07.0 Uitvoeringsprogramma

Bestuursvoorstel
Onderwerp: Uitvoeringsprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa
Nummer: Bestuursstukken\1785
DB: Ja
2-2-2015
BPP: Ja
18-2-2015
Opsteller:
Marian van Dongen, 0598693276
Schoon Water
FAZ: Nee
VVSW: Ja
18-2-2015
Opdrachtgever:
Jelmer Kooistra
Agendapunt: 7
AB: Ja
11-3-2015
Portefeuillehouder:
Helmer van der Wal
Ondersteuning van de afdeling:
 Technisch  Juridisch  Financieel  Staf  Communicatie
Externe betrokkenen:
Provincie Drenthe en
waterbedrijf Groningen
Reden:
Waterbedrijf Groningen neemt water in uit de Drentsche Aa voor
drinkwater bereiding. Provincie Drenthe heeft regie gevoerd over tot
standkoming Gebiedsdossier en Uitvoeringsprogramma.
Samenvatting:
Het water van de Drentsche Aa wordt gebruikt voor de bereiding van drinkwater door Waterbedrijf
Groningen.
Voor de oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa zijn wij als waterbeheerder verantwoordelijk voor een
goede waterkwaliteit. In het Gebiedsdossier Drentsche Aa, vastgesteld door het dagelijks bestuur in
september 2013, zijn de risico's in kaart gebracht.
Bij het innamepunt vinden nog steeds overschrijdingen plaats van de drinkwaternorm met
gewasbeschermingsmiddelen. Om te zorgen dat deze overschrijdingen tot een minimum worden
beperkt, is een Uitvoeringsprogramma met maatregelen opgesteld. De voorgestelde maatregelen
komen in dit voorstel aan bod.
Financiering van de maatregelen vindt door de drie genoemde partijen plaats. Voor onze bijdrage
gaan we uit van de gelden die zijn vastgesteld in het KRW maatregelen programma.
Duurzaamheidsparagraaf: Ja
AB Voorstel:
Instemmen met:
- Het Uitvoeringsprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa;
- Een krediet van € 300.000,- beschikbaar stellen voor het uitvoeren van de maatregelen zoals
benoemd in het uitvoeringsprogramma.
Bijlagen: Ja
 Uitvoeringsprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa.
1
Bestuursvoorstel
Ter inzage (bestuursnet): Ja
Onderwerp(en):
 Gebiedsdossier Drentsche Aa.
Besluit/opmerkingen bestuur:
Paraaf secretaris-directeur:
2
Bestuursvoorstel
Aanleiding
Uit de Drentse Aa wordt oppervlaktewater onttrokken ten behoeve van de drinkwaterbereiding. Het
Waterbedrijf Groningen voert een voorzuivering van het Drentse Aa water uit voordat er drinkwater uit
bereid wordt. De KRW stelt dat water dat gebruikt wordt voor drinkwater met de toegepaste
zuiveringsstappen moet voldoen aan de drinkwaterrichtlijn (98/83/EG). Daarnaast dienen
waterlichamen beschermd te worden om achteruitgang van de kwaliteit te voorkomen en om het
niveau van zuivering dat voor de productie van drinkwater is vereist te verlagen. De KRW eist een
specifieke bescherming van oppervlaktewaterlichamen waaruit water wordt onttrokken ten behoeve
van bereiding van water dat bestemd is voor menselijke consumptie. Richtwaarden voor de
1
kwaliteitsnormen en verantwoordelijkheden zijn vastgesteld in het BKMW (Besluit Kwaliteitseisen en
Monitoring water, 2009). In het bestuursvoorstel “Maatregelen KRW en overige nieuwe
ontwikkelingen” van 19 maart 2014 is aangegeven dat de maatregelen voor het KRW gebiedsdossier
drinkwaterwinning via een afzonderlijk bestuursvoorstel aan het algemeen bestuur zal worden
voorgelegd.
Voorgeschiedenis/eerdere besluitvorming/beheerplan
In 2013 is conform Europese verplichtingen het Gebiedsdossier opgesteld. Dit is een feitendocument
waarin de risico’s en belastingen van het oppervlaktewater in beeld zijn gebracht. Het vormt de basis
voor het formuleren en implementeren van maatregelen die zijn opgenomen in het
Uitvoeringsprogramma (UP)(zie bijlage). Het algemeen bestuur heeft het Gebiedsdossier september
2013 voor kennisgeving aangenomen. In het algemeen bestuur 19 maart 2014 is het bestuursvoorstel
“Maatregelen KRW en overige nieuwe ontwikkelingen” besproken.
