Lees meer - Lisa Bouyeure

18
UITagenda —Maart 2015
UITGELICHT
Maart 2015 —UITagenda
REKWISIETEN
De Warme
Winkel
Ode
aan het
verborgene
Door Lisa Bouyeure
GRILLIG EN GRAPPIG, ONGEPOLIJST EN
ONGEMAKKELIJK, MET SCHURENDE DIALOGEN,
CHAOTISCHE DECORS EN EEN VOORLIEFDE
VOOR IMPROVISATIE, ZO KAN HET NONCONFORMISTISCHE THEATERCOLLECTIEF
WORDEN GETYPEERD.
Foto's op deze pagina van de reeks voorstellingen Weense Herfst:
Rainer Maria en Villa Europa.
Op de website van De Warme
Winkel staat tussen ‘Voorstellingen’ en ‘Nieuwsbrief’ het
kopje ‘Adopteer een rekwisiet’.
Een afgestorven plant uit het
decor van Villa Europa (35
euro) is een koopje, en ook de
crisisgitaar (100 euro) en de
neus van Jeremia’s moeder (65 euro) zijn enigszins
betaalbaar. Voor de takken
van Adolf Hitler (3000 euro)
moet men dieper in de buidel
tasten. Een mogelijk rekwisiet
uit Tanizaki? Het verborgene.
Prijs: onbetaalbaar.
H
oe klinkt kotomuziek van de zeventiende-eeuwse
componist Katsuhashi Kengyo? Makiko Goto zit op
haar knieën en bespeelt de dertien snaren van het
houten, traditioneel Japanse instrument dat voor
haar op de grond ligt. De makers van theatergroep De Warme
Winkel vroegen de kotospeelster om mee te doen met hun
nieuwe voorstelling ‘Tanizaki’, over de Japanse schrijver en
Nobelprijswinnaar Junichiro Tanizaki (1886-1965).
Vrijheid is het grootste goed van de vier makers, die zich
graag helemaal onderdompelen in een geschiedkundig
onderwerp. Gavrilo Princip bijvoorbeeld, de moordenaar van
Franz Ferdinand die onbedoeld het startschot voor de Eerste
Wereldoorlog gaf. Maar de geschiedenis wordt altijd teruggekoppeld naar het heden. ‘Als de esthetiek en etiquette ver van
ons af liggen, kunnen we makkelijker naar ons eigen thema op
zoek’, vertelt Mara van Vlijmen, een van de oprichters van De
Warme Winkel. De makers specialiseerden zich in een nieuw
toneelgenre dat de oeuvrevoorstelling gedoopt werd, waarin
een kunstenaar en diens werk, leven en omgeving centraal
staan. Zo maakten ze een reeks over Oostenrijkse kunstenaars uit het fin de siècle, zoals de dichter Rainer Maria Rilke,
schrijver en dramaticus
Thomas Bernhard, en Alma, de
vrouw van componist Gustav
Mahler.
Maar wie historisch correcte toneelstukken verwacht
waarin slaafs de geschiedenis
wordt gevolgd, komt bij De
Warme Winkel bedrogen uit.
Voor Viva la Naturisteraçion!,
een stuk over nudisme in samenwerking met De Utrechtse
Spelen, fungeerde zowel het beroemde boek Utopia (1516) van
Thomas More als de televisieserie Expeditie Robinson als
ideologische leidraad. De acteurs stonden het grootste deel
van de voorstelling, die met de minuut grimmiger werd, poedelnaakt op het podium – het publiek vertrok met een hoofd
vol vragen.
De naam van het eigenzinnige collectief, dat in 2002 officieel werd opgericht en zich sinds 2013 aan de stad Utrecht
verbindt, ontstond al toen Van Vlijmen en Vincent Rietveld in
het eerste jaar van de Toneelacademie Maastricht samen stukken begonnen te maken.
Ward Weemhoff en Jeroen de Man sloten
zich later aan. In december werd De Warme
Winkel alliantiepartner van Toneelgroep
Amsterdam, die de groep op zakelijk gebied
ondersteunt.
Vanwege de angst om in herhaling te vallen
wordt altijd in een andere
samenstelling gespeeld. Dat
kan met gastacteurs zijn,
of juist met een kleine delegatie van De Warme Winkel.
