te klikken. - Raadslid.Nu

De waakhond snakt naar zuurstof
Vergadering van de deelraad
Feijenoord in Rotterdam. Raadsleden
zijn bezorgd over de de lokale
journalistiek. Moeten zij die financieel
steunen?
foto anp
Wordt het tijd dat de overheid zich
het lot van de kwakkelende lokale
pers gaat aantrekken?
KRISTEL VAN TEEFFELEN
Zeg het woord 'overheidssteun' en
de gemiddelde journalist kijkt je
vies aan. Gemeenteraadsleden en
wethouders trouwens ook.
Overheden moeten zich vooral niet
bemoeien met de journalistiek. Laat
staan dat ze financiële steun
bieden, dat zou de
onafhankelijkheid weleens kunnen
aantasten.
Maar is dat zo? Waarom zou de
gemeente de worstelende lokale
krant niet een zetje omhoog mogen
geven? De publieke omroep is toch
ook al decennialang financieel
afhankelijk van de overheid?
Sterker: gemeenten zijn sinds 2010
wettelijk verplicht de lokale omroep
te ondersteunen.
Het Stimuleringsfonds voor de
Journalistiek presenteerde onlangs
een onderzoek waaruit opnieuw
blijkt hoe lastig media in de regio
het hebben. Met name in
gemeenten met minder dan 50.000
inwoners is er amper nieuws te
vinden over de lokale politiek.
Volgens de onderzoekers moeten
niet alleen journalisten zich dat
aantrekken. Ook de overheid zou
zich aangesproken moeten voelen
om de lokale nieuwsvoorziening
'blijvend van zuurstof te voorzien'.
Hoe dat geregeld zou kunnen
worden, beschrijven Henri
© Trouw
Beunders, hoogleraar
maatschappij, media en cultuur in
Rotterdam, en onderzoeksbureau
DSP-groep in een tegelijkertijd
gepresenteerd onderzoek.
Bijvoorbeeld via onafhankelijke,
door de gemeenten gesubsidieerde
fondsen. Het geld daarvoor zou uit
het gemeentelijke
communicatiebudget kunnen
komen, opperen de onderzoekers.
Dat is de laatste jaren over het
algemeen toch gegroeid. Ook een
optie: het budget dat nu enkel is
gereserveerd voor de lokale
omroep aanspreken voor ook
andere vormen van journalistiek.
De onderzoekers concluderen ook
dat wethouders en raadsleden over
het algemeen veel waarde hechten
aan een goed functionerende
journalistiek. Het is niet alleen een
manier om hun standpunten
duidelijk over te brengen op het
publiek, de lokale pers wordt zelfs
cruciaal genoemd voor een goede
democratie. Maar vraag je ze of dat
betekent dat de gemeente
bijspringt, dan is er vooral
ongemak. De journalistiek hoort de
overheid kritisch te volgen, hoe kan
diezelfde journalistiek dan
financieel afhankelijk zijn van de
gemeente?
Ondergrens
Bovendien klinkt door: de
gemeente moet al zoveel
bezuinigingen. En zó erg is het ook
nog niet gesteld met de regiopers.
De kritische ondergrens is nog niet
bereikt. Zo laat de gemeente
Groningen (een kleine 200.000
inwoners) weten niet ontevreden te
zijn met het aantal journalisten dat
op de perstribune zit tijdens
vergaderingen. Er is daarom totaal
geen voornemen de portemonnee
te trekken.
De veel kleinere Utrechtse
gemeente Vianen (20.000
inwoners) vindt ook dat het redelijk
goed gaat, met twee weekbladen
en een regiokatern van een
landelijke krant. De gemeente
betaalt mee aan de plaatselijke
woensdag 04 maart 2015
radiozender, maar is niet van plan
dat ondersteuningspakket naar
andere media uit te breiden.
Ook Deventer, met zo'n 100.000
inwoners een midden-gemeente,
zegt nog kritisch gevolgd te
worden, met name door de
stadsredactie van De Stentor. Van
de lokale pers financieel een
handje helpen is dus geen sprake.
"Je krijgt dan een
afhankelijkheidsrelatie", zegt
Maarten-Jan Stuurman van de
communicatie-afdeling. "Wie
betaalt, bepaalt. Natuurlijk kun je
goede afspraken maken, maar het
gaat om het principe." Een
vergelijking met de omroep die wel
geld krijgt van de gemeente, gaat
volgens Stuurman niet op. De
omroep heeft geen winstoogmerk,
uitgevers van kranten hebben dat
wel.
