De Workshops

‘Aan den lijve ondervonden’ vrijdag 17 april 2015
Naschollingsconferentie ILS-HAN
Workshopronde 1
1. Oral History in de klas; leerlingen maken geschiedenis door Marloes Hülsken
& Nadine Kostense
Oral history (mondelinge geschiedenis) heeft in het Nederlandse geschiedenisonderwijs
nauwelijks voet aan de grond. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Engeland en de
Verenigde Staten. De historische methode die gebruikt maakt van opgenomen interviews, geeft een grote meerwaarde aan geschiedenislessen. Leerlingen nemen een interview af met een ooggetuige; zo leren ze niet alleen geschiedenis, maar doen/maken ze
ook zelf geschiedenis.
In deze workshops gaan we niet alleen in op de meerwaarde van oral history voor de
lespraktijk, maar geven wij ook een aantal voorbeelden van oral history projecten die op
school- en of klasniveau kunnen worden uitgevoerd en komen we met tips en thema’s
die geschikt zijn voor oral history in de klas.
2. Tanks in de Piersonstraat en totaalweigeraars in de bak; de Nijmeegse actiewereld in de jaren '70 en '80 door Martin Bosch & Bob Lejeune
De jaren zeventig en tachtig waren minstens zo roerig als de jaren zestig. Provocaties en
universiteitsbezettingen gingen over in blokkades van kerncentrales en oorlogen rond
kraakpanden. Een muzikant en een kunstenaar vertellen hoe het was om tussen ’75 en
’85 deel uit te maken van de Nijmeegse actiewereld. Die kenmerkte zich door een brede
oriëntatie, van anti-apartheidsstrijd tot eigen voedselcoöperaties, en door steeds hardere confrontaties met de overheid. Via opdrachten met songteksten en beeldmateriaal
wordt getracht een beeld van die actiewereld te reconstrueren.
3. Op zoek naar de kinderen uit Het Kindertransport: Mietje Voltijn door Fedor
de Beer & Merel Nijenhuis
Het Kindertransport is een kinderboek over een transport Joodse kinderen van Vught
naar Sobibor. Het verhaal is fictie, maar de historische gebeurtenis zelf niet. Dit biedt
kansen om leerlingen ‘kennis’ te laten maken met de vermoorde kinderen uit deze trein.
Kinderen van wie we nu nauwelijks nog wat van weten, omdat met hen ook hun families
zijn weggevaagd. Door met leerlingen op zoek te gaan naar kinderen uit dit transport
krijgt zo’n gruwelijke gebeurtenis een gezicht en komt ineens heel dichtbij, want deze
kinderen woonden gewoon in Tilburg, Rotterdam, Nijmegen of Den Haag. Studenten van
de Lerarenopleiding Geschiedenis van de HAN hebben Mietje Voltijn, een van de kinderen uit de trein, een gezicht gegeven door lesmateriaal over haar te ontwikkelen. Tijdens de workshop wordt de geschiedenis van het kindertransport kort verteld, waarna
verschillende werkvormen worden gepresenteerd waarmee aan deze kinderen een ‘gezicht’ kan worden gegeven.
4. Van de doden niets dan goeds; persoonlijke verhalen van Romeinse graf inscripties door Rémi Hartel & Jantien de Jong
“Marcus Statius Chilo, vrijgelatene van Marcus ligt hier. Ah! Vermoeide voorbijganger, Jij
daar die mij voorbij loop, jij mag zo lang als je wilt blijven lopen, maar hier is de plek
waar je uiteindelijk naar toe moet gaan.” - CIL_12.2138
Met deze en andere Romeinse grafinscripties gaan we in deze workshop aan de slag.
(Graf)Inscripties vormen een bijzondere soort van primaire bronnen en bevatten een
schat aan informatie over het persoonlijke leven in de Romeinse wereld, zowel van de
elite als van het gewone volk. Normaal gesproken komt dit type bronnen niet of nauwelijks aan bod in het onderwijs. In deze workshop kijken we naar de mogelijkheden die
(graf)inscripties bieden in de klas.
Workshopronde 2
1. Nieuwkomers in perspectief; Nederland als migrantenland 1515-2015 door
Marc van Berkel en Björn Wouters
Nederland is de laatste vijf eeuwen voortdurend een immigratieland geweest. De Gouden Eeuw was alleen maar mogelijk dankzij grote stromen immigranten: niet alleen
mensen die zich blijvend kwamen vestigen (zoals vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden na de val van Antwerpen in 1585, Hugenoten of Sefardische joden), maar ook
dankzij enorme stromen tijdelijke arbeidskrachten die voor enkele jaren op de vloot of
in de steden kwamen werken. Vaak zijn redenen om te emigreren niet eenduidig. Immigratie is veelal een controversiële kwestie en roept heftige reacties op. Economische en
culturele argumenten spelen hierbij een belangrijke rol. In deze workshop wordt het
verhaal verteld van vijf eeuwen immigratie in Nederland via getuigenissen van migranten en andere bevolkingsgroepen. Bronnenmateriaal en activerende didactiek plaatsen
een actueel thema in historische context.
2. Aan het front; getuigenissen van gewone jongens, kunstenaars en dichters
tijdens de Eerste Wereldoorlog door Anne van Duuren & Rob Verheijen
Louis Barthas en Otto Dix stonden in de Eerste Wereldoorlog als vijanden tegenover elkaar. Barthas verdedigde Frankrijk en Dix vocht voor de Duitse eer, maar beiden zijn
vooral bekend geworden vanwege hun uitingen van afschuw van deze oorlog. Barthas
en Dix deelden de verschrikkingen aan het front en legden hun ervaringen vast in de
vorm van respectievelijk dagboeken en kunstwerken. De primaire bronnen van o.a.
Barthas en Dix vormen de basis voor deze workshop, waarin de overeenkomsten tussen
de frontsoldaten in woord en beeld centraal staan, om vervolgens stil te staan bij de wijze waarop deze bronnen in de les kunnen worden gebruikt.
3. Om de ziel van de Fransen; Dreyfus-affaire en cultuurbotsingen in Frankrijk
aan het eind van de negentiende eeuw door Theo van Zon
Wat kunnen diverse bronnen over de Dreyfus-affaire ons vertellen over zaken als nationalisme, patriottisme, revanchisme, antisemitisme, of over de strijd tussen ‘reactie’ en
‘vooruitgang’? Deze thema’s stonden aan het eind van de negentiende eeuw centraal in
de Franse samenleving. In deze workshop wordt geprobeerd om aan de hand van verschillende bronnen dieper in te gaan op een affaire die verder ging dan Dreyfus en diens
vermeende verraad: het was een strijd tussen 1870 en 1914 om de ‘ziel’ van Frankrijk.
4. Waar zijn de vrouwen?; een ontbrekend perspectief uit de Middeleeuwen
door Koen Henskens & Sylvia Tieben
In de meeste schoolboeken worden de Middeleeuwen besproken in twee tijdvakken. In
geen daarvan worden vrouwen opgevoerd. Dit suggereert dat vrouwen geen rol van betekenis speelden in deze periode. Aan de hand van biografieën en egodocumenten van
een aantal opmerkelijke vrouwen zal op activerende wijze worden getoond dat vrouwen
wel degelijk een rol van belang speelden tijdens de Middeleeuwen en daarom niet ten
onrechte ‘vergeten’ worden. Wij bieden met onze workshop mogelijkheden aan om de
lespraktijk over de middeleeuwen te verdiepen met bronnen van en over opmerkelijke
vrouwen uit deze periode.

Download Report