pdf

No show in de zorg
Voorstel om verspilling in de gezondheidszorg aan te
pakken.
Notitie
Juli 2012
Pia Dijkstra
Tweede Kamerlid D66
Inleiding
De kosten van de gezondheidzorg stijgen hard. Dat komt voornamelijk doordat we ouder
worden en doordat de medische wetenschap steeds meer kan, maar ook doordat de zorg niet
efficiënt is georganiseerd. De afgelopen 40 jaar zijn de zorguitgaven elk jaar fors
toegenomen. Sinds 1972 zijn de zorgkosten onafgebroken gestegen van zo’n 8 procent naar
13 procent van het BBP in 2010 (zie figuur 1). 1
Figuur 1.2
Op dit moment geven we ruim 67 miljard euro per jaar uit aan zorg. Dat betekent dat een
volwassen Nederlander gemiddeld 4.826 euro per jaar betaalt voor de gezondheidszorg. Voor
een doorsnee gezin liggen de kosten nu al op 11.000 euro per jaar voor verplicht verzekerde
zorg. Dat is bijna 25% van het inkomen. 3 Dat betalen mensen via premies en afdrachten.
Stijgende zorguitgaven
De verwachting is dat de zorguitgaven ook de komende jaren blijven toenemen. Het Centraal
Plan Bureau heeft berekend dat als we niet ingrijpen dit bedrag kan oplopen tot meer dan 30
procent van het BBP in 2040 (zie figuur 2).4 Dat is bijna zes keer zoveel als wat we nu aan
1
Onderzoek CPB, Trends in gezondheid en zorg, online te raadplegen op:
http://www.cpb.nl/persbericht/3211095/zorguitgaven-blijven-stijgen, p. 4
2
‘Trends in gezondheid en zorg’, p. 5
3
De zorg: hoeveel extra is het ons waard?’, p. 6
4
De zorg: hoeveel extra is het ons waard?’, p. 6
2
onderwijs uitgeven. 5 Als we op deze weg doorgaan zal ons inkomen in 2040 vrijwel voor de
helft (47 procent) worden besteed aan zorgkosten.6
Figuur 2.7
D66 wil een kwalitatief goede en toegankelijke gezondheidszorg voor alle Nederlanders
behouden. Daarvoor is het noodzakelijk dat de zorg betaalbaar blijft. Dat vereist dat we zuinig
en zorgvuldig omgaan met de beschikbare middelen. Daarom wil D66 verspilling in de zorg
aanpakken. Dat kan door het inbouwen van prikkels die zorginstellingen en patiënten
bewuster maken van de stijgende zorgkosten.
Probleem
In de zorg wordt op dit moment te weinig gebruik gemaakt van eenvoudige manieren om de
kosten te drukken. In dit voorstel richt D66 zich op het probleem van No Show-patiënten. We
spreken van een No Show-patiënt als iemand zonder afmelding niet op een afspraak
verschijnt bij bijvoorbeeld het ziekenhuis, de tandarts of de dokter. In Nederland komt
gemiddeld 4 procent van de ziekenhuispatiënten niet opdagen voor een afspraak, zonder zich
daarvoor af te melden. In sommige ziekenhuizen loopt dit percentage zelfs op tot 7 procent. 8
Dit lijkt misschien weinig, maar deze No Show-patiënten kosten de samenleving handenvol
geld. De inschatting is dat de totale kosten hiervan ongeveer 300 miljoen euro per jaar zijn.9
5
Nederland gaf in 2008 5,5% van het bbp uit aan onderwijs, Education at a Glance 2011, OESO,
http://www.oecd.org/document/2/0,3746,en_2649_39263238_48634114_1_1_1_1,00.html
6
‘Trends in gezondheid en zorg’ p. 3
7
‘Trends in gezondheid en zorg’ p. 10
8
‘Het begrip kostenbewustzijn binnen de gezondheidszorg’ (3300 XVI – 173), Minister Schippers, 11 april 2012
9
Feitelijke vragen Ministerie van VWS, 3 november 2011, met verwijzing naar onderzoek iBMG.
3
Immers, de tijd die artsen en verpleegkundigen verliezen door gaten in hun agenda, wordt niet
besteed aan het helpen van andere patiënten en dure medische apparatuur blijft ongebruikt.
Afspraken
No Show-patiënten laten de zorgkosten onnodig stijgen, maar aan de andere kant is het
begrijpelijk dat patiënten soms niet naar hun afspraak komen. Ziekenhuizen zijn nog
onvoldoende servicegericht, waardoor het voor patiënten niet gemakkelijk is om op een
geschikt moment een afspraak te maken. Ook hebben ziekenhuizen hun agendabeheer vaak
slecht op orde, waardoor mensen regelmatig op hun afspraak moeten wachten. Dat leidt tot
ergernis bij de patiënt.
Uit een meldactie van de Nederlandse Patiënten- en Consumentenfederatie (NPCF) komt naar
voren dat bij het maken van afspraken weinig rekening wordt gehouden met de voorkeur van
de patiënt. De agenda van het ziekenhuis is bij 4 op de 10 patiënten leidend voor de
afspraak.10 Mensen kunnen niet altijd online een afspraak maken of zelf een tijdstip kiezen,
zoals gebruikelijk is bij bijvoorbeeld het boeken van een vliegticket. Daarnaast moeten
mensen bij het maken van verschillende afspraken in hetzelfde ziekenhuis zich vaak bij
meerdere balies melden. Verder bieden ziekenhuizen patiënten zelden de mogelijkheid om
zich 24 uur per dag 7 dagen in de week (online) af te melden voor hun afspraak.