Huidige situatie/analyse van het probleem
In het gebiedsdossier zijn de aanwezige verontreinigingen geanalyseerd en vertaald naar risico’s voor
de drinkwaterwinning.
Binnen het watersysteem van de Drentsche Aa hangt het bodemgebruik en de grond- en
oppervlaktewaterkwaliteit nauw met elkaar samen. Het soort bodemgebruik en de invulling daarvan
heeft daardoor direct gevolgen voor de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater. Uit nadere analyse
van Alterra Wageningen UR komt naar voren dat de bron van gewasbeschermingsmiddelen en
onkruidbestrijdingsmiddelen (verder aangeduid als GBM) zowel in het stedelijk gebied als in gebieden
met landbouwactiviteiten ligt. Naast drift blijkt uit- en afspoeling van GBM een belangrijke route te zijn
waarlangs GBM in het oppervlaktewater terecht komt. De gehalten die gemeten worden bij het
1
innamepunt overschrijden de daaraan gestelde drinkwaternormen in het BKMW voor waterinlaat ten
behoeve van drinkwaterproductie (zie figuur 1). Deze overschrijdingen zijn ook van invloed op het
halen van onze biologische doelen.
1
Vertaling van de Kaderrichtlijn water, met diverse daarmee samenhangende richtlijnen, op nationaal
niveau. De Kaderrichtlijn water heeft een vertaling gekregen in de Waterwet. De BKMW is op de
Waterwet gebaseerd.
3
Bestuursvoorstel
Figuur 1. Overzicht aantal individuele normoverschrijdingen GBM bij inlaatwerk in De Punt (individuele
norm per middel – 0,10 μg/l en de som norm van 0,50 μg/l).
Doel
Waterschap Hunze en Aa’s, Provincie Drenthe en Waterbedrijf Groningen (de 3 waterpartijen) willen
het concentratieniveau van GBM in het oppervlaktewater verlagen in hun streven naar zo duurzaam
mogelijke bronnen voor haar drinkwater. Conform het Europese en Nationale beleid wordt gestreefd
de zuiveringsinspanningen bij de productie van drinkwater te verminderen. Het Uitvoeringsprogramma
bevat maatregelen die worden genomen om de risico’s voor de oppervlaktewaterwinning weg te
nemen of te beperken. Hiermee wordt invulling gegeven aan de doelstellingen van de KRW en de
doelstellingen van de deelnemende partijen voor deze drinkwaterwinning. Op basis van monitoring en
tussentijdse evaluatie stellen we vast in hoeverre de doelstellingen gehaald worden.
Het uiteindelijke doel is:
- 50% minder overschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen en biociden in 2018 ten
opzichte van beginsituatie in 2012 (Gebiedsdossier oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa,
2013) bij het innamepunt. Concreet betekent dit maximaal 7 individuele overschrijdingen en
maximaal 2 som overschrijdingen.
- 95% minder overschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen en biociden in 2023 ten
opzichte van beginsituatie in 2012 (Gebiedsdossier oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa,
2013) bij het innamepunt. Concreet betekent dit maximaal 1 individuele overschrijding en
geen som overschrijdingen.
e
Hiermee sluiten we aan bij de landelijke doelen opgenomen in de 2 Nota Duurzaam
Gewasbescherming (nota Gezonde groei, Gezonde Oogst).
4
Bestuursvoorstel
Uitvoeringsprogramma
In het Uitvoeringsprogramma is een combinatie van middelen toegepast. Enerzijds het concreet
uitvoeren van maatregelen en anderzijds het inzetten op voorlichting, bewustwording en verandering.
Hierbij richten we ons op verschillende doelgroepen: gemeenten, bedrijven, particulieren, jeugd en
landbouw.
Afspraken over de uitvoering van de maatregelen zijn gemaakt langs de lijn van de wettelijke taken.
Echter, bij de uitvoering van de projecten worden de verschillende doelgroepen aangesproken vanuit
de rol die ze hebben ten aanzien van de oppervlaktewaterkwaliteit. Particulieren, bedrijven en
agrariërs hebben geen wettelijke taak ten aanzien van de bescherming van de
oppervlaktewaterkwaliteit, maar vormen wel een belangrijke doelgroep bij maatregelen.
In onderstaand tabel 1 is een overzicht te zien van alle maatregelen en wie waarvoor
eindverantwoordelijke is. In het Uitvoeringsprogramma is een nadere omschrijving te vinden van de
maatregelen.
Voor wat betreft de rol van LTO bij maatregel 11 en 13 zijn we nog in onderhandeling. We gaan ervan
uit dat LTO Noord akkoord gaat en deze beide maatregelen als DAW projecten op gaan pakken.
