De waakhond snakt naar zuurstof Vergadering van de deelraad Feijenoord in Rotterdam. Raadsleden zijn bezorgd over de de lokale journalistiek. Moeten zij die financieel steunen? foto anp Wordt het tijd dat de overheid zich het lot van de kwakkelende lokale pers gaat aantrekken? KRISTEL VAN TEEFFELEN Zeg het woord 'overheidssteun' en de gemiddelde journalist kijkt je vies aan. Gemeenteraadsleden en wethouders trouwens ook. Overheden moeten zich vooral niet bemoeien met de journalistiek. Laat staan dat ze financiële steun bieden, dat zou de onafhankelijkheid weleens kunnen aantasten. Maar is dat zo? Waarom zou de gemeente de worstelende lokale krant niet een zetje omhoog mogen geven? De publieke omroep is toch ook al decennialang financieel afhankelijk van de overheid? Sterker: gemeenten zijn sinds 2010 wettelijk verplicht de lokale omroep te ondersteunen. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek presenteerde onlangs een onderzoek waaruit opnieuw blijkt hoe lastig media in de regio het hebben. Met name in gemeenten met minder dan 50.000 inwoners is er amper nieuws te vinden over de lokale politiek. Volgens de onderzoekers moeten niet alleen journalisten zich dat aantrekken. Ook de overheid zou zich aangesproken moeten voelen om de lokale nieuwsvoorziening 'blijvend van zuurstof te voorzien'. Hoe dat geregeld zou kunnen worden, beschrijven Henri © Trouw Beunders, hoogleraar maatschappij, media en cultuur in Rotterdam, en onderzoeksbureau DSP-groep in een tegelijkertijd gepresenteerd onderzoek. Bijvoorbeeld via onafhankelijke, door de gemeenten gesubsidieerde fondsen. Het geld daarvoor zou uit het gemeentelijke communicatiebudget kunnen komen, opperen de onderzoekers. Dat is de laatste jaren over het algemeen toch gegroeid. Ook een optie: het budget dat nu enkel is gereserveerd voor de lokale omroep aanspreken voor ook andere vormen van journalistiek. De onderzoekers concluderen ook dat wethouders en raadsleden over het algemeen veel waarde hechten aan een goed functionerende journalistiek. Het is niet alleen een manier om hun standpunten duidelijk over te brengen op het publiek, de lokale pers wordt zelfs cruciaal genoemd voor een goede democratie. Maar vraag je ze of dat betekent dat de gemeente bijspringt, dan is er vooral ongemak. De journalistiek hoort de overheid kritisch te volgen, hoe kan diezelfde journalistiek dan financieel afhankelijk zijn van de gemeente? Ondergrens Bovendien klinkt door: de gemeente moet al zoveel bezuinigingen. En zó erg is het ook nog niet gesteld met de regiopers. De kritische ondergrens is nog niet bereikt. Zo laat de gemeente Groningen (een kleine 200.000 inwoners) weten niet ontevreden te zijn met het aantal journalisten dat op de perstribune zit tijdens vergaderingen. Er is daarom totaal geen voornemen de portemonnee te trekken. De veel kleinere Utrechtse gemeente Vianen (20.000 inwoners) vindt ook dat het redelijk goed gaat, met twee weekbladen en een regiokatern van een landelijke krant. De gemeente betaalt mee aan de plaatselijke woensdag 04 maart 2015 radiozender, maar is niet van plan dat ondersteuningspakket naar andere media uit te breiden. Ook Deventer, met zo'n 100.000 inwoners een midden-gemeente, zegt nog kritisch gevolgd te worden, met name door de stadsredactie van De Stentor. Van de lokale pers financieel een handje helpen is dus geen sprake. "Je krijgt dan een afhankelijkheidsrelatie", zegt Maarten-Jan Stuurman van de communicatie-afdeling. "Wie betaalt, bepaalt. Natuurlijk kun je goede afspraken maken, maar het gaat om het principe." Een vergelijking met de omroep die wel geld krijgt van de gemeente, gaat volgens Stuurman niet op. De omroep heeft geen winstoogmerk, uitgevers van kranten hebben dat wel. Deze voorbeelden zeggen niet alles over hoe er in gemeenten wordt gedacht over het ondersteunen van de lokale journalistiek. Als iets blijkt uit het laatste onderzoek