`Studenten kiezen zelf hun leerweg` Onderzoek

Personeelsblad Radboudumc | Jaargang 40
#2
maart 2015
Rondvraag
Wordt Epic
steeds beter?
Nieuwe bachelors Geneeskunde
en Biomedische Wetenschappen:
‘Studenten kiezen
zelf hun leerweg’
Onderzoek
Cannabis bestiert ons
emotionele geheugen
#2 – maart 2015
hulpfonds voor radboud personeel
INHOUD
19
Een gezonde
financiële
planning.
LEESTIP
Jean-Pierre van Bergen is zorgmanager
Heelkunde en lid van de werkgroep
Radboudumc hotspots. Hij tipt het artikel
over Physician Assistants op pagina 16 en 17.
Lees:
De opmars van
de Physician
Assistant
Heb je behoefte aan
financiële ondersteuning?
Het Hulpfonds helpt.
Met een juiste
behandeling.
Thuis in de medische wereld.
Het Hulpfonds helpt met financieel advies,
begeleiding en renteloze leningen.
Neem contact op voor meer informatie:
E-mail: [email protected]
Telefoon: (024) 361 22 81
Onze Medicidesk biedt financiële
dienstverlening gericht op uw branche.
Een kenniscentrum op het raakvlak van de
gezondheidszorg en de bankwereld.
www.rabobank.nl/rijkvannijmegen
Een aandeel in elkaar
Welkom bij Chinees Instituut
Regenboog
www.hulpfondsradboud.nl
RU Hulpfonds adv RADBODE 97x130_05.indd 1
taal cursussen in Chinees en meer
*Toeristen Chinees (€ 240,- voor 30 les uren)
*Conversatie Chinees (€ 95,- voor 10 les uren)
*Zakelijk Chinees (€ 200,- voor 20 les uren)
*Reguliere klassen (€ 160,- voor 20 les uren)
*Privé les (1-2 personen) / Familie cursus
(€ 330,- voor 20 les uren)
*Cursus Chinese kalligrafie en schilderen
( € 195,- voor 37 1/2 les uren)
*Cursus Gu zheng (€ 180,- voor 22 1/2 les uren)
*Cursus Tai Chi (€ 135,- voor 22 1/2 les uren)
*Chinees voor kinderen
(1) Leeftijd 4-6 jaar (€ 65,- voor 10 les uren)
(2) Leeftijd 6-12 jaar (€ 105,- voor 15 les uren)
(3) Leeftijd 12-18 jaar (€ 140,- voor 20 les uren)
www.chineesinstituutregenboognijmegen.nl
Email: [email protected]
Tel: 024-3660472
26-05-14 16:00
12
08
Onderwijs – In september starten de
nieuwe bacheloropleidingen van Genees
kunde en Biomedische Wetenschappen. Voor het
eerst in twintig jaar gaan de curricula volledig op
de schop. Wat voor type student gaan we oplei
den? En wat betekent dit voor onze docenten?
08
Onderzoek – Stress en emotie beïn
vloeden het geheugen. Emotionele
gebeurtenissen bevatten vaak belangrijke infor
matie die kan bijdragen tot een beter begrip van
de omgeving. Benno Roozendaal, hoogleraar
Behavioral Neuroscience, onderzoekt hoe stress
en emotie het geheugen beïnvloeden. En welke
rol cannabis daarin speelt.
12
ZORG – De opmars van de Physician
Assistants. Ze zijn geen arts, maar mogen
wel medische handelingen verrichten, zelfstandig
kleine verrichtingen uitvoeren en spreekuren
draaien. Physician Assistants verlichten het werk
16
van de medisch specialist en zorgen voor conti
nuïteit op de afdeling.
DE PATIËNT – Mevrouw Livius (69) heeft
COPD, een chronische longziekte die
gepaard gaat met hoesten en benauwdheid.
Dankzij een zelfhulpplan op maat weet ze precies
wat ze bij een toename van klachten moet doen.
19
‘Via de Radboudumc hotspots willen we initia
tieven van collega’s een impuls geven. Initia
tieven die direct bijdragen aan de missie van
ons umc én creatief en grensoverschrijdend
in hun aanpak zijn. De Physician Assistant is
zo’n tien jaar geleden geïntroduceerd in het
umc. Inmiddels staat de functie op de kaart,
maar is er wel behoefte aan meer samen
werking en synergie bij de vijftig PA’s in
ons umc. De PA’s zijn klaar voor “the next
step”. Zodat zij zich binnen, maar ook buiten
ons huis zich meer kunnen profileren. Vanuit
hotspots hebben we de PA’s ondersteund in
hun ambities.
Er zijn veel collega’s die bruisen van de ideeën,
maar niet altijd weten hoe ze daarmee verder
kunnen komen. Dat kunnen initiatieven op
allerlei plekken zijn: in de zorg, maar ook
bijvoorbeeld in het transport of de keuken.
Vanuit hotspots kunnen we je mogelijk ver
der helpen. Dus wil je graag tot actie komen:
laat je energie stromen en meld je via de
Radboudumc hotspots-pagina op intranet.’
Rondvraag – Sinds anderhalf jaar
werken circa 6.500 medewerkers met
Epic. Het systeem dat de zorg veiliger en doel
matiger maakt, maar waar iedereen erg aan
moest wennen. Hoe staan we er nu voor?
Maken we Epic steeds beter?
20
RUBRIEKEN
04 Het getal
06 Kort
15 6 Vragen aan
18 Zapservice
22 Collega’s
23 HET MOMENT
24 Achterop
Jean-Pierre van Bergen
3
4
personeelsblad radboudumc
HET GETAL
#2 – maart 2015
Gijs Munnichs
Paul Lagro
stuks servies worden vervangen. Het nieuwe servies wordt gebruikt bij alle recepties, symposia en
congressen die in het Radboudumc plaatsvinden. Ook wanneer je catering met servies besteld, krijg je
de koffie, broodjes, maaltijden en soep geleverd met de nieuwe kopjes, schotels, borden en bakjes.
Het servies is wit met een licht crèmetintje. ‘Basic in de
uitstraling, maar ook chique en nét een tikkeltje anders’,
vertelt Hilde Evers, contractmanager Food & Beverage
bij de productgroep Logistiek & Services. ‘We hebben
daarbij gekozen voor duurzaam servies: het is gemaakt
van Chinees hotelporselein en is extra gehard, waar
door er minder snel stukjes van afbrokkelen. Het ser
vies kan járen mee, wel decennialang.’ Daarom staat
er ook géén logo op. Een bewuste keuze, want het zou
zonde als je vanwege een nieuw logo over een aantal
jaar alles weer zou moeten vervangen.
De leverancier van het servies heeft een nabestel
garantie van twintig jaar afgegeven, wat betekent dat
de komende twee decennia het Radboudumc het ser
vies kan bijbestellen, ongeacht of het voor iedereen in
het assortiment blijft. ‘Dus mocht er over een aantal
jaar extra servies nodig zijn, dan is dat geen probleem.’
Momenteel is meer dan de helft van de 11.150 stuks
nieuw servies binnen, de rest wordt nog vanuit China
naar Nijmegen verscheept en is uiterlijk eind maart in
huis. Het oude centraal gebruikte servies krijgt een
nieuwe bestemming. Een groot deel gaat naar het
Marikenhuis, het inloophuis in Nijmegen voor mensen
die geconfronteerd worden met kanker.
Heb je als afdeling nog servies met oude logo’s,
dan kun je via Oracle nieuw servies bestellen
Het nieuwe servies in gebruik bij
een lunchbijeenkomst in de Tuinzaal in
het R-gebouw van het Radboudumc.
5
6
personeelsblad radboudumc
#2 – maart 2015
KORT
COLUMN | ETHIEK
Kennis & kunde verenigt
Op 1 maart is het nieuwe onderwijsinstituut
Radboudumc Health Academy gestart. Hierin zijn
alle activiteiten van de Radboud Zorgacademie
en het IWOO (Instituut voor Wetenschappelijk
Onderwijs en Opleidingen) ondergebracht.
De Radboudumc Health Academy telt een
viertal hoofdsecties: de initiële en vervolgop
leidingen, de basis zorgopleidingen, de ver
volg zorgopleidingen en de bij- en nascholing
voor zorgprofessionals. Daarnaast is er aan
dacht voor onderwijs en opleiding in de volle
breedte, zoals de inzet van ICT in het onder
wijs, het toetsen van competenties, onder
wijskunde en de wetenschappelijke effecten
van onderwijs. Ook PAO Heyendael, voorheen
onderdeel van het IWOO en verantwoordelijk
voor het postacademisch onderwijs aan
IMPACT VAN ONDERZOEK
Prostaatkanker
vaak niet erfelijk
Als meerdere mannen in de familie
de diagnose prostaatkanker krijgen,
wordt de rest van de familie meestal
ook onderzocht op de ziekte. Het zou
wel eens erfelijk kunnen zijn.