Tabel 1. Overzicht van het maatregelenprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa
Waterschap
Waterbedrijf Provincie
Hunze en Aa’s Groningen Drenthe
Uitvoeringsmaatregelen
1
1a
1b
1c
1d
1e
2
3
4
5
6a
6b
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Inzetten op voorlichting, bewustwording en verandering: opstellen PVA communicatie E
Website oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa
Film wat doet een druppel
Zichtbaarheid in het gebied vergroten
Communicatie alterra onderzoek "Gewasbeschermingsmiddelen in de Drentsche Aa" E
Communicatie van wetswijzigingen
Voorlichting over alternatieven voor chemische bestrijdingsmiddelen
E
Spuitvrije zone meenemen bij gemeentelijke ruimtelijke plannen
Alle gemeenten vrij van chemisch onkruidbeheer obv nieuwe wetgeving
Aanpak riolering vindt plaats binnen samenwerking waterketen
E
Bewustwording particulieren:projectplan milieufederaties uitvoeren
Bewustwording jeugd: voorlichting in het (basis)onderwijs
Actieve uitwisseling van kennis en innovatie tussen bedrijven binnen Drentsche Aa
Binnen 2 jaar implementeren van duurzaam terreinbeheer obv nieuwe wetgeving
Voorlichting en bewustwording provinciale omgevings verordening Drentsche Aa
Akkerranden op meest effectieve plaatsen langs watervoerende sloten
E
Maatregelen verminderen afspoeling en uitspoeling
M
Duurzame maïsteelt bevorderen: 5 satelietbedrijven in Drentsche Aa
M
Erfafspoeling op de kaart: uitvoeren erfemissiescans
M
Duurzame lelieteelt bevorderen
M
Inzamelen niet meer toegestane middelen op een logisch moment
M
Actualisering van de spuitvrije zone binnen 2 jaar
M
Actualiseren van de vul- en spoelplaatsen in het Drentsche Aa gebied
M
Coordinatie van handhaving waterschap en provincie en waterbedrijven
E
Projectmonitoring effectiviteit maatregelen
E
Actualiseren gebiedsdossier in 2018
E
M
M
E
Provincie
Groningen
Gem eenten LTO
ANV Drenthe
M
M
M
M
M
E
M
E
M
M
M
M
M
M
M
M
M
M
E
E
E
R
M
R
R
R
M
M
M
E
E
E
E
E
E
E
E
E
M
M
M
M
E
M
E
E
M
M
M
M
M
M = verlenen medewerking
R = valt onder reguliere taken, geen extra kosten
E = Eindverantwoordelijke
Naast de maatregelen die zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma zijn er ook landelijke
ontwikkelingen die bijdragen aan het behalen van de gestelde doelen. Vanuit het Rijk worden per
november 2015 beperkingen opgelegd aan het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op
verhardingen. Zowel particulieren als professionele gebruikers mogen vanaf dan geen chemische
bestrijdingsmiddelen meer toepassen (zie kader).
5
Bestuursvoorstel
Risico’s en kansen
De voordelen van dit Uitvoeringsprogramma zijn dat er door een groot aantal partijen gezamenlijke
verantwoordelijkheid wordt genomen voor de verbetering van de kwaliteit van het water dat voor de
drinkwaterproductie wordt gebruikt. Hiermee kunnen we diverse partijen ook aan de afspraken
houden. Dit is van belang omdat een verbetering van de waterkwaliteit alleen te verwachten is door de
inspanning van velen.
Een risico is dat niet met absolute zekerheid gegarandeerd kan worden dat met de voorgenomen
maatregelen de landelijke doelstelling van 50% reductie in 2018 en 95% reductie in 2023 gehaald
gaat worden. Hierbij speelt ook de intensiteit van het monitoringsprogramma een rol. Door het
monitoringsprogramma te optimaliseren en een vinger aan de pols te houden, proberen we de kans
op doelbereik te vergroten.
Duurzaamheidsaspecten
Geen spijtmaatregel
Doordat de maatregelen vooral gericht zijn om het vergroten van bewustwording en aanpak van de
vervuiling bij de bron, krijgen we geen spijt van de voorgestelde maatregelen.
Niet afwentelen tijd/ruimte/anderen
Dit Uitvoeringsprogramma is juist bedoeld om afwenteling te voorkomen doordat de maatregelen
vooral gericht zijn op aanpak van de vervuiling bij de bron.
6
Bestuursvoorstel
Afstemming op gebruiksfuncties
Dit Uitvoeringsprogramma is geheel bedoeld voor afstemming van de waterkwaliteit op de
gebruiksfunctie drinkwater.
