «ı¡≈Ò
̇’‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂
ÌπæÒ ÌπÒæ¬∆¡ª Ú≈Ò∂ ≈‘ª ”⁄
Ï‘π Ø«’¡≈
Ï‘π Ú«‹¡≈
ıΩ∂ «’‘Û∂ Ú«‘‰∆ Ú«‘‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂
ÓÀ∫ ¿πÓª Á∆ ’ÀÁ‰
ÏßÁȪ ”⁄ ‹’Û∆
Ìæ‹ ’∂ Ø’ª ª Ï∂Û∆¡ª ‚∂◊‰
Ï≈‘ª «÷Ò≈ª ª ‘æÊ’Û∆¡ª ‹’ÛÈ
’ج∆ ÎÛØ
’ج∆ Ø’Ø
√ß«È¡≈√∆ ’Á∂ È≈ ÓπÛÁ∂
¡≈͉≈-¡≈Í ´‡∂∫Á∂
◊π¡≈«⁄¡≈ Ì≈ˇÁ∂-Ì≈ˇÁ∂
ıπÁ ◊π¡≈⁄ ‹ªÁ∂
«¬‘ √ß«È¡≈√∆ «ı¡≈Ò
ÓπÛ È≈ ÓÈ Á∂ ÿ∆∫ Í‰∂
ÓÀ∫ Úß≈◊‰
Ú‹ª
«fiÛ’ª
ÓÈ Á∂ Á „Ø¡Úª
√ß«È¡≈√∆ «ı¡≈Ò
ÓÈØ∫ ¿πµ‚-¿πµ‚ ‹ªÁ∂....Õ
JJJ
ÏÛ≈ ¡Ω÷≈ ‘πßÁÀ
- ÏÒÏ∆ ‹Ò≈Ò≈Ï≈Á∆
ÏÛ≈ ¡Ω÷≈ ‘πßÁÀ
¡≈͉∂ «‹√Óª 鱧 È∂«˜¡ª ”Â∂ ‡ß◊ ’∂
fi±· Á∆ ’⁄«‘∆ ”⁄
√æ⁄ Á≈ «¬’Ï≈Ò ’È≈
Â∂ Ú√∆¡Âª Á∂ ÎÀ√Ò∂ ¿π‚∆’«Á¡ª
«Ì÷≈∆¡ª Úª◊
¿πµ‹Û∂ ÿª Á∆¡ª Á∂‘Ò∆¡ª ”Â∂ Ï«‘ ’∂
¿πÓª Á≈ ÏÈÚ≈√ ’應≈
ÏÛ≈ ¡Ω÷≈ ‘πßÁÀ
È≈∆ Á≈
È≈∆ Ú‹±Á ”⁄Ø∫ «Ú◊√«Á¡ª
È≈∆ÍÈ Á∂
ÂÒı √Ú≈Òª Á∂ ±-Ï-± ‘؉≈
Â∂ ‹ª
¡≈͉∂ ÂÈ Á∆ Í≈’∆˜◊∆ Á∆
¡◊È-Íz∆«÷¡≈ Á∂∫«Á¡ª
ÍÂ∆ÏÂ≈ Á∆ ◊±ß‹∆ Â≈√Á∆ Á≈
√Â∆ ‘Ø ‹≈‰≈
ÏÛ≈ ¡Ω÷≈ ‘πßÁÀ
Ù«‘ Á∂ Ì∆Ûª Ì∂ ⁄Ω’ ”⁄
Ò≈⁄≈ Ï≈Í Á≈
Èß◊∂ «⁄æ‡∂ «ÁÈ
‘Ú√∆ Á«ßÁ◊∆ Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ‹≈‰≈
Â∂ «Î «ÍÂ≈ Á∂
ÏÒÁ∂ «√Ú∂ Á∂ √∂’ ”⁄
ÚÀ‰ Í≈™Á∆ Ï≈ÒÛ∆ Á≈
ÒØ’ÂßÂ∆ √π◊≈ª Á∂ ‘≈
√Ú∆’≈ ’È≈
ÏÛ≈ ¡Ω÷≈ ‘πßÁÀÕ
ÏÛ∂ ¡Ω÷≈ ‘πßÁÀÕ
IFDFA-@BABB
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
“’ÀÒ◊∂∆¡È ‚Øȇ∂ ¡Ω◊Ș” Óπ«‘ßÓ È±ß ÌÚª ‘π◊ß ≈≈
’ÀÒ◊∆ : ÍzÀ√ 鱧 ‹≈‰’≈∆ «Áß«Á¡ª «‘Á∂Í≈Ò «√ßÿ È∂ Áæ«√¡≈ «’
«ÂßÈ Ó‘∆È∂ Í«‘Òª “’ÀÒ◊∂∆¡È ‚ØÈ؇ ¡Ω◊Ș” Á∆ Óπ«‘ßÓ Ùπ± ’∆Â∆ √∆Õ