Volgens onderzoekers Ruben Cremers
en Bart Kiemeney is dit beleid achter
haald. Op basis van genetisch en kli
nisch onderzoek vonden zij nauwe
lijks verschillen tussen patiënten met
de diagnoses ‘erfelijke’ en nieterfelijke prostaatkanker. Het scree
nen van de gehele familie is dus vaak
niet zinvol. Het leidt vooral tot onno
dige ongerustheid of overbehande
ling. Ruben Cremers: ‘Prostaatkanker
is pas erfelijk als je een genetische
mutatie vindt binnen de familie die
sterk samenhangt met het ontstaan
van de ziekte. We weten dat deze
mutaties bestaan, maar ze zijn erg
zeldzaam.’ Er is nog geen genetische
test voor erfelijke prostaatkanker,
zoals die wel bestaat voor borst- of
darmkanker. Een combinatie van
agressiviteit, vroege ontdekking of
andere bijzonderheden kan tot die
tijd een reden zijn om aan erfelijke
prostaatkanker te denken. Alleen
een paar prostaatkankerpatiënten
in de familie dus niet.
medisch specialisten en AIOS, maakt hier nu
onderdeel van uit.
Ideale mix
Het nieuwe onderwijsinstituut sluit volgens
directeur prof. dr. Roland Laan goed aan op de
ambities van het Radboudumc. ‘We willen per
soonsgerichte zorg bieden. Dat vereist samen
werking tussen zorgverleners. Maar dan
moeten die zorgverleners ook opgeleid worden
om samen te werken. Met één onderwijsinsti
tuut kunnen we professionals al tijdens de
opleiding met elkaar in contact brengen en
vanuit één gedachte opleiden.’
Hoofd van PAO Heyendael (voorheen onderdeel
van het IWOO), Dimitri van Overbeek verwacht
voor de sectie bij- en nascholing veel meer
waarde van het samenvoegen van beide orga
nisaties. ‘De Radboud Zorgacademie is onder
wijskundig sterk. PAO Heyendael is vooral
goed in het organiseren. Samen vormen we
de ideale mix om de kennis en kunde van het
Radboudumc te vermarkten en medewerkers
in de gezondheidszorg verder te ontwikkelen.’
Medewerkers van de sectie medische
ethiek (iq healthcare) geven een beschouwing over een actueel onderwerp.
Deze keer Jos Kole.
GETIPT
Een tedere oorlog
Theater: De verhoudingen
binnen een familie komen
op scherp te staan door de
doodswens van Paul, die
de erfelijke ziekte van
Huntington heeft. Voorstelling waarin dilemma’s
rond euthanasie en zelfbeschikking centraal staan.
‘Deugden’
Wat heb je nodig om een
goede arts of verpleegkundige
te worden? Met alleen vakbe
Diverse theaters, t/m 15
mei. Speellijst: colline.n50
kwaamheid kom je er niet.
Goede zorgprofessionals
Helderheid over
kosten van zorg
Er is vanuit de maatschappij veel aandacht voor de kosten van zorg. Ook patiënten hebben steeds
vaker vragen hierover. Daarom is vorig jaar het Informatiepunt Kosten van Zorg gestart. Patiënten
kunnen hier terecht met hun financiële vragen over hun behandeling in het Radboudumc.
Getweet
Angela Maas @MaasAngela 16% Nederlandse hoogle
raren is vrouw, in de onderste regionen EU @nrc
#emancipatie @radboudumc #l#LNVH. Meer laten zien
wat we doen! #cbs
Inge Schouten @IngeSchouten Doet het @radboudumc
dit ook? @nursing_nl: Steeds meer ziekenhuizen bieden
complementaire zorg
@RechtenRadboud Veel ziekenhuizen bieden ongezonde
snacks via @ADnl De maaltijden in het @radboudumc
zijn prima geregeld
Bas van Vlijmen @bas van vlijmen Indrukwekkend!
Aanwezig bij spiegelbijeenkomst oncologie @radboudumc @floorploos. Luisteren naar de patiënt is belangrijk!
@Winette_vdGraaf
Anke van Haften @AnkevanHaften #blog Warmte op
het publiek symposium in het #Radboudumc tijdens
#wereldkankerdag 2015!
http://wp.me/p4YrjX-7M
‘Via dit informatiepunt willen we patiënten
ondersteunen bij vragen over de kosten van
zorg’, vertelt Frank Hugen, unithoofd zorg
administratie (productgroep Financiën).
‘Ook afdelingen kunnen patiënten naar ons
doorverwijzen of ons raadplegen als er
onduidelijkheden zijn over een rekening.
Artsen en verpleegkundigen kunnen hier
over vragen krijgen van patiënten, maar zij
hebben niet de tijd om dit allemaal uit te
zoeken. Wij helpen ze graag.’
Veel informatie is te vinden via onderstaand
webadres. Daar vinden patiënten onder meer
uitleg over het Nederlandse zorgstelsel, de
kosten van een behandeling en standaard
prijzen van het Radboudumc. Ook staat daar
voor welke polissen ons umc geen contract
heeft afgesloten.
Patiënten en afdelingen kunnen ook mailen
of bellen ([email protected],
(024) 361 33 93). Medewerkers met expertise
op het gebied van facturering en zorg
administratie zitten klaar om de vragen
te beantwoorden.
Meer informatie:
www.radboudumc.nl/kostenvanzorg
hebben ook karakter, het zijn
mensen die deugen. Karakter
kun je vormen.
Vaak gaat ethiek over dilemma’s en gren
zen; wel of niet euthanasie bijvoorbeeld.
Onderwerpen die vooral te maken hebben,
met wat je doet. Maar er zit ook veel ethiek
in hoe en wie we zijn. Een goede zorg
verlener heeft zich deugden eigen
gemaakt, karaktertrekken die helpen om
de waarden na te streven die we zelf en in
de zorg belangrijk vinden. Welke karakter
trekken? Dat willen we studenten Genees
kunde in het nieuwe curriculum bij ethiek
zelf laten ontdekken. Rolmodellen zijn
daarbij heel belangrijk. Stelt een arts zich
bij een medische fout kwetsbaar op door
open en eerlijk het gesprek aan te gaan
met de patiënt, dan is hij of zij een uitste
kend voorbeeld. Zo’n voorbeeld beklijft bij
studenten beter dan een hoorcollege
‘medische fouten’.
In het ethiekonderwijs van het nieuwe cur
riculum reflecteren we met studenten op
de rol die deugden, zoals empathie en
medemenselijkheid, spelen in hun werk.
Maar karakter- en deugdvorming zijn niet
alleen iets van de docent ethiek. Juist niet.
De vorming van jonge mensen tot goede
zorgprofessionals is een taak van ons alle
maal. Immers: “Goed voorbeeld doet goed
volgen.” Ook de cultuur in huis is belang
rijk: the smell of the place. Om als studenten
– én professionals – te floreren is een sti
mulerend klimaat nodig. Dat laat zich niet
zo makkelijk organiseren, maar je kunt het
samen wel cultiveren.
7
#2 – maart 2015
Het klassieke (alleen maar) colleges volgen, is verleden tijd.
Studenten kiezen in het nieuwe curriculum vooral zelf hun leerweg.
Via onder meer e-learning, kennisclips en patiëntencontact.
Op de foto: Marjolein van de Pol, kartrekker openingskwartaal
en Roland Laan, voorzitter kernteam curriculum.
Gijs Munnichs
Paul Lagro
Onderwijs
Nieuwe curriculum vraagt om self directed learning
‘We krijgen er
400 collega’s bij’
In september starten de nieuwe bacheloropleidingen van
Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen. Aangepast aan
de gezondheidszorg van nu en de toekomst én aan de koers
die het Radboudumc vaart. Voor het eerst in twintig jaar gaan
de curricula volledig op de schop. Wat voor type student gaan
we opleiden? En wat betekent dit voor onze docenten?
‘In het nieuwe curriculum beschouwen we studenten als begin
nende collega’s’, zegt Roland Laan, voorzitter van het kernteam
dat de opleidingen vormgeeft. ‘Daarom maken ze al vanaf dag
één kennis met de praktijk en hebben ze veelvuldig contact met
patiënten. Dat geldt ook voor de studenten Biomedische Weten
schappen; zij moeten immers weten voor wie ze het onderzoek
doen. In het eerste kwartaal zullen studenten zo’n 10 tot 15
patiëntencontacten hebben. Ze volgen bijvoorbeeld een chro
nische patiënt en kijken mee bij de consultvoering.’
René Tabak is als patiënt lid van het kernteam. Vanuit patiënt
perspectief denkt hij mee bij het opzetten van de nieuwe
bachelors. ‘Drie mensen met dezelfde chronische aandoening
beleven alle drie hun ziekte anders’, vertelt hij. ‘Ziek zijn raakt
alles in je leven: je welbevinden, je thuissituatie, je werk. Voor
al die aspecten moet een arts aandacht hebben. Door studenten
veel patiëntencontact te laten hebben, leren ze hoe verschillend
patiënten zijn. Zodat ze later goed in staat zijn om samen met
de patiënt te kiezen voor de juiste behandeling.’
Studenten krijgen regie
Een vernieuwing in het curriculum is dat de student zelf de
regie krijgt over zijn leertraject. ‘Het blokkenonderwijs – met
theorieonderwijs gevolgd door een kennistoets – verdwijnt’,
zegt Roland Laan. ‘Studenten gaan zelf nadenken over wat ze
moeten leren en hoe ze dat doen. Dat noemen we self directed
learning. Docenten worden daarbij vooral coaches, die het
enthousiasme en de nieuwsgierigheid van studenten weten
aan te wakkeren.’
