het artikel in Stedebouw & architectuur

bouw & zorg
Auteur:
Auteur:Hilde van Xanten
Het levensloopbestendig- en duurzaam maken van de woningvoorraad
Door de hervormingen in de langdurige zorg moeten de komende
tijd nogal wat verzorgingshuizen hun deuren sluiten. En dus ligt er
nog meer druk op senioren om hun woonzorgzaken goed te regelen. Dit doen zij in toenemende mate samen in burgerinitiatieven,
waardoor zich een nieuw samenspel ontwikkelt tussen burgers,
gemeenten, ondernemers en maatschappelijke organisaties.
Hilde van Xanten is werkzaam
bijschrift
bij Movisie,
landelijk kennisinstituut
deze
adviesbureau
foto
bijen
bij de aanpak van
sociale vraagstukken.
Kennis- en experimentenprogramma Langer Thuis
Zo lang mogelijk prettig en zelfstandig wonen, ook als je langdurige zorg nodig hebt. Dat is het
uitgangspunt van Langer Thuis,
een programma dat in de periode
2013-2015 kennis ontwikkelt om
het wonen en de ondersteuning
Langer thuis wonen:
burgerinitiatieven in opmars
van ouderen thuis te verbeteren.
Movisie richt zich speciaal op het
Sluiting verzorgingshuizen
samenspel van nieuwe markts-
Komende jaren sluit vanwege
pelers – burgerinitiatieven en parti-
extramuralisering van zorg een
culiere sociaal ondernemers – met
de gemeente en maatschappelijke
organisaties (zoals woningcorporaties). Hoe creëren zij de ruimte
voor het ontwikkelen van een
betaalbaar en passend aanbod
H
deel van de verzorgingshuizen.
et aantal zorgcoöperaties en andere bur-
Austerlitz Zorgt is een voorbeeld van een groei-
Daardoor vallen voor oudere bewo-
gerinitiatieven in wonen, welzijn en zorg
end burgerinitiatief in gemeente Zeist. Bewoners
ners in de wijk en in omliggende
nam afgelopen jaar flink toe. Ging het in
zetten verschillende werkgroepen op met uiteen-
aanleunwoningen belangrijke
2013 nog om ongeveer dertig initiatie-
lopende taken: Austerlitz Eet, Austerlitz Rijdt,
voorzieningen weg. Denk aan
Austerlitz Klust en Austerlitz Beweegt. De coöpe-
maaltijdvoorziening, dagactivitei-
ratie wil nu in het dorp beschermd wonen-units
ten, ontmoeting en 24-uurs zorg.
Wat gebeurt er zoal in de burgerinitiatieven en
en seniorenwoningen realiseren. Enthousiaste
Wie gaan die weggevallen functies
waar lopen ze tegenaan? Ik licht een paar voor-
kartrekkers met een stevig lokaal netwerk zijn
opvangen? Wat is de rol van de
beelden uit.
daarbij van groot belang.
gemeente? Wat pakken bewoners
ven, in 2014 waren dat er ruim honderd.
voor langdurige zorgvragers?
zelf op? Wat betekent het voor
26
Van diensten naar woonzorgvormen
’t Zorghuus
woningcorporaties die de aan-
Burgerinitiatieven ontstaan vaak als reactie op
Ook in het Limburgse dorp Ysselsteyn, gemeente
leunwoningen blijven beheren
bestaand aanbod, wanneer dat niet aansluit op
Venray, initieerden bewoners de nieuwbouw
als bijvoorbeeld het brandmeld-
de behoeften van bewoners. Bijvoorbeeld omdat
van zorgwoningen. Het dorp is in 1921 in de
systeem en de personenalarmering
het plaatselijke openbaar vervoer minder rijdt
Peel gesticht en ligt relatief geïsoleerd: op zeven
of omdat er geen mogelijkheden meer zijn voor
kilometer van de stad. Samenwerken en samen
dagopvang. Een groep betrokken bewoners zet
bouwen zit de bewoners dan ook ‘in de genen’,
zich in om hier iets aan te doen. Meestal begint
zoals ze zelf zeggen. Bij gebrek aan een pas-
het met diensten als vervoer, klussen in huis,
sende woonzorgaccommodatie voor mensen met
Ook zijn oplossingen geïnventari-
maaltijden of een ontmoetingsplek. Deze
dementie of een verstandelijke beperking klopten
seerd die er voor kunnen zorgen
diensten breiden uit naar intensievere zorg.
wijkverpleegkundigen aan bij de Dorpsraad: hoe
dat mensen zo lang mogelijk in
Sommige burgerinitiatieven bieden geleidelijk
zorgen we ervoor dat deze mensen in het dorp
hun (aanleun)woning kunnen
zorgcoördinatie, persoonlijke verzorging/verple-
kunnen blijven als ze niet (meer) zelfstandig kun-
blijven wonen. In maart 2015
ging en dagopvang, soms ook zorgwoningen.
nen wonen?
verschijnt het rapport.
stedebouw & architectuur | nr. 1 | februari 2015
niet meer via het verzorgingshuis
Informatie
lopen? Movisie heeft situaties in
kaart gebracht van locaties waar
Tekst
het verzorgingshuis dicht is of gaat.
27
bouw & zorg
‘Samenwerken en
samen bouwen zit
de bewoners dan
ook ‘in de genen’,
zoals ze zelf
zeggen.’
Vrijwillige professionals uit het dorp, van huisarts
Hoe kijk je naar de burger? Wat betekent dat
tot bouwondernemer, vormden samen een werk-
voor ieders vakgebied? Hoe zou je zelf als burger
groep. Zij smeedden plannen voor het bouwen
bejegend willen worden?” Zo brachten ze in
van een kleinschalige woonzorgvoorziening.
Venray de gemeente en burgerinitiatieven dichter
Ze zochten een locatie, zetten een lobby op en
bij elkaar.
benaderden de gemeente. De gemeente Venray
had niet eerder te maken gehad met zo’n groot
burgerinitiatief. In dit proces moest de gemeente
de bakens verzetten en leren de regie uit handen
te geven. Dat lukte. De samenwerking met de
woningcorporatie strandde echter. Dit dorp is te
klein voor een dergelijke investering, meende de
corporatie. En dus bouwde het dorp de voorziening ‘zelf’. Een lokale aannemer trad op als
projectontwikkelaar en verhuurder. Het dorp
haalde onder de eigen bevolking € 400.000 op.
Ook werden lokale en provinciale fondsen
geworven. In het voorjaar van 2012 werd de
voormalige Rabobank aan het Dorpsplein
gesloopt en er kwam nieuwbouw. In maart 2013
werd ’t Zorghuus geopend. Er wonen mensen
met dementie en mensen met een verstandelijke
beperking. Het ontwerp van dit bijzondere project is gemaakt door Van den Pauwert Architecten
BNA in Eindhoven.
Nieuw samenspel
Hoewel de gemeente Venray moest wennen aan
het idee, kon zij uiteindelijk meegaan. Zo vertelde
een beleidsmedewerker van de gemeente: “We
hebben samen met een aantal actieve burgers
werkconferenties op het stadhuis georganiseerd
en workshops gehouden voor ons management
en de afdelingen. We legden allerlei vragen voor.
Wat zien wij veranderen in de buitenwereld?
stedebouw & architectuur | nr. 1 | februari 2015
29

Download Report