Met inlogcode voor tools & modelformulieren STARTERS GIDSUNIZO De basis voor elke startende en jonge ondernemer MET STARTERSVOUCHERS EN KORTINGEN ACHTERAAN! STARTERS GIDSUNIZO De basis voor elke startende en jonge ondernemer 2 De Startersgids De Startersgids De basis voor elke startende en jonge ondernemer Editie 2015 Vormgeving: Het Geel Punt (www.hetgeelpunt.be) Coverontwerp: Wils & Peeters Druk: Albe De Coker Redactie: Filip Horemans, Michiel Verhamme, Jürgen Van de Voorde, Julie Pieters, Johan Bortier, Gilles Vandorpe, Kristof Willekens, Koen Cabooter, Lieven Cloots, Piet Vanden Abeele, Flanders DC, Simon Gryspeert, Zenito, Mien Gillis, Joris Renard, Annemarie Van de Walle Eindredactie: Filip Horemans © 2015 v.u. UNIZO vzw, Willebroekkaai 37, 1000 Brussel www.unizo.be Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke goedkeuring van de uitgever. 3 Voorwoord Een gps voor (startende) zelfstandige ondernemers en vrije beroepen U heeft de nieuwe ‘De Startersgids’ in handen. Een goede investering voor al wie eraan denkt zelfstandig te worden, een eigen zaak op te starten én voor alle (jonge) ondernemers en vrije beroepen. Een eigen bedrijf starten en runnen blijft inderdaad een hele uitdaging. Als het lukt, een fantastische zaak. Daarom moeten we er alles aan doen om een goede start te maken en om onze bedrijven toekomstperspectieven te geven. Dat heeft op de eerste plaats te maken met een gezonde, gedreven maar toch weloverwogen ondernemende spirit en met de juiste mentaliteit. Akkoord, deels is dat een gave, een talent, en men moet er met veel goesting aan beginnen. Maar dat volstaat tegenwoordig niet. Een eigen zaak starten en uitbouwen vraagt ook snelle, betrouwbare informatie, vorming en bijscholing, betaalbare adviseurs, rekeningen die kloppen, planning en product-, markt- en klantenkennis. Een goede ondernemer, man of vrouw, is noodgedwongen een duizendpoot, zich evenwel bewust niet alles zelf te kunnen en te weten. Daarom wil deze uitgave op de eerste plaats een handige, vlotte gids zijn in de doolhof op weg naar de eigen zaak. Het is bewust geschreven in ‘mensentaal’, klaar en duidelijk, overzichtelijk, kortom geen lees-, maar een doe-boek, een wegwijs, een gps. Daartoe is beroep gedaan op auteurs vertrouwd met de dagelijkse praktijk van (startende) zelfstandigen, KMO’s en vrije beroepen. Onder meer de adviseurs van UNIZO – Startersservice waren een sterke inspiratie voor deze handige gids. Deze Startersgids is een leidraad. Vanzelfsprekend is persoonlijk advies op maat een verdere, noodzakelijke aanvulling. Een erkend accountant of boekhouder mag uiteraard niet ontbreken. Bovendien kan iedere starter terecht bij UNIZO - Startersservice, www.startersservice.be, en bij de UNIZO Ondernemerslijn. Want goed begonnen is half gewonnen. Veel succes! Karel Van Eetvelt Gedelegeerd bestuurder UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers www.unizo.be 4 De Startersgids Inhoudstafel Thema 1 11 Een zaak starten is… een hele onderneming! 11 1.1 Wat zijn de minimumvoorwaarden voor uw succes? 13 t Heeft u er grondig en lang genoeg over nagedacht? t Welke ‘do’s and dont’s’ neemt u maar beter in acht? 13 14 1.2 Bent u uit het juiste hout gesneden? 