van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, is het dat de lokale verschillen groot zijn. Ook wat betreft de stand van de media in de regio. Zo vonden de onderzoekers in grote gemeenten gemiddeld vier keer zoveel berichten over lokaal bestuurlijk nieuws dan in kleine gemeenten. Maar de terughoudende houding is volgens Mark den Boer, gemeenteraadslid in het ZuidHollandse Molenwaard en voorzitter van Raadslid.nu, de vereniging van raadsleden, wel tekenend. "Er bestaan bij raadsleden zorgen over de stand van de lokale journalistiek. Die zorgen worden ook wel geuit. Maar vervolgens gaan we telkens weer over tot de orde van de dag. Terwijl het goed zou zijn als raadsleden naast de dagelijkse politiek ook nadenken over fundamentele kwesties als het functioneren van de lokale democratie en de rol van de media daarin." Pagina 15 (1) Ingehuurde tekstschrijver Er zijn wel wat uitzonderingen. Zo besloot de gemeenteraad van Heerenveen onlangs door een gebrek aan journalisten op de perstribune het heft in eigen hand te nemen en iemand in te huren die de raadsvergaderingen op een begrijpelijke manier verslaat. Die stukken worden onder meer aangeboden aan de lokale media die ze gratis mogen overnemen. "Ze is geen onafhankelijke journalist", zegt griffier Ine Jansen. "Ze is een tekstschrijver. Ze is ingehuurd om zo feitelijk, maar ook begrijpelijk mogelijk een verslag te maken van de raadsvergaderingen, zonder een duidelijke kleur of duiding. Ik controleer de tekst. Gemeenteraadsleden die niet tevreden zijn, kunnen ook bij mij terecht met klachten." Het inhuren van de 'tekstschrijver' komt voort uit onvrede over de informatievoorziening voor de burgers. De raadsleden zagen het aantal journalisten op de perstribune de afgelopen jaren afnemen. De tekstschrijver moet ervoor zorgen dat de gebeurtenissen in de vergadering toch bij de burger terecht komen. Heerenveen is niet de eerste gemeente die tot zulke maatregelen overgaat. Ook Renswoude huurde tot twee jaar geleden een journalist in op initiatief van de gemeenteraad, toen het voor raadsleden van groot belang was in het nieuws te komen. "In die periode streed Renswoude voor zelfstandigheid", zegt gemeentesecretaris Jan van Dijk. "Toen de gemeentelijke herindeling niet doorging en er bezuinigd moest worden, zijn we ermee gestopt." persberichten de deur uit, het effect is niet hetzelfde. Kritisch Toch ziet ook Van Dijk de ingehuurde journalist niet als vervanging van een kritische lokale pers. Mark den Boer is het daarmee eens. Hij onderscheidt informatievoorziening en de waakhondfunctie. "De informatievoorziening richting de burgers kan de gemeente overnemen van de journalistiek in de vorm van objectieve verslaglegging van vergaderingen. De waakhondfunctie is anders, dat is niet iets wat de gemeente zelf kan regelen." Maar wat als die waakhondfunctie door bezuinigingen die zich de afgelopen jaren hebben opgestapeld bij lokale media, niet meer uitgevoerd kan worden? Dan komt er wellicht een punt dat de gemeenten moeten ingrijpen, erkent Den Boer. "De zorgen zijn toegenomen nu de gemeenten er sinds 1 januari veel taken bij hebben gekregen. Dat gaat over veel geld en over veel mensen. Een goede waakhond is daarom extra van belang." Op de vraag hoe een gemeente de lokale pers zou kunnen helpen, heeft Den Boer op dit moment geen klaar antwoord, erkent hij. Maar hij hoopt dat raadsleden daar vanaf nu over gaan nadenken. "Lokale journalisten en raadsleden hebben elkaar nodig. Alleen hebben ze wel andere verantwoordelijkheden. Raadsleden kunnen geen journalistieke keuzes maken. Over financiën gaat de raad wel." De gemeenteraad was op zich wel tevreden over de eigen journalist. De artikelen werden vaak opgepikt, zegt Van Dijk. Soms zelfs letterlijk overgenomen door de plaatselijke pers. Dat is nu minder. Al sturen verschillende politieke partijen tegenwoordig meer dan eerst © Trouw woensdag 04 maart 2015 Pagina 15 (2)
© Copyright 2024 ExpyDoc