Daarbij wordt heel divers leermateriaal aangeboden. Naast lite
ratuur zijn dat bijvoorbeeld e-learningmodules en kennisclips
(filmpjes over een medisch onderwerp). Een student bepaalt
zelf de volgorde van hoe die zaken tot zich neemt. Vanuit prak
tijksituaties verdiepen in de theorie, of juist eerst kennis ver
garen en dan toepassen in de praktijk.
De nieuwe curricula zijn in lijn met de strategie van het
Radboudumc: to have a significant impact on healthcare. ‘De tijd
dat je als arts alles wist, is voorbij. Je bent tegenwoordig steeds
meer een gids die samen met de patiënt kijkt welke behande
ling bij iemand past’, zegt Marjolein van de Pol , docent Eerste
lijnsgeneeskunde. ‘Dat leren wij de studenten vanaf het begin
in dit nieuwe curriculum. Hoe beter je afstemt met de patiënt,
des te meer invloed je op zijn of haar gezondheid kunt hebben.’
René Tabak prijst de centrale rol voor de patiënt in het onder
wijs en de aandacht voor shared decision making.
De nieuwe manier van onderwijs is een vorm van personalized
education: studenten bepalen zelf hun leerweg. ‘De ontwikke
lingen in het medische en biomedische vakgebied enorm. Wil je
daarvan op de hoogte blijven, dan moet je een lerende profes
sional zijn’, aldus Marjolein van de Pol. ‘Vanuit de bacheloroplei
ding zorgen we dat zelf leren iemands tweede natuur wordt.’
‘Voor zowel Biomedische Wetenschappen als Geneeskunde
gelden natuurlijk wel de eindtermen: verplichte doelstellingen
9
10
personeelsblad radboudumc
‘Update nieuwe curricula’ op 16 maart
Er is een ‘Update nieuwe curricula’ op maandag 16 maart (16.30-18.00 uur) in het Audi
torium. Hier word je bijgepraat over de stand van zaken in de ontwikkeling van de nieuwe
bacheloropleidingen. Het programma staat op intranet, via button Curriculum 2015. Daar
vind je ook meer informatie over de nieuwe curricula.
die iedere student móet halen’, benadrukt Roland Laan. ‘Het
self directed learning mag dit niet in de weg staan. Per kwar
taal hebben we doelen voor de student geformuleerd, die de
basis van de toetsing zijn.’
Tot bloei komen
Studenten worden straks in hun leerbehoeften begeleid door
coaches. In elke coachgroep zitten acht studenten. Plus: er
komen ‘learning communities’ die ieder bestaan uit drie
coachgroepen Geneeskunde en één coachgroep BMW-stu
#2 – maart 2015
denten, zodat er ook meer kruisbestuiving tussen de oplei
dingen komt. Voor de maximaal 56 coachvacatures hebben
zich 92 docenten aangemeld. ‘De welwillendheid is er dus
zeker. Tegelijk zijn veel docenten waarschijnlijk nog niet klaar
voor self directed learing’, zegt Jur Koksma, universitair
docent en lid van het kernteam, waarin hij meer de rol van
onderwijsvernieuwer vervult. ‘De meeste docenten zijn
gewend om studenten te vertellen hoe iets in elkaar steekt.
Dat moet anders: studenten moeten eerst zelf de basale ken
nis eigen maken en daarna pas bij de docent met verdiepende
vragen komen. In het contact tussen student en docent moet
het écht ergens over gaan. We krijgen er in september 400 col
lega’s bij. Door studenten zo te benaderen, en ze echt verant
woordelijkheid te geven, komen ze tot bloei.’
Jur Koksma doelt op de onderwijspilot Get Real, waarin studen
ten vorig jaar innovatieve ideeën bedachten voor de industrie.
Een groepje studenten van nog geen twintig jaar oud, ontwierp
een vernuftig concept om vrouwen te herinneren aan het inne
men van de anticonceptiepil. Farmaceut MSD was zo enthousi
ast dat ze hiermee daadwerkelijk aan de slag zijn gegaan. Het
voorbeeld onderstreept de kracht van self directed learning.
Het plan is om de patiënt ook een docerende rol te geven.
‘Patiënten kunnen studenten feedback geven’, aldus René Tabak.
‘Bijvoorbeeld over hun manier van communiceren, bejegening
en of ze voldoende ingaan op de context en beleving van een
patiënt. Er zijn patiënten die meer weten over hun aandoening
dan een arts. Ook daarin moeten we studenten leren dat ze
patiënten serieus nemen.’ Het plan is om voor het onderwijs
een poule van patiënten in te richten.
De juiste mindset
Het eerste opleidingskwartaal dat Geneeskunde- en BMW-stu
denten vanaf september krijgen, is voor een groot deel vorm
gegeven. Ze krijgen onder meer voordrachten van artsen,
verpleegkundigen en onderzoekers over de toekomst van de
gezondheidszorg; volgen workshops en er is dus veel patiënten
contact. Ze krijgen een overzicht van de mechanismen die zor
gen dat je ziek wordt. Ook leren ze vragen te formuleren voor
wetenschappelijk onderzoek. Het kwartaal sluit af met een con
ferentie, waarin studenten zelf hun bevindingen presenteren.
‘We willen studenten gelijk in de juiste mindset krijgen’, zegt
Marjolein van de Pol, kartrekker van de groep ontwikkelaars
van het openingskwartaal. ‘We willen studenten nieuwsgie
rig maken, ze motiveren om vragen te stellen. Kortom: ze
laten verwonderen. Zodat ze denken: wauw, wat zijn Genees
kunde en Biomedische Wetenschappen toch prachtige vak
ken, waarin ik heel veel te ontdekken en te ontwikkelen heb.’
Bij de ontwikkeling van de curricula hebben studenten ook
hun inbreng gehad. Geneeskundestudent Vera Tiemes zit
naast BMW-student Maartje Kletter in het kernteam. Vera ver
telt dat ze in alle openheid haar ideeën mag uiten en feedback
kan geven op de plannen. Bij medestudenten proeft ze enthou
siasme voor de onderwijsvernieuwingen, ook al volgen die
het oude programma. ‘Het is goed dat je als student zelf de
regie krijgt over je leerproces en professionele vorming. In de
praktijk zal het ook zo zijn dat je door blijft leren en goed naar
jezelf moet kijken. Nu komen zelfreflectie en kritische vragen
stellen pas in de master aan bod. Het is beter om daar vanaf
het begin mee bezig te zijn.’
Wetenschappelijke vorming
De nieuwe curricula moeten ook zorgen voor meer wetenschap
pelijke vorming van de studenten, want uit visitaties bleek de
oude geneeskundeopleiding daarin onder de maat. Gaat dit wel
lukken met een opleiding die heel praktisch gestoeld is? ‘De
praktijk is bedoeld om studenten reële problematiek voor te
schotelen’, aldus Roland Laan. ‘Dat staat de wetenschappelijke
ontwikkeling niet in de weg. Integendeel; vanuit die praktijk
kunnen studenten relevante onderzoeksvragen formuleren.’
‘We maken juist een gigantische sprong vooruit in het weten
schappelijke karakter van de opleiding’, vult Jur Koksma aan.
‘Omdat we vanaf het begin de nieuwsgierigheid van studenten
aanwakkeren, ze motiveren om vragen te stellen en ze kritisch
naar zichzelf laten kijken. Eigenschappen die de basis vormen
om een goed wetenschapper te worden.’
Nieuwe bachelors in een notendop
Op 1 september starten 330 studenten Geneeskunde en 100 studenten Biomedische
Wetenschappen met de nieuwe bacheloropleidingen.
Vanaf dag één is er nadrukkelijk de verbinding met de praktijk. Studenten bepalen
hierbij zelf hun leerpad, waarbij coaches ze ondersteunen in hun leerbehoefte.
Er zijn twee gemeenschappelijke leerlijnen: ‘Mechanismen van gezondheid en ziekte’
en ‘Context, science and innovation’, met verschillende accenten voor beide opleidingen.
Er zijn twee opleidingsspecifieke leerlijnen: ‘Praktijk en principes van de geneeskunde’
(Geneeskunde) en ‘Science’ (BMW).
Vanaf dag één maken studenten kennis met de praktijk en is er
veelvuldig contact met patiënten. Ze volgen bijvoorbeeld een
chronische patiënt en kijken mee bij de consultvoering.
In mei is de decentrale selectie. Vwo-examenkandidaten gaan dan in de race om de
studie te mogen doen. Specifiek wordt gelet op hun zelflerend vermogen.
Het kernteam, ontwikkelteam en de kwartaalmakers werken, samen met docenten van
het Radboudumc, (verder) aan de invulling van het onderwijsprogramma.
11
12
personeelsblad radboudumc
ONDERZOEK
#2 – maart 2015
Pieter Lomans
iStock en Eric Scholten
Onderzoek naar het opslaan en ophalen van herinneringen
Cannabis bestiert ons emotionele geheugen
Terwijl je de krant leest, trekt de achtergrondruis van de televisie opeens je aandacht.