17 t Hoe gaat u de zelfconfrontatie aan? t Uw zelfconfrontatie t Wat zijn uw sterke en zwakke punten als kandidaat-ondernemer? t Welke tips en adviezen neemt u best ter harte? t Hoe schaaft u uw ondernemersvaardigheden bij? 18 Thema 2 18 22 23 23 Thema 4 2.1 Een ondernemingsplan opstellen. Hoe begint u daar aan? 31 t Hoe stelt u zichzelf en uw bedrijf overtuigend voor? t Krijgt u dat mooie ondernemersidee op papier? t Hoe schat u de vraag naar uw product of dienst en de concurrentie in? t Welke bedrijfsmissie, -visie en -strategie heeft u voor ogen? t Heeft u al een marketingplan? t Welk prijsbeleid gaat u voeren? t Hoe gaat u die droom financieren en wat denkt u te kunnen verdienen? t Gaat het lukken? … t Wat zijn uw financieringsbehoeften? t Met welke financieringsbronnen moet u het doen? t Hoe krijgt u dat geld van de bank? 68 68 72 72 73 73 76 76 77 78 79 80 81 82 82 32 33 38 39 42 46 51 53 55 55 58 64 83 Startersvoorwaarden, formaliteiten en vergunningen 4.1 Wie mag een zaak beginnen? 32 Welke financiering en steunmaatregelen voor uw bedrijf? 3.1 Hoe financiert u de start van uw zaak? t De achtergestelde leningen via het Participatiefonds t De Waarborglening van de Vlaamse overheid t De Waarborglening van de Brusselse overheid t De Winwinlening t De investeringsaftrek t De notionele interestaftrek t Het behoud van recht op werkloosheidsuitkering t Subsidies voor opleiding en advies t Steun bij aanwerving t Opleidingscheques voor werknemers t Innovatiesteun t Investeringssteun in het Brussels Gewest t Steun bij internationaal ondernemen t Provinciale en gemeentelijke steunmaatregelen 29 Uw ondernemingsplan Thema 3 3.2 Voor welke steunmaatregelen komt u in aanmerking? t Welke beroepen zijn ‘onverenigbaar’ met die van ondernemer? t Wie is wettelijk ‘onbekwaam’ een bedrijf te runnen? t Mag u als gefailleerde ondernemer opnieuw beginnen? t Mag u als buitenlander een zaak starten? t Moet u toestemming aan uw echtgeno(o) t(e) vragen? 4.2 Wat bepaalt de vestigingswetgeving? t Beschikt u over de nodige basiskennis bedrijfsbeheer? t Wie kan het bewijs van de basiskennis bedrijfsbeheer leveren? t Hoe kan u het bewijs van kennis bedrijfsbeheer leveren? t Verplichte beroepsbekwaamheid voor gereglementeerde beroepen? t Wie kan het bewijs van beroepskennis leveren? t Zijn er vrijstellingen? 4.3 Welke startersformaliteiten moet u vervullen? t Openen van een zichtrekening t Voorafgaande vergunningen t Inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) t Activeren BTW-hoedanigheid 85 85 85 85 86 86 87 87 88 88 89 90 90 91 91 91 92 92 Inhoudstafel t Andere vergunningen of registratie voor bepaalde activiteiten t Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds t Aansluiten bij een ziekenfonds t Bijkomende formaliteiten voor vennootschappen Thema 5 93 Uw boekhouding en facturen 93 93 95 97 t Wie moet zich aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds? t Hoe sluit u zich aan? t Wanneer kan (moet) u zich aansluiten? t Welke bijdrage moet u betalen? t Wat krijgt u in ruil voor uw bijdragen? t Welke aanvullende sociale verzekeringen bieden extra bescherming? 108 5.2 Verzekeringen. Hoe dekt u zich optimaal in tegen bedrijfsrisico’s? 115 t t t t t t t De Brandverzekering De verzekering Bedrijfsschade De verzekering Machinebreuk De verzekering ‘Alle risico’s’ De verzekering Motorvoertuigen Aansprakelijkheidsrisico’s De verzekering Rechtsbijstand Thema 6 97 98 98 98 104 115 116 116 116 117 117 119 121 Welke juridische vorm voor uw onderneming? 6.1 Een handelszaak of een vennootschap. Wat kiest u (het best)? 7.1 Welke boekhoudverplichtingen heeft u? t Komt u in aanmerking voor een vereenvoudigde boekhouding? t Of wordt het toch een volledige, dubbele boekhouding? t Wat houdt de vereenvoudigde boekhouding concreet in? t Wat komt er allemaal bij de volledige boekhouding kijken? 