Tanizaki maakten Rietveld,
Van Vlijmen en Weemhoff
voor het eerst met zijn
drieën, zonder De Man, die
tijdelijk buiten de deur speelt.
Van Vlijmen: ‘Die pluriformiteit is ons heel
dierbaar. We willen veel verschillende dingen
doen voor afwisselend publiek en in steeds
andere bezettingen.’ Zo speelden ze voorstellingen in het Engels en het Duits, en reisden
ze in 2013 door heel Europa met ‘We are your
friends’.
Het schrijfproces verloopt anders dan bij
de meeste theatergroepen. ‘We schrijven
niet in de klassieke zin van het woord, maar
ZOWEL HET BEROEMDE
BOEK UTOPIA ALS DE
TELEVISIESERIE EXPEDITIE
ROBINSON FUNGEERDE ALS
IDEOLOGISCHE LEIDRAAD.
19
20 UITagenda —Maart 2015
communiceren met acts en improvisaties’,
licht Van Vlijmen toe. De eerste drie weken
van de repetitieperiode wordt er vooral veel
bedacht; daarna begint het schrappen en
ordenen. Onderwerpen voor nieuwe stukken
worden voorgedragen tijdens spreekbeurtavonden. ‘Die verlopen redelijk middelbareschoolachtig’, lacht Van Vlijmen. ‘Het doel
van zo’n spreekbeurt is om de anderen van
een bepaald onderwerp, concept of thema te
overtuigen.’ Weemhoff: ‘Per jaar komen er
tientallen projecten voorbij, waarvan de
meeste vroegtijdig sneuvelen. Mara kwam dit
keer met Tanizaki op de proppen.’
Het essay Lof der schaduw (1933) werd het
vertrekpunt voor de nieuwe voorstelling.
‘Het is een ode aan het verborgene, geschreven in een tijd dat Japan in rap tempo verwesterde’, aldus Van Vlijmen. ‘In het Westen
gaat alles over licht vangen, het individu.
Voor realitytelevisie worden bij wijze van
spreken infraroodcamera’s tussen de lakens
gebruikt. Toen ik afgelopen zomer een poster
van Radio 538 zag – met twee meisjes die
suggestief aan een
grote bokworst
likken — dacht ik:
dit is een goed
moment voor zo’n
ode aan het verborgene.’ Ook uit
ander werk van
Tanizaki werd
geput, zoals zijn
beroemde roman De Sleutel (1956). Het verhaal is opgebouwd uit fictieve dagboekfragmenten van een uitgeblust getrouwd stel.
Weemhoff: ‘Als ze tegenover elkaar zitten
drinken ze stilzwijgend thee, maar in hun
dagboeken doen ze al hun verborgen fantasieën en seksuele verlangens uit de doeken.’
Aan iedere voorstelling gaat veel research
vooraf. ‘Voor Tanizaki hebben we allerlei
documentaires over Japans theater gekeken,
zoals het traditionele noh-theater’, vertelt
Van Vlijmen. ‘En bunraki, dat is poppentheater waarbij meerdere in het zwart geklede
mensen één pop bespelen.’ Net als altijd
interviewde het gezelschap ter voorbereiding muzikanten, vertalers en allerhande
kenners om tot de kern van het onderwerp
te komen. Dit keer vond zo’n sessie voor het
eerst in het openbaar plaats. Nadat warme
sake en wasabinootjes waren uitgedeeld aan
het publiek, ondervroegen de drie makers in
Het Huis Utrecht kunsthistoricus Jan Derk
van den Berg en Ivo Smits, japanoloog aan de
Universiteit Leiden. Makiko Goto speelde
koto en zong. De belangrijkste conclusie van
de avond: In het Westen denken we vanuit
het licht — in Japan vanuit de schemer.
UITGELICHT
Maart 2015 —UITagenda
Foto groot Sophie Knijff
DE ACTEURS STONDEN
HET GROOTSTE DEEL
VAN DE VOORSTELLING,
POEDELNAAKT OP
HET PODIUM.
Het viertal achter de Warme Winkel
Jeroen de Man, Ward Weemhoff,
Mara van Vlijmen en Vincent Rietveld.
Foto boven uit de voorstelling
Luitenantenduetten (Het is Oorlog).
Tanizaki: 17 tot en met
21 maart in Theater Kikker.
theaterkikker.nl
dewarmewinkel.nl
21

Download Report