Omdat er iets wordt gezegd over je favoriete sportclub of een ander onderwerp dat je
interessant vindt. Een week of maand later kun je dat alweer zijn vergeten. Maar toen je
de krant las en je opkeek omdat een vliegtuig zich in een van de Twin Towers boorde;
die gebeurtenis is na al die jaren heel goed in je hoofd blijven hangen.
Stress en emotie beïnvloeden het geheugen.
Niet zonder reden. Emotionele gebeurtenissen
bevatten vaak belangrijke informatie die kan
bijdragen tot een beter begrip van de omge
ving. Goed onthouden is dan nuttig. Maar der
gelijke emotionele herinneringen kunnen ook
ontsporen, waardoor fobieën of posttraumati
sche stressstoornissen (PTSS) ontstaan.
Hoe stress en emotie het geheugen beïnvloeden
is precies het onderwerp waarin Benno Roozen
daal, hoogleraar Behavioral Neuroscience aan
het Radboudumc, is geïnteresseerd.
Oplichtend netwerk
‘Een bekend stresshormoon is cortisol’, zegt
Benno Roozendaal. ‘Stijgt de concentratie van
dat hormoon, dan verbetert het geheugen. Maar
we willen natuurlijk weten hoe dit hormoon dat
doet. Welke hormonen en andere stoffen spelen
nog meer een rol? Hoe praten die met elkaar,
wie geeft de opdrachten en wie voert ze uit?’
Benno Roozendaal wil ook weten welke delen
van de hersenen bij dergelijke processen betrok
ken zijn. Op dit moment lijkt het vooral te gaan
om een samenspel tussen de amygdala, de hip
pocampus en de prefrontale cortex. De amygdala
regelt vooral de plotselinge verschuiving van
je aandacht van bijvoorbeeld de krant naar de
televisie. De hippocampus is onmisbaar voor de
opslag van gebeurtenissen en ervaringen, ter
wijl de functie van de prefrontale cortex in dit
proces nog niet precies duidelijk is. ‘Als we met
beeldvormende technieken naar hersenen kij
ken die bezig zijn met het registreren en ver
werken van emotionele gebeurtenissen’, zegt
Benno Roozendaal, ‘dan licht dit netwerk steeds
op. Blokkeer de werking van een van de onder
delen en de gebeurtenis wordt niet opgeslagen.’
Stijf van de stress
Stap voor stap probeert Benno Roozendaal zo
dieper door te dringen in de geheimen van de
geheugenvorming. De stijging van cortisol ver
betert het geheugen, maar tegenover die verbe
terde opslag staat tegelijkertijd een slechtere
oproep van dit geheugen. Een voorbeeld is de
student die stijf van de stress vrijwel niets meer
van het geleerde kan ophoesten. Met dank aan
zijn opgevoerde cortisol. Die kennis probeert
Benno Roozendaal ook zoveel mogelijk te ver
talen naar mogelijke behandelingen voor de
patiënt.
‘Neem mensen met PTTS’, zegt Benno Roozen
daal. ‘Zij hebben in die fase geen problemen met
het opslaan, maar juist met het oproepen van
negatieve, bedreigende emotionele gebeurtenis
sen. Dat oproepen gebeurt te pas en te onpas; ’s
nachts in de slaap en overdag op de meest
vreemde momenten. Er ontbreekt een deksel die
de herinnering in toom houdt. Samen met een
onderzoeksgroep in München hebben we aan
getoond dat toediening van cortisol werkt bij
PTTS-patiënten. Zelfs ter voorkoming van PTTS.’
Cortisol op de IC
Patiënten met een ernstige, levensbedreigende
bloedvergiftiging, die soms maanden op de
Intensive Care (IC) liggen, hebben een kans op
PTTS die vrijwel gelijk is aan die van oorlogs
veteranen. In Duits onderzoek kregen deze
patiënten cortisol waardoor de oproep van
emotionele gebeurtenissen sterk werd geredu
ceerd. ‘Juist dat steeds weer oproepen, erover
nadenken zorgt ervoor dat de gebeurtenis in
het geheugen sterker en sterker wordt. Je krijgt
een PTTS niet van de ene op de andere dag, dat
ontwikkelt zich in weken, maanden. Cortisol
op de IC bracht het percentage patiënten met
PTTS naar vrijwel nul terug. In een onlangs
verschenen overzicht kwam cortisol als beste
medicijn voor PTTS uit de bus. Een behande
ling die vrijwel helemaal op basis van ons
onderzoek is ontstaan. Dat is best mooi.’
Cortisol bemoeit zich echter niet alleen met het
emotionele geheugen, maar heeft ook effect op
de spijsvertering, het slaap-waakritme en het
afweersysteem. Dergelijke bijwerkingen wil je
voorkomen. Het zoeken is dus naar stoffen die
veel specifieker inwerken op geheugenproces
sen. De afgelopen maanden publiceerden Benno
Roozendaal en zijn post-doc Piray Atsak de
nieuwste resultaten in tijdschriften zoals PNAS
en Neuropsychopharmacology.
Testen op ratten
Benno Roozendaal: ‘We hebben bij ratten aan
getoond dat de eigen aanmaak van cannabis in
de hersenen – het zogenoemde endocannabi
noïde – een cruciale rol speelt in de opslag van
‘Emotie is zo
belangrijk voor
geheugenvorming’
emotionele gebeurtenissen. Ratten zoeken in
hun kooi automatisch de donkere plek op. Geef
je ze op die plek een voetschok, een elektrisch
stroompje via de bodem, dan gaan ze naar het
lichtere gedeelte in de kooi. Als je ze later weer
in de kooi terugzet, duurt het enige tijd voordat
ze de donkere kant weer opzoeken. Hoe langer
dat duurt, hoe beter hun geheugen voor die
onplezierige, emotionele schok. Hoe beter dit
geheugen, hoe hoger de aanmaak van zelfge
maakte cannabis in het rattenbrein.’
Cognitieve cannabis
Dat cannabis van buitenaf invloed kan hebben
op het geheugen was al eerder aangetoond, maar
niet dat de al eerder genoemde hersengebieden
– amygdala, hippocampus en prefrontale cor
13
14
personeelsblad radboudumc
#2 – maart 2015
Jannie Meussen
Eric Scholten
5 VRAGEN AAN
In deze rubriek stellen we persoonlijke
vragen aan een medewerker die een
Radboudpluim heeft ontvangen.
Suzanne van Duren
Procescoördinator Audiologisch Centrum
tex – bij dergelijke emotionele gebeurtenissen
zélf hun cannabis aanmaken. Noch dat die
zelfgemaakte cannabis essentieel is voor het
opslaan van die ervaring. Geen emotionele
gebeurtenis? Dan ook geen zelfgemaakte can
nabis en geen opslag van de ervaring.
In Neuropsychopharmacology beschrijven ze
alweer een volgende stap, namelijk dat alle
‘We kunnen niet
alles opslaan, dan
worden we gek’
bekende stresshormoonsystemen hun effect op
het geheugen uitoefenen via de tussenkomst van
het endocannabinoïde systeem. Benno Roozen
daal: ‘Op basis van ons onderzoek lijkt canna
bis steeds meer de dirigent van ons emotionele
geheugen te zijn. Het speelt niet alleen een rol
in het richten van de aandacht, maar ook bij de
geheugenopslag. Het cannabissysteem in het
brein integreert de signalen van diverse stress
hormonen. En het onderhoudt contacten tus
sen de drie eerder genoemde hersengebieden.’
Emotionele selectie
Benno Roozendaal wijst erop dat het onder
zoek nog eens duidelijk maakt hoe belangrijk
emotie is voor geheugenvorming. ‘Het is het
filter dat bepaalt of iets wordt opgeslagen of
niet. We kunnen niet alles opslaan, dan wor
den we gek. Dus moeten we voortdurend bepa
len wat belangrijk is. Dat bepalen de hersenen
aan de hand van de emotioneel gerichte aan
dacht, vaak zonder dat je er erg in hebt. Zoals
bij je favoriete sport op tv terwijl je de krant
leest. Misschien kunnen we de kennis van dit
‘cannabismechanisme’ gebruiken voor men
sen met een slecht functionerend geheugen.
Waarom nieuwe medicijnen ontwikkelen als
je hier al een heel goed mechanisme hebt? Het
zou me niet verbazen als veel medicijnen die
voor dit doel zijn ontwikkeld niet werken
omdat er geen rekening wordt gehouden met
de emotie.’
Enthousiasmerende
kwaliteitsbewaker
1
Wat is je persoonlijke hoogtepunt in het Radboudumc?
‘Toch die Radboudpluim waar ik totaal door werd verrast. We stonden
te wachten op de bus voor ons dagje uit en opeens werd ik in het zonnetje
gezet. Zo leuk, die waardering voor je inzet.’
2
Wie of wat bewonder je?
‘Hoe onze afdeling is omgegaan met de implementatie van Epic.
Ondanks de grote veranderingen heeft iedereen zich vol ingezet om zich
het systeem eigen te maken. En ik bewonder mijn 90-jarige oma, voor haar
is elke dag nog een feestje. Als je vraagt wanneer je bij haar langs kunt
komen, moet ze eerst haar agenda trekken.’