7.2 Een succesvolle relatie met uw boekhouder. Wat is het geheim? t Hoe herkent u een betrouwbare boekhouder, een accountant of bedrijfsrevisor? t Wat verwacht u zelf van uw boekhouder? t Is uw boekhouder als vertrouwenspersoon voldoende bereikbaar? t Geeft uw boekhouder de nodige uitleg en adviezen? t Hoeveel kost een boekhouder? t Hoe betaalt u aan uw boekhouder? t Levert u uw documenten tijdig en verzorgd aan? t Wie draagt de eindverantwoordelijkheid voor uw boekhouding? t Hoe kiest u de ideale boekhouder? 7.3 Factureren en gefactureerd worden. Hoe gaat dat in de praktijk? t t t t t 123 t Wat is een handelszaak precies? t Wat zijn de voordelen van een handelszaak? t Wat zijn de nadelen van een handelszaak? t Hoe zit het met de BTW en uw handelszaak? 125 6.2 Hoe kiest u de meest aangewezen vennootschapsvorm? 128 t Wat is een vennootschap precies? t Wat zijn de voordelen van een vennootschap? t Wat zijn de nadelen van een vennootschap? t Welke vennootschapsvorm is het meest geschikt voor uw zaak? t Conclusie 137 93 Uw sociaal statuut en verzekeringen 5.1 Uw sociaal statuut… en dat van uw partner. Hoe beschermt u zich optimaal? Thema 7 123 124 t t t t 124 128 128 130 130 135 t t Wanneer is factureren verplicht? Hoe snel moet u factureren? Wat moet er op de factuur staan? In welke taal moet de factuur worden opgesteld? In hoeveel exemplaren moet u de factuur opmaken? Hoe lang moet u de facturen bewaren? Mag u facturatiekosten aanrekenen? Wat kan u wettelijk met facturen bewijzen? Oeps, een fout! Mag u die factuur nog corrigeren? Wanneer verjaart uw factuur? Elektronisch factureren, hoe werkt dat? 7.4 Hoe krijgt u die facturen op tijd betaald? t Wat kan u doen voor het aangaan van de overeenkomst? t Wat kan u doen tijdens de overeenkomst? t Wat kan u doen na de overeenkomst? 139 139 139 140 143 147 147 148 148 148 148 149 149 150 150 151 151 152 152 154 154 154 154 154 156 157 157 158 158 159 159 5 6 De Startersgids Thema 8 161 BTW en belastingen 8.1 BTW-regels en -verplichtingen. Waarmee moet u rekening houden? t Welke BTW-administratie moet u voeren? t Welke BTW-tarieven moet u toepassen? t Waarop wordt de BTW berekend (Maatstaf van Heffing)? t Waarvoor geldt de BTW-aftrekregeling niet of slechts beperkt? t Welke BTW-regeling geldt in de bouw? t Wat houdt de BTW-listing precies in? t Welke BTW-regels bij internationaal zaken doen? 8.2 Wat met uw belastingaangifte…? En is de vennootschapsbelasting altijd interessanter? t Waarom is een correcte belastingaangifte zo belangrijk? t Met welke middelen mag de fiscus u controleren? t Welke sancties kan de fiscus opleggen? t Wat valt er onder de personenbelasting? t Met welke belastingtarieven en -regels moet u rekening houden? t Met welke fiscale maatregelen moet u rekening houden? t Wat met de meewerkende echtgeno(o)t(e)? t Welke investeringen mag u aftrekken? t Hoe kan u bepaalde aankopen afschrijven? t Hoeveel moet u concreet betalen? t Is een vennootschap fiscaal interessanter? Thema 9 163 163 164 165 166 167 167 167 170 170 171 172 173 178 179 t Wanneer is een stedenbouwkundige vergunning vereist? t Welke procedure moet u doorlopen? t Hoe lang blijft uw stedenbouwkundige vergunning geldig? t Stroken uw dromen wel met de bestemmingsplannen? t Wat als uw (of het over te nemen) bedrijf zonevreemd is? 9.2 Heeft u een milieuvergunning nodig? t Hoe vraagt u een milieuvergunning aan? t Met welke beslissingstermijnen moet u rekening houden? t Hoe gaat dat praktisch in zijn werk? 194 9.3 Waar naartoe met uw afvalstoffen? 