2.3 De socialisten - Vakkenweb College de Heemlanden

8.5 DE SOCIALE KWESTIE
Over het arbeidersklasse in Nederland
Opkomst socialisme in Nederland




1880: economische crisis treft voornamelijk de
arbeidersklasse
Sociale kwestie: slechte leef- en werkomstandigheden
+ achtergestelde positie van de arbeiders
Liberalen: overheid mag de economische vrijheid niet
beperken (laissez-faire) / dient zelfredzaamheid te
bevorderen (“sociale wetgeving werkt afhankelijkheid
en luiheid in de hand”)
Socialisme komt op voor belangen van de
arbeidersklasse
De sociale kwestie
Rond 1870 ontstond grootschalige arbeidsonrust:
 Arbeiders hebben niet kunnen profiteren van
economische groei in de de 19e eeuw
 Ambachtelijke werklieden kwamen in moeilijkheden
als gevolg van de industrialisatie en richtten
vakbonden op
 Industrialisatie leidde tot verharding / verscherpen
van sociale tegenstellingen
Albert Hahn over de sociale kwestie
Het Volk, 15-111903
Titel: Een versje
Onderschrift:
Wij zitten vreselijk
in den nood,
Mijn jongste zusje is
bijna dood.
Dat geeft een
mondje minder weer
Hoe goed toch is
onze lieve Heer!
De industrie gaat voor
Albert Hahn in de Notenkraker, 24-5-1908
De fabrikant: 'De vorige maand heb je vijf volle dagen vrij gehad om te bevallen,
nou moet je al weer een dag weg om het jong onder den grond te stoppen, waar
gaat het op die manier met mijn zaken heen?'
Albert Hahn, De Notenkraker, 15 december 1907.
Onderschrift: ‘Een fabriekseigenaar in Krommenie staat arbeiders niet toe lid te
worden van een vakbond’
Albert Hahn in Het Volk, 25-2-1906
Onderschrift:
‘Tweeërlei nachtarbeid in Limburg’
De burgerij en de sociale kwestie




De burgerij probeerde de sociale kwestie onder
andere op te lossen met een ‘beschavingsoffensief’
Er ontstonden liefdadigheidsverenigingen die de
armen steunden
Er kwamen discussies over het economisch
liberalisme en met name over kinderarbeid
In 1874 kwam de eerste sociale wet tot stand: het
kinderwetje van Van Houten (= verbod op het in
dienst nemen van kinderen onder de twaalf jaar in
fabrieken).
Vergadering van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen
Het ‘Nut’ was een burgerlijke organisatie die zich in de negentiende eeuw vooral
inzette voor opvoedkundige kwesties en onderwijs voor de volksklasse.
Sociale wetgeving




Parlementaire enquête naar arbeidsomstandigheden
in fabrieken brengt misstanden aan het licht (Regout)
Gevolgen:
Arbeidswet (1889): werkdag voor vrouwen en
jongeren max. 11 uur + verbod op nachtwerk
Ongevallenwet (1901): uitkering bij
arbeidsongeschiktheid
Woningwet (1901): bevorderen van de bouw van
volkswoningen
Volkshuisvesting
Volkshuisvesting in Zuilen
De Lessepsstraat
Zicht op de Lessepsstraat

Download Report