3
Wat weten collega’s niet van jou?
Benno Roozendaal: ‘We hebben bij ratten aangetoond
dat de eigen aanmaak van cannabis in de hersenen –
het zogenoemde endocannabinoïde – een cruciale rol
speelt in de opslag van emotionele gebeurtenissen.’
‘Wél dat ik afgelopen jaar de marathon van New York heb gelopen en
me nu voorbereid op Berlijn. Maar ze weten niet dat ik grote interesse heb
voor de Tweede Wereldoorlog. Er ligt altijd een oorlogsboek op mijn nacht
kastje. Nu: Ik ontsnapte uit Auschwitz van Rudolf Vrba. In maart brengen
we een bezoek aan dit concentratiekamp.’
4
Terug naar toen je 16 was, wat zou je anders doen?
‘Vroeger kon ik me altijd zo druk over alles maken, waar ik nu denk:
doe niet zo moeilijk. Ik leef meer naar het levensmotto van mijn vader. Als
het niet gaat zoals het moet, dan moet het maar zoals het gaat.’
5
Met wie zou je een dagje willen ruilen?
‘Ik zou wel eens een dagje willen ruilen met een operatieassistent. In
een ver verleden heb ik nog getwijfeld om deze opleiding te gaan volgen.
Het teamwerk, de precisie en hectiek, maar ook de begeleiding lijken me
boeiend en leuk.’
6
Hoe kun je je idealen kwijt in het werk?
‘Ooit zei een ouder tegen mij: “Het lijkt wel of alle aandacht en zorg
alleen maar op mijn kind gericht is?” Een groter compliment kun je niet
krijgen. Kwaliteit is niet sexy. Mijn uitdaging is dat medewerkers niet
denken: moeten we weer wat; maar dat ze enthousiast raken: hoe kunnen
we de patiënt steeds dat stukje extra geven?’
Personalia
Naam: Suzanne van Duren Functie: procescoördinator Audiologisch Centrum
(KNO) Pluim verdiend op: 5 september 2014 Omdat: ze als jongste collega
direct vol enthousiasme allerlei beleidsmatige zaken oppakte. Ze zette Kwint op
de kaart, stortte zich spontaan op de website, de veiligheidsrondes en het voorbereiden van de audit. Naast haar eigenlijke werk groeide ze als vanzelf in de rol
van kwaliteitsbewaker. Ze is een kartrekker, denkt breed en weet collega’s uit alle
lagen van onze organisatie mee te krijgen.
15
16
personeelsblad radboudumc
ZORG
#2 – maart 2015
Marjan Wassenaar
Eric Scholten
Bart Ruiterkamp: ‘Ik ben in de volle breedte inzetbaar op de afdeling. Daardoor krijgen de medisch
specialisten meer ruimte voor complexere zorg.’
‘Nieuwe’ beroepsgroep
waarborgt continuïteit in de zorg
De opmars van de
Physician Assistant
Ze zijn geen arts, maar mogen wel medische handelingen
verrichten en spreekuren draaien. Physician Assistants
verlichten het werk van de medisch specialist en zorgen
voor continuïteit op de afdeling.
Bart Ruiterkamp, Physician Assistant (PA) bij
afdeling Hematologie, ziet patiënten die een
stamceltransplantatie hebben ondergaan of
intensieve chemotherapie krijgen én zorgt voor
patiënten die behandeld worden op de hema
ferese afdeling. Hij schrijft zelfstandig recepten
uit en verricht medische handelingen zoals het
inbrengen van centraal veneuze lijnen en lum
baalpuncties met achterlating van chemothera
pie. ‘Ik ben in de volle breedte inzetbaar op de
afdeling. Daardoor krijgen de medisch specia
listen meer ruimte voor complexere zorg.’
Continuïteit van zorg
Voor afdelingshoofd Hematologie prof. dr. Nicole
Blijlevens is de PA een succesverhaal. ‘Toen we
begonnen met opleiden, verklaarde men ons
voor gek omdat hematologie een te complex
vakgebied zou zijn. Maar we hebben nu twee
goede PA’s – een op de dagbehandeling en een
in de kliniek – die overigens als verpleegkun
digen al hadden gewerkt met deze patiënten
populatie. Bij de opleiding hebben we zowel
gekeken naar hun ambities als de behoeftes van
de afdeling. Bart zorgt voor continuïteit in de
kliniek. Hij kent de specifieke problematiek van
de hematologische patiënten en weet daar veel
meer over dan een beginnende arts-assistent.
Hij is voor hen een belangrijke vraagbaak.’ Dat de
PA in het vaarwater van de Arts-assistent komt,
is volgens beiden dan ook onjuist. Bart: ‘Arts-
assistenten zijn vaak maar drie tot vier maanden
Wat doet een Physician Assistant?
op de afdeling. In die tijd moeten zij ook werken
aan hun opleidingsportfolio en medische ont
wikkeling. Ik ben het hele jaar door het vaste
aanspreekpunt in de kliniek, laagdrempelig aan
wezig voor patiënten en arts-assistenten.’
Hoge kwaliteit
Sinds 2004 kent Nederland de Physician Assistant (PA), een medische beroepsgroep met een brede
medische masteropleiding. Hun achtergrond is verpleegkundige of paramedicus op HBO-niveau. Inmid
dels telt ons land circa 1000 PA’s, waarvan 50 in het Radboudumc. Vaak zijn het zorgverleners die hier
al langer werken en de afdeling dus goed kennen. Zij volgen allemaal dezelfde masteropleiding en spe
cialiseren zich op de betreffende afdeling.
Sinds 2012 hebben PA’s zelfstandig bevoegdheid voor het indiceren en binnen kaders uitvoeren van
behandelingen. Zij mogen medische ingrepen verrichten, lichamelijk onderzoek doen en bijvoorbeeld
als zaalarts werken. Daarbij kunnen zij op elk gewenst moment supervisie van een medisch specialist
vragen. Vanaf dit jaar mogen zij zelfstandig DBC’s openen. In 2017 wordt de functie van PA, mits posi
tief geëvalueerd, in de Wet BIG erkend als beroepsgroep.
Ook voor afdelingshoofd Anesthesiologie prof.
dr. Gert Jan Scheffer is continuïteit van zorg een
belangrijke meerwaarde van de PA. ‘Het aandeel
van de arts-assistent in de zorg wordt steeds
minder. We hebben PA’s nodig om de organisatie
draaiende te houden. Daarnaast bieden zij hoge
kwaliteit doordat ze ervaring opbouwen met veel
voorkomende ingrepen.’ Binnen zijn afdeling is
Martien Hendriks een van de acht PA’s. Hij ver
zorgt samen met collega’s de preoperatieve poli
en de pijnpoli in Boxmeer, geeft simulatielaben reanimatieonderwijs, en past sedatie toe bij
patiënten die een belastend onderzoek moeten
ondergaan. De opleiding tot PA vormde voor
hem een welkome aanvulling op zijn functie als
anesthesiemedewerker. ‘Als bestuurslid van
mijn beroepsvereniging viel het me destijds op
dat er veel opleidingen waren om je kennis te
verbreden, bijvoorbeeld op het gebied van pijn
bestrijding. Maar verdiepingsmogelijkheden
waren er nauwelijks. Totdat deze masteroplei
ding werd ontwikkeld. Deze opleiding is het
beste wat me is overkomen. Je doet in korte tijd
enorm veel kennis op en krijgt met name meer
inzicht in de geneeskunde. Ik draag nu op een
andere manier verantwoordelijkheid dan als
anesthesiemedewerker. Ik kan patiënten bij een
belastend onderzoek meer bieden, bijvoorbeeld
een continu infuus met stuurbare sedatiediepte.
Juist door het vaak te doen, leer ik steeds meer
inspelen op de behoefte van de patiënt en is het
mijn specialisatie geworden.’
‘We hebben PA’s nodig
om de organisatie
draaiende te houden’
Professionaliseren
Binnen het Radboudumc is Martien Hendriks
voorzitter van het platform voor PA’s. ‘Via het pro
ject Radboudumc hotspots hebben we middelen
en mankracht gekregen om ons te professiona
liseren. We organiseren nu twee keer per jaar
een landelijk geaccrediteerd symposium voor
onze beroepsgroep. Daarnaast zijn we bezig om
onze positie in huis te versterken. Bijvoorbeeld
door het budget voor herregistratie centraal te
organiseren en door de stages voor de opleiding
in huis beter te regelen. Maar ook door ons
beroep meer bekendheid te geven. De aanwe
zigheid van PA’s zorgt voor meer samenwerking
tussen afdelingen, wij zijn immers de constante
factor en weten elkaar goed te bereiken.’
Meer informatie over Radboudumc hotspots,
vind je op intranet, via organisatie, projecten.
17
18
personeelsblad radboudumc
#2 – maart 2015
Zapservice
Marjan Wassenaar
Radboudumc intranet informeert over ontwikkelingen in
huis en daarbuiten. Voor wie het online nieuws niet heeft
gevolgd, een korte update van de opmerkelijkste berichten.