Extern betrokkenen/extern overleg
We hebben met drie partijen, provincie Drenthe, waterbedrijf Groningen en waterschap, twee
gebiedsbijeenkomsten georganiseerd in 2014 om samen met de stakeholders in het Drentsche Aa
gebied tot gedragen maatregelen te komen. Hierin zijn de resultaten van het onderzoek besproken dat
door Alterra Wageningen UR is uitgevoerd om de bronnen en routes waarlangs GBM in de beek
terecht komen nader te analyseren (het eindrapport is begin 2015 beschikbaar).
Het Uitvoeringsprogramma (UP) is onder regie van de provincie opgesteld. Voor de uitvoering van het
UP voert het waterschap de regie en verlenen waterbedrijf Groningen en provincie Drenthe hun
medewerking en een financiële bijdrage voor het realiseren van de maatregelen.
De belanghebbende stakeholders in het gebied als LTO, Agrarisch Natuur Vereniging (ANV) Drenthe
en de gemeenten, ondertekenen de intentieverklaring en geven daarmee aan mee te willen werken
aan het realiseren van de maatregelen. Bij het tot stand komen van het maatregelen programma is
regelmatig bilateraal overleg geweest met de belangrijkste stakeholders zodat een gedragen
programma de uitkomst is.
Financiën
Voor het uitvoeren van de maatregelen is een bedrag opgenomen in het beheerprogramma 20162021 onder de noemer “Aanpak gewasbeschermingsmiddelen gebiedsdossier drinkwaterwinning”.
Voor het uitvoeren van het UP is € 600.000,- geraamd voor de te nemen (investerings)maatregelen.
Hiervan komt € 300.000,- voor onze rekening. De kosten voor monitoring bedragen € 300.000,-. Onze
bijdrage hierin bedraagt € 150.000,-.
In de meerjarenbegroting is vanaf 2016 jaarlijks € 25.000,- opgenomen voor monitoring effect
maatregelen. Met deze kosten is al rekening gehouden in de meerjarenbegroting. Voor het uitvoeren
van de maatregelen zoals benoemd in het UP zal € 300.000,- als krediet vrijgegeven moeten worden.
Hiermee kan een aantal specifieke maatregelen (zoals de nrs. 1, 5, 10, 12 en 17) worden
gefinancierd. De overige maatregelen worden via reguliere budgetten bekostigd dan wel met de
bestaande formatie uitgevoerd. In de MJI is voor alle KRW-inrichtingsmaatregelen vanaf 2016 jaarlijks
€ 3,5 miljoen (niet gespecificeerd) als investeringsuitgaaf geraamd. Voor de overige maatregelen was
nog geen raming in de MJI opgenomen. Bij de meerjarenraming 2016 – 2019 zal de totale
investeringsraming nader worden uitgewerkt.
Communicatie
Omdat drinkwaterwinning uit oppervlaktewater vrij uniek is in Nederland (naast de winning uit de grote
rivieren) steken we meer dan gemiddeld in op de communicatie rondom de ondertekening van het
uitvoeringsprogramma op 16 maart a.s. Dit gebeurt in overleg met de portefeuillehouder.
7
Bestuursvoorstel
Uitvoering/tijdspad
Het Uitvoeringsprogramma wordt op 16 maart 2015 ondertekend door portefeuillehouder Helmer van
der Wal als vertegenwoordiger van het dagelijks bestuur van het waterschap, en gedeputeerde Henk
van de Boer van de provincie Drenthe namens GS en de directeur van het waterbedrijf Groningen
mevrouw Riksta Zwart. Daarnaast ondertekenen de zes betrokken gemeenten in het Drentsche Aa
gebied. Teven zijn landelijke en regionale belangenbehartigers gevraagd bestuurlijk te ondertekenen
(RWS, VEWIN, IPO, LTO-Noord, Agrarische Natuur Vereniging Drenthe, Prorail, NAM, etc.)
Na ondertekening gaat het programma van start. De uitvoering ervan duurt tot 2021.
Evaluatie
Een tussentijdse evaluatie van de effectiviteit van maatregelen vindt plaats in 2018. We gaan na of de
risico’s benoemd in het Gebiedsdossier verminderd zijn en of de gestelde doelen met de al genomen
en nog te nemen maatregelen worden gehaald in 2023.
Voorstel
Instemmen met:
- Het Uitvoeringsprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa;
- Een krediet van € 300.000,- beschikbaar stellen voor het uitvoeren van de maatregelen zoals
benoemd in het uitvoeringsprogramma.
namens het dagelijks bestuur,
Harm Küpers
secretaris-directeur
Alfred van Hall
dijkgraaf
8

Download Report