Deze voorbeelden zeggen niet
alles over hoe er in gemeenten
wordt gedacht over het
ondersteunen van de lokale
journalistiek. Als iets blijkt uit het
laatste onderzoek van het
Stimuleringsfonds voor de
Journalistiek, is het dat de lokale
verschillen groot zijn. Ook wat
betreft de stand van de media in de
regio. Zo vonden de onderzoekers
in grote gemeenten gemiddeld vier
keer zoveel berichten over lokaal
bestuurlijk nieuws dan in kleine
gemeenten.
Maar de terughoudende houding is
volgens Mark den Boer,
gemeenteraadslid in het ZuidHollandse Molenwaard en
voorzitter van Raadslid.nu, de
vereniging van raadsleden, wel
tekenend. "Er bestaan bij
raadsleden zorgen over de stand
van de lokale journalistiek. Die
zorgen worden ook wel geuit. Maar
vervolgens gaan we telkens weer
over tot de orde van de dag. Terwijl
het goed zou zijn als raadsleden
naast de dagelijkse politiek ook
nadenken over fundamentele
kwesties als het functioneren van
de lokale democratie en de rol van
de media daarin."
Pagina 15 (1)
Ingehuurde tekstschrijver
Er zijn wel wat uitzonderingen. Zo
besloot de gemeenteraad van
Heerenveen onlangs door een
gebrek aan journalisten op de
perstribune het heft in eigen hand
te nemen en iemand in te huren die
de raadsvergaderingen op een
begrijpelijke manier verslaat. Die
stukken worden onder meer
aangeboden aan de lokale media
die ze gratis mogen overnemen.
"Ze is geen onafhankelijke
journalist", zegt griffier Ine Jansen.
"Ze is een tekstschrijver. Ze is
ingehuurd om zo feitelijk, maar ook
begrijpelijk mogelijk een verslag te
maken van de raadsvergaderingen,
zonder een duidelijke kleur of
duiding. Ik controleer de tekst.
Gemeenteraadsleden die niet
tevreden zijn, kunnen ook bij mij
terecht met klachten."
Het inhuren van de 'tekstschrijver'
komt voort uit onvrede over de
informatievoorziening voor de
burgers. De raadsleden zagen het
aantal journalisten op de
perstribune de afgelopen jaren
afnemen. De tekstschrijver moet
ervoor zorgen dat de
gebeurtenissen in de vergadering
toch bij de burger terecht komen.
Heerenveen is niet de eerste
gemeente die tot zulke
maatregelen overgaat. Ook
Renswoude huurde tot twee jaar
geleden een journalist in op
initiatief van de gemeenteraad,
toen het voor raadsleden van groot
belang was in het nieuws te komen.
"In die periode streed Renswoude
voor zelfstandigheid", zegt
gemeentesecretaris Jan van Dijk.
"Toen de gemeentelijke herindeling
niet doorging en er bezuinigd
moest worden, zijn we ermee
gestopt."
persberichten de deur uit, het effect
is niet hetzelfde.
Kritisch
Toch ziet ook Van Dijk de
ingehuurde journalist niet als
vervanging van een kritische lokale
pers. Mark den Boer is het
daarmee eens. Hij onderscheidt
informatievoorziening en de
waakhondfunctie. "De
informatievoorziening richting de
burgers kan de gemeente
overnemen van de journalistiek in
de vorm van objectieve
verslaglegging van vergaderingen.
De waakhondfunctie is anders, dat
is niet iets wat de gemeente zelf
kan regelen."
Maar wat als die waakhondfunctie
door bezuinigingen die zich de
afgelopen jaren hebben
opgestapeld bij lokale media, niet
meer uitgevoerd kan worden? Dan
komt er wellicht een punt dat de
gemeenten moeten ingrijpen,
erkent Den Boer. "De zorgen zijn
toegenomen nu de gemeenten er
sinds 1 januari veel taken bij
hebben gekregen. Dat gaat over
veel geld en over veel mensen.
Een goede waakhond is daarom
extra van belang."
Op de vraag hoe een gemeente de
lokale pers zou kunnen helpen,
heeft Den Boer op dit moment geen
klaar antwoord, erkent hij. Maar hij
hoopt dat raadsleden daar vanaf nu
over gaan nadenken. "Lokale
journalisten en raadsleden hebben
elkaar nodig. Alleen hebben ze wel
andere verantwoordelijkheden.
Raadsleden kunnen geen
journalistieke keuzes maken. Over
financiën gaat de raad wel."
De gemeenteraad was op zich wel
tevreden over de eigen journalist.
De artikelen werden vaak opgepikt,
zegt Van Dijk. Soms zelfs letterlijk
overgenomen door de plaatselijke
pers. Dat is nu minder. Al sturen
verschillende politieke partijen
tegenwoordig meer dan eerst
© Trouw
woensdag 04 maart 2015
Pagina 15 (2)

Download Report