196 t t t t Wat te doen met uw afvalstoffen? Welke meldingsplicht voor afvalstoffen? Moet u een afvalstoffenregister bijhouden? (Hoe) moet u uw afval sorteren? 9.4 Terugnameplicht van verpakkingsafval? t (Wanneer) bent u verpakkingsverantwoordelijke? t Wat houdt de terugnameplicht concreet in? t Hoe zit dat met uw informatieplicht en preventieplan? 9.5 Een bodemattest en bodemonderzoek ...zijn ze nodig voor uw bedrijf? t Een bodemattest voor uw bedrijf? t (Wanneer) een verplicht bodemonderzoek? 9.6 Milieuzorg in de praktijk, hoe begint u er aan? t t t t Stel een milieudossier samen Gebruik een milieukalender Sleutel aan de pijnpunten Doe beroep op de ecologiepremie 196 197 198 198 199 199 199 200 202 202 204 205 205 260 208 208 181 182 182 182 184 187 Milieu en ruimtelijke ordening 9.1 Heeft u de nodige stedenbouwkundige vergunningen? t Wat houdt de koppeling tussen de milieuen stedenbouwkundige vergunning precies in? 189 189 189 190 191 191 192 193 193 193 Thema 10 211 Handelshuur 10.1 Hoe stelt u uw huurcontract veilig? 213 t Is een handelshuur altijd voor negen jaar? t Wat als u voor langer dan negen jaar wil huren? t Volstaat het een handelshuurhernieuwing aangetekend aan te vragen? t Wat als men u als huurder in het pand laat blijven, na een niet correct aangevraagde of geweigerde huurhernieuwing? t Is het mogelijk een winkel te huren zonder handelshuurcontract? t Kan u altijd de huur opzeggen, als u een andere huurder vindt? t In hoeverre kan de huurprijs worden aangepast? t Wat zijn uw rechten als het pand wordt verkocht? t Moet de nieuwe eigenaar die opzegt altijd schadevergoeding betalen? 213 10.2 Hoe wordt de huurindex berekend? t Hoe wordt de huurprijs concreet geïndexeerd? t Waar vindt u de laatste indexcijfers? 213 214 214 214 215 215 215 216 217 217 218 Inhoudstafel Thema 11 221 t Waar moet u op letten bij de informatie die u vertrekt? t Welke etiketteringsregels moet u respecteren? t Wat zegt de wet over de prijsaanduiding? t Hoe moet u omgaan met prijsverminderingen? t Wat mag wel en niet tijdens de sperperiode? t Wat mag wel en niet tijdens de solden? t Hoe zit dat met uitverkopen? t (Wanneer) is verkopen met verlies toegelaten? t Welke spelregels gelden bij koppelverkoop? t Hoe gaat u om met kortingsbonnen en geschenkcheques? t Hoe voert u correct (vergelijkende) reclame? t Aan welke garantieregels moet u zich houden? t Welke openingsuren en sluitingsdagen moet u hanteren? t Welke sancties riskeert u bij overtreding van de handelswetgeving? t Waar moet u rekening mee houden bij e-commerce? Thema 12 223 223 224 224 225 226 226 226 226 227 227 228 228 229 230 231 237 Personeelsbeleid in uw zaak 12.1 Personeel zoeken en vinden, hoe begint u er aan? t Welke aanwervingskanalen gebruiken? t Welke diensten biedt de VDAB? 12.2 Uw eerste werknemer aanwerven, hoe werkt dat? t Wordt het een arbeider, een bediende, een leerjongere, ...? t Hoeveel uren mag uw werknemer werken? t Hoeveel kost die werknemer u? t Hoeveel betaalde vakantie- en feestdagen? t Welke loonkostvermindering kan u krijgen? t Met welke bijkomende kosten moet u rekening houden? t Welke startformaliteiten als werkgever? t Wat als uw werknemer ziek wordt of een ongeval heeft? t Waar aan denken de eerste werkdag? 248 t Hoe voert u een gesprek onder vier ogen? t Hoe voert u een gesprek met uw team? Handelsreglementering 11.1 Welke spelregels gelden bij verkoop aan consumenten? 12.3 Hoe uw personeel motiveren? 