Van de patiënten die een afspraak heeft op een polikliniek wordt 42 procent niet op tijd
geholpen. Een derde van hen moet zelfs een uur of langer wachten (zie figuur 3).11 Patiënten
krijgen in dat geval bijna nooit informatie over de langere wachttijd en hen wordt meestal niet
de mogelijkheid geboden om op korte termijn terug te komen voor een nieuwe afspraak. 12 Dit
is frustrerend voor mensen die tijdig naar hun afspraak gaan en hun agenda daarvoor hebben
vrijgemaakt.
10
Rapport: ‘Meldactie Klantvriendelijkheid Ziekenhuizen’, NPCF, juni 2008, p. 14
Rapport: ‘Meldactie Klantvriendelijkheid Ziekenhuizen’, NPCF, juni 2008, p. 11
12
Rapport: ‘Meldactie Klantvriendelijkheid Ziekenhuizen’, NPCF, juni 2008, p. 14
11
4
Figuur 3.
Deze starre opstelling van de ziekenhuizen bij het maken van een afspraak, lange wachttijden
en beperkte mogelijkheden tot afmelden ontmoedigt patiënten op tijd naar hun afspraak te
komen en afmeldingen door te geven.
Stand van zaken
Op dit moment mogen ziekenhuizen de No Show-kosten doorberekenen aan de verzakende
patiënt. Maar het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport meldt op basis van eigen
onderzoek dat slechts 25 procent van de ziekenhuizen daar gebruik van maakt. Deze
ziekenhuizen berekenen een niet-declarabele boete aan de patiënt van 40,- tot 45,- euro.
Ziekenhuizen die een No Show-boete inzetten behalen echter wel resultaat. Zo leidde het
invoeren van een No Show-boete in combinatie met het sturen van een afspraakherinnering in
2010 bij het Medisch Centrum Haaglanden in Den Haag tot bijna een halvering van het aantal
No Shows.13
Ziekenhuizen kunnen ook andere middelen toepassen om het aantal patiënten dat niet komt
opdagen terug te dringen. Te denken valt aan slimmere methoden van agendabeheer of een
telefonische bevestiging van de afspraak. Of waarom geen e-health toepassingen, zoals een
herinnering per sms, email of app?14
Politiek
Over het tegengaan van No Show in de gezondheidszorg wordt al langer gesproken in de
landelijke politiek. Minister van Volksgezondheid Hoogervorst uit het kabinet-Balkenende II
gaf in 2004 ziekenhuizen de mogelijkheid om desgewenst een No Show-boete door te
berekenen aan de patiënt. De Tweede Kamer heeft het kabinet in november 2011 gevraagd
13
Het No show percentage nam af van 7,5% naar 4,0 ‘Het begrip kostenbewustzijn binnen de gezondheidszorg’
(3300 XVI – 173), Minister Schippers, 11 april 2012
14
‘Het begrip kostenbewustzijn binnen de gezondheidszorg’ (3300 XVI – 173), Minister Schippers, 11 april
2012
5
onderzoek te doen naar de No shows in ziekenhuizen.15 De huidig demissionair minister van
Volksgezondheid Schippers (VVD) heeft in reactie daarop te kennen gegeven dat zij geen
maatregelen wil nemen om de No Show-percentages terug te dringen. Daarmee houden we
verspilling van publieke middelen in stand.
Voorstel
Voor D66 is het tijd om knopen door te hakken. De huidige No Show-aanpak is te
vrijblijvend. Het is niet te rechtvaardigen dat we verspilling negeren. Zeker niet op een
moment dat de zorgkosten een steeds groter deel van de overheidsuitgaven uitmaken en we
soms pijnlijke keuzes moeten maken om het budget onder controle te brengen. D66 vindt het
daarom rechtvaardig om ziekenhuizen te vragen zorgvuldiger en zuiniger om te gaan met
gemeenschapsgeld. Het is nu immers de samenleving die opdraait voor de kosten. Deze
worden deels veroorzaakt door het onverantwoordelijkheid gedrag van een kleine groep
mensen, maar ook deels door het slechte afsprakenbeleid van de ziekenhuizen.
Om ziekenhuizen te stimuleren het aantal wegblijvers zonder afmelding drastisch te
verminderen en hun agendabeheer op orde te brengen, pleit D66 voor een evenwichtig
actieplan tegen No Show in de zorg. Wij willen dat ziekenhuizen wettelijk wordt
voorgeschreven dat ze het percentage No Show-patiënten terugdringen. Zij krijgen daarbij de
vrijheid dit op hun eigen manier aan te pakken. Dat kan door middel van een No Show-boete,
het invoeren van afspraakherinneringen en het reorganiseren van het agendabeheer. Als
ziekenhuizen zich hiervoor onvoldoende inspannen, kan hen een boete worden opgelegd.
Door ziekenhuizen de vrijheid te geven op hun eigen manier het aantal No Show-patiënten
reduceren, stimuleren we innovatie. Er ontstaat een prikkel voor ziekenhuizen om betere
methoden te ontwikkelen om wachttijden onder controle te brengen en patiënten aan te sporen
om hun afspraak na te komen.
Op deze manier profiteert iedereen van een beter functionerende gezondheidszorg. De patiënt
ervaart betere service en minder lange wachttijden. Het ziekenhuis en medewerkers in de zorg
kunnen efficiënter met hun tijd omgaan. En het zorgbudget wordt beter besteed, waar
iedereen uiteindelijk van profiteert.
15
Motie 33 000 XVI, nr. 38
6

Download Report