¡ÒÏ‡≈ ˛ÒÊ È≈Ò ÏÂΩ Ú¶‡∆¡ ’ßÓ ’Á∂ ÓÀ∫ Ë≈ «Ò¡≈ √∆ «’
ÓÈπæ÷Â≈ Á∆ √∂Ú≈ ’È Á∂ «¬√ Í«ÚæÂ ’ßÓ È±ß ‘æÊ ”⁄ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂Õ «’™«’
√Ó≈‹ Á≈ Ï‘π √≈∂ ÓÈπæ÷ª 鱧 √∆ Á∂ ’¬∆ ¡ß◊ª Á∆ ÒØÛ ‘πßÁ∆ ˛Õ ‹∂
«¬√ ÍzÂ∆ ÒØ’ª 鱧 ‹≈◊±’ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ª «¬√
√Óæ«√¡≈ Á≈ ‘æÒ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª Á∂ «Ï‘Â ‹∆ÚÈ
Ò¬∆ «¬‘ ’ßÓ ‹ÒÁ Ùπ± ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ
√Ø «¬‘ ’ßÓ Ó∆‚∆¡≈ ÂØ∫ Ùπ± ’∆Â≈Õ Ó∆‚∆¡≈ Á∂
’¬∆ √≈Ê∆¡ª È∂ ⁄ß◊≈ √«‘ÔØ◊ «ÁæÂ≈Õ «‹Ê∂ Ú∆ ‹≈‰
Á≈ ÓΩ’≈ «Ó«Ò¡≈ ⁄ß◊≈ ‘πß◊≈≈ «Ó«Ò¡≈Õ Á√Ó∂Ù
’Ò⁄ √À∫‡ ◊πÁπ¡≈≈ «Ú⁄ ª C@@ Á∂ ’∆Ï
ÒØ’ª È∂ ÓΩ’∂ ”Â∂ ’≈‚ª ”Â∂ √≈¬∆È ’∆Â∂Õ ’¬∆ √Ì≈
√π√≈«¬‡∆¡ª È∂ ⁄ß◊≈ ‘πß◊≈≈ Ì«¡≈Õ √Ì ÂØ∫ ÚæË
¿π  Ù≈‘ ÓÀ È ± ß Ó≈√‡ Ì‹È «√ß ÿ ÂØ ∫ «Ó«Ò¡≈ ‹Ø
Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ Íø‹≈Ï È≈Ò ¶Ó∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ √◊Ó ‘ÈÕ ¿π‘Ȫ Áæ«√¡≈
«’ Íø‹≈Ï «Ú⁄ Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ «¬’Ø-«¬’Ø ¡«‹‘∆ √ß√Ê≈ ˛ «‹√ È∂
·Ø√ ±Í ”⁄ ’ßÓ ’∆Â≈ ˛Õ ¿π‘Ȫ Áæ«√¡≈ «’ ÍzΩ◊À«√Ú ’Ò⁄Ò ¡À√Ø√∆¬∂ÙÈ
’ÀÒ◊∆ ’¬∆ √≈Òª ÂØ∫ ¡≈͉∂ „ß◊ª ≈‘∆∫ ¡ß◊ Á≈È ’È Ï≈∂ ‹≈◊±’
’ ‘∆ ˛ Ízß± «‘Á∂Í≈Ò «√ßÿ È∂ ‹Ø Óπ«‘ßÓ ⁄Ò≈¬∆ ˛, ¿π‘ ’≈ÏÒ∂ Â≈∆¯
˛Õ √≈‚∆ ‹Ê∂ÏßÁ∆ «¬√ Óπ«‘ßÓ «Ú⁄ ͱ≈ ÔØ◊Á≈È Í≈Ú∂◊∆Õ”” «‘Á∂Í≈Ò
«√ßÿ È∂ ÍzÀ√ ¡Â∂ Ó∆‚∆¡≈ 鱧 ‹≈‰’≈∆ «Áß«Á¡ª Áæ«√¡≈ «’ ÓÀÈ±ß Í±∆
¿πÓ∆Á ˛ «’ «¬‘ Óπ«‘ßÓ Í±∂ ’ÀÈ∂‚≈ Ì ”⁄ ÎÀÒ∂◊∆Õ Âπ‘≈‚∂ √Ì ÁØ √«‘ÔØ◊