239 239 240 242 242 243 243 244 244 245 245 245 247 Thema 13 248 249 253 Samen sterker als ondernemer of vrije beroeper? 13.1 Commerciële samenwerkingsvormen. Iets voor u? t Krijgt u voldoende informatie? t Hoe lang loopt het contract en wat is de opzegtermijn? t Is het contract overdraagbaar? t Welke exclusiviteitsgaranties krijgt u? t Hoeveel zelfstandigheid houdt u nog over? t Hoeveel kost het contract? t Welke omzet- en afnameverplichting heeft u? t Hoe zit dat met het voorkooprecht, de eventuele aankoopoptie en de waardebepaling van het handelsfonds? t Is er een niet-concurrentiebeding? t Kan het contract eenzijdig worden ontbonden? 13.2 Associëren als vrije beroeper. Waarom (niet) en hoe? t Stap 1: Is associëren wel iets voor u? t Stap 2: Zoek partners en overtuig hen t Stap 3: Voorkom onaangename verrassingen t Stap 4: Maak een businessplan t Stap 5: Betrek alle belanghebbenden t Stap 6: Maak afspraken en regels voor een duurzame samenwerking t Stap 7: Stel een associatiecontract op t Stap 8: Start met de samenwerking t Stap 9: Integreer systemen en processen t Stap 10: Evalueer en pas aan waar nodig 255 255 256 256 256 256 257 257 257 257 258 263 263 264 264 264 264 265 266 266 266 266 7 8 De Startersgids Thema 14 267 Starten door overname 14.1 Een zaak overnemen, hoe pakt u dat aan? t t t t t t t t t t t Hoeveel is die zaak waard? Welke financiering en belastingen? Zijn er nog sociale schulden? Wat met de overname van het personeel? Beschikt u over nodige kennis bedrijfsbeheer? Zijn alle vergunningen in orde? Hoe verloopt de overname? Wat komt er in het overnamecontract? Wat bij de overname van een winkel? Wat met het onroerend goed? Een vennootschap overnemen, hoe gaat dat? Thema 15 269 269 270 270 270 t Welke kansen biedt internationaal ondernemen? t Welke extra risico’s neemt u over de grens? t Waar kan u terecht voor bijkomende info en advies? 15.2 Exporteren, hoe pakt u dat succesvol aan? t Welke mogelijke obstakels liggen er op uw weg? t Welke rol wil u als exporteur spelen? t Welke BTW- en douanedocumenten? t Welke BTW-regeling bij export? t Wat is een EORI-nummer? t Wat met invoerrechten in het land waarnaar u exporteert? t Wat met goederen die u slechts tijdelijk exporteert (beurzen, …)? t Welke transportdocumenten moet u gebruiken? t Hoe berekent u de juiste exportprijs? t Hoe raakt u veilig internationaal betaald? t Komt u in aanmerking voor exportsteun? t t t t t t t t 271 271 272 273 273 274 274 277 Internationaal ondernemen 15.1 Waarom internationaal ondernemen? 15.3 Importeren, hoe pakt u dat succesvol aan? 278 278 278 280 t t t t t t Zijn er valkuilen? Welke rol wil u als importeur spelen? Bestaan er invoerbeperkingen? Wat met de import van voedingswaren? Hoe vindt u de juiste leverancier? Wat zet u in uw offerteaanvraag? Hoe maakt u sluitende leveringsafspraken? Hoe kiest u het meest aangewezen transportmiddel? Welke douaneformaliteiten moet u vervullen? Hoe zit dat met de BTW op import? Moet u invoerrechten betalen? Hoe kan u veilig internationaal betalen? Klopt uw kostprijsberekening nog wel? Met welke product(veiligheids)normen moet u rekening houden? Thema 16 290 290 290 291 291 291 292 292 294 295 295 295 295 296 296 299 Creativiteit en innovatie in uw onderneming 16.1 Wat is het geheim van creatief innoveren? t t t t Waarom is creativiteit noodzakelijk? Wat is creativiteit en innovatie? Creativiteit, hoe doet u dat? Wanneer moet u creatief zijn? 301 301 302 303 307 281 Thema 17 281 283 284 284 284 285 285 De naam van uw zaak en uw intellectuele eigendom beschermen 17.1 Hoe scoren met uw handels- en vennootschapsnaam? t Hoe kiest u de ideale handelsnaam? t Waarop letten bij de keuze van uw vennootschapsnaam? 