Prima Onderwijs

Leerkrachten vinden al
snel de verbindingen
tussen de vakken.
Wereldburgerschap
tekst anne-marie vervelde
kun je trainen
Mensenrechten, diversiteit, duurzame ontwikkeling… Hoe integreer je mondiale
burgerschapsthema’s in de dagelijkse lespraktijk? Zes leerkrachten en een
directeur volgden een training van de Samsam Academie. ‘Wat een eyeopener.’
‘Ben jij een wereldburger?’ tweet basisschooldirecteur
Talia Hager tijdens de training Haal meer uit Samsam. Met
haar team van de Albertine Agnesschool in Leeuwarden
is zij razend enthousiast over deze speciaal voor leerkrachten ontwikkelde training door onderwijsadviseurs
Liesbeth Schouten en Madeleine Vreeburg.
Samsam Academie
Veel scholen grijpen activiteiten als Dance4Life,
Kinderpostzegels of Edukans aan om kinderen in aanraking te brengen met wereldburgerschap (onderzoek Leraren & Mondiaal Burgerschap, NCDO 2012).
Ook gebruikt ruim 85 procent van de scholen het tijdschrift Samsam. Echt ‘methodisch’ is die inzet echter
niet. Tijdens gesprekken met professionals op basisscholen en Pabo’s ontdekte Madeleine Vreeburg dat
leerkrachten mondiale thema’s graag meer structureel willen integreren in de les, zonder dat het ten
koste gaat van andere vakken. En aan welke kerndoelen voldoet zo’n les of project? ‘Wereldburgerschap is geen verplicht onderdeel, maar burgerschap
wel, en de inspectie controleert daarop’, waarschuwt
Madeleine Vreeburg. Liesbeth Schouten vertelt over
het doel van de training: ‘We willen leerkrachten graag
helpen. Als je Samsam gebruikt – het blad, de website en de lesbrief – dan voldoe je aan alle kerndoelen
voor burgerschap. Het leuke is: er is niet één manier.
Jullie zullen zien dat er verschillende aanvliegroutes
zijn voor de wereldburgerschapsthema’s; via aardrijkskunde en levensbeschouwing, maar ook via taal:
lezen en tekstbegrip.’
Ontdekkingstocht
‘Samsam, dat betekent toch zoiets als delen?’ vraagt
een jonge leerkracht. ‘Het woord is meegekomen uit
Indonesië en betekent letterlijk: samen samen’, legt
Liesbeth Schouten uit. Op het bord verschijnt een
foto van twee jongens met ieder de helft van een
wereldbol op de buik geschilderd. ‘Wat mooi’, zegt
iemand. ‘Zo’n heel oud woord, dat zo goed past bij
wereldburgerschap.’
De cursisten worden in tweetallen aan het werk ge-
38
00_SamSam.indd 38
01-05-14 14:46
zet. Ze doorzoeken afleveringen van Samsam op
een super functionele training.’ Feikje Andreae, leerkernwaarden, een niet voor iedereen even makkelijke
kracht van groep 6 vult aan: ‘Ik gebruikte Samsam
opgave. ‘Moeten de woorden expliciet op de pagina’s
vooral voor nieuwsbegrip en vrij lezen. Het is echt een
genoemd zijn?’ ‘Ik ben blij verrast’, zegt Madeleine na
verrassing, dat er veel meer mogelijk is. Ik was op
tien minuten, ‘want het ligt niet altijd voor de hand. Met
zoek naar meer verdieping. Als je kinderen een achwederkerigheid hadden jullie wat meer moeite, hè?’
en-weeverhaal voorleest over kinderen uit de Derde
De doeners mogen een spelletje Twister doen, terWereld, landt het niet echt. Samsam doet het anders,
wijl de denkers met papier en schaar aan de slag
laat verschillende kanten van het verhaal zien, ook de
gaan. Door artikelen uit Samsam te verdelen over de
overeenkomsten met kinderen hier. Door die herkenvier domeinen aardrijkskunde, levensbeschouwing,
ning komt het wel binnen.’