Minder voedsel
verspilling door
slimmer koken
Door het proces van de maaltijdvoorziening te verbete
ren, is de verspilling drastisch verminderd. Door de
maaltijden op een iets groter bord te presenteren, ziet
het eten er aantrekkelijker en smakelijker uit. Hierdoor
aten meer patiënten hun bordje (bijna) leeg, waardoor er
57 procent minder onaangeroerde borden terugkwamen
naar de keuken. Door daarnaast gebruik te maken van
een slimme menucyclus en een andere manier van
inkopen (bijvoorbeeld door het gebruik van minder
grootverpakkingen), is het gelukt om de verspilling van
voedsel te reduceren. In één jaar tijd heeft het Radboud
umc de verspilling teruggebracht van 37 naar 24 pro
cent. Dit is een afname van 35 procent. Deze positieve
resultaten zien we ook in de kosten terug.
Vrijwilligers gezocht
voor NL Doet
Het Radboudumc doet mee aan de lande
lijke actie NL Doet van het Oranjefonds,
de grootste vrijwilligersactie van Neder
land. ‘We zoeken 40-50 enthousiaste
medewerkers die op zaterdag 21 maart
van 11.00 tot 15.00 uur willen helpen
om een trimpad aan te leggen voor de
bewoners van Kemnade in Groesbeek’,
vertelt Marieke de Koning. Dit is een
semi-gesloten woongroep voor mensen
met gedragsproblemen. Ook de bewo
ners zullen helpen. Er zijn medewerkers
van de woongroep aanwezig om hen
te begeleiden.
Naast dit wandelpad komen toestellen te
staan waarop de bewoners oefeningen
kunnen doen. Zo kunnen ze in een
Wat moet er gebeuren?
Verharden van het wandelpad
met boomschors.
Het monteren en schilderen van
de trimtoestellen.
Het monteren en schilderen van
de bankjes langs het wandelpad.
Het plaatsen en schilderen van
paaltjes met de afgelegde afstand
op het wandelpad.
nadenken over je leefstijl
Gezonde leefstijl
‘Mevrouw Livius heeft Chronic Obstructive
Pulmonary Disease (COPD), een chronische
longaandoening die vaak – maar niet
altijd – veroorzaakt wordt door roken.
Door luchtwegvernauwing en emfyseem
zijn deze patiënten kortademig, snel moe
en hoesten ze veel. Soms nemen de klach
ten tijdelijk toe (longaanval) door bijvoor
beeld een luchtweginfectie. Een
prednisonkuur in combinatie met antibio
tica kan dan verbetering van de klachten
geven. Soms is hiervoor een ziekenhuis
opname nodig.
Sinds september 2014, met het van start
gaan van het COPDnet en de sneldiagnos
tiek voor COPD en astma, betrekken we
patiënten actief bij hun eigen zorgplan. Ik
geef een behandeladvies, waarna mijn
collega Heleen van der Niet aan de hand
van een vragenlijst met hen bespreekt
hoe zij de ziektelast ervaren. Patiënten
beslissen zelf hoe zij hun leefstijl willen
aanpassen. Soms is stoppen met roken
een brug te ver, maar is meer bewegen
wel een optie. Actief meedenken vergroot
de kans dat patiënten hun leefstijl daad
werkelijk veranderen.’
‘Mijn ziekte heeft me nooit ergens in belem
merd. Ik maak veel fietstochten met mijn man,
wel met een elektrische fiets. Ook de tuin en het
huis houd ik zelf bij. Ik zorg er wel voor dat ik
mijn medicatie op vaste tijden inneem. Doe ik
dat niet, dan heb ik meteen last. Elk jaar vul ik
een vragenlijst in over hoe ik me voel en welke
klachten ik door mijn aandoening heb. Verder
ben ik vooral een positief ingesteld mens. Als
iets niet gaat, doe ik even rustig aan.’
Jeanine Antons,
longarts UCCZ Dekkerswald
Meer informatie of inschrijven, mail
naar [email protected]
De komende maanden werkt de afde
ling Food & Beverage met de beoogde
leverancier aan de voorbereiding van
de nieuwe samenwerking en plaatsing
van de nieuwe automaten. Samen
inventariseren zij waar en hoe de
nieuwe automaten het beste kunnen
worden geplaatst.
Volg de komende tijd het nieuws op
intranet, we houden je op de hoogte!
Wil je meer weten over de nieuwe
warme drankenvoorziening?
Neem dan contact op met
[email protected]
architecten en bouwers
Uw project van idee tot oplevering in één hand!
‘Vast aanspreekpunt is fijn’
Mevrouw Livius (69 jaar) heeft COPD, een chronische longziekte die gepaard
gaat met hoesten en benauwdheid. Dankzij een zelfhulpplan op maat weet ze
precies wat ze bij een toename van klachten moet doen.
‘Als kind was ik altijd ziek. Uiteindelijk bleek
dat een van mijn longen was aangetast door
bronchitis. Op mijn elfde werd ik opgenomen
in de toenmalige Van Spanjekliniek, een long
kliniek op het terrein van het huidige UCCZ
Dekkerswald. Daar werd een stukje van mijn
rechterlong verwijderd. Vier weken moest ik er
blijven om te herstellen. Mijn moeder bracht
eten en cola van thuis mee. Het ziekenhuis
eten ging stiekem in rugzakjes mee naar huis.
Eenmaal thuis kreeg ik massages en heilgym
nastiek, zoals fysiotherapie toen nog heette.
Daarna merkte ik weinig meer van mijn bron
chitis. Dat veranderde naarmate ik ouder werd
en in de overgang kwam. Ik kreeg steeds meer
last van mijn longen.’
Zelfhulpplan
Ontwerpt èn bouwt voor mensen....
....die het al druk genoeg hebben.
- www.dag-inspiratie.nl - 024 3737655 - specialisten in architectonische (ver)bouwprojecten advertentie 1.indd 1
In deze rubriek het persoonlijke verhaal
van onze ‘academische’ patiënt en de reactie
van zijn of haar behandelaar.
beschermde omgeving werken aan hun
gezondheid. Het plan voor het pad ligt er
al een tijdje maar helaas ontbreekt het aan
tijd om dit pad ook echt aan te leggen.
Koffie, daar neem je de tijd voor!
Het Radboudumc krijgt andere
koffie. De overeenkomst met Douwe
Egberts loopt af. Vanaf 1 juli is er
een nieuwe leverancier voor de
(gratis) warme drankenautomaten.
‘Wij zijn op zoek gegaan naar de best
mogelijke aanbieder voor warme
drankenautomaten; een expert die
past bij onze missie en zich goed inleeft
in de behoeften en wensen van het
Radboudumc op het gebied van kwali
teit, duurzaamheid, service en gastvrij
heid, keuzemogelijkheid en uitstraling’,
vertelt projectleider Hilde Evers.
DE PATIËNT
Rob Gieling
3/7/2014 4:15:15 PM
‘In 2000 werd ik doorverwezen naar UCCZ
Dekkerswald, omdat ik erg benauwd was. Na
een longfunctietest bleek mijn longcapaciteit
nog maar 40 procent te zijn. Sinds die tijd
gebruik ik pufjes met ontstekingsremmers en
een luchtwegverwijder. Gemiddeld krijg ik één
keer per jaar een longaanval, vaak in de winter
als iedereen verkouden is. Dan helpen de puf
jes niet meer en volgt een prednisonkuur. Mijn
zelfhulpplan heb ik altijd bij me. Bij elke klacht
staat beschreven welke actie ik het beste kan
ondernemen. Wanneer bij een longaanval na
een paar dagen geen verbetering optreedt,
neem ik contact op met Heleen van der Niet, de
gespecialiseerd verpleegkundige. Het is fijn
om een vast aanspreekpunt te hebben.’
19
20
personeelsblad radboudumc
#2 – maart 2015
RONDVRAAG
Jannie Meussen
Michiel Moormann
‘Vanuit mijn
functie probeer ik
bruggen te slaan’
Jacqueline de Leeuw,
chief nursing information officer
Wordt Epic steeds beter?
In het weekend van 28 en 29 maart vindt er een upgrade van Epic plaats. Het systeem dat
de zorg veiliger en doelmatiger maakt, maar waar iedereen aan moest, en moet, wennen.
Sinds anderhalf jaar werken circa 6.500 medewerkers ermee. Hoe staan we er nu voor.
Maken we Epic samen steeds beter?
‘Niet allemaal
zelf het wiel
uitvinden’
Floor Rosier, verpleegkundige Heelkunde
‘Het lijkt soms alsof ik een tatoeage ‘Epic’ op
mijn rug heb. Iedereen trekt aan mijn jas, of
aan die van de zes andere superusers bij Heel
kunde. Hoe werkt dit ook alweer? Dit vind ik zo
onhandig? Dat is onze taak, om anderen weg
wijs te maken. En om te kijken hoe we Epic
meer naar onze hand kunnen zetten, zodat we
bijvoorbeeld minder dubbele handelingen hoe
ven uit te voeren. Een patiënt die hier terug
komt, halen we met alle gegevens nu zo uit het
systeem. We hebben zorgpaden ingevoerd, bij
voorbeeld voor amputatie, dat werkt sneller en
veiliger. Ik denk dat weinig verpleegkundigen
nog terugverlangen naar het oude systeem.