17.2 Hoe krijgt u bescherming als merk? 285 286 286 288 309 t (Moet u) uw handelsnaam deponeren als merk? t Hoe vraagt u uw merkbescherming in de Benelux aan? t Hoeveel gaat die Beneluxmerkbescherming u kosten? t Hoe vraagt u uw merkbescherming in Europa en de wereld? t Hoeveel gaat die Europese of internationale merkbescherming u kosten? t (Hoe) kan u ook ideeën als merk beschermen? 311 311 312 313 313 313 314 314 315 315 Inhoudstafel 17.3 Een patent of octrooi als bescherming tegen namaak? t Wat is een patent of octrooi? t Wat zijn de voorwaarden om een patent of octrooi te krijgen? t Een octrooi aanvragen, hoe gaat dat in zijn werk? t Hoeveel kost een octrooi? 17.4 Auteursrechten innen… en zelf betalen. Hoe werkt dat? t Wanneer kan u aanspraak maken op auteursrechten? t Uw auteursrechten doen gelden, hoe gaat dat in zijn werk? t Hoe lang gelden uw auteursrechten… en die van anderen? t Zijn die auteursrechten voor u of voor uw werknemer? t Wat met auteursrechten bij werken op bestelling? t Mag u gratis foto’s en teksten plukken van het internet? t (Aan wie) moet u betalen voor muziek in uw zaak? t Auteursrechten betalen voor fotokopies? Thema 18 316 316 316 317 317 t Hoe creëert u (gratis) mond-aanmondreclame? t Welke andere gratis promotiekanalen kan u benutten? t Hoe scoort u met uw buitenreclame? t Uw (winkel)interieur als promotiekanaal? t Staat er al reclame op uw voertuigen? t Een opendeurdag, hoe pakt u dat aan? t Adverteren in bladen en kranten interessant? t Hoe succesvol online adverteren? t Reclame op (regionale) radio en tv interessant? t Hoe schrijft u een direct mailing die werkt? t Heeft sponsoring zin? 18.2 Verkoop en verkooptechnieken t Hoe voert u een doeltreffend verkoopgesprek? t Verkopen aan de telefoon, hoe werkt dat? t Wat als het fout loopt? Hoe kalmeert u boze klanten? 341 t Uw website starten, hoe begint u er aan? t Hoe vinden uw klanten uw website op Google? t Hoe ontwerpt u een e-commerce-site? t Hoe blijft u meester van uw website? t Wat zegt de wet over uw webshop? 341 342 343 345 346 18.4 Sociale media 318 318 319 320 320 320 320 321 322 323 Verkoop, reclame en marketing 18.1 Reclame en promotie 18.3 Een eigen website als verkoopen promotiekanaal 325 325 326 326 328 348 t Wat zijn die sociale media precies? t Sociale media inschakelen in uw communicatie, waar begint u? t Welke aanpak werkt? t Sociale media voor andere doeleinden dan marketing? Thema 19 348 349 349 350 353 ICT en uw onderneming 19.1 Hoe begint u aan uw ICTinfrastructuur? 355 t Een computer, printer, softwarepakket, … uit de supermarkt of van bij de dealer? 355 19.2 Hoe houdt u illegale software buiten uw bedrijf? 357 t Maak een lijst met software die uw bedrijf nodig heeft t Beschrijf een procedure om nieuwe software te verwerven t Stel richtlijnen op voor uw (eventuele) medewerkers t Maak een inventaris van alle aanwezige software t Verwijder alle aangetroffen illegale software 357 357 358 358 359 329 329 330 331 332 Startersvouchers en kortingen 363 332 t Post NL: 50% korting op uw eerste zending bij PostNL Pakketten 333 t ING: gratis Starterskit 336 t Teamleader: 1 maand gratis alle aangekochte modules 336 t Yools: 15% korting 338 t Novagraaf: tijdelijke korting van € 130 t Alfa Solutions: € 25 korting 339 9
© Copyright 2024 ExpyDoc