burgerschap en taal ontdekken ze hoe thema’s op
Betekent dit dat wereldburgerschap meer tijd in beelkaar aansluiten en welke kerndoelen allemaal aan bod
slag gaat nemen? ‘Het komt erbij en dat is vaak een
argument om het niet te doen’, beaamt
komen; veel meer dan ze hadden
Feikje Andreae, ‘maar ik denk niet
gedacht. Het online navigatiespel op
samsam.net blijkt een ware ontdekSamsam Academie dat het meer tijd gaat kosten, omdat
het zo goed aansluit en juist eenvoukingstocht. Niet alleen is er veel
Liesbeth Schouten en
dig ingepast kan worden. Daar komt
informatie bij het actuele en uit eerMadeleine Vreeburg ontnog bij dat we steeds meer te maken
dere themanummers te vinden, de
wikkelden trainingen voor
krijgen met kinderen uit verschillenopdrachten, quizzen, prijsvragen en
onderwijsprofessionals die
de culturen. Aan hen en hun geloof
filmpjes vormen een enorme bron
met wereldburgerschap
willen we ook recht doen.’
van aanvullend lesmateriaal. ‘Op de
willen starten of meer
site vond ik veel mogelijkheden voor
verdieping zoeken.
Trainingen
extra opdrachten om op te nemen
1 Directies en besturen
Liesbeth en Madeleine ontwikkelin de taakbrief voor zelfstandig
van basisscholen
den trainingen voor vier groepen.
werken die onze leerlingen wekeMaak van uw school een
Naast de leerkrachten zijn dat dilijks krijgen’, zegt juf Feikje verrast.
wereldschool
recties van basisscholen, Pabo2 Leerkrachten van
Onafhankelijk
docenten en Pabo-studenten. Elke
basisscholen
Deze tijd is er een van globalisering
training wordt aangepast aan de
Haal meer uit Samsam
wensen en waarden van de school.
en leerkrachten zien dat natuurlijk
3 Pabo-docenten
Iedere cursist ontvangt een handleiook, weten Madeleine Vreeburg en
Wereldse kijk op de praktijk
ding met daarin onder meer theorie,
Liesbeth Schouten. ‘Er zijn teveel
4 Pabo-studenten
data, teveel methodes, teveel meWereldburgerschap: hoe
ningen. Het is belangrijk dat iemand
makkelijk is dat!
anders een betrouwbare voorselectie
maakt. Samsam bedrijft onafhankeKijk op samsam.net onder
lijke journalistiek. Het is geen nieuws
het kopje ‘voor docenten’.
voor volwassenen dat kinderlijk gemaakt is, het is nieuws zoals kinderen
het zien en vertellen, vergaard in de landen zelf door
middel van eigen onderzoek en interviews. Naast informeren, werkt Samsam in tegenstelling tot andere
nieuwsbronnen aan houding en gedrag; twee andere
pijlers die wereldburgerschap typeren. Die hebben te
maken met reflectie op de eigen en elkaars normen en
waarden: wat is jouw positie hierin?’
Super functioneel
‘Maak ons enthousiast’, was bij de inschrijving voor
de training gezegd. ‘Laat ons voelen hoe we hier op
de Albertine Agnesschool energiek en geïnspireerd
met Samsam aan de slag kunnen.’ Dat lijkt te zijn gelukt. ‘Wat een eyeopener’, zegt directeur Talia Hager
na afloop, ‘hoeveel verbindingen je kunt leggen tussen wereldburgerschap en andere vakken. Het was
‘Samsam betekent samen’,
zegt trainer Liesbeth Schouten.
de canon wereldburgerschap, een opdrachtenschema
voor individueel en groepswerk, een planningsschema,
een overzicht van de kerndoelen waarbij Samsam aansluit en een schema voor borging.
PrimaOnderwijs 39
00_SamSam.indd 39
01-05-14 14:46