We moeten er wel voor waken, dat afdelingen
niet allemaal het wiel gaan uitvinden. Tijdens
een breed overleg laatst bleek bijvoorbeeld dat
voedingsassistenten het lastig vinden om de
voedingslijsten in te vullen. Wel belangrijk,
want je zult maar een pinda-allergie hebben
die niet in het systeem staat. Wij hebben dit
probleem al opgelost met een aangepaste
gebruiksvriendelijke werkwijze. Ik heb die nu
via intranet gedeeld, zodat alle afdelingen het
kunnen gebruiken.’
‘Vanuit mijn functie probeer ik bruggen te
slaan. Ik heb de afgelopen periode een dag per
week als verpleegkundige op verschillende
afdelingen meegelopen. Daar hoor je ook
gemopper over het registreren van al die data.
Ik ga dan het gesprek aan. Ik laat zien dat het
wel degelijk zinvol is voor de kwaliteit en vei
ligheid. Het schetsen van deze vergezichten
helpt medewerkers de blik op de toekomst te
richten en verbeterperspectief te zien.
We maken Epic gestaag en al werkend met elkaar
beter. In het begin was iedereen vooral bezig
hoe al die knopjes te bedienen. Inmiddels heb
ben we redelijk door hoe Epic werkt en nu kijken
we hoe het nog handiger kan. De drie gebrui
kersgroepen administratie, verpleegkundigen/
paramedici en artsen komen regelmatig bij
een. We spitten onderdelen en werkprocessen
door en ontwikkelen verder op het gebouwde
fundament.’
‘Niet alleen beter
maken, maar ook
beter gebruiken’
Jolt Roukema, kinderarts
‘Ik heb moeite met collega’s die blijven hangen
in wat het systeem niet kan, in plaats van te
investeren in wat het wel kan. We moeten Epic
vooral beter gebruiken. Bijvoorbeeld door het
inrichten van goede smart- en ordersets. Hier
bij kun je heel veel zaken automatisch invoe
ren, dat levert veel tijdwinst op. Jammer dat de
opkomst in de gebruikersgroep medisch speci
alisten laag is, want het is heel leerzaam om
daar ervaringen te delen. Ik heb met twee col
lega’s de Epic physician-builder course gevolgd
in Den Bosch. Door in de auto met elkaar erva
ringen uit te wisselen, maak je al stappen en
kom je op ideeën.
De Epic-organisatie mag ook wel wat transpa
ranter worden. Laat weten waarom dingen niet
worden opgepakt, dat leidt tot minder frustra
tie. En probeer wensen uit de praktijk met cre
atief denken toch mogelijk te maken: geef
pioniers meer vrijheid.’
‘We werken samen
met afdelingen vanuit hún werkproces’
Sandra Dahm, applicatiespecialist Epic
‘We kijken samen met afdelingen wat de wen
sen en mogelijkheden binnen Epic zijn en pro
beren zoveel mogelijk in werkprocessen te
denken. Dat betekent soms dat het bestaande
werkproces wat aangepast moet worden. Als
we er zelf niet uitkomen, gaan we te rade bij de
Epic-adviseurs in Den Bosch.
We proberen zoveel mogelijk uniform te wer
ken en te standaardiseren. Er is bijvoorbeeld
voor de snijders maar één OK-aanvraag, die
voor alle specialismen moet werken. Dat is
soms lastig en het vereist afstemming met
elkaar in de gebruikersgroepen. Dat zijn belang
rijke bijeenkomsten. Daar kunnen we toetsen
of de oplossingsrichting die we willen kiezen, de
eindgebruiker ook daadwerkelijk aanspreekt.
Een aantal artsen en niet-artsen wordt momen
teel getraind om ook zelf te kunnen bouwen in
Epic. Dat werkt nog effectiever en sneller.’
Upgrade Epic
In het weekend van 28 en 29 maart vindt er een
grote upgrade van Epic plaats. Medewerkers zul
len er in eerste instantie niet veel van merken, de
wijzigingen spelen zich vooral in de onder
liggende software af. Nieuw is bijvoorbeeld wel
dat afdelingen recepten via Epic, zonder print
kunnen faxen. En het registreren van bloedtrans
fusies verloopt straks anders, waarbij bloedzak
ken kunnen worden gescand. In maart vinden er
inloopsessies plaats om medewerkers te informe
ren over de nieuwe functionaliteiten binnen Epic.
Kijk voor actuele berichten over Epic
ook op intranet bij ‘Epic nieuws’.
21
22
personeelsblad radboudumc
#2 – maart 2015
COLLEGA’S
HET MOMENT
Mooie woorden horen bij een jubileum of
afscheid. Deze pagina’s staan er vol van, speciaal
voor al die collega’s die iets te vieren hebben.
In deze rubriek vertellen medewerkers over een bijzondere ervaring tijdens hun werk in het
Radboudumc. Dit keer Vera van Haaren, verpleegkundig consulent. Ze werkt al veertig jaar in het
Radboudumc, maar herinnert zich nog goed hoe ze hier in 1973 als protestants meisje binnenkwam.
25 jaar in dienst
Jacqueline van Ophuisen
Polikliniekassisterende MKA-chirurgie
‘Binnen het Tandheelkundig Screening Spreekuur
en de OK-planning van oncologische patiënten is
Jacqueline een onmisbare spil. Ze is een zéér
gewaardeerd teamlid met het hart op de juiste
plaats, waarbij de patiënt altijd centraal staat. Wij
bedanken haar voor haar inzet en hopen nog vele
jaren met haar te mogen werken. Jacqueline, van
harte gefeliciteerd!’ Truus Gooren, hoofdverpleeg
kundige, en Marleen Bosman, operationeel hoofd
Mond-, Kaak-, Aangezichtschirurgie
Met pensioen
Betty Duyghuisen
Edith Cup
Pedagogisch medewerker
Hoofd Ergotherapie
‘In 1989 is Betty haar loopbaan begonnen op de
afdeling Kindergeneeskunde. Als pedagogisch mede
werker is het begeleiden van ouder en kind haar
grootste drijfveer. Betty heeft een groot verant
woordelijkheidsgevoel, is flexibel inzetbaar, toont
veel initiatief en is een zeer gewaardeerde collega.
Naast dit alles heeft ze recentelijk haar horizon ver
breed door lid te worden van de OC. We willen Betty
hartelijk bedanken voor haar grote inzet.’ Suzanne
van den Heuvel, teamleider pedagogische zorg, en Marjo
van der Doelen, verpleegkundig manager
Marjolein Wintjes
Edith is een zeer gewaardeerd medewerker van de
afdeling Revalidatie. Als hoofd van de sectie Ergo
therapie is zij constant bezig om de combinatie van
de drie academische kerntaken vorm te geven en
haar medewerkers hierin te stimuleren. Ze is een
gedreven en kundig onderzoekster, is succesvol in
het begeleiden van stagiaires op verschillende
niveaus, en is zeer betrokken bij het Radboudumc
thema “Patiënt als partner”. Edith is voor ons de
belichaming van een academisch paramedicus en
hiermee een voorbeeld voor velen.
Namens de gehele afdeling feliciteren wij Edith van
harte met haar 25 jarig jubileum!’ Sander Geurts ,
afdelingshoofd Revalidatie en Joost Wagener, bedrijfs
leider Revalidatie
Specialistisch mammografie laborant
‘In 1990 is Monique gaan werken voor het Landelijk
Referentiecentrum voor Bevolkingsonderzoek
(LRCB). Dankzij de grote expertise en tomeloze inzet
van Monique en haar collega’s in het opleiden van
de laboranten is de landelijk gecoördineerde scree
ning op borstkanker een succes geworden.
De laatste jaren werkt Monique op de afdeling
Radiologie & Nucleaire Geneeskunde als specialis
tisch mammografie laborant. Ze is een gezellige col
lega en haar enorme kennis, inzet en betrokkenheid
worden zeer gewaardeerd.' Denise Janssen, teamleider
Radiologie & Nucleaire geneeskunde
‘25 jaar geleden begon Marjolein aan haar opleiding
tot verpleegkundige bij het Radboud. Na de geboorte
van haar kinderen koos zij bewust voor een carrière
op de Chirurgische Dagbehandeling . Haar analytisch
vermogen en reflectie zijn opmerkelijk. Alle tijd voor
haar patiënten en collega’s . Wij hopen nog vele
jaren van haar warmte en betrokkenheid te mogen
genieten.’ Myriam Berben- Egelmeers, operationeel
manager Chirurgische Dagbehandeling.
Radiodiagnostisch laborant
‘Na meer dan 40 jaar gewerkt te hebben op de afde
ling Radiologie, gaat Yvonne Nierkens met pensioen.
Ze begon als leerling laborante in 1970. Wij kennen
haar als een zeer betrokken, flexibele en positieve
collega. We willen Yvonne bedanken voor haar inzet
in de afgelopen 40 jaar. Zij was een erg gewaar
deerde collega en wij wensen haar veel geluk en
gezondheid toe in de toekomst.’ Kevin Powell, teamleider MR afdeling Radiologie & Nucleaire geneeskunde
Willy Eickelmann-Bos
Verpleegkundige
Monique Derks
Yvonne Nierkens
40 jaar in dienst
Hans Persijn
Verpleegkundige polikliniek Uurologie
SEH secretaresse
‘Na 35 jaar is Willy in januari met pensioen gegaan.
