Z prof. dr. Gilbert Lemmens ZORG 9 RELATIE- EN GEZINSTHERAPIE IN HET UZ GENT Het gezin als systeem Sinds eind 2014 biedt het UZ Gent relatie- en gezinsraadplegingen aan. Een multidisciplinair team ontrafelt de problematiek en for muleert een behandelplan. Het uitgangspunt: in relaties en gezinnen beïnvloeden mensen elkaar – positief of negatief. H et Centrum voor Relaties en Gezinnen van het UZ Gent biedt ambulante hulpverlening, organiseert een permanente vorming partnerrelatie-, gezinsen systeemtherapie en doet aan wetenschappelijk onderzoek. Het team bestaat onder meer uit kinder- en volwassenpsychiaters, kinder- en volwassen psychologen en partnerrelatieen gezinstherapeuten. We praten over het hulp verleningsaanbod met de coördinator van het Centrum, psychiater prof. dr. Gilbert Lemmens (dienst Psychiatrie, UZ Gent) en met Tom Declercq, praktijkassistent aan de vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg (UGent) en huisarts in Merelbeke. Wie kan voor relatie- en gezins therapie in het UZ Gent terecht? Gilbert Lemmens: ‘Cliënten kunnen rechtstreeks bij ons aankloppen, maar worden soms doorverwezen door de huisarts of een afdeling in het UZ Gent. We zijn er voor partners die aan hun relatie willen werken, voor ouders en kinderen van wie de onderlinge relaties stroef verlopen of die bijvoorbeeld in een nieuw samengesteld gezin leven.’ ‘We zijn er ook voor patiënten met een psychiatrische of somatische aandoening. Die heeft vaak een enorme impact op de relatie met de partner en de verhoudingen in het gezin. Als mensen met zulke problemen in het UZ Gent zijn opgenomen, proberen we daar het gezin bij te betrekken. Ons uitgangspunt is dat klachten of problemen nooit op zichzelf staan. Ze beïnvloeden de interacties tussen de gezinsleden, die de klachten op hun beurt kunnen verbeteren of verslechteren. Daarom bekijken we de relatie of het gezin als een systeem.’ Is dat uitgangspunt herkenbaar voor een huisarts? Tom Declercq: ‘Zeker. Mensen leven in verbondenheid met elkaar. Daar moet je oog voor hebben. Denk maar aan een vader met een zware depressie: die aandoening zet het gezin onder druk, wat dan weer een invloed heeft op de depressie. Zo krijg je een vicieuze cirkel.’ ‘Als huisarts ben je vaak de arts van het hele gezin. Je ziet en hoort veel en je krijgt een goed zicht op de interacties.’ Gilbert Lemmens: ‘Mensen ver geten wel eens dat gezinsleden de belangrijkste zorgverlener blijven voor iemand met psychische of medische problemen. Ouders blijven bijvoorbeeld voor hun psychisch zieke kind zorgen, ook als dat het huis uit is. Je kunt gezinsleden in die zorgende rol ondersteunen.’ Tom Declerq: ‘Als huisarts ben je vaak de arts van het hele gezin. Je ziet en hoort veel en je krijgt een scherp beeld van de interacties. Dat is trouwens een meerwaarde van huisbezoeken: je kunt eventuele problemen detecteren en als hypothese blootleggen.’ Wat doe je daar dan verder mee? Tom Declercq: ‘Als huisarts heb je niet de skills om daarmee aan de slag te gaan. Je bent wél de juiste persoon om mensen in de juiste richting te duwen en hen te motiveren om hulp te zoeken. Veel huisartsen dringen aan op ondersteuning bij vragen rond geestelijke gezondheidszorg. Op de sociale kaart vind je wel hulpverleners en in het ideale geval heb je in je groepspraktijk een eerstelijnspsycholoog. Maar als je de hele gezinscontext wil meenemen, kun je in het Gentse bij weinig systeem therapeuten terecht. Daarom is het Centrum voor Relatie- en Gezins therapie een zeer zinvolle aanvulling van de sociale kaart. Gilbert Lemmens: ‘De vraag naar individuele therapie is nu eenmaal erg groot, zodat partners en gezinnen minder vaak worden betrokken: dat vergt immers veel meer organisatie. Veel t herapeuten werken wel systemisch met individuen.’ Tom Declercq: ‘Voor gezinnen spreekt het ook niet vanzelf dat ze in hun systeem pottenkijkers toelaten. De meeste mensen moeten toch een drempel over. Psychische problemen blijven in de taboesfeer.’ Gilbert Lemmens: ‘Allerlei gevoeligheden spelen mee. Als een depressieve vrouw haar partner mee op therapie wil, voelt die zich misschien onterecht schuldig aan de depressie. Een depressieve moeder voelt zich vaak schuldig omdat ze tekortschiet tegenover haar partner en kinderen. Ze durft het dan niet aan om hen mee op therapie te vragen en hen extra te belasten.’ Hoe pakt het Centrum voor Relaties en Gezinnen de problematiek aan? Gilbert Lemmens: ‘Dat hangt af van de problematiek. Bij partnerrelatietherapie vertrekt alles bij de verwachtingen van de partners: wat willen ze bereiken en welke obstakels staan dat in de weg? Bij gezinnen die met een psychisch of somatisch probleem te maken krijgen, bekijken we de impact op het hele systeem. In welke levensfase zit het gezin, hoe lopen de relaties, wie zijn de steunfiguren?’ ‘Bij een depressie merk je vaak dat de normale communicatie ZORG 11 Huisarts Tom Declercq en prof. dr. Gilbert Lemmens: ‘Het Centrum voor Relatieen Gezinstherapie is in de regio Gent een zeer zinvolle aanvulling van de sociale kaart.’ IDENTIK IT Tom Decle rcq (links) • huisarts in Merelbe ke • praktijk assistent aan de vakgroep Huisartsg eneeskun en Eerste de lijnsgezo ndheidsz (UGent) org verstoord raakt. Sociale contacten verwateren. Het tijdsperspectief versmalt: alleen het hier-en-nu rest nog. Ook het palet van interactie patronen vernauwt. Mensen vermijden sommige onderwerpen, ze ontzien elkaar, zitten gevangen in negatieve vicieuze cirkels.’ Hoe doorbreek je dat? Gilbert Lemmens: ‘Door men- sen ervan bewust te maken dat ze elkaars gedrag veel sterker sturen dan ze beseffen, ook niet- intentioneel. We helpen hen te beseffen dat ingesleten negatieve interacties een negatief gezinsklimaat in stand houden. En we proberen de normale, gezonde, positieve interacties – die vaak wat ondergesneeuwd zijn geraakt – weer te activeren. Waarom zou het gezin van een depressieve man niet samen op reis gaan? Door de herstellende krachten die in het gezin schuilen aan te boren kun je depressiegestuurde interacties terugdringen.’ Tom Declerq: ‘Dat zijn belangrijke inzichten en communicatieve vaardigheden. De basis daarvan hoort eigenlijk thuis in het c urriculum van de voortgezette huisartsenopleiding, vind ik. Dat is nodig om patiënten niet als individu te benaderen, maar in verbondenheid met hun omgeving. Die attitude heb je als huisarts hard nodig.’ Het Centrum is verbonden aan het UZ Gent en heeft een derdelijnsfunctie. Hoe vervult het die? Gilbert Lemmens: ‘Door onder meer gebruik te maken van vernieuwende therapievormen. Groepsgezinstherapie, bijvoorbeeld: het gelijktijdig behandelen van verschillende gezinnen in een groep. Die therapie wordt al langer toegepast bij problemen als bipolaire stoornissen, schizofrenie of eetstoornissen. Wij passen ze ook toe bij ernstige depressie. Dat werkt: door elkaar te observeren leren gezinnen van elkaar. Ze beseffen dat ze niet alleen op de wereld zijn. Dat werkt destigmatiserend. Gezinnen leren elkaar te ondersteunen.’ Doet het Centrum ook wetenschappelijk onderzoek? Gilbert Lemmens: ‘Zeker. We brengen bijvoorbeeld de psychosociale kenmerken in kaart van allerlei psychische problemen: we onderzoeken op welke manier relaties aandoeningen zoals ADHD of eetstoornissen beïnvloeden, al dan niet intentioneel. We bestuderen hechtingsproblemen, om preciezer te weten welke gezinsrelaties we moeten aanpakken. Maar we onderzoeken bijvoorbeeld ook broer-zusrelaties in reguliere en nieuw samengestelde gezinnen.’ Centrum voor Relaties en Gezinnen Dienst Psychiatrie, UZ Gent De Pintelaan 185 9000 Gent Contact: 09 332 43 94 of 95
© Copyright 2024 ExpyDoc