È≈Ò ¡√∆∫ ’ÀÒ◊∆ «Ú⁄ «¬√ Óπ«‘ßÓ È±ß ‘Ø ˜Ø-ÙØ È≈Ò ⁄Ò≈Úª◊∂Õ
D@C-FFG-EHBE
[email protected]
23
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
24
EÚª Â’Ù∆Ò-√«Ì¡≈⁄≈’
È≈‡’ √Ó≈◊Ó C@ ¡◊√ ȱß
’ÀÒ◊∆ (Ó≈. Ì‹È) : ÍzΩ◊À«√Ú
’Ò⁄Ò ¡À√Ø√∆¬∂ÙÈ ’ÀÒ◊∆ ÚÒØ∫
C@ ¡◊√ B@AD ȱ ß ¡≈Î∆¡√
Ê∆¬∂‡ ’ÀÒ◊∆ √∂∫‡ ’≈Ò‹ «Ú÷∂ EÚª
Â’Ù∆Ò-√«Ì¡≈⁄≈’ È≈‡’
√Ó≈◊Ó ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈± ÙÂ≈ÏÁ∆ ȱß
√Ó«Í ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
¡À√Ø√∆¬∂ÙÈ Á∆ Ó∆«‡ß◊ ”⁄ ÒØ’ ’Ò≈
Óß⁄ Á∂ ÍzË≈È √π«ßÁ ÙÓ≈ È≈‡’ª
Á∆ «Â¡≈∆ Á∂ √ÏßË ”⁄ Íø‹≈Ï ÂØ∫
«ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ Íπæ‹∂ ‘ج∂ √ÈÕ ¿πÈ∑ª
¡≈͉∆ «ÚßÈ∆ÍÀµ◊ ¡Â∂ ’ÀÒ◊∆ Î∂∆
Á∂ A@ «ÁȪ ”⁄ ’Ò≈’≈ª, √‡±‚À∫‡ª,
Ú’ Í«Ó‡ ”Â∂ ¡≈¬∂ ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ,
Ϙπ◊ª, Ó∆‚∆¡≈ ’Ó∆¡ª, ¡Ωª,
ÈΩ‹Ú≈È ÒÛ’∂-ÒÛ’∆¡ª ¡Â∂ Ï‘πÂ
√≈∂ «¬Ó∆◊z À ∫ ‡√ È≈Ò «¬ß ‡ «Ú¿± ˜
’’∂ ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈± √ÏßË∆ «Ò÷‰
Ú≈Ò∂ È≈‡’ Á≈ Óπ„Ò≈ ’ßÓ «ÈÏ∂Û
«Ò¡≈ ˛Õ «¬‘ È≈‡’ A@@ √≈Ò Á∂
¡æ‹ Âæ’ Á∂ ‘≈Ò≈ª, ’≈ȱßȪ Á≈
ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ÓπÒª’‰ Í∂Ù ’∂◊≈Õ
¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ Á∆ ¡≈◊± ’Ó∂‡∆ È≈Ò
È≈‡’ ‡∆Ó Á∂ ‹«ÂßÁ √ÚÀ⁄, Ú∆
‹È≈◊Ò, ’ÓÒÍz ∆  ’Ω  Íø Ë ∂  ,
ÈÚ«’È ’Ω, ◊π«ßÁÍ≈Ò Ï≈Û,
‹ÙÈÍz∆ «◊æÒ ¡Â∂ π«ÍøÁÍ≈Ò ÍøË∂
¡≈«Á È∂ Ú∆ Ì≈◊ «Ò¡≈Õ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ
Á∂ ‹ÈÒ √’æÂ Ó≈√‡ Ì‹È È∂
Áæ«√¡≈ «’ ’ÀÒ◊∆ «ÈÚ≈√∆¡ª Á∆
˜ØÁ≈ Óß◊ ’≈È È≈‡’ ‹◊ Á∂
Ï≈Ï≈ ÏØ‘Û (Ì≈¬∆ ÓßÈ≈ «√ßÿ) Á≈
Ï‘π⁄«⁄ È≈‡’ “‡Ø¡≈” Ú∆ ÷∂«‚¡≈
‹≈Ú∂◊≈ «‹√ Á∆ Ùπ±¡≈ √π«ßÁ
ÙÓ≈ È∂ ¡≈͉∆ ‘≈˜∆ ”⁄
’Ú≈¬∆Õ «¬√ È≈‡’ √Ó≈◊Ó ”⁄
Ïæ«⁄¡ª Á∆¡ª ’Ø∆˙◊≈Î∆¡ª ¡Â∂
¡À’ÙÈ ◊∆ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ ’Ú≈¬∂
‹≈‰◊∂ Õ AE ¡◊√ ÂØ ∫ Í«‘Òª
È≈Ó «‹√‡ ’Ú≈¿π ‰ Ú≈Ò∂
Ïæ « ⁄¡ª ȱ ß ‘∆ Ì≈◊ ÒÀ ‰ Ò¬∆
¡À ‚ ‹√‡ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ◊ ≈Õ √Ïß Ë Â
Ó≈Í∂ Óß⁄ Á∆ «¬ß⁄≈‹ ’ÓÒÍz∆ ’Ω
Íø Ë ∂  ȱ ß D@C-DGI-DBB@ ”Â∂
√ß Í ’ ’ÈÕ ‘ √≈Ò Á∆ Â∑ ª
Íø‹≈Ï ÂØ∫ ‘’∂Ù ⁄ΩË∆ ¡Â∂ √π«ßÁ
ÙÓ≈ È≈‡’ª Á∆ «Â¡≈∆ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù
ÂΩ ”Â∂ ¡◊√ ”⁄ Íπæ‹ ‹≈‰◊∂Õ ‘
Íæ ÷ Ø ∫ √«‘ÔØ ◊ Ò¬∆ Ó∆‚∆¡≈ ¡Â∂
’À Ò ◊∆ «ÈÚ≈√∆¡ª ȱ ß Íπ  ˜Ø 
¡Í∆ÒÕ √ßÍ’ Ò¬∆ Ó≈√‡ Ì‹È
ȱ ß D@C-DEE-DBB@ ¡Â∂ Íz À √
√À ’ ‡∆ ‹«Âß Á  √ÚÀ ⁄ ȱ ß D@CI@C-EF@A ”Â∂ ÎØÈ ’ØÕ
Sarok
A ‹πÒ≈¬∆ B@AD

1 1 The Biological Pesticide Market

estimation of pesticides in soil samples in ghaziabad (up) india

Annexure-PFR - Environmental Clearances

Cumulative Risk Assessment - EFSA

Applying for Unemployment Benefits in an EU-country

wtfrc apple pesticide residue studies 2011-2014

GHM Pesticides Brief 2014

Dynamics of residual concentrations of organochlorine pesticides in

Soon to be master: what now

Ref.No. - 2014/149 - FIITJEE North West Delhi

Fachrepositorium Lebenswissenschaften: Pesticide residues in food