Will was een van de bekende gezichten aan de balie
van de Spoedeisende Hulp. Wij willen haar graag
bedanken voor haar jarenlange inzet en hopen dat ze
nog lang mag genieten van haar vrije tijd.’ Miranda
van Tits, hoofd secretariaat Spoedeisende Hulp
‘Op 16 maart viert Hans Persijn zijn 40 jarig jubileum.
Namens de afdeling Urologie, hartelijk gefeliciteerd!’
Suzanne Teunissen, tactisch manager Urologie
Thijs Merkx
Hoogleraar MKA en Orale Geneeskunde
Willem Roudijk
Marc Swinkels
Klinisch fysisch medewerker
‘Marc heeft eerst bij het Landelijk Referentiecentrum
voor Borstkanker gewerkt aan de opzet en kwaliteits
controle van analoge en digitale mammografie voor
de borstkankerscreening in Nederland. Sinds 2006
werkt hij bij Radiotherapie. Als klinisch fysisch mede
werker zorgt hij, met behulp van dosis-meetsystemen,
voor de kwaliteitsborging en afstelling van de
bestralingsapparatuur. Marc is een zeer prettige
collega op wiens werk je volledig kunt vertrouwen!’
Henk Huizenga, hoofd Klinisch fysica, Radiotherapie
‘Thijs Merkx is een enthousiaste hoogleraar met
daarnaast een brede maatschappelijke en organisa
torische interesse. Mede dankzij zijn inzet is de
Hoofd-Halsketen uitgegroeid tot een sterk gremium
waar men binnen het huis niet omheen kan.
Hij is tevens opleider oncologie, voorzitter van de
Nederlandse Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren
(NWHHT) en opleidingsdirecteur van PAO Heyendael.
Daarnaast is hij als external examiner van de
Muhimbili University of Health and Allied Sciences
jaarlijks in Dar es Salaam te vinden, met als doel de
kaakchirurgie in Tanzania kwalitatief te verbeteren
en bereikbaar te maken voor een groter deel van
de bevolking.’ Stefaan Bergé , afdelingshoofd MKA
Chirurgie
Adviseur patiëntenzorg IC
‘Als (hoofd)verpleegkundige, als bouwspecialist,
als kwaliteitsman, als gesprekspartner voor ex-IC
patiënten, als collega: altijd en overal kenmerkt zijn
aanwezigheid zich door betrokkenheid en aandacht.
Willem draagt daarmee al vele jaren uit wat het
Radboudumc nog niet zo lang geleden tot een van
haar speerpunten heeft gemaakt: de patiënt op de
eerste plaats. De afdeling IC is hem daar zeer erken
telijk voor en feliciteert hem van harte met dit
mooie jubileum.’ Anne-Miek Broods, bedrijfsleider &
Hans van der Hoeven, afdelingshoofd
‘Ik kon gewoon niet wachten tot ik 17 jaar en 7 maanden was, om met de
verpleegkundige opleiding in het Sint Radboudziekenhuis te beginnen. Toen
het sollicitatiegesprek eindelijk daar was, schrok ik enorm. Zuster Ignace
vroeg me de hemd van het lijf over mijn geloof.’
‘Ik ben namelijk remonstrant, waarbij iedereen
vrij is het geloof op zijn eigen manier te bele
ven. Ze twijfelde of ik katholieke patiënten wel
voldoende in hun geloof kon steunen. “Respect
voor elkaar komt toch in elk geloof terug”, was
mijn antwoord. Ik werd aangenomen en ging
een paar maanden later, net zoals andere leer
lingen in die tijd, twee/drie keer per week om
zes uur ’s avonds met de pastor de afdeling
over om mensen de communie te brengen.
In het tweede jaar van de opleiding werkte ik
op de oncologische kinderafdeling. In de nacht
dienst stond je daar als leerling alleen op een
gang met veertien kinderen, en een achter
wacht bij geval van nood. In die tijd overleed
80 procent van de kinderen met kanker, nu is
de genezingskans gelukkig fors gestegen. Op
die afdeling lag de tienjarige Monique, afkom
stig uit een streng gelovig protestants gezin.
Ze had acute leukemie. Om haar op te vrolijken
had ik mijn zangboekje van de zondagsschool
meegenomen, waar ik als kind altijd met
plezier naartoe ging. Ze kende de liedjes,
zoals “Kinderen van één vader”. Het samen
zingen schiep een band. Als ik er was, wilde
ze alleen maar door mij verpleegd worden.
Op een dag was haar bed leeg. Ze was over
leden. Al haar spullen waren weg, inclusief
mijn zangboekje van de zondagsschool. Maan
den later kreeg ik het boekje met een brief
thuisgestuurd. De ouders bedankten me, dat ik
in de laatste levensfase zoveel betekend had
voor hun dochter door het zingen van de lied
jes van de zondagschool.
Datzelfde boekje heb ik nu weer uit de kast
gehaald. Mijn demente moeder van negentig
heeft een slecht kortetermijngeheugen. Maar
de liedjes ‘Kinderen van één vader, reikt elkaar
de hand’ zingt ze uit volle borst mee.’
Jannie Meussen
iStock.
COLOFON
Radbode is het personeelsblad van het Radboudumc en verschijnt 9 keer in 2015
Meer mooie woorden lezen? Ga dan
naar intranet voor uitgebreidere loftuitingen.
(Kijk onder Nieuws bij Jubileum en Afscheid.)
Redactie Jannie Meussen, Gijs Munnichs, Marjan Wassenaar, Michiel ter Laan (hoofdredacteur).
Contentcommissie Miranda Bennink, Mirjam van Dijk-Jager, Gerben Ferwerda, Miranda Heijser, Marja Jillissen,
Bart Kiemeney, Lotje de Laat, Annie Moedt, Angela van Remortele, René Bindels, Marloes de Vink en Jessica Vogel
Aan dit nummer werkten mee Rob Gieling, Jos Kole, Paul Lagro, Pieter Lomans, Michiel Moormann, Eric Scholten en
John Wijbenga Contact [email protected] of (024) 818 66 82 Correspondentie vragen over bezorging via
[email protected]. Concept en realisatie: ZB Communicatie & Media i.s.m. Martijn Ubink en Modderkolk
Grafische Projecten Advertenties Bureau van Vliet, (023) 571 47 45 of [email protected].
Oplage 12.000 exemplaren. De volgende Radbode verschijnt op 10 april 2015.
23
24
personeelsblad radboudumc
ACHTEROP
Marjan Wassenaar
In deze rubriek stapt een medewerker achterop de
fiets bij een collega. Uit nieuwsgierigheid, want op
de werkvloer komen ze elkaar niet tegen.
Maud
Dit keer springt Sandra Akkers,
secretaris van de Kinderadviesraad
(KAR), achterop bij Maud Radstake,
ambtelijk secretaris van de Patiënten
adviesraad (PAR).
Sandra: ‘Een patiëntenadviesraad is heel nor
maal, een kinderadviesraad niet. Waarschijnlijk
zijn wij daarmee het eerste ziekenhuis in Europa.
Hebben jullie bij de start van de PAR gedacht
aan de belangen van kinderen?’ Maud: ‘Daar
hebben we zeker rekening mee gehouden.
Sommige leden hebben kinderen die hier patiënt
zijn. Overigens is de PAR nog best jong. Lange
tijd hadden de umc’s alleen een gezamenlijke
cliëntenraad. Sinds eind 2012 hebben we hier in
huis onze eigen patiëntenadviesraad, passend bij
het motto “de patiënt als partner”.’
Sandra: ‘Als Kinderadviesraad willen we vooral
weten hoe kinderen het ziekenhuis ervaren. De
kinderen interviewen daarom leeftijdgenootjes
op bijvoorbeeld de dagbehandeling. Zorgverle
ners werken aan de beste zorg, wij aan betere
ervaringen van kinderen met de zorg. Hoe zit dat
bij de PAR?’
Maud: ‘De PAR is sinds september 2014 officieel
cliëntenraad. De raad adviseert de Raad van
Bestuur gevraagd en ongevraagd over bijvoor
beeld de begroting en de kwaliteit van zorg,
altijd vanuit het perspectief van patiënten. En ze
stimuleren afdelingen om hun eigen patiënten te
betrekken bij verbeteringen’
Sandra: ‘Onze rol ligt in het vertegenwoordigen
van de belangen van patiënten, kinderen en vol
wassenen. Waar kunnen we elkaar versterken?’
Maud: ‘Laten we vooral de krachten bundelen.
Als de KAR een plan voorstelt aan de Raad van
Bestuur, bijvoorbeeld voor een dierenontmoe
tingsplaats voor kinderen die hun huisdier even
willen knuffelen, kan de Raad van Bestuur de
PAR daarover om advies vragen. Dan is het goed
om daar al met elkaar over gesproken te hebben.
En houd vooral het enthousiasme vast om vanuit
patiënten nieuwe initiatieven te ontwikkelen!’
Wil jij ook bij een collega achterop?
Laat het weten via [email protected]
